Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ DIARWARIANAMANARTAWANWARMANANARTANAMAMANG // aham // zrIcaturdazapUrvadharazrutasthavirapraNItaM candrakulInazrImadabhayadevasUrivihitazrImadroNAcAryazodhitavRttiyutaM shriimdauppaatiksuutrm| mudrayitA jhavherInavalacandaudecandavadhUnandakorAkhyAyutA'maracandrAtmajaharSacandra putrIratnAyutatejasyAkhyAkRtadravyasAhAyyena AgamodayasamitikAryavAhakaH zAha-veNIcandraH sUracandrAtmajaH SANARNARNAVANANAND mudritaM mohamayyAM nirNayasAgaramudraNayantre rA0 rA. rAmacandra yesU zeDagevArA vIrasaMvat . 2442 vikramasaMvat. 1972 krAiSTa. 1916 prathamasaMskaraNe pratayaH paJcazatI 500 pAyaM dvAdazANakAH 0-12-0 DUNUNUNUNMUMMMMMMMMMMMMMMMMM For Personal & Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aagmsmitisaahaayykaaH|| BAHAS PAIGAISAIDIASISAISHIGAARA *3* madadanI rakama amUkasUtramA madadagAronA nAma gAma 2200 : AcArAGgamAM vohorA jesIMgabhAi mhesANA da|4200 bhagavatIsUtramA zeTha punamacanda karamacanda koTAvALA pATaNa AvazyakasUtramA bAbu cunilAla pannAlAla pATaNa parI sarUpacanda lallubhAi ru. 1000 mesANA rAyapaseNIsUtramA zA. mohanalAla sAMkalacanda ru. (651 amadAvAda (zA. mohanalAsa kasturacandanI vi1376 samavAyAMgasUtramA dhavA hIrAkorabAi bharuca badhatA bIjAmA zA. kasturabhAi nAnacanda rupAla madadanI rakama amUkasUtramA madadagAronA nAma gAma (jhaverI navalacanda udecandanI vidhavA 1090 uvavAisUtramA nandakora bAi ru0 540 / .. vadhatA bIjAmAM zA harakhacanda amaracandanI / (dIkarI ratana tathA tejakora ru0 550 (zrIkapaDavaMjanA saMghataraphathI parI mIThAbhAi kalyANacandanI peDhImAthI 3501 pannavaNAsUtramA zrIjJAnakhAtAmAraphata parI bAlAmAi (dalasukhabhAi ru0 2331 kapaDavaMja, cauda supananI upajanA ru0 1170 kapaDavaMja 1250 naMdIsUtramA zeTha premacandabhAi rAyacanda muMbaI 1500 pIDaniyuktimAMzrAchANAnA saMgha taraphathI. chANI 'bena parasana nathubhAilAlacandanI dIkarI kapa0 33** For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhAyyakA 50 // 2 // muMbaI HORISK *** 50 madadanI rakama madadagAronA nAma gAmanunAma | madadanI rakama madadagAronA nAma gAmanAma - jhaverI kasturacanda jhoracandra surata | 551 bAbucunIlAlajI pannAlAlajI bAi pAravatI. dalachArAma vakhatacandanI vi. ama0 1001 saMghavI balAkhIdAsa puMjIrAma ___mhesANA mA601 chapAvavAmA zeTha lallubhAi kevaladAsa kapaDavaMja 1001 bhaNasAlI rupacanda mulajInI vidhavA rAmakuMvarabAI porabandara | 3000 zeTha uttamacanda khImacanda pATaNagAma 551 zA. khuzAlabhAi karamacanda verAvala 1000 zA. hAlAbhAi maganalAla pATaNa 501 zA.kalyANacanda uttamacandanI vidhavA nandubAi prabhAsapATaNa | |1500 bohorA lallubhAi kizoradAsa mhesANA 501 zA. kalyANacanda lakhamIcanda verAvala 1500 dosI kasturacanda vIracanda 501 parI bAlAbhAi devacanda kapaDavaMja 2001 zA. rAyacandabhAi dulabhadAsa kAlIyAvADI / 501 zeTha jesaMgabhAi premAbhAi kevalabhAi kapaDabaMja 501 parI trIkamadAsa hIrAcandabhAi mhesANA 1001 gAndhI rAmacandabhAi haragoviMdadAsa mhesANA 500 jhaverI kasturacanda jhaveracanda mhesANA surata **** in Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aham // caturdazapUrvadharazrutasthavirasaMkalitaM / zrImadabhayadevasUrisaMdRbdhavivaraNayutaM / zrIaupapAtikasUtram / ||eN||shriivrddhmaanmaanmy, praayo'nygrnthviikssitaa| aupapAtikazAstrasya, vyAkhyA kAcidvidhIyate // 1 // athaupapAtika|miti kaH zabdArthaH?, ucyate, upapatanamupapAto-devanArakajanma siddhigamanaM ca, atastamadhikRtya kRtamadhyayanamaupapAtikam / idaM copAGgaM varttate, AcArAGgasya hi prathamamadhyayanaM zAstraparijJA, tasyAdyoddezake sUtramidam-"eva 'megasiM no nAyaM bhavaiasthi vA me AyA uvavAie, nathi vA me AyA uvavAie, ke vA ahaM AsI ? ke vA iha ( ahaM ) cue (io cuo) |peccA iha bhavissAmI" tyAdi, iha ca sUtre yadIpapAtikatvamAtmano nirdiSTaM tadiha prapazyata ityarthato'Ggasya samIpabhAvenedamupAGgam / asya copodghAtagrantho'yam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA. riDasthimiyasamihA pamuiyajaNajANavayA AiNNa. 1 AcArAGgavRttikArAbhiprAyeNa 'evetyAdirbhavaiparyantaH pATho dvitIyasUtropasaMhAravAkyarUpaH / For Personal & Private Use Only Minelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhi aupapAtikam // 1 // jaNamaNussA halasayasahassasaMkiTTavikiTThalaTThapaNNattaseusImA kukuDasaMDeagAmapaurA ucchujavasAlikaliyA gomahisagavelagappabhUtA AyAravaMtaceiyajuvaivivihasaNNiviTThabahulA ukkoDiyagAyagaMThibheyabhaDatakkarakhaMDarakkharahiyA khemA NiruvaddavA mubhikkhA vIsatthamuhAvAsA aNegakoDikuTuMbiyAiNNaNivvuyasuhA NaDaNadRgajallamallamuDhiyavelaMbayakahagapavagalAsagaAikkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAyarANucariyA ArAmujANaagaDatalAgadIhiyavappiNiguNovaveyA naMdaNavaNasannibhappagAsA iha ca bahavo vAcanAbhedA dRzyante, teSu ca yamevAvabhotsyAmahe tameva vyAkhyAsyAmaH, zeSAstu matimatA svymuudyaaH| | tatra yo'yaM NaMzabdaH sa vAkyAlaGkArArthaH, 'te' ityatra ca ya ekAraH sa prAkRtazailIprabhavo, yathA 'karemi bhaMte !' | ityAdiSu, tato'yaM vAkyArtho jAtaH-tasmin kAle tasmin samaye yasminnasau nagarI babhUveti, adhikaraNe ceyaM | saptamI / atha kAlasamayayoH kaH prativizeSaH ?, ucyate, kAla iti sAmAnyakAlo vartamAnAvasapiNyAzcaturthavibhAgalakSaNaH, | samayastu sadvizeSo yatra sA nagarI sa rAjA varddhamAnasvAmI ca babhUva / athavA-tRtIyaiveyaM, tatazca tena kAlena avasarpiNIcaturthArakalakSaNena hetubhUtena tena samayena tadvizeSabhUtena hetunA campA nAma nagarI 'hotthatti' abhavad, AsIdityarthaH / nanu cedAnImapi sA'sti kiM punaradhikRtagranthakaraNakAle ? tatkathamuktamAsIditi ?, ucyate, avasarpiNItvAtkAlasya varNakapranthavarNitavibhUtiyuktA sA tadAnIM nAstIti / 'RddhasthimiyasamiddhA' RddhA-bhavanAdibhivRddhimupagatA, stimitA-bhayavarjitatvena sthirA, samRddhA-dhanadhAnyAdiyuktA, tataH padatrayasya krmdhaaryH| 'pamuiyajaNajANavayA' pramuditAH-hRSTAH Jain Education intematonal For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramodakAraNavastUnAM sadbhAvAt janA-nagarIvAstavyalokA jAnapadAzca-janapadabhavAstatrAyAtAH santo yasyAM sA pramudita-18 janajAnapadA, pAThAntare 'pamuiyajaNujANajaNavayA' tatra pramuditajanAnyudyAnAni janapadAzca yasyAM sA tathA / 'AiNNa | jaNamaNussA' manuSyajanenAkIrNA-saGkIrNA, manuSyajanAkIrNetivAcye rAjadantAdidarzanAdAkIrNajanamanuSyetyuktam , AkIrNo vA-guNavyApto manuSyajano yasyAM sA tathA / 'halasayasahassasaGkiTavikihalaThThapaNNattaseusImA' halAnAM-lAGgalAnAM zataiH sahasraizca zatasahasrA-lakSaiH saMkRSTA-vilikhitA vikRSTaM-dUraM yAvad avikRSTA vA-AsannA laSTA-manojJA karSakAbhimataphalasAdhanasamarthatvAt 'paNNatta'tti yogyIkRtA bIjavapanasya setusImA-mArgasImA yasyAH sA tathA, athavA-saMkRSTAdivizeSaNAni setUni-kulyAjalasekakSetrANi sImAsu yasyAH sA tathA, athavA-halazatasahasrANAM saMkRSTena-saMkaSaNena vikRSTA-dUravartinyo laSTAH prajJapitAH-kathitAH setusImA yasyAH sA tathA, anena tajjanapadasya lokabAhulyaM kSetrabAhulyaM coktam / 'kukkuDasaMDeyagAmapaurA' kukkuTAH-tAmracUDAH SaNDeyAH-SaNDaputrakAH teSAM grAmAH-samUhAste pracurAH-prabhUtAH yasyAM / 3.sA tathA, anena lokapramuditatvaM vyaktIkRtaM, pramudito hi lokaH krIDArtha kukkuTAn poSayati paNDAMzca karotIti / 'ucchu- || javasAlikaliyA' pAThAntareNa 'ucchujavasAlimAliNIyA' etadvyAptetyarthaH, anena ca janapramodakAraNamuktaM, na hyevaMprakAravasvabhAve pramodo janasya syAditi / 'gomahisagavelagappabhUyA' gavAdayaH prabhUtAH-pracurA yasyAmiti vAkyam, gavelagA urabhrAH / 'AyAravantaceiyajuvaivivihasaMNNiviThThabahulA' AkAravanti-sundarAkArANi AkAracitrANi vA yAni | 5 hAcaityAni-devatAyatanAni yuvatInAM ca-taruNInAM paNyataruNInAmiti hRdayaM, yAni vividhAni sanniviSTAni-sannivezanAni For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam nagaryadhika sU01 // 2 // pATakAstAni bahulAni bahUni yasyAM sA tathA, 'arihantaceIyajaNavayavisaNNiviThThabahule ti pAThAntaraM, tatrAccaityAnAM janAnAM vatinAM ca vividhAni yAni sanniviSTAni-pATakAstairvahuleti vigrahaH, 'suyAgacittaceIyajUyasaNNiviThThabahulA' iti ca pAThAntaram , tatra ca suyAgAH-zobhanayajJAH citracaityAni-pratItAni yUpacitayo-yajJeSu yUpacayanAni dyUtAni vA krIDAvizeSAzcitayaH teSAM sanniviSTAni-nivezAstairvahulA yA sA tathA, 'ukkoDiyagAyagaMThibheyabhaDatakkarakhaMDarakkharahiyA' utkoTA-utkocA lazcetyarthastayA ye vyavaharanti te autkoTikAH gAtrAt-manuSyazarIrAvayavavizeSAt kaTyAdeH sakAzAt granthi-kArSApaNAdipuTTalikA bhindanti-AcchindantIti gAtragranthibhedakA, 'ukkoDiyagAhagaMThibheya' iti ca pAThAntaraM / vyaktaM, bhaTAH-cArabhaTAH balAtkArapravRttayaH taskarAH-tadeva-cauyaM kurvantItyevaMzIlAH khaNDarakSA-daNDapAzikAH zulkapAlA | vA ebhI rahitA yA sA tathA, anena tatropadravakAriNAmabhAvamAha / 'khemA' azivAbhAvAt / 'NiruvahavA' nirupadravA, avidyamAnarAjAdikRtopadravetyarthaH / 'subhikkhA' suSTu-manojJAH pracurA bhikSA bhikSukANAM yasyAM sA subhikSA / ata eva | pASaNDinAM gRhasthAnAM ca 'vIsatthasuhAvAsA' vizvastAnAM-nirbhayAnAmanutsukAnAM vA sukhaH-sukhasvarUpaH zubho vA AvAso | yasyAM sA tathA / 'aNegakoDikuDumbiyAiNNanivvuyasuhA' anekAH koTayo dravyasaGkhyAnAM svarUpaparimANe vA yeSAM te anekakoTayaH tai :kauTumbikaiH-kuTumbibhirAkIrNA-saGkalA yA sA tathA, sA cAsau nivRtA ca-santuSTajanayogAtsantopavatIti karmadhArayaH, ata eva sA cAsau sukhA ca zubhA veti krmdhaaryH| 'naDanadRgajallamalamuTThiyavelambayakahagapavagalAsagaAikkhagalaMkhamaMkhatUNailatumbavINiyaaNegatAlAyarANucariyA' naTAH-nATakAnAM nATayitAro nartakA ye nRtyanti, // 2 // For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ aGkillA ityeke, jallA-varatrAkhelakAH, rAjJaH stotrapAThakA ityanye, mallA:-pratItAH mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti, viDambakAH-vidUSakAH, kathakAH-pratItAH, plavakA-ye utplavante nadyAdikaM vA taranti, lAsakA-ye rAsakAn gAyanti, | jayazabdaprayoktAro vA, bhANDA ityarthaH, AkhyAyakA-ye zubhAzubhamAkhyAnti, laDhA-mahAvaMzAnakhelakAH, maGkhAH-citra. phalakahastA bhikSukAH, tUNaillA-tUNAbhidhAnavAdyavizeSavantaH, tumbavINikA-vINAvAdakAH, aneke ca ye tAlAcarAH-tAlAdAnena prekSAkAriNastairanucaritA-AsevitA yA sA tathA / 'ArAmujANaagaDatalAyadIhiyavappiNiguNovaveyA' AramantiyeSu mAdhavIlatAgRhAdiSu dampatyAdIni krIDanti, ArAmAH, udyAnAni-puSpAdimavRkSasaGkalAnyutsavAdI bahujanabhogyAni, 'agaDatti' avaTAH-kUpAH, taDAgAni-pratItAni, dIrghikA-sAraNI, 'vappiNi'tti kedArAH, eteSAM ye guNA| ramyatAdayastairupapetA-yuktA yA sA tathA, upa apa ita ityetasya zabdatrayasya sthAne zakandhvAdidarzanAdakAralope upapeteti bhavati / kvacitpaThyate 'nandaNavaNasannibhappagAsA' nandanavana-merordvitIyavanaM tatprakAzasannibhaH prakAzo yasyAM sA tathA, iha caikasya prakAzazabdasya lopaH uSTramukha ityAdAviveti / | uvviddhaviulagaMbhIrakhAyaphalihA cakkagayamusuMDhiorohasayagghijamalakavADaghaNaduppavesA dhaNukuDilavaMkapAgAraparikkhittA kavisIsayavaTTaraiyasaMThiyavirAyamANA adyAlayacariyadAragopuratoraNauNNayasuvibhattarAyamaggA cheyAyariyarahayaDhaphalihaiMdakIlA 'uviddhaviulagambhIrakhAyaphalihA' udviddhaM-urddha vipulaM-vistIrNa gambhIram-alabdhamadhyaM khAtam-uparivistIrNam | For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 3 // adhaHsaGkaTaM parikhA ca-adha upari ca samakhAtarUpA yasyAM sA tathA / 'cakkagayamusuMDhi orohasayagdhijamalakavADaghaNaduppa- nagaryadhika |vesA' cakrANi-rathAGgAni araghaTTAGgAni vA, gadAH-praharaNavizeSAH, musuNDhayo'pyevam , avarodhaH-pratolidvAreSvavAntaraprAkAraH sambhAvyate, zataghnyo-mahAyaSTayo mahAzilA vA yA upariSTAtpAtitAH satyaH zatAni puruSANAM ghnantIti, yama-||5|| lAni-samasaMsthitadvayarUpANi yAni kapATAni ghanAni ca nizchidrANi tairduSpravezA yA sA tathA / 'dhaNukuDilavaMkapAgAraparikkhittA' dhanuHkuTilaM-kuTiladhanustato'pi vakreNa prAkAreNa parikSiptA yA sA tathA / 'kavisIsayavaTTaraiyasaMThiyavirAyamANA' kapizIrSakairvRttaracitaiH-vartula kRtaiH saMsthitaiH-viziSTasaMsthAnavadbhirvirAjamAnA-zobhamAnA yA sA tthaa| 'aTTAlayacariyadAragopuratoraNauNNayasuvibhattarAyamaggA' aTTAla kAH-prAkAroparivAzrayavizeSAH, carikA-aSTahastapramANA nagaraprAkArAntarAlamArgAH, dvArANi-prAkAradvArikAH, gopurANi-puradvArANi, toraNAni-pratItAni, unnatAni-guNavanti uccAni ca yasyAM sA tathA, suvibhaktAH-viviktA rAjamArgA yasyAM sA tathA, tataH padadvayasya krmdhaaryH| 'cheyAyariyaraiyadaDhaphalihaiMdakIlA' chekena-nipuNenAcAryeNa-zilpinA racito dRDho-balavAn paridhaH-argalA indrakIlazca-gopurAvayava. vizeSo yasyAM sA tthaa| vivaNivaNicchettasippiyAiNNaNivvuyasuhA siMghADagatigacaukkacaccarapaNiyAvaNavivihavatthuparimaMDiyA surammA naravaipaviiNNamahivaipahA aNegavaraturagamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANIyAiNNajANajuggA vima For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ulaNavaNaliNisobhiyajalA paMDaravarabhavaNasaNNimahiyA uttANaNayaNapecchaNijjA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA // (sU01) / 'vivaNivaNicchettasippiyAiNNaNivvuyasuhA' vipaNInAM-vaNikapathAnAM haTTamArgANAM, vaNijAMca-vANijakAnAM ca, kSetraMsthAnaM yA sA tathA, zilpibhiH-kumbhakArAdibhirAkIrNA ata eva janaprayojanasiddharjanAnAM nirvRtatvena sukhitatvena ca nirvatasukhA ca yA sA tathA, vAcanAntare chettazabdasya sthAne cheyazabdo'dhIyate, tatra ca chekazilpikAkIrNeti vyAkhyeyam / |'siMghADagatigacaukkacaccarapaNiyAvaNavivivatthuparimaMDiyA' zRGgATaka-trikoNaM sthAnaM, trika-yatra rathyAtrayaM milati, catulAka-rathyAcatuSkamelakaM, catvaraM-bahurathyApAtasthAnaM, paNitAni-bhANDAni tatpradhAnA ApaNA-haTTAH, vividhavastUni-aneka vidhadravyANi, ebhiH parimaNDitA yA sA tathA, pustakAntare'dhIyate-'siMghADagatigacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesu |paNiyAvaNaviviMhavesaparimaMDiyA' tatra caturmukhaM-caturdAraM devakulAdi, mahApatho-rAjamArgaH, panthAH-taditaraH, tatazca zRGgATakAdiSu paNitApaNaiH vividhavaSaizca janairvividhavezyAbhirvA parimaNDitA yA sA tathA / 'surammA' atirmnniiyaa| naravaipaviiNNamahivaimahA' narapatinA-rAjJA pravikIrNo-gamanAgamanAbhyAM vyApto mahIpatipatho-rAjamArgoM yasyAM sA tathA, | athavA-narapatinA pravikIrNA-vikSiptA nirastA'nyeSAM mahIpatInAM prabhA yasyAM sA tathA, athavA-narapatibhiH pravikIrNA mahIpateH prabhA yasyAM sA tthaa| 'aNegavaraturagamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANIyAiNNajANajuggA' anekaivaraturagaimetakuJjaraiH | rahapahakaratti-rathanikaraiH zibikAbhiH syandamAnIbhirAkIrNA-vyAptA yAnairyugyaizca yA sA tathA, athavA-aneke varaturagA Jaln Education a l For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 4 // dayo yasyAM AkIrNAni ca guNavanti yAnAdIni yasyAM sA tathA tatra zibikA:- kUTAkAreNAcchAditA jampAnavizeSAH, syandamAnikA:- puruSapramANajampAnavizeSAH, yAnAni zakaTAdIni, yugyAni - gola viSayaprasiddhAni dvihastapramANAni vedikopazobhitAni jampAnAnyeveti / 'vimaulaNavaNa liNisobhiyajalA' vimukulAbhiH - vikasitakamalAbhirnavAbhirnali| nIbhiH - padminIbhiH zobhitAni jalAni yasyAM sA tathA / 'paMDuravarabhavaNasaNNimahiyA' pANDuraiH - sudhAdhavalaiH varabhavanaiH - - prAsAdaiH samyak nitarAM mahiteva mahitA - pUjitA yA sA tathA / 'uttANaNayaNapecchaNijjA' saubhAgyAtizayAduttAnikaiH animiSitairnayanaiH - locanaiH prekSaNIyAM yA sA tathA / 'pAsAiyA' cittaprasattikAriNI / 'darisaNijjA' yAM pazyaccakSuH zramaM na gacchati / 'abhiruvA' manojJarUpA / 'paDirUvA' draSTAraM 2 prati rUpaM yasyAH sA tatheti // 1 // 1. tIse NaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disibhAe puNNabhadde NAmaM ceie hosthA, cirAIe puSvapurisapaNNatte porANe saddie vittie kittie jAe sacchatte sajjhae saghaMTe sapaDAge paDAgAipaDAgamaMDie |salo mahatthe kayaveyaddie lAuloiyamahie gosIsasarasarattacaMdaNada ddaradiSNapaMcaMgulitale uvaciya caMdNakalase | caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAe Asattosattaviu lavaTTavagghAriyamalladAmakalAve paMcavaNNasarasasura| himukkapuSphapuMjovayArakalie kAlAgurupavara kuMdurukkaturukka dhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhyAbhirAme sugaMdhavaragaMdhagaMdhie gaMdhavadvibhUe NaDaNaTTagajalamalla muTThiyave laMbaya pavaga kahagalA sagaAikkhagalaMkha maMtra tUNai latuMbavINiya bhuyagamAgahapa| rigae bahujaNajANavayassa vissuyakittie bahujaNassa Ahussa AhuNijje pAhuNijje accaNijje vaMdaNijje namaMsa For Personal & Private Use Only pUrNabhadacai0 sU0 2 11 8 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ |Nije pUyaNijje sakAraNije sammANaNijje kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM viNaeNaM pajjuvAsaNije divve sacce sacovAe saNNihiyapADihere jAgasahassabhAgapaDicchae bahujaNo accei Agamma puNNabhaI ceiyaM 2| (suu02)|| 'tIse'tti tasyAM 'Na'mityalaGkAre campAyAM nagaryA 'uttarapurasthime'tti uttarapaurastye-uttarapUrvAyAmityarthaH, 'disibhAe'tti |digbhAge, pUrNabhadraM nAma caityaM-vyantarAyatanaM, 'hottheti abhavat / 'cirAIe puvapurisapaNNatte' ciram-cirakAla AdiH| nivezo yasya taccirAdikam , ata eva pUrvapuruSaiH-atItanaraiH prajJaptam-upAdeyatayA prakAzitaM pUrvapuruSaprajJaptaM / 'porANe'tti |cirAdikatvAtpurAtanaM / 'sahie'tti zabdaH-prasiddhiH sa saJjAto yasya tacchabditaM / 'vittie'tti vittaM-dravyaM tadasti yasya tadvittika, vRttiM vA''zritalokAnAM dadAti yattadvRttidaM / 'kittie'tti pAThAntaraM, tatra kIrtitaM-janena samutkIrtitaM kIrttidaM vA / 'NAe'tti nyAyanirNAyakatvAt nyAyaH jJAtaM vA-jJAtasAmarthyamanubhUtatatprasAdena lokeneti / sacchatraM sadhvaja ||5 saghaNTaMmiti vyaktaM / 'sapaDAgAipaDAgamaMDie' saha patAkayA vartata iti sapatAkaM tacca tadekAM patAkAmatikramya yA patAkA sA atipatAkA tayA maNDitaM yattattathA, vAcanAntare-'sapaDAe paDAgAipaDAgamaMDie'tti / 'salomahatthe' lomamayapramArjanakayuktaM / 'kayaveyadie' kRtavitardika-racitavedikaM / 'lAulloiyamahie' lAiyaM-yadbhUmezchagaNAdinopalepanam , ulloiyaM| kuDyamAlAnAM seTikAdibhiH saMmRSTIkaraNaM, tatastAbhyAM mahitamiva mahitaM-pUjitaM yattattathA / 'gosIsasarasarattacaMdaNadaddara-6 | dinnapaMcaMgulitale' gozIrSeNa-sarasaraktacandanena ca daIreNa-bahalena capeTAprakAreNa vA dattAH paJcAGgulayaH talA-hastakA For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA. tikam pUrNabhadacai0 yatra tattathA / 'uvaciyacandaNakalase' upacitA-nivezitAH candanakalazA-mAGgalyaghaTA yatra tattathA / 'caMdaNaghaDasukaya| toraNapaDiduvAradesabhAe' candanaghaTAzca suSTu kRtatoraNAni ca dvAradezabhAgaM 2 prati yasmiMstaccandanaghaTasukRtatoraNapratidvAradezabhAgaM, dezabhAgAzca dezA eva / 'AsattosattaviulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAve' Asakto-bhUmau saMbaddhaH utsakta-uparisaMbaddhaH vipulo-vistIrNaH vRtto-vartulaH 'vagdhArio'tti pralambamAnaH mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yatra tattatheti / 'paJcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakalie' paJcavarNena sarasena surabhiNA muktena-kSiptena puSpapuJjalakSaNenopacAreNapUjayA kalitaM yattattathA / 'kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghantagandhuddhayAbhirAme' kAlAguruprabhRtInAM dhUpAnAM yo maghamaghAyamAno gandhaH uddhRta-udbhUtastenAbhirAmaM yattattathA, tatra 'kuMdurukaMti cIDA 'turukaM ti ca silhakaM / 'sugandhavaragaMdhagaMdhie' sugandhA ye varagandhAH-pravaravAsAsteSAM gandho yatrAsti tttthaa| 'gandhavaTTibhUe' saurabhyAtizayAdgandhadravyaguTikAkalpamityarthaH / 'naDanaTTe' tyAdi pUrvavannavaramiha bhuyagA-bhujaGgA bhogina ityarthaH, bhojakA vA-tadarcakAH 'mAgadhA' bhaTTA | iti / 'bahujaNajANavayassa vissuyakittie' bahorjanasya-paurasya jAnapadasya ca-janapadabhavalokasya vizrutakIrtikaM-pratItakhyAtikaM / 'bahujaNassa Ahussatti AhotuH-dAtuH, kvacididaM na dRzyate, 'AhuNije tti AhavanIyaM-sampradAnabhUtaM / 'pAhuNijjetti prakarSaNa AhavanIyaM / 'accaNije' candanagandhAdibhiH / 'vandaNije' stutibhiH / 'namaMsaNijje' prnnaamtH| 'pUyaNije' puSpaiH / 'sakkAraNije' vstraiH| 'sammANaNijje' bahumAnaviSayatayA / 'kallANaM maGgalaM devayaM ceiyaM viNaeNaM pajuvAsaNije' kalyANamityAdibuddhyA vinayena paryupAsanIyaM, tatra 'kalyANam' arthahetuH 'maGgalam' anarthapratihatihetuH 'daivata' ANamityAdibuddhyA vinayena mANije bahumAnaviSayatayA / kAlAtabhaH / namasaNije' praNA dain Education a l For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ | devaH 'caityam' iSTadevatApratimA 'dive' divyaM pradhAnaM / 'sacce' satyaM satyA dezatvAt / 'saccovAe' satyAvapAtaM / 'satyasevaM' || sevAyAH saphalIkaraNAt / 'saNNihiyapADihere' vihitadevatAprAtihArya / 'jAgasa hastabhAgapaDicchae' yAgAH - pUjAvizeSAH brAhmaNaprasiddhAH tatsahasrANAM bhAgam-aMzaM pratIcchati AbhAvyatvAt yattattathA vAcanAntare 'yAgabhAgadAya sahassapaDi|cchae' yAgAH -pUjAvizeSAH bhAgA- viMzatibhAgAdayo dAyAH - sAmAnyadAnAnyeSAM sahasrANi pratIcchati yattattathA / 'bahujaNI' | ityAdi sugamaM, navaraM 'puNNabhaddaceiyaM 2' iti atra dvirvacanaM bhaktisambhramavivakSayeti // 2 // se your are ekkeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savvao samatA saMparikkhitte, se NaM vaNasaMDe kiNhe kiNhobhAse nIle nIlobhAse harie hariomAse sIe sIo bhAse Niddhe giddhobhAse tibve tibvobhAse kiNhe | kiNhacchAe nIle nIlacchAe harie hariyacchAe sIe sIyacchAe NiDe NiDacchAe tibve tibvacchAe ghaNakaDiakaDicchAe ramme mahAmehaNikuraMbabhUe / 'sao samantA' iti sarvataH - sarvadikSu samantAt - vidikSu / 'kiNhe tti kAlavarNaH / 'kiNhobhAse' tti kRSNAvabhAsaH kRSNaprabhaH, kRSNa evAvabhAsata iti kRSNAvabhAsaH / evaM 'nIle nIlobhAse' pradezAntare, 'harie hariomAse' pradezAntare | eva, tatra nIlo - mayUragalavat, haritastu zukapucchavat, haritAlAbha iti vRddhAH / 'sIe'tti zItaH sparzApekSayA, balyAdyAkrAntatvAt iti vRddhAH / 'Niddhe' ti snigdho na tu rUkSaH / 'tibbe'tti tIvro varNAdiguNaprakarSavAn / 'kiNhe kiNhacchAe tti, iha kRSNazabdaH kRSNacchAya ityasya vizeSaNamiti na punaruktatA, tathAhi - kRSNaH san kRSNacchAyaH, chAyA cAdityAvaraNa For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam 4545 janyo vastuvizeSaH / 'ghaNakaDiyakaDicchAe'tti anyo'nyaM zAkhAnupravezAd bahalanirantaracchAya ityarthaH / 'mahAmehaNikuraM- 4vanaSaNDA0 | babhUe'tti mhaameghvRndklpH| sU03 te NaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMbhamaMto tayAmaMto sAlamaMto pavAlamaMto pattamaMto pupphamaMto phalamaMto bIyamaMto aNupuvvasujAyaruilavabhAvapariNayA ekkakhaMdhA aNegasAlA aNegasAhappasAhaviDimA aNeganaravAmasuppasAriaaggejjhaghaNaviulabahakhaMdhA acchiddapattA aviralapattA avAINapattA aNaIapattA niddha| yajaraDhapaMDupattA NavahariyabhisaMtapattabhAraMdhakAragaMbhIrarisaNijjA uvaNiggayaNavataruNapattapallavakomalaujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA NicaM kusumiyA NicaM mAiyA NicaM lavaiyA NicaM thavaiyA NiccaM gulaiyA NicaM gocchiyA NicaM jamaliyA NicaM juvaliyA NiccaM viNamiyA NicaM paNamiyA NicaM kusumiyamAiyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapiMDamaMjarivaDiMsayadharA suyabarahiNamayaNasAlakoilakohaMgakabhiMgArakakoMDalakajIvaMjIvakaNaMdImuhakavilapiMgalakkhakAraMDacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviraiyasaDhuNNaiyamahurasaraNAie suramme saMpiMDiyadriyabhamaramahukaripahakaraparilintamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjaMtadesabhAge abhaMtarapupphaphale bAhirapatocchaNNe pattehi ya pupphehi ya ucchaNNapaDivalicchaNNe sAuphale niroyae akaMTae NANAvihagucchagummamaMDavagarammasohie vicittasuhakeubhUe vAvIpukkhariNIdIhiyAsu ya sunivesiya rmmjaalhre| pacchiyajamalyA NicaM asamiyA hiNavatara 4 55 Bain Education International For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'te NaM pAyavatti yatsaMbandhAd vanakhaNDa iti / 'mUlamanto kandamanto' ityAdIni daza padAni, tatra kando-mUlAnAmupari vRkSAvayavavizeSo, matuppratyayazceha bhUmni prazaMsAyAM vaa| skandhaH-sthuDaM / 'taya'tti tvak valkalaM zAlA-zAkhA pravAla:pallavAGkaraH, zeSANi pratItAni / 'hariyamante'tti kvacid dRzyate, tatra haritAni-nIlatarapatrANi / 'aNupuvasujAyaruilavabhAvapariNaya'tti AnupUryeNa-mUlAdiparipATyA suSTu jAtA rucirAH vRttabhAvaizca pariNatAH parigatA vA ye te tthaa| 'aNegasAhappasAhaviDimA' anekazAkhAprazAkho viTapaH-tanmadhyabhAgo vRkSavistAro vA yeSAM te tathA / 'aNeganaravAmasuppa| sAriyaaggejjhaghaNaviulavaTTa(baddha)khaMdhe'tti anekAbhirnaravAmAbhiH suprasAritAbhiragrAhyo ghano-nibiDo vipulo-vistIrNo baddho-jAtaH skandho yeSAM te tathA, vAcanAntare'tra sthAne'dhikapadAnyevaM dRzyante-pAINapaDiNAyayasAlA udINadAhiNavicchiNNA oNayanayapaNayavippahAiyaolaMbapalaMbalaMvasAhappasAhaviDimA avAINapattA aNuINNapattA' iti, ayamarthaH-prAcInapratIcInayoH-pUrvAparadizorAyatA-dIrghAH zAlAH-zAkhA yeSAM te tathA, udIcInadakSiNayoH-uttarayAmyayordizovistIrNAviSkambhavanto yeSAM te tathA, avanatA-adhomukhA natA-AnamrAH praNatAzca-nantuM pravRttAH viprabhAjitAzca vizeSato vibhAgavatyaH avalambA-adhomukhatayA avalambamAnAH pralambAzca-atidIrghAH (lambAH) zAkhAH prazAkhAzca-yasmin sa tathAvidho viTapo yeSAM te tathA, avAcInapatrA:-adhomukhaparNAH anudgIrNapatrA:-vRttatayA abahirnirgataparNAH / athAdhikR|tavAcanA'nuzri (ni) yate-'acchiddapattA' niirndhrptraaH| 'aviralapattA' nirantaradalAH / 'avAINapattA' avAcInapatrA 1 vRkSAvayavavizeSo veti pra0 / 56 For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam SCARRORGANA adhomukhapalAzAH, avAtInapatrA vA-avAtopahatabahAH / 'aNaIyapattA' ItivirahitacchadAH / 'niddhayajaraDhapaMDupattA'lAvanaSaNDA apgtpuraannpaannddurptraaH|'nnvhriybhisNtpttbhaarNdhkaargNbhiirdrisnnijjaa' navena haritena bhisaMtatti-dIpyamAnena patrabhAreNa-dalacayenAndhakArA-andhakAravantaH ata eva gambhIrAzca dRzyante ye te tathA / 'uvaNiggayaNavataruNapattapallavako sU03 malaujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA upanirgatairnavataruNapatrapallavaiH-atyabhinavapatragucchai tathA komalojjvalaizcaladbhiH kizalayaiH-patravizeSaiH tathA sukumArapravAlaiH zobhitAni varAGkurANi agrazikharANi yeSAM te tathA / iha ca aGkurapravAlapallavakisalayapatrANAmalpabahubahutarAdikAlakRtAvasthAvizeSAdvizeSaH sambhAvyata iti / NiccaM kusumiyA' ityAdi vyakaM, navaraM 'mAiya'tti mayUritAH 'lavaiyatti pallavitAH 'thavaiya'tti stabakavantaH 'gulaiyA' gulmavantaH | 'gocchiyA' jAtagucchAH, yadyapi ca stabakagucchayoravizeSo nAmakoze'dhItastathA'pIha puSpapatrakRto vizeSo bhAvanIyaH,|8| | 'jamaliya'tti yamalatayA-ptamazreNitayA vyavasthitAH, 'juvaliya'tti yugalatayA sthitAH, 'viNamiya'tti vizeSeNa phalapuSpabhAreNa natAH, 'paNamiya'tti tathaiva nantumArabdhAH, prazabdasyAdikArthatvAt / 'NiccaM kusumiyamAiyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyasuvibhattapiMDimaMjarivaDiMsayadhara tti kecit kusumitAdyekaikaguNayuktAH apare tu samastaguNayuktAH, tataH kusumitAzca te ityevaM karmadhArayaH, navaraM suvibhaktAH-suviviktAH suniSpannatayA piNDyo-lumbyo maJjaryazca pratItAstA eva avataMsakAH-zekharakAstA dhArayanti yete tathA / 'suyavarahiNamayaNasAlakoilakohaMgakabhiMgAra||kakoMDalakajIvaMjIvakanaMdImuhakavilapiMgalakkhakAraMDacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviraiyasahuNNaiyamahurasara For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAie zukAdInAM sArasAntAnAmanekeSAM zakunagaNAnAM mithanairviracitaM zabdonnatika ca-unnatizabdakaM madhurasvaraM ca nAditaMlapitaM yasmin sa tathA, vanakhaNDa iti prakRtam / 'suramma' atishyrmnniiyH| 'saMpiMDiyadariyabhamaramahukaripahakaraparilintamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjaMtadesabhAge' saMpiNDitAH dRptAnAM bhramaramadhukarINAM vanasatkAnAmeva pahaka| ratti-nikarA yatra sa tathA, parilIyamAnA-anyata Agatya layaM yAnto mattaSaTpadAH kusumAsavalolA:-kiJjalkalampaTAH madhuraM gumagumAyamAnAH guJjantazca-zabdavizeSaM vidadhAnAH dezabhAgeSu yasya sa tathA, tataH karmadhArayaH / 'abbhantarapuSphaphale bAhirapattocchaNNe pattehi ya pupphehi ya ucchaNNapaDivalicchaNNe atyantamAcchAdita ityarthaH, etAni trINyapi kvacidRkSANAM vizeSaNAni dRzyante-'sAuphale'tti miSTaphalaH, 'niroyae'tti rogavarjitaH, 'akaNTaka' iti / kvacit 'NANAvihagucchagummamaMDavagarammasohie'tti tatra gucchA-vRntAkyAdayo gulmA-navamAlikAdayo maNDapakA-latAmaNDapAdayaH 'ramme'tti kvacinna dRzyate / 'vicittasuhakeubhUe' vicitrAn zubhAna ketUna-dhvajAna bhUtaH-prAptaH / 'vicittasuhaseukeubahule'tti || pAThAntaraM, tatra vicitrAH zubhAH setavaH-pAlibandhA yatra ketubahulazca yaH sa tathA / 'vAvIpukkhariNIdIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlaharae' vApISu-caturasrAsu puSkariNISu-vRttAsu puSkaravatISu vA dIrghakAsu ca-RjusAraNISu suSThu nivezitAni ramyANi jAlagRhakANi yatra sa tathA / piMDimaNIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muyaMtA NANAvihagucchagummamaMDavakagharakasu. For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam azokavR0 haseukeubahalA aNegarahajANajuggasiviyapavimoyaNA surammA pAsAdIyA risaNijjA abhiruvA paDirUvA (sU0 3 ) __'piMDimaNIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtA' piNDimanihArimAM-pudgalasamUharUpAM dUradezagAminI ca sugandhiM ca-sadgandhikAM zubhasurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAnmanoharA yA sA tathA tAM ca, mahatA mocanaprakAreNa vibhaktivyatyayAnmahatIM vA gandha eva dhrANihetutvAttRptikAritvAdgandhadhrANistAM muJcanta iti vRkSavizeSaNam / evamito'nyAnyapi 'NANAvihagucchagummamaMDavakagharakasuhaseukeubahulA' nAnAvidhA gucchAH gulmAni maNDapakA gRhakANi ca yeSAM santi te tathA, tathA zubhAH setavo-mArgA AlavAlapAlyo vA ketavo-dhvajA bahulA-bahavo yeSAM te tathA, tataH krmdhaaryH| 'aNegarahajANajuggasiviyapavimoyaNA' anekeSAM rathAdInAmadho'tivistIrNatvAt pravimocanaM yeSu te tthaa| 'surammA pAsAiyA darisaNijjA abhirUvA paDirUva'tti etAnyeva vRkSavizeSaNAni vnkhnnddvishessnntyaavaacnaantre'dhiitaani||3|| ___ tassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ekke asogavarapAyave paNNatte, kusavikusavisuddharukkha mUle mUlamaMte kaMdamaMte jAva pavimoyaNe suramme pAsAdIe darisaNije abhirUve paDirUve | 'tassa NaM vaNasaMDasse'tyAdau azokapAdapavarNake kvacididamadhikamadhIyate-'dUrovagayakaMdamUlavaTTalaDhasaMThiyasiliThThaghaNamasiNaNiddhasujAyaniruvauviddhapavarakhaMdhI' dUropagatAni-atyartha bhUmyAmavagADhAni kandamUlAni-pratItAni yasya sa tathA, tathA zubhAmmamaMDavakaparamANahetutvAttati gajuggasivi-mArgA AlavAlA' nAnAvitA muJcanta Jain Education .onal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtto-vartulo, laSTo-manojJaH, saMsthito-viziSTasaMsthAnaH, zliSTaH-saGgato, ghano-nibiDo, masRNaH-aparuSaH, snigdhaHarUkSaH, sujAtaH-sujanmA, nirupahato-vikAravirahita, uviddhaH atyarthamuccaH, pravaraH-pradhAnaH, skandhaH-sthuDaM yasya sa tathA, inpratyayazca smaasaantH| 'aNeganarapavarabhuyAgejjho' anekanarANAM pravarabhujaiH-pralambabAhubhirvAmAbhirityarthaH, agrAhyaH-anAzleSyo yaH sa tathA, 'kusumabharasamonamaMtapattalavisAlasAlo' kusumabhareNa samavanamantyaH patralAH-patravatyaH vizAlAH zAlA yasya sa tathA / 'mahukaribhamaragaNagumagumAiyanirmitaurchitasassirIe' madhukarIbhramaragaNena-lokarUDhigamyena, 'gumagumAinta'tti kRtagumagumetizabdena, nIlIyamAnena-nivizamAnena, uDDIyamAnena ca-utpatatA sazrIkaH-sazobho yaH sa tathA / 'NANAsauNagaNamihuNasumahurakaNNasuhapalattasaddamahure' nAnAvidhAnAM zakunigaNAnAM yAni mithunAni teSAM sumadhuraH karNa sukhazca yaH pralaptazabdastena madhura iva madhuro-manojJo yaH sa tathA / athaadhikRtvaacnaa-'kusvikusvisuddhrukkhmuule| | kuzA-darbhAH vikuzA-valva (la) jAdayastairvizuddhaM-virahitaM vRkSAnurUpaM vRkSavistarapramANamityartho mUlaM-samIpaM yasya sa tathA / 'mUlamaMte' ityAdivizeSaNAni pUrvavadvAcyAni, yAvat paDirUve // | se NaM asogavarapAyave aNNehiM bahahiM tilaehiM lauehiM chattovehiM sirIsehiM sattavaNNehiM dahivapaNehiM loDahiM dhavehiM caMdaNehiM ajuNehiM NIvahiM kuDaehiM savvehiM phaNasehiM dADimehiM sAlahiM tAlohiM tamAlehiM piyaehiM piyaMgUhiM purovagehiM rAyarukkhahiM NaMdirukkhohiM savvao samaMtA saMparikhitte, te NaM tilayA lavaiyA jAva NaMdirukkhA kusavikusavisuddharukkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto eesiM vaNNao For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ azovRka0 aupapAtikam // 9 // sa04 bhANiyabvo jAva sibiyapavimovaNA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, te NaM tilayA jAva NaMdirukkhA aNNehiM bahahiM paumalayAhiM NAgalayAhiM asoalayAhiM caMpagalayAhiM cUyalayAhiM vaNalayAhiM vAsaMtiyalayAhiM aimuttayalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiM savao samaMtA saMparikhittA, tAoNaM paumalayAo NicaM kusumiyAo jAva vaDiMsayadharIo pAsAdIyAo darisaNijjAo abhirUvAo paDirUvAo // (sU04) ___ so'zokavarapAdapaH anyairbahubhistilakailakucaiichatropaiH zirISaiH saptaparNai:-ayukchadaparyAyairayukpatranAmakaiH dadhipaNaiH lodheH dhavaiH candanaiH-malayajaparyAyairarjunaiH kakurAparyAyaiH nIpaiH-kadambaiH kuTajaiH-girimallikAparyAyaiH savyaH panasairdADimaiH zAlaiH-sarjaparyAyaistAlaiH-tRNarAjaparyAyaiH tamAlaiH priyakaiH-asanaparyAyaiH priyaGgubhiH-zyAmaparyAyaiH puropagaiH rAjavRkSaiH nandivRkSai-rUDhigamyaiH sarvataH samantAt samparikSipta ityAdi sugamamApadmalatAzabdAditi / 'paumalayAhiMti padmalatAH sthalakamalinyaH padmakAbhidhAnavRkSalatA vA, nAgAdayo vRkSavizeSAsteSAM latA:-tanukAsta eva, strAzokaH-kakellI cUtaH-sahakAraH vanaHpIlukaH, vAsantIlatA atimuktakalatAzca yadyapyekArthA nAmakoze'dhItAstathA'pIha bhedo rUDhito'vaseyaH, zyAmA-priyaGgaH, | zeSalatA rUDhigamyAH, iha latAvarNakAnantaramazokavarNakaM pustakAntare idamadhikamadhIyate-tassa NaM asogavarapAyavassa uvari bahave aTTaaTThamaMgalagA paNNattA' aSTAvaSTAviti vIpsAkaraNAtpratyeka te'STAvitti vRddhAH, anye tvaSTAviti saGkhyA, aSTamaGgalakAnIti ca saMjJA / 'taMjahA-sovatthiya 1 sirivaccha 2 naMdiyAktta 3 vaddhamANaga 4 bhaddAsaNa 5 kalasa 6 maccha 7 Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ / dappaNA 8, tatra zrIvatsaH-tIrthakarahRdayAvayavavizeSAkAro, nandyAvartaH-pratidinavakoNaH svastikavizeSo rUDhigamyo, varddha|mAnaka-zarAvaM, puruSArUDhaH puruSa ityanye, bhadrAsanaM-siMhAsanaM, darpaNaH-AdarzaH, zeSANi pratItAni / 'savarayaNAmayA' 'acchAH' svacchAH AkAzasphaTikavat , 'saNhA' zlakSNAH-zlakSNapudgalanivRttatvAt , 'maNhA' masRNAH, 'ghaThA' ghRSTA iva ghRSTA kharazAnayA pratimeva 'mahA' mRSTAH sukumArazAnayA pratimeva pramAjenikayeva vA zodhitAH, ata eva 'nirayA' nIrajasaH rajorahitAH 'nirmalAH' kaThinamalarahitAH 'nippaMkA' ArdramalarahitAH 'nikaMkaDacchAyA' nirAvaraNadIptayaH 'sappahA' saprabhAH 'samirIyA' sakiraNAH 'saujjoyA' pratyAsannavastudyotakAH 'pAsAdIyA 4' / 'tassa NaM asogavarapAyavassa uvari bahave 'kiNhacAmarajjhayA' kRSNavarNacAmarayuktadhvajAH 'nIlacAmarajjhayA lohiyacAmarajjhayA sukilacAmarajjhayA hAliddacAmarajjhayA acchA saNhA' 'ruppapaTTA' raupyamayapatAkApaTAH 'vairAmayadaMDA' vajradaNDAH 'jalayAmalagaMdhiyA' padmavat nirdo| pagandhAH 'surammA pAsAdIyA 'tassa NaM asogavarapAyavassa' 'uvari' upariSTAt 'vaha' 'chattAicchattA' uparyuparisthitA''tapatrANi 'paDAgAipaDAyA' patAkoparisthitapatAkAH 'ghaNTAjuyalA cAmarajuyalA' 'uppalahatthagA' nIlotpalakalApAH 'pau| mahatthagA' padmAni ravibodhyAni 'kumuyahatthagA' kumudAni candrabodhyAnIti, 'kusumahatthaya'tti pAThAntaraM 'naliNahatthagA subhagahatthagA sogaMdhiyahatthagA' nalinAdayaH padmavizeSA rUDhigamyAH, 'puMDarIyahatthayA' puNDarIkANi-sitapadmAni 'mahApuMDarIyahatthA' mahApuNDarIkANi tAnyeva mahAnti 'sayapattahatthA sahassapattahatthA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA 4 // 4 // tassa NaM asogavarapAyavassa hehA IsiM khaMdhasamallINe ettha NaM mahaM eka puDhavisilApaTTae paNNatte, vikkhaM dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam zi0 // 10 // |bhAyAmaussehasuppamANe kiNhe aMjaNaghaNakivANakuvalayahaladharakosejjAgAsakesakajjalaMgIkhaMjaNasiMgabhedari yajaMbUphalaasaNakasaNabaMdhaNaNIluppalapattanikaraayasikusumappagAse marakatamasArakalittaNayaNakIyarAsivaNNe NighaNe aTThasire Aryasayatalovame suramme IhAmiyausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticitte AINagarUyabUraNavaNItatUlapharise sIhAsaNasaMThie pAsAdIe darisaNijje abhirUve paDirUve // (sU05) | athAdhikRtavAcanA''zri(ni) yate IsiM khaMdha samallINe' manAk skandhAsanna ityarthaH / ettha NaM mahaM eke' ityatra ettha NaMti zabdaH azokavarapAdapasya yadadho'tretyevaM smbndhniiyH| 'vikkhaMbhAyAmaussehasuppamANe' viSkambhaH-pRthutvam , // 4 AyAmo-dairghyam , utsedha uccatvameSu supramANa-ucitapramANo yaH sa tathA / 'kiNhe'tti kAlaH, ata eva 'aMjaNakavANakuvalayahaladharakosejjAgAsakesakajalaMgIkhaMjaNasiMgabhedariThThayajaMbUphala asaNakasaNabaMdhaNanIluppalapattanikaraayasikusumappagA| se'nIla ityarthaH, tatra aJjanako vanaspativizeSaH haladharakoseja-baladevavastraM kajalAGgI-kajalagRhaM zRGgabhedaH-mahiSAdiviSANacchedaH riSThaka-ratnam azanako-bIyakAbhidhAno vanaspatiH sanabandhana-sanapuSpavRntaM / 'marakayamasArakalittaNayaNakIyarAsivaNNe' marakata-ratnaM masAro-masRNIkArakaH pASANavizeSaH, sa cAtra kaSapaTTaH sambhAvyate, kalitaMti-kaTitraM | kRttivizeSaH nayanakIkA-netramadhyatArA tadrAzivarNaH kAla ityarthaH / 'NiddhaghaNe' snigdhaghanaH 'aThThasire' aSTazirAH aSTakoNa ityrthH| 'Ayasayatalovame suramme IhAmiyausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapau CASEA SON an Educat For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ malayabhatticitte' IhAmRgAH-vRkAH vyAlakAH-zvApadabhujagAH / 'AINagarUyabUraNavaNIyatUlapharise' Ajinaka-carmamaya-14 vastraM rUtaM-pratItaM bUro-vanaspativizeSaH tUlam-arkatUlaM sIhAsaNasaMThie-siMhAsanAkAraH, pAsAdIe jAva paDirUvetti // vAcanAntare punaH zilApaTTakavarNakaH kizcidanyathA dRzyate, sa ca saMskRtyaiva likhyate-aJjanakaghanakuvalayahaladharakauze| yakaiH sadRzaH, ghano megha ityarthaH, AkAzakezakajjalakarketanendranIlAtasIkusumaprakAzaH, karketanendranIle