________________
મેક્ષમાગ
૧૨૯
૩૯. (ભાષા-સમિતિ-પરાયણ સાધુ ) કોઈના પૂછવાથી પણ
પોતાના માટે, બીજાને માટે કે બન્નેને માટે સાવદ્ય અર્થાત્ પાપ-વેચન વચન ન બોલે અને ન બોલે મમ વિદ્યારે એવાં વચન.
૪૦૦. તથા કઠોર અને પ્રાણીઓને ઉપઘાત (આઘાત-વિરાધના)
પહોંચાડે એવી ભાષા પણ બોલે નહિ. પાપને બંધ પડે એવું સત્ય વચન પણ ન બેલે.
૪૦૧. (તથા) કાણાને કારણે, નપુંસકને નપુંસક, રોગીને રેગી અને
ચોરને ચોર પણ ન કહે.
૪૦૨. પૈશુન્ય હાસ્ય, કર્કશ-વચન, પારકી નિંદા, આત્મપ્રશંસા
વિકથા (સ્ત્રી, રાજા વગેરેની રસવર્ધક અથવા વિકારવર્ધક કર્થા) નો ત્યાગ કરીને સ્વ-પર-હિતકારી વચન બોલવું એને જ ભાષા-સમિતિ કહેવામાં આવે છે.
જવું. આંખે દેખેલી વાતનું જ નિરૂપણ કરતી હોય એવી ભાષા
આત્મવાન્ મુનિ બોલે. ઉપરાંત, એ એવી ભાષા બોલે છે મિત (ટૂંકી) હોય, સંદેહજનક ન હોય, સ્વર-વ્યંજન વગેરેથી પૂર્ણ હોય, સ્પષ્ટ હોય, બેલાઈ હોય છતાં ન બેલાયા
જેવી એટલે કે સહજ હોય અને ઉદ્વેગ વિનાની હોય. ૪૦. મુધા-દાયી (કારણ વિના દેવાવાળા ) મળવા મુકેલ છે
અને સુધા-જીવી (ભિક્ષા ઉપર જીવન વીતાવવાવાળા) પણ મુકેલ છે. મુઘા-દાયી અને મુધા-જીવી બન્ને સાક્ષાત્ અથવા પરંપરાથી સુગતિ અથવા મેક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.
