Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थ योधिनी टीका प्रअ अ १ चतुर्धातुकवादी बौद्धमतनिरूपणम् २२५ न चतुर्भूतव्यतिरिक्तः कश्चिदात्माख्यः पदार्थों विद्यते । एतेषां समुदाये एव आत्मसंज्ञेति । तदुक्तम्-"चातुर्धातुकमिदं शरीरम् न तद् व्यतिरिक्त आत्मा ऽस्ती" ति । 'एवमाहुँसु यावरे' इति अपरे वौद्धाः एवम्-इत्थं पूर्वोक्त प्रकारेण आहुः कथयन्ति । 'जाणगा" इति कचित् पाठो दृश्यते । तत्रापि अयमर्थः-जानकाः जातारः वयं ज्ञानिन इत्येवमभिमानवन्तः अभिमानाऽग्निदग्धाः सन्तः एवं चातुर्धातुकम् इदं शरीरं, शरीरव्यतिरिक्त आत्मा नास्तीति कथितवन्तः।
एते सर्वेऽपि बुद्धमतानुयायिनोऽफलवादिनः, यत एतेषां भते कार्यक्षणे एव कर्तरात्मनो निरन्वयविनाशात् क्रियाफलेन संवन्धा--- है, उत्पाद होता है। इन चार धातुओं से भिन्न आत्मा नामक कोई पदार्थ नहीं है। इन्हीं के समुदायको “आत्मा" नाम दिया जाता है। कहा भी है" यह शरीर चार धातुओंसे निर्मित है आत्मा इनसे भिन्न नहीं, दूसरे वौद्धों ने इस प्रकार कहा है। कहीं कहीं " यावरे" के स्थानपर "जणगा" ऐसा पाठ देखाजाता है। उसका अर्थ यह हैं कि 'हम जानकार हैं। ऐसे अभिमानवाले अभिमान की अग्नि से दग्ध होते हुए वे कहते हैं की यह शरीर चार धातुओं से बना है और शरीर से भिन्न आत्मा नहीं है।
यह बुद्धमत के अनुयायी सभी अफलवादी है, क्यों कि इनके मतानुसार कार्य क्षण में ही कर्ता-आत्मा का विनाश हो जाने से उसको फल के साथ संयोग नहीं होता। जब फल के समय तक आत्मा रहताही नहीं है तो ऐहिक और पारलौकिक क्रिया फल को कौन भोगेगा? जव इनके मतानुसार આત્મા નામને પદાર્થ નથી તેમના સમુદાયને જ આત્મા” કહેવામા આવે છે કહ્યું પણ છે કે “આ શરીર ચાર ધાતુઓ વડે નિર્મિત છે આત્મા તેમનાથી ભિન્ન નથી” આ भी मारना मो.ही मानी मान्यता धरावे छ
थामा “यावरे” २॥ पहने महले "जाणगा" २ ५४ प लेवामा सावे छ तेनी पथ २ा प्रमाणे छ
“અમે જાણકાર છીએ” આ પ્રકારના અભિમાનવાળા તેઓ અભિમાનની અગ્નિથી દબ્ધ હેવાને કારણે એવું કહે છે કે આ શરીર પૃથ્વી આદિ ચાર ધાતુઓ વડે બનેલુ છે, અને શરીરથી ભિન્ન આત્માનું અસ્તિત્વ જ નથી
આ બીમતના સઘળા અનુયાયીઓ અલવાદી છે, કારણ કે તેમના મતાનુસાર કાર્યક્ષણમાં જ કર્તાને (આત્માનો વિનાશ થઈ જવાથી ફલની સાથે તેને સોગ થતો. નથી. જે ફળના સમય સુધી આત્મા રહેતા જ ન હોય, તે ઐહિક અને પારલૌકિક કિયાફળને કણ ભેગવશે? તેમના મતાનુસાર જે સઘળા પદાર્થો ક્ષણિક જ હય, તે सू. २८