ratnavizeSau, bhRGgA anazRGgabhedariSThakanIlagulikAgavalAtirekabhramaranikurumbabhUtaH' bhRGgaH-kITavizeSo'GgAravizeSo vA aJjanaM-sauvIrAJjanaM | zRGgabhedo-viSANacchedo viSANavizeSo vA, riSThaH kAkaH phalavizeSo vA, athavA'riSThanIle ratnavizeSau gulikA-varNadravyavizeSo gavalaM-mahiSazRGgam , etebhyo'tireko nIlatayA'tirekavAn yaH sa tathA, sa cAsau bhramaranikurumbabhUtazceti karma| dhArayaH, nikurumbaH-samUhaH, jambUphalAsanakusumabandhananIlotpalapatranikaramarakatAzAsakanayanakIkArAzivarNaH' AzAsa ko-vRkSavizeSaH / snigdho-dhano'ta evAzuSiraH, 'rUpakapratirUpadarzanIyaH' rUpakaiH pratirUpo-rUpavAn ata eva darzanIyazca| darzanayogyo yaH sa tathA, muktAjAlakhacitAntakA-muktAjAlakaparigataprAnta ityarthaH // 5 // | tattha NaM caMpAe NayarIe kUNie NAmaM rAyA parivasai, mahayAhimavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre accaMtavisuddhadIharAyakulavaMzasuppasUe NiraMtaraM rAyalakkhaNavirAiaMgamaMge bahujaNabahumANe pUjie savvaguNasamiddhe khattie muie muddhAhisittemAupiusujAe dayapatte sImaMkare sImaMdhare khemaMkare khemaMdharemaNusside jaNavayapiyAja|NavayapAle jaNavayapurohie seukare keukare Narapavare purisavare purisasIhe purisavagdhe purisAsIvise purisapuMDa For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA. tikam // 11 // e purisavaragaMdhahatthI aDDe ditte vitte vicchiNNaviulabhavaNasayaNAsaNa jANavANAiNNe bahughaNabahujAyarUvarayate AogapaogasaMpatte vicchaDDi apaDarabhattapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUte paDipuNNajaM|takosakoTThAgArAudhAgAre balavaM dubbalapaJcAmitte ohayakaMdayaM niyakaMdayaM maliakaMTayaM uDiyakaMTayaM akaMTayaM | ohayasattuM nihayasattuM maliyasattuM uddhiasattuM nijiyasattuM parAiasattuM vavagayadubhikkhaM mAribhayaviSyamukkaM khemaM sivaM subhikkhaM pasaMtaDiMbaDamaraM rajjaM pasAsemANe viharai // ( sU0 6 ) rAjavarNake likhyate - 'mahayAhimavaMtamahaMta malayamaMdarama hiMdasAre' mahAhimavAniva mahAn zeSarAjaparvatApekSayA, tathA | malayaH - parvatavizeSo mandaro - meruH mahendraH - parvatavizeSaH zakro vA, tadvatsAraH - pradhAno yaH sa tathA / 'accantavisuddhadI| harAyakulavaMsasuSpasUe' atyantavizuddho - nirdoSo dIrghaH - cirakAlIno yo rAjJAM kularUpo vaMzastatra suSThu prasUto yaH sa | tathA / 'NiraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge' rAjalakSaNaiH- svastikAdibhiH virAjitamaGgamaGga - gAtraM yasya sa tathA makArastu | prAkRta zailIprabhavaH / 'muie'tti muditaH pramodavAn, athavA nirdoSamAtRko, yadAha - " muio jo hoi joNisuddho 'tti / 'muddhA hisitte'tti pitRpitAmahAdibhiH rAjabhirvA yo rAjye'bhiSiktaH / 'mAupiu sujAe'tti pitrorvinItatayA satputraH / 'dayapatte' tti prAptakaruNAguNaH / 'sImaMkare' tti sImAkArI, maryAdAkArItyarthaH / 'sImaMdhare'tti kRtamaryAdApAlakaH / evaM 'khemaMkare khemaMdhare' tti kSemaM punaranupadravatA / 'maNussiMde'tti manujeSu paramezvaratvAt / 'jaNavayapiya'tti janapadAnAM piteva 1 mudito yo bhavati yonizuddha iti / Jain Educatio elational For Personal & Private Use Only koNika 0 sU0 6 // 11 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAA hitatvAt / 'jaNavayapAle'tti tadrakSakatvAt / 'jaNavayapurohie'tti janapadasya zAntikaratvAt / 'seukare'tti mArgadarzaka | ityarthaH / 'keukareM'tti adbhutakAryakAritvena cihnakArI / 'garapavare'tti narAH pravarA asyetikRtvA / 'purisavare'tti puruSANAM / madhye pradhAnatvAt / 'purisasIhe'tti krUratvAt / 'purisavagghetti roSe sati raudrarUpatvAt / 'purisAsIvise tti puruSazcAsA-2 vAzIviSazca puruSAzIviSaH, AzIviSazca sarpaH, kopasAphalyakaraNasAmarthyAt / 'purisapuMDarIe'tti sukhArthinAM sevyatvAt ,8 puNDarIkaM ca sitapa / 'purisavaragaMdhahatthI' pratirAjagajabhaJjakatvAt / aDe'tti samRddhaH 'ditte'tti dRpto darpavAn 'vittetti prasiddhaH / 'vicchiNNaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAiNNe'tti vistIrNAni-vistAravanti vipulAni-prabhUtAni bhavanaza| yanAsanAni pratItAni yasya sa tathA, yAnavAhanAni-rathAzcAdIni, AkIrNAni-guNAkIrNAni yasya sa tathA, tataH karma|dhArayaH, athavA vistIrNavipulabhavanAni zayanAsanayAnavAhanAkIrNAni yasya sa tathA / 'bahudhaNabahujAyarUvarayate' bahu-prabhUtaM | dhanaM-gaNimAdikaM bahunI ca jAtarUparajate-suvarNaraupye yasya sa tathA / 'AogapaogasaMpautte' Ayogasya-arthalAbhasya prayogA-upAyAH samprayuktAH-vyApAritA yena, teSu vA samprayukto-vyApRto yaH sa tathA / 'vicchaDDiyapaurabhattapANe' | vicchardite-tyakte bahujanabhojanadAnenAviziSTocchiSTasambhavAt saJjAtavicchaH vA nAnAvidhe pracure bhaktapAne-bhojana|pAnIye yasya sa tathA / 'bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUe' bahavo dAsIdAsA gomahiSagavelakAzca prabhUtA yasya sa tathA, |gvelkaa-urbhraaH| 'paDipuNNajaMtakosakoTThAgArAudhAgAre' pratipUrNAni yantrANi ca pASANakSepayantrAdIni kozo-bhANDA| gAraH koSThAgArazca-dhAnyagRhaM AyudhAgArazca-praharaNazAlA yasya sa tathA / 'balavaM'ti prbhuutsainyH| 'dubbalapaccAmitte' For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam 96-RSS // 12 // durvalAH pratyamitrAH-pAtivezmikanRpA yasya sa tathA / 'ohayakaMTayaMti upahatA-vinAzitAH kaNTakA:-pratispardhigotrajA dhAriNI0 | yatra rAjye tattathA , kriyAyA vA vizeSaNametat , evamanyAnyapi, navaraM nihatAH kRtasamRddhyapahArAH, malitAH kRtamAna sU07 bhaGgAH, uddhRtA-dezAnirvAsitAH, ata evAvidyamAnA iti / tathA zatravaH-agotrajAH nirjitAH-svasaundaryAtizayena paribhUtAH, parAjitAstu tadvidharAjyopArjane kRtasambhAvanAbhaGgAH, 'vavagayadunbhirkha mAribhayavippamukka' miti vyaktam / 'pasaMtaDiMbaDamati DimbA:-vighnAH DamarANi-rAjakumArAdikRtavairAjyAdIni, 'pasaMtAhiyaDama'tti kvacitpAThaH, tatrAhitaDamara| zatrukRtaviDvaro'dhikaviDvaro vA / 'raja pasAsemANe'tti prazAsayan-pAlayan 'pasAhemANe'tti kvacitpAThaH, tatrApyayamevArthaH, P 'viharati' vartate // 6 // | tassa NaM koNiyassa raNNo dhAriNI nAmaM devI hojA, sukumAlapANipAyA ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA lakakhaNavaMjaNaguNovaveA mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgI sasisomAkArakaMtapiyadasaNA surUvA karayalaparimiapasatthativaliyavaliyamajjhA kuMDalullihiagaMDalehA komuirayaNiyaravimalapaDipuNNasomavayaNA siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiabhaNiavihiavilAsasalaliasaMlAvaNiuNajuttovayArakusalA pAsAdIA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, koNieNaM raNNA bhaMbhasAraputteNaM saddhiM aNurattA avirattA ihe saddapharisarasarUvagaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoe pacaNubbhavamANI viharati // (sU07) rAjJIvarNake likhyate-'ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA' kvacittu 'ahINapuNNapaMciMdiyasarIrA' ahInAni-anyUnAni For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ parNAni-svarUpataH, puNyAlakacakrAdIni vyaJjanagI' tatra mAna-jala mAnaprAptamucyate, tathApAlenASTolakSaNataH, puNavayA lakSaNAniskhaNipaDipuNNasujAyasAda droNamAnaM syAttadammAnaprAptabhirAma sarvANyaGga vasA tathA / 'mANa nivezite yajala mAnuSaM yadyaddhabhAra nyUnAni sujAtAgadasaNA' zazivAnarUpA / 'karaya kuNDe pramAtavyatA, katham ?,tulArApramANaiH pratipUrNAni mAsomAkArakatapIra 4 lakSaNataH, pUrNAni-svarUpataH, puNyAni vA-pavitrANi paJcApIndriyANi yatra tattathAvidhaM zarIraM yasyAH sA tathA / 'lakkha-8 & NavaMjaNaguNovaveyA' lakSaNAni-svastikacakrAdIni vyaJjanAni-maSItilakAdIni teSAM yo guNaH-prazastatvaM tenopapetA-yuktA yA sA tathA / 'mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavaMgasuMdaraMgI' tatra mAnaM-jaladroNapramANatA, katham ?-jalasyAtibhRte kuNDe pramAtavyamAnuSe nivezite yajalaM nissarati tadyadi droNamAnaM syAttadA tanmAnuSaM mAnaprAptamucyate, tathA unmAnamarddhabhArapramANatA, katham ?, tulAropitaM mAnuSaM yadyarddhabhAraM tulati tadA tadunmAnaprAptamityucyate, pramANaM tu-svAGgulenASTottarazatocchyatA, tatazca mAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni-anyUnAni sujAtAni-suniSpannAni sarvANyaGgAni-ziraHprabhRtIni yatra tattathAvidhaM sundaramaGga-zarIraM yasyAH sA tathA / 'sasIsomAkArakatapIyadasaNA' zazivatsaumyAkAra-kAntaM ca-kamanIyamata eva ca priyaM-vallabhaM draSTuNAM darzanaM-rUpaM yasyAH sA tathA / ata eva 'surUva'tti zobhanarUpA / 'karayalaparimia pasatthativaliyavaliyamajjhA' karatalaparimito-muSTigrAhyaH prazastaH-zubhastrivaliko calitrayayukto valitaH-saJjAtavali4 madhyo-madhyabhAgo yasyAH sA tathA / 'kuMDalullihiyagaMDalehA' kuNDalAbhyAmullikhitA gaNDalekhAH-kapolapatravalyo yasyAH 8 sA tathA, 'kuNDalollikhitapInagaNDalekheti pAThAntaraM, vyaktaM ca / 'komuirayaNiyaravimalapaDipuNNasomavayaNA' kaumudIcandrikA kArtikI vA tatpradhAnastasyAM vA yo rajanIkara:-candrastadvaddhimalaM pratipUrNa saumyaM ca vadanaM yasyAH sA tathA / 'siMgArAgAracAruvesA' zRGgArasya-rasavizeSasyAgAramiva-sthAnamiva cAruH-zobhano veSo nepathyaM yasyAH sA tathA, athavA zRGgAro-maNDanabhUSaNATopastatpradhAnaH AkAraH-saMsthAnaM cAruzca veSo yasyAH sA tathA / 'saMgayagayahasiyabhaNiyavihiyavi mAyagaDalehA kucha komuharyANavaNa saumyaM ca badana dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 13 // tatra | lAsasalaliya saMlAvaNiuNajuttovayArakusalA' saGgatA - ucitA gatahasitabhaNitavihitavilAsA yasyAH sA tathA, | vihitaM ceSTitaM vilAso-netraceSTA, tathA saha lalitena - prasannatayA ye saMlApAH- parasparabhASaNalakSaNAsteSu nipuNA yA sA tathA, | tathA yuktAH - saGgatA ye upacArA - lokavyavahArAsteSu kuzalA yA sA tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH kvacididamanyathA dRzyate - 'suMdarathaNajaghaNavayaNakaracaraNanayaNalAvaNNavilAsakaliyA' vyaktameva, navaraM jaghanaM - pUrvakaTIbhAgaH lAvaNyamAkArasya spRhaNIyatA vilAsaH - strINAM ceSTAvizeSaH, Aha ca - " sthAnAsanagamanAnAM hastavanetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa vilAsaH syAt // 1 // " iti / tathA 'koNieNaM raNNA saddhiM agurattA avirattA iTThe saddapharisarasarUvagaMdhe paMcavihae mANussae kAmabhoe paJcaNubbhavamANI viharati' vyaktameva, navaraM anuraktA - aviraktA, anurajya na vipriye'pi viraktatAM gatetyarthaH // 7 // tassa NaM koNaassaraNNo ekke purise viulakayavittie bhagavao pavittivAue bhagavao taddevasiaM pavitti giveei, tassa NaM purisassa bahave aNNe purisA diNNabhatibhattaveaNA bhagavao pavittivAuA bhagavao taddevasiyaM pavittiM Nivedeti // ( sU0 8 ) // 'tassa Na' mityAdau 'vilakayavittie'tti vihitaprabhUtajIvika ityarthaH, vRttipramANaM cedam - arddhatrayodazarajatasahasrANi, yadAha - " maMDaliyANa sahassA pIIdANaM saya sahassA " / 'pavittivAue' tti pravRtti vyApRto - vArtA vyApAravAn vArtAnivedaka 1 mANDalikAnAM sahasrANi prItidAnaM zatasahasrANi ( Agamane ) / For Personal & Private Use Only dhAriNIva0 sU0 7 // 13 // wwww.jalnelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ityrthH| 'taddevasiti divase bhavA daivasikI sA cAsau vivakSitA-amutra nagarAdAvAgato viharati bhagavAnityAdi| rUpA, devasikI ceti tadevasikI, atastAM nivedayati / 'tassa Na'mityAdi tatra 'diNNabhatibhattaveyaNa'tti dattaM bhRtibhaktarUpaM vetana-mUlyaM yeSAM te tathA, tatra bhRtiH-kArSApaNAdikA bhaktaM ca-bhojanamiti // 8 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM koNie rAyA bhaMbhasAraputte bAhiriyAe uvaTThANasAlAe aNegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMbiakoDaMbiamaMtimahAmaMtigaNagadovAriaamaccaceDapIDhamaddanagaranigamaseDiseNAva|| isatyavAhadUtasaMdhivAla saddhiM saMparibuDe viharai // (suu09)|| ___ 'bhabhasAraputte'tti zreNikarAjasUnuH / 'aNegagaNe' tyAdi, aneke ye gaNanAyakA:-prakRtimahattarAH, daNDanAyakA:-tantra| pAlAH rAjAno-maNDalikA IzvarA-yuvarAjAH, matAntareNANimAdyaizvaryayuktAH, talavarA:-parituSTanarapatipradattapaTTabandhavibhUSitAHrAjasthAnIyAH, 'mADaMbiyA' chinnamaDambAdhipAH, 'koDaMbiyA' katipayakuTumbaprabhavo'valagakAH mantriNaH pratItAH, mahAmantriNo mantrimaNDalapradhAnAH, hastisAdhanoparikA iti vRddhAH, gaNakA-jyotiSikAH, bhANDAgArikA iti vRddhAH, dauvArikAH-pratIhArAH rAjadauvArikA vA, amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH, ceTAH-pAdamUlikAH, pIThamardAH-AsthAne aas4|| nAsannasevakAH, vayasyA ityarthaH, nagara-nagaravAsiprakRtayaH, nigamAH-kAraNikAH vaNijo vA, zreSThinaH-zrIdevatAdhyAsi tasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH, senApatayo-nRpatinirUpitacaturaGgasainyanAyakAH, sArthavAhAH-sArthavAhakAH, dUtA-anyeSAM S For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 14 // 1546 rAjAdezanivedakAH, sandhipAlAH- rAjya sandhirakSakAH, eSAM dvandvastatastaiH, iha tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH, 'saddhiM'ti sArddha sahetyarthaH, na kevalaM tatsahitatvameva, api tu taiH samiti - samantAtparivRtaH - parikarita iti // 9 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthagare sahasaMbuddhe purimuttame purisasIhe | purisavara puMDarIe purisavaragaMdhahatthI abhayadae cakkhudae maggadae saraNadae jIvadae dIvo tANaM saraNaM gii| paTThA dhammavaracAuraMtacakkavahI appaDihayavaranANadaMsaNadhare viaTTacchaume jiNe jANae tiSNe tArae mutte moyae buddhe bohae savvaSNU savvadarisI sivamaya lamaruamaNaMta makkhayamavvAbAhamapuNarAvattiaM siDigahaNAmadheyaM ThANaM saMpAviukAme arahA jiNe kevalI sattahatthUssehe samacauraMsasaMThANasaMThie vajjarisahanArAya | saMghayaNe aNulomavAuvege kaMkaragahaNI kavoyapariNAme sauNiposapitarorupariNae 17011 mahAvIravarNake likhyate-'zramaNo' mahAtapasvI nAmAntaraM vA idamantimajinasya 'bhagavAn' samagraizvaryAdiyuktaH 'mahAvIro' devAdikRtopasargAdiSvacalitasattvatayA devapratiSThitanAmA, "AdikaraH' Adau prathamatayA zrutadharmasya karaNazIlatvAt, 'tIrthaGkaraH' saGghakaraNazIlatvAt 'sahasambuddha:' svayameva samyagboddhavyasya bodhAt kuta etadityAha - yataH 'puruSottamaH ' tathAvidhAtizayasambandhena puruSapradhAnaH, uttamatvamevopamAtra yeNAha - 'puruSasiMhaH' zauryAtizayAt, 'puruSavarapuNDarIkaH ' puruSa eva varapuNDarIkam - dhavalapadmaM puruSavarapuNDarIkaM, dhavalatA cAsya sarvAzubhamalImasara hi1 sayaM pra0 / For Personal & Private Use Only koNika0 sU0 9 // 14 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvAt , evaM 'puruSavaragaMdhahastI' gandhahastitA cAsya sAmAnyagajakalpaparacakradurbhikSajanamarakAdiduritavinAzanAt, tathA na bhayaM dayate-dadAti prANApahArakaraNarasikopasargakAriNyapi prANinItyabhayadayaH, abhayA vA-sarvaprANibhayaparihAravatI | |dayA-ghRNA yasya so'bhayadayaH, na kevalamayamanartha na karoti api tvartha karotIti darzayannAha-cakSuriva cakSuH-zrutajJAnaM tadda| yate yaH sa cakSurdayaH, yathA hi loke cakSurdattvA vAJchitasthAnamArga darzayanmahopakArI bhavati ityevamihApIti darzayannAha mArga-samyagdarzanAdikaM mokSapathaM dayata iti mArgadayaH, yathA hi loke cakSurudghATanaM mArgadarzanaM ca kRtvA caurAdivilupta| dhanAnnirupadravaM sthAna prApayan paramopakArI bhavatItyevamihApIti darzayannAha-'zaraNadayo' nirupadravasthAnadAyako, nirvANaheturityarthaH, yathA hi loke cakSurmArgazaraNadAnAhuHsthAnAM jIvanaM dadAtyevamihApIti dazaryannAha-jIvanaM jIvo-bhAvaprANadhAraNam , amaraNadharmatvamityarthaH, taM dayata iti jIvadayo, jIveSu vA dayA yasya sa jIvadayaH, tathA dIpa iva samastavastuprakAzakatvAt dvIpo vA saMsArasAgarAntargatAGgivargasya nAnAvidhaduHkhakallolAbhighAtaduHsthitasyAzvAsahetutvAt, tathA trANamanarthapratihananaM taddhetutvAtrANaM, tathA zaraNam-arthasampAdanaM taddhetutvAccharaNaM, tathA 'gaI'tti gamyate'bhigamyate duHsthitaiH susthatArthamAzrIyate iti gatiH, 'paihatti pratiSThantyasyAmiti pratiSThA-AdhAraH saMsAragarte prapatataH prANivargasyeti, tathA trayassamudrAzcaturtho himavAnete catvAraH pRthivyA antAH-paryantAsteSu svAmitayA bhavatIti cAturantaH, sa cAsau cakravartI ca cAturantacakravartI, varazcAsau cAturantacakravartI ca varacAturantacakravartI-sarvarAjAtizAyI, dharmaviSaye varacAturantacakravartI dharmavaracAturantacakravartI, sakaladharmapraNetRNAM madhye sAtizayatvAditi, tathA apratihate-kaTAdibhiraskhalite avisaMvAdake For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam sU010 // 15 // vA ata eva kSAyikatvAdvA vare-pradhAne jJAnadarzane-kevalalakSaNe dhArayatIti apratihatavarajJAnadarzanadharaH, kathamasyaite zrIvIrava0 ityata Aha-yato 'vyAvRttacchadmA' nivRttajJAnAdyAvaraNo nirmAyo vA, etacca rAgAdijayAttasyetyAha-'jino' rAgAdijetA, rAgAdijayazca rAgAdisvarUpAdijJAnAdityata Aha-'jANae'tti jJAyako-jJAtA rAgAdibhAvasambandhinAM svarUpakAraNaphalAnAmiti, ata eva 'tiNNotti tIrNa iva tIrNaH, saMsArasAgaramiti gamyate, ata eva 'tArakaH' saMsArasAgarAdupadezavatinAM bhagavAniti, tathA 'mukko' bAhyAbhyantaragranthAt karmabandhanAdvA, ata eva 'mocakaH' anyeSAmupadezavartinAM, tathA | "buddhe'tti buddhavAn boddhavyam , ata eva 'bodhakaH' anyeSAmiti, etAvanti vizeSaNAni bhavAvasthAmAzrityoktAni, atha siddhAvasthAmAzrityocyate-'savaNNU sabadarisI'tti, iha jJAna-vizeSAvabodhaH, darzanaM ca-sAmAnyAvabodhaH, siddhAvasthAyAM puruSasya kaizcit jJAnaM nAbhyupagamyate prakRtivikArasya buddherabhAvAdityetanmatavyapohArthamidaM, tathA 'ziva' sarvopadravarahitatvAd 'acala svAbhAvikaprAyogikacalanarahitatvAt 'aruja' rogAbhAvAt 'anantam' anantArthaviSayajJAnasvarUpatvAt , 'akSayam' anAzaM, sAdyaparyavasitatvAt , akSayaM vA paripUrNatvAt , 'anyAbAdham' apIDAkAritvAt, 'apunarAvartakaM' punarbhavAbhAvAt , siddhigatiriti nAmadheyaM-prazastaM nAma yasya tatsiddhigatinAmadheyaM, tiSThantyasminniti sthAna-kSINakarmaNo jIvasya svarUpaM lokAgraM vA, jIvasvarUpavizeSaNAni tu lokAgre upacArAdavaseyAnIti, 'saMpAviukAme'tti saMprAptukAmastalA trAprApta ityarthaH, 'jiNe jANae' ityAdivizeSaNAni kvacinna dRzyante, dRzyante punarimAni-'araha'tti arhan-azokAdi-|| mahApUjArhatvAt avidyamAnaM vA rahaH-ekAntaM pracchannaM sarvajJatvAdU yasya so'rahA, jinaH prAgvat, kevalAni-sampUrNAni CASEARCRACTERTA // 15 // For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhAni anantAni vA jJAnAdIni yasya santi sa kevalI, ata eva 'savaNNU sabadarisI' / 'sattahatthussehe' spthstprmaannH|| | 'samacauraMsasaMThANasaMThie' sama-tulyaM adhaHkAyoparikAyayorlakSaNopapetatayA tacca taccaturasramiva caturasraM ca-pradhAnalakSaNo| papetatayaiva samacaturasraM tacca tat saMsthAnaM ca-AkArastena saMsthito yaH sa tathA / 'vajraRSabhanArAcasaMhanana' iti prathamasaMhananaH / aNulomavAuvege' anulomaH-anukUlo vAyuvegaH-zarIrAntarvartivAyavo yasya sa tathA / 'kaGkagrahaNI' kaGkaH-pakSivizeSaH tasyeva grahaNI-gudAzayo yasya nIrogavarcaskatayA sa tthaa| 'kavoyapariNAma' kapotasyeva-pakSivizeSasyeva pari|NAmaH-AhArapAko yasya sa tathA, kapotasya hi pASANalavAnapi jaTharAgnirjarayatIti kila shrutiH| 'sauNiposapiThaMtarorupariNae' zakuneriva-pakSiNa iva 'posaM'ti apAnadezaH purIpotsarganirlepatayA yasya sa tathA, pRSThaJca-pratItamantare ca-pRSThodarayorantarAle pAzrvAvityarthaH, urU ca-jaDe iti dvandvastata ete pariNatA-viziSTapariNAmavantaH sujAtA yasya sa tathA // paumuppalagaMdhasarisanissAsasurabhivayaNe chavI nirAyaMkauttamapasatthaaiseyaniruvamapale jallamallakalaMkase| yarayadosavajiyasarIraniruvaleve chAyAujjoiaMgamaMge ghaNaniciyasubahalakkhaNuNNayakUDAgAranibhapiMDiaggasirae sAmaliboMDaghaNaniciyacchoDiyamiuvisayapasatthasuhamalakkhaNasugaMdhasuMdara amoagabhiMganelakajalapahiTThabhamaragaNaNiDanikuruMbaniciyakuMciyapayAhiNAvattamuddhasirae dAlimapupphappagAsatavaNijasarisanimmalasu|NiddhakesaMtakesabhUmI ghaNa(niciya)chattAgAruttamaMgadese NivvaNasamalaTThamaTTacaMdaddhasamaNiDAle uDuvaipaDipuNNasomavayaNe allINapamANajuttasavaNe sussavaNe pINamaMsalakavoladesabhAe ANAmiyacAvaruilakiNhanbharAitaNuka For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 16 // |siNaNiDabhamuhe avadAliapuMDarIyaNayaNe koAsiadhavalapattalacche garulAyataujjutuMgaNAse uvaciasilappa-da zrIvIrava. vAlabiMbaphalasaNNibhAharohe paMDarasasisaalavimalaNimmalasaMkhagokkhIrapheNakuMdadagarayamuNAliAdhavaladaMtaseDhI akhaMDadaMte apphuDiadaMte aviraladaMte suNiddhadaMte sujAyadaMte egadaMtaseDhIviva aNegadaMte hayavahaNiddhaMtadho-1 yatattatavaNijarattatalatAlujIhe ___ 'paumuppalagaMdhasarisanissAsasurabhivayaNe padma-kamalaM utpalaM ca-nIlotpalamathavA paga-padmakAbhidhAnaM gandhadravyamutpalaM ca-utpalakuSThaM tayorgandhena-saurabhyeNa sadRzaH-samo yo niHzvAsaH-zvAsavAyustena surabhi-sugandhi vadanaM-mukhaM yasya | sa tthaa| chavI ti chavimAn udAttavarNaH, sukumAratvacA yukta ityarthaH / 'nIrAyaMkauttamapasatthaaiseyaniruvamapale' nirAtaGkanIrogamuttama-prazastamatizvetaM nirupamaM ca palaM-mAMsaM, pAThAntareNa talaM-rUpaM yasya sa tathA, pAThAntarapakSe 'atisseya' iti atishreyH-atyntprshsym| 'jallamallakalaMkaseyarayadosavajjiyasarIraniruvaleve' yAti ca lagati ceti yalla:-svalpaprayatnA| paneyaH sa cAsau mallazceti yallamallaH, sa ca kalaGka ca-duSTatilakAdikaM svedazca-prasvedo rajazca-reNusteSAM yo doSo-mAlinya-6 karaNaM tena varjitaM zarIraM yasya sa tathA, sa cAsAvata eva nirupalepazceti krmdhaaryH| 'chAyAujjoiyaMgamaMge' chAyayA-dIpyA| udyotitaM-prakAzitaM aGgamaGgaM yasya / 'ghaNaniciyasubaddhalakkhaNuNNayakUDAgAranibhapiDiyaggasirae' ghananicitam-atyarthanibiDaM ghanavadvA-ayodhanavat nicita-subaddhaM suSTu snAyubaddhaM lakSaNonnataM-prazastalakSaNaM kUTasya-parvatazikharasya AkAraNa|saMsthAnena nibhaM-sadRzaM yattattathA, piNDikeva-pASANapiNDikevAgram-uSNISalakSaNaM yasya tattathA, tadevaMvidhaM ziro yasya sa | SAUGOSPEGRU jain Educ a For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghnnicitaadivishessnnshirskH|'saamliboNddghnnniciyppho(ccho)ddiymiuvisypstthsuhmlkkhnnsugNdhsuNdrbhuamoagbhiNgnelkjlphitthtthbhmrgnnnniddhnikuruNbniciykuNciypyaahinnaavttmuddhsire' zAlmalI-vRkSavizeSaH tasyA yadboNDaM-phalaM ghananicitam-atIva nibiDa 'choTiya'ti choTitaM sphoTitaM tadvat mRdavaH-sukumArAzca vizadAzca-vyaktAH prazastAzca-zubhAH sUkSmAzca-zlakSNAH lakSaNAzca-lAkSaNikAH sugandhayazca-surabhayaH sundarAzca-zobhanAH bhujamocakavad-ratnavizeSa iva bhRGgavatkITavizeSavadaGgAravizeSavadvA nailavat-nIlIvikAravat athavA bhRGganelavat kajalavat-maSIva prahRSTabhramaragaNavacca-niruja| dvirephavRndamiva snigdhaH-kRSNacchAyo nikurumbaH-samUho yeSAM te tathA, te ca nicitAzca-nibiDAH kuJcitAzca-kuNDalIbhUtAH pradakSiNAvartAzca-pratItAH mUrddhani-mastake zirojA-vAlA yasya sa tathA, adhikRtavAcanAyAM bhujamocakazabdAdArabhya cedamadhIyate na sAmalItyAdIti / 'dAlimapupphappagAsatavaNijasarisanimmalasuNiddhakesaMtakesabhUmI' dADimapuSpaprakAzA ca raktetyarthaH, tapanIyasadRzI ca-raktasuvarNasamavaNetyarthaH, nirmalA ca susnigdhA ca pratItA kezAnte-vAlasamIpe | kezabhUmiH--kezotpattisthAnabhUtA mastakatvak yasya sa tathA / 'ghaNaniciye'tyAdi prAgvat, chatrAkArottamAGgadezaH, unnatatvasAdharmyAt / NivaNasamalaTThamaTThacaMdaddhasamaNiDAle' nirbaNaM-visphoTakAdikRtakSatarahitaM samam-aviSamamata eva laSTaM-manojJaM mRSTaM-zuddhaM candrArdhasamaM-zazadharazakalasadRzaM lalATam-alikaM yasya sa tthaa| 'uDuvaipaDipuNNasomavayaNe' iha prAkRtatvAt pratipUrNoDupatisaumyavadana iti dRzyam , uDupatiH-candraH / 'allINapamANajuttasavaNe' AlInau na tu Tapparau pramANa| yuktI-svapramANopetau zravaNau-ko yasya sa tathA, ata eva 'suzravaNaH' zobhanazrotraH zobhanazravaNavyApAro vA / 'pINamaM dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupaMpa tikam // 17 // | salakavola sabhAe' pInau - akRzau yato mAMsalau - samAMsau kapolau - gaNDau tayostAveva vA mukhasya dezarUpau bhAgau yasya sa | tathA / 'ANAmiyacAvaruilakiNhanbharAitaNuka siNaNiddhabhamuhe' AnAmitam - ISannAmitaM yaccApaM dhanustadvaducire - manojJe kRSNAsvarAjIva- kAlikamegharekheva tanuke kRSNe-kAle snigdhe ca succhAye bhruvau- netrAvayavavizeSau yasya sa tathA, vAcanAntare tu dRzyate ' ANAmiyacA varuilakiNhanbharAi saMThiyasaMgaya Ayaya sujAyabhamue' AnAmitacApavadrucire kRSNAbhrarAjI| vacca saMsthite - tatsaMsthAnavatyau saGgate - ucite Ayate - dIrghe sujAte - suniSpanne bhruvau yasya sa tathA / 'avadAliya puMDarIyaNa| yaNe' avadAlitaM-ravikarairvikAsitaM yatpuNDarIkaM-sitapadmaM tadvannayane yasya sa tathA, ata eva 'koAsiadhavalapattalacche' kokAsiyatti-padmavadvikasite dhavale ca kvacideze patrale ca- pakSmavatyau akSiNI - locane yasya sa tathA / 'garulAyataujjutuMgaNAse' garuDasyevAyatA dIrghA RjvI avatrA tuGgA- unnatA nAsA - nAsikA yasya sa tathA / 'uaciasilappavAlabiMtraphalasaNNibhAharoTThe' uaciatti-parikarmitaM yacchilArUpaM pravAlaM vidrumamityartho, bimbaphalaM - golhAphalaM tayoH sannibhaH| sadRzo raktatayA unnatamadhyatayA ca adharoSThaH - adhastanadantacchado yasya sa tathA / 'paMDurasasisa alavimalaNimmalasaMkhagokkhIra| pheNakuMdadagarayamuNAliyAdhavaladaMta seDhI' pANDuram - akalaGkaM yacchazizakalaM - candrakhaNDaM vimalAnAM madhye nirmalazca yaH zaGkhaH gokSIraphene ca pratIte kundaM - puSpavizeSaH udakarajazca - toyakaNA mRNAlikA ca - vizinI tadvadbhavalA dantazreNiryasya sa | tathA / 'akhaNDadante' sakalaradanaH, 'apphuDiyadaMte' ajarjaradantaH, 'aviraladaMte' ghanaradanaH, 'suNiddhadaMte'tti vyaktaM, 'sujAya| daMte' samyaniSpannadantaH 'egadaMtaseDhIviva aNegadaMte' ekasya dantasya zreNiH - paGktiryasya sa tathA sa iva parasparAnupala For Personal & Private Use Only zrIvIrava0 sU0 10 // 17 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSyamANadantavibhAgatvAt aneke dantA yasya sa tathA / 'huyavahaNiddhatadhoyatattatavaNijarattatalatAlujIhe' hutavahena-agninA hai nirmAtaM-dagdhamalaM dhauta-jalaprakSAlitaM taptaM-satApaM yattapanIyaM-suvarNa tadvadraktatalaM-lohitarUpaM tAlu ca-kAkudaM jihvA ca-rasanA yasya sa tthaa| __ avaTThiyasuvibhattacittamaMsU maMsalasaMThiyapasatthasaddUlaviulahaNUe cauraMgulasuppamANakaMbuvarasarisaggIve varamahisavarAhasIhasaddalausabhanAgavarapaDipuNNaviulakkhaMdhe jugasannibhapINaraiyapIvarapauTThasusaMThiyasusilivisighaNathirasubahasaMdhipuravaraphalihavadiyabhue bhuaIsaraviulabhogaAdANapalihaucchUDhadIhavAha rattatalovaiyamauamaMsalasujAyalakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI pIvarakomalavaraMgulI AyaMbataMbataliNasuiruilaNiddhaNakkhe caMdapANilehe sUrapANilehe saMkhapANilehe cakkapANilehe disAsotthiapANilehe caMdasUrasaMkhacakkadisAsotthiapANilehe kaNagasilAtalujjalapasatthasamatalauvaciyavicchiNNapihulavacche sirivacchaMkiyavacche akaraMDuakaNagaruyayanimmalasujAyaniruvahayadehadhArI aTThasahassapaDipuNNavarapurisalakkhaNadhare saNNayapAse saMgayapAse suMdarapAse sujAyapAse miyamAiapINaraiapAse ujuasamasahiyajaccataNukasiNaNiddhaAijalaDaharamaNijaromarAI jhasavihagasujAyapINakucchI ___ 'avaThiyasuvibhattacittamaMsU' avasthitAni-avarddhiSNUni suvibhaktAni-viviktAni citrANi-atiramyatayA adbhutAni mizrRNi-kUrcakezA yasya sa tathA / 'masalasaMThiyapasatthasaddalaviulahaNUe' mAMsala-upacitamAMsaH saMsthito-viziSTasaMsthAnaH saskaka Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ tikam zrIvIrava0 sU0 10 aupapA- prazastaH-zubhaH zArdUlasyeva-vyAghrasyeva vipulo-vistIrNo hanuH-cibukaM yasya sa tathA / 'cauraMgulasuppamANakaMbuvarasarisaggIve' caturaGgalalakSaNaM suSTha pramANaM yasyAH sA tathAvidhA kambuvarasadRzI ca-unnatatayA valitrayayogAcca pradhAnazaGkhasadRzI grIvAlakaNTho yasya se tathA / "varamahisavarAhasIhasalausabhanAgavarapaDipuNNaviulakkhaMghe' varamahiSaH-pradhAnaH sairIbheyaH varAhaH zUkaraH siMhaH-kesarI zArdUlo-vyAghraH RSabho-vRSabhonAgavaraH-pradhAnagajaH eSAmiva pratipUrNaH-svapramANenAhIno vipulo-vi|stIrNaH skandhaH-aMzadezo yasya sa tthaa| 'jugasannibhapINaraiyapIvarapauTThasaMThiyasusiliThavisighaNathirasubaddhasaMdhipuravaraphaliha| vaTTiyabhue' yugasannibhau-vRttatvAyatatvAbhyAM yUpatulyau pInau-upacitau ratidau-pazyatAM sukhakarau pIvaraprakoSThau-akRzakalAcikau saMsthitau-viziSTasaMsthAnau suzliSTAH-saGgatA viziSTAH-pradhAnAH ghanA-niviDAH sthirA:-nAtizlathAH subaddhAH-suSTu naddhAH snAyubhiH sandhayaH-sandhAnAni yayostau tathA, puravaraparighavat-nagarArgalAvadvartitau ca bAhU yasya sa tathA, vAcanAntare 'puravaraphalihavaTTiyabhue'ityetAvadeva bhujavizeSaNaM dRzyate / 'bhuyaIsaraviulabhogaAdANapalihaucchUDhadIhabAi'bhujagezvaro-nAgarAjastasya yo vipulo-mahAn bhogo-dehaH sa tathA, sa cAsau AdAnArtham-IpsitArthagrahaNAya 'palihocchUDha'tti paryavakSi|ptazca-prasArita iti samAsaH, pAThAntare 'AyANaphalihaocchUDha'tti AdIyate asmAdityAdAnam-argalAsthAnaM tasmAd 'ucchUDho'tti niSkAzitaH 'phalihotti argalAdaNDaH sa iva tAviva vA dIghau bAhU yasya sa tathA, vAcanAntare yugasanni|bhapInaratidapIvaraprakoSThazcAsau saMsthitopacitaghanasthirasusambaddhasunigUDhaparvasandhizceti karmadhArayapadamiti / 'rattatalova-|| | iyamauamaMsalasujAyalakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI' raktatalau-lohitAdhobhAgau upacitau-unnatI mRduko-komalau | dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMsalau-samAMsau sujAtI-suniSpannau prazastalakSaNau-zubhacihnau acchidrajAlau-vivakSitAGgulyantarAlasamUharahitI pANI| hastau yasya sa tathA / 'pIvarakomalavaraMgulI' vyaktaM, navaraM pIvarAH-mahatyaH, kvacittu dRzyate 'pIvaravaTTiyasujAyakomalavara-|| gulI' vyaktaM ca / 'AyaMbataMbataliNasuiruilaNiddhaNakkhe' 'AyaMbataMba'tti tAmravat AtAmrA-ISalohitAH talinAH-pratalAH zucayaH-pavitrAH rucirAH-dIptAH snigdhA-arUkSA nakhA:-kararuhA yasya sa tthaa| 'caMdapANilehe' candrAkArAH pANau rekhA yasya sa tathA, evamanyAnyapi trINi / 'disAsotthiapANilehe' diksvastikaH-dakSiNAvartasvastikaH, etadevAnantaroktaM vizeSaNapazcakaM tatprazastatAprakarSapratipAdanAya saGgrahavacanenAha-candrasUryazaGkhacakradisvastikapANilekhaH, ata eva vAcanA|ntare'dhIyate-'ravisasisaMkhacakkasotthiyavibhattasuviraiyapANilehe' vyaktaM, navaraM vibhaktA-vibhAgavatyaH suviracitAH-suSThu-4|| kRtAH svakIyakarmaNA / 'aNegavaralakkhaNuttimapasatthasuiraiyapANilehe' anekairvaralakSaNairuttamAH prazastAH zucayo ratidAzcaramyAH pANilekhA yasya sa tathA / atha prakRtavAcanA'nuzrIyate-'kaNagasilAyalujjalapasatthasamatala uvaciyavicchinnapihulavacche' kanakazilAtalavadujvalaM prazastaM ca-zubhaM samatalaJca-aviSamarUpam upacitaJca-mAMsalaM vistIrNa pRthulaM ca-ativizAlaM ca vakSaH-uro yasya sa tthaa| 'sirivacchaMkiyavacche' vyaktaM, vAcanAntare tu vakSovizeSaNAnyevaM dRzyante-'uvaciyapuravarakavADavicchiNNapihulavacche' upacitaM puravarakapATavadvistIrNa pRthulaM ca-atipRthu vakSo yasya sa tathA, 'kaNayasilAyalujalapasatthasamatalasirivaccharaiyavacche' pUrvavannavaraM zrIvatsena ratidaM-ramyamiti vizeSaH / 'akaraMDuakaNagaruyayani||mmalasujAyaniruvahayadehadhArI' akaraNDukaJca-mAMsalatayA'nupalakSyamANapRSThavaMzAsthika, kanakasyeva rucako-ruciryasya sa | For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 19 // tathA, taM ca nirmalaM ca sujAtaM ca nirupahataM ca-rogopahativarjitaM dehaM dhArayatItyevaMzIlo yaH sa tathA / 'aTThasahassapaDi| puNNavarapurisa lakkhaNadhare' tti kvacidRzyate, aSTasahasram - aSTottarasahasraM pratipUrNam - anyUnaM varapuruSalakSaNAnAM - svastikAdInAM dhArayati yaH sa tathA / 'saNNayapAse' adho'dhaH pArzvayoravanatatvAt 'saMgayapAse' dehapramANocitapArzvaH, ata eva 'suMdarapAse'tti vyaktaM, 'sujAyapAse' suniSpannapArzvaH, 'miyamAiapINaraiyapAse' mitamAtrikau - atyartha parimANavantau pInauupacitau ratidau- ramyau pAva - kakSAdhodezau yasya sa tathA / 'ujjuyasamasaMhiyajaccataNuka siNaNiddha AijjalaDahara maNijjaromarAI' RjukAnAm - avakrANAM samAnAm-aviSamANAM saMhitAnAM saMhatAnAM jAtyAnAM pradhAnAnAM tanUnAM - sUkSmANAM kRSNAnAM - kAlAnAM snigdhAnAm - arUkSANAm AdeyAnAm-upAdeyAnAM laDahAnAM - salAvaNyAnAm ata eva ramaNIyAnAM - ramyANAM romNAM - tanUruhANAM rAji:- paGktiryasya sa tathA / 'jhasavihagasujAyapINakucchI' matsyapakSiNoriva sujAtau - suniSpannau pInau - upacitau kukSI - udaradezavizeSau yasya sa tathA / jhasodare suikaraNe pamaviaDaNAbhe gaMgAvattakapayA hiNAvattataraMga bhaMguraravikiraNataruNa bohiyaakosA|yaMta pauma gaMbhIraviyaDaNAbhe sAhayasoNaMdamusaladappaNaNikariyavara kaNagaccharu sarisa varavara valiamajjhe pamu| iyavaraturagasIhavaravahiyakaDI varaturagasujAyasugujjhadese AiNNahaubva Niruvaleve varavAraNatulavikkamavilasiyagaI gayasasaNasujAyasannibhoru samuggaNimaggagUDhajANU eNIkuruviMdAvattavANupuvvajaMghe saMThiyasusili ugUDhagupphe suppaiTThiyakummacArucalaNe aNupuvvasusaMhayaMgulIe uSNayataNutaMbaNiNakkhe rattuppalapattamaua Jain Education national For Personal & Private Use Only zrIvIrava0 sU0 10 // 19 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 %25A5% sukumAlakomalatale aTThasahassavarapurisalakkhaNadhare naganagaramagarasAgaracakkaMkavaraMkamaMgalaMkiyacalaNe visiharUve huyavahanimajaliyataDitaDiyataruNaravikiraNasarisatee aNAsave amame akiMcaNe chinnasoe niruvaleve vavagayapemarAgadosamohe niggaMthassa pavayaNassa desae __ 'jhasodare'tti vyaktaM / 'suikaraNe' shuciindriyH| 'jhaSodarapadmavikaTanAbhi' iti pAThAntaraM / 'gaGgAvattakapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNabohiyaakosAyaMtapaumagaMbhIraviyaDaNAhe'gaGgAvartaka iva pradakSiNAvartataraGgairiva-vIcibhiriva bharA ca-bhagnA ravikiraNataruNatti-taruNaravikiraNairbodhitaM-spRSTaM akosAyaMtatti-vikAzIbhavad yatpanaM tadvadgambhIrA ca vikaTA ca nAbhiryasya sa tathA / 'sAhayasoNaMdamusaladappaNaNikariyavarakaNagaccharusarisavaravairavaliyamajjhe' sAhayatti-saMhataM saMkSi-18|| tamadhyaM yatsoNaMda-trikASThikA muzalaM ca-pratItaM darpaNakazca-AdarzakadaNDo nigariyatti-sArIkRtaM yadvarakanakaM tasya yaH tsaraH-khaDgamuSTiH sa ceti dvandvaH, taiH sadRzo varavajra iva valita:-kSAmo madhyo-madhyabhAgo yasya sa tthaa| 'pamuiyavara|turayasIhavaravaTTiyakaDI' pramuditasya-rogazokAdyanupahatasya varaturagasyeva siMhavarasyeva ca pratItasya vartitA-vRttA kaTI-18 | nitambadezo yasya sa tathA, pAThAntare tu 'pamuiyavaraturagasIhaairegavaTTiyakaDI'tti dRzyate, tatra pramuditayorvarayosturagasiMhayoH kaTyAH sakAzAdatirekeNa-atizayena vartitA-vRttA kaTI yasya sa tathA / 'varaturagasujAyagujjhadese' varaturagasyeva sujAtaH-saGguptatvena suniSpanno guhyadezo yasya sa tathA, vAcanAntare tu 'pasatthavaraturagagujjhadese' vyaktaM ca / 'AiNNahauba niruvalleve' jAtyazva iva nirupalepo-leparahitazarIraH, jAtyazvo hi mUtrapurISAdyanupaliptagAtro bhavati / 'varavAraNa For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtullavikkamavilasiyagaI' varavAraNasya-gajendrasya tulyaH-sadRzo vikramaH-parAkramaH vilasitA ca-vilAsavatI gatiH-gamanaM zrIvIrava0 tikam | yasya sa tathA / 'gayasasaNasujAyasannibhoru' gajazvasanasya-hastinAsikAyAH sujAtasya-suniSpannasya sannibhe-sadRzyau UrU-jo yasya sa tathA / 'samuggaNimaggagUDhajANU' samudgaH-samudgakAkhyabhAjanavizeSastasya tatpidhAnasya ca sndhistdvnnim||20|| nigUDhe-atyantanigUDhe mAMsalatvAdanunnate jAnunI-aSThIvatI yasya sa tathA / 'eNIkuruviMdAvattavaTTANupuvajaMdhe' eNI-hariNI | tasyA iva kuruvindaH-tRNavizeSaH vatraM ca-sUtravalanakaM te iva ca vRtte-vartule AnupUryeNa tanuke ceti gamyaM, jaGa-prasRte | | yasya sa tathA, anye tyAhuH-eNyaH-snAyavaH kuruvindA-kuTilakAbhidhAno rogavizeSaH tAbhistyakte, zeSaM tathaiva / 'saMThi| yasusiliTThagUDhagupphe' saMsthitau-saMsthAnavizeSavantau suzliSTau-sughaTanau gUDhau-mAMsalatvAdanupalakSyau gulphau-pAdamaNi| bandhau yasya sa tathA / 'supaiTThiyakummacArucalaNe' supratiSThitau-zubhapratiSThau kUrmavat-kacchapavaccArU-unnatatvena zobhanau calanau-pAdau yasya sa tathA / 'aNupuvasusaMhayaMgulIe' AnupUryeNa-krameNa varddhamAnA hIyamAnA vA iti gamyaM, susaM-| hatA-suSTu aviralA aGgulyaH-pAdAnAvayavA yasya sa tathA, 'aNupuSasusAhayapIvaraMgulIetti kvacidU dRzyate / 'uNNa-I|| * yataNutaMbaNiddhaNahe' unnatA-animnAH tanavaH-pratalAH tAmrA-aruNAH snigdhAH-kAntA nakhAH-pAdAGgulyavayavA yasya | 8 sa tathA / 'rattuppalapattamauyasukumAlakomalatale' raktaM-lohitamutpalapatravat-kamaladalavanmRdukam-astabdhaM sukumArA-16 // 20 // 4ANAM madhye komalaM pAdatalaM yasya sa tathA / 'aTThasahassavarapurisalakkhaNadhare'tti vyAkhyAtameva / vAcanAntare'dhIyate-'naga nagaramagarasAgaracakaMkavaraMkamaMgalaMkiyacalaNe' nagaH-parvato nagaraM-pattanaM makaro-jalacaravizeSaH sAgaraH-samudraH cakra-rathAGgaM R dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ etAnyevAGkA-lakSaNAni barAGkAzca-nagAdivyatiriktapradhAnalakSaNAni maGgalAdIni ca-svastikAdInIti dvandvaH, tairakitau calanau yasya sa tathA / 'visiTTharUve'tti vyaktaM / 'huyavahanimajaliyataDitaDiyataruNaravikiraNasarisatee' hutavahasya nirdhUmaM yad jvalitaM tasya taTitaDitazca-vistAritavidyutaH taruNaravikiraNAnAM ca-abhinavAdityakarANAM sadRzaM-da samaM tejaH-prabhA yasya sa tathA / 'aNAsave' praannaatipaataadirhitH| amame mametizabdarahito, nirlobhatvAt / 'akiMcaNe| | nidravyaH, parigrahasaMjJArahitvAt / 'chinnasoe' chinnazrotAH truTitabhavapravAhaH, chinnazoko vA / 'niruvaleve' dravyato nirmaladeho,|| bhAvatastu karmabandhahetulakSaNopaleparahitaH / pUrvoktameva vizeSeNAha-'vavagayapemarAgadosamohe' vyapagataM-naSTaM prema ca-abhidhvaGgalakSaNaM rAgazca-viSayAnurAgalakSaNo dveSazca-aniSTe'prItirUpo mohazca ajJAnarUpo vA yasya sa tathA / 'niggaMthassa |pavayaNassa desae' nirgranthasya-jainasya pravacanasya-zAsanasya dezakaH, __ satthanAyage paiTTAvae samaNagapaI samaNagaviMdapariahae cauttIsabuddhavayaNAtisesapatte paNatIsasaccavayaNAtisesapatte AgAsagaeNaM cakkeNaM AgAsagaeNaM chatteNaM AgAsiyAhiM cAmarAhiM AgAsaphaliAmaeNaM sapA| yavIDheNaM sIhAsaNeNaM dhammajjhaeNaM purao pakaDhijamANeNaM (cauddasahiM samaNasAhassIhiM chattIsAe ajiA-| sAhassIhiM) saddhiM saMparivur3e puvvANupurvi caramANe gAmANuggAmaM dUijamANe suhaMsuheNaM viharamANe caMpAe| NayarIe bahiyA uvaNagaraggAmaM uvAgae caMpaM nagariM puNNabhaI ceiaM samosari kAme // (suu010)|| 1 AgasagayAhiM seyavaracAmarAhiM / 2 naitadvyAkhyAnugatam / For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA. tikam // 21 // zAstA nAyakaH, tasyaiva netA svaamiityrthH| 'paiTAvae tasyaiva pratiSThApakaH, taistairupaayairvyvsthaapkH| 'samaNagapaI zrIvIrava0 zramaNakapatiH, sAdhusaGghAdhipatiH / 'samaNagaviMdapariaTTae' zramaNA eva zramaNakAsteSAM vRndasya parivartako-vadhikArI parikarSako vA-agragAmI tena vA paryAyakaH-paripUrNo yaH sa tathA / 'cauttIsabuddhavayaNAtisesapatte catustriMzata baddhAnAM su0 10 jinAnAM vayaNatti-vacanapramukhAH 'sarvasvabhASAnugataM vacanaM dharmAvabodhakara'mityAdinoktasvarUpA ye'tizeSA-atizayA|stAna prApto yaH sa tathA / iha ca vacanAtizayasya grahaNamatyantopakAritvena prAdhAnyakhyApanArtham , anyathA dehavaimalyAda| yaste paThyante, yata Aha-"dehaM vimalasuyaMdhaM AmayapasseyavajjiyaM aruyaM / ruhiraM gokkhIrAbhaM nibIsaM paMDuraM maMsaM // 1 // " ityAdi / 'paNatIsasaccavayaNAisesapatte' paJcatriMzat ye satyavacanasyAtizeSA-atizayAstAna prApto yaH sa tathA, te cAmI vacanAtizayAH-tadyathA-saMskAravattvam 1 udAttatvam 2 upacAropetatvaM 3 gambhIrazabdatvam 4 anunA|ditvaM 5 dakSiNatvam 6 upanItarAgatvaM 7 mahArthatvam 8 avyAhatapauvoparyatvaM 9 ziSTatvaM 10 asandigdhatvam 11 apahatAnyottaratvaM 12 hRdayagrAhitvaM 13 dezakAlAvyatItatvaM 14 tattvAnurUpatvam 15 aprakIrNaprasRtatvam 16 anyo'nyapragRhItatvam 17 abhijAtatvam 18 atisnigdhamadhuratvam 19 aparamarmavedhitvam 20 arthadharmAbhyAsAnapetatvam 21 udAratvaM 22 paranindAtmotkarSaviprayuktatvam 23 upagatazlAghyatvam 24 apanItatvam 25 utpAditAcchinnakautUhalatvam 26 adbhu-14 // 21 // tatvam 27 anativilambitvaM 28 vibhramavikSepakilikiJcitAdiviprayuktatvam 29 anekajAtisaMzrayAdvicitratvam 30 1 deho vimalaH sugandha AmayaprakhedavarjitaH arujaH / rudhiraM gokSIrAbhaM nirvitraM pANDuraM mAMsam // 1 // SMADAMOMSROSCORECAUSAMSM Jain Educat For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhitavizeSatvaM 31 sAkAratvaM 32 sattvaparigRhItatvam 33 aparikheditvam 34 avyuccheditvaM 35 ceti vcnaatishyaaH| 4 tatra 'saMskAravattvaM' saMskRtAdilakSaNayuktatvaM 1 udAttatvam-uccairvRttitvam 2 upacAropetatvam-agrAmyatA 3 gambhIraza-18 bdatvaM-meghasyeva 4 anunAditvaM-pratiravopetatvAdi 5 dakSiNatvaM-saralatvam 6 upanItarAgatvaM-mAlavakezikAdigrAmarAgayuktatA 7 ete sapta zabdApekSA atizayAH, anye tvarthAzrayAH, tatra mahArthatvaM-bRhadabhidheyatA 8 avyAhatapUrvAparatvaM-pUrvAparavAkyAvirodhaH 9 ziSTatvam-abhimatasiddhAntoktArthatA vaktuH ziSTatAsUcakatvaM vA 10 asandigdhatvam-asaMzayakAritA 11 apahatAnyottaratvaM-paradUSaNAviSayatA 12 hRdayagrAhitvaM-zrotRmanoharatA 13 dezakAlAvyatItatvaM-prastAvoci tatA 14 tattvAnurUpatvaM-vivakSitavastusvarUpAnusAritA 15 aprakIrNaprasRtatvaM-susambaddhasya sataH prasaraNam , athavA asa-|| ||mbaddhAdhikAratvAtivistarayorabhAvaH 16 anyo'nyapragRhItatva-paraspareNa padAnAM vAkyAnAM vA sApekSatA 17 abhijAtatvaM ||3|| * vaktuH pratipAdyasya vA bhUmikAnusAritA 18 atisnigdhamadhuratvaM-ghRtaguDAdivat sukhakAritvaM 19 aparamarmavedhitvaM-parama mAnudghATanasvarUpatvam 20 arthadharmAbhyAsAnapetatvaM-arthadharmapratibaddhatvaM 21 udAratvam-abhidheyArthasyAtucchatvaM gumphaguNa-|| vizeSo vA 22 paranindAtmotkarSaviprayuktatvamiti pratItameva 23 upagatazlAghyatvam-uktaguNayogAt prAptazlAdhyatA 24| anapanItatvam-kArakakAlavacanaliGgAdivyatyayarUpavacanadoSApetatA 25 utpAditAcchinnakautUhalatvaM-svaviSaye zrotRRNAMta janitamavicchinnaM kautukaM yena tattathA tadbhAvastattvam 26 adbhutatvam anativilambitvaM ca pratItaM 27-28 vibhrama-1 | vikSepakilikiJcitAdiviyuktatva-vibhramo-vaktamanaso bhrAntatA vikSepaH-tasyaivAbhidheyArtha pratyanAsaktatA kilikiJcisaM SHISHERECORNER For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam roSabhayAbhilASAdibhAvAnAM yugapadasakRtkaraNam, AdizabdAnmanodoSAntaraparigrahaH, tairviyuktaM yattathA tadbhAvastattvaM 29|||| zrIvIrava0 anekajAtisaMzrayAdvicitratvam , iha jAtayo varNanIyavastusvarUpavarNanAni 30 AhitavizeSatvaM-vacanAntarApekSayA daukitavizeSatA 31 sAkAratva-vicchinnavarNapadavAkyatvenAkAraprAptatvaM 32 sattvaparigRhItatvaM-sAhasopetatA 33 aparikheditatvam-anAyAsasambhavaH 34 avyuccheditvaM-vivakSitArthasamyasiddhiM yAvad avyavacchinnavacanaprameyateti 35 // atha prakRtavAcanA-'AgAsagaeNa'ti AkAzavartinA 'cakreNa dharmacakreNa 'AgAsagaeNaM chatteNaM'ti chatratrayeNa 'AgAsiyAhiti | AkAzam-ambaramitAbhyAM prAptAbhyAM AkarSitAbhyAM vA-AkRSTAbhyAmutpATitAbhyAmityarthaH, 'cAmarAhiMti cAmarAbhyAMprakIrNakAbhyAM, prAkRtatvAcca liGgavyatyayaH, lakSita iti sarvatra gamyam / 'AgAsaphaliyAmaeNaM'ti AkAzatulyaM svaccha-| tayA yat sphaTika tanmayena, sapAdapIThena siMhAsaneneti vyktN| 'dhammajjhaeNaM'ti dharmacakravartitvasaMsUcakena ketunA-mahendradhvajenetyarthaH, 'puraotti agrataH 'pakaDhijamANeNaM ti devaiH prakRSyamANeneti, 'saddhiM' saha 'saMparivuDe'tti samyaka parikaritaH-samantAdveSTita ityarthaH / 'puvANupuciMti pUrvAnupUA na pazcAnupUrvyA nAnAnupUrvyA vetyarthaH, krameNeti hRdayaM, 'caran' saJcaran, etadevAha-'gAmANuggAmaM dUijjamANe'tti grAmazca pratIto'nugrAmazca-vivakSitagrAmAnantaro grAmo grAmAnugrAmaMta'dravan' gacchan ,ekasmAddhAmAdanantaraM grAmamanullaGghayannityarthaH, anenaaprtibddhvihaarmaah,ttraapyautsukyaabhaavmiti| |'suhaMsuheNaM viharamANe'tti ata eva sukhaMsukhena-zarIrakhedAbhAvena saMyamabAdhAbhAvena ca 'viharan' sthAnAt sthAnAntaraM gacchan grAmAdiSu vA tiSThan 'bahiya'tti bahistAt 'uvaNagaraggAmati nagarasya samIpamupanagaraM tatra grAma upngrgraamstmupaagtH||10|| For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tae NaM se pavittivAue imIse kahAe laDhe samANe hatukRcittamANaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae pahAe kayabalikamme kayakouamaMgalapAyacchitte suddhappavesAI maMgalAI vatthAI pavaraparihie appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre saAo gihAo paDiNikkhamai, saAo gihAo paDi|NikkhamittA caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM jeNeva koNiyassa raNNo gihe jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva kUNie rAyA bhaMbhasAraputte teNeva uvAgacchaI 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa jaeNaM vijaeNaM baddhAvei 2 evaM vayAsI-jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM kaMkhaMti jassa NaM devANuppiyA daMsarNa pIhaMti jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM patthaMti jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM abhilasaMti jassa NaM devA| guppiyA NAmagottassavi savaNayAe hahatuTThajAvahiayA bhavaMti, se NaM samaNe bhagavaM mahAvIre puvANupunviM caramANe gAmANuggAmaM dUijjamANe caMpAe NayarIe uvaNagaragAmaM uvAgae caMpaM NagariM puNNabhaI ceiaM samosari kAme, taM ea NaM devANuppiyANaM piaTThayAe piaMNivedemi, piaMte bhavau // (suu011)|| . tato'nantaraM, 'Na'miti vAkyAlaGkAre, 'se' iti asau 'pavittivAue'tti pravRttivyApRto bhagavadvArtAvyApAravAn 'imIse kahAetti asyAM bhagavadAgamanalakSaNAyAM vArtAyAM 'laddhaDhe samANe tti labdhArthaH san-prAptArthaH san , vijJaH sannityarthaH, 'haTTatuTThacittamANadie'tti hRSTatuSTam-atyarthatuSTaM hRSTaM vA-vismitaM tuSTaM ca-toSavaccittaM-mano yatra tattathA tat hRSTatuSTacittaM 1 kriyApadasyAgre dvikalakSaNAGkana tasyaiva pUrvakAlakRdantatA jJeyeti likhanazailI, kacittu agre 'tA' iti likhanamapi, For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA. tikam 123 // yathA bhavati, evamAnandita-ISanmukhasaumyatAdibhAvaiH samRddhimupagataH tatazca 'Nadie'tti nnditH-smRddhitrtaamupgtH|| | 'pIimaNe' prItiH-prINanamApyAyanaM manasi yasya sa tathA, 'paramasomaNassieM' paramaM saumanasyaM-sumanaskatA saJjAtaM yasya sa paramasaumanasyikaH tadvA'syAstIti paramasaumanasyikaH, 'harisavasavisappamANahiyae' harSavazena visarpat-vistAraM vrajaddhadayaM yasya sa tathA, sarvANi caitAni hRSTAdipadAni prAya ekArthAni, na ca duSTAni, pramodaprakarSapratipattihetutvAt stutirUpatvAcca, yadAha-"vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuva~stathA nindan / yatpadamasakRd brUyAttatpunaruktaM na doSAya || 'hAetti' vyaktaM, 'kayabalikamme tti snAnAnantaraM kRtaM balikarma svagRhadevatAnAM yena sa tathA / 'kayakouamaMgalapAyacchitte' kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAni-duHsvapnAdivighAtArthamavazyakaraNIyatvAdyena sa tathA, tatra kautukAni-maSItilakAdIni maGgalAni tu-siddhArthadadhyakSatadUrvAGkarAdIni 'suddhappavesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihie' zuddhAtmA-nAnena | zucikRtadehaH vezyAni-veze sAdhUni athavA zuddhAni ca tAni pravezyAni ca-rAjasabhApravezocitAni ceti vigrahaH, maGgalyAni-maGgalakaraNe sAdhUni vastrANi vyaktaM, pavaratti-dvitIyAbahuvacanalopAt pravarANi-pradhAnAni parihito-niva4 sitaH athavA pravarazcAsau parihitazceti samAsaH / 'appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre'tti vyaktaM, navaraM alpAni-stokAni & mahAryANi-bahumUlyAni / 'saAo'tti svakAt-svakIyAt / 'jeNeva'tti yasminneva deze ityarthaH / 'bAhiriya'tti abhya- // 23 // ntarikApekSayA bAhyA / 'uvaTThANasAla'tti AsthAnasabheti / teNeva'tti tasminneva deza ityarthaH / 'sirasAvattati zirasAzamastakenAprAptam-aspRSTaM zirasi vA Avartata iti zirasyAvarto'tastaM / 'jaeNaM vijaeNaM vaddhAveti'tti jayaH-sAmAnyo For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vighnAdiviSayo vijayaH sa eva viziSTataraH pracaNDapratipanyAdiviSayaH vardhayati-jayena vijayena ca varddhasva tvamityevamA | ziSaM prayute smetyarthaH / 'devANuppiyatti saralasvabhAvAH / 'dasaNati avalokanaM / 'kakhaMti'tti prAptaM sadvimoktuM necchanti / | 'pIhati'tti spRhayanti anavAptamavAptumicchanti / 'patthaMti'tti prArthayanti-tathAbhUtasahAyajanebhyaH sakAzAdyAcante / 'abhilasaMti'tti abhilapanti-Abhimukhyena kamanIyamiti manyante / 'NAmagottassavitti nAma ca-abhidhAnaM yathA mahAvIra iti, gotraM ca-vaMzo yathA kAzyapagotra iti, nAmagotramiti dvandvaikatvamatastasya, athavA nAmAbhidhAnaM gotraM ca yathArtha, | tataH karmadhAraya iti / 'savaNayAe'tti zravaNAnAM bhAvaH zravaNatA tayA, svArthiko vA tApratyayaHprAkRtazailIprabhava iti // 11 // tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte tassa pavittivAuassa aMtie eyamaDhe socA Nisamma haTTatuTTa&AjAvahiae viasiavarakamalaNayaNavayaNe paaliavarakaDagatuDiyakeyUramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiyavaccheda | pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyaM cavalaM nariMde sIhAsaNAu abbhuTTei 2 ttA pAyapIDhAu paccoruhai 2ttA pAuAo omuai 2ttA avahaTTa paMca rAyakakuhAI taMjahA-khaggaM 1 chattaM 2 upaphesaM &| vAhaNAo 4 vAlavIaNaM 5 ekasADiyaM uttarAsaMgaM karei 2ttA AyaMte cokkhe paramasuibhUe aMjali mauliaggahatthe titthagarAbhimuhe sattaTTha payAI aNugacchati sattaTTa payAiM aNugacchittA vAmaMjANuM aMcei vAma jANuM aMcettA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi sAhaTTa tikhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivesei 2 ttA IsiM pakSuNNamati paJcuNNamittA kaDagatuDiyarthabhiAobhuAo paDisAharati rattA karayala jAva kaTTa evaM vayAsI ROROGOROSLARARAS dain Education International For Personal & Private Use Only w
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU012 aupapA- 4 'soccA Nisamma'tti zrutvA-zrotreNAkarNya nizamya-hRdayenAvadhArya / 'dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiaucchiyarotikam makUve' dhArAbhiH-jaladharavAridhArAbhirhataM yannIpasya-kadambasya surabhikusumaM tattathA, tadiva caMcumAlaiyatti-pulakito'ta | // 24 // para ucchUitaromakUpazca yaH sa tathA, idaM ca vizeSaNaM kvacideva dRzyate / 'viasiyavarakamalaNayaNavayaNe' vikasitAni4 bhagavadAgamanavArtAzravaNajanitAnandAtizayAdutphullAni varakamalavannayanavadanAni yasya sa tathA / 'pacaliyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiyavacche pracalitAni-bhagavadAgamanazravaNajanitasambhramAtirekAt kampitAni varANi-pradhA-18 nAni kaTakAni ca kaGkaNAni tuTikAzca-bAhurakSakAH keyUrANi ca-aGgadAni mukuTaM ca-kirITaM kuNDale ca-karNAbharaNe |yasya sa tathA, hAro-muktAkalApo virAjan-zobhamAno racito-vihito vakSasi urasi yena sa tathA, tataH karmadhArayaH / | 'pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare' prAlambo-jhumbanakaM pralambamAnaM-lambamAnaM gholaM ca-dolAyamAnaM yadbhuSaNam-AbharaNaM taddhArayati yaH sa tathA / 'sasaMbhama ti sAdaraM 'turiyaM' ( tvaritaM ) cavalaMti-atitvaritaM, kriyAvizeSaNe caite / 'paccoruhaI' tti pratyavarohati-avataratItyarthaH, kvacididaM pAdukAvizeSaNaM dRzyate-veruliyavaririhaaMjaNaniuNoviyamisimisiMtama|NirayaNamaMDiyAo'tti evaM cAtrAkSaraghaTanA-variSThAni-pradhAnAni vaiDUryariSThAJjanAni-ratnavizeSA yayoste tathA, tathA nipuNena-kuzalena zilpinA oviyatti-parikarmite ye te tathA, ata eva misimisiMtatti-cikicikAyamAne maNiratnaiH- 4candrakAntAdikarketanAdibhirmaNDite-bhUSite ye tathA, tataH padacatuSTayasya krmdhaaryH| tathedamapi 'avahaTTa paMca rAyakaku hAI, taMjahA-khaggaM chattaM upphesaM vAhaNAo vAlavIaNaM'ti tatrAvahahu-apahRtya-parihatya rAjakakudAni-rAjacihnAni // 24 // dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ | upphesaMti-mukuTaM vAlavyajanI-cAmaramiti / 'egasADiyaM uttarAsaMgati ekaH sATako yasminnasti sa ekasATikaH uttarA. saGgo-vaikakSakam 'Ayate'tti AcAnto-jalasparzanAt 'cokkhetti cokSo-vivakSitamalApanayanAt , kimuktaM bhavati ?-'paramasuibhUe' atIva zuciH saMvRttaH / 'aMjalimauliyahatthe' aJjalinA-aJjalikaraNato mukulitI-mukulAkRtIkRtau hastau yena | sa tathA / 'aMcei'tti AkuJcayati 'sAha?'tti saMhRtya nivezya / 'tikkhuttotti nikRtvastrIn vArAnityarthaH, 'nivesei'tti nyasyati, 'IsiM paJcunnamaitti ISat-manAk pratyunnamati-avanatatvaM vizvati 'paDisAharaItti UvaM nayati // | Namo'tthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM AigarANaM titthagarANaM sayaMsaMbuddhANaM purisuttamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDarIANaM purisavaragaMdhahatthINaM loguttamANaM loganAhANaM logahiyANaM logapaIvANaM logapajjoagarANaM abhayayANaM cakakhudayANaM maggayANaM saraNadayANaM jIvadayANaM bohidayANaM dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM dIvo tANaM saraNaM gaI paihA appaDihayavaramANadaMsaNadharANaM viadRchaumANaM jiNANaM jAvayANaM tiNNANaM tArayANaM buddhANaM bohayANaM muttANaM moagANaM savvannUrNa savvadarisINaM sivamayalamaruamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvattisiddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo'tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarassa titthagarassa jAva saMpAviukAmassa mama dhammAyariyassa dhammovadesagassa, vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tattha gayaM iha gate, pAsai me (me se) bhagavaM tattha gae iha gayanti kaDu vaMdati NamaMsati // ACACANCAR N AM dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam / / 25 / / 'namotthu Na' mityAdi prAgvat, navaraM 'dIvo tANaM saraNaM gaI paiTThA' ityatra je tesiM namo'tthu NamityevaM gamanikA kAryeti / 'dhammAyariyarase 'ti dharmAcAryAya, na tu kalAcAryAya, dharmAcAryatvameva kathamityata Aha- 'dhammovadesagassa' | dharmopadezakAyeti / ' tattha gayaM'ti tatra grAmAntare sthitam, 'iha gae'tti atrAvasthito'haM vande / kasmAdevamityata Aha'pAsai me 'ti pazyati mAM, 'se'tti sa bhagavAn 'itikaTTu' itikRtvA - itihetoH 'vaMdaiti pUrvoktastutyA stauti 'NamaMsai ' tti namasyati - zironamanena praNamati // vaMditA maMsittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe nisIai, nisIhattA tassa pavittivAuassa anuttarasaya sahassaM pItidANaM dalayati, dalaittA sakkAreti sammANeti sakkAritA sammANittA evaM vayAsI - jayA NaM | devANupiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre ihamAgacchejA iha samosarijA iheva caMpAe NayarIe bahiyA puNNa| bhadde cehae ahApaDirUvaM uggahaM uggihittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharejjA tayA NaM mama eama nivedijAsittikaTTu visajjite // ( sU0 12 ) // 'ahuttarasyasahassaM pIidANaM' ti aSTottaraM lakSaM rajatasya tuSTidAnaM dadAti sneti taccAvazyake mANDalikAnAM prItidAnamarddhatrayodazalakSamAnamuktaM, yadAha - " vittI u suvaNNassA bArasa addhaM ca sayasahassAI / iyaM ciya koDI pIIdANaM tu 1 vRttistu suvarNAnAM dvAdaza arddha ca zatasahasrANAm / tAvatya eva koTyazca prItidAnaM tu cakriNAm // 1 // etadeva pramANaM kevalaM rajatAnAM tu kezavA dadati / mANDalikAnAM sahasrANi prItidAnaM zatasahasrANi // 2 // For Personal & Private Use Only DIS pravRttivA0 suku 12 / / 25 / / www.jaihelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ | cakkissa // 1 // eyaM caiva pamANaM navaraM rayayaM tu kesavA diti / maMDaliyANa sahassA pIIdANaM sabasahassA || 2 || " iti, iha punastadaSTottaralakSamAnamuktamiti kathaM na virodha ?, ucyate, bhagavati campAyAmAgate tadAsyatIti na virodhaH / | 'sakkArei'tti pravaravastrAdibhiH pUjayati / 'sammANei' tti tathAvidhayA vacanAdipratipattyA pUjayatyeveti / evaM 'sAmitti ANAe viNaNaM vayaNaM paDisuNei' tti vAcanAntare vAkyam, evamiti - yathA''dezaM svAminnityAmantraNArthaH itiH - upapradarzane AjJayA tadAjJAM pramANIkRtyetyarthaH vinayena-aJjalikaraNAdinA vacanaM rAjAdezaM pratizRNoti-abhyupagacchati iti // 12 // taNaM samaNe bhagavaM mahAvIre kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phuluppalakamalakomalummilitaMmi AhA (aha) - | paMDure pahAe rattAsogappagAsakiMsuasuamuha guMjaddharAgasari se kamalAgara saMDaboha e uDiyammi sUre sahassarassimi diNayare teyasA jalate jeNeva caMpA NayarI jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchati 2ttA ahApaDirUvaM uggahaM uggahittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati // ( sU0 13 ) // 'kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe 'tti kalyamiti - zvaH prAduH prAkAzye tataH prakAzaprabhAtAyAM rajanyAM 'phuluppalakamalakomalummiliyaMmi' tti phulla - vikasitaM tacca tadutpalaM ca padmaM phulotpalaM tacca kamalazca - hariNavizeSaH tayoH komalam - akaThoramunmIlitaM - dalAnAM nayanayozconmIlanaM yasmiMstattathA / tatra 'aha paMDure pabhAe'tti atha rajanIprabhAtAnantaraM pANDure-zukle prabhAte - uSasi / ' rattAsogappagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAgasarise kamalAgarasaMDabohae uTThiyaMmi sUre'tti raktAzokasya - For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 26 // taruvizeSasya prakAzaH-prabhA sa ca kiMzukaM ca-palAzakusumaM zukamukhaM ca-pratItaM guJjA-raktakRSNaH phalavizeSaH tadarddha ceti || anagA dvandvaH, eSAM yo rAgo-raktatvaM tena sadRzaH-samo yaH sa tathA, tathA kamalAkarA:-padmotpattisthAnabhUtA hradAdayasteSu yAni | SaNDAni-nalinavanAni teSAM bodhako-vikAzako yaH sa tathA tatra, utthite-udgate sUre-ravau / kimbhUte?-'sahassarassiMmi sU0 14 diNaare teasA jalaMte'tti vizeSaNatrayaM vyaktam / 'saMpaliyaMkanisanne'tti padmAsane niSaNNaH, idaM ca vAcanAntarapadam // 13 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave samaNA bhagavaMto appegaiyA uggapavvaiyA bhogapavvaiyA rAiNNaNAya. koravva0 khattiapavvAA bhaDA johA seNAvaI pasatyAro sehI inbhA aNNe ya bahave evamAiNo uttamajAtikularUvaviNayaviNNANavaNNalAvaNNavikkamapahANasobhaggatijuttA bahudhaNadhaNNaNicayapariyAlaphiDiA NaravaiguNAiregA icchiabhogA suhasaMpalaliA kiMpAgaphalovamaM ca muNia visayasokkhaM jalabubbuasamANaM kusaggajalabiMducaMcalaM jIviyaM ca NAUNa ardhavamiNaM rayamiva paDaggalaggaM saMvidhuNittANaM caittA hiraNaM jAva pavvaiA, appegaiyA addhamAsapariAyA appegaiA mAsa-12 pariAyA evaM dumAsa timAsa jAva ekkArasa0 appegaiA vAsapariAyA duvAsa tivAsa0 appegaiA6 X aNegavAsapariAyA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti // (suu014)|| di // 26 // kA 'aMtevAsitti shissyaaH| 'appegaiya'tti apiH-samuccaye ekakA-eke anye kecidapItyarthaH / 'uggapavaiya'tti ugrA Adidevena ye ArakSakatvena niyuktAH tadvaMzajAzca ata ugrAH santaHpravrajitA-dIkSAmAzritA ugrapravrajitAH / evamanyAnyapi For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ padAni, navaraM bhogA - ye tenaiva gurutvena vyavahRtAstadvaMzajAzca rAjanyA ye tenaiva vayasyatayA vyavasthApitAstadvaMzajAzca, jJAtA- ikSvAkuvaMzavizeSabhUtAH nAgA vA- nAgavaMzaprasUtAH korabatti - kuravaH - kuruvaMzaprasUtAH, kSatriyAzcAturvaNrye dvitIyavarNabhUtAH, bhaDatti - cArabhaTAH, johatti-bhaTebhyo viziSTatarAH sahasrayodhAdayaH, seNAvaitti - sainyanAyakAH, pasatthAratti - prazastAro dharmazAstrapAThakAH, zreSThinaH -zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTAGkitamastakAH, ibbhatti-ibhyAH hastipramANadraviNarAzipatayaH 'aNNe ya bahave evamAiNo'tti evamprakArAH 'uttama jAikularUvaviNayaviNNANavaNNalAvaNNavikkamapahANa sohagga kaMtijuttatti | uttamA ye jAtyAdayaH pradhAne ca ye saubhAgyakAntI tairye yuktAste tathA, tatra jAtiH - mAtRkaH pakSaH kulaM - paitRkaH pakSaH | rUpaM - zarIrAkAraH vinayavijJAne ca- pratIte varNo-gauratvAdikA kAyacchAyA lAvaNyam - AkArasyaiva spRhaNIyatA vikrama:pauruSaM saubhAgyam - AdeyatA kAntiH - dIpti: / 'bahudhaNadhaNNanicayapariyAlaphiDiA' bahavo ye dhanAnAM - gaNimadharimAdInAM dhAnyAnAM ca - zAlyAdInAM nicayAH - saJcayAH parivArazca - dAsIdAsAdiparikarastaiH sphuTitA-IzvarAntarANyatikrAntAH athavA tebhyaH sarvasaGgatyAgena dUrIbhUtA ye te tathA, pAThAntare bahavo dhanadhAnyanicayaparivArA yasyAM sA tathAbhUtA sthitiH gRhavAse yeSAM te tathA / 'NaravaiguNAireA' narapateH - rAjJaH sakAzAdguNaiH- vibhavasukhAdibhiH atireka:- atizayo| yeSAM te tathA / 'icchiyabhogA' IpsitA - vAcchitAH bhogAH - zabdAdayo yeSAM te tathA / 'suhasaMpalaliyA' sukhena samprala| litAH - prakrIDitA ye te tathA / 'kiMpAgaphalovamaM ca'tti viSavRkSaphalatulyaM punaH 'muNia'tti jJAtvA 'visayasuhaM ti vyakta, tathA 'jalabubbuasamAnaM' kuzAgre jalabinduH kuzAgrajalavindustadvaccaJcalaM 'jIviyaM'ti jIvitavyaM ca jJAtvA, tathA 'adbhu For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ anagA0 aupapAtikam // 27 // | vamiNa ti idaM viSayasaukhyadhanasaJcayAdikam adhruvam-anityarUpaM raja iva paTAgralagnaM 'saMvidhuNittA NaM'ti vidhya-jhagiti | vihAya, nathA 'caitta'tti tyaktvA, kiM tadityAha-'hiraNyaM ca rUpyaM, yAvacchabdopAdAnAdidaM dRzyam-ciccA suvaNaM ciccA dhaNaM evaM dhaNNaM balaM vAhaNaM kosaM koTThAgAraM rajaM raha puraM aMteuraM ciccA vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiasaMkhasilappavAlarattarayaNamAIyaM saMtasArasAvatejaM vicchaDaittA vigovaittA dANaM ca dAiyANaM paribhAyaittA muMDA bhavittA agaaraao| aNagAriya'miti, vyaktaM caitat , navaraM suvarNa ghaTitaM dhanaM-gavAdi balaM-caturaGga vAhanaM-begasarAdikaM punardhanaM-gaNimAdi kanakam-aghaTitasuvarNa ratnAni-karketanAdIni maNayaH-candrakAntAdayaH mauktikAni-muktAphalAni zaGkAH-pratItAH zilApravAlAni-vidumANi raktaratnAni-padmarAgA AdizabdAdvastrakambalAdiparigrahaH, etena kimuktaM bhavatItyAha-saMtatti vidyamAnaM sArasvApateyaM-pradhAnadravyaM, kimityAha-vicchadya-vizeSeNa tyaktvA vicchardavadvA kRtvA niSkramaNamahimakaraNataH, tathA tadeva guptaM sadvigopya-prakAzIkRtya dAnAtizayAdata eva 'dANaM ca dAiyANaM'ti dAnAhebhyaH paribhAjya-dattvA, | gotrikebhyo vA-vibhAgazo dattvA muNDA bhUtvA-dravyataH ziroluJcanena bhAvataH krodhAdyapanayanena agArAd-hAt niSkramyeti zeSaH, anagAritAM-sAdhutAM pravrajitA-gatAH, vibhaktipariNAmAdvA anagAritayA avajitAH-zramaNIbhUtAH, paryAyasUtrANi vyaktAnyeveti // 14 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave niggaMthA bhagavaMto appegaiA AbhiNibohiyaNANI jAva kevalaNANI appagaiA maNabaliA vayabaliA kAyabaliA appagaiA maNeNaM // 27 // For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAvANuggahasamatthA 3'.appegaiA khelosahipattA evaM jallosahi0 vipposahi0 Amosahi0 samvosahi appegaiA kohabuddhI evaM bIabuddhI paDavuddhI appegaiA payANusArI appegaiA saMbhinnasoA appegaiA | khIrAsavA appegaiA mahuAsavA appegaiA sappiAsavA appegaiA akkhINamahANasiA evaM uju|matI appegaiA viulamaI viuvvaNiDhipattA cAraNA vijAharA AgAsAtivAiNo / | sAdhuvarNakagamAntaraM vyaktameva, navaraM 'maNobaliya'tti manobalikAH-mAnasAvaSTambhavantaH vAgbalikAH-pratijJAtArthanivAhakAH parapakSakSobhakArivacanA vA, kAyabalikAH kSudhAdiparISaheSvaglAnIbhavatkAyAH 'nANabaliyA' avyabhicArijJAnAH 'daMsaNabaliyA' parairakSobhyadarzanAH 'cArittabaliyA' iti vyakta, vAcanAntarAdhItaM cedaM vizeSaNatrayam 'appegaiA maNeNaM hai| | sAvANuggahasamatthA' manasaiva pareSAM zApAnugrahI-apakAropakArau katuM samarthA ityarthaH, evaM vAcA kAyena ceti / 'khelosahipatta'tti khelo-niSThIvanaM sa evauSadhiH sakalarogAdyanarthopazamahetutvAt khelauSadhistAM prAptA ye te tathA, evamanyatrApi, navaraM 'jallosahi'tti jallo-malaH 'vipposahi'tti vipuSaH prazravaNAdibindavaH, athavA vi iti viSThA pra-iti prazravaNaM te eva oSadhiH iti / 'Amosahi'tti AmarSaNamAmarSaH-hastAdisaMsparza iti / 'sabosahitti sarva eva khelajallavighuTkezaromanakhAdaya oSadhiH sauSadhiH, 'kohabuddhitti koSThavat-kuzUla iva sUtrArthadhAnyasya yathAprAptasyAvinaSTasyA''janmadharaNAdbuddhiH-matiryeSAM te tathA / 'bIjabuddhi'tti bIjamiva vividhArthAdhigamarUpamahAtarujananAdbuddhiryeSAM te tathA / 'paDabuddhitti 1 vAkAyazApAnugrahasamartheti jJAphnAya trikalakSaNo'GkaH / / For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam 964-64 anagA sU015 // 28 // OMOMOMOMOMOMOMOM455 | paTavat viziSTavaktRvanaspativisRSTavividhaprabhUtasUtrArthapuSpaphalagrahaNasamarthatayA buddhiryeSAM te tthaa| 'padANusAritti padenasUtrAvayavenaikenopalabdhena tadanukUlAni padazatAnyanusaranti-abhyUhayantItyevaMzIlAH padAnusAriNaH / 'saMbhinnasoatti sambhinnAn-bahubhedabhinnAn zabdAn pRthak pRthak yugapacchRNvantIti sambhinnazrotAraH, sambhinnAni vA-zabdena vyAptAni zabdagrAhINi, pratyekaM vA zabdAdiviSayaiH zrotAMsi-sarvendriyANi yeSAM te tathA / 'khIrAsava'tti kSIravanmadhuratvena zrotRNAM karNamanaHsukhakaraM vacanamAzravanti-kSaranti ye te kSIrAzravAH / 'mahuAsava'tti madhvAzravAH prAgvat , navaraM madhuvatsarvadoSo pazamanimittatvAdAlhAdakatvAcca tadvacanasya kSIrAzravebhyaste bhedenoktAH / 'sappiAsava'tti sarpirAzravAstathaiva, navaraM zrotRRNAM & svaviSaye snehAtirekasampAdakatvAt kSIrAzravamadhvAnavebhyo bhedenoktAH / 'akkhINamahANasIya'tti mahAnasam-annapAka sthAnaM tadAzritatvAdvA'nnamapi mahAnasamucyate, tatazcAkSINaM-puruSazatasahasrebhyo'pi dIyamAnaM svayamabhuktaM sat tathAvidhalabdhivizeSAdatruTitaM tacca tanmahAnasaM ca-bhikSAlabdhaM bhojanamakSINamahAnasaM tadasti yeSAM te tathA / 'ujjumaItti RjvI sAmAnyato manomAtragrAhiNI matiH-manaHparyAyajJAnaM yeSAM te tathA / 'viulamaItti vipulA-bahuvidhavizeSaNopetamanyamA- navastugrAhitvena vistIrNA matiH-manaHparyAyajJAnaM yeSAM te tathA, tathAhi-ghaTo'nena cintitaH sa ca dravyataH sauvarNAdiH kSetrataH pATaliputrakAdiH kAlataH zAradAdirbhAvataH kAlavarNAdirityevaM vipulamatayo jAnanti, Rjumatayastu sAmAnyata eva, tathA arddhatRtIyAGgulanyUne manujakSetre vyavasthitasaMjJinAM manogrAhikA AdyAH, itare tu sampUrNa iti / 'viuNiDDi-18 patta'tti vikurvaNA-vaikriyakaraNalabdhiH saiva RddhistAM prAptA ye tathA / 'cAraNa'tti caraNa-gamanaM tadatizayavadasti yeSAM te // 28 // For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAraNAH, te ca dvidhA-javAcAraNA vidyAcAraNAzca, tatrASTamASTamena kSapato yaryA labdhirutpadyate yayA ca kaJcijavAvyApAramAzrityakenaivopapAtena trayodazaM rucakavarAbhidhAnaM dvIpaM merumastakaM ca yAvadgantuM pratinivRttazca tata utpAtadvayenehAgantuM samartho bhavati tayA yuktA AdyAH, yA punaH SaSThaM SaSThena kSapata utpadyata, yayA zrutavihiteSadupaSTambhatayotpAtadvayenASTamaM nandIzvarAkhyaM dvIpa merumastakaM ca gantuM tataH pratinivRttazcekenaivotpAtenehAgantuM samarthoM bhavati tayA yuktA dvitIyA | iti / 'vijAhara'tti prjnyptyaadivividhvidyaavishessdhaarinnH| AgAsAtivAiNo'tti AkAzaM-vyomAtipatanti-atikrAmanti | AkAzagAmividyAprabhAvAt pAdalepAdiprabhAvAdvA AkAzAdvA hiraNyavRSTyAdikamiSTamaniSTaM vA'tizayena pAtayantItyevaMzIlA AkazAtipAtinaH, AkAzAdivAdino vA-amUrtAnAmapi padArthAnAM sAdhana (ne) samarthavAdina iti bhaavH| | appegaiA kaNagAvaliM tavokamma paDivaNNA evaM ekAvaliM khuDDAgasIhanikkIliyaM tavokamma paDivaNNA appagaiyAmahAlayaM sIhanikkIliyaM tavokamma paDiNNA bhaddapaDimaM mahAbhaddapaDimaM savvatobhaddapaDima AyaMbilavaddhamANaM tavokamma paDivaNNA ___ 'kaNagAvali tavokamma paDivaNNaga'tti kanakamayamaNikamayo bhUSaNavizeSaH, kalpanayA tadAkAraM yattapastatkanakAvalItyucyate, tatsthApanA caivam-caturtha SaSThamaSTamaM cottarAdharyeNAvasthApya teSAmadho'STAvaSTamAni catvAri catvAri patidvayenAvasthApanIyAni, ubhayato vA rekhAcatuSkeNa nava koSThakAnvidhAya madhyame zUnyaM vidhAya zeSeSvaSTasu tAni sthApanIyAni, tatasta. syAdho'dhaH caturthAdIni catustriMzattamaparyantAni, tataH kanakAvalimadhyabhAgakalpanayA catustriMzadaSTamAni, tAni cottarAdharyeNa For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 29 // | dve trINi catvAri paJca SaT paJca catvAri trINi dve cetyevaM sthApyAni, athavA'STAbhiH pazci rekhAbhiH paJcatriMzatkoSThakAn | vidhAya madhye zUnyaM kRtvA zeSeSu tAni sthApIyAnIti, Pa me RA or or m ooo or or For Personal & Private Use Only anagA0 sU0 15 // 29 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tata uparyupari catustriMzattamAdIni caturthAntAni, tataH pUrvavadaSTAvaSTamAni, tato'STamaM SaSThaM caturtha ceti / caturthAdIni |ca krameNaikopavAsAdirUpANIti / atra caikasyAM paripATyAM vikRtibhiH pAraNakaM, dvitIyasyAM nirvikRtikena, tRtIyAyAmalepakRtA, caturthyAM cAcAmleneti / atra caikaikasyAM paripATyAmekaH saMvatsaro mAsAH paJca dinAni ca dvAdaza, paripATIcatuSTaye tu saMvatsarAH paJca mAsA nava dinAni cASTAdazeti / 'evamekAvalI' kanakAvalyabhilApenetyarthaH, ekAvalI ca nAnyatropalabdheti na likhitaa| 'khuDDAgasIhanikkIliya'ti vakSyamANamahAsiMhanikrIDitApekSayA kSullaka siMhanikrIDitaMsiMhagamanaM tadiva yattapastat siMhanikrIDitamityucyate, tadgamanaM cAtikrAntadezAvalokanataH, evamatikrAntatapAsamAse| vanenApUrvatapaso'nuSThAnaM yatra tatsiMhanikrIDitamiti, taccaivam-caturthaM tataH SaSThacaturthe'STamaSaSThe dazamASTame dvAdazadazame caturdazadvAdaze SoDazacaturdaze aSTAdazaSoDaze viMzatitamASTAdaze viMzatitamaM ceti krameNa vidhIyate, tataH SoDazASTAdaze caturdazapoDaze dvAdazacaturdaze dazamadvAdaze aSTamadazame SaSThASTame caturthaSaSThe caturthaM ceti, sthApanA caivam|. 23456789.45,7654321, atra ca ekasyAM paripATyAM dinamAnam navakasaGkalane dve 45 / 45 asstt|' 12345678 45 ' 8765432 / kasaGkalanA caikA 36 saptakasaGkalanA'pyekaiva 28 pAraNakadinAni 33 sarvAgram 187, evaM ca mAsAH 6 dinAni ca 7, catasRSu paripATISvetadeva caturguNaM syAt , tatra varSe 2 dinAni 28, tatra prathamaparipATyAM pAraNakaM sarvakAmaguNitaM, dvitIyasyAM nirvikRtika, tRtIyAyAmalepakAri, caturthyAmAcAmAmlamiti / evaM mahAsiMhanikrIDitamapi, navaramiha sthApanA ekAdayaH SoDazAntAH punaH SoDazAdaya ekAntAH sthApyante, tatra vyAdInAM For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA anagA0 tikam sU015 // 30 // SHRE5% SoDazAntAnAmagre pratyekamekAdayaH paJcadazAntAH sthApyante, tathA ye SoDazAdaya ekAntAH sthApitAsteSu paJcadazAdInAM dhantAnAmAdau caturdazAdayaH sthApanIyAH, caturthAdinA cAbhilApena te smutkiirtniiyaaH| 222220.wyer 1 dinamAnaM caikasyAM paripATyAmidamatra-dve SoDazAnAM saGkalane ___224 20 vour own w|136, 136 ekA paJcadazAnAM 120 caturdazAnAmapyekaiva ___oornvrurav2OSE105 ekaSaSTizca pAraNakAnIti, sarvAgraM ca 558, evaM ca varSa rom or ur 9 022-25ES| mekaM SaT ca mAsAH dinAnyaSTAdazeti, paripATIcatuSTaye caturguName| tadeva varSANi 6 mAsau 2 dinAni 12 / tathA bhadrapratimA-yasyAM pUrvadakSiNAparottarAbhimukhaH pratyekaM praharacatuSTayaM kAyotsarga karoti, eSA cAhorAtradvayamAneti, mahAbhadrA'pi tathaiva, navaramahorAtraM yAvadekaikadigabhimukhaH kAyotsarga karoti, ahorAtracatuSTayaM cAsyAM mAnamiti, sarvatobhadrA punaryasyAM dazasu dikSu pratyekamahorAtraM kAyotsarga karoti / asyAM ca dazAhorAtrANi mAnamiti / athavA dvividhA sarvatobhadrA-kSudrA mahatI ca, tatra kSudrAyAH sthApanA- 2 3 4 5 | sthApanopAyagAthA ceyamatra-'egAI paMcate ThaviuM majhaM tu AimaNupaMti / sese kameNa ThaviuM jANejA | sabaobhaI // 1 // ' tapodinAnIha paJcasaptatiH, pAraNakadinAni tu paJcaviMzatiH, sarvANi dinAni zatamekasyAM paripATyAM, catasRSu tvetadeva cturgunnm| evaM mahatyapi, navaramekAdayaH saptAntAstasyAmupavAsA bhavanti, 45|||2| 3 | sthApanopAyagAthA tviyam-'egAI sattA Thaviu majjhaM tu AimaNupaMti / sese kameNa ThaviDaM jANa mahAsabaobhadaM // 1 // ARA For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / iyaM prathamA paGkiH 4 / 5 / 6 / 7 / 12 / 3 dvitIyA 71 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / tRtIyA 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 1 / 2 caturthI 671 / 45 paJcamI 2 / 3 / 4 / 5 / 671 SaSThI 5/672 / 3 / 4 saptamI / iha ca SaNNavatyadhika zataM tapodinAnAM syAdekonapazcAzacca pAraNakadinAni, evaM cASTau mAsAH paJca dinAni, catasRSu paripATIvetadeva caturguNamiti / 'Aya-2 bilavaddhamANaM ti yatra caturtha kRtvA AyAmAmlaM kriyate, punazcaturtha, puna AyAmAmle, punazcaturtha, punastrINi AyAmAmlAni, evaM yAvaccaturtha zataM cAyAmAmlAnAM kriyata iti, iha ca zataM caturthAnAM tathA paJca sahasrANi paJcAzadadhikAni | AyAmAmlAnAM bhvntiiti| | mAsikaM bhikkhupaDimaM evaM domAsi paDimaM timAsi paDimaM jAva sattamAsi bhikkhupaDima |paDivaNNA paDhamaM sattarAiMdiaM appegaiyA bhikkhupaDimaM paDivaNNA jAva tacaM sattarAiMdiaM bhikkhupaDimaM |paDivaNNA ahorAiMdiaMbhikkhupaDima paDivaNNA ikarAiMdiaM bhikkhupaDimaM paDivaNNA sattasattamiaM| |bhikkhupaDimaM aTThadvamiaM bhikkhupaDimaM NavaNavamiaM bhikkhupaDimaM dasadasamiaM bhikkhupaDimaM khuDDiyaM |moapaDimaM paDivaNNA mahalliyaM moapaDima paDivaNNA javamajhaM caMdapaDima paDivaNNA vahara (vaja) majjhaM| caMdapaDima paDivaNNA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti // (sU0 15 // ) _ 'mAsiyaM bhikkhupaDimati mAsaparimANA mAsikI tAM bhikSupratimAM-sAdhupratijJAvizeSa, tatra hi mAsaM yAvadekA datti 1 TIkAkRdabhiprAyeNa raaiNdiaN| 2 egarAiyaMti vRttiH / bhikkhupaDimaM vA ikarAiMdiaM bhikkhupa sattarAiMdiraM bhikkhupADa dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 31 // bhaktasyaikaiva ca pAnakasyeti, evaM dvitIyAdyAH saptamyantAH ekaikadattivRddhiyuktA iti / 'paDhamasattarAiMdiaM 'ti tisRNAM madhye prathamA saptarAtrindivA saptAhorAtrapramANA, asyAM ca caturtha caturthena pAnakAhAravirahita uttAnako vA pAirvazAyI vA niSadyopagato vA grAmAdibhyo bahirviharati, dvitIya saptarAtrindivA'pyevaMvidhaiva, navaraM utkuTuko vA lagaNDazAyI vA daNDAyato vA viharati, evaM tRtIyA saptarAtrindivApi, navaraM godohikAsthito vA vIrAsaniko vA Akhakujo vA Asta iti / 'rAIdiaM 'ti rAtrindivapramANAmahorAtrikImityarthaH asyAM ca SaSThopavAsiko grAmAdibhyo bahiH pralambabhujastiSThatIti / 'egarAiyaM ti ekA rAtriH pramANamasyA ityekarAtrikI tAm, asyAM cASTamabhaktiko grAmAdivahirISadavanatagAtro'nimiSanayanaH zuSkapudgalaniruddhadRSTiH jinamudrAsthApitapAdaH pralambitabhujastiSThatIti, viziSTa saMhananAdiyukta eva caitAH pratipadyante, Aha ca - "paDivajjai eyAo saMghayaNadhiijuo mahAsatto / paDimAu bhAviyappA sammaM guruNA aNunnAo // 1 // " ityAdi // 'sattasattamiyaM' ti saptasaptamAni dinAni yasyAM sA tathA, sA ca saptabhirdinAnAM saptakairbhavati, tatra ca prathamadine ekA dattirbhatasyaikaiva ca pAnakasyaivaM dvyAdiSvekottarayA vRddhyA saptamadine sapta dattayaH, evamanyAnyapi SaT saptakAni, athavA prathamasaptake pratidina mekA dattirdvitIyAdiSu tu dvyAdayo yAvatsaptame saptake pratidinaM sapteti, | evamaSTASTamikA navanavamikA dazadazamikA ceti, navaraM dattivRddhiH kAryeti / kacidiha sthAne bhadrAsubhadrAmahAbhadrAsarvatobhadrAbhadrottarAzca bhikSupratimAH paThyante, tatra subhadrA apratItA, zeSAstu vyAkhyAtAH prAk, navaraM bhadrottarAsthApanA 1 pratipadyata etAH saMhananadhRtiyukto mahAsattvaH / pratimA bhAvitAtmA samyagguruNA'nujJAtaH // 1 // For Personal & Private Use Only anagA0 sU0 15 // 31 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ evm-5/6789| prathamA patiH 78 / 9 / 5 / 6 / dvitIyA / 9 / 5 / 6748 tRtIyA / 678 / 9 / 5 / caturthI 18 / 9 / 5 / 6 / 7 / paJca mIti / athavA / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 / prathamA patiH / / 9 / 10 / 1 / 5 / 6 / dvitIyA / 11 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 // tRtIyA 78 / mA 9 / 10 / 11 / 5 / 6 caturthI / 10 / 11567 / 89 / paJcamI / 67849 / 10 / 15 / SaSThI / 9 / 10 / 1 / 5 / 6718 saptamIti / 'khuDDiya'ti kSudrikA-mahatyapekSayA laghvI mokapratimA-prazravaNAbhigrahaH, iyaM ca dravyataH prazravaNaviSayA prazravaNasyApratiSThApanetyarthaH, kSetrato grAmAderbahiH, kAlataH zaradi nidAghe vA pratipadyate, bhuktvA cet pratipadyate caturdazabhakena samApyate, abhuktvA cet pratipadyate tadA SoDazabhaktena samApyate, bhAvatastu divyAdikopasargasahanamiti / evaM mahAmokapratimA'pi navaraM bhuktvA cet pratipadyate tadA SoDazabhaktena samApyate, abhuktvA cettadA'STAdazabhakteneti / 'java& majhaM caMdapaDimati yavasyeva madhyaM yasyAM sA yavamadhyA, candra iva kalAvRddhihAnibhyAM yA pratimA sA candrapratimA, tathAhi zuklapratipadi eka kavalaM bhikSAM vA abhyavahRtya pratidinaM kavalAdivRddhyA paJcadaza paurNamAsyAM kRSNapratipadi ca paJcadazaiva bhuktvA pratidinamekahAnyA amAvAsyAyAmekameva yasyAM bhutesA sthUlamadhyatvAt yavamadhyeti / 'vairamajjhaM caMdapaDimati vairasyeva (vanasyeva) madhyaM yasyAM sA tathA, yasyAM hi kRSNapratipadi paJcadaza kavalAn bhuktvA tataH pratidinamekahAnyA amAvAsyAyAmekaM zukla pratipadyapyekameva, tataH punarakaikavRddhyA paurNamAsyAM paJcadaza bhuGkte sA tanumadhyatvAdvajramadhyeti // vAca nAntarAdhItamatha padacatuSkam-'vivegapaDimaM'ti vivecanaM vivekaH-tyAgaH, sa cAntarANAM kaSAyAdInAM bAhyAnAM ca gaNazarIlArAnucitabhaktapAnAdInAM ttprtipttivivekprtimeti| viussaggapaDimaM ti vyutsargapratimA kAyotsargakaraNamiti / 