________________
૨૮. તપસૂત્ર () બાહ્યત૫ ૪૩૯. જ્યાં કષાયોનો નિરોધ, બ્રહ્મચર્યનું પાલન, જિન પૂજન
તથા અનશન (આત્મહિત માટે) કરવામાં આવે છે એ બધું તપ છે. વિશેષતયા, મુગ્ધ અર્થાત્ ભક્તો એ જ તપ કરે છે.
૪૪૦. તપ બે પ્રકારનું છે– બાહ્ય અને અત્યંતર. બાહ્ય તપ છ
પ્રકારનું છે. એ પ્રમાણે અત્યંતર તપ પણ છ પ્રકારનું કહેવામાં આવ્યું છે.
૪૪૧. અનશન, અવમોદર્ય (ઉદરિકા), ભિક્ષાચર્યા, રસ
પરિત્યાગ, કાયક્લેશ, અને સંલીનતા-આ પ્રમાણે બાહ્ય તપ છ પ્રકારનું છે.
*
૪૪૨. કર્મોની નિર્જરા માટે, એક-બે દિન વગેરેનું (યથાશક્તિ) " પ્રમાણ નકકી કરી આહારને ત્યાગ સરળતાથી કરે છે એનું
એ અનશન તપ કહેવાય.
૪૪૩. જે શાસ્ત્રાભ્યાસ (સ્વાધ્યાય) માટે શેડો આહાર કરે છે
એને જ આગમમાં તપસ્વી કહેવામાં આવ્યા છે. શ્રુતવિહીન અનશન તપ તો કેવળ ભૂખને આહાર–ભૂખે મરવું કહેવાય છે.
૪૪૪. જેથી મનમાં કોઈ પણ જાતના અમંગળની ચિંતા ઉત્પન્ન
ન થાય, ઇંદ્રિયમાં શિથિલતા ન આવે અને જે મન, વચન તથા કાયાના યોગોમાં પતનનું કારણ ન બને એને જ વાસ્તવમાં અનશન–તપ કહેવામાં આવે છે.
