________________
મોક્ષમાગ
૧૯૮. (એ નથી જાણતો કે) પરદ્રવ્યમાં પ્રવૃત્ત શુભ પરિણામ
પુણ્ય કહેવાય અને અશુભ પરિણામ પાપ. (ધર્મ) અનન્યગત અર્થાત્ સ્વ-દ્રવ્યમાં પ્રવૃત્ત પરિણામ છે જે યથાસમય દુદખાના
ક્ષયનું કારણ બને છે. ૧૯. જે પુણ્યની ઈચ્છા કરે છે એ સંસારની જ ઈચ્છા કરે છે. પુણ્ય
સગતિને હેતુ (જરૂર) છે, પરંતુ નિર્વાણ તો પુણ્યના ક્ષયથી જ થાય છે.
૨૦૦. અશુભ કર્મને કુશીલ અને શુભ કર્મને સુશીલ જાણે. પરંતુ
જેના દ્વારા સંસારમાં પ્રવેશ થાય છેએને સુશીલ કેવી રીતે કહી શકાય ?
૨૦૧. પુરુષને બન્ને બેડીઓ બાંધે છે ભલે પછી એ બેડી સેનાની
હોય કે લોખંડની હોય. આ પ્રમાણે જ જીવને એનાં શુભઅશુભ કર્મો બાંધે છે.
- ૨૦૨. એટલા માટે (પરમાર્થ દૃષ્ટિએ) અને પ્રકારનાં કર્મોને કુશીલ
જાણું એની સાથે ન રાગ કરવો જોઈએ અને ન એનો સંસર્ગ . પણ, કારણ કે કુશીલ (કર્મ) તરફ રાગ અને સંસર્ગ કરવાથી
સ્વાધીનતા નષ્ટ થાય છે. ૨૩. (તો પણ) વ્રત અને તપ વગેરે દ્વારા સ્વર્ગ પ્રાપ્તિ ઉત્તમ છે.
એ ન કરીએ તો નરક વગેરેનું દુઃખ ઉઠાવવું પડે એ ઠીક નથી. કારણ કે કષ્ટ સહીને તડકામાં ઊભા રહેવું એના કરતાં છાંયડામાં ઊભા રહેવું એ ઘણું સારું છે. (આ ન્યાયે લોકમાં
પુણ્યની સર્વથા ઉપેક્ષા ઉચિત ન કહેવાય). ૨૦૪. (એમાં સંદેહ નથી કે) શુભ ભાવપૂર્વક વિદ્યાધર, દેવ, તથા
મનુષ્યની હાથ જોડીને કરેલી સ્તુતિઓ દ્વારા ચકવતી સમ્રાટની વિપુલ રાજ્યલક્ષમી પણ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે, પરંતુ સમ્ય-સંબોધિ પ્રાપ્ત નથી થતી.