'uvahANa. For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ + aupapAtikam anagA0 + - // 32 // |paDima'ti tapoviSayo'bhigrahaH, yadyapi dazAzrutaskandhe bhikSUpAsakapratimAsvarUpeyamuktA tathApIha tathA na vyAkhyAtA, bhikSupratimAnAM prAgeva darzitatvAda, upAsakapratimAnAM ca sAdhUnAmasambhavAt / 'paDisalINapaDima'ti saMlInatA'bhigrahamiti // 15 // ||8 | teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave therA bhagavaMto jAtisaMpaNNA kulasaMpaNNA balasaMpaNNA rUvasaMpaNNA viNayasaMpaNNA NANasaMpaNNA daMsaNasaMpaNNA carittasaMpaNNA lajjAsaM|paNNA lAghavasaMpaNNA oaMsI teaMsI vaccaMsI jasaMsI jiakohA jiyamANA jiamAyA jialobhA jiaiMdiA jiaNiddA jiaparIsahA jIviAsamaraNabhayavippamukkA vayappahANA guNappahANA karaNappahANA caraNappahANA NiggahappahANA nicchayappahANA ajavappahANA maddavappahANA lAghavappahANA khaMtippahANA muttippahANA vijApahANA maMtappahANA veappahANA baMbhappahANA nayappahANA niyamappahANA saccappahANA soappahANA cAruvaNNA lajjAtavassIjiiMdiA sohI aNiyANA appussuA abahillesA appaDilessA susAmaNNarayA daMtA iNameva NiggathaM pAvayaNaM puraokAuM viharati / / sAdhuvarNakagamAntarameva, tatra 'jAisaMpanna'tti uttamamAtRkapakSayuktA ityavaseyam , anyathA mAtRkapakSasampannatvaM puruSamAtrasyApi syAditi naiSAmutkarSaH kazciduktaH syAd, utkarSAbhidhAnArtha caiSAM vizeSaNakadambakaM cikIrSitamiti, evaM 'kulasaMpannA' ityAdyapi vizeSaNanavaka, navaraM kulaM-paitRkA pakSaH balaM-saMhananasamutthaH prANaH rUpam-AkRtiH vinayajJAne pratIte || |darzana-samyaktvaM caritraM-samityAdi lajjA-apavAdabhIrutA saMyamo vA lAghavaM-dravyato'lpopadhitA bhAvato gauravatrayatyAgaH dan Education International For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ositti ojo-mAnaso'vaSTambhastadvantaH ojasvinaH 'teyaMsitti tejaH zarIraprabhA tadvantaH tejasvinaH 'vaccaMsi'tti vaco-vacanaM saubhAgyAdhupetaM yeSAmasti te vacasvinaH, athavA varcaH-tejaH prabhAva ityarthaH, tadvanto varcasvinaH 'jasaMsitti | yazasvinaH khyAtimantaH jitakrodhAdIni sapta vizeSaNAni pratItAni, navaraM krodhAdijayaH-udayaprAptakrodhAdiviphalIkaraNa| to'vaseyaH, 'jIviAsamaraNabhayavippamukkA' jIvitAzayA maraNabhayena ca vipramuktAH, tadubhayopekSakA ityarthaH, 'vayappahANe' |ti vrata-yatitvaM pradhAnam-uttama zAkyAdiyatitvApekSayA nirgranthayatitvAdyeSAM, vratena vA pradhAnA ye te tathA, nirgranthazramaNA ityarthaH, te ca na vyavahArata evetyata Aha-guNappahANa'tti pratItaM, navaraM guNAH-karuNAdayaH, guNaprAdhAnyameva prapaJcayannAha-'karaNappahANe' tyAdivizeSaNasaptakaM pratItArtha ca, navaraM karaNaM-piNDavizuddhyAdi caraNaM-mahAvratAdi nigrahaH| anAcArapravRtteniSedhanaM nizcayaH-tattvanirNayaH vihitAnuSThAneSu vA avazyaMkaraNAbhyupagamaH, ArjavaM-mAyodayanigrahaH mArdavaM-mAnodayanirodhaH, lAghavaM-kriyAsu dakSatvaM kSAnti:-krodhodayanigraha ityarthaH, muktiH-lobhodayavinirodho vidyAHprajJaptyAdikAH mantrA-hariNegameSyAdimantrAHvedAH-AgamAHRgvedAdayo vA brahma-brahmacarya kuzalAnuSThAnaM vA nayA-nItayaH | niyamA-abhigrahAH satyaM-samyagvAdaH zauca-dravyato nirlepatA bhAvato'navadyasamAcAraH, yacceha caraNakaraNagrahaNe'pyAja vAdigrahaNaM tadArjavAdInAM prAdhAnyakhyApanArthamavaseyaM, 'cAruvaNNa'tti satkIrtayaH gaurAdyudAttazarIravarNayuktA vA satprajJA |vA 'lajjAtavassIjiiMdiya'tti lajjApradhAnAstapasvinaH-ziSyA jitendriyAzca yeSAM te lajjAtapasvijitendriyAH, athavA | lajjayA tapaHzriyA ca jitAnIndriyANi yaiste lajjAtapa:zrIjitendriyAH, yadyapi jitendriyA iti prAguktaM, tathApIha lajjA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 33 // AASARAS5615 |tapovizeSitatvAnna punaruktatvamavaseyamiti, 'sohi'tti suhRdo-mitrANi jIvalokasyeti gamyam , athavA zodhiyogAccho- anagA0 |dhayaH-akaluSahRdayA ityarthaH, 'aNiyANa'tti anidAnA-nidAnarahitAH 'appussuya'tti alpautsukyA-autsukyavarjitAH sU0 16 'abahillesa'tti saMyamAdabahirbhUtamanovRttayaH, "appaDilessA [vA] apratilezyA-atulamanovRttayaH,'susAmaNNaraya'tti atizayena zramaNakarmAsaktAH, 'daMta'tti gurubhirdamaM grAhitAH vinayitA ityarthaH, idameva nairgranthyaM pravacanaM 'puraokAuMti | puraskRtya-pramANIkRtya viharantIti, kvacidevaM ca paThyate-'bahUNaM AyariyA' arthadAyakatvAt 'bahUNaM uvajjhAyA~' sUtradAyakatvAt , bahUnAM gRhasthAnAM prabajitAnAM ca dIpa iva dIpo mohatamaHpaTalapATanapaTutvAt , dvIpa iva vA dvIpaH saMsArasA-18|| garanimagnAnAmAzvAsabhUtatvAt , 'tANaM ti trANamanarthebhyo rakSakatvAt , 'saraNaM'ti zaraNamarthasampAdakatvAt 'gaItti gamyata | iti gatirabhigamanIyA ityarthaH, 'paitti pratiSThantyasyAmiti pratiSThA Azraya ityrthH|| tesi NaM bhagavaMtANaM AyAvAyAvi viditA bhavaMti paravAyA viditA bhavaMti AyAvAyaM jamaittA na lAlavaNamiva mattamAtaMgA acchiddapasiNavAgaraNA rayaNakaraMDagasamANA kuttiAvaNabhUA paravAdiyapamaddaNA duvAlasaMgiNo samattagaNipiDagadharA savvakkharasaNNivAiNo savvabhAsANugAmiNo ajiNA jiNasaMkAsA | jiNA iva avitahaM vAgaramANA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti // (sU016) // 33 // MI teSAM bhagavatAM 'AyAvAyAvitti AtmavAdAH-svasiddhAntapravAdAH, apiH samuccaye, pAThAntareNAtmavAdino jainA hai ityarthaH, viditAH-pratItAH bhavanti, tathA paravAdAH-zAkyAdimatAni, pAThAntareNa paravAdinaH-zAkyAdayo viditA kama dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavanti, svaparasiddhAntapravINatayA, tatazca 'AyAvAya'ti svasiddhAntaM 'jamaitta'tti punaHpunarAvartanenAtiparicitaM kRtvA, kimiva ke ityAha-nalavanamiva mattamAtaGgA iti pratItaM, nalavanA iti pAThAntaraM, nalavanAnIveti vyAkhyeyaM, tataH' acchidapasiNavAgaraNa'tti aviralapraznA aviralottarAzca sambhUtAH santo viharantIti yogaH, 'rayaNakaraMDagasamANa'tti pratItaM, 'kuttiAvaNabhU'tti kutrika-svargamartyapAtAlalakSaNaM bhUmitrayaM tatsambhavaM vastvapi kutrikaM, tatsampAdaka ApaNo-haTTaH / kutrikApaNastadbhUtAH-samIhitArthasampAdanalabdhiyuktatvena tadupamAH, 'paravAiyapamaddaNa'tti tanmatapramaInAt 'paravAIhiM aNokaMtA ityAdi coddasapubI'tyantaM vAcanAntaraM, tatra anupakrAntA-anirAkRtA ityarthaH, 'aNNautthiehiM ti anyayUthikaiH-paratIrthikaiH "aNoddhaMsijjamANa'tti anupadhvasyamAnAH mAhAtmyAdapAtyamAnAH, viharanti-vicaranti, 'appegaiyA | AyAradhare'tyevamAdIni SoDaza vizeSaNAni sugamAni, navaraM sUtrakRtadharA ityasya prAktanAGgadharaNAvinAbhUtatve'pi | tasyAtizayena dharaNAtsUtrakRtadharA ityAdhuktam , ata eva vipAkazrutadharoktAvapi ekAdazAGgavida ityuktam, athavA videvicAraNArthatvAdekAdazAGgavicArakAH, navapUrvyAdigrahaNaM tu teSAM sAtizayatvena prAdhAnyakhyApanArthamiti, caturdazapUrvitve | satyapi dvAdazAGgitvaM keSAJcinna syAccaturdazapUrvANAM dvAdazAGgasyAMzabhUtatvAt , ata Aha-'duvAlasaMgiNo'tti, tathA dvAda| zAGgitve'pi na samastazrutadharatvaM keSAJcitsyAdityata Aha-'samattagaNipiDagadharA' gaNInAm-arthaparicchedAnAM piTakamiva TU piTaka-sthAnaM gaNipiTakam , athavA piTakamiva vAlaJjakavANijakasarvasvAdhArabhAjanavizeSa iva yattapiTakaM, gaNina-AcAyasya piTakaM gaNipiTaka-prakIrNakazrutAdezazrutaniyuktyAdiyuktaM jinapravacanaM, samastam-anantagamaparyAyopetaM gaNipiTakaM ASSASSISTISRISKISTOSSA For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA anagA0 tikam sU017 dhArayanti yete tathA, ata eva 'sabakkharasaNNivAiNo'tti sarve akSarasannipAtAH-varNasaMyogA jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA, 'sadhabhAsANugAmiNo'tti sarvabhASAH-AryAnAryAmaravAcaH anugacchanti-anukurvanti tadbhASAbhASitvAt svabhASayaiva vA labdhivizeSAttathAvidhapratyayajananAt, athavA sarvabhASAH-saMskRtaprAkRtamAgadhyAdyA anugamayanti-vyAkhyAntItyevaMzIlA ye te tathA, 'ajiNa'tti asarvajJAH santo jinasaGkAzAH, jinA ivAvitathaM vyaakurvaannaaH||16|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave aNagArA bhagavaMto iriAsamiA bhAsAsamiA esaNAsamiA AdANabhaMDamattanikkhevaNAsamiA uccArapAsavaNakhelasiMghANajalallapArihAvaNiyAsamiA maNaguttA vayaguttA kAyaguttA guttA guttidiyA guttabaMbhayArI amamA akiMcaNA chiNNaggaMthA chiNNasoA niruvalevA kasapAtIva mukkatoA saMkha iva niraMgaNA jIvo viva appaDihayagatI jaccakaNagaMpiva jAtarUvA ArisaphalagAviva pAgaDabhAvA kummo iva guttidiA pukharapattaM va niruvalevA gagaNamiva nirAlaMbaNA aNilo iva nirAlayA caMda iva somalesA sUra iva dittateA sAgaro iva gaMbhIrA vihaga iva savvao vippamukkA maMdara iva appakaMpA sArayasalilaM va suddhahiayA khaggivisANaM va egajAyA bhAraMDapakkhI va appamattA kuMjaro iva soMDIrA vasabho iva jAyatthAmA sIho iva duDarisA vasuMdharA iva savvaphAsavisahA suhaahuAsaNe iva teasA jalaMtA 1 vRttyabhiprAyeNa agganthA / P // 34 // For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'teNaM kAleNa'mityAdi gamAntaraM vyaktaM ca, navaraM samitisUtre 'AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiya'tti AdAne-grahaNe | upakaraNasyeti gamyate, bhANDamAtrAyAH-vastrAdyupakaraNarUpaparicchadasya, bhANDamAtrasya vopakaraNasyaiva, athavA bhANDasyavastrAdema'nmayabhAjanasya vA mAtrasya ca-pAtravizeSasya nikSepaNAyAM-vimocane ye samitA:-supratyupekSitAdikrameNa samyaka pravRttAste tathA, 'uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapArihAvaNiyAsamiyA' purIpamUtraniSThIvananAsikAzleSmamalaparityAge samitA iti zuddhasthaNDilAzrayaNAt, 'maNagutte'tyAdi padatrayaM kaNThyam , ata eva 'guttA' sarvathA guptatvAt 'guttiMdiya'tti zabdAdiSu rAgAdirahitA ityarthaH, athavA 'guttAguttiMdiya'tti guptAni zabdAdiSu rAgAdinirodhAd aguptAni ca AgamazravaNeryAsamityAdiSvanirodhAdindriyANi yeSAM te tathA, 'guttabaMbhayAritti guptaM-vasatyAdiguptimadbrahma-maithunaviratiM caranti-Asevanta ityevaMzIlAH guptabrahmacAriNaH, 'amama'tti AbhiSvanikamametizabdavarjAH 'akiMcana'tti nirdravyAH (granthAgram 1000) vAcanAntare 'akohe' tyAdInyekAdaza padAni dRzyante, tatra 'akohe'tyAdi 4 pratItAni, ata eva 'saMta'tti zAntA antarvRttyA 'pasaMtatti prazAntAH bahirvRttyA 'uvasaMta'tti upazAntA ubhayataH, athavA manaHprabhRtyapekSayA zAntAdIni padAni, athavA zrAntA bhavabhramaNAt prazAntAH prakRSTacittatvAt upazAntA-nivRttAH pApebhya, athavA prazamaprakarSAbhidhAnAyaikArtha padatrayamidam , ata eva 'parinibuA' sakalasantApavarjitAH 'aNAsava'tti anAzravAH-avidyamAnapApakarmabandhAH 'agaMtha'tti avidyamAnahiraNyAdigranthAH 'chinnasotti chinnazokAzchinnazrotaso vA, chinnasaMsArapravAhA ityarthaH, niruvaleva'tti upalipyate anenetyupalepastadrahitAH, karmabandhahetuvarjitA ityarthaH, atha nirupalepatAmevopamAnairAha-vakSyamA Join Education International For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam gaNapadAnAM ca bhAvanAdhyayanAdyukte ime saGghahagAthe-'kase 1 saMkhe 2 jIve 3 gayaNe 4 vAe 5 ya sArae salile 6 / pukkha anagA0 rapatte 7 kumme 8 vihage 9 khagge ya 10 bhAraMDe 11 // 1 // kuMjara 12 vasahe 13 sIhe 14 nagarAyA ceva 15 sAgara'kkhohe 16 / caMde 17 sUre 18 kaNage 19 vasuMdharA ceva 21 suhuyahue 21 // 2 // ' uktagAthAnukrameNeha tAni padAni sU017 vyAkhyAsyAmaH, vAcanAntare itthameva dRSTatvAditi, 'kaMsapAIva mukkatoyA' kAMsyapAtrIveti vyaktaM muktaM-tyaktaM toyamiva toyaM-bandhahetutvAt sneho yaiste tathA, 'saMkho iva niraMgaNe ti kambuvat raGgaNaM-rAgAdyuparaJjanaM tasmAnnirgatAH, 'jIva iva | appaDihayagatI' pratyanIkakutIrthikAdiyukteSvapi dezanagarAdiSu viharanto vAdAdisAmopetatvenAskhalitagataya ityarthaH, saMyame vA apratihatavRttaya ityarthaH, 'gagaNamiva nirAlaMbaNa'tti kulagrAmanagarAdhAlambanavarjitA ityarthaH sarvatrAnizcitA iti hRdayaM, 'vAyuriva appaDibaddhA' prAmAdiSvekarAjyAdivAsAt 'sArayasalilaM va suddhahiaya'tti akaluSamanastvAt , 'pukkharapattaM va niruvaleva'tti paGkajalakalpasva janaviSayasneharahitA ityarthaH, 'kummo va guttidiya'tti kacchapo hi kadAcid grIvApAdalakSaNAvayavapaJcakena gupto bhavati, evamete'pIndriyapaJcakeneti, 'vihaga iva vippamukka'tti muktaparikaratvAdaniyatavAsAcca, 'khaggivisANaM va egajAya'tti khaDgI-ATavyo jIvastasya viSANaM-zRGgaM tadekameva bhavati tadvadekajAtA-ekabhUtA rAgA| disahAyavaikalyAditi, 'bhAraMDapakkhIva appamatta'tti bhAraNDapakSiNoH kilaikaM zarIraM pRthaggrIvaM tripAdaM ca bhavati, tau IX // 35 // cAtyantamapramattatayaiva nirvAhaM labhete tenopamA kRteti, 'kuMjaro iva soMDIrA' hastIva zUrAH kaSAyAdiripUna pratItyeti, 'vasabho iva jAyatthAmA' gaurivotpannabalAH, pratijJAtakAryabharanirvAhakA ityarthaH, 'sIho iva duddharisA' parISahAdi For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgairanabhibhavanIyA ityarthaH, 'maMdaro iva appakaMpatti merurivAnukUlopasargavAyubhiravicalitasattvAH, 'sAgaro iva gaMbhIra'tti harSazokAdikAraNasamparke'pyavikRtacittAH, 'caMdo iva somalessa'tti anupatApahetumanaHpariNAmAH, 'sUro iva dittatetti dIptatejaso dravyataH zarIradIcyA bhAvato jJAnena, 'jaccakaNagamiva jAyarUvA' jAtaM-labdha rUpa-svarUpaM rAgAdikudravyavirahAt yaiste jAtarUpAH, 'vasuMdharA iva sabaphAsavisaha'tti sparzAH-zItoSNAdayo anukUletarAH parISahAstAn sarvAn | viSahante ye te tathA, 'suhuahuAsaNo iva teasA jalaMtA' suSThu hutaM-kSiptaM ghRtAdi yatra hutAzane-vahnau sa tathA, tadvatte jasA-jJAnarUpeNa taporUpeNa ca jvalanto-dIpyamAnAH, pustakAntare vizeSaNAni sarvANyetAnIdaM cAdhikam-'Adarisapha* lagA iva pAyaDabhAvA' AdarzaphalakAnIva-paTTikA iva pratale vistIrNatvAdAdarzaphalakAni tAnIva prakaTA-yathAvadupalabhyamAnasvabhAvA bhAvA-AdarzapakSe nayanamukhAdidharmAH sAdhupakSe azaThatayA manaHpariNAmAH yeSu te prkttbhaavaaH| natthi NaM tesi NaM bhagavaMtANaM katthai paDibaMdhe bhavai, se a paDibaMdhe cauvihe paNNatte, taMjahA-vvao khittao kAlao bhAvao, vvao NaM sacittAcittamIsiesu vvesu, khettao gAme vA Nayare vA raNe havA khette vA khale vA ghare vA aMgaNe vA, kAlao samae vA AvaliyAe vA jAva ayaNe vA aNNatare vA dIhakAlasaMjoge, bhAvao kohe vA mANe vA mAyAe vA lohe vA bhae vA hAse vA evaM tesiM Na bhavai / te NaM bhagavaMto vAsAvAsavajaM aTTha gimhahemaMtiANi mAsANi gAme egarAiA Nayare paMcarAiA vAsIcaMdaNa For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA anagA0 tikam sU017 samANakappA samalejhukaMcaNA samasuhadukkhA ihalogaparalogaappaDibaDA saMsArapAragAmI kammaNigghAyaNahAe abbhuhiA viharaMti // (suu017)|| | 'natthI' tyAdi, nAsti teSAM bhagavatAmayaM pakSo yaduta kutracidapi prativandho bhavatIti, tadyathA-dravyataH 4, dravyataH | | sacittAdiSu 3, kSetrato grAmAdiSu 7, tatra kSetraM-dhAnyajanmabhUmiH khalaM-dhAnyamalanapavanAdisthaNDilaM, zeSANi vyaktAni, kAlataH samayAdiSu, tatra samayaH sarvanikRSTaH kAlaH, AvalikA-asaGkhyAtasamayA yAvatkaraNAdidaM dRzyam-'ANApANU vA' ucchAsaniHzvAsakAla ityarthaH, 'thove vA' saptaprANamAne 'lave vA' saptastokamAne 'muhutte vA' lavasaptasaptatimAne aho| rAtrapakSamAsAH pratItAH, 'ayaNaM' dakSiNAyanamitaracca, anyatare vA 'dIhakAlasaMjoe'tti varSazatAdau, bhAvataH krodhAdiSu 6, evaM tesiM na bhavaItti evam-amunA prakAreNa teSAM na bhavati pratibandha iti prakRtam, 'vAsAvAsavajati varSAsu-prAvRSi vAso-nivAsastadvarjamityarthaH, 'gAme egarAiya'tti ekarAtro vAsamAnatayA asti yeSAM te ekarAtrikAH, evaM nagare paJcarAtrikA iti, etacca pratimAkalpikAnAzrityoktam , anyeSAM mAsakalpavihAritvAditi, 'vAsIcaMdaNasamANakappa'tti vAsIcandanayoH pratItayorathavA vAsIcandane iva vAsIcandane-apakArakopakArako tayoH samAno-niSarAgatvAtsamaH kalpovikalpaH samAcAro vA yeSAM te vAsIcandanasamAnakalpAH, 'samaleTUkaMcaNa'tti same-tulye upekSaNIyatvAlleSTukAJcane yeSAM te tathA, 'samasukhe' tyAdi 'viharatI' tyetadantaM vyaktaM, vAcanAntare punaH 'taMjahA' ityataH paraM gamAntaM yAvadidaM paThyate-'aMDae ivA' aNDajo-haMsAdiH aNDakaM vA-mayUrANDakAdiH krIDAdimayUrAdiheturiti vA pratibandhaH syAt, saptamyekavacanAntaM // 36 // For Personal & Private Use Only jainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ | cedaM vyAkhyeyam, ikArastu prAkRtaprabhavaH, 'poyae i vA potajo-hastyAdiH, potako vA zizuriti vA pratibandhaH syAt, 'aMDaje ivA' boMDaje i ve' tyatra pAThAntare aNDajaM vastraM kozikArakITANDakaprabhavaM boNDajaM - karpAsIphalaprabhavaM vastrameva, 'uggahie i vA' avagRhItaM - pariveSaNArthamutpATitaM bhaktapAnaM 'paggahie vA' pragRhItaM bhojanArthamutpATitaM tadeva, athavA | avagrahikaM - avagraho'syAstItyavagrahikaM - vasatipIThaphalakAdikaM aupagrahikaM vA daNDakAdikamupadhijAtaM, pragRhItaM tu praka|rSeNa gRhItatvAdadhikamiti, 'jaNNaM jaNNaM disaM'ti NaGkArasya vAkyAlaGkArArthatvAdyAM yAM dizamicchanti vihartumiti zeSaH, 'taM NaM taM NaM'ti tAM tAM dizaM viharantIti yogaH, 'suibhUya'tti zucibhUtAH- bhAvazuddhimantaH zrutibhUtA vA prAptasiddhAntAH, 'laghubhUya'tti alpopadhitayA gauravatyAgAcca, athavA laghubhUto vAyustadvat ye satatavihArAste laghubhUtAH, 'aNappagaMdhA' analpagranthAH - bahnAgamAH avidyamAno vA AtmanaH sambandhI grantho - hiraNyAdiryeSAM te tathA anarghyagranthA vA bhAvadha| nayuktA ityarthaH // 17 // tesi NaM bhagavaMtANaM eteNaM vihAreNaM viharamANANaM ime eArUve abhitara bAhirae tavovahANe hotthA, | taMjahA - abhitarae chavvihe bAhiraevi chavihe || (sU018 ) | atha sAdhuvarNakaH prakArAntareNocyate - sa ca 'tesi NamityAdi se taM bhAvaviussagge' ityetadantaH anazanAditapobhedapratipAdanaparaH sugama eva, navaraM vAcanAntare 'jAyAmAyAvitti'tti saMyamayAtrAmAtrArthaM vRttiH- bhaktagrahaNaM yAtrAmAtrAvRttiH 'aduttaraM vatti athAparaM punarityarthaH / tathA'dhikRtavAcanAyAm 'abhitarae 'tti abhyantaram - Antarasyaiva zarI For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 37 // rasya tApanAtsamyagdRSTibhireva tapastayA pratIyamAnatvAcca, 'bAhirae'tti bAhyasyaiva zarIrasya tApanAnmithyAdRSTibhirapi tapastayA pratIyamAnatvAcceti // 18 // se kiM taM bAhirae ? 2 chavvihe, taMjahA - aNasaNe UNo (avamo) ariyA bhikkhAariyA rasapariccAe kAya| kilese paDilINayA / se kiM taM aNasaNe ?, 2 duvihe paNNatte, taMjahA- ittarie a Avakahie a / se kiM taM ittarie ?, 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA- cautthabhatte chaTThabhatte aTTamabhatte dasamabhatte bArasabhatte cauddasabhatte solasabhatte addhamAsie bhatte mAsie bhatte domAsie bhatte temAsie bhatte caumAsie bhatte paMcamAsie bhatte chammAsie bhatte, se taM ittarie / se kiM taM Avakahie ?, 2duvihe paNNatte, taMjahA- pAovagamaNe a bhattapacakkhANe a / se kiM taM pAovagamaNe 1, 2 duvihe paNNatte, taMjahA - vAghAime a nivvAghAime a niyamA appaDikamme, se taM pAovagamaNe / se kiM taM bhattapaJcakkhANe 1, 2 duvihe paNNatte, taMjahA - vAghAime a nivvAghAime aNiyamA sappaDikamme, se taM bhattapacakkhANe, se taM aNasaNe / 1 'aNasaNe'tti bhojananivRttiH, taccetkartuM na zaknoti tadA kiM kAryamityAha - 'avamoyaria'tti avamodarasya karaNamavamodarikA - UnodaratetyarthaH, upalakSaNatvAccAsya nyUnopadhitA'pIha dRzyeti, tatrAzaktasya yatkAryaM tadAha - ' bhikvAyariya'tti vRttisaMkSepa ityarthaH, tatrApyazaktasya yatkAryaM tadAha- 'rasapariccAe 'tti, tatrApyazaktasya yattadAha-'kAyakilese', tatrApi yattadAha- 'paDisaMlINaya'tti, 'ittarie 'tti itvaram - alpakAlika mekopavAsAdi SaNNmAsAntam 'Avakahie' tti yAvatI cAsau For Personal & Private Use Only * tapobhedaH sU0 18 // 37 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * kathA ca-manuSyo'yamitivyapadezarUpA yAvatkathA tasyAM bhavaM yAvatkathika-yAvajIvikamityarthaH, 'pAovagamaNe'tti pAdapasyevopagamanam-aspandatayA'vasthAnaM pAdapopagamanaM 'vAghAime a'tti vyAghAtavat-siMhadAvAnalAdyabhibhUto yat pratipa| dyate 'nivAghAime atti vyAghAtavirahitaM / se kiM taM omoariAo?, 2 duvihA paNNattA, taMjahA-davvomoariA ya bhAvomoariA ya, se kiM taM vvomoariA ?, 2 duvihA paNNattA, taMjahA-uvagaraNadvvomoariA ya bhattapANavyomoariA y| |se kiM taM uvagaraNavvomoariA , 2 tivihA paNNattA, taMjahA-ege vatthe ege pAe ciyattovakaraNasAtijaNayA, se taM uvgrnndRbvomoariaa| se kiM taM bhattapANadvomoariA ?, 2 aNegavihA paNNattA, taMjahA-akukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe appAhAre, duvAlasakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe avaDomoariA, solasakukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe dubhAgapattomoariA, cauvvIsakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe pattomoariA, ekkatIsakukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe kiMcUNomoariA, battIsakukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe pamANapattA, etto egeNavi ghAseNa UNayaM AhAramAhAremANe samaNe NiggaMthe No pakAmarasabhoItti vattavvaM siA, se taM bhattapANavyomoariA, se taM vvomoariaa|se kiMtaM bhAvomoariA?,2 aNegavihA paNNattA, taMjahA-appakohe appamANe appamAe appalohe appasadde appajhaMjhe, se taM bhAvomoarithA, se taM omoariaa| se * * * * For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA bAhyata0 tikam sU0 19 kiM taM bhikkhAyariyA ?, 2 aNegavihA paNNattA, taMjahA-davvAbhiggahacarae khettAbhiggahacarae kAlAbhiggahacarae bhAvAbhiggahacarae ukkhittacarae Nikkhittacarae ukkhittaNikkhittacarae Nikkhittaukkhittacarae | vahijamANacarae sAharijamANacarae uvaNIacarae avaNIacarae uvaNIaavaNIacarae avaNIauvaNIacarae saMsahacarae asaMsahacarae tajjJAtasaMsaTTacarae aNNAyacarae moNacarae diTThalAbhie adiTThalAbhieM puTThalAbhie apuTThalAbhie bhikkhAlAbhie abhikkhalAbhie aNNagilAyae ovaNihie parimitapiMDavAie |suDesaNie saMkhAyattie, se taM bhikkhaadhriyaa| ___ 'ciyattovagaraNasAijaNaya'tti ciyattaM-prItikaraM tyaktaM vA doSairyadupakaraNaM-vastrapAtravyatiriktaM vastrapAtrameva vA tasya yA zrayaNIyatA svadanIyatA vA sA tathA, 'appAhAre'tti dvAtriMzatkavalApekSayA aSTAnAmalpatvAt , 'avaDDomoyariyatti ||8| dvAtriMzato'rddha SoDaza, evaM ca dvAdazAnAmarddhasamIpavartitvAdupArddhA'vamodarikA dvAdazabhiriti, 'dubhAgomoyariya'tti dvAtriMzataH SoDaza dvibhAgo'rddhamityarthaH, tataH SoDazakavalamAnA dvibhAgAvamodariketyucyate, 'pattomoyariyatti caturvizateH | kavalAnAM dvAtriMzadvitIyArddhasya madhyabhAgaM prAptatvAccaturviMzatyA kavalaiH prAptAvamodariketyute, athavA prApteva prAptA dvAtriMzatastrayANAM bhAgAnAM prAptatvAccaturthabhAgasya cAprAptatvAditi, 'kiMcUNUmoyariyatti ekatriMzato dvAtriMzata ekenonatvAt , 'pamANapatte'tti dvAtriMzatA kavalaiH prAptapramANo bhavati sAdhuna nyUnodara iti, 'etto'tti ito dvAtriMzatkavalamAnAdekenApi 'ghAseNaM'ti grAsena 'No pakAmarasabhoItti vattavaM siyA' iti nAtyarthamannabhokteti vAcyaM syAditi, 'appasaddetti // 38 // For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpakalaha ityarthaH, kalaha-krodhakAryam 'appajhaMjhetti alpajhaJjhaH-avidyamAnakalahavizeSaH, alpazabdazcAbhAvavacanospyasti, 'davAbhiggahacarae'tti dravyAzritAbhigraheNa carati-bhikSAmaTati dravyAzritAbhigrahaM vA carati-Asevate yaH sa | dravyAbhigrahacarakaH, iha ca bhikSAcaryAyAM prakrAntAyAM yad dravyAbhigrahacaraka ityuktaM taddharmadharmiNorabhedavivakSaNAt, dravyAbhigrahazca lepakRtAdidravyaviSayaH, kSetrAbhigrahaH-svagrAmaparagrAmAdiviSayaH, kAlAbhigrahaH-pUrvAhlAdiviSayaH, bhAvAbhigrahastu gAnahasanAdipravRttapuruSAdiviSayaH, 'ukkhittacarae'tti utkSiptaM-svaprayojanAya pAkabhAjanAduddhataM tadarthamabhigrahata|zcarati-tadgaveSaNAya gacchatItyutkSiptacarakaH, evamuttaratrApi, 'nikkhittacaraetti nikSiptaM-pAkabhAjanAdanubhRtaM 'ukkhittanikkhittacarae'tti pAkabhAjanAdutkSipya nikSiptaM tatraivAnyatra vA sthAne yattadutkSiptanikSiptam athavotkSiptaM ca nikSiptaM ca | yazcarati sa tathocyate 'nikkhittaukkhittacarae'tti nikSiptaM bhojanapAcyAmutkSiptaM ca svArtha tata eva nikSiptotkSiptaM, 'vaTTijamANacarae'tti pariveSyamANacarakaH 'sAharijamANacarae'tti yat kUrAdikaM zItalIkaraNArthaM paTAdiSu vistAritaM tatpunabhajane kSipyamAnaM saMhriyamANamucyate, 'uvaNIacarae'tti upanItaM kenacitkasyacidupaDhaukitaM praheNakAdi, 'avaNIyacarae'tti apanItaM deyadravyamadhyAdapasAritamanyatra sthApitamityarthaH, 'uvaNIyAvaNIyacarae'tti upanItaM-vinItaM DhaukitaM satpraheNakAdyapa nItaM sthAnAntarasthApitaM athavopanItaM cApanItaM ca yazcarati sa tathA, athavA upanItaM-dAyakena varNitaguNaM apanItaM-nirAkRtaMguNam upanItApanItaM yadekena guNena varNitaM guNAntarApekSayA tu dRSitaM, yathA'ho zItalaM jalaM kevalaM kSAramiti, yattu kSAraM kintu zItalaM tadapanItopanItamucyata iti, ata Aha-'avaNIyauvaNIyacarae'tti, 'saMsahacarae'tti saMsRSTena-kharaNTitena ||2|| For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam sU0 19 hastAdinA dIyamAnaM saMsRSTamucyate taccarati yaH sa tathA, 'asaMsahacaraetti uktaviparItaH, 'tajjAyasaMsaThThacarae'tti tajAtena | | deyadravyAvirodhinA yat saMsRSTaM hastAdi tena dIyamAnaM yazcarati sa tathA, 'aNNAyacarae'tti ajJAtaH-anupadarzitasvAjanyAdibhAvaH sa~zcarati yaH sa tathA, 'moNacarae'tti vyaktaM, 'diThThalAbhiya'tti dRSTasyaiva bhaktAdeSTAdvA pUrvopalabdhAdAyakAlAbho yasyAsti sa dRSTalAbhikaH, 'adihalAbhietti tatrAdRSTasyApi apavarakAdimadhyAnnirgatasya zrotrAdibhiH kRtopayogasya bhaktAderadRSTAdvA pUrvamanupalabdhAdAyakAlAbho yasyAsti satathA, 'puTThalAbhie'tti pRSTasyaiva he sAdho! kiM te dIyata ityAdipaznitasya yo lAbhaH sa yasyAsti sa tathA, 'apuThThalAbhie'tti uktaviparyayAditi, 'bhikkhAlAbhietti bhikSeva bhikSA tucchamavijJAtaM | & vA tallAbho grAhyatayA yasyAsti sa bhikSAlAbhikaH, 'abhikkhalAbhietti uktaviparyayAt, 'aNNagilAyae'tti annaM-bhojanaM | vinA glAyati annaglAyakaH, sa cAbhigrahavizeSAt prAtareva doSAnnabhugiti, 'ovaNihie'tti upanihitaM yathA kathaJcit / pratyAsannIbhUtaM tena carati yaH sa aupanihitikaH upanidhinA vA caratItyaupanidhikaH, 'parimiyapiMDavAie'tti parimita| piNDapAtaH-arddhapoSAdilAbho yasyAsti sa tathA, 'suddhesaNietti zuddhaiSaNA zaGkAdidoSarahitatA zuddhasya vA nirvyaJjanasya kUrAdereSaNA yasyAsti sa tathA, 'saMkhAdattiratti saGkhyApradhAnA dattayo yasya sa tathA, dattizca ekkssepbhikssaalkssnnaa| Dil se kiM taM rasaparicAe ?, 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA-Nivvi (ya) tie paNIarasaparicAe AyaMbilae 3 AyAmasitthabhoI arasAhAre virasAhAre aMtAhAre paMtAhAre lahAhAre, se taM rasaparicAe / se kiM taM kAyakilese ?, 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA-ThANadvitie ThANAie ukkuDaAsaNie paDimaTThAI vIrAsaNie nesa SANGALORECORRECC Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ |jie daMDAyae lauDasAI AyAvae avAuDae akaMDuae aNihae savvagAyaparikammavibhUsavippamukke, se taM | kAyakilese / se kiM taM paDisaMlINayA 1, 2 cauvvihA paNNattA, taMjahA-iMdiapaDisaMlINayA kasAyapaDisaM|lINayA jogapaDisaMlINayA vivittasayaNAsaNasevaNayA, | Niviyatie'tti nirgataghRtAdivikRtikaH, paNIyarasapariccAI praNItarasaM galaghRtadugdhAdibinduH, 'AyaMbilae'tti AyAmlam-odanakulmASAdi, 'AyAmasitthabhoi'tti avazrAvaNagatasikthabhoktA 'arasAhAre'tti araso-hiGgAdibhirasaMskRta | AhAro yasya sa tathA, 'virasAhAre'tti vigatarasaH-purANadhAnyaudanAdiH, 'aMtAhAre'tti ante bhavamantyaM-jaghanyadhAnyaM | vallAdi, 'paMtAhAre'tti prakarSeNAntyaM vallAdyeva bhuktAvazeSaM paryuSitaM vA, 'lUhAhAre'tti rUkSaM-rUkSasvabhAvaM, kvacit 'tucchAhAre'tti dRzyate tatra tuccho'lpo'sArazca // 'ThANahiie'tti sthAna kAyotsargastena sthitiryasya sa sthAnasthitikaH, pAThAntareNa III 'ThANAie'tti sthAna kAyotsargastamatigacchati-karotIti sthAnAtigaH, 'ukkuDuyAsaNie'tti pratItaM, 'paDimaTThAItti pratimA mAsikyAdayaH, 'vIrAsaNie'tti vIrAsanaM-siMhAsananiviSTasya bhUnyastapAdasya siMhAsanApanode yAdRzamavasthAnaM tadyasyAsti |sa vIrAsanikaH, 'nesajjie'tti niSadyA putAbhyAM bhUmyAmupavezanaM tayA carati naiSadhikaH, 'daMDAyae lagaMDasAItti kvacidRzyate | tatra daNDasyevAyatam-AyAmo yasyAsti sa daNDAyatikaH lagaNDaM-vakASThaM tadvacchete yaH sa lagaNDazAyI tasya pArNikAzirAMsyeva pRSThameva vA bhUmau lagatIti, 'AyAvae'tti AtApayati-zItAdibhirdehaM santApayatItyAtApakaH, AtApanA ca trividhA bhavati-niSpannasyotkRSTA'niSpannasya madhyamA Urdhvasthitasya jaghanyA, niSpannAtApanA'pi tridhA-adhomukhazA For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam | bAhyataH sU // 40 // yitA 1 pArzvazAyitA 2 uttAnazAyitA ceti 3, aniSpannAtApanA'pi vidhA-godohikA utkuTukAsanatA paryaGkAsanatA ceti, UrdhvasthAnAtApanA'pi tridhaiva-hastizauNDikA ekapAdikA samapAdikA ceti, eteSu cAtApanAbhedatritayeSu utkRSTAditrayaM pratyeka yojanIyamiti, 'avAuDae'tti aprAvRtakaH prAvaraNavarjaka ityarthaH, akaNDUyakAniSThIvako vyaktI, 'dhuyakesamaMsuloma'tti kvacidRzyate, tatra dhutAni-niSpratikarmatayA tyaktAni kezazmazruromANi-zirojakUrcakakSAdilomAni yena sa tathA, kimuktaM bhavati ?-sarvagAtrapratikarmavibhUSAvipramukta iti / se kiM taM iMdiyapaDisaMlINayA ?, 2 paMcavihA paNNattA, taMjahA-soiMdiyavisayapayAraniroho vA soiMdiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA cakkhidiyavisayapayAraniroho vA cakkhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA ghANidiyavisayapayAraniroho vA ghANidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA jibhidiyavisayapayAraniroho vA jibhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA phAsiMdiyavisayapayAraniroho vA phAsiMdiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA, se taM iMdiyapaDisaMlINayA / se kiM taM kasAyapaDisaMlINayA 1,2 caubvihA paNNattA, taMjahA-kohassudayaniroho vA udayapattassa vA kohassa viphalIkaraNaM mANassuyaniroho vA udyapattassa vA mANassa viphalIkaraNaM mAyAuyaNiroho vA udyapattassa (tAe) vA mAyAe viphalIkaraNaM lohassudayaNiroho vA udayapattassa vA lohassa viphalIkaraNaM, se taM ksaaypddisNliinnyaa| se kiM taM jogapaDisaMlINayA ?, 2 tivihA paNNattA, ma atthesu rAgavA dhANidiyavisya vA jibhidiya For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMISEASEASEX taMjahA-maNajogapaDisalINayA vayajogapaDisaMlINayA kaayjogpddisNliinnyaa| se kiM taM maNajogapaDisaMlINayA, 2 akusalamaNaNiroho vA kusalamaNaudIraNaM vA, se tNmnnjogpddisliinnyaa| se kiM taM vayajogapaDisaMlINayA 1, 2 akusalavayaNiroho vA kusalavayaudIraNaM vA, se taM vayajogapaDisaMlINayA / se kiM taM kAyajogapaDisaMlINayA ?, 2 jaNNaM susamAhiapANipAe kummo iva guttidie savvagAyapaDisaMlINe ciTThai, se taM kaayjogpddisNliinnyaa| se kiM taM vivittasayaNAsaNasevaNayA?, 2 jeNaM ArAmesu ujANesu devakulesu sabhAsu pavAsu paNiyagihesu paNiasAlAsu itthIpasupaMDagasaMsattavirahiyAsu vasahIsu phAsuesaNijapIDhaphalagasejjAsaMthAragaM uvasaMpajjittA NaM viharai, se taM paDisaMlINayA, se taM bAhirae tave (sU019) __ 'soiMdiyavisayappayAraniroho vatti zrotrendriyasya viSaye-zabde pracArasya-pravRttanirodho-niSedhaH zrotrendriyaviSayapracAranirodhaH, sa ca 'soiMdiyavisayapattesu atthesutti zrotrendriyagocaraprApteSvartheSu-zabdeSu karNapraviSTeSvityarthaH, 'ArAmesu'tti puSpapradhAnavaneSu 'ujjANesu'tti puSpaphalopetAdimahAvRkSasamudAyarUpeSu 'sabhAsu'tti janopavezanasthAneSu 'pavAsutti jaladAnasthAneSu 'paNiyagihesu'tti bhANDanikSepArthagRheSu 'paNiyasAlAsu'tti bahugrAhakadAyakajanociteSu gehavizeSeSu, zayyA yatra prasAritapAdaiH supyate, saMstArakastu tato hiinH||19|| se kiM taM abhitarae tave? 2 chavihe paNNatte, taMjahA-pAyacchittaM viNao veyAvaccaM sajjhAo jhANaM viu-8| |ssaggo / se kiM taM pAyacchitte ?, 2 dasavihe paNNatte, taMjahA-AloaNArihe paDikamaNArihe tadubhayArihe RUSLARARASAMIAISASUSAS For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam Antara sU0 // 41 // vivegArihe viussaggArihe tavArihe chedArihe mUlArihe aNavaThThappArihe pAraMciArihe, se taM paaycchitte| se kiM taM viNae 1, 2 sattavihe paNNatte, taMjahA-NANaviNae dasaNaviNae carittaviNae maNaviNae vaiviNae * kAyaviNae logovayAraviNae / se kiM taM NANaviNae?,2paMcavihe paNNatte, taMjahA-AbhiNibohiyaNANavi Nae suaNANaviNae ohiNANaviNae maNapajavaNANaviNae kevalaNANaviNae / se kiM taM dasaNaviNae ?, 2] duvihe paNNatte, taMjahA-sussusaNAviNae aNacAsAyaNAviNae / se kiM taM sussusaNAviNae?, 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA-abbhuTThANe i vA AsaNAbhiggahe i vA AsaNappadANe i vA sakkAre i vA sammANe i vA kiikamme i vA aMjalipaggahe i vA etassa aNugacchaNayA Thiassa pajuvAsaNayA gacchaMtassa paDisaMsAhaNayA, se taM susmusnnaavinne| _ 'pAyacchittaMti aticAravizuddhiH, sA ca vandanAdinA vinayena vidhIyata ityata Aha-'viNao'tti karmavinayanaheturvyApAravizeSaH, tadvAneva ca vaiyAvRttye vartata ityata Aha-veyAvaccaMti bhaktAdibhirupaSTambhaH, vaiyAvRttyAntarAle ca | svAdhyAyo vidheya ityata Aha-sajjhAo'tti zobhano maryAdayA pATha ityarthaH, tatra ca dhyAnaM bhavatItyAha-'jhANaM'ti, | zubhadhyAnAdeva heyatyAgo bhavatItyata Aha-'viussaggetti, 'AloyaNArihe'tti AlocanAM-gurunivedanAM vizuddhaye yadarhati bhikSAcaryAdyaticArajAtaM tadAlocanAha, tadviSayatvAdAlocanAlakSaNA vizuddhirapi AlocanAhamityuktaM, tasyA eva tapo-2 | rUpatvAditi, evamanyAnyapi, navaraM paDikkamaNArihe'tti mithyAduSkRtaM, 'tadubhayArihe'tti AlocanApratikramaNasvabhAvaM, 'vive-8 For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ gArihetti aMzuddhabhaktAdivivecanaM, viussaggArihetti kAyotsargaH, 'tavArihetti nirvikRtAdikaM tapaH, 'chedArihe'tti dinapaJcakAdinA krameNa paryAyacchedanaM, 'mUlArihe'tti punavratopasthApanam , 'anavaTThappArihe'tti acaritatapovizeSasya vrateSvanavasthApana, | 'pAraMciArihe'tti tapovizeSeNaivAticArapAragamanamiti , 'AsaNAbhiggahe i vatti yatra yatropaveSTumicchati tatra tatrAsana nayanaM, 'AsaNappayANaM'ti AsanadAnamAtrameveti / lA se kiM taM aNaccAsAyaNAviNae 1, 2 paNatAlIsavihe paNNatte, taMjahA-arahatANaM aNaccAsAyaNayA araha-da tapaNNattassa dhammassa aNacAsAyaNayA AyariyANaM aNacAsAyaNayA evaM uvajjhAyANaM therANaM kulassa gaNassa saMghassa kiriANaM saMbhogiassa AbhiNivohiyaNANassa suaNANassa ohiNANassa maNapajjavaNANassa kevalaNANassa eesiM ceva bhattibahumANe eesiM ceva vaNNasaMjalaNayA, se taM aNaccAsAyaNAviNae / se kiM taM carittaviNae ?, 2 paMcavihe paNNatte, taMjahA-sAmAiacarittaviNae cheovaTThAvaNiacarittaviNae parihAravisuddhicarittaviNae suhamasaMparAyacarittaviNae ahakkhAyacarittaviNae, se taM carittaviNae / se kiM taM maNaviNae ?, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-pasatyamaNaviNae apstthmnnvinne| se kiM taM apasatyamaNaviNae ?, 2 je a maNe sAvaje sakirie sakakase kaDue NiDDure pharase aNhayakare cheyakare bheyakare paritAvaNakare uddavaNakare / bhUovaghAie tahappagAraM maNo No pahArejjA, se taM apasatyamaNoviNae / se kiM taM pasatyamaNoviNae?, 2 taM ceva pasatthaM NeyavvaM, evaM ceva vahuviNao'vi eehiM paehiM ceva Neavvo, se taM vaiviNae / PURORA ASSASSISI For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Antara0 aupapAtikam // 42 // 20 'kiriyANa'ti kriyAvAdinAM 'saMbhoiyassa'tti ekasamAcArikatAyA iti / manovinaye likhyate-'je a maNetti yatpu|| narmana:-cittamasaMyatAnAmiti gamyate, 'sAvaje'tti sahAvadyena-garhitakarmaNA hiMsAdinA vartata iti sAvadyam, etadeva prapaJcyate-'sakiriya'tti kAyikyAdikriyopetaM, 'sakakase tti sakArkazyaM karkazabhAvopetaM, 'kaDue'tti pareSAmAtmano vA kaTukamiva kaTukamaniSTamityarthaH, 'nihare'tti niSThuraM-mArdavAnanugataM, 'pharuse'tti snehAnanugataM, 'aNhayakare'tti Azravakaram-azubhakarmAzravakAri, kuta ityAha-'cheyakare'tti hastAdicchedanakAri, 'bheyakareM'tti nAsikAdInAM bhedanakAri, 'paritAvaNakare'tti prANinAmupatApahetuH, 'uddavaNakare'tti maraNAntikavedanAkAri dhanaharaNAdyupadravakAri vA, 'bhUovaghAie'tti bhUtopaghAto yatrAsti tadbhUtopaghAtikamiti, 'tahappagAraMti evamprakAraM asaMyatamanaHsadRzamityarthaH, 'maNo No pahAreja'tti na pravartayet / se kiM taM kAyaviNae ?, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-pasatthakAyaviNae apasatthakAyaviNae / se kiM taM apasatthakAyaviNae ?, 2 sattavihe paNNate, taMjahA-aNAuttaMgamaNe aNAuttaM ThANe aNAuttaM nisIdaNe aNAuttaM tuaNe aNAuttaM ullaMghaNe aNAuttaM pallaMghaNe aNAuttaM sabidiyakAyajogajuMjaNayA, se taM apasatthakAyaviNae / se kiM taM pasatthakAyaviNae ?, 2 evaM ceva pasatthaM bhANiyavvaM, se taM pasatthakAyaviNae, se taM kAyaviNae / se kiM taM logovayAraviNae ?, 2 sattavihe paNNatte, taMjahA-anbhAsavattiyaM paracchaMdANuvattiyaM kajaheuM kayapaDikiriyA attagavesaNayA desakAlaNNuyA savvaDhesu apaDilomayA, se taM logovayAraviNae, se taM viNae / 'aNAutta'ti asAvadhAnatayA, 'ullaMghaNe'tti kardamAdInAmatikramaNaM paunaHpunyena tadeva pralaGghanamiti, 'sabiMdiyakAyajo // 42 // For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ gajuMjaNaya'tti sarvendriyANAM kAyayogasya ca yojana-prayojanaM vyApAraNaM sarvendriyakAyayogayojanateti 'abbhAsavattiyatti OM abhyAsavRttitA-samIpavartitvaM 'paracchaMdANuvattiya'tti parAbhiprAyAnuvartanaM 'kajahe'ti kAryahetoH-jJAnAdinimittaM bhaktA| didAnamiti gamyaM, 'kayapaDikiriya'tti adhyApito'hamanenetibuddhyA bhaktAdidAnamiti 'attagavesaNaya'tti Artasya duHkhitasya vArtAnveSaNaM 'desakAlaNNuya'tti prastAvajJatA-avasarocitArthasampAdanamityarthaH 'savatthesu apaDilomaya'tti | sarvaprayojaneSvArAdhyasambandhiSvAnukUlyamiti / | se kiM taM veAvacce ?, 2 dasavihe paNNatte, taMjahA-AyariyaveAvace uvajjhAyaveAvace sehaveAvace | gilANaveAvacce tavassiveAvacce theraveAvacce sAhammiaveAvacce kulaveAvacce gaNaveAvacce saMghaveAvacce, se taM veAvacce / se kiM taM sajjhAe ?, 2 paMcavihe paNNatte, taMjahA-vAyaNA paDipucchaNA pariadRNA aNuppehA dhammakahA, se taM sajjhAe / se kiM taM jhANe 1, 2 cauvihe paNNatte, taMjahA-ajjhANe ruddajjhANe dhammajjhANe sukkajjhANe, adRjjhANe cauvihe paNNatte, taMjahA-amaNuNNasaMpaogasaMpatte tassa vippaogassatisamaNNAgae Avi bhavai, maNuNNasaMpaogasaMpautte tassa avippaogassatisamaNNAgae Avi bhavai, AyaMkasaMpaoga|saMpautte tassa vippaogassatisamaNNAgae Avi bhavai, parijUsiyakAmabhogasaMpaogasaMpautte tassa avippaogassatisamaNNAgae Avi bhvi| 'veAvaccetti vaiyAvRttya-bhaktapAnAdibhirupaSTambhaH 'seha'tti abhinavapravrajitaH tapasvI-aSTamAdikSapakaH 'thera'tti ACANCHAKAKANSARKA For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Antara sU0 20 kA sthaviro janmAdibhiH, sAdharmikaH sAdhu sAdhvI vA, kulaM gacchasamudAyaH, gaNaH kulAnAM samudAyaH, saGko gaNasamudAyaH tikama iti / 'amaNuNNasaMpaogasaMpauttetti amanojJa:-aniSTo