________________
રચાવાદ
- ૨૩૭.
૭૩૩. સંસારમાં એવા ઘણું પદાર્થો છે જેનું વર્ણન થઈ શકતું
નથી. આવા પદાર્થોને અનંતમો ભાગ જ કહેવા ગ્ય હોય છે. આવા પ્રજ્ઞાપનીય પદાર્થોને અનંતમે ભાગ જ શાસ્ત્રમાં નિબદ્ધ છે. (આવી સ્થિતિમાં, એ કેવી રીતે કહી શકાય કે અમુક શાસ્ત્રમાં લખેલી વાત અથવા અમુક જ્ઞાનીની
વાત નિરપેક્ષ સત્ય છે ?) ૭૩૪. એટલા માટે જે પુરુષ કેવળ પોતાના મતની જ પ્રશંસા કરે
છે અને બીજાનાં વચનની નિંદા કરે છે અને એ રીતે પોતાનું પાંડિત્ય બતાવે છે એ સંસારમાં મજબૂત રીતે જકડાઈ
ગયેલા છે. ૭૩૫. આ સંસારમાં વિવિધ પ્રકારના જીવો છે, વિવિધ પ્રકારનાં
કર્મો છે, વિવિધ પ્રકારની લબ્ધિઓ છે; એટલા માટે કઈ સ્વધમી હોય કે પરધમી, કેઈની પણ સાથે વાદવિવાદ
કરવો એ ચોગ્ય નથી. ૭૩૬. મિથ્યાદશનના સમૂહરૂપ અમૃતરસ-પ્રદાયી અને અનાયાસ . . જ મુમુક્ષુઓની સમજમાં આવનારા વંદનીય જિનવચનનું ' ' . કલ્યાણ હો !
કર, નિક્ષેપસૂત્ર ૭૩૭.. યુકિતપૂર્વક, ઉપયુકત માર્ગમાં પ્રજનવશ નામ, સ્થાપના, ' : દ્રવ્ય અને ભાવમાં પદાર્થની સ્થાપનાને આગમમાં નિક્ષેપ કહે છે.
૭૩૮. દ્રવ્ય વિવિધ સ્વભાવવાળું છે. એમાંથી જે સ્વભાવ દ્વારા એ
ધ્યેય અથવા સેય (ધ્યાન અથવા જ્ઞાન)નો વિષય બને છે એ સ્વભાવને નિમિત્ત બનાવી એક જ દ્રવ્યના આ ચાર ભેદે
પાડવામાં આવ્યા છે. ૭૩૯ અને (એટલા માટે) નિક્ષેપ ચાર પ્રકારનો માનવામાં
આવ્યો છે—નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ. દ્રવ્યની સંજ્ઞાને નામ કહે છે. એના પણ બે ભેદ પ્રસિદ્ધ છે.
