Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book text
Previous | Next

Page 483
________________

PH
'समयार्थ बोधिनी टीका प्र श्रु अ. २ उ १ भगवदादिनाथकृतो नित्रपुत्रोपदेश ४६९
अपि गर्भे वर्त्तमाना अपि 'माणवा' मानवाः मनुष्याः 'चर्यति' च्यवन्ति म्रियन्ते, अथ केचन कोमलायां बालावस्थायामेव म्रियन्ते, केचन जराजर्जरितावस्थायां रोगप्राप्तजरावस्थायां वा म्रियन्ते केचन च गर्भक्षरणादिकारणवशाद् गर्भावस्थायामेव म्रियन्ते, आयुपोऽपायवहुलत्वाद् सोपक्रमत्वाच्च यस्यां कस्याञ्चिदव्यवस्थायां प्राणान् त्यजन्तीति पश्यतेति भावः । इति हे पुत्राः यूयं 'पासह ' पश्यत विवेकबुद्धया विलोकयत । अस्मिन्नर्थे दृष्टान्तः 'जहा ' यथा 'सेणे' श्येनः 'बाज' इति लोकप्रसिद्धः पक्षिविशेषः 'वह' वर्त्तकं 'बटेर' इति लोकप्रसिद्धं पक्षिविशेषं 'हरे' हरेत् गृहीत्वा गच्छेत् तथा मृत्युरपि प्राणिनः प्राणान् अपहरति । उक्तञ्च
1} "1
12
" अशनं मे वसनं मे जाया मे बन्धुवर्गो मे ।
इति मे मे कुर्वाणं, कालवृको हन्ति पुरुषाजम् ॥ १॥ इति ।
7
"
ही स्थित मनुष्य कयों न हो सभी मृत्युको प्राप्त हो जाते हैं। आशय यह है कि कोई कोई मनुष्य कोमल बाल्यावस्था में ही मर जाते हैं, कोई जरासे ज़र्जरीत या रोगसे जर्जरीत होने पर मर जाते हैं और कोई गर्भपात आदि कारणोंसे गर्भावस्था में ही मरण प्राप्त करते हैं, क्योंकि यह आयु अनेक विघ्नवात्राओंसे युक्त हैं और सोपक्रम है । अतएव किसी भी अवस्था में वह 'समाप्त हो जाता है और मनुष्य प्राण त्याग देता है, हे पुत्रो ! विवेक 'बुद्धिसे इस संसारको देखो । जैसे वाजपक्षी बटेर पक्षीको पकड कर ले जाता है, उसी प्रकार मृत्यु प्राणियोंके प्राणोंको अपहरण कर लेता है । कहा भी है--' अशनं मे वसनं मे' इत्यादि । 'मेरे अशन है, मैंरे वसन (वस्त्र) है. मेरी इस प्रकार मनुष्य मेरे मेरे 'संस्कृत भाषा में જીવ હાય પર તુ કોઈને મૃત્યુ છેાતુ નથી. કથનના ભાવાર્થ એ છે કે કોઈ કોઈ મનુષ્ય માલ્યાવસ્થામા જ મરણ પામે છે કોઇ ભર યુવાનીમા મરણ પામે છે, કોઈ ‘જરા અથવા રાગથી જરિત થઈ ને મરણ પામે છે અને કોઇ કોઈ જીવ ગર્ભપાત આદિ કારણેાને લીધે ગર્ભાવસ્થામા જ મરણ પ્રાપ્ત કરે છે કારણ કે મનુષ્યનુ આયુષ્ય અનેક વિધ્નાથી યુક્ત અને સાપક્રમ (ઉપક્રમયુકત) છે તેથી કોઈ પણ અવસ્થામા તે આયુષ્ય સમાપ્ત થઈ જવાને કારણે માણસના પ્રાણુ ચાલ્યા જાય છે. માટે હે પુત્રો વિવેક બુદ્ધિથી સ સારી જીવેની આ સ્થિતિ સમજી લે જેવી રીતે ખાજ પક્ષી બતકને પકડીને લઈ જાય છે, એજ પ્રમાણે મૃત્યુ પ્રાણીઓના પ્રાણાનુ અપહરણ કરી લે छेउ छे अशन मे वसन मे" त्याहि
1
આ મારૂં અશન
ખાદ્ય સામગ્રી છે, આ મારૂ વસન વસ્ત્રા છે, આ મારી પત્ની
पत्नी है, मेरे बन्धुवर्ग हैं, 'मे में' करता रह जाता है

Loading...

Page Navigation
1 ... 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701