yaHzabdAdistasya yaHsamprayogo-yogastena samprayukto yaH sa tathA, tathAvidhaH san 'tassa'tti tasya-amanojJasya zabdAderviprayogasmRtisamanvAgatazcApi bhavati-viyogacintAnugataH syAta, // 43 // DIL vA'pItyuttaravAkyApekSayA samuccayArthaH, asAvArtadhyAnaM syAditi zeSaH, dhaudharmiNorabhedAditi / tathA 'maNuNNasaMpaogasaMli pauttetti vyaktaM, navaraM manojJaM-dhanAdi 'tassa'tti manojJasya dhanAdeH 'avippaogastaisamaNNAgae Avi bhavaI'tti vyaktaM. navaram-ArtadhyAnamasAvucyata iti vAkyazeSaH, tathA 'AyaMkasaMpaogasaMpauttetti vyaktaM, navaramAtaGko-rogaH 'tassa'tti | tasyAtaGkasya 'vippaogasaisamaNNAgae'tti vyaktaM, vAkyazeSaH pUrvavat / tathA 'parijusiyakAmabhogasaMpaogasaMpauttetti | vyaktaM, navaraM parijusiyatti-'juSI prItisevanayo ritivacanAt sevitaH prIto vA yaH kAmabhogaH-zabdAdibhogo madanasevA vA 'tassa'tti tasya kAmabhogasya 'avippaogassaisamaNNAgae'tti prAgvat / | ahassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taMjahA-kaMdaNayA soaNayA tippaNayA vilvnnyaa| ruddajjhANe cauvihe paNatte, taMjahA-hiMsANubaMdhI mosANubaMdhI teNANubaMdhI sArakkhaNANubaMdhI, ruddassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taMjahA-usaNNadose bahudose aNNANadose AmaraNaMtadose / dhammajjhANe cauvihe cauppaDoyAre paNNatte, taMjahA-ANAvijae avAyavijae vivAgavijae saMThANavijae, dhammassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taMjahA-ANAruI NisaggaruI uvaesaI suttaruI, dhammassa NaM jhANassa cattAri For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AlaMbaNA paNNattA, taMjahA-vAyaNA pucchaNA pariyaNA dhammakahA, dhammassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paNNattAo, taMjahA-aNicANuppehA asaraNANuppehA egattANuppehA sNsaaraannuppehaa| ___ 'kaMdaNaya'tti mahatA zabdena viravaNaM 'soaNaya'tti dInatA, 'tippaNaya'tti tepanatA tipeH kSaraNArthatvAdazruvimocanaM, | vilapanatA-punaH punaH kliSTabhASaNamiti, 'usaNNadose'tti usaNNena-bAhulyenAnuparatatvena doSo-hiMsA'nRtAdattAdAnasaM| rakSaNAnAmanyatamaH usaNNadoSaH, tathA 'bahudose'tti bahuSvapi sarveSvapi hiMsAdiSu 4 doSaH-pravRttilakSaNo bahudoSaH 'aNNANadose'tti ajJAnAt kuzAstrasaMskArAddhiMsAdiSvadharmasvarUpeSu dharmabuddhyA yA pravRttistallakSaNo doSaH ajJAnadoSaH, 'AmaraNaMtadose'tti maraNamevAnto maraNAntaH A maraNAntAt AmaraNAntam , asaJjAtAnutApasya kAlasaukarikAderiva yA | hiMsAdiSu 4 pravRttiH saiva doSaH AmaraNAntadoSaH, iha cAtaraudre parihAryatayA sAdhuvizeSaNe dharmazukle tvAsevyatayeti / |'cauppaDoyAre'tti caturpu-bhedalakSaNAlambanAnuprekSAlakSaNeSu padArtheSu pratyavatAra:-samavatAro vakSyamANasvarUpo yasya taccatupratyavatAramiti / 'ANAvijae'tti AjJA-jinapravacanaM tasyA vicayo-nirNayo yatra tadAjJAvicayaM, prAkRtatvAdANAvijayaM, AjJAguNAnucintanamityarthaH, evaM zeSapadAnyapi, navaram apAyAH-rAgadveSAdijanyA anarthAH, vipAkaH-karmaphalaM, sNsthaa|naani-lokdviipsmudraadhaakRtyH| 'ANAruItti niyuktyAdizraddhAnaM 'NisaggaruItti svabhAvata eva tattvazraddhAnam 'uvae4|| saruItti sAdhUpadezAttattvazraddhAnaM 'suttaruItti AgamAttattvazraddhAnam 'AlaMbaNa'tti AlambanAni dharmadhyAnasaudhazikharAro haNArtha yAnyAlambyante-AzrIyante tAnyAlambanAni-vAcanAdIni, anityatvAzaraNatvaikatvasaMsArAnuprekSAH pratItAH / For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 44 // sukkajjhANe cauvihe cauppaDoAre paNNatte, taMjahA-puhuttaviyakke saviArI 1 egattaviyaka aviArI | suhamakirie appaDivAI 3 samucchinnakirie aNiyahI, 4, sukkassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNatA. taMjahA-vivege viusagge avvahe asammohe, sukkassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paNNattA, taMjahA-khaMtI muttI ajave maddave, sukkassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paNNattAo, taMjahA-avAyANuppehA asubhANuppehA aNaMtavittiANuppehA vippariNAmANuppehA, se taM jhANe // _ 'puhuttaviya ke saviArI'tti pRthaktvena-ekadravyAzritAnAmutpAdAdiparyAyANAM bhedena vitarko-vikalpaH pUrvagatazrutA lambano nAnAnayAnusaraNalakSaNo yatra tat pRthaktvavitarka, tathA vicAra:-arthAvyaJjane vyaJjanAdarthe manaHprabhRtiyogAnAM || cAnyasmAdanyatarasmin vicaraNaM saha vicAreNa yattatsavicAri, sarvadhanAditvAdina samAsAntaH, tathA 'egattaviya ke avi-||8| ArI'tti ekatvena-abhedenotpAdAdiparyAyANAmanyatamaikaparyAyAlambanatayetyarthaH, vitarkaH-pUrvagatazrutAzrayo vyaJjanarUpo'rtharUpo vA yasya tadekatvavitarka, tathA na vidyate vicAro'rthavyaJjanayoritarasmAditaratra tathA manaHprabhRtInAmanyatarasmAdanyatra yasya tadavicArIti, 'suhumakirie appaDivAi'tti sUkSmA kriyA yatra niruddhavADmanoyogatve satyarddhaniruddhakAyayogatvAt tat sUkSmakriyam , apratipAti-apratipatanazIlaM pravarddhamAnapariNAmatvAda , etacca nirvANagamanakAle kevalina eva syAditi, 'samucchinnakirie aNiyaTTI'tti samucchinnA-kSINA kriyA-kAyikyAdikA zailezIkaraNe niruddhayogatvena yasmiMstattathA, anivarti-avyAvartanasvabhAvamiti / vivege'tti dehAdAtmana Atmano vA sarvasaMyogAnAM vivecanaM-buddhyA pRthakkaraNaM vivekaH, zA // 44 // For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ |'viusagge'tti vyutsargo-niHsaGgatayA dehopadhityAgaH 'abahetti' devAdyupasargajanitaM bhayaM calanaM vA vyathA tadabhAvo'vyathaM 'asaMmohe'tti devAdikRtamAyAjanitasya sUkSmapadArthaviSayasya ca sammohasya-mUDhatAyA niSedho'sammohaH, 'avAyANuppeha'tti * apAyAnA-prANAtipAtAdyAzravadvArajanyAnarthAnAmanuprekSA-anucintanamapAyAnuprekSA 'asubhANuppeha'tti saMsArAzubhatvAnu-4 cintanam 'aNaMtavattiyANuppeha'tti bhavasantAnasyAnantavRttitA'nucintanaM 'vipariNAmANuppeha'tti vastUnAM pratikSaNaM vividhapariNAmagamanAnucintanamiti / se kiM taM viussagge 1, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-davaviussagge bhAvaviussagge a| se kiM taM vvavi|4|| ussagge ?, 2 cauvihe paNNatte, taMjahA-sarIraviussagge gaNaviussagge uvahiviussagge bhattapANaviu-18 ssagge, se taM vvaviussagge, se kiM taM bhAvaviussagge?, 2 tivihe paNNatte, taMjahA-kasAyaviussagge saMsA| raviussagge kammaviussagge, se kiM taM kasAyaviussagge ?.2 caubvihe paNNatte, taMjahA-kohakasAyaviu. |ssagge mANakasAyaviussagge mAyAkasAyaviussagge lohakasAyaviussagge, se taM kasAyaviussagge, se kiM |taM saMsAraviussagge, 2 cauvihe paNNatte, taMjahA-NeraiasaMsAraviussagge tiriyasaMsAraviussagge maNu* asaMsAraviussagge devasaMsAraviussagge, se taM saMsAraviussagge, se kiM taM kammaviussagge ?, 2 aTTavihe |paNNatte, taMjahA-NANAvaraNijakammaviussagge darisaNAvaraNijakammaviussagge veaNIakammaviussagge For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 45 // mohaNIyakammaviussagge AUakammaviussagge NAmakammaviussagge goakammaviussagge aMtarAyakamma- zramaNavR. |viussagge, se taM kammaviussagge, se taM bhAvaviussagge // (suu020)|| ___ 'saMsAraviussagge'tti narakAyuSkAdihetUnAM mithyAdRSTitvAdInAM tyAgaH 'kammaviussagge'tti jJAnAvaraNAdikarmabandha| hetUnAM jJAnapratyanIkatvAdInAM tyAgaH // 20 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave aNagArA bhagavaMto appegaIA AyAradharA jAva vivAgasuadharA tattha tattha tahiM tahiM dese dese gacchAgaJchi gummAgummi phaDDAphaDiM appegaiA3|| vAyaMti appegaiA paDipucchaMti appegaiyA pariyati appegaiyA aNuppehaMti appegaiA akkhevaNIo vikkhevaNIo saMveaNIo NibveaNIo caubvihAo kahAo kahaMti appegaiyA ujANU ahosirA jhANakohovagayA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti / / 'appegaiyA AyAradhare' tyAdi pratItaM, kvacid dRzyate 'tattha tattha'tti udyAnAdau 'tahiM tahiti tadaMzoktamevAha deze deze-avagrahabhAge, vIpsAkaraNaM cAdhArabAhulyena sAdhuvAhulyapratipAdanArtha, 'gacchAgacchi'ti ekAcAryaparivAro gacchaH gacchena | gacchena ca bhUtvA gacchAgacchi vAcayantIti yogaH, daNDAdaNDyAdivacchabdasiddhiH, evaM 'gummAgummi phaDDAphaDDui ca' navaraM // 45 // gulma-gacchekadezaH upAdhyAyAdhiSThitaH phaDakaM-ladhutaro gacchadeza eva gaNAvacchedakAdhiSThita iti / atha prakRtavAcanA 'vAyati'tti sUtravAcanAM dadati 'paDipucchaMti tti sUtrArthoM pRcchanti 'pariyadRti'tti parivartayanti tAveva, 'aNuppehaMti'tti | dan Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuprekSante tAva cintayanti / akkhevaNIo'tti AkSipyate-mohAttattvaM pratyAkRSyate zrotA yakAbhirityAkSepaNyaH vikkhevaNIo'tti vikSipyate-kumArgavimukho vidhIyate zrotA yakAbhistA vikSepaNyaH 'saMveyaNIo'tti saMvejyate-mokSasukhAbhilApo vidhIyate zrotA yakAbhistA saMvejanyaH 'niveyaNIo'tti nirvedyate saMsAranirviNNo vidhIyate zrotA yakAbhistA nircedinyaH, tathA 'uDejANU ahosira'tti zuddhapRthivyAsanavarjanAdaupagrahikaniSadyAyA abhAvAccotkuTukAsanAH santo'padizyante-Urdhva jAnunI yeSAM te UrdhvajAnavaH, adhaHziraso-adhomukhA, nordhva tiryagvA kSiptadRSTaya ityarthaH, 'jhANakohovagaya'tti dhyAnarUpo yaH koSThastamupAgatA ye te tathA, dhyAnakoSThapravezanena saMvRtendriyamanovRttidhAnyA ityarthaH, saMyamena tapasA''tmAnaM bhAvayanto viharantIti / * saMsArabhauviggA bhIA jammaNajaramaraNakaraNagaMbhIratakkhapakkhubhiapaurasalilaM saMjogaviogavIcIciMtApasaMgapasariavahabaMdhamahallaviulakallolakaluNavilavialobhakalakalaMtabolabahulaM avamANaNapheNativvakhisaNapulaMpulappabhUarogaveaNaparibhavaviNivAyapharusadharisaNAsamAvaDiakaDhiNakammapattharataraMgaraMgaMtaniccamaccubhayatoapaDhe kasAyapAyAlasaMkulaM bhavasayasahassakalusajalasaMcayaM patibhayaM aparimiamahicchakalusamativAuvegauddhammamANadagarayarayaMdhaAravarapheNapauraAsApivAsaghavalaM mohamahAvattabhogabhamamANaguppamANucchalaMtapaccoNiyattapANiyapamAyacaMDabahuduTThasAvayasamAhaudyAyamANapanbhAraporakaMdiyamahAravaravaMtabheravaravaM / prakArAntareNa sa evocyate-'saMsArabhauvigga'tti pratItaM 'jamaNajaramaraNakaraNagaMbhIradukkhapakkhubbhiyapaurasalilaM' janma For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam jarAmaraNAnyeva karaNAni-sAdhanAni yasya tattathA, tacca tadgambhIraduHkhaM ca tadeva prakSubhitaM-pracalitaM pracura-prabhUtaM salilaM-jalaM zramaNavR0 yatra sa tathA taM, saMsArasAgaraM tarantIti yogaH, 'saMjogaviogavIiciMtApasaMgapasariyavahabaMdhamahallaviulakallolakaluNavilavi| alobhakalakaliMtabolabahulaM' saMyogaviyogA eva vIcayaH-taraGgA yatra sa tathA, cintAprasaGgaH-cintAsAtatyamityarthaH sa eva prasRtaM-prasaro yasya sa tathA, vadhAH-hananAni bandhAH-saMyamanAni tAnyeva mahAnto-dIrghA vipulAzca-vistIrNAH kallolA-mahormayo yatra sa tathA, karuNAni vilapitAni yatra sa tathA, sa cAsau lobhazca, sa eva kalakalAyamAno yo bolodhvaniH sa bahulo yatra sa tathA, tataH saMyogAdipadAnAM karmadhArayo'tastam, 'avamANaNapheNatibakhisaNapulaMpulappabhUyarogaveaNaparibhavaviNivAyapharusadharisaNAsamAvaDiyakaDhiNakammapattharataraMgaraMgataniccamacubhayatoyapaTuM' apamAnameva-apUjanameva pheno yatra sa tathA, tIvrakhiMsanaM ca-atyarthanindA pulampulaprabhUtA-anavaratodbhUtAH yA rogavedanAH, pAThAntare tIvrakhiMsanaM 4 pralumpanAni ca prabhUtarogavedanAzca paribhavavinipAtazca-parAbhibhavasamparkaH paruSadharSaNAca-niSThuravacananirbhartsanAni samA-1|3|| |patitAni-samApannAni baddhAni yAni kaThinAni-karkazodayAni karmANi-jJAnAvaraNAdIni tAni ceti dvandvaH, tata etAnyeva ye prastarAH-pASANAstaiH kRtvA taraGgai raGgadU-vIcibhizcalat nityaM-dhruvaM mRtyubhayameva-maraNabhItireva toyapRSThaM-jaloparitanabhAgo yatra sa tathA, tataH karmadhArayaH, athavA apamAnaphenamiti toyapRSThasya vizeSaNam, ato bahuvrIhirevAtastaM, 'kasAyapAyAlasaMkulaM' kaSAyA eva pAtAlA:-pAtAlakalazAstaiH saGkalo yaH sa tathA taM, 'bhavasayasahassakalusajalasaMcayaM' bhavazatasahasrANyeva kaluSo jalAnAM saJcayo yatra sa tathA taM, pUrva jananAdijanyaduHkhasya salilatoktA iha tu bhavAnAM jana For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAdidharmavatAM jalavizeSasamudAyatokteti na punaruktatvamiti, 'paibhayaMti vyakta, 'aparimiamahecchakalusamaivAuvegauddhammamANadagarayarayaMdhaAravarapheNapauraAsApivAsadhavalaM' aparimitA-aparimANA yA mahecchA-bRhadabhilASA lokAsteSAM kaluSA-malinA yA matiH saiva vAyuvegena uDummamANaM uDubamANaM vA-utpAdyamAnaM yadudakarajaH-udakareNusamUhastasya rayo| vegastenAndhakAro yaH sa tathA, varapheneneva pracurAzApipAsAbhistatra pracurA-bahvaya AzAH-aprAptArthAnAM prAptisambhAvanAH pipAsAstu-teSAmevAkAMkSA atastAbhirdhavala iva dhavalo yaH sa tathA, tataH karmadhArayaH, atastaM, 'mohamahAvattabhogabhamamANaguppamANucchalaMtapaccoNiyattapANiyapamAyacaMDabahuduhasAvayasamAhauddhAyamANapanbhAraporakaMdiyamahAravaravaMtabheravaravaM' moharUpe mahAvarte bhogarUpaM bhrAmyat-maNDalena bhramadgupyat-vyAkulIbhavaducchalas-utpatat pratyavanipatacca-adhaHpatat pAnIyaM-jalaM | yatra sa tathA, pramAdA-madyAdayasta eva caNDabahuduSTazvApadAH-raudrabhUrikSudravyAlAstairye samAhatAH-prahatA uddhAvantazca-uttiSThanto vA vividhaM ceSTamAnA samudrapakSe matsyAdayaH saMsArapakSe puruSAdayasteSAM prAgbhAraH pUro vA samUho yatra sa tathA, tathA ghoro yaH RnditamahAravaH sa eva ravan-pratizabdakaraNataH zabdAyamAno bhairavaravo-bhImaghoSo yatra sa tathA, tataH padatrayasya krmdhaaryo'tstm| aNNANabhamaMtamacchaparihatthaaNihatiMdiyamahAmagaraturiacariakhokhubbhamANanacaMtacavalacaMcalacalaMtaghumbha4 tajalasamUhaM aratibhayavisAyasogamicchattaselasaMkaDaM aNAisaMtANakammabaMdhaNakilesacikkhillasuduttAraM ama ranaratiriyanirayagaigamaNakuDilaparivattaviulavelaM cauraMtamahaMtamaNavadaggaM ruI saMsArasAgaraM bhImadarisaNijja SA ARRAYSA BARRA For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 47 // taraMti dhIIdhaNianippakaMpeNa turiyacavalaM saMvaraveraggatuMgakUvayasusaMpautteNaM NANasitavimalamUsieNaM sammatta-18|| zramaNava0 visuddhaladdhaNijjAmaeNaM dhIrA saMjamapoeNa sIlakaliA pasatyajjhANatavavAyapaNolliapahAvieNaM unjamava- vasAyaggahiyaNijaraNajayaNauvaogaNANadaMsaNavisuddhavayabhaMDabhariasArA jiNavaravayaNovadimAgaNaM aka.| sU021 DileNa siddhimahApaTTaNAbhimuhA samaNavarasatthavAhA susuisusaMbhAsasupaNhasAsA gAme gAme egarAyaM| Nagare Nagare paMcarAyaM dUijjantA jiiMdiyA NinbhayA gayabhayA sacittAcittamIsiesu vvesu virAgayaM gayA| saMjayA virayA muttA lahuA NiravakaMkhA sAhU NihuA caraMti dhammaM // (sU0 21) // ___ 'aNNANabhamaMtamacchaparihatthaaNihutiMdiyamahAmagaraturiyacariyakhokhubbhamANanaccatacavalacaMcalacalaMtaghummaMtajalasamUha' a| jJAnAnyeva bhramanto matsyAH parihatthatti-dakSA yatra sa tathA, anibhRtAni-anupazAntAni yAnIndriyANi tAnyeva mahAmakarAsteSAM yAni tvaritAni-zIghrANi caritAni-ceSTitAni taiH khokhunbhamANatti-bhRzaM kSubhyamANo nRtyanniva nRtyan capalAnAM madhye caJcalazca, asthiratvena cala~zca sthAnAntaragamanena ghUrNazca-bhrAmyan jalasamUho-jalasaGghAto'nyatra jaDasamUho 4 yatra sa tathA, tataH karmadhArayastatastam , 'araibhayavisAyasogamicchattaselasaMkarDa' aratibhayaviSAdazokamithyAtvAni pratI tAni tAnyeva zailAstaiH saGkaTo yaH sa tathA tam , 'aNAisaMtANakammabaMdhaNakilesacikkhillasuduttAraM' anAdisantAnam-anA- // 47 // | dipravAhaM yat karmabandhanaM tacca klezAzca-rAgAdayastallakSaNaM yaJcikkhillaM-kardamastena suSTu dustAro yaH sa tathA tam , 'amarana-2 hAratiriyanirayagaigamaNakuDilaparivattaviulavelaM' amaranaratiryagnirayagatiSu yadgamanaM tadeva kuTilaparivartA-vakraparivartanA| Jain de For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipulA ca-vistIrNA velA-jalavRddhilakSaNA yatra sa tathA taM, 'cauraMtamahataMti caturvibhAgaM digbhedagatibhedAbhyAM mahAntaM ca-mahAyAmam , 'aNavadaggaMti anavadagram-anantamityarthaH, 'rudaMti vistIrNa, saMsArasAgaramiti vyaktaM, 'bhImadarisaNijati bhImo dRzyata iti bhImadarzanIyastaM, 'taraMti' layanti, saMyamapoteneti yogaH, kimbhUtena ?-dhIIdhaNiyanippakaMpeNa' dhRtirajubandhanena dhanikam-atyartha niSpakampaH-avicalo yaH sa madhyapadalopAddhRtidhanikaniSprakampastena tvaritacapalamatitvaritaM yathA bhavatItyevaM taranti, 'saMvaraveraggatuMgakUvayasusaMpautteNaM' saMvaraH-prANAtipAtAdiviratirUpo vairAgyaM-kaSAya| nigrahaH etallakSaNo yastuGgaH-uccaH kUpakaH-stambhavizeSastena suSTha samprayukto yaH sa tathA tena, 'gANasiyavimalamUsieNaM'ti jJAnameva sitaH-sitapaTaH sa vimala ucchUito yatra sa tathA tena, makArazceha prAkRtazailIprabhavaH 'sammattavisuddhaladdhaNijjAmaeNaM' samyaktvarUpo vizuddho-nirdopo labdhaH-avApto niryAmakaH-karNadhAro yatra sa tathA tena, dhIrA-akSobhAH saMyamapotena zIlakalitA iti ca pratItaM, 'pasatthajjhANatavavAyapaNolliyapahAvieNaM' prazastadhyAna-dharmAdi tadrUpaM yattapaH sa eva vAto-vAyustena yat praNoditaM-preraNaM tena pradhAvito-vegena calito yaH sa tathA tena, saMyamapoteneti prakRtam , 'ujjamavavasAyaggahiyaNijaraNajayaNauvaogaNANadaMsaNavisuddhavayabhaMDabhariasArA' udyamaH-anAlasya vyavasAyo-vastunirNayaH sadyApAro vA tAbhyAM mUlakalpAbhyAM yadgRhItaM-krItaM nirjaraNayatanopayogajJAnadarzanavizuddhavratarUpaM bhANDaM krayANaMka tasya bharitaHsaMyamapotabharaNena piNDitaH sAro yaiste tathA, zramaNavarasArthavAhA iti yogaH, tatra nirjaraNaM-tapaH yatanA-bahudoSatyAge-3|| |nAlpadoSAzrayaNam upayogaH-sAvadhAnatA jJAnadarzanAbhyAM vizuddhAni bratAni, athavA jJAnadarzane ca vizuddhavratAni ceti || For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 48 // samAsaH, vratAni ca-mahAvratAni, pAThAntareNa 'NANadaMsaNacarittavisuddhavarabhaMDabhariyasAra'tti tatra jJAnadarzanArivAra zramaNavR0 vizuddhavarabhANDaM tena bharitaH sAro yaiste tathA, 'jiNavaravayaNovadichamaggeNaM akuDileNa siddhimahApaTTaNAbhimahA samaNavarasatthavAha'tti vyaktaM, 'susuisusaMbhAsasupaNhasAsa'tti suzrutayaH-samyakzrutagranthAH satsiddhAntA vA suzucayo vA skhH| sU021 sambhASo yeSAM sukhena vA sambhASyanta iti susambhASAH zobhanAH praznAH yeSAM sukhena vA prazyante ye te sapraznAH shobhnaa| AzAH-vAJchA yeSAM te svAzAH athavA sukhena praznyante zAsyante ca-zikSyante ye te supraznazAsyAH zobhanAni vA| praznazasyAni-pRcchAdhAnyAni yeSAM te tathA athavA supraznAH zasyAzca-prazaMsanIyAH, tataH karmadhAraya iti, 'duijanta'tti | dravanto-vasantaH, anekArthatvAddhAtUnAM, 'Nibbhaya'tti bhayamohanIyodayaniSedhAt 'gayabhaya'tti udayaviphalatAkaraNAt 'saMjayatti saMyamavantaH, kuta ityAha-viraya'tti yato nivRttAH hiMsAdibhyaH, tapasi vA vizeSeNa ratAH viratAH, virayA vA-nirautsukyAH virajaso vA-apApAH, 'saMcayAo viraya'tti kvacid dRzyate, tatra sannidhernivRttA ityarthaH, 'mutta'tti OM muktAH granthena 'lahutti laghukA svalpopadhitvAt "NiravakaMkha'tti aprAptArthAkAGkSAviyuktAH 'sAhU' mokSasAdhanAt 'NihuA' prazAntavRttayaH 'caraMti dhammati vyaktam / atra sAdhuvarNake jitendriyatvAdIni vizeSaNAni bahuzo'dhItAni, tAnie ca gamAntaratayA niravadyAni, yat punaratraiva game punaruktamavabhAsate tat stavatvAnna duSTaM, yadAha-"sajjhAyajhANatavaosahesu // 48 // uvaesathuipayANesuM / saMtaguNakittaNAsu ya na huMti punaruttadosA u // 1 // " // 21 // 1 khAdhyAyadhyAnatapraauSadheSu upadezastutipradAneSu / sadguNakIrtaneSu ca na bhavanti punaruktadoSAstu // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave asurakumArA devA aMtiaM pAunbhavitthA kAlamahANIlasarisaNIlaguliagavalaayasikusumappagAsA viasiasayavattamiva pattalanimmalaIsiMsi | tarattataMbaNayaNA garulAyata ujjutuMgaNAsA uaciasilavAlabiMbaphalasaNNibhAharoTThA paMDurasasisakalavimalaNimmala saMkhagokkhIrapheNadgarayamuNAliyAdhavala daMta seDhI hupavahaNirddhatadhoyatattatavaNijjarattatalatAlujIhA aMjaNaghaNakasiNaruyagaramaNijjaNiddha kesA vAmegakuMDaladharA addacaMdaNANulittagattA / suravarNake kimapi likhyate - 'kAlamahANIlasarisaNIlaguli agavalaayasikusumappagAsA' kAlo yo mahAnIlo-maNivizeSastena sadRzA varNato ye te tathA, nIlo-maNivizeSaH gulikA-nIlikA gavalaM - mAhiSaM zRGgam atasIkusumaM - dhAnyavizeSapuSpaM eteSAmiva prakAzo- dIptiryeSAM te tathA, tataH karmadhArayaH, kAlavarNA ityarthaH, 'viasiasayavattamive 'ti vyaktaM, 'pattalaNimmalaIsIsiyarattataMbaNayaNA' pattalAni - pakSmavanti nirmalAni - vimalAni ISat sitaraktAni kvaciddeze manA | zvetAni kvacicca manAgraktAnItyarthaH kvacicca tAmrANi - aruNAni nayanAni yeSAM te tathA, zatapatrasAdharmya ca vyaktameva, | 'garule' tyAdivizeSaNacatuSTayaM mahAvIravarNakavanneyam ' aMghaNaghaNakasiNaruyagaramaNijANiddhakesA' aJjanaghanau- pratItau kRSNaH - | kAlaH rucako - maNivizeSastadvadramaNIyAH snigdhAzca kezA yeSAM te tathA, 'vAmegakuMDaladharA' vAme karNe ekameva kuNDalaM dhArayanti ye te tathA, dakSiNe tvAbharaNAntaradhAriNa iti sAmarthyagamyam, ArdracandanAnuliptagAtrA iti vyaktam / IsiMsiliMdhapupphappagAsAIM suhumAI asakiliTThAI vatthAI pavaraparihiyA vayaM ca paDhamaM samatikatA For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA asurAga tikam sU022 // 49 // bitiaMca vayaM asaMpattA bhadde jovvaNe vadyamANA talabhaMgayatuDiapavarabhUsaNanimmalamaNirayaNamaMDiabhuA dasamuddAmaMDiaggahatthA cUlAmaNiciMdhagayA surUvA mahiDDiA mahajjutiA mahabalA mahAyasA mahAsokkhA mahANabhAgA hAravirAitavacchA kaDagatuDiarthabhiabhuA aMgayakuMDalamaTThagaMDatalakaNNapIDhadhArI vicita-|| vatthAbharaNA vicittamAlAmaulimauDA kallANakayapavaravatthaparihiyA kallANakayapavaramallANulevaNA bhAsuraboMdI plNbvnnmaaldhraa| IsisiliMdhapupphappagAsAI' iti manAk silindhrakusumaprabhANi, ISatsitAnItyarthaH, silindhra-bhUmisphoTakacchatrakam | | 'asuresu hoti rattaMti matAntaram , 'asaMkiliTThAIti nirdUSaNAni 'suhumAiMti zlakSNAni 'vasthAIti vasanAni 'pavaraparihiyA' pravarAzca te parihitAzca-nivasitA iti samAsaH, 'vayaM ca' ityAdi sUtra, tatra trINi vayAMsi bhavanti, yadAha'ASoDazAdbhavedbAlo, yAvat kSIrAnnavartakaH / madhyamaH saptatiM yAvat , parato vRddha ucyate // 1 // " Adyasya vayaso'tikrame dvitIyasya sarvathaivAprAptau bhadraM yauvanaM bhavatyeveti bhadre yauvane ityuktaM, 'talabhaMgayatuDiyapavarabhUsaNanimmalamaNirayaNamaMDiabhuA' talabhaGgakAni-bAhvAbharaNAni truTikAzca-bAhurakSikAstA eva varabhUSaNAni tairnimalamaNiratnaizca maNDitA bhujA yeSAM te tathA, 'cUlAmaNiciMdhagayA' cUDAmaNilakSaNaM cihna prAptAH, zrUyante cAsurAdInAM cUDAmaNyAdIni cihnAni, yadAha"cUDAmaNiphaNivaje garuDe ghaDa assa vaddhamANe ya / mayare sIhe hatthI asurAINaM muNasu ciMdhe // 1 // " 'mahiDDiatti 1 cUDAmaNiH phaNI vajaM garuDaH ghaTaH azvo varddhamAnazca / makaraH siMho hastI asurAdInAM muNa cihAni // 1 // // 49 // For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ maharddhayo viziSTa vimAna parivArAdiyogAt 'mahajjuiya'tti mahAdyutayo viziSTazarIrAbharaNaprabhAyogAt 'mahAbala' tti vizi STazArIrapramANAH 'mahAyasa' tti mahAyazaso - viziSTakIrtayaH 'mahAsokkha' tti mahAsaukhyA: 'mahANubhAga'tti acintyazaktiyuktA iti, ihaiva gamAntaraM 'hAravirAjitavakSasaH kaTakatruTikastambhitabhujAH ' iha kaTakAni - kaGkaNAni truTikA - bAhurakSakAH / 'aM gayakuMDala maTTagaMDa kaNNapIDhadhArI' aGgadAni - bAhrAbharaNavizeSAn kuNDalAni ca karNAbharaNavizeSAn mRSTagaNDAni caullikhita kapolAni karNapIThakAni - karNAbharaNavizeSAn dhArayantItyevaMzIlA ye te tathA, 'vicittahatthAbharaNa'tti vyakta, 'vicitta mAlAmauliyamauDA' vicitrA mAlA:- kusumasrajo yeSAM maulau ca - mastake mukaTaM-kirITaM yeSAM te tathA, zeSaM sugamaM varNakAntaM yAvat, navaraM mAlyAni - puSpANi bondi:- zarIraM pralambo - jhumbanakaM vanamAlA - AbharaNavizeSaH pralambavanamAlA vA tasyAH kaNThato jAnupramANatvAditi / divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM rUveNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghAe (ghayaNe ) NaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDIe divvAe juttIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM teeNaM divvAe | lesAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiaM AgammAgamma | rattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 ttA vaMdati NamaMsaMti vaMdittA NamaMsittA cAsaNe NAidUre sussusamANA NamaMsamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pajjuvAsaMti // ( sU0 22 ) // diveNaM' devocitena pradhAnenetyarthaH, 'saMghAe (ghayaNe ) gaM' ti saMhananena vajraRSabhanArAcenetyarthaH, 'saMThANeNaM'ti samacaturasralakSa For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA- tyarthaH, 'riddhIe'tti parivArAdikayA 'juie'tti yuktyA-vivakSitArthayogena 'pabhAe'tti yAnAdidIcyA 'chAyAe'tti zobhayA| bhavanavA0 tikam |'accIe'tti arciSA zarIrastharatnAditejojvAlayA 'teeNaM'ti tejasA-zarIrasambandhirociSA prabhAvena vA 'lesAe' ttideDa-18 varNena. ekArthA vA dyatyAdayaH zabdAH prakAzaprakarSapratipAdanaparAzceti na ponaruktyamiti, 'ujjoemANa'tti udyotayantaH sU023 // 50 // prakAzakaraNena 'pabhAsemANa'tti prabhAsayantaH-zobhayantaH, ekArthoM vaitAviti, 'ratta'tti raktAH-sAnurAgAH 'tikkhuttotti trikRtvaH-trIn vArAn AdakSiNAt-pArthAt pradakSiNo-dakSiNapArzvavartI AdakSiNapradakSiNastaM 'vaMdaMti'tti stuvanti 'nama-18 saMti'tti namasyanti zironamaneneti / vAcanAntare dRzyate-'sAiM sAIti svakIyAni svakIyAni 'nAmagoyAIti nAmagotrANi-yAdRcchikAnvarthAbhidhAnAnIti 'sAviti'tti zrAvayanti // 22 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave asuriMdavajiA bhavaNavAsI devA aMtiyaM pAubhavitthA NAgapaiNo suvaNNA vijU aggIA dIvA udahI disAkumArA ya pavaNa thaNiA yada bhavaNavAsI NAgaphaDAgarulavayarapuNNakalasasIhahayagayamagaramauDavaDamANaNijuttavicittaciMdhagayA surUvA kAmahiDDiyA sesaM taM ceva jAva pajuvAsaMti // (sU0 23) // | 'nAge'tyAdi vyaktaM, nAgAdInAM ca nAgaphaNAdIni cihnAni bhavanti, tAni krameNa darzayannAha-'nAgaphaDA 1 garula 2 hai vaira 3 puNNakalasa 4 sIha 5 hayavara 6 gayaMka 7 mayaraMkavaramauDa 8 vaddhamANa 9 nijuttavicittaciMdhagayA' nAgaphaNAdayo, gajAntA aGkAH-cihnAni yeSAM mukuTAnAM tAni tathA, tAni ca makarAGkAni ca-makaracihnAni yAni varamukuTAni tAni // 50 // Jain Education Intemanona For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca, varddhamAnakaM ca-zarAvaM puruSArUDhapuruSarUpaM veti dvandvaH, tAni ca tAni niyukkAni-yathAsthAnaM niyojitAni vicitrANi ca-vividhAni cihnAni ca-lakSaNAni gatAH-prAptA yete tathA, iha sUtre 'puNNakalasasaMkiNNaupphesasIhe'tyevaM kvacit vizeSo dRzyate, tatra nAgaphaNAdibhiraGkitA ye upphesA-mukuTAste tathA, zeSaM tathaiva // 23 // | teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave vANamaMtarA devA aMtiaM pAunbhavitthA hai |pisAyA bhUA ya jakkha rakkhasa kiMnara kiMpurisa bhuagavaiNo a mahAkAyA gaMdhavvaNikAyagaNA NiuNagaMdhavvagItaraiNo aNapaNNia paNapaNNia isivAdIa bhUavAdIa kaMdiya mahAkadiA ya kuhaMDa payae ya | devA caMcalacavalacittakIlaNadavappiA gaMbhIrahasiabhaNiapIagIaNaccaNaraI vaNamAlAmelamauDakuMDalasacchaMdaviubviAharaNacAruvibhUsaNadharA savvouyasurabhikusumasuraiyapalaMbasobhaMtakaMtaviasaMtacittavaNamAlaraiavacchA kAmagamI kAmarUvadhArI NANAvihavaNNarAgavaravatthacittacilliyaNiyaMsaNA vivihadesINevasthaggahiavesA pamuiakaMdappakalahakelikolAhalappiA hAsabolabahulA aNegamaNirayaNavivihaNijuttavicitta ciMdhagayA surUvA mahiDiA jAva pajuvAsaMti // (suu024)|| 4 'bhuyagavaiNo'tti mahoragAdhipAH, kimbhUtAste ityAha-'mahAkAya'tti bRhadehAH, idaM ca vizeSaNamavasthAvizeSAzrayam , anyathA sarva eva saptahastapramANA bhavanti, yadAha-"bhavaNavaNajoisohamIsANe satta hoti rayaNIo" 'gaMdhavanikAyagaNa'tti 1 bhavanavanajyotiSkasaudharmezAneSu sapta bhavanti ratnayaH / Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 51 // gandharvANAM-vyantarASTamabhedabhUtAnAM nikAyo-vargo yeSAM te gandharvanikAyA gandharvo eva teSAM ye gaNA-rAzayaste tathA, vyantarA0 pAThAntare 'gandharvapatigaNAzceti vyaktameva, kiMvidhAste ityAha-'niuNagaMdhavagIyaraiNo'tti nipuNe-sUkSme gandharve ca-nA| vyopetagAne gIte ca-nATyavarjitageye ratiryeSAM te tathA, aNapannikAdayo'STau vyantaranikAyavizeSabhUtAH ratnaprabhApRthivyA| 24 uparitanayojanazatavartinaH, kiMvidhA eta ityAha-'caMcalacavalacittakIlaNadavappiyA' caJcalacapalacittAH-aticapalamA4 nasAH krIDanaM-krIDA dravazca-parihAsastatpriyAH, tataH karmadhArayaH, 'gaMbhIrahasiyabhaNiyapiyagIyaNacaNaraI' gambhIraM hasitaM | yeSAM bhaNitaM ca-vAkprayogaH priyaM yeSAM gItanRttayozca ratiryeSAM te tathA, 'gahirahasiyagIyaNacaNaraItti kvacidRzyate vyakta |ca, 'vaNamAlAmelamauDakuMDalasacchaMdaviubiyAbharaNacAruvibhUsaNadharA' vanamAlA-ratnAdimaya AprapadIna AbharaNavizeSaH Amelaka:-puSpazekharakaH mukuTaM-suvarNAdimayaM kuNDalAni ca-pratItAni etAnyeva svacchandavikurvitAbharaNAni-svAbhiprAyanirmitAlaGkArAstairyaccAru vibhUSaNaM-bhUSA taddhArayanti ye te tathA, 'sabouyasurabhikusumasuraiyapalaMbasohaMtakaMtaviyasaMta-18 cittavaNamAlaraiyavacchA' sarvartukAni-sarvaRtusambhavAni yAni surabhINi-kusumAni taiH suracitA yA sA tathA, sA cAsau || pralambA ca zobhamAnA ca kAntA ca vikasantI ca citrA ca vanamAlA ca-vanaspatisrak iti samAsaH, sA racitA vakSasi yaiste tathA, 'kAmagami'tti icchAgAminaH 'kAmarUvadhAri'tti IpsitarUpadhAriNaH 'NANAvihavaNNarAgavaravatthacittacilliya. // 51 // niyaMsaNA' nAnAvidhavarNo rAgo yeSu tAni tathA, tAni varavastrANi citrANi-vividhAni 'cilliya'tti lInAni dIptAni | 1 pratyantare nAsti / svacchandavikAmapadIna Azyate vyakta For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalahakelikolAhalAparakRtAH priyA yeSA, aNegamaNirayaNaviH / |vA nivaMsanAni-paridhAnAni yeSAM te tathA, "vividhadesINevatthaggahiyavesA' vividhadezinepathyena-nAnAdezarUDhavastrAdinyAsena gRhIto veSo nepathyaM yaiste tathA, 'pamuiyakaMdappakalahakelikolAhalappiyA' pramuditAnAM yaH kandarpaH-kAmapradhAnaH keliH, kAma eva vA, kalahazca-rATI kelizca-narma kolAhalazca-kalakalaste svaparakRtAH priyA yeSAM te tathA, athavA pramu|ditAzca te kandarpAdipriyAzceti samAsaH, 'hAsabolabahulA' pAThAntare 'hAsakelibahulA' iti vyaktam , 'aNegamaNirayaNavivihanijuttacittaciMdhagayA' anekAni-bahUni maNiratnAni-pratItAni vividhAni-bahuprakArANi niyuktAni-niyojitAni yeSu tAni tathA, tAni citrANi cihnAni gatAH-prAptA ye te tathA, cihnAni ca-pizAcAdInAM krameNaitAnyucyante'ciMdhAi kalaMbajhae 1 sulasa 2 vaDe 3 taha ya hoi khttuNge|aasoe 5 caMpae vA 6 nAge7 taha tuMburI cev8||1||||24|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavaomahAvIrassa joisiyA devAaMtiaM pAubhavitthA vihsstii| ||caMda sUra sukka saNicarA rAhU dhUmaketU buhA ya aMgArakA ya tattatavaNijakaNagavaNNA je gahA joisaMmi cAraM || caraMti keU a gairaiA aTThAvIsavihA ya NakkhattadevagaNA NANAsaMThANasaMThiyAo paMcavaNNAo tArAo |ThialessA cAriNo a avissAmamaMDalagatI patteyaM NAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA mahiDDiyA jAva pajjuvAsaMti // (sU0 25) // OMOMOMOM 1 cihAni kadambadhvajaH sulasaH vaTaH tathA ca bhavati khadAGgam / azokazcampako vA nAgastathA tumbarI caiva // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 52 // jyotiSkavarNako vyakto, navaram ' aMgArakA ya'tti maGgalAH, bahutvaM ca pratyekaM jyotiSAma saGkhyAtatvAt, 'tatcatavaNijjakaNagavaNNA' taptasya tapanIyasya suvarNasya yaH kaNako binduH zalAkA vA athavA tapanIyaM - raktaM suvarNa kanakaM - suvarNameva pItaM tadvadvarNo yeSAM te tathA, 'je ya gaha'tti uktavyatiriktAH, 'joisami' tti jyotizcakre 'cAraM carantI' tibhramaNaM kurvanti, 'keU ya'tti ketavo jalaketvAdayaH, kimbhUtA ? - 'gairaiya'tti manuSyalokApekSayoktaM, 'Thiyalessa' tti sthitaleiyA:- nizcalaprakAzAH 'cAriNo ya'tti saJcariSNavaH, ata evAha - 'avissAmamaMDa lagai'tti pratItaM, 'nAmaMka pAgaDiyaciMdhamauDA' nAmAGkitAni | prakaTitAni - cihnapradhAnAni mukuTAni yairiti samAsaH // 25 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa vemANiyA devA aMtiaM pAUbhavitthA sohammIsANasaNakumAramAhiMda baM bhalaMtakamahA sukkasahassArANayapANayAraNaannuyavaI pahiTThA devA jiNadaMsaNussugAgamaNajaNiyahAsA pAlakapuSpakasomaNasasirivacchadiAvattakAmagamapIigamamaNogamavimalasavvao| bhaddaNAmadhijjehiM vimANehiM oiNNA vaMdakA jiniMdaM / migamahisavarAhachgaladadura hayagaya vaibhu agakhaggausa kaviDimapAgaDiyaciMghamauDA pasiDhilavaramauDatirIDadhArI kuMDalaujjoviANaNA mauDadittasirayA raktAbhA paramapamhagorA seyA subhavaNNagaMdhaphAsA uttamaviubviNo vivihavatthagaMdhamalladharA mahiDiA mahajutiA jAva paMjaliuDA pajavAsaMti // ( sU0 26 ) | vaimAnikavarNako'pi vyakto, navaraM vAcanAntaragataM kiJcidasya vyAkhyAyate, tadantargataM kiJcidadhikRtavAcanAntaragataM For Personal & Private Use Only jyoti0 sU0 25 / / 52 / /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ |ca, tatra 'sAmANiyatAyattIsasahiyA' sAmAnikA-indrasamAnAyuSkAdibhAvAH trAyastriMzAH-mahattarakalpAH pUjyasthAnIyAH | 'salogapAlaaggamahisiparisANIaapparakkhehiM saMparibuDA' saha lokapAlaiH-somAdibhirdikpAlakaniyuktakaiH yA agramahiSyaH-pradhAnajAyAH pariSadazca-bAhyamadhyamAbhyantarA jaghanyamadhyamotkRSTaparivAravizeSabhUtAH anIkAni ca-hastyazvarathapadAtivRSabhanartakagAthakajanarUpANi sainyAni AtmarakSAzca-aGgarakSA iti dvandvaH, atastaiH samparivRtA iti, devasahasrAnuyAtamAgaiH suravaragaNezvaraiH prayataiH 'samaNugammatasassirIya'tti samanugamyamAnAzca te sazrIkAzceti samAsaH, sarvAdarabhUSitAH | surasamUhanAyakAH saumyacArurUpAH 'devasaMghajayasaddakayAloyA' devasaGghana jayazabdaH kRta Aloke-darzane yeSAM te tathA / _ 'miga 1 mahisa 2 varAha 3 chagala 4 dahura 5 haya 6 gayavai 7 bhuyaga 8 khagga 9 usabhaMka 10 viDimapAgaDiyaciMdhamauDA' mRgAdayo daza dazAmAM zakrAdIndrANAM cihnabhUtAH, tatra varAhaH-zUkaraH khaDga-ATavyacatuSpadavizeSaH RSabho-vRSabhaH zeSAH pratItAH, tatra mRgAdayaH aGkA-lAJchanAni viTapeSu-vistareSu yeSAM mukuTAnAM tAni tathA, tAni prakaTitacihnAniratnAdidIpyA prakAzitamRgAdilAJchanAni mukuTAni yeSAM te tthaa| pAlaka 1 puSpaka 2 saumanasa 3 zrIvatsa 4 nandyAvarta| 5 kAmagama 6 prItigama 7 manogama 8 vimala 9 sarvatobhadra 10 nAmadheyairvimAnaiH, uttaravaikriyairityarthaH, samprasthitA iti yogaH, etAni ca krameNa zakrAdInAmacyutAntAnAM dazAnAmindrANAM bhavantIti / kiMvidhaistairityAha-taruNadivAgarakarAtiregappahehiM' taruNadivAkarakarebhyo'tirekeNa-atizayena prabhA yeSAM tAni tathA taiH, 'maNikaNagarayaNaghaDiyajAlujalahemajAlaperaMtaparigaehi maNikanakaratnairghaTitaM-yuktaM yajjvAlojavalaM-prabhojjvalaM hemajAlaM-svarNajAlakaM tena paryanteSu parigatAni SISSIMORUSAUSIS For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ apapA tikam vaimAnika sU0 26 // 53 // tAni tathA taiH, 'sapayaravaramuttadAmalaMbaMtabhUsaNehi saha prataraiH-AbharaNavizeSairvaramuktAdAmalakSaNAni lambamAnAni bhUSaNAni hai yeSu tAni tathA taiH, 'pacaliyaghaMTAvalimaharasaddavaMsataMtitalatAlagIyavAiyaraveNaM' pracalitAyAH ghaNTAvalyAH yomadhuraHzabdaH sa tathA vaMzazca-veNustantrI ca-vINA talatAlAzca-hastatAlA athavA talAzca-hastAH tAlAzca-kaMzikA gItaM coyaM vAdita zAca-vAditramiti dvandvaH atasteSAM yo ravaH-zabdaH sa tathA, tataH padadvayasya samAhAradvandvaH, atastena karaNabhUtena madhureNa manohareNa pUrayantaH ambaraM, dizazca zobhayantastvaritaM samprasthitAH sthirayazaso devendrA iti vyaktaM, 'haTTatuTThamaNasa'tti atIva, & tuSTacittAH 'sesAvi yatti indrasAmAnikAdayaH, tAnevAha-'kappavaravimANAhivA' kalpeSu yAni varavimAnAni teSAmadhipA | | ityarthaH, samanuyAnti suravarendrAniti yogaH, ata eva suravarAH 'savimANavicittaciMdhanAmaMkavigaDapAgaDamauDADovasubhadaMsaNijA' svavimAnavicitracihnAnAM nAmAGkavikaTaprakaTamukuTAnAM ca ya ATopaH-sphAratA tena zubhA ye dRzyante te tathA te vicitrakalpavaravimAnAdhipAH, 'samanniMti'tti samanuyAnti samanugacchanti suravarendrAniti, tathA 'loyaMtavimANavAsiyo | yAvi devasaMghAya'tti lokasya-brahmalokasyAnte-samIpe yAni vimAnAni tadvAsino lokAntikAzcApItyarthaH, 'patteyavirAyamANaviraiyamaNirayaNakuMDalabhisaMtanimmalaniyagaMkiyavicittapAgaDiyaciMdhamauDA' pratyeka virAjamAnAni-zobhamAnAni viracitAni-karNeSu kRtAni maNiratnakuNDalAni yeSAM te tathA, bhisaMtatti-dIpyamAnAni nirmalAni nijAGkitAni nijakena nAmAdinAGkenAGkitAni vicitrANi-vividhAni prakaTitAni-prakAzitAni cihnAni ca mukuTAni cihnapradhAnAni vA mukuTA-18 // 53 // For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyaiste tathA, tathA 'dAyaMta'tti darzayantaH 'appaNo samudaya'ti AtmIyaM RddhyAdisamUha 'pecchaMtAvi ya parassa riddhIutti prekSamANAzca parIH uttamAH, evaM kalpAlayAH suravarAH 'jiNiMdavaMdaNanimittabhattIe'tti jinendravandanahetubhUtabhAvena 'coiyamaitti preritabuddhayaH harSitamAnasAzca jItakalpamanuvartamAnA devAH 'jiNadaMsaNUssuyAgamaNajaNiyahAsA'jinadarzanAya yadutsuka-zIghra| mAgabhanaM tena janito harSo yeSAM te tathA, 'viulabalasamUhapiDiyA' vipulo balasamUhaH-sainyasamudAyaH piNDito yaiste tathA, kathamityAha-saMbhameNaM ti bhaktikRtautsukyena 'gayaNatalavimalaviulagamaNagaicavalacaliyamaNapavaNajaiNasigghavegA' gaganatale vimale vipule ca yadgamanaM tasya sambandhI zIghravega iti sambandhaH gatizcapalA svarUpata eva yasya tadgaticapalaM tacca | taccalitaM ca gantuM pravRttaM tadvidhaM yanmanaH pavanazca tayorjayanazIlo'ta eva zIghro vego yeSAM te tathA, nAnAvidhayAnavAhanagatAH yAnAni-rathAdIni vAhanAni-gajAdIni ucchritvimldhvlaatptraaH| viuviyajANavAhaNavimANadeharayaNappabhAe'tti vaikriyANAM yAnAdInAM 4 ratnAnAM ca svAbhAvikAnAmitareSAM ca yA prabhA sA tathA tayA, 'ujjoeMtA naha' kathamityAha'vitimiraM kareMtA' nabha eveti 'sabiDDIe' yuktA iti zeSaH, 'huliya'ti zIghra pryaataaH| gamAntaramidam-'pasiDhilavaramauDatirIDadhArI' prazlathAH-zithilabandhanA, gADhabandhanAnAM bAdhAjanakatvAt (vara) mukuTAzcaturasrAH zekharavizeSAHtirITAsta eva zikharatrayayuktAstAn dhArayanti ye tacchIlAzca te tathA, kuNDalodyotitAnanAH, 'mauDadittasiraya'tti mukuTena dIptA zirojA| mastakakezA yeSAM te tathA, mukuTadIptaziraskA vA, 'rattAbha'tti lohitavarNAH 'paumapamhagora'tti kamalagarbhakAntAH pItA For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam vaimAnika ityarthaH, 'seya'tti zuklA, kilA devA // 1 // " zeSa kSaNa taNaM samaeNaM samaNasamApabhAoM' mAra gorA teNa para sahazyate, sa caivam acharAo dhaMdra | pustakati pAubhavitthA, nAcako-varNastatsadRzaprabhA, aNaivarasomma // 54 // ityarthaH, 'seya'tti zuklAH, trivarNA eva vaimAnikA bhavanti, yadAha-"kaNagattayarattAbhA suravasabhA dosu hoti kappesu / tisu hoti pamhagorA teNa paraM sukkilA devA // 1 // " zeSa vyaktameveti // 24 // / pustakAntare devIvarNako dRzyate, sa caivam-'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa vahave accharaga- sU026 NasaMghAyA aMti pAubbhavitthA, tAo NaM accharAo dhaMtadhoyakaNagaruagasarisappabhAoM mAtam-agninA tApitaM | dhauta-jalena kSAlitaM yatkanakaM tasya yo rucako-varNastatsadRzaprabhAH gaurAGgaya ityarthaH, 'samaikaMtA ya bAlabhAti ati-8 krAntA iva zizutvaM, madhyamajaraThavayovirahitAH, navayauvanA ivetyarthaH, 'aNaivarasommacArurUvA' anativaram-avidyamAna hAsatayA pradhAnaM na vidyate ativaraM yasmAttadanativaramiti vA saumya-nIrogaM cAru-zobhanaM rUpaM yAsAM tAstathA, 'niruvahayasarasajovaNakakkasataruNavayabhAvamuvagayAo' nirupahataM-rogAdinA abAdhitaM sarasaM ca-zRGgArarasopetaM nirupahato 8 vA svo raso yatra tattathAvidhaM yauvanaM tathA karkazaH-azlathAGgatayA yastaruNavayobhAvastAruNyaM taM copagatA yAstAstathA, iha ca yauvanataruNabhAvayoryadyapyekArthatA tathApi sarasatvAzlathAGgatvalakSaNayormanaHzarIrAzritayoH pradhAnatayA vivakSitayodharmayorAdhAratayA bhedena vivakSaNAnna paunaruktyamiti, niccamavaThiyasahAvA' na jarAM prApnuvantItyarthaH, 'savaMgasuMdarIutti 'icchiyanevattharaiyaramaNijjagahiyavesA' iSTavastrAbharaNAdirUpanepathyasya racitena-racanena ratido vA ata eva ramaNIyo 4 // 54 // gRhItaH-Atto veSaH-AkRtivizeSo yakAbhistAstathA, 'kiMte'tti tadyathArthaH 'hAraddhahArapAuttarayaNakuMDalavAsuttagahemajAlama 1 kanakatvagraktAmAH suravRSabhA dvayorbhavanti kalpayoH / triSu bhavanti padmagaurAstataH paraM zuklA devAH // 1 // RECENSXXSEX dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ NijAlakaNagajAlasubhagauritiyakaDagakhaDagaegAvalikaMThasuttamagahagadharacchagevejasoNisuttagatilagaphullagasiddhatthiyANNavAliyasasisUrausabhacakkayatalabhaMgayatuDiyahatthamAlayaharisakeUravalayapAlaMbapalaMbaaMgulijagavalakkhadINAramAliyAcaMdasUramAliyAkaMcimehalakalAvapayaragapariheragapAyajAlaghaMTiyAkhikhiNirayaNorujAlakhuDDiyavaraneuracalaNamAliyAkaNagaNigalajAlagamagaramuhavirAyamANaneUrapacaliyasaddAlabhUsaNadharIutti hArAdIni makaramukhavirAjamAnanUpurAntAni pracalitAni santi saddAlatti-zabdavanti yAni bhUSaNAni tAni dhArayanti yAstAstathA, tatra hAraH-aSTAdazasarikaH arddhahAro-navasarikaH |pAuttatti-prayuktAni mANikyayuktakaGkaNAni ratnakuNDalAni-pratItAni athavA prayuktaratnakuNDalAni-prayuktaratnAni yAni kuNDalAni tAni tathA tathA vyAmuktakAni-parihitAni pralambitAni vA yAni hemajAlAdInIti karmadhArayaH, tatra hemajAlaM-sacchidraH suvarNAlaGkAravizeSaH evaM maNijAlamapi kanakajAlahemajAlayostu AkArakRto vizeSaH sa ca rUDhigamyaH sUtraka-vaikakSakakRtaM suvarNasUtram 'uritiya'tti urasi trika trisarake kaTakAni-kaGkaNAni khaDgatti-aGgulIyakavizeSaH ekAvalI-nAnAmaNikamayI mAlA kaNThasUtra-galAvalambi saGkalakavizeSaH magadhakaM dharAkSaM ca rUDhigamyaM aveyaka-kaNThalaM |zroNisUtraka-sauvarNa kaTIsUtraM tilako-vizeSako lalATAbharaNamityarthaH phullaka-puSpAkRtilalATAbharaNaM siddhArthakA-sarSapapramANasuvarNakaNaracitasuvarNamaNimayI kaNThikA karNavAlikA-karNoparitanabhAgabhUSaNavizeSaH zazisUraRSabhacakrakAni talabhaGgakaM ca rUDhigamyAni truTikA:-bAhurakSikAH hastamAlaka:-aGgaNetrikA harisatti-rUDhigamyaM keyUram-aGgadaM bAhvAbharaNavizeSaH valayAni-kaTakavizeSAH prAlambo-jhumbanakaM pralambo galAbharaNavizeSaH ityarthaH aGgulIyakAni-aGgulya For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA devIvarNanaM tikam sU0 26 bharaNavizeSAH valAkSa-rUDhigamyaM dInAramAlikAcandramAlikAsUryamAlikAstu dInArAdyAkRtimAlAH kAzImekhalayoH kavyAbharaNayoyadyapi nAmakoze ekArthatvamadhIyate tathApIha vizeSo rUDheravaseyaH kalApaH kaNThAbharaNavizeSo mekhalAkalApa iti vA draSTavyaM pratarakANi-vRttapatalA AbharaNavizeSAH pariheragatti-rUTyavaseyaM pAdajAlaghaNTikA:-pAdAbharaNavizeSAH | kiGkiNIkA:-kSudraghaNTikAH ratnorujAla-ratnamayaM jayoHpralambamAnaM saGkalaka kSudrikA:-tatprAntapaNTikAH varanaparANipratItAni kSudrikAvaranUpurANi vA-kSudraghaNTikApradhAnatulAkoTikAni calanamAlikA-pAdAbharaNavizeSaH kanakanigalAninigaDAkArAH sauvarNapAdAbharaNavizeSAHjAlaka-caraNAbharaNavizeSaH, makaramukhavirAjamAnanUpurANi-pratItAni / 'dasaddhavaNNarAgaraiyarattamaNahare'tti dazArddhavarNaiH-paJcavarNe rAgai-raJjanadravyaiH kusumbhAdibhiryAni raJjitatvena raktAnIva raktAni manoharANi ca tAni tathA tAni aMzukAni nivasitA iti yogaH, mahAryANi, nAsAniHzvAsavAyuvAhyAni laghUnItyarthaH, cakSuharANi aGgAvArakatvAt , varNasparzayuktAni atizayavarNAdInItyarthaH, 'hayalAlApelavAirege' azvalAlAbhyaH sakAzAt pelavAni-sukumArANyatirekeNa yAni tAni tathA, 'dhavale'tti kAniciddhavalAni, 'kaNagakhaciyaMtakamme kanakakhacitaM-suvarNa maNDitam antakarma-aJcalakarma vAnalakSaNaM yeSAM tAni tathA, 'AgAsaphAliyasarisappahe' AkAzasphaTikayorAkAzarUpama sphaTikasya vA sadRzI prabhA yeSAM tAni tathA 'aMsue niyatthAo'tti vastrANi nivasitAH, 'AyareNaM ti vyaktaM, 'tusArago kkhIrahAradagarayapaMDuradugullasukumAlasukayaramaNijauttarijAI pAuyAo'tti vyaktaM, navaraM tuSAraM-himaM dagarayatti-udakarajastadvat pANDurANi yAni dukUlAni-vastrANi tAnyeva sukumAlAni sukRtAni ramaNIyAni ca yAnyuttarIyANi tAni tathA For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAni prAvRtAH, 'varacandanacarcitAH varAbharaNabhUSitA' iti vyaktaM, 'sabouyasurabhikusumasuraiyavicittavaramalladhAriNIo' sarvatukaiH surabhikusumaiH suracitaM vicitraM varaM mAlya-mAlAM dhArayanti yAstacchIlAzca tAstathA, 'sugaMdhicuNNaMgarAgavaravAsapuSphapUragavirAiyA' sugandhicUrNairaGgarAgeNa ca-deharaJjanena varavAsaiH puSpapUrakeNa ca-puSparacanAvizeSeNa virAjitA yAstA|stathA, 'ahiyasassirIyA' adhikaM saha zriyA-zobhayA yAstAstathA, 'uttamavaradhUvadhUviyA' uttamAnAM madhye yo varadhUpaH sa | tathA tena dhUpena dhUpitAH kRtasaugandhyAH yAstAstathA, 'sirIsamANavesA' zrIH-devatA sA ca loke zobhanaveSeti rUDhA atastayopamA kRteti, 'divakusumamalladAmapanbhaMjalipuDAo' divyaiH-caraiH kusumaiH-avikasitaiH mAlyaiH-vikasitaiH dAmabhizca-tanmayamAlAbhiH prahAH-pUjAsajjAH aJjalipuTAH-aJjalaya eva yAsAM tAstathA, uccatvena ca surANAM stokonamucchritAH, / 'candrAnanA' iti vyaktaM, 'caMdavilAsiNIo'tti candrasyeva vilAsaH kAntiryAsAM tAstathA, 'candrArddhasamalalATAH candrAdhikasaumyadarzanA ulkA ivodyotamAnA' iti vyaktaM, 'vijughaNamirIisUradipaMtateaahiyatarasaMnikAsAo' vidyuto ye ghanA marIcayaH-kiraNAH sUrasya ca yaddIptaM-tejastebhyo'dhikataraH sannikAzo-dIptiryAsAM tAstathA, 'siMgArAgAracAruvesAo' zRGgAro-rasavizeSastatpradhAna AkAra:-AkRtizcAruzca veSo-nepathyaM yAsAM tAstathA, athavA zRGgArasyAgAramiva-gRhamiva yAzcAruveSAzca yAstAstathA, 'saMgayagayahasiyabhaNiyaceThiyavilAsasalaliyasalAvaniuNajuttovayArakusalAoM' saGgatAni-uci-10 tAni yAni gatAdIni teSu nipuNA yAH saGgatopacArakuzalAzca yAstAstathA, tatra gataM-gamanaM hasitaM-hAsaH bhaNitaM-vacanaM ceSTitaM-ceSTA vilAso-netravikAraH, yadAha-"hAvo mukhavikAraH syAt, bhaavshcittsmudbhvH| vilAso netrajo jJeyo, vibhramo For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 56 // +++% samudbhavaH // 1 // " salalitaH - samAdhuryaH saMlApaH - parasparabhASaNam, Aha ca - "saMlApo bhASaNaM mithaH" athavA lalitena saha yaH saMlApaH sa tathA, lalitalakSaNaM cedam- "hastapAdAGgavinyAso, netroSThaprayojitaH / saundarya kAminInAM yalalita taraprakIrtitam // 1 // " upacAraH - pUjA, 'sundarastanajaghanavadanakaracaraNanayanalAvaNyarUpayauvanavilAsa kalitAH' sundarAH | stanAdinayanAntA avayavA yAsAM lAvaNyapradhAnarUpeNa spRhaNIyenetyartho yauvanena vilAsena ca kalitA yAstAstathA, iha ca vilAsa evaMlakSaNo grAhyo, yaduktam - "sthAnAsanagamanAnAM hasta netrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 1 // " iti, zliSTa iti suzliSTaH 'suravadhuo'tti vizeSyapadaM, 'sirIsana vaNIyamauyasukumAla tullaphAsAo' | zirISaM - zirISAbhidhAnatarukusumaM navanItaM ca-cakSaNaM te ca te mRdukasukumAre ca- atyantasukumAre iti vizeSyapUrvapadaH | karmadhArayaH tattulyaH sparzo yAsAM tAstathA, 'vavagayakalikalusadhoyaniddhaMtarayamalAo' vyapagate kalikaluSe - rATIpApakarmaNI yAsAM tAstathA dhautau- prakSAlitau nirdhyAtau dagdhau rajaH spRSTAvastho reNuH malastu baddhAvasthaM raja eveti dhautanirmAtAviva | dhautanirmAtA rajomalau yAsAM tAstathA, tataH karmadhArayaH, 'somAu'tti somyA-nIrujaH 'kaMtAo' tti kAmyAH 'piyadaMsaNAo'ti subhagAH, surUpA iti vyaktaM, 'jiNabhattidaMsaNANurAgeNa harisiyAotti jinaM prati bhaktyA kRtvA yo darzanAnurAgo-darzanecchA sa tathA tena harSitAH- saJjAtaromAJcAdiharSakAyAH, 'ovaiyA yAvi'tti avapatitAzcApyavatIrNAH, 'jinasagAsaM'ti jinasamIpe, 'diSeNa' mityAdi devavarNakavanneyaM, navaraM 'ThiyAo ceva'tti UrdhvasthAnasthitA iti // 26 // For Personal & Private Use Only devIvarNanaM sU0 26 // 56 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ taeNaMcaMpAe nayarIe siMghADagatigacaukkacacaracaummuhamahApahapahesumahayA jaNasaddei vA jaNavUhe i vAjaNabole i vA jaNakalakale i vA jaNummIti vA jaNukaliyA i vA jaNasannivAe i vA bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai evaM bhAsai evaM paNNavei evaM parUveha-evaM khalu devANuppiA! samaNe bhagavaM mahAvIre Adigare titthagare sayaMsaMbuddhe purisuttame jAva saMpAviukAme puvANupuTviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe ihamAgae iha saMpatte iha samosaDhe iheva caMpAe NayarIe bAhiM puNNabhadde ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggi| hittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihri| &aa 'tae NaM'ti tato'nantaraM, NamityalaGkAre, siMghADayetyAdAvayaM vAkyArthaH-siGghATakAdiSu yatra mahAjanazabdAdayaH tatra | bahujano'nyo'nyasyaivamAkhyAtIti, tatra siGghATaka-sinATakAbhidhAnaphalavizeSAkAraM sthAnaM trikoNamityarthaH trikaM yatra 4 sthAne rathyAtrayamIlako bhavati catuSka-yatra rathyAcatuSkamIlakaH syAt catvaraM-yatra bahavo mArgA milanti caturmukha| tathAvidhadevakulAdi mahApatho-rAjamArgaH panthA-rathyAmAtraM 'mahayAjanasadde i vA' mahAn janazabdaH-parasparAlApAdirUpaH ikAro vAkyAlaGkArArtho vAzabdaH padAntarApekSayA samuccayArthaH, athavA 'saddei vatti iha sandhiprayogAditizabdo draSTavyaH, sa copapradarzane, tatazca yatra mahAn janazabdaH iti tadvastu, kvacit 'bahujaNasadde i vatti pATho vyaktazca, yatra ca janavyUha iti vA-lokasamUhaH, paraspareNa vA padArthAnAM vizeSeNohanaM vartata ityarthaH, evaM sarvatra, kvacitpaThyate-'jaNavAe i vA jaNullAve i vA' iti tatra janavAdo-janAnAM paraspareNa vastuvicAraNaM ullApastu-teSAmeva kAkA varNanam, Aha ca For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA ** jananirga0 tikam sU027 // 57 // *** *** "syAtsambhASaNamAlApaH, pralApo'narthaka vcH| kAkA varNanamullApaH, saMlApo bhASaNaM mithH||1||" evaM bola:-avya- tavoM dhvaniH, kalakala:-sa evopalabhyamAnavaNevibhAgaH, UrmiH-sambAdhaH utkalikA-laghutaraH samudAya eva sannipAtaHaparAparasthAnebhyo janAnAmekatra mIlanamiti, 'eva'miti vakSyamANaprakAraM vastu 'Aikkhai'tti, AkhyAti sAmAnyana 'bhAsaitti bhASate vizeSataH, etadevArthadvayaM padadvayanAha-'prajJApayati prarUpayati ce'ti, athavA AkhyAti-sAmAnyataH bhASate-vizeSataH prajJApayati-vyaktaparyAyavacanataH prarUpayati-upapattitaH 'iha Agae'tti campAyAm iha saMpatte'tti pUrNabhadre | 'iha samosaDhe'tti sAdhUcitAvagrahe, etadevAha-iha caMpAe' ityAdi 'ahApaDirUvaM'ti yathApratirUpam ucitmityrthH| taM mahapphalaM khalu bho devANuppiyA! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoassavisavaNatAe, kima4 gapuNa abhigamaNavaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe, ekkassavi Ayariyassa dhammiassa suvayaNassa savaNatAe ?, kimaMgapuNa viulassa atthassa gahaNayAe ?, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo sakoremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiaM [viNaeNaM ] pajuvAsAmo etaM Ne meM |peccabhave ihabhave a hiyAe suhAe khamAe nisseasAe ANugAmiattAe bhavissaittikadda yahave uggA| uggaputtA bhogA bhogaputtA 'taM mahapphalaM'ti yasmAdevaM tasmAnmahad-viziSTaM phalam-arthoM bhavatIti gamyaM, 'tahArUvANa'ti tatprakArasvabhAvAnAM mahAphalajananasvabhAvAnAmityarthaH, 'NAmagoyassavitti nAmno-yAdRcchikAbhidhAnasya gotrasya-guNaniSpannAbhidhAnasya 'sava * * // 57 // * * dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ |NayAe 'ti zravaNameva zravaNatA tayA, zravaNenetyarthaH, 'kimaMga puNa'tti kiM punariti pUrvoktArthasya vizeSadyotanArthaH, atyAmantraNe, athavA paripUrNa evAyaM zabdo vizeSaNArthaH, 'abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe tti abhigamanam - abhimukhagamanaM vandanaM-stutiH namasyanaM praNamanaM pratipracchanaM zarIrAdivArtApraznaH paryupAsanaM-sevA eteSAM bhAvastattA tayA, tathA 'egassavi'tti ekasyApi 'Ariyarasa' AryasyAryapraNetRkatvAt 'dhammiyassa'tti dhArmikasya dharmaprayojanatvAt, ata eva | suvacanasyeti, 'vaMdAmo'tti stumaH 'namaMsAmo'tti praNamAmaH 'sakko remo 'tti satkurmaH, AdaraM vastrAdyarcanaM vA vidadhmaH, 'saMmAmoti sanmAnayAmaH ucitapratipattibhiH, 'kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsemo' kalyANaM - kalyANahetutvAdabhyudaya hetumityartho, bhagavantamiti yogaH, maGgalaM-duritopazamahetuM daivataM devaM caityam - iSTadevapratimA tadiva caityaM, 'paryupAsayAmaH' sevAmahe, 'eyaM Ne'tti etad-bhagavadvandanAdi asmAkaM 'pecca bhavetti pretyabhave - janmAntare pAThAntare 'ihabhave ya parabhave ya' 'hiyAe 'pti hitAya pathyAnnavat 'suhAe'ti sukhAya zarmaNe 'khamAe' ti kSamAya saGgatatvAya 'nisseyasAe' tti niHzreyasAya mokSAya 'ANugAmiyattAe' tti AnugAmikatvAya bhavaparamparAsu sAnubandhasukhAya bhaviSyatIti kRtvA - itihetorityarthaH, 'ugga' tti AdidevAvasthApitArakSavaMzajAH 'uggaputta'tti ta eva kumArAvasthAH 'bhoga'tti AdidevAvasthApitaguruvaMzajAH 'bhogaputta'ti ta eva kumArAvasthAH / evaM dupaDoAreNaM rAhaNNA khattiA mAhaNA bhaDA johA pasatthAro mallaI lecchaI lecchaIputtA aNNe ya | bahave rAIsaratalavara mADaMbiya koDuMbiaibha seTThiseNAva isatthavAhapabhitio appegaiA baMdaNavattiaM appe For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam jananirga sU. 27 gaiA pUaNavattiaM evaM sakAravattiyaM sammANavattiyaM daMsaNavattiyaM koUhalavattiyaM appegaiA aTTAviNicchayahe assuyAiM suNessAmo suyAI nissaMkiyAI karissAmo appegaiA aTThAI hejaI kAraNAI vAgaraNAI pucchissaamo| evaM padadvayoccAraNena zeSapadAni jJeyAni, tatra 'rAjanyakA' bhagavadvayasyavaMzajAH, kvacitpaThyate 'ikkhAgA nAyA koravA' hai tatrekSvAkavo nAbheyavaMzajAH nAyatti-nAgavaMzyA jJAtavaMzA vA koravatti-kuruvaMzajAH khattiyatti-sAmAnyarAjakulInAH PlmAhaNatti-pratItAH bhaDatti-zUrAH johatti-yodhAH sahasrayodhAdayaH pasatyArotti-dharmazAstrapAThakAH 'malaI lecchaitti || mallakino lecchakinazca rAjavizeSAH, yathA zrUyante ceTakarAjasyASTAdaza gaNarAjAH-'navamalaI navalecchaI kAsIkosalagA hai aTThArasa gaNarAyANo' iti, 'rAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyaibbhasehiseNAvaisatthavAhapabhitio'tti rAjAno-mANDalikA IzvarA-yuvarAjAH, aNimAdyaizvaryayuktA iti kecit , talavarAH-parituSTanarapativitIrNapaTTabandhavibhUSitA rAjasthAnIyAH mANDavikAH-maNDapAdhipAH kauTumbikAH katipayakuTumbaprabhavo'valagakAH ibhyAH-yadravyanicayAntarito mahebho na dRzyate,8 hai zreSThinaH-zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH senApatayaH-nRpatinirUpitAzcaturaGgasainyanAyakAH sArthavAhAH-sArtha nAyakAH 'vaMdaNavattiyati vandanapratyayaM vandanArthamityarthaH, 'aTThAI heUiM kAraNAI vAmaraNAI pucchissAmotti kvacid 4 dRzyate, tatra arthAn-jIvAdIn hetUna-tadgamakAnanvayavyatirekayuktAn kAraNAni-upapattimAtrANi, yathA nirupamasukhaH 4 |siddho, jJAnAnAbAdhatvaprakarSAditi, vyAkaraNAni-parapranitArthottararUpANi / Jain Education n ational For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ appegaiA savvao samaMtA muNDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavvaissAmo, paMcANuvaiyaM sattasi - kkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivajjissAmo, appegaiA jiNabhattirAgeNa appegaiA jIameaMtikaTTu pahAyA kayabalikammA kayakoUyamaMgalapAyacchittA sirasAkaMThemAlakaDA AviddhamaNisuvaNNA kappiya| hAra'ddhahAratisarayapAlaMbapa laMba mANakaDi suttayasukayasohAbharaNA pavaravatthaparihiyA caMdaNolittagAyasarIrA / 'kayabalikamma'tti kRtaM balikarma svagRhadevatAnAM yaiste tathA, 'kayakoUyamaMgalapAyacchitta'tti kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAni - duHsvapnAdivighAtArthamavazyaMkaraNIyatvAd yaiste tathA, tatra kautukAni -mapItilakAdIni maGgalAni | tu-siddhArthakadadhyakSatAdIni 'uccholaNayadhoya'tti kvaciddRzyate, tatra uccholanena - prabhUtajalakSAlanakriyayA dhautAH - dhautagAtrA ye te tathA, idaM ca snAnasya pracurajalatvasUcanArthaM vizeSaNaM, snAnavyatiriktaprayojanagataM vedamiti, 'sirasAkaMThemAlakaDa'tti zirasA kaNThe ca mAlA kRtA dhRtA yaiste tathA, 'AviddhamaNisuvaNNa'tti AviddhaM parihitaM 'kappiyahAra'ddhahAratisarayapAlaMbalaMbamANaka DisuttasukayasohAbharaNA' kalpitAni - iSTAni racitAni vA hArAdIni kaTIsUtrAntAni yeSAmanyAni |ca sukRtazobhAnyAbharaNAni yeSAM te tathA, 'pavaravatthaparihiya'tti nivasitapradhAnavAsasaH 'caMdaNolittagAyasarI rA' candanAnuliptAni gAtrANi yatra tattathAvidhaM zarIraM yeSAM te tathA / _appegaiA hayagayA evaM gayagayA rahagayA sibiyAgayA saMdmANiyAgayA appegaiA pAyavihAracAriNo | purisavaggurAparikhittA mahayA uktiTThisIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhutbhiamahA samuddaravabhUtapiva kare For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa0 aupapA- |mANA caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM NigacchaMti 2ttA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchati 2ttA samaNassa jananirga tikam bhagao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsaMti, pAsittA jANavAhaNAI ThAvaiMti, 2ttA jANavAhaNehiMto paccoruhaMti, paccoruhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA // 59 // samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti, karittA vaMdaMti NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANANamaMsamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pajjuvAsaMti // (suu027)|| vAcanAntarAdhItamatha padapaJcakaM 'jANagaya'tti yAnAni-zakaTAdIni 'juggagaya'tti yugyAni-golaviSayaprasiddhAni |jampAnAni-dvihastapramANAni caturasrANi vedikopazobhitAni 'gilli'tti hastina upari kollararUpA yAmAnuSaM gilatIveti | 'thilliti lATAnAM yAni aDDapalyAnAni tAnyanyaviSayeSu thillIotti abhidhIyante 'pavahaNa'tti pravahaNAni vegasarAdIni | 'sIya'tti zibikAH kuTAkArAcchAditA jampAnavizeSAH 'saMdamANiya'tti syandamAnikAH puruSapramANAyAmA jampAnavizeSA 4 eva 'pAyavihAracAreNaM' pAdavihArarUpo yazcAraH-saJcaraNaM sa tathA tena, 'purisavAgura'tti vAgurA-mRgavandhanaM puruSo vAgureva || sarvato'vasthAnAt puruSavAgurA 'vaggAvagi gummAgummiti kvaciddazyate, tatra ghargaH-samAnajAtIyavRndaM vargeNa vargeNa ca bhUtvA vargAvargi ata evehAvyayIbhAvasamAsaH, gummAgummiMti-gulma-vRndamAnaM gulmena ca gulmena ca bhUtveti gulmAgulmi, || // 59 // |'mahaya'tti mahatA, raveNeti yogaH, 'uklaDisIhanAyabolakalakalaraveNaMti utkRSTizca-AnandamahAdhvaniH siMhanAdazca-pratItaH bolazca-varNavyaktivarjito dhvanireva kalakalazca-vyaktavacanaH sa eva etallakSaNo yo ravaH sa tathA tena, 'pakkhubbhiyamahA For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ samuddaravabhUyaM piva karemANa'tti prakSubhitamahAjaladhe?SaprAptamiva-tanmayamiva nagaraM vidadhAnA ityarthaH, kvacididaM padacatuSTayaM dRzyate-'pAyadadareNaM bhUmi kaMpemANa'tti tvaritagamanajanitapAdaprahAreNa, 'aMbaratalamiva phoDemANa'tti pAdapAtapratiraveNAkAzaM sphoTayanta iva, 'egadisiM'ti ekayA dizA pUrvoktalakSaNayA, 'egAbhimuha'tti eka bhagavantamabhi-lakSaNIkRtya mukhaM yeSAM te ekAbhimukhAH, 'titthagarAisese'tti tIrthakarAtizeSAn jinAtizayAn, 'jANavAhaNAI ThAvaiMti'tti yAnAni-zakaTAdIni vAhanAni-gavAdIni sthApayanti-sthirIkurvanti, kvacid 'viTThabhaMtI'ti dRzyate, tatra vizeSeNa stambhayanti-nizcalIkurvanti, ito vAcanAntaragataM bahu likhyate-'jANAI muyaMti'tti bhuvi vinyasyanti, 'vAhaNAI visajjeti'tti caraNArtha mutkalayanti, 'pupphataMbolAiyaM AuhamAiyaM saccittAlaMkAra'ti sacittaM ca-sacetanamalaGkAraM ca-rAjalakSaNaM ca visarjayantIti yogaH, kiMrUpaM sacittamityAha-puSpatAmbUlAdikam , AdizabdAt tathAvidhaphalAdigrahaH, tathA alaGkAraM ca kiMvidhamityAha-AyudhAdikam , AyudhaM-khaDgAdi AdizabdAcchatracAmaramukuTaparigrahaH, 'pAhaNAo yatti upAnahI ca, 'egasADiyaM | uttarAsaMgati ekazATakavantamuttarIyavinyAsavizeSaM, 'AyaMta'tti AcAntAH-zaucAthai kRtajalasparzAH, 'cokkha'tti Acama-18 nAdapanItAzucidravyAH , 'paramasuIbhUya'tti ata evAtyarthaM zucIbhUtAH, 'abhigameNaM'ti upacAreNa, 'abhigacchaMti' bhagavantamupacaranti, 'cakkhupphAse'tti darzane 'maNasA egattIbhAvakaraNeNaM'ti anekatvasya ekatvasya bhavanam ekatvIbhAvastasya yat karaNaM tattathA tena ekatvIbhAvakaraNena, Atmana iti gamyate, manasaH ekAgratayetyarthaH, kAyikaparyupAsanAmAha-susamAhiyapasaMtasAhariyapANipAyA' susamAhitaiH-bahivRttyA'tyantanibhRtaiH prazAntaH-antavRttyA upazAntaiH sadbhiH saMhRtaM-saMlInI For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam kRtaM pANipAdaM yaste tathA, ata eva 'aMjalimauliyahatthA' aJjalinA-aJjalirUpatayA mukulitau-mukulAkArau kRtau ll jananirga0 hastau yaiste tathA, vAcikaparyupAsanAmAha-'evameyaM bhaMtetti evametadbhadanta !-bhaTTAraketi sAmAnyataH 'avitahameya'ti vizeva 'asaMdiddhameya'ti zaGkAyA aviSaya ityarthaH, ata eva 'icchiyameyaMti iSTamasmAkametat , ata eva 'paDi. sU027 cchiyameyaMti bhagavanmukhAt patat pratIpsitamAgRhItametat ihaca kiJcidiSTameva dRSTamanyat pratIpsitamevetyata ucyate-'icchi|yapaDicchiyameyaMti, 'sacce NaM esamaThe' prANihito'yamartha iti, mANasiyAe''taccitta'tti tasmin bhagavadacane citta-bhAvamano yeSAM te taccittAH, sAmAnyopayogApekSayAvA taccittAH, 'tammaNa'tti tanmanaso dravyamanaHpratItya vizeSopayogaMvA, 'tallessa'tti tallezyAH bhagavadvacanagatazubhAtmapariNAmavizeSAH, lezyA hi kRSNAdidravyasAcivyajanita AtmapariNAmaH, tadAha-kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmoya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaHprayujyate ||1||"'tyjjhvsiytti ihAdhyava| sAyaHadhyavasitaM taccittatvAdibhAvayuktAnAM satAMtasmin-bhagavadvacane evAdhyavasitaM kriyAsampAdanaviSayaM yeSAM te tadadhyavasitAH, tattiva-jjhavasANa'tti tasminneva-bhagavadvacane tIvramadhyavasAnaM-zravaNavidhikriyAprayatnavizeSarUpaM yeSAM te tathA, tadappiyakaraNa'tti tasmin-bhagavatyarpitAni karaNAni-indriyANi zabdarUpAdiSu zrotracakSurAdIni yaiste tadarpitakaraNAH, tayaTThovautta'tti // 6 // tasya-bhagavadvacanasya yo'rthastatropayuktA ye te tadarthopayuktAH, 'tabbhAvaNAbhAviya'tti tena-bhagavadvacanena tadarthena vA yakA bhAvanA-vAsanA prAktanamuhUrte tayA bhAvitA-vAsitA na vAsanAntaramupagatA yete tadbhAvanAbhAvitAH, ata eva 'egamaNa'tti For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 manaso vA pramuditatvAt , aNannamaNatti bhagavanmanasa ityarthaH, kimuktaM bhavati ?-'jiNavayaNadhammANurAgarattamaNA' jina-||4 vacane jinavadane vA dharmAnurAgeNa raktaM mano yeSAM te tathA, ekArthikAni vaitAni tanmanaHprabhRtIni sarvANi padAni tadekAgratAprakarSapratipAdanArthAnIti, 'viyasiyavarakamalanayaNavayaNa'tti vikasitAni varakamalAnIva nayanavadanAni yeSAM te tathA paryupAsata iti / 'samosaraNAIti samavasaraNAni-vasatayaH 'gavesaha'tti bhagavadavasthAnAvagamArtha nirUpayata , ka bhagavAnavasthita iti jAnIteti bhAvaH / 'AgaMtAresu vatti AgantugArANi-yeSvAgantukA vasanti, 'ArAmAgAresu vatti ArAmamadhyavartigRheSu 'AesaNesu vatti AvezanAni yeSu lokA Avizanti tAni cAyaskArakumbhakArAdisthAnAni, 'Ava-12 | sahesu vatti AvasathAH-parivrAjakasthAnAni, 'paNiyagehesu vatti paNyagRhANi haTTA ityarthaH, 'paNiyasAlAsu vatti bhANDa zAlAsu, gRhaM sAmAnya zAlA tu gRhameva dIrghataramuccataraM ca, evaM 'jANagihesu jANasAlAsutti 'koThAgAresutti dhAnya| gRheSu 'susANesu'tti zmazAneSu 'sunnAgAresu'tti zUnyagRheSu 'parihiMDamANe'tti bhraman parigholemANe'tti gamAgamaM kurvan // 27 // | tae NaM se pavittivAue imIse kahAe laDhe samANe hadvatuDhe jAva hiyae pahAe jAva appamahagyAbharaNAla|kiasarIre sayAo gihAo paDiNikkhamai, sayAo gihAo paDiNikkhamittA caMpANayariM majjhamajjhaNaM jeNava bAhiriyA savveva hehilA vattavvayA jAva NisIyaha NisIittA tassa pavittivAuassa advattarasasa| yasahassAI pIidANaM dalayati, 2ttA sakArei sammANeDa sakkArettA sammANettA paDivisajjei (sU0 28) // 1 apramAditvAt / CANCARNARMERASACARRCRACT For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ samara nagarIsa0 aupapAtikam sU029 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte balavAuaM AmaMtei AmaMtettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANupiA! AbhisekaM hatthirayaNaM paDikappehi, hayagayarahapavarajohakaliaM ca cAuraMgiNiM seNaM saNNAhihi, subhaddApamuhANa ya devINaM bAhiriyAe uvaTThANasAlAe pADiekkapADiekkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaTThaveha, caMpaM NayariM sabhitarabAhiriaM AsittasittasuisammaTTharatyaMtarAvaNavIhiaM maMcAimaMcakaliaM NANAviharAgaucchiyajjhayapaDAgAipaDAgamaMDiaM lAulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNajAvagaMdhavaTTibhUaM kareha kAraveha karittA kAravettA eamANatti paJcappiNAhi, nijAissAmi samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivaMdae // (sU0 29) // | prakRtavAcanA'nuzrIyate-'balavAuyaM ti balavyApRtaM-sainyavyApAraparAyaNam 'AbhisekkaM ti abhiSekamahatItyAbhiSekyaM, hatthirayaNaM'ti pradhAnahastinaM 'paDikappehi'tti pratikalpaya sannaddhaM kuru 'pADekkaMti pratyekamekaikazaH 'jattAbhimuhAIti gamanAbhimukhAni 'juttAI'ti yuktAni-balIvAdiyutAni, kvacit yugyAni paThyante, tAni ca jampAnavizeSAH, 'jANAIti || zakaTAni 'sabhitaravAhiriya'ti sahAbhyantareNa nagaramadhyabhAgena bAhirikA-nagarabahirbhAgo yatra tattathA, kriyAvizeSaNaM cedam , 'AsittasaMmajiovalittaM' AsiktAm-udakacchaTena sammArjitAM-kacavarazodhanena upaliptAM-gomayAdinA, keSvi|tyAha-'siMghADagatigacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesu' idaM ca vAkyadvayaM kvacinnopalabhyate, tathA 'AsittasittasuisammaharatthaM rAvaNavIhiyaM' AsiktAni-ISat siktAni siktAni ca-tadanyathA ana eva zucIni-pavitrANi saMmRSTAni kacavarApanayanena ALCROSACRECASSES 1 dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthyAntarANi-rathyAmadhyAni ApaNavIthayazca-haTTamArgA yatra sA tathA tAM , 'maMcAimaMcakaliyaM' maJcA-mAlakAH prekSaNadraSTajanopavezananimittam atimaJcAH-teSAmapyupari ye taiH kalitA yA sA tathA tAM, 'NANAviharAgaucchiyajjhayapaDAgAipaDAga| maMDiyaM' nAnAvidharAgairucchritaiH-UvIkRtaiH dhvajaiH-cakrasiMhAdilAJchanopetaiH patAkAbhiH-taditarAbhiratipatAkAbhizca patAkoparivartinIbhirmaNDitA yA sA tathA tAM, zeSo nagarIvarNakazcaityavarNaka ivAnugamanIyaH, 'ANatti paJcappiNAhitti MI'AjJaptikAm' AjJA pratyarpaya-sampAdya mama nivedayetyarthaH // 29 // tae NaM se balavAue kaNieNaM raNNA evaM butte samANe hadvatujAvahiAe karayalapariggahi sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vayAsI-sAmitti ANAi viNaeNaM vayaNaM paDisuNei 2ttA hatthivAuaM AmaMtei AmaMtettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! kUNiassa raNNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappehi, hayagayarahapavarajohakaliyaM cAuraMgiNiM seNaM saNNAhihi saNNAhittA eamANatti paJcappiNAhi / tae NaM se hatthivAue balavAuassa eamahaM socA ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei paDisuNittA cheAyariyauvaesamaivikappaNAvikappehiM muNiuNehiM ujalaNevatthahatthaparivatthiaMsusaja dhammiasaNNaddhabaddhakavaiyauppIliyakacchavacchageveyabaddhagalavarabhUsaNavirAyaMtaM ahiyateajuttaM salaliavarakaNNapUravirAiaM palaMbauccUlamahuarakayaMdhayAraM cittapariccheapacchayaM paharaNAvaraNabhariajuddhasajaM sacchattaM sajjhayaM saghaMTaM sapaDAgaM paMcAmelaaparimaMDiAbhirAmaM osAriyajamalajualaghaMTa vijupaNaddhaM va kAlamehaM uppAiyapavvayaM va For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam |caMkamaMtaM mattaM gulagulaMtaM maNapavaNajaiNavegaM bhImaM saMgAmiyAojaM AbhisekaM hatthirayaNaM paDikappaI paDi-|| senAmajaH kappettA hayagayarahapavarajohakaliaM cAuraMgiNiM seNaM saNNAhei, saNNAhittA jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai uvAgacchittA eamANatti pacappiNai / tae NaM se balavAue jANasAliaM saddAvei 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! subhaddApamuhANaM devINaM bAhiriyAe uvahANasAlAe pADiekka-12 pADiekAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaThThaveha 2ttA eamANatti pnycppinnaahi| | 'hatthivAue'tti hastivyAvRto mahAmAtraH, iha pradeze 'AbhiseyaM hatthirayaNaM'ti yatkvacid dRzyate so'papAThaH, agre etasya vakSyamANatvAt , 'cheAyariyauvaesamaikappaNAvikappehi cheko-nipuNo ya AcAryaH-zilpopadezadAtA tasyopadezAdyA 4 matiH-buddhistasyA ye kalpanA-vikalpAH kluptibhedAste tathA taiH, kiMvidhaiH ?-'suNiuNehiMti vyaktaM, nipuNanarairvA, 'ujja-15 laNevatthahatthaparivatthiya'ti ujjvalanepathyena-nirmalaveSeNa hatthaMti-zIghraM paripakSitaM-parigRhItaM parivRttaM yattattathA tat , pAThAntare ujjvalanepathyairiti, 'susajati suSThu praguNaM, 'dhammiyasaNNaddhavaddhakavaiyauppIliyakacchavacchageveyabaddhagalavarabhUsaNavirAyaMtaMti dharmaNi niyuktA dhArmikAH taiH sannaddhaM-kRtasannAhaM yattaddhArmikasannaddhaM baddhaM kavacaM-sannAhavizeSo yasya tattathA, tadeva baddhakavacikam , athavA dharmitAdayaH zabdA ekArthA eva sannaddhatAprakarSakhyApanArthAH, bhedo vaiSAmasti, sa ca rUDhi // 62 // to'vaseyaH, tathA utpIDitA-gADhIkRtA kakSA-hRdayarajjurvakSasi-urasi yasya tattathA, 'vakSaHkakSa' iti pAThAntaraM, tathA baddhaM graiveyaka-grIvAbharaNaM gale yasya tattathA, tathA varabhUSaNairvirAjamAnaM yattattathA, graiveyakabaddhabhUSaNavirAjitamiti NACOCOMCOLLECCLASA For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThAntaraM, tato dharmitAdInAM karmadhArayaH, atastat , 'ahiyateyajuttaMti kvacidRzyate, tatrAdhikAdhikena-atyarthamadhikena ahitAnAM vA zatrUNAmahitena-apathyena tejasA-prabhAveNa yuktaM yattattathA tat / 'salaliyavarakaNNapUravirAiyaM' |salalite-lAlityopete vare ye karNapUre-karNAbharaNe tAbhyAM virAjitaM yattattathA tat, 'palaMbauccalamahuarakayaMdhayAra' pralambAnyavacUlAni-TagakanyastAdhomukhakUrcakA yasya tat pralambAvacUlaM madhukaraiH-bhramarairmadajalagandhAkRSTaiH kRtamandhakAraM yasya tattathA, tataH karmadhArayaH, atastat, vAcanAntaraM tvevaM neyaM 'viracitavarakarNapUraM salalitapralambAvacUlaM ca cAmarotkarakRtAndhakAraM ca yattattathA tat, cAmarokarakRtAndhakAratA tu cAmarANAM kRSNatvAt , 'cittapariccheyapacchayaM' citraH pariccheko-laghuH pracchado-vastravizeSo yasya tattathA tat, 'paharaNAvaraNabhariyajuddhasajja' praharaNAvaraNAnAm-AyudhakavacAnAM bhRtaM yat yuddhasajja ca-saGgrAmapraguNaM yattattathA tat , pAThAntare 'sacApazarapraharaNAvaraNabharitayuddhasajja'miti, sacchatraM sadhvaja saghaNTamiti vyaktam , sapatAkamityapi dRzyate, tatra patAkA-garuDasiMhAdicihnara-14 hitAH, 'paMcAmelayaparimaMDiyAbhirAmaM paJcabhiH-AmelakaiH cUDAbhiH parimaNDitamata evAbhirAma-ramyaM yattat tathA tat , | 'osAriyajamalajuyalaghaMTe' avasAritam-avalambitaM yamalaM-samaM yugalaM-dvikaM ghaNTayoryatra tattathA tat , 'vijupaNaddhaM va | kAlamehaM' ghaNTApraharaNAdInAmujjvaladIptiyuktatvena vidyutkalpatvAt vidyutparigatamivetyuktaM, hastidehasya kAlatvena mahattvena ||8 ca meghakalpatvAt kAlameghamityuktam , 'uppAiyapavayaM va caMkamata' svAbhAvikaparvato hi na caGgamate ata ucyate autpAtika-| parvatamiva cakramyamANaM, pAThAntaretu autpAtikaparvatamiva sakkhaMti-sAkSAt , 'mattaM gulugulaMta'miti vyaktaM, kvacit 'mahAmegha' 158 For Personal & Private Use Only Jan Education International
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagAsajja aupapAtikam sa030 miveti dRzyate, 'maNapavaNajaiNavegaM' manaHpavanajayI vego yasya tattathA tat, zIghravegamiti kvacit , 'bhImaM saMgAmiyAyoggaM' sAGghAmika AyogaH-parikaro yasya tattathA tat, pAThAntare 'saMgAmiyAoja' sAGgrAmikAtodyaM-sAmAmikavAdyamityarthaH, | pAThAntare sAnAmikam ayodhyaM-yena sahAparo hastI na yoddhuM zaknoti tadayodhyaM / / tae NaM se jANasAlie balavAuassa eamaha ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei paDisuNittA jeNeva jANasAlA teNeva uvAgacchada teNeva uvAgacchittA jANAI paccuvekkhei 2ttA jANAI saMpamajei 2ttAjANAI saMvaddei jANAI saMvaddettA jANAI NINei jANAI NINettA jANANaM dUse pavINei 2ttA jANAI samalaMkarei |2ttA jANAI varabhaMDakamaMDiyAiM kareti 2ttA jeNeva vAhaNasAlA teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA vAhaNAI paccuvekkhei 2ttA vAhaNAI saMpamajai 2ttA vAhaNAI NINei 2ttAvAhaNAI apphAlei 2ttA dUse pavINei 2ttA vAhaNAI samalaMkarei 2ttA vAhaNAI varabhaMDakamaMDiyAI karei 2ttA vAhaNAI jANAI joei 2ttA paodalahiM paoadhare a samaM ADahai ADahittA vaTTamaggaM gAhei 2ttA jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai 2ttA | balavAuassa eamANattiaM pacappiNai / tae NaM se balavAue Nayaraguttie AmaMtei 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! caMpaM NayariM sambhitarabAhiriyaM Asitta jAva0 kAravettA eamANatti pacappiNAhi / tae NaM se NayaraguttIe balavAuassa eamaDaM ANAe viNaeNaM paDisuNei 2ttA caMpaM NayariM sabhitarabAhiriyaM AsittajAva0 kAravettA jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai 2ttA eamANatti paJcappiNai / tae NaM For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ se balavAue koNiassa raNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekaM hatthirayaNaM paDikappiaM pAsai hayagaya jAva0 saNNAhiaM pAsai, subhaddApamuhANaM devINaM paDijANAiM uvaviAI pAsai, caMpaM NayariM sambhitarajAva0 gaMdhavaTTibhUaM kayaM pAsai, pAsittA hatuDacittamANaMdie pIamaNe jAva hiae jeNeva kRNie rAyA bhaMbhasAraputte teNeva uvAgacchai 2ttA karayalajAva evaM vayAsI-kappie NaM devANuppiyANaM Abhisikke hathirayaNe hayagayapavarajohakaliA ya cAuraMgiNI seNA saNNAhiA subhaddApamuhANaM ca devINaM bAhiriyAe a uvaTTANasAlAe pADiekapADiekkAiM jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaThThAviyAiM caMpA gayarI sambhitarabAhiriyA AsittajAva gaMdhavahiA kayA, taM nijaMtu NaM devANuppiyA!samaNaM bhagavaMmahAvIraM abhivNdaa||(suu030) ___ 'jANAI paccuvekkhei'tti zakaTAdIni pratyupekSate-nirIkSate 'saMpamajeItti virajIkaroti, 'nINei'tti zAlAyA niSkAzayati, 'saMvaTTeitti saMvartayati ekatra sthAne nyasyati, 'dUse pavINeItti dUSyANi-tadAcchAdanavastrANi pravinayati-apasAra| yati, 'samalaMkAreitti samalaGkaroti-yantrayokrAdibhiH kRtAlaGkArANi karoti, 'varabhaMDagamaMDiyAIti pravarAbharaNabhUSitAni, hai | 'vAhaNAIti balIvAdIn 'apphAleitti AsphAlayati hastenA''tADayati-uttejayatItyarthaH, 'dUse pavINeItti makSikAmazakAdinivAraNArthaM niyuktAni vastrANi vyapanayati 'jANAI joei'tti vAhanairyAnAni yojayatIti saMbandhayatItyarthaH, |'paoyalaDiMti pratotrayaSTiM-prAjanakadaNDaM, 'paoyadhare ya'tti pratotradharAn zakaTakheTakAn 'samaM ti ekakAlaM 'ADahaItti | AdadhAti niyuGkte, 'varlDa gAheitti varma grAhayati yAnAni mArge sthApayatItyarthaH // 30 // For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 64 // tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte balavAuassa aMtie eamaTuM socA Nisamma hahatujAvahiae / | koNika jeNeva adRNasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA aTTaNasAlaM aNupavisai 2ttA aNegavAyAmajoggavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM saMte parissaMte sayapAgasahassapAgehiM sugaMdhatellamAiehiM dappaNijjehiM mayaNijjehiM viMha-8 sU0 NijjehiM savidiyagAyapalhAyaNijjehiM abhigehiM abhigie samANe tellacammaMsi paDipuNNapANipAyasukumAlakomalatalehiM purisehiM cheehiM dakkhehiM pattaddehiM kusalehiM mehAvIhiM niuNasippovagaehiM abhigaNaparimaddaNuvvalaNakaraNaguNaNimmAehiM aDhisuhAe maMsasuhAe tayAsuhAe romasuhAe cauvihAe saMvAhaNAe saMvAhie samANe avagayakheaparissame aTTaNasAlAu paDiNikkhamai paDiNikkhamittA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA majaNagharaM aNupavisai 2ttA samuttajAlAulAbhirAme vicittamaNirayaNakuhimatale ramaNije pahANamaMDasi NANAmaNirayaNabhatticittaMsi pahANapIDhaMsi suhaNisaNNe suddhodaehiM lIgaMdhodaehiM pupphodaehiM suhodaehiM puNo 2 kallANagapavaramajaNavihIe majie tattha kouasaehiM bahuvi-|| hehiM kallANagapavaramajaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAiyalUhiaMge srssurhigosiiscNdnnaannulittgtte| 4 ahayasumahagghadUsarayaNasusaMvue suimAlAvaNNagavileveNa AviddhamaNisuvaNNe kappiyahAradvahAratisarayapAlaMbapalaMbamANakaDisuttasukayasobhe piNaddhagevijaaMgulijagala liyaMgayalaliyakayAbharaNe varakaDagatuDiyathaMbhianue ahiyarUvasassirIe muddiApiMgalaMgulie kuMDala ujjoviANaNe mauDadittasirae hArotthayasukayara For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * iyavacche pAlaMbapalabamANapaDasukayauttarije nnaannaamnniknngrynnvimlmhrihnniunnoviamisimisNtviriysusilitttthvisitthtthlhaaviddhviirvle| 'aTTaNasAla'tti vyAyAmazAlA'aNegavAyAmajoggavaggaNavAmaddaNamalajuddhakaraNahi~ ti anekAni yAni vyAyAmAya-vyAyAmanimittaM yogyAdIni tAni tathA taiH, tatra yogyA-guNanikA valAnam-ullaGghanaM vyAmaInaM-parasparasyAGgamoTanaM mallayuddhaM-pratItaM karaNAni ca-aGgabhaGgavizeSA mallazAstraprasiddhAH, sayapAgasahassapAgehi ti zatakRtvo yatpakkamaparAparauSadhIrasena saha zatena vA kArSApaNAnAM yatpakvaM tacchatapAkamevamitaradapi, 'sugaMdhatellamAIehiMti atra abhyaGgairiti yogaH,AdizabdAd ghRtakarpUrapAnIyAdiparigrahaH, kimbhUtairityAha-'pINaNijehiMti rasarudhirAdidhAtusamatAkAribhiH 'dappaNijehiM'tidarpaNIyairbalakaraiH 'mayaNijehiti madanIyairmanmathavarddhanaiH 'vihaNijehiMti bRhaNIyairmAsopacayakAribhiH 'sabiMdiyagAyapalhAyaNijjehiM'ti pratItaM, etAni padAni vAcanAntare kramAntareNAdhIyante, 'tellacammaMsitti tailAbhyaktasya yatra sthitasya sambAdhanA kriyate tattailacarma, tatra saMvAhietti yogaH, 'paDipuNNapANipAyasukumAlakomalatalehiM ti pratipUrNAnAM pANipAdAnAM sukumArakomalA 1 na ca vAcyaM 'prANituryAGgANA' miti dvandvaikatvabhAvAdasAdhu, siddha ekavacanena kArye bahuvacanAttadanityatA, na ca tato'sAdhurayaM, yadvA'nekapANivivakSayA pANipAdaM ca pANipAdaM ca pANipAdaM ca pANipAdAni teSAmiti samAhAragarbho dvandvaH teSAM pANipAdAnAmiti syAd, Alocyametadavirodhena sudhiyaa| For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 65 // ni- atyantakomalAni talAni - adhobhAgA yeSAM te tathA taiH, 'cheehiM'ti chekai:- avasarajJaiH, dvisaptatikalApaNDitairiti vRddhAH, 'dakkhehiM'ti kAryANAmavilambitakAribhiH 'pattaTThehiM' ti prAptArthaiH - labdhopadezairityarthaH 'kusa lehiM' ti sambAdhanAkamaNi sAdhubhiH 'mehAvIhiMti medhAvibhiH - apUrvavijJAnagrahaNazaktikaiH 'niuNasippovagaehiM ti nipuNAni - sUkSmANi yAni zilpAni - aGgamardanAdIni tAnyupagatAni - adhigatAni yaiste tathA taiH, 'abhaMgaNaparimaddaNubalaNakaraNaguNaNimmAehiM ti abhyaGganamarddanodvalanAnAM pratItArthAnAM karaNe ye guNAH - vizeSAsteSu nirmAtA ye te tathA taiH / 'aTThisuhAe' tti asthnAM sukhahetutvAdasthisukhA tayA, evaM zeSANyapi, 'saMvAhaNAe 'ti sambAdhanayA saMvAhanayA vA, vi zrAmaNayetyarthaH, 'avagayakheya parissame 'tti khedo- dainyaM 'khida dainye' iti vacanAt parizramaH- vyAyAmajanitazarIrAsvAsthyavizeSaH, 'samatta jAlAulAbhirAme'tti samastaH- sarvo jAlena - vicchatticchidropetagRhAvayavavizeSeNAkulo-vyApto'bhirAmazcaramyo yaH sa tathA pAThAntare samuktena - muktAphalayutena jAlenA''kulo'bhirAmazca yaH sa tathA, 'vicittamaNirayaNakuTTi matale 'tti kuTTimatalaM - maNibhUmikA, 'suhodahiMti zubhodakaistIrthodakaiH sukhodakairvA - nAtyuSNairityarthaH, 'gaMdhoda ehiM 'ti zrIkhaNDAdirasamizra : 'pupphodaehiM'ti puSparasamizraiH 'suddhoda ehiM'ti svAbhAvikairityarthaH, 'tattha kouyasaehiM ti tatrasnAnAvasare yAni kautukAnAM rakSAdInAM zatAni taiH 'pamhalasukumAlagaMdhakAsAilUhiyaMge' pakSmalA - pakSmavatI ata eva sukumAlA gandhapradhAnA kASAyI - kaSAyaraktazATikA tayA lUkSitaM virukSitamaGga - zarIraM yasya sa tathA / For Personal & Private Use Only koNika 0 sU0 31 // 65 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 'ahayamumahagghadUsarayaNasusaMkueM' ahataM - malamUSikAdibhiranupadUSitaM pratyagramityarthaH sumahArghaM ca - bahumUlyaM yaddRSyaratnaMpradhAnavastraM tena saMvRtaH - parigataH tadvA suSThu saMvRtaM parihitaM yena sa tathA, 'suimAlAvaNNagavilevaNe ya'tti zucinI - pavitre mAlA ca - kusumadAma varNakavilepanaM ca-maNDanakAri kuGkumAdivilepanaM yasya sa tathA, caH samuccaye, yadyapi varNakazabdena nAmakoSe candanamabhidhIyate tathApi 'gosIsacaMdaNANulittagatte' ityanenaiva vizeSaNena tasyoktatvAdiha varNakazcandanamiti na vyAkhyAtam, 'AviddhamaNisuvaNe'tti AviddhaM parihitaM kappiya ityAdi prAgvat, 'piNaddhagevejjaga aMgulijjagalaliyaMgayalaliyakayAbharaNe' pinaddhAni - baddhAni grIvAdiSu graiveyakAGgulIyakAni - grIvAbharaNAGgulyAbharaNAni yena sa tathA, lalitA| Ggake - lalitazarIre kRtAni - vinyastAni lalitAbharaNAni tadanyAni yena sa tathA tataH karmadhArayaH, athavA pinaddhAni - | graiveyakAGgulIyakAni lalitAGgavadeva lalitakacAbharaNAni ca - manojJakezAbharaNAni puSpAdIni yena sa tathA, 'varakaDagatuDiyarthabhiyabhue' varakaTakatuTikaiH - pradhAna hastAbharaNavAhvAbharaNavizeSairvahutvAtteSAM taiH stambhitAviva stambhitau bhujau yasya sa tathA, ' ahiyaruvasassirIe' adhikarUpeNa sazrIkaH - sazobho yaH sa tathA, 'mudrikApiGgalAGgalIka' iti kvaciddRzyate, 'kuNDalodyotitAnano mukuTadIptaziraskaH' iti pratItaM, 'hArotthayasukayaraiyavacche' hArAvastRtena - hArAvacchAdanena suSThu kRtaratikaM vakSa-uro yasya sa tathA, 'pAlaMbalaMbamANapaDa sukayauttarije' pralambena - dIrgheNa pralambamAnena ca-jhumbamAnena paTena suSThu kRtamuttarIyam - uttarAsaGgo yena sa tathA, 'NANAmaNikaNagarayaNa vimalamaharihaNiuNoviyamisimi saMta viraiyasu For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 66 // siliMDavisiThThalaThThaAviddhavIravalae' nAnAmaNikanakara lairvimalairmahA hai nipuNena zilpinA oviyatti - parikarmitaiH misimi| saMtatti - dedIpyamAnairviracitAni nirmitAni suzliSTAni - susandhIni viziSTAni anyebhyo vizeSavanti laSTAni - manoharANi AviddhAni - parihitAni vIravalayAni varavalayAni vA yena sa tathA subhaTo hi yadi kvacidanyo'pyasti vIrastadA'sau mAM | vijityA''mocayatvetAni valayAnIti sparddhayan yAni kaTakAni paridadhAti tAni vIravalyAnItyucyante / kiM bahunA ? kapparukkhae ceva alaMkiyavibhUsie NaravaI sakoraMTamalladA meNaM chatteNaM dharijamANeNaM caucA| maravAlavIjiyeMge maMgalajayasaddakayAloe majjaNagharAo paDinikkhamai majjaNagharAu paDiNikkhamittA aNega| gaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMbiya koDuMbiyainbhasehiseNA vaisatthavAhadUasaMdhivAla saddhi saMparivuDe dhavalamahA mehaNiggae iva gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasivva piadaMsaNe NaravaI jeNeva bAhi| riA uvaThANasAlA jeNeva Abhiseke hattharayaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA aMjaNagirikUDasaNNibhaM gavaI ravaI dUrUDhe / 'kapparukkhae ceva'tti kalpavRkSa iva 'alaMkiyavibhUsie' tti alaGkRto- mukuTAdibhiH vibhUSito - trastrAdibhiriti, 'sakoraMTa malladA meNaM ti sakoraNTAni - koraNTakAbhidhAnakusumastavakavanti mAlyadAmAni - puSpasrajo yatra tattathA tena / vAcanAntare punazchatravarNaka evaM dRzyate - 'abbhapaDalapiMgalujaleNa' abhrapaTalamiva - meghavRndamiva bRhacchAyAhetutvAt abhrapaTalaM For Personal & Private Use Only koNika 0 sU0 31 // 66 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ REG piGgalaM ca-kapizaM suvarNakambikAnirmitatvAt ujjvalaM-nirmalaM yattattathA, athavA abhram-abhraka pRthivIkAyapariNAmavizeSastatpaTalamiva piGgalaM ca-ujjvalaM ca yattattathA tena, 'aviralasamasahiyacaMdamaMDalasamappabheNaM' aviralaM ghanazalAkAvattvena samaM tulyazalAkAyogena sahiyatti-saMhatamanimnonnatazalAkAyogAt candramaNDalasamaprabhaM ca yaddIpyA tattathA tena, 'maMgala| sayabhatticheyavicittiyakhiMkhiNimaNihemajAlaviraiyaparigayaperaMtakaNagaghaMTiyApayaliyakiNikiNitasuisuhasumahurasaddAlasohi| eNaM' maGgalAbhiH-mAGgalyAbhiH zatabhaktibhiH-zatasaGkhyA vicchittibhiH chekena-nipuNena zilpinA vicitritaM yattattathA, kiGkiNIbhiH-kSudraghaNTikAbhiH maNihemajAlena ca-ratnakanakajAlakena viracitena-kRtena viziSTaratidena vA parigataM-pariveSTitaM yattattathA, paryanteSu-prAnteSu kanakaghaNTikAbhiH pracalitAbhiH kiNikiNAyamAnAbhiH zrutisukhasumadhurazabdavatIbhizca, Alapratyayasya matvarthIyatvAt , zobhitaM yattattathA, tataH padatrayasya karmadhArayo'tastena, 'sappayaravaramuttadAmalaMbaMtabhUsaNeNaM' sapratarANi-AbharaNavizeSayuktAni yAni varamuktAdAmAni-varamuktAphalamAlAH laMbaMtatti-pralambamAnAni tAni bhUSaNAni | yasya tattathA tena, 'nariMdavAmappamANaruMdaparimaMDaleNaM' narendrasya-tasyaiva rAjJo vAmapramANena-prasAritabhujayugalamAnena runda| vistIrNa parimaNDalaM-vRttabhAvo yasya sa tattathA tena, 'sIyAyavavAyavarisavisadosanAsaNeNa' zItAtapavAtavRSTiviSajanyadoSANAM zItAdilakSaNadoSANAM vA vinAzanaM yattattathA tena, 'tamarayamalabahalapaDaNadhADaNappabhAkareNa' tamaH-andhakAra | rajo-reNurmala:-pratItaH eSAM bahalaM-dhanaM yatpaTalaM-vRndaM tasya dhADanI-nAzanI yA prabhA-kAntistatkaraNazIlaM yattattathA tena, athavA-rajomalatamobahalapaTalasya dhADane prabhAkara iva-divAkara iva yattattathA, 'uusuhasivacchAyasamaNubaddheNaM' Rtau-kAlavi For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam zeSe sukhA-sukhahetuHRtusukhA zivA-nirupadravA yA chAyA-AtapavAraNalakSaNA tayA samanubaddham-anavacchinnaM yattattathA tena, koNika0 | 'veruliyadaMDasajieNaM'ti vaiDUryamayadaNDe sajjitaM-vitAnitaM yattattathA tena, 'vairAmayavasthiniuNajoiyaahasahassavarakaMcaNasalAganimmieNa' vajramayyAM vastau-zalAkAnivezanasthAne nipuNena zilpinA yojitAH-sambandhitAH asahassatti-aSTo- sU0 31 sarasahasrasaGkhyAH yA varakAJcanazalAkAstAbhinirmitaM yattattathA tena, 'sunimmalarayayasucchaeNa'ti sunirmalo rajatasya sambandhI succhadaH-zobhanapracchAdanapaTo yatra tattathA tena, 'niuNoviyamisimisiMtamaNirayaNasUramaMDalavitimirakaraniggayaggapaDiha| yapuNaravipaJcAyaDaMtacaMcalamiriikavayaM viNiMmuyaMteNaM' nipuNena zilpinA nipuNaM vA yathA bhavati evaM uviyatti-parikamitAni misimisiMtatti-dedIpyamAnAni yAni maNiratnAni tAni tathA sUramaNDalAd-AdityabimbAt ye vitimirA| hatAndhakArAH karA:-kiraNA nirgatAsteSAM yAnyagrANi tAni pratihatAni-nirAkRtAni punarapi pratyApatanti ca-prati vartamAnAni yasmAccaJcalamarIcikavacAttattathA, athavA sUramaNDalAd vitimirakarANAM nirgatAnAmagraiH pratihataM punarapi pratyA|patacca tacca taccaJcalamarIcikavacaM ca-capalarazmiparikara iti samAsaH, nipuNopitamisimisAyamAnamaNiratnAnAM yatsUrama4 NDalavitimirakaranirgatAgrapratihataM punarapi pratyApataccaJcalamarIcikavacaM yattattathA tadvinirmuzcatA-visRjatA, 'sapaDidaMDeNaM' ||8 atibhArikatayA ekadaNDena durvahatvAtsapratidaNDena, 'dharijamANeNaM AyavatteNaM virAyate' iti vyaktam , adhikRtavAcanAyatu catuzcAmaravAlavIjitAGga iti vyaktaM, vAcanAntare tu 'cauhiyapavaragirikuharavicaraNasumuiyaniruvahayacamarapacchimasarIrasaMjAyasaMgayAhiM' cauhiyatti-catasRbhiH, 'tAhiya'tti kvacit tatra tAbhizca tathAvidhAbhirvarNakavarNitasvarUpAbhiH cAmarAbhi dain Educa For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ RESS kalita iti yogaH, iha ca cAmarazabdasya napuMsakaliGgAtve'pi strIliGganirdezo lokarUDheH chAndasatvAdvA na duSTaH, pravaraM yagirikuharaM-parvatanikuJjastatra yadvicaraNaM-sazcaraNaM tena sumuditA-atihRSTA nirupahatAzca-upaghAtarahitA ye camarA: ATavyagovizeSAsteSAM yatpazcimazarIraM-dehasya pazcimo bhAgastatra yA saJjAtA-utpannAH saGgatAzca-anavadyAstAstathA tAbhiH, | 'amaliyasiyakamalavimalujaliyarayayagirisiharavimalasasikiraNasarisakaladhoyanimmalAhiM'amalitam-amarditaM yatsitaka& malaM-puNDarIkaM tathA vimala-nirmalaM ujjvalitam-uddIptaM yadrajatagirizikharaM-vaitAbyagirikUTaM tathA vimalA ye zazikira NAstatsadRzyo yAstAstathA tAzca tAH kaladhautanirmalAzca-rUpyavadujjvalA iti samAso'tastAbhiH, 'pavaNAhayacavalalaliyataraMgahatthanaccaMtavIipasariyakhIrodagapavarasAgarappUracaMcalAhiM' pavanAhatAH-vAyupreritAzcapalAH-taralA lalitA-manoharAsta| raGgahastAH-pratanukallolapANayastaiH nRtyanniva nRtyan yaHsa tathA vIcayo-mahAkallolAstaiH prasRtazca-vistAramupagataH sa cAsau kSIrodakazca-kSIrAkArajalaH sa cAsau pravarasAgarazceti karmadhArayastasya ya utpUraH-prakRSTaH pravAhaH sa tathA tadvaccaJcalA| yAstAstathA tAbhiH, 'mANasasaraparisarapariciyAvAsavisayavesAhi' iha haMsavadhUbhiriva kalita ityanena sambandhaH, mAnasAbhidhAnasarasaH parisare-prAnte paricitaH-punaH punaH kRta AvAso-nivAso yakAbhistAstathA tAzca tA vizadaveSAzca-dhavalAkArA iti karmadhArayo'tastAbhiH, 'kaNagagirisiharasaMsiyAhiM' kanakagireH-meroranyasya vA yacchikharaM tatsaMsRtA yAstAstathA tAbhiH, 'uvaiyauppaiyaturiyacavalajaiNasigyavegAhiM' avapatitotpatitayoH-nipatanotpatanayostvaritacapala:-atya|ntacapalaH javinaH-zIgho vegavatAM madhye'tizIghro vego-gativizeSo yAsAM tAstathA tAbhiH, 'haMsavadhUyAhiM ceva kalie' girisiharasaMsiyAsI-nivAso yakAbhisva kalita ityanena For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 68 // *446 haMsikAbhiriva yuktaH, iha ca haMsikAbhizcAmarANAM dhavalatvena daNDoparivartitvena capalatvena ca sAdharmyamiti, tathA 'NANA| maNi kaNagarayaNavimalama harihatavaNijujjalavicittadaMDA hiM' nAnAmaNikanakaratlAnAM sambandhino nirmalA maharihatti - mahArghAstapanIyojjvalAH- raktavarNasuvarNadInAH vicitrA - vividhacitrA daNDA yAsAM tAstathA, 'cilliyAhiM' dIpyamAnAbhilanAbhirvA | 'naravaisirisa mudayapagAsaNakarIhiM'ti vyaktaM, 'varapaTTaNuggayAhiM' pradhAnapattanasamudbhavAbhiH, varapattane hi varAH zilpino | bhavantIti tatparikarmitAH pradhAnA bhavantIti varapattanodgatAbhirityuktam, athavA varapaTTanAt - pradhAnAcchAdanakozakAdu| dvatA - niSkAzitA yAstAstAbhiH, 'samiddharAyakula seviyAhiM'ti vyaktaM, 'kAlAgurupavara kuMdurukka turukavara vaNNavAsagaMdhuddhayAbhi| rAmAhiM' kAlAguruH- kRSNAguruH pravarakundurukkaM - saccIDA turukkaM-silhakaM varavarNaH - pradhAnacandanaM etairyo vAso - vAsanaM tasmAdyo gandhaH - saurabhyam uddhRta - udbhUtastenAbhirAmA - ramyA yAstAstathA tAbhiH, 'salaliyAhiM'ti vyaktam, 'ubhao pAsaMpitti ubhayorapi pArzvayorityarthaH, 'ukkhippamANAhiM cAmarAhiM'ti vyaktaM, kalita iti vartate, 'suhasIyalavAyavI iyaMge' ti | samutkSipya mANacAmarANAmeva yaH zubhaH zItalazca vAtastena vIjitamaGkaM yasya sa tatheti / ito'dhikRtavAcanA - 'maMgalajaya| saddakayAloe' maGgalAya jayazabdaH kRto janenAloke - darzane yasya sa tathA, 'aNegagaNanAyagetyAdi pUrvavat, tae NaM tassa kUNiyassa raNNo bhaMbhasAraputtassa AbhisikkaM hatthirayaNaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe | ime aTThamaMgalayA purao ahANupubbIe saMpaTTiA, taMjahA- sobatthiya sirivaccha maMdiAvatta vajramANaka | For Personal & Private Use Only koNika 0 sU0 31 // 68 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaddAsaNa kalasa maccha dappaNa, tayA'NaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAraM divvA ya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNabhAraiaAloadarasaNijjA vAuTyavijayavejayaMtI UssiA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvvIe saMpadviA, tayA'NaMtaraM ca NaM veruliyabhisaMtavimaladaMDaM palaMbakoraMTamalladAmovasobhiyaM caMdamaMDalaNibhaM samUsiavimalaM AyavattapavaraM sIhAsaNaM varamaNirayaNapAdapIDhaM sapAuAjoyasamAuttaM bahukiMkarakammakarapurisapAya|ttaparikkhittaM purao ahANupubIe saMpar3hiyaM / tayA'NaMtaraM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA cAmaraggAhA pAsaggAhA potthayaggAhA phalakaggAhA pIDhaggAhA vINaggAhA kuMtaggAhA haDapphaggAhA purao ahANuputvIe sNpddiaa| tayA'NaMtaraM bahave DaMDiNo muMDiNo sihaMDiNo jaDiNo piMchiNohAsakarA DamarakarA cATukarA vAdakarA kaMdappakarA vakarA kokuiA kiTTikarA vAyaMtA gAyaMtA hasaMtA NacaMtA bhAsaMtA sAveMtA rakkhaMtA AloaMca karemANA jayarasaI pauMjamANA purao ahANupuvIe sNpttttiaa| 'puNNakalasabhiMgArati jalaparipau~ ghaTabhaDArAvityarthaH / divA ya chattapaDAgA' divyeva divyA-zobhanA sA ca chatreNa saha patAkA chatrapatAkA, 'sacAmara'tti cAmarayuktA, 'dasaNaraiyaAloyadarasaNijjA' darzane-rAjJo dRSTimArge racitA-vihitA darzanaracitA darzane vA sati ratidA-sukhapradA darzana-ratidA Aloka-dRSTipathaM yAvadRzyate atyuccaistvena yA sA AlokadarzanIyA tataH karmadhArayaH, 'vAudbhUyavijayavejayaMtI' vAtenodbhUtA-utkampitA vijayasUcikA vaijayantI pArzvato laghupatAkikAdvayayutaH patAkAvizeSa eva, 'ussiya'tti utsRtA-UrvIkRtA 'sapAuyAjoyasamAuttaMti svaH-svakIyo rAjasatka ityartho yaH -* For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 69 // pAdukAyogaH-pAdukAyugaM tena samAyuktaM yattattathA, 'bahukiMkarakammakarapurisapAyattaparikkhittaM' bahavo ye kiGkarAH-pratikarma koNika prabhoH pRcchApUrvakAriNaH karmakarAzca-tadanyavidhAste ca te puruSAzceti samAsaH, pAdAtaM-padAtisamUhastaiH parikSipta / yattattathA, kacit 'dAsIdAsakiMkarakammakarapurisapAyattaparikhitta'miti dRzyate, tatra dAsyazca-cevyo dAsAzca ceTakAH / 'laDiggAha'tti kASThikAH, kvacidRzyate 'asilaThiggAhA' tatra asiH-khaDgaH sa eva yaSTiH-daNDo'siyaSTiH, athavA asizca yaSTizceti dvandvaH, kuntacAmarANi pratItAni, pAzA-chUtopakaraNaM utrastAzvAdibandhanAni vA cApaM-dhanuH pustakAni-AyaparijJAnahetulekhakasthAnAni paNDitopakaraNAni vA phalakAni-sampuTaphalakAni kheTakAni vA avaSTambhanAni vA || topakaraNAni vA pIThakAni-AsanavizeSA vINAH-pratItAH kutupaH-pakkatailAdibhAjanaM haDappho-drammAdibhAjanaM tAmbUlArthe pUgaphalAvibhAjanaM vA 'sihaMDiNo'tti zikhAdhAriNaH 'piJchiNo'tti mayUrAdipicchavAhinaH 'Damarakara'tti vivarakA-lU|| riNaH 'davakara'tti parihAsakAriNaH 'cATukara'tti priyavAdinaH 'kaMdappiyatti kAmapradhAnakelikAriNaH 'kokkuiya'tti bhANDA bhANDaprAyA vA 'sAsiMtA yatti zikSayantaH 'sAveta'tti idaM cedaM ca parutparAri vA bhaviSyati ityevambhUtavacAMsi zrAvayantaH zapanto vA 'rakkhaMta'tti anyAyaM rakSantaH, kvacid 'rAviMtA yatti rAvayantaH zabdAn kArayanto rAmayanto vA 'AloyaM' ti avalokanaM rAjAdeH kurvantaH, iha game kAnicit padAni na spRSTAni spaSTatvAt , saGghahagAthAzcAsya gamasya kvacidRzyante tadyathA-"asilaDikuMtacAve cAmarapAse ya phalaga potthe ya / vINAkUyaggAhe tatto ya haDapphagAhe y||1||dNddii muMDI sihaMDI For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ picchI jaDiNo ya hAsakiDDA ya / davakArA caTukArA kaMdappiya kokkuiyagAhA // 2 // gAyaMtA vAyaMtA nacaMtA taha hasaMta hAsiMtA / sAveMtA rAveMtA Aloya jayaM pajaMtA // 3 // " tayA'NaMtaraM jaccANaM taramallihAyaNANaM harimelAmaulamalliyacchANaM cuMcucciyalaliapuliyacalacavalacaMcalagaINaM laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaIjaiNasikkhiagaINaM lalaMtalAmagalalAyavarabhUsaNANaM muhabhaMDagaucUlagathAsagaahilANacAmaragaNDaparimaMDiyakaDINaM kiMkaravarataruNapariggahiANaM aTThasayaM varaturagANaM purao ahANupuvIe saMpaDhiyaM / tayA'NaMtaraM ca NaM IsIdaMtANaM IsImattANaM IsItuMgANaM IsIucchaMgavisAladhavaladaMtANaM kaMcaNakosIpaviTThadaMtANaM kaMcaNamaNirayaNabhUsiyANaM varapurisArohagasaMpauttANaM ahasayaM gayANaM purao | ahANupuvIe saMpaDiyaM / tayA'NaMtaraM sacchattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM saNaMdighosANaM sakhikhiNIjAlaparikkhittANaM hemavayacittatiNisakaNakaNijuttadAruANaM kAlAyasasukayaNemijaMtaka|mmANaM susiliTThavattamaMDaladhurANaM AiNNavaraturagasusaMpauttANaM kusalanaraccheasArahisusaMpaggahiANaM battIsatoNaparimaMDiANaM sakaMkaDavaDeMsakANaM sacAvasarapaharaNAvaraNabhariajuddhasajjANaM aThasayaM rahANaM purao ahANupuvvIe saMpaThiyaM / tayA'NaMtaraM ca NaM asisattikotatomarasUlalauDabhiMDimAladhaNupANisajaM pAyattANIyaM purao ahANupuvIe sNptthi| ISROSALAMSALALLACK Jain Education Internationa For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApapAtikam koNika sU0 31 // 70 // __ 'taramallihAyaNANaM'ti taro-vego balaM vA tathA 'mala malla dhAraNe' tatazca taromallo-tarodhArakaH vegAdikArako hAyanaH|saMvatsaro vartate yeSAM te taromallihAyanAH, yauvanavanta ityarthaH, atasteSAM varaturaGgANAmiti yogaH, vAcanAntare tvevamadhIyate -'varamallibhAsaNANaM' pradhAnamAlyavatAm , ata eva dIptimatAM cetyarthaH, 'harimelAmaulamalliyacchANaM' harimelA-vanaspativi-18 | zeSastasyA mukulaM-kuDmalaM mallikA ca-vicakilastadvadakSiNI yeSAM te tathA teSAM, zuklAkSaNAmityarthaH, 'caMcucciyalaliyapuli yacalacavalacaMcalagaINaM' caMcucciyaMti prAkRtatvena caJcuritaM-kuTilagamanaM athavA caJcaH-zukacacustadvadvakratayetyarthaH, ucci| tam-uccatAkaraNaM pAdasya uccitaM vA-utpATanaM pAdasyaivaM caJcaccitaM taca lalitaM ca-vilAsavadgatiH pulitaM ca-gativizeSaH prasiddha eva evaMrUpA calAnAm-asthirANAM ca satAM capalebhyaH sakAzAccaJcalA atIva caTuletyartho, gatiryeSAM te tathA teSAM, 'laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaIjaiNasikkhiyagaINaM' laDDanaM-gAderatikramaNaM valganam-utkuInaM dhAvana-zIghramRjugamanaM dhoraNaM-gaticAturyaM tripadI-bhUmau padatrayanyAsaH jayinI ca-gamanAntarajayavatI javinI vA-vegavatI zikSitA-abhyastA gatiyaiste tathA teSAM, 'lalaMtalAmagalalAyavarabhUsaNANaM' lalanti-dolAyamAnAni lAmaMti-prAkRtatvAdramyANi galalAtAnikaNThenA''ttAni varabhUSaNAni yeSAM te tathA teSAM, 'muhabhaMDagaocUlagathAsagamilANacamarIgaMDaparimaMDiyakaDINaM' mukhabhANDakaMmukhAbharaNam avacUlA:-pralambamAnagucchAH sthAsakAzca-AdarzakAkArA yeSAM te tathA milANatti-paryANairathavA amlAnaiH-amalinaiH camarIgaNDaiH-cAmaradaNDaiH parimaNDitA kaTiryeSAM te tathA tataH karmadhArayo'tasteSAM, 'kiMkaravarataruNapariggahiyANaM'ti vyaktam / athAdhikRtavAcanA'nuzrIyate-'thAsagaahilANacAmaragaNDaparimaMDiyakaDINaM' thAsagaahilANatti iha matvarthIyalo // 70 // 2-56 For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAt sthAsakAhilANavatAmityarthaH, ahilANaM ca-mukhasaMyamana,zeSa prAgvat, IsidaMtANati ISat-manAgU dantAnAm 'IsiucchaMgavisAladhavaladaMtANaM' utsaGga iva utsaGgaH-pRSThadeza ISadutsaGge vizAlA te ye yauvanArambhavartitvAtte tathA te ca dhavaladantAzceti smaaso'tstessaaN| 'kaMcaNakosIpaviThThadaMtANaM' kAJcanakozI-suvarNakholA, varapurisArohagasusaMpauttANaM ti kvacidRzyate tatrArohakAH-hastipakAH, 'sajhayANaM sapaDAgANa'mityatra dhvajo-garuDAdiyuktastaditarA tu patAkA, 'sanaMdighosANaM'ti nandI-dvAda|| zatUryanirghoSaH, tadyathA-'bhaMbhA 1 mauMda 2 maddala 3 kaDaMba 4 jhallari 5 huDukka 6 kaMsAlA 7 / kAhala 8 talimA 9vaMso 10 saMkho| 11paNavo 12 ya baarsmo||1||' 'sakhiMkhiNIjAlaparikkhittANaM' saha kiGkiNIkAbhiH-kSudraghaNTikAbhiH yajjAlaM-jAlakaM tadAbharaNavizeSastena parikSiptA-parikaritA yete tathA teSAM, 'hemavayacittateNisakaNagaNijjuttadAruyANaM' haimavatAni-himahai vagirisambhavAni citrANi-vividhAni tainizAni-tinizAbhidhAnatarusambandhIni kanakaniyuktAni-suvarNakhacitAni dAru kANi-kASThAni yeSu te tathA teSAM, 'kAlAyasasukayanemijaMtakammANaM'ti kAlAyasena-lohavizeSeNa suSTu kRtaM nemeH-cakraga-2 | NDadhArAyAH yatra karma-bandhanakriyA yeSAM te tathA teSAM, 'susiliThThavattamaMDaladhurANaM'ti suSchu zliSTA vRttamaNDalA-atyartha maNDalA dhUryeSAM te tathA teSAM, kvacidRzyate 'susaMviddhacakkamaMDaladhurANaM' susaMviddhAni-kRtasadvedhAni cakrANi-rathAGgAni | yeSAM maNDalA ca-vRttA dhUryeSAM te tathA teSAm , 'AiNNavaraturagasusaMpauttANaM' AkIrNAH-jAtyAH, 'kusalanaraccheyasArahi| susaMpaggahiANaM' kuzalanarA-vijJapuruSAste ca te chekasArathayazca-AzukAriprAjitAra iti samAsaH, taiH suSTu saMpragRhItA ye te tathA teSAM, kvacitpaThyate 'hemajAlagavakkhajAlakhiMkhiNighaMTAjAlaparikkhittANaM' hemajAlaM-sauvarNa AbharaNavizeSaH gavAkSa For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA jAlaM-jAlakopetA gavAkSAH kiGkiNyaH-kSudraghaNTikAH ghaNTAstu-bRhadghaNTAstAsAM yajAlaM-samUhastattathA, hemajAlAdibhiH / koNika0 tikam parikSiptAH-parikaritA yete tathA teSAM, 'battIsatoNaparimaMDiyANa ti dvAtriMzatA toNaiH-bhastrakaiH parimaNDitA yete tathA // 71 // teSAM,kvacitpaThyate 'battIsatoraNaparimaMDiyA'ti dvAtriMzadvibhAgaM yattoraNaM tena parimaNDitAnA, 'sakaMkaDavaDeMsagANaM'saha kaGkaTaiHkavacairavataMsakaizca-zekharakaiH zirastrANairvA ye te tathA teSAM, 'sacAvasarapaharaNAvaraNabhariyajuddhasajjANaM' sahacApazaraiH-dhanurbANaiyAni praharaNAni-khaDgAdInyAvaraNAni ca-sphurakAdIni teSAM bharitA-bhRtA ata eva yuddhasajjAH-raNaprahvA yete tathA teSAm, 'asisattikuMtatomarasUlalaulabhiMDimAladhaNupANisajaM' asyAdIni prasiddhAni navaraM-zaktistrizUlaM zUlaM tvekazUlaM laulotti-lakuTaH bhiNDimAlaM-rUDhigamyaM, tataH asyAdIni pANI-haste yasya tattathA tacca tatsajaM ca-praguNaM yuddhasyeti samAsaH, 'pAyattANIyaMti pAdAtAnIka-padAtikaTaka (granthAnaM 2000) vAcanAntare punaH 'sannaddhabaddhavammiyakavayANaM' tatra baddhaM kazAbandhanAt varmitaM ca-vargIkRtaM tanutrANahetoH zarIre niyojanAt kavacam-aGgarakSako yaiste tathA, sannaddhAzca te sannahanyA bandhanAdvaddhavarmitakavacAzceti samAsasteSAm, 'uppIliyasarAsaNavaTTiyANaM' utpIDitA-AropitapratyaJcA zarAsanapa TTikA-dhanuryaSTiyaH, athavA-utpIDitA-bAhI baddhA zarAsanapaTTikA-dhanurdaNDAkarSaNe bAhurakSArtha carmapaTTo yaiste tathA teSAM, IMI'pinaddhagevejavimalavaravaddhaciMdhapaTTANaM'pinaddhaM-parihitaM graiveyaka-grIvAbharaNaM yaiste tathA, vimalo varo baddho zirasIti gamyaM cihnapaTTo-vIratAsUcako netrAdivastramayaH paTTo yaiste tathA, tataH karmadhArayo'tasteSAM, 'gahiyAuhappaharaNANaM' gRhItAnyAyu-12 dhAni-khaDgAdIni praharaNAya yaiste tathA teSAm , athavA-AyudhAnyakSepyANi praharaNAni tu kSepyANIti vishessH| RAKESAR For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tae NaM se kUNie rAyA hArotthayasukayaraiyavacche kuMDala ujoviANaNe mauDadittasirae Narahe NaravaI pariMde Naravasahe maNuarAyavasabhakappe abhahiarAyatealacchIe dippamANe hathikkhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seavaracAmarAhiM uddhavvamANIhiM 2 vesamaNo ceva NarabaIamaravaIsaNNibhAe iDDIe pahiyakittI hayagayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe samaNugammamANamagge jeNeva puNNabhadde ceie teNeva pahArittha gamaNAe, tae NaM tassa kUNiassa raNo bhaMbhasAraputtassa purao mahaMAsA AsadharA ubhao pAsiM NAgA pAgadharA piThTho rahasaMgalli / __ athAdhikRtavAcanA'nuzrIyate-'tae NaM se kUNie rAyA' ityAdi mahaMAsA' ityetadantaM sugamaM vyAkhyAtaprAyaM ca, navaraM |'pahAretthagamaNAe'tti sambandhaH, narasIhe zUratvAt naravaI svAmitvAt nariMde paramaizvaryayogAt naravasabhe aGgIkRtakAryabharanirvAhakatvAt 'maNuyarAyavasahakappe' manujarAjAnAM-nRpatInAMvRSabhA nAyakAzcakravartina ityarthaH,tatkalpaH-tatsannibha uttarabhara tArddhasyApi sAdhane pravRttatvAt , evaMvidhazca 'vesamaNe ceva' yakSarAja iva, tathA 'naravaIamaravaIsannibhAe iDDIe pahiya| kittI' narapatirasau kevalamamarapatisannibhayA RddhyA prathitakIrtiH-vizrutayazA iti, 'jeNeva puNNabhaddetti yasyAmeva dizi pUrNabhadraM caityaM 'teNeva'tti tasyAmeva dizi 'pahArittha'tti pradhAritavAn-vikalpitavAn pravRtta ityarthaH, 'gamaNAe'tti gamanAya gamanArthamiti, / 'mahaMAsa'tti mahAzvA-bRhatturaGgAH 'Asadhara'tti azvadhArakapuruSAH 'Asavara'tti pAThAntaraM, For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 72 // tatra kimbhUtA azvA ityAha-'azvavarAH' azvAnAM madhye pradhAnAH 'NAgatti hastinaH 'NAgadhara'tti hastidhArakapuruSAH koNika. pAThAntaraM tathaiva, 'rahasaMgellitti rthsmudaayH| sU031 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte abhuggayabhiMgAre paggahiyatAliyaMTe ucchiyaseacchatte pavIiavAlavIyaNIe savviDDIe savvajuttIe savvabaleNaM savvasamudaeNaM savvAdareNaM savvavibhUIe savvavibhUsAe savvasaMbhameNaM savvapupphagaMdhamallAlaMkAreNaM savvatuDiasaddasaNiNAeNaM mahayA iDDIe mahayA juttIe mahayA baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiajamagasamagappavAieNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDukkamukhasuravamuaMgaduMdubhiNigghosaNAiyaraveNaM caMpAe NayarIe majjhaM majjheNaM Nigacchai // (sU0 31) __ 'tae NaM se kUNie' ityAdi sugama, navaram asya nirgacchatItyanena sambandhaH, tathA 'abbhuggayabhiMgAre tti || | abhyudgataH-abhimukhamudgata-utpATito bhRGgAro yasya sa tathA, 'paggahiyatAliyaMTe' pragRhItaM tAlavRntaM yaM prati sa tathA, ucchiya-|| seyacchatte' ucchUitazvetacchatra:, 'pavIiyavAlavIyaNIe' pravIjitA vAlavyajanikA yasya sa tathA, 'sabiDDIe'tti samastayA''bhara| NAdirUpayA lakSmyA, yukta iti gamyam, evamanyAnyapi padAni, navaraM 'juttIe'tti saMyogena parasparocitapadArthAnAM 'blenne'||ti sainyena 'samudaeNaM'ti parivArAdisamudAyena 'AdareNaM ti prayatnena 'vibhUIe'tti vicchana 'vibhUsAe'tti ucitanepathyAdi karaNena 'saMbhameNaM'ti bhaktikRtautsukyena, kacididaM padacatuSkamadhikaM dRzyate-'pagaIhiMti kumbhakArAdizreNibhiH 'nAyagehiti || 4|| nagarakaTakAdipradhAnaH 'tAlAyarehiMti tAlAdAnena prekSAkAribhiH daNDapAzikairvA 'saborohehiti sarvAvarodhaiH-samastAnta: // 72 // C dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ puraiH 'sabapupphagaMdha(vAsa)mallAlaMkAreNaM'ti puSpANi-agrathitAni vAsAH-pratItAH mAlyAMni tu-grathitAnietAnyevAlaDAro mukuTAdirvA, samAsazca samAhAradvandvaH, kvacidRzyate 'sabapupphavatthagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe'tti, vyaktaM ca, 'sabaDiyasahasaNikaNAeNaM'ti sarvatUryANAM yaH zabdo-dhvaniryazca saGgato ninAdaH-pratizabdaH sa tathA tena, pUrvoktAnAmRddhyAdipadArthAnAM sarvatve satyapi mahattvaM na syAdapItyata Aha-'mahayA iDDIe' ityAdi mahA , yukta iti gamyam ,evamanyAnyapi padAni, 'mahayA varalAturiyajamagasamagapavAieNati mahatA-bRhatA varatUryANAM yamakasamakaM-yugapat yatpravAditaM-dhvanitaM tattathA tena, 'saMkhapaNava paDahabherijhallarikharamuhihuDukkamuravamuiMgaduMdubhiNigghosaNAiyaraveNaM'ti zaGkha:-pratItaH paNavastu-bhANDapaDaho laghupaTaha 4 ityanye, paTahastvetadviparItaH, bherI-mahAkAhalA jhallarI-valayAkArA ubhayato baddhA kharamuhI-kAhalA huDukkA-pratItA mura-| jo-mahAmardalo mRdaGgo-mardalaH dundubhI-mahADhakkA eSAM yo nirghoSaH-nAditarUpo ravaH sa tathA tena, tatra nirghoSo-mahA-| dhvani ditaM tu-zabdAnusArI nAda iti // 31 // tae NaM kRNiassaraNNo caMpAnagariM majjhamajheNaM NiggacchamANassa bahave atyatthiyA kAmasthiA bhogatthiyA kibbisiA karoDiA lAbhatthiyA kAravAhiyA saMkhiA cakiyA NaMgaliyA muhamaMgaliA vaddha mANA pussamANavA khaMDiyagaNA tAhiM ihAhiM kaMtAhiM piAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM maNobhirAmAhiM mAhiyayagamaNijAhiM vaggUhi jayavijayamaMgalasaehiM aNavarayaM abhiNaMdaMtA ya abhithuNaMtA ya evaM vayAsI jaya 2NaMdA ! jaya 2 bhaddA ! bhadaM te ajiyaM jiNAhi jiaM (ca) pAlehi jiamajjhe vasAhi / For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 73 // 'atthatthiyA' dravyArthinaH 'kAmatthiyA' manojJazabdarUpArthinaH 'bhogatthiyA' manojJagandharasasparzArthinaH 'lAbhatthiyA' bhojanamAtrAdiprAtyarthinaH 'kiJcisiyA' kilviSikAH paravidUSakatvena pApavyavahAriNo bhANDAdayaH 'kAroDikAH' kApAlikAH tAmbUlasthagikAvAhakA vA 'kAravAhiyA' karapIDitA nRpAbhAvyavAhino vA 'saMkhiyA' zAGkhikAH candanagarbhazaGkhahastA | mAGgalyakAriNaH zaGkhavAdakA vA 'cakkiyA' cAkrikAzcakrapraharaNAH kumbhakAratailikAdayo vA 'naMgaliyA' galAvalambita| suvarNAdimayalAGgalAkAradhAriNo bhaTTavizeSAH karSakA vA 'muhamaMgaliyA' mukhe maGgalaM yeSAmasti te mukhamAGgalikA:- cATukA |riNaH 'vaddhamANA' skandhAropita puruSAH 'pUsamANavA' pUSyamAnavA mAgadhAH 'khaMDiagaNA' chAtrasamudAyAH 'tAhiM'ti tAbhivivakSitAbhirityarthaH, vivakSitatvamevAha - 'iTThAhiM' iSyante sma itISTA- vAJchitAstAbhiH, prayojanavazAdiSTamapi kiJcitsvarUpataH kAntaM syAdakAntaM cetyata Aha-'kaMtAhiM' kamanIyazabdAbhiH 'piyAhiM'ti priyArthibhiH 'maNuNNAhiM' manasA jJAyante sundaratayA yAstA manojJAH, bhAvataH sundarA ityarthastAbhiH 'maNAmAhiM' manasA amyante - gamyante punaH punaryAH sundaratvAtizayAttA mano'mAH 'maNobhirAmAhiM' ti tatra mano'bhividhinA bahukAlaM yAvat ramayantIti mano'bhirAmA atastAbhiH, vAcanAntarAdhItamatha prAyo vAgvizeSaNakadambakam 'urAlAhiM' udArAbhiH zabdato'rthatazca 'kallANAhiM' kalyANAbhiH - zubhArthaprAptisUcikAbhiH 'sivAhi' upadravarahitAbhiH zabdArthadUSaNarahitAbhirityarthaH ' ghaNNAhiM' dhanyAbhiH - dhanalambhikAbhiH 'maMgalAhiM' maGgale- anarthapratighAte sAdhvIbhiH 'sassirIyAhiM' sazrIkAbhiH zobhAyuktAbhiH 'hiyayagamaNijAhiM' hRdayagamanIyAbhiH, subodhAbhirityarthaH, 'hiyayapalhAyaNijAhiM' hRdayaprahlAdanIyAbhiH hRdayagata kopazokagranthivilayanakarIbhirityarthaH, For Personal & Private Use Only AzIrva0 sU0 31 // 73 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'miyamahura gaMbhIragAhigAhiM' mitAH - parimitAkSarAH madhurAH - komalazabdAH gambhIrA - mahAdhvanayaH duravadhAryamapyarthaM zrodana grAhayanti yAstA grAhikAH, tataH padacatuSTayasya karmadhArayo'tastAbhiH, 'aTThasaiyAhiM' arthazatAni yAsu santi tA artha - zatikAstAbhiH, athavA sai bahuphalatvamarthataH saiyAo asaiyAo tAhiM 'apunaruktAbhi' riti vyaktaM, 'vaggUhiM' ti vAgbhiHgIrbhiH, ekArthikAni vA prAya iSTAdIni vAgvizeSaNAnIti, 'jayavijaya maMgalasaehiM' jayavijayetyAdibhirmaGgalAbhidhAyakavacanazatairityarthaH, 'aNavarayaM' 'abhinaMdatA ya' abhinandayantazca - rAjAnaM samRddhimantamAcakSANAH 'abhithuNaMtA ya' abhiSTuvantazca rAjAnameveti 'jaya jaya NaMdA !' jaya jayeti sambhrame dvirvacanaM nandati - samRddho bhavatIti nandastasyAmantraNamidam, | iha ca dIrghatvaM prAkRtatvAt, athavA jaya tvaM jagannanda-bhuvanasamRddhikAraka ! 'jaya jaya bhaddA !' prAgvat, navaraM bhadraHkalyANavAn kalyANakArI vA 'jaya jaya nandA bhadraM te' prAgvadeva, navaraM bhadraM te tava bhavatviti zeSaH, 'ajiya' mityAdI| nyAzaMsanAni vyaktAni / iMdo iva devANaM camaro iva asurANaM dharaNo iva nAgANaM caMdo iva tArANaM bharaho iva maNuANaM bahU vAsAIM bahUI vAsasaAI bahUI vAsasahassAiM bahUI vAsasayasahassAI aNahasamaggo haTThatuTTho paramAuM pAlayAhi iTThajaNasaMparivuDo caMpAe NayarIe aNNesiM ca bahUNaM gAmAgaraNayarakheDa kabbaDa maDaMbadoNamuhapaTTaNaAsamanigamasaMvAhasaMnive sANaM AhevacaM porevacaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvacaM kAremANe pAle For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 74 // tItalatAlatuDiyaghaNamuaMgapaDuppavAiaraveNaM viulAI bhoga bhogAI bhuMja 'do ivetyAdi viharAhi'tti etadantaM vAcanAdvaye'pi vyaktaM, navaram- 'aNahasamaggo' tti anagho - nirdoSaH samagraH - samagraparivAraH 'hatuTThe'tti atIva tuSTaH 'paramAuM pAlayAhi'tti tatkAlApekSayA yadutkRSTamAyustat paramAyuH 'gAmAgaraNagara| kheDakaJcaDamaDaMvadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaMnivesANaM' grAmo - janapadAdhyAsitaH Akaro - lavaNAdyutpattibhUmiH nagaram - avidyamAnakaraM kheTaM - dhUlIprAkAraM karbaTaM-kunagaraM maDambam - avidyamAnAsannanivezAntaraM droNamukhaM - jalapathasthalapathopetaM pattanaMjalapathopetameva sthalapathopetameva vA, pattanaM ratnabhUmirityanye, AzramaH - tApasAdyAvAsaH saMvAhaH - parvatanitambAdidurge sthAnaM | sannivezo - ghoSaprabhRtiriti 'AhevaccaM'ti AdhipatyaM tadAzritalokebhya Adhikyena teSvavasthAyitvaM 'porevaccaM 'ti purovartitvam - agresaratvaM 'bhaTTittaM'ti bhartRtvaM poSakatvaM 'sAmittaM 'ti svasvAmisambandhamAtraM 'mahayarattaM' mahattaratvaM tadAzritajanApekSayA | mahattamatA 'ANAIsaraseNAvaccaM' AjJezvara - AjJApradhAno yaH senApatiH - sainyanAyakaH tasya bhAvaH karma vA AjJezvarasenA| patyaM 'kAremANe'tti anyaiH kArayan 'pAlemANe' tti svayameva pAlayanniti, 'mahayA''hayanadRgIyavAiya taMtItalatAla tuDiyaghaNa| muiMgapaDuppavAiyaraveNaM' mahatA veNeti yogaH, Ahayatti - AkhyAnakapratibaddhaM ahataM vA - avyavacchinnaM AhataM vA - AraphA| litaM yannAvyaM-nATakaM tatra yadgItaM ca-geyaM vAditaM ca-vAdyaM tattathA tathA tantrI ca-vINA talatAlAzca- hastAsphoTaravAH mANe mayA''hayaNagIya vAiyataM mANe viharAhittikaTTu jaya 2 saddaM pauMjaMti / For Personal & Private Use Only AzIrva* sU0 32 // 74 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ talA vA-hastAH tAlA:-kaMzikAH tuDiyatti-zeSatUryANi ca ghanamRdaGgazca-meghadhvanirmaddalaH paTupravAdito-dakSapuruSAsphAlita iti karmadhArayagarbho dvandvaH, tatazca eteSAM yo ravaH sa tathA tena / tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte NayaNamAlAsahassehiM pecchinnamANe 2 hiayamAlAsahassehiM abhiNaMdijamANe 2 maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe 2 vayaNamAlAsahassahiM abhithuvvamANe 2 katisohaggaguNehiM patthijamANe 2 bahUNaM NaraNArisahassANaM dAhiNahattheNaM aMjalimAlAsahassAiM paDicchamANe 2 maMjumaMjuNA ghoseNaM paDibujjhamANe 2 bhavaNapaMtisahassAiM samaicchamANe 2 caMpAe NayarIe majjhaMmajjheNaM Niggacchai 2 ttA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchaha 2ttA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsai pAsittA Abhiseka hatthirayaNaM Thavei ThavittA AbhisekAo hatthirayaNAo paccoruhai AbhisekAorattA avahaTTa paMca rAyakakuhAI, taMjahA-khaggaM chattaM upphesaMvAhaNAo vAlavIaNaM, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taMjahA-saccittANaM davANaM viusaraNayAe 1accittANaM davvANaM aviusaraNayAeraegasADiyaM uttarAsaMgakaraNeNaM 3 cakkhuphAse aMjalipaggaheNaM 4maNaso egattabhAvakaraNeNaM5samaNaMbhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karettA vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsai, taMjahA-kAiyAe vAiyAe mANasiyAe, kAiyAe tAva saMkui Neva saha AbhisekAoi pAsittA AttiA samaNassAe NayarIe majjhamANe : For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam E4% paryupAsa0 sU0 32 // 75 // 5% 5% 5% 55% agnahatthapAe sussasamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajuvAsai, vAiyAe jaM jaM bhagavaM vAgarei evameaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiDameaMbhaMte ! icchiameaMbhaMte ! paDicchiameaM bhaMte ! icchiyapaDicchiyameaM bhaMte se jaheyaM tumbhe vadaha apaDikUlamANe pajjuvAsati, mANasiyAe mahayA saMvegaM jaNaittA tivvadhammANurAgaratto pajuvAsai // (sU0 32) // _ 'nayaNamAlAsahassehiti nayanamAlA:-zreNisthitajananetrapatayaH tAsAM yAni sahasrANi tAni tathA taiH, 'hiyayamAlAsahassehiM abhinaMdijamANe'tti janamanaHsahasraiH samRddhimupanIyamAno jaya jIva nandetyAdiparyAlocanAditi bhAvaH, 'unnaijamANe'tti kvacidRzyate, tatra unnatiM kriyamANa-unnatiM prApyamANa iti 'maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe' etasya vAse vatsyAma ityAdibhirjanavikalpaiHvizeSeNa spRzyamAna ityarthaH 'vayaNamAlAsahassehiM abhithuvamANe'ttivyaktaM, katisobhaggaguNehiM patthijamANe 2'kAntyAdiguNairhetubhUtaiHprArthyamAno-bhartRtayA svAmitayA vA janenAbhilaSyamANaH maMjumaMjuNAghoseNa paDipucchamANe' majumajunA-atikomalena ghoSeNa-svareNa pratipRcchan-praznayan praNamataH svarUpAdivA 'paDibujjhamANo'tti pAThAntare pratibuddhyamAno jAgrad,apracalAyamAna ityarthaH, 'apaDivujjhamANe'tti pAThAntaraM, tatrApratyUhyamAnaH-anapahiyamANamAnasa // ityarthaH 'samaicchamANe'tti samatigacchannatikAmannityarthaH, vAcanAntaretvevaM 'taMtItalatAlatuDiyagIyavAiyaraveNaM'vyaktameva, kiMhA vidhena raveNetyAha-madhureNa,ata eva 'maNahareNaM' tathA jayasahugghosavisaeNaM majumajuNA ghoseNaM'ti jayeti zabdasyAbhidhAnasya udghoSaH-udghoSaNaM vizada-spaSTaM yatra sa tathA tena,majumajunA-komalena ghoSeNa-dhvaninA 'apaDibujjhamANe'tti prAgvat , // 75 // For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ yahesiyahatthigulagulAiyana, sugaMdhavarakusumaNakapilaM tattathA nabhAta 'kaMdaragirivivarakuharagirivarapAsAduddhaghaNabhavaNadevakulasiMghADagatigacaukkacaccaraArAmujANakANaNasabhApavApadesadesabhAge' | kandarANi-do girINAM vivarakuharANi-guhAH parvatAntarANi vA girivarA:-pradhAnaparvatAH prAsAdAH-saptabhUmikAdayaH UrdhvaghanabhavanAni-uccAviralagehAni devakulAni-pratItAni zRGgATakatrikacatuSkacatvarANi prAgvat ArAmA:-puSpajAtipradhAnAH vanaSaNDAH udyAnAni-puSpAdimadvakSayuktAni kAnanAni-nagarAd dUravartIni sabhA-AsthAyikAH prapA-jaladAna| sthAnam eteSAM ye pradezadezarUpA bhAgAste tathA tAn , tatra pradezA-laghutarAbhAgA dezAstu-mahattarAH, 'paDisadda(DiMsuA)sayasahassasaMkulaM kareMti' prAkRtatvena bahuvacanArthe ekavacanamatra,tataH pratizabdalakSasaGkalAn kurvan kUNiko nirgacchatIti sambandhaH, tathA 'hayahesiyahatthigulugulAiyarahaghaNaghaNasaddamIsaeNaM mahayA kalakalaraveNaM jaNassa mahureNa pUrayaMte' ityatra nabha ityanena sambandhaH, pradezadezabhAgAn vetyanena, 'sugaMdhavarakusumacuNNaubiddhavAsareNukavilaM nabhaM kareMte' sugandhInAM varakusumAnAM cUrNAnAM ca uviddhaH-Urdhva gato yo vAsareNuH-vAsakaM rajaH tena yatkapilaM tattathA 'namati nabha AkAzaM kurvan , 'kAlAgurukuMdurukkaturukkadhUvanivaheNa jIvalogamiva vAsayaMte' jIvalokaM vAsayanniva, zeSa prAgvat , 'samaMtao khubhiyacakkavAlaM' sarvataH kSubhitAni 2 cakravAlAni-janamaNDalAni yatra nirgamane tattathA tadyathA bhavatItyevaM nirgacchatItyevaM sambandhaH, tathA paurajaNabAlavuDDapamuiyaturiyapahAviyaviulAulabolabahulaM nabhaM kareMte' pracurajanAzca athavA paurajanAzca bAlavRddhAzca ye pramuditAstvaritapradhAvitAzca zIghraM gacchantasteSAM vyAkulAkulAnAm-ativyAkulAnAM yo bolaH sa bahulo yatra tattathA tadevambhUtaM nabhaH kurvanniti / kA athAdhikRtavAcanA'nuzrIyate-'adUrasAmaMte' anikaTAsanne ucite deze ityarthaH, 'Thavei'tti sthirIkaroti 'avahaTTa'tti For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam | apahatya-parityajya 'rAyakakuhAIti nRpacihnAni 'upphesa'ti mukuTaM 'vAlavIyaNiya'ti cAmaraM 'sacittANaM davANaM viu-1|| devInirga. saraNayAe'tti puSpAdisacetanadravyatyAgena 'acittANaM davANaM aviusaraNayAe'tti vastrAbharaNAdyacetanadravyANAmatyajanena||* 'cakkhuphAse'tti bhagavati dRSTipAte 'hatthikkhaMdhavihabhaNayAe'tti vAcanAntaraM, tatra hastilakSaNoyaH skandhaH-pudgalasaJcayastasya | sU0 33 yA viSTambhanA-sthApanA sA tathA tayA, tikkhutto'tti trikRtvaHtrIn vArAnityarthaH 'AyAhiNaM payAhiNa'ti AdakSiNAtU-dakSiNapArthAdArabhya pradakSiNo-dakSiNapArzvavartI yaH sa AdakSiNapradakSiNastaM karoti, dakSiNapArzvatastrirdhAmyatItyarthaH 'vaMdaI'tyAdi prAgvat // 32 // tae NaM tAo subhaddAppamuhAo devIo aMto aMteuraMsi pahAyAo jAva pAyacchittAo savvAlaMkAravibhUsiyAo bahahiM khujAhiM celAhiM vAmaNI hiM vaDabhIhiM babbarIhiM payAusiyAhiM joNiAhiM paNhaviAhi isigiNiAhiM vAsiiNiAhiM lAsiyAhiM lausiyAhiM siMhalIhiM damIlIhiM ArabIhiM pulaMdIhiM| pakkaNIhiM bahalIhiM muruMDIhiMsabariyAhiM pArasIhiMNANAdesIvidesaparimaMDiAhiM iMgiyaciMtiyapatthiyavijANiyAhiM sadesaNevatthaggahiyavesAhiM ceDiyAcakkavAlavarisadharakaMcuijjamahattaragavaMdaparikkhittAo aMteurAo NiggacchaMti aMteurAoNiggacchittA jeNeva pADiekkajANAI teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA pADiekapA-1BIIm DiekkAiM jattAbhimuhAI juttAI jANAI durUhaMti durUhittA NiagapariAla saddhiM saMparivuDAo caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM NiggacchaMti NiggacchittA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA samaNassa For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAdie titthayarAtise se pAsaMti pAsittA pADiekapADiekAI jANAI |ThavaMti ThavittA jANehiMto pacoruhaMti jANehiMto paccoruhittA bahUhiM khujAhiM jAva parikkhittAo jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchaMti, taMjahA- saccittANaM davvANaM viusaraNayAe acittANaM davvANaM aviusaraNayAe viNaoNatAe gAyalaTThIe cakkhupphAse aMjalipaggaheNaM maNaso egattakaraNeNaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AgrAhiNaM payAhiNaM karenti vaMdati NamaMsaMti vaMdittA NamaMsittA kUNiyarAyaM purao kaTTu ThijhyAo caiva saparivArAo abhimuhAo viNaNaM paMjaliuDAo pajjuvAsaMti ( sU0 33 ) // 'subhaddASpamuhAo'tti subhadrApramukhAH, dhAriNyAH subhadreti nAmAntaraM sambhAvyate, tenetthaM nirdezaH, kaciddhAriNIppamuhAo ityetadeva dRzyate, 'aMto aMteuraMsi vhAyAo'tti antaH - madhye antaHpurasyetyarthaH, vAcanAntaraM punaH sugamameva, navaraM 'vAhuya subhayasovatthiyabaddhamANapussamANava jayavijayamaMgalasaehiM abhithuvamANIo' vyAhRtaM subhagaM yeSAM te vyAhRtasubhagAste ca te sauvastikAzca - svastivAdakA iti samAsaH, te ca baddhamAnAH - kRtAbhimAnAH pUSyamAnavAzca - mAgadhA iti dvandvasteSAM yAni jayavijayetyAdikAni maGgalazatAni tAni tathA taiH, 'kappAyacheyAyariyara iya sirasAo' kalpAkena - zirojabandhakalpajJena chekena - nipuNenA''cAryeNa - antaHpurocitazilpinA racitAni zirAMsi - upacArAt zirojabandhanAni yAsAM tAstathA, 'mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtIo' mahatIM gandhadhANiM muJcantyaH, athAdhikRtavAcanA 'khujjAhiM'ti kulikAbhiH 'celAhiM, For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 77 // RECORRHEARSASRE ti ceTikAbhiH anAryadezotpannAbhirvA yuktA iti gamyaM, 'vAmaNIhiM' atyantaisvadehAbhiH isvonnatahRdayakoSThAbhirvA 'vaDabhi- dharmakathA | yAhiti vaTabhikAbhirvAdhaHkAyAbhiH babarIhi'ti barbarAbhidhAnAnAryadezotpannAbhiH, evamanyAnyapi SoDaza padAni, 'NANAdesIhi nAnAjanapadajAtAbhiH, videzaparimaMDiyAhiM' videzaH parimaNDito yakAbhistAstathA 'videsaparipiDiyAhiti vAcanA sU034 ntaraM, tatra videze paripiNDitA-militA yAstAstathA tAbhiH, iMgiyaciMtiyapatthiyaviyANiyAhiM' iGgitena-ceSTitena cintitaM ||8| prArthitaM ca vastu jAnanti yAstAstathA, pAThAntare 'iMgiyaciMtiyapatthiyamaNogataviyANiyAhiM' iGgitena cintitaprArthite hai manogate-manasi vartamAne vacanAdinA'nupadezite vijAnanti yAstAstathA tAbhiH, 'sadesaNevatthagahiyavesAhi' svadezanepathyakA miva gRhIto veSo yakAbhistAstathA tAbhiH, tathA 'ceDiyAcakkavAlavarisadharakaMcuijamahattaravaMdaparikkhittAoM' varSadharA:-18 vaddhitakAH kakSukinastaditare ca ye mahattarA-antaHpurarakSakAsteSAM yadvandaM tena parikSiptA yAstAstathA, 'NiyagapariyAla saddhiM saMparivuDAo'tti nijakaparivAreNa luptatRtIyaikavacanadarzanAt sArdha-saha saMparivRtAH-tenaiva pariveSTitAH 'ThiyAu ceva'tti UrdhvasthitA eveti // 33 // tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kUNiassa bhaMbhasAraputtassa subhaddAppamuhANaM devINaM tIse a mahatimahAliyAe parisAe isIparisAe muNiparisAe jaiparisAe devaparisAe aNegasayAe aNegasayavaMdAe aNegasa-| // 77 // yavaMdaparivArAe ohabale aibale mahabbale aparimiabalavIriyateyamAhappakaMtijutte sArayanavatthaNiyamahuragaMbhIrakoMcaNigyosaduMdubhissare urevitthaDAe kaMThe'vaTiyAe sire samAiNNAe agaralAe amammaNAe For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ | savvakkharasaNNivAiyAe puNNarattAe savvabhAsANugAmiNIe sarassaie joyaNaNIhAriNA sareNaM aDamAgahAe | bhAsAe bhAsati arihA dhammaM parikahe / 'tIse ya mahaimahAliyAe' tasyAzca mahAtimahatyAH, gurukANAM madhye'tigurukAyA ityarthaH, 'isiparisAe'tti pazyantIti RSayasta eva pariSat - parivAraH RSipariSattasyA atizayajJAni sAdhUnAmityarthaH, dharmaM kathayatIti yogaH, 'muNiparisAe' | maunavatsAdhUnAM vAcaMyamasAdhUnAmityarthaH, 'jaiparisAe 'tti yatante cAritraM prati prayatA bhavantIti yatayastatpariSadazcaraNodyatasAdhUnAmityarthaH, 'aNegasayavaMdAe'tti anekAni zatapramANAni vRndAni yasyAM sA tathA tasyAH, 'aNegasayavaMda pariyAlAe' anekazatamAnAni yAni vRndAni tAni parivAro yasyAH sA tathA tasyAH / kimbhUto bhagavAnityAha- 'ohabale 'tti avya| vacchinnavala: 'aibale' tti atizayabala: 'mahabale 'tti prazastabala: 'aparimiyavalavIriyate yamAhappakaMtijutte' aparimitAni - | anantAni yAni balAdIni tairyukto yaH sa tathA tatra valaM- zArIraH prANaH vIrya - jIvaprabhavaM tejo- dIptiH mAhAtmyaM - mahA|nubhAvatA kAntiH - kAmyatA, 'sArayanavatthaNiyamahuragaMbhIra kuMca nigdhosaduMdubhissare' zAradaM - zaratkAlInaM yannavastanitaM - meghadhvanitaM tadiva madhuro gambhIrazca krauJcanirdhopavacca dundubheriva ca svaro yasya sa tathA kimbhUtayA kathayA dharma kathayatItyAha - | 'ure vitthaDAe' urasi vistRtayA uraso vistIrNatvAt, sarasvatyeti yogaH, 'kaMThe'vaTTiyAe' galavivarasya vartulatvAt 'sire | samAiNNA' mUrdhani saGkIrNayA AyAmasya mUrdhnA skhalitatvAt 'agaralAe''tti suvibhaktAkSaratayA 'amammaNAe 'tti ana| pakhacayamAnatayA 'sabakkharasannivAiyAe' suvyaktaH akSarasannipAto-varNasaMyogo yasyAM sA tathA tathA 'puNNarattAe'tti pUrNA For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakathA aupapAtikam sU034 // 78 // ca svarakalAbhiH raktA ca-meyarAgAnuraktA yA sA tathA tayA, kvacididaM vizeSaNadvayaM-'phuDavisayamaharagaMbhIragADiyA, sphuTavizadA-atyantavyaktAkSarA sphuTaviSayA vA-sphuTArthI madhurA-komalA gambhIrA-mahatI grAhikA-akkezenArthabodhikA. eteSAM karmadhArayo'tastayA, 'sabakkharasaNNivAiyAe' sarvAkSarANAM sannipAtaH-avatAro yasyAmasti sarve vA'kSarasannipAtA:saMyogAH santi yasyAM sA sarvAkSarasannipAtikA tayA, 'sarassaie' vANyA 'joyaNaNIhAriNA' yojanAtikAmiNA svareNa 'addhamAgahAe bhAsAe'tti 'rasorlasau mAgadhyA mityAdi yanmAgadhabhASAlakSaNaM tenAparipUrNA prAkRtabhASAlakSaNabahulA arddhamAgadhItyucyate / | tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM agilAe dhammamAikkhai, sA'viya NaM addhamAgahA bhAsA tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM appaNo sabhAsAe pariNAmeNaM pariNamai, taMjahA-asthi loe atthi aloe evaM jIvA ajIvA baMdhe mokkhe puNNe pAve Asave saMvare veyaNA NijarA arihaMtA cakkavaTTI baladevA vAsudevA narakA jANeraiyA tirikkhajoNiA tirikkhajoNiNIo mAyA piyA risao devA devaloA siddhI siddhA pariNi| udhANaM pariNivvuyA asthi pANAivAe musAvAe adiNNAdANe mehuNe pariggahe asthi kohe mANe mAyA lobhe jAva micchaadsnnslle| _ 'AriyamaNAriyANaM'ti AryadezotpannataditaranarANAm 'appaNo sabhAsAe pariNAmeNaM pariNamaItti AryAdInAmAtmana 1 zrIsiddhahaimazabdAnuzAsane tu 9-4-299 tamaM sUtraM rasorlazau' iti, tatra mAgadhyAmityasyAnuvRtterlAbhAt / For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAHARASHTRA statsambasdhijIvasya svabhASAyA-nijabhASAyAH sambandhinA pariNAmena-svarUpeNa pariNamati-vartate / yAdRzaM dharma kathayati tadarzanArthamAha-'taMjahe'tyAdi, asthi loe ityAdi kallANapAvae' ityetadantaM,sugama, navaraM lokaH-paJcAstikAyamayaH alokaHkevalAkAzarUpaH, anayozcAstitvAbhidhAnaM zUnyavAdanirAsArtha, tannirAsopapattizca granthAntarAvagamyA, evaM prAyeNottaratrApi, 'atthiM jIvA' astIti kriyAvacanapratirUpako nipAto bahuvacanArtho draSTavyaH, idaM ca lokAyatamataniSedhArthamuktam , 'asthi ajIva'tti puruSAdvaitAdivAdaniSedhArtham , 'asthi baMdhe asthi mokkhe'tti bandhaH karmaNA jIvasya mokSaH-sakalakarmaviyogaH tasyaiva, etacca dvayaM "saMsarati badhyate mucyate ca nAnAzrayA prakRtireva, nAtme"tyevaMvidhasAjayamataniSedhArthamiti, 'asthi puNNe atthi pAve'tti pApamevApacIyamAnamupacIyamAnaM ca sukhaduHkhanivandhanaM na puNyaM karmAsti, puNyameva copacIyamAnamapacIyamAnaM ca sukhaduHkhaheturna pApamastItyevaMvidhavAda nirAsArthamuktaM jagadvaicitryanibandhanakevalasvabhAvavAdanirAsArtha vA, 'asthi Asave atthi saMvare' karmabandhaheturAzravaH AzravanirodhaH saMvaraH, etacca bandhamokSayorniSkAraNatvapratiSedhArtha vIryaprAdhAnyakhyApanArtha vA, 'atthi veyaNA atthi NijjarA' vedanA-karmaNo'nubhavanaM pIDA vA nirjarA-dezataH karmakSayaH, etacca 'nAbhuktaM kSIyate kameM' tyetatpratipAdanArtham , ahaMdAdicatuSkasattAbhidhAnaM tu tadbhavanAtizAyitvamazraddadhatAM tacchraddhotpAdanArtha, narakanairayikAstitvapratipAdanaM ca pramANAgrAhyatvAtte na santIti mataniSedhArtha, tiryagAdyastitvapratipAdanaM tu pratya| kSapramANasya bhrAntatvAt kuvAsanAjanyo'yaM tiryagAdipratibhAso na tatsattAnivandhana iti ye manyante tanmataniSedhArtha, |mAtApitRsattAbhidhAnaM tu ye manyante-yo'yaM mAtApitRvyapadezaH sa janakatvakato janakatvAcca yUkAkRmigaNDolakAdAna For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA- tikam pyAzritya sa syAt, na caivaM, tasmAnna vAstavo mAtApitRvyavahAra iti, tanmatanirAsArtha, nirAsazca janakatve samAne'pyu- zrIvIrade0 pakAritvakRtastavyapadeza iti, tathA ye manyante atIndriyArthadraSTAro na sambhavanti, rAgAdimattvAtpuruSANAm , asmadAdivaditi tanmatanirAsArthamRSisattAbhidhAnaM, tannirAsazca candroparAgAdijJAnAnAmavisaMvAdadarzanAditi, devAdyastitAbhidhAnaM hA sU0 34 |ca ye manyante-na santi devAdayo'pratyakSatvAt , tanmatavyudAsArtha, tatra siddhiH-IpatyAgbhArA niSThitArthatA vA siddhAstutadvantaH parinirvANaM-karmakRtasantApopazAntyA susthatvaM parinirvRtAstu-tadvantaH, tathA ye manyante-prANAtipAtAdayo na |bandhamokSahetavo bhavanti, bandhanIyasya mocanIyasya ca jIvasyAbhAvAt , tanmataniSedhArtham 'asthi pANAivAe' ityAdhuktaM, | kevalamatra sUtre bandhamokSaheturiti vAkyazeSo dRzyaH, iha ca yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'peje dose kalahe abbhakkhANe pesunne | paraparivAe arairaI mAyAmose'tti tatra pejetti-premAnabhivyaktamAyAlobhavyaktikamabhiSvaGgamAtraM 'dose'tti dveSaH anabhivyaktakodhamAnavyaktikamaprItimAtraM kalaho-rATiH abhyAkhyAnam-asadoSAropaNaM paizunya-pracchannaM sadoSAviSkaraNaM parapa| rivAdo-viprakIrNa pareSAM guNadoSavacanam 'arairaItti aratiH-aratimohanIyodayAccittodvegastatphalA ratiH-viSayeSu mohanIyAccittAbhiratiH aratiratiH 'mAyAmosi'tti tRtIyakaSAyadvitIyAzravayoH saMyogaH, anena ca sarvasaMyogA upala-| kSitAH, athavA veSAntarabhASAntarakaraNena yatparavaJcanaM tanmAyAmRSAvAda iti, 'micchAdasaNasalletti mithyAdarzanaM zalyamiva | // 79 // Baa vividhavyathAnibandhanatvAt mithyAdarzanazalyaM / / atthi pANAivAyaveramaNe musAvAyaveramaNe adiNNAdANaveramaNe mehuNaveramaNe pariggahaveramaNe jAva dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ | micchAdasaNasallavivege savvaM atthibhAvaM atthitti vayati, savvaM NatthibhAvaM Natthitti vayati, suciNNA kammA suciNNaphalA bhavaMti, duciNNA kammA duciNNaphalA bhavaMti, phusai puNNapAve, paJcAyaMti jIvA, saphale kallANapAvae / dhammamAikkhai-iNameva NiggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare kevalae saMsuddhe paDipuNNe NeAue sallakattaNe siddhimagge muttimagge NivvANamagge NijANamagge avitahamavisaMdhi savvadukkhappahINamagge ihaDiA |jIvA sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM karaMti / | - 'pANAivAyaveramaNe' ityAdau tu tatsattAbhidhAnam apramAdasya sarvathA kartumazakyatvena tadasambhava ityetanmataniSedhArtha, kiM bahunA ?-'sabamatthibhAvaM'ti astItikriyAyukto bhAvo'stibhAvastaM, nAstItivivakSAnibandhanabhUto bhAvo nAstibhAvo'tastaM, 'suciNNA kamma'tti sucaritAni tapaHprabhRtIni karmANi-kriyAH 'suciNNaphala'tti sucaritaM-sucaritahetukatvAt puNyakarmabandhAdi tadeva phalaM yeSAM tAni tathA, zubhaphalAnItyarthaH, na niSphalAni nApyazubhaphalAnIti hRdayam , evaM vipa|yeyavAkyamapi, tatazca 'phusai puNNapAve' badhnAti jIvaH zubhAzubhaM karma sucaritetarakriyAbhiH, tataH 'paJcAyati'tti jIvAH | pratyAjAyante-utpadyante, na punaH 'bhasmIbhUtasya zAntasya, punarAgamanaM kutaH?' ityetadeva nAstikavacanaM satyaM, tatazcotpattau || | satyAM 'saphale kallANapAvae' saubhAgyAdItaranibandhanatvAt phalavacchubhAzubhaM karmeti / prakArAntareNa bhagavato dharmaprarUpaNAM 4 darzayannAha-'dhammamAikkhai ityAdi paDirUve ityetadantam', idaM ca vyaktaM, navaram 'idameva' pratyakSaM "NiggaMthe pAvayaNe' 8| & nairgranthaM pravacana-jinazAsanaM 'sacce' sadbhayo hitam 'aNuttare' netaH pradhAnataramanyadastItyarthaH 'kevale' advitIyaM kevali ka lAnIti hRdayam , evaM vipa-5 vanAti jIvaH zubhAzubhaM karma sa pratyAjAyante-utpadyante, na For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapApratItaM vA anantaM vA-anantArthaviSayatvAt 'paDipuNNe' pratipUrNamalpagrandhatvAdibhiH pravacanaguNaiH 'saMzaddhe kapAdibhiH zrIvIrade0. tikam |zaddhaM suvarNamiva nirdoSa guNapUrNatvAt 'NeyAue' naiyAyika-nyAyAnugataM pramANAbAdhitamityarthe, 'sallakattaNe, mAyAcikA lyakartanaM, tadbhAvitAnAM hi bhAvazalyAni vyavacchedamAyAntIti 'siddhimagge' niSThitArthatvopAyaH 'muttimagge makteH-saka- sU0 34 // 8 // lakarmaviyogasya hetuH athavA muktiH-nirlobhatA mArgo yasya prApteH tanmuktimArga 'NijANamagge' niryANasya-anAvattikagamanasya mArgo-hetuH, 'NibANamagge' nirvANasya-sakalasantAparahitatvasya panthAH 'avitaha' sadbhUtArtha 'avisaMdhi' aviruddha pUrvAparaghaTTanaM 'sabadukkhappahINamagge' sakaladuHkhaprakSayasya panthAH athavA sarvANi duHkhAni prahINAni yatra santi sa tathA basa mArgaH-zuddhiryatra tattathA, ata eva 'ihaThiyA jIvA sijhaMti' vizeSataH siddhigamanayogyA bhavanti aNimAdimahAsi-|| ddhiprAptA vA bhavanti 'bujhaMti' kevalajJAnaprAptyA 'muccaMti' bhavopagrAhikarmAzApagamAt 'pariNivAyaMti' karmakRtasakalasa-18 ntApavirahAt , kimuktaM bhavatItyata Aha-'sabadukkhANamaMtaM kreNti'|| egaccA puNa ege bhayaMtAro puvvakammAvaseseNaM aNNayaresu devaloema devattAe uvavattAro bhavaMti, mahaDDIesu jAva mahAsukkhesu dUraMgaiesu cirahiIesu, te NaM tattha devA bhavaMti mahaDDIe jAva ciraTTiIA hAravirAiyavacchA jAva pabhAsamANA kappovagA gatikallANA AgamesibhaddA jAva paDirUvA, tamAikkhaha evaM khalu| cauhiM ThANehiM jIvA jeraiattAe kammaM pakaraMti, NeraiattAe kammaM pakarettA raisu uvavajaMti, taMjahAmahAraMbhayAe mahAparigahayAe paMciMdiyavaheNaM kuNimAhAreNaM, evaM eeNaM abhilAveNaM tirikkhajoNiesu mAilla-13 For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAe NiaDillayAe aliavayaNeNaM ukkaMcaNayAe vaMcaNayAe, maNussesu pagatibhaddayAe pagativiNItatAe sANukosayAe amacchariyatAe, devesu sarAgasaMjameNaM saMjamAsaMjameNaM akAmaNijjarAe bAlatavokammeNaM, tamAikkhara, jaha NaragA gammaMti je garagA jA ya veyaNA Narae / sArIramANasAI dukkhAI tirikkhajoNIe // 1 // mANussaM ca aNicaM vAhijarAmaraNaveyaNAparaM / deve a devaloe deviddhiM devasokkhAI // 2 // NaragaM tiri| kkhajoNiM mANusa bhAvaM ca devaloaM ca / siddhe a siddhavasahiM chajjIvaNiyaM parikahei // 3 // jaha jIvA bajjhati muccaMti jaha ya parikilissaMti / jaha dukkhANaM aMtaM karaMti keI apaDibaddhA // 4 // aduhaTTiyacittA jaha jIvA dukkhasAgaramuviMti / jaha veraggamuvagayA kammasamuggaM vihADaMti // 5 // 'egaccA' ekAca ekA arcA- manuSyatanurbhAvinI yeSAM te tathA, te punareke kecana 'bhayaMtAro' tti bhadantAH - kalyANinaH bhaktAro vA-nairgranthapravacanasya sevavitAraH pUrvakarmAvazeSeNa 'aNNayaresu devaloesu'tti anyataradevAnAM madhya ityarthaH, 'mahaDiesu' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'mahajuiesu mahAbalesu mahAyasesu mahANubhAgesu'tti, vyAkhyA ca prAgvat, 'dUraMgaiesu'ti acyutAntadevalokagatikeSvityarthaH 'hAravirAiyavacchA' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'kaDayatuDiyabhiyabhuyA aMgaya kuMDala| mahagaMDayalakaNNapIDhadhArI vicittahatyAbharaNA digheNaM saMghAraNaM diveNaM saMThANeNaM dibAe iDIe dikhAe juIe dikhAe pabhAe | dikhAe chAyAe dikhAe accIe digheNaM teeNaM divAe lesAe dasa disAo ujjovemANA' iti vyAkhyA cAsuravarNakavad dRzyA, 'kappovaga'ti kalpopagA-devalokajAH 'Agamesibhadda' tti AgamiSyad-anAgatakAlabhAvi bhadraM kalyANaM nirvANa For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 81 // lakSaNaM yeSAM te tathA, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'pAsAIyA darisaNijjA abhiruva paDirUva'tti vyAkhyA prAgvadeveti, nirya |nthapravacanaphalavaktavyatAM nigamayannAha - 'tamAikkhai'ti tatpravacanaphalamiti / atha prakArAntareNa dharmamAha - ' evaM khalvi | tyAdi bAlatavokammeNamityetadantaM, vyaktameva, navaraM 'eva' miti vakSyamANena prakAreNa, khalurvAkyAlaGkAre, 'kuNimA hAreNa' ti kuNimaM-mAMsaM, 'ukkaMcaNayAe vaMcaNayAe'tti utkaJcanatA mugdhavaJcanapravRttasya samIpavartividagdhacittarakSArthaM kSaNamavyApAratayA'vasthAnaM vaJcanatA - pratAraNaM 'pagaibhaddayAe 'tti prakRtibhadrakatA svabhAvata evAparopatApitA 'sANukosayAe'tti sAnu| krozatA - sadayatA 'tamAikkhaiti taM dharmamAkhyAtIti dharmakathAnigamanam / athoktadharmadezanAmeva savizeSAM darzayannAha'jaha NaragA gammantI' tyAdigAthApaJcakaM, vyaktaM, navaraM yathA narakA gamyante tathA parikathayatIti sarvatra kriyAyogaH, 'naragaM | cetyAdi gAthA uktasaGgrAhiketi, tathA 'aTTA aTTiyacittA' iti ArtAH - zarIrato duHkhitA ArtitacittAH - zokA dipI| DitAH ArtAdvA-dhyAnavizeSAdArticittA iti, 'aTTaNiyaTTiyacitta 'tti pAThAntaraM tatra Artena nitarAmarditam - anugataM cittaM yeSAM te tathA, 'aTTaduhaTTiyacitte'tti vA Artena duHkhArditaM cittaM yeSAM te tathA / jahA rAgeNa kaDANaM kammANaM pAvago phalavivAgo jaha ya parihINakammA siddhA siddhAlayamurviti, tameva dhammaM duvihaM Aikkhai, taMjahA - agAradhammaM aNagAradhammaM ca, aNagAradhammo tAva iha khalu savvao savva | tAe muMDe bhavittA agArAto aNagAriyaM pavvayai savvAo pANAivAyAo veramaNaM musAvAya0 adiSNA For Personal & Private Use Only zrIvIrade0 // 81 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dANa mehuNa. pariggaha. rAIbhoyaNAu veramaNaM ayamAuso! aNagArasAmaie dhamme paNNatte, eassa dhammassa sikkhAe uvahie niggaMthe vA niggaMthI vA viharamANe ANAe ArAhae bhavati / vAcanAntare gAthAH kramAntareNAdhIyante, tadante ca 'evaM khalu jIvA nissIle' tyAdyadhIyate, tatra zIlaM-mahAvratarUpaM samAdhAnamAtraM vANivaya'ttivratAni-anuvratAni NigguNa'tti guNA-guNavratAni nimmera'tti nirmaryAdA maryAdA ca-gamyAgamyAdivyavasthA "NippaccakkhANaposahovavAsA' tatra pratyAkhyAna-pauruSyAdi pauSadhaH-aSTamyAdiparvadinaM tatropavasanaM pauSadhopavAsaH, 'akkoha'tti krodhodayAbhAvAt 'NikkohA' udayaprAptakrodhasya viphalatAkaraNAt, ata eva 'chINakkohA' kSapitakrodhAH evaM mAnAdyabhilApakA api 'aNupuveNaM' aNamicchamIsasamma'mityAdinA krameNa / athAdhikRtavAcanA-'iha khalu' ihaiva kA martyaloke 'sabao sabattAe'tti sarvato dravyato bhAvatazcetyarthaH, sarvAtmanA-sarvAn krodhAdInAtmapariNAmAnAzrityetyarthaH, |ete ca muNDo bhUtvetyasya vizeSaNe anagAritAM pravajitasyetyetasya vA, 'ayamAuso'tti ayamAyuSman ! 'aNagArasAmaie' tti anagArANAM samaya-samAcAre siddhAnte vA bhavo anagArasAmayikaH anagArasAmAyika vA 'sikkhAe' zikSAyAm abhyAse 'ANAe'tti AjJayA viharan ArAdhako bhavati jJAnAdInAm , athavA AjJAyA-jinopadezasyArAdhako bhvtiiti| & agAradhamma duvAlasavihaM Aikkhai, taMjahA-paMca aNuvvayAI tiNNi guNavayAI cattAri sikkhAvayAI, |paMca aNuvvayAI, taMjahA-thUlAo pANAivAyAo veramaNaM dhUlAo musAvAyAo ciramaNaM thUlAo adinnAdANAo veramaNaM sadArasaMtose icchAparimANe, tiNi guNavayAI taMjahA-aNatthadaMDaveramaNaM disivvayaM uva For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 82 // bhogaparibhogaparimANaM, cattAri sikkhAvayAI, taMjahA - sAmAiaM desAvagAsiyaM posahovavAse atihisaMyaassa vibhAge, apacchimA mAraNaMtiA saMlehaNAjUsaNArAhaNA athamAuso ! agArasAmaie dhamme paNNatte, dhamma sakkhAe uvaTThie samaNovAsae samaNovAsiA vA viharamANe ANAi ArAhae bhavati / / ( sU0 34 ) // 'apacchimA mAraNantiyA saMlehaNAjhUsaNArAhaNA' apacchimatti - akArasyAmaGgalaparihArArthatvAtpazcimA-pazcAtkAlabhAvinI ata eva mAraNAntikI maraNarUpe ante-avasAne bhavA mAraNAntikI saMlekhanA - kAyasya tapasA kRzIkaraNaM tasyAH jUSaNA - sevA saMlekhanA jUSaNA ArAdhanA-jJAnAdiguNAnAM vizeSataH pAlanA // 34 // tasA mahatimahAliyA maNUsaparisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM socA Nisamma haTThatu jAvahiyA uTThAe uTTheti, uTThAe uTThattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareharettA vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA atthegaiA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie, atthegaiA paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaddaaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivaNNA, avasesA NaM parisA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI-muakkhAe te bhaMte / NiggaMthe pAvayaNe | evaM supaNNatte subhAsie suviNIe subhAvie aNuttare te bhaMte! NiggaMthe pAvayaNe, dhammaM NaM AikkhamANA tumbhe uvasamaM Aikkhaha, uvasamaM AikkhamANA vivegaM Aikkhaha, vivegaM AikkhamANA veramaNaM Ai For Personal & Private Use Only zrIvIrade0 sU0 34 // 82 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kkhaha, veramaNaM AikkhamANA akaraNaM pAvANaM kammANaM Aikkhaha, Natthi NaM aNNe kei samaNe vA mAhaNe vA je erisaM dhammamAikkhittae, kimaMga puNa itto uttarataraM ?, evaM vadittA jAmeva disaM pAunbhUA tameva disaM paDigayA | ( sU0 35 ) / tae NaM kUNie rAyA bhaMbhasAraputte samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM soccA Nisamma hahatuTThajAvahiyae uThAe uTThei uThAe udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto | AyAhiNaM payAhiNaM kareti 2 ttA vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- suakkhAe te bhaMte! NiggaMthe pAvapaNe jAva kimaMga puNa etto uttarataraM ?, evaM vadittA jAmeva disaM pAunbhUe tAmeva disaM paDigae / ( sU0 36 ) // tae NaM tAo subhaddApamuhAo devIo samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM | socA Nisamma haTThatuTThajAvahiayAo uThAe udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM | karenti 2ttA vaMdati NamaMsaMti vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- suakkhAe te bhaMte! NiggaMdhe pAvayaNe jAva kimaMga puNa itto uttarataraM ?, evaM vadittA jAmeva disiM pAunbhUAo tAmeva disiM paDigayAo / | samosaraNaM sammattaM // ( sU0 37 ) // 'mahaimahAliyA mahaJcaparisa' tti mahAtimahatI - atigarIyasI mahatparSat - mahattvopetasabhA mahatAM samUha ityarthaH, 'maNUsaparisa'tti tu vyaktameva, 'soccA nisammati zrutvA - AkarNya nizamya - avadhAryeti 'uThAe uDei'tti utthayA - kAyasyordhva| bhavanena 'suyakkhAe 'tti suSThu AkhyAtaM sAmAnyabhaNanataH 'supaNNatte' suSThu prajJaptaM vizeSabhaNanataH 'subhAsie' subhASitaM vacana For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapAta aupapAtikam sU0 38 | vyaktitaH 'suviNIe' suvinItaM ziSyeSu suSTu viniyojitaM 'subhAvie' suSThu bhAvitaM-tattvabhaNanAt 'uvasamaM Aikkhaha'tti krodhAdinirodhamityarthaH, 'vivega'ti bAhyagranthatyAgamityarthaH, 'veramaNaM'ti manaso nivRttiM 'dharmam' upazamAdirUpaM brUtheti hRdayaM, 'natthi Nati na prabhavati-na zakto bhavati 'Aikkhittae'tti AkhyAtuM, 'kimaMga puNa'tti aGgetyAmantraNe, kiM punariti vizeSadyotanArthaH, 'uttarataraM' pradhAnataraM 'jAmeva disaM pAunbhUyA' yasyA dizaH sakAzAt prakaTIbhUtA-AgatetyarthaH samavasaraNavarNakaH // 35-36-37 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI iMdabhUI nAma aNagAre goyamasagotteNaM sattussehe samacauraMsasaMThANasaMThie vaharosahanArAyasaMghayaNe kaNagapulakanigyasapamhagore uggatave |dittatave tattatave mahAtave ghoratave urAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhi|ttaviulatealesse samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uhuMjANU ahosire jhANakoDovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / 'teNaM kAleNa'mityAdi vyaktaM, navaraM 'sattussehe'tti saptahastocchrayaH, vizeSaNadvayaM vAgamasiddhaM, 'kaNagapulaganigghasapamhagore' kanakasya-suvarNasya pulako-lavastasya yo nikapaH-kapapaTTe rekhAlakSaNastathA pamhatti-padmagarbhastadvadgauro yaH sa tathA, vRddhavyAkhyA tu kanakasya na lohAdeyaH pulakaH-sAro varNAtizayastatpradhAno yo nikaSo-rekhA tasya yatpakSma-bahulatvaM tadvad yo gauraH sa tathA, 'uggatave' ugram-apradhRSyaM tapo'syetyugratapAH 'dittatave' dIptahutAzana iva karmavanadAhakatvena jvalattejaH tapo yasya For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5054454 sa tathA, 'tattatave' taptaM-tApitaM tapo yena sa taptatapAH, evaM tena tattapastaptaM yena karmANi santApya tena tapasA svAtmA'pi * taporUpaH santApito, yato'nyasyAspRzyamiva jAtamiti, 'mahAtaveM mahAtapAH prazastatapAH bRhattapA vA 'orAle'tti bhImaH katham ?-atikaSTaM tapaH kurvan pArzvavartinAmalpasattvAnAM bhayAnako bhavati, aparastvAha-'orAle'tti udAra:-pradhAna: 'ghora'tti ghoro-nighRNaH parIpahendriyakapAyAkhyAnAM ripUNAM vinAze kartavye, anye tvAtmanirapekSaM ghoramAhuH, 'ghorgunnoN| ghorAH-anyairduranucarA guNAH-mUlaguNAdayo yasya sa tathA, 'ghoratavassI' ghoraistapobhistapasvI 'ghorabaMbhaceravAsI' ghoraM-dAruNamalpasattvairduranucaratvAdyad brahmacarya tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, 'ucchUDhasarIre' ucchUDham-ujjhitamivojjhitaM zarIraM yena tatsaMskAratyAgAt sa tathA, 'saMkhittaviulateyalesse' saMkSiptA-zarIrAntIMnA vipulA ca vistIrNA anekayojanapramANakSetrA''zritavastudahanasamarthatvAt tejolezyA-viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, 'UhUMjANU' zuddhapRthivyAsanavarjanAt aupagrahikaniSadyAyA abhAvAcca utkuTukAsanaH sannapadizyate, Urce jAnunI yasya sa UrdhvajAnuH, | 'ahosire' adhomukho nordhva tiryagvA nikSiptadRSTiriti bhAvaH, 'jhANakohovagae' dhyAnameva koSTho dhyAnakoSThastamupagato yaH sa tathA, yathA hi koSThake dhAnyaM prakSiptamaviprakIrNa bhavatyevaM sa bhagavAn dharmadhyAnakoSThakamanupravizyendriyamanAMsyadhikRtya saMvRtAtmA bhavatIti bhaavH| tae NaM se bhagavaM goame jAyasaDhe jAyasaMsae jAyakoUhalle uppaNNasaDDhe uppaNNasaMsae uppaNNakouhalle saMjAyasaDhe saMjAyasaMsae saMjAyakoUhalle samuppaNNasaDDe samuppaNNasaMsae samuppaNNakoUhalle uThAe uThei uThAe R E dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapAta0 aupapAtikam sU038 // 84 // uhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karettA vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMda | sittA NacAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajavAsamANe evaM vaasii| ___ 'jAyasaDe' jAtA-pravRttA zraddhA-icchA'syeti jAtazraddhaH, va ?-vakSyamANAnAM padArthAnAM tattvaparijJAne, 'jaaysNse'| jAtaH saMzayo'syeti jAtasaMzayaH, saMzayastvanirdhAritArtha jJAnamubhayavastvaMzAvalambitayA pravRttaM, sa tvevaM tasya bhagavato jAtaH, yathA-zrImanmahAvIravarddhamAnasvAminA prathamAGgaprathamazrutaskandhaprathamAdhyayane prathamoddezake Atmana upapAta uktaH, sa kimasata evAtmanaH uta sataH pariNAmAntarApattirUpaH, 'jAyakouhalle' jAtaM kutUhalaM-kautukaM yasya sa tathA, kIdRzamupapAtaM bhagavAnvakSyatItyevaMrUpajAtazravaNotsukya ityarthaH, 'uppannasaDDe' prAgabhUtA utpannA zraddhA yasya sa utpannazraddhaH, athotpannazraddhatvasya jAtazraddhatvasya ca ko'rthabhedo ?, na kazcid, atha kimarthaM tatprayogaH ?, ucyate, hetutvapradarzanArthaH, tathAhi-utpanna-| zraddhatvAjAtazraddhaH pravRttazraddha ityarthaH, 'saMjAyasaDDe' ityAdau ca saMzabdaH prakarSAdivacanaH, aparastvAha-jAtA zraddhA praSTaM | yasya sa jAtazraddhaH, kathaM jAtazraddho ?, yasmAjAtasaMzayaH, kathaM saMzayaH ajani ?, yasmAt prAkkutUhalaM-kiMvidho nAmAyamupaMpAto bhaviSyatItyevaMrUpamityeSa tAvadavagrahaH, evamutpannasaJjAtasamutpannazraddhAdaya IhApAyadhAraNAbhedena vAcyA iti meM upodghAtagrantho vyaakhyaatH| 'jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihayapacakkhAyapAvakamme sakirie asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtavAle 84 // For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ egaMtasutte pAvakammaM aNhAti ? haMtA aNhAti 1 / jIve NaM bhaMte ! asaMjaaaviraaappaDiyapaccakkhAyapAvakamme sakirie asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtabAle egaMtasutte mohaNijaM pAvakammaaNhAti?, haMtA annhaati|| jIveNaM bhaMte ! mohaNijja kammaM vedemANe kiM mohaNijjaM kammaM baMdhai ? veaNijjaM kammaM baMdhai ?, goamA!, mohaNijaMpi kammaM baMdhai veaNijjaMpi kammaM baMdhati, NaNNattha carimamohaNijjaM kammaM vedemANe veaNijaM kamma |baMdhai No mohaNijja kammaM baMdhai 3 / jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihayapaccakkhAyapAvakamme sakirie asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtabAle egaMtasutte osaNNatasapANaghAtI kAlamAse kAlaM kiccA Niraiesu uvavajaMti?, hatA uvavajaMti 4 / jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae apaDihayapacakkhAyapAvakamme io cue pecA deve siA?, goamA! atthegaiyA deve siyA atthegaiyA No deve siyA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vucaha-atthegaiA deve siA atthegaiA No deve siA ?, goyamA!, je ime jIvA gAmAgaraNayaraNigamarAyahANikheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaNNivesesu akAmataNhAe akAmachuhAe akAmabaMbhaceravAseNaM akAmaaNhANakasIyAyavadaMsamasagaseajallamallapaMkaparitAveNaM appataro vA bhujataro vA kAlaM appANaM parikilesaMti appataro vA bhujataro vA kAlaM appANaM parikilesittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNataresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI tahiM tesiM ThitI tahiM tesiM uvavAe paNNatte / athAbhidhitsitopapAtasya karmabandhapUrvakatvAt karmavandhaprarUpaNAyAha-'jIve Na' mityAdi, 'asaMjayaavirayaappaDihayapacca For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 85 // kkhAyapAvakammai' asaMyataH - asaMyamavAn avirataH - tapasi na vizeSeNa rataH, athavA kasmAdasaMyato ?, yasmAdavirato - virativarjitaH, tathA na pratihatAni samyaktvaprAtyA isvIkRtAni pratyAkhyAtAni ca sarvaviratipratipattitaH pratiSedhitAni pApakarmANi - jJAnAvaraNAdIni yena sa tathA, athavA pratihatAni atItakAlakRtAni nindAdvAreNa pratyAkhyAtAni anAgatakA - labhAvIni nivRttitaH pApakarmANi - prANAtipAtAdipApakriyA yena sa tathA tanniSedhenApratihatapratyAkhyAtapApakarmA, tataH pUrvapadAbhyAM saha karmadhArayaH, ata eva 'sakirie' sakriyaH - kAyikyAdikriyAyuktaH 'asaMvuDe' asaMvRtaH - aniruddhendriyaH 'egaM tadaMDe' ekAntenaiva sarvathaiva daNDayatyAtmAnaM paraM vA pApapravRttito yaH sa ekAntadaNDaH, 'egaMtabAle' sarvathA mithyAdRSTiH, ata eva 'egaMtasutte' sarvathA mithyAtvanidrayA prasuptaH 'pApakarma ' jJAnAvaraNAdyazubhaM karma ' aNhAi' Asnauti - Azravati banAtItyarthaH, hanteti komalAmantraNe pratyavadhAraNArtho vA, 'aNhAi'tti Astrautyeva vanAtyevetyuttaraM, na hyasaMyatAdivizepaNa jIvaH kasyAzcidavasthAyAM karma na banAtIti 1 / tRtIyasUtre 'NaNNattha carimamohaNijjaM kammaM vedemANe veaNijjaM kammaM baMdhar3a No mohaNijjaM 'ti nannatthatti - navaraM kevalamityarthaH, caramamohanIyaM sUkSmasamparAyaguNasthAnake lobhamohanIyasUkSmakiTTikArUpaM vedayan vedanIyaM badhnAti, ayogina eva vedanIyasyAbandhakatvAt, na punarmohanIyaM banAti, sUkSmasamparAyasya | mohanIyAyuSkavarjAnAM SaNNAmeva prakRtInAM bandhakatvAt, yadAha - "sattavihabaMdhagA hoMti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha 1 saptavidhandhA bhavanti prANina AyurvarjyAnAmeva / tathA sUkSmasamparAyAH SaDidhabandhakA vinirdiSTAH || 1 || mohAyurvarjyAnAM prakRtInAM te tu bandhakA bhaNitAH / For Personal & Private Use Only upapAta 0 sU0 38 // 85 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ suhumasaMparAyA chabihabaMdhA viNiddivA // 1 // mohAuyavajjANaM payaDINaM te u baMdhagA bhaNiyA" 3 / athAbhidhitsitopapAtanirUpaNAyAha-'jIve Na' mityAdi, vyaktaM, navaraM 'ussaNa ti bAhulyataH 'kAlamAse kAlaM kicca'tti maraNAvasare maraNaM vidhAyetyarthaH 4 / 'io cue pecca'tti itaH sthAnAnmartyalokalakSaNAcyuto-bhraSTaH 'pretya' janmAntare devaH syAt , 'se keNaDeNaM ti atha kena kAraNenetyarthaH, 'je ime jIvattiya ime-pratyakSAsannAH jIvAH-paJcendriyatiryamanuSyalakSaNAH, grAmAgarAdayaHprAgvat, 'akAmataNhAe'tti akAmAnAM-nirjarAdhanabhilASiNAM satAM tRSNA-tRT akAmatRSNA tayA, evamanyatpadadvayam , 'akAmaaNhANagasIyAyavadaMsamasagaseyajallamallapaMkaparitAveNaM' iha svedaH-prasvedo yAti ca lagati ceti jallo-rajomAtra mallaHkaThinIbhUtaH paGko-mala eva svedenAdrIbhUtaH asnAnAdayastu pratItAH asnAnAdibhiryaH paritApaH sa tathA tena, 'appataro vA bhujataro vA kAlaM'ti prAkRtatvena vibhaktipariNAmAdalpataraM vA bhUyastaraM vA kAlaM yAvat 'aNNataresu'tti bahUnAM madhye | ekatareSu 'vANamaMtaresu'tti vyantareSu devalokeSu-devajaneSu madhye 'tahiM tesiM gai'tti tasmin'-vAnamantaradevaloke 'teSAm'asaMyatAdivizeSaNajIvAnAM 'gatiH' gamanaM 'Thiitti avasthAnam 'uvavAo'tti devatayA bhavanam / tesi NaM bhaMte ! devANaM kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA ?, goamA! dasavAsasahassAI ThiI paNNattA, asthi NaM| bhaMte ! tesiM devANaM iDDI vA juI vA jase ti vA bale ti vA vIrie i vA purisakkAraparikkame i vA ?, haMtA asthi, te NaM bhaMte ! devA paralogassArAhagA?, NotiNaDhe samaDhe 5|se je ime gAmAgaraNayaraNigamarAyahA RECARRORSCRIGAR For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam upapAta.. sU038 prANikheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaNNivesesu maNuA bhavaMti, taMjahA-aMDubaddhakA NialabaddhakA kA haDibaddhakA cAragabaddhakA hatthacchinnakA pAyacchinnakA kaNNacchiNNakA NakacchiNNakA udRcchinnakA jimbha|cchinnakA sIsacchinnakA mukhacchinnakA majjhachinnakA vekacchacchinnakA hiyauppADiyagA NayaNuppADiyagA dasaNuppADiyagA vasaNuppADiyagA gevacchiNNakA taMDulacchiNNakA kAgaNimaMsakkhAiyayA olaMbiyA laMbiayA ghaMsiayA gholiayA phADiayA pIliayA sUlAiayA sUlabhiNNakA khAravattiyA vajjhavattiyA sIha pucchiyayA davaggivigA paMkosapaNakA paMke khuttakA valayamayakA vasaTTamayakA NiyANamayakA aMtosallamayakA giripaDiakA tarupaDiyakA marupaDiyakA giripakkhaMdoliyA tarupakkhaMdoliyA marupakkhaMdoliyA jalapavesikA jalaNapavesikA visabhakkhitakA satthovADitakA vehANasiA giddhapiTThakA katAramatakA dubhikkhamatakA asaMkilipariNAmA te kAlamAse kAlaM kiccA aNNataresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI tahiM tesiM ThitI tahiM tesiM uvavAe paNNatte, tesiNaM bhaMte ! devANaM | kevaiaM kAlaM ThitI paNNattA?, goamA !, bArasavAsasahassAI ThitI paNNattA / atthi NaM bhaMte ! tesiM| devANaM iDDI vA juI vA jase ti vA bale ti vA vIrie i vA purisakkAraparikkame i vA ?, haMtA atthi, te NaM | bhaMte! devA paralogassArAhagA, No tiNa samaDhe 6 / dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ __'iDDI ivatti RddhiH-parivArAdisampat 'juI i vattidyutiH-zarIrAbharaNAdidIptiH, izabdo nipAto vAkyAlaGkArArthaH, itizabdo vA'yaM kRtasandhiprayoga upapradarzanArthaH, 'jase iva'tti yazaH-khyAtiH, vAzabdo vikalpArthaH, kvacitpaThyate-'uhANe i vA kamme ivatti tatrotthAnam-UvIbhavanaM karma ca-utkSepaNAdikA kriyA 'bale iva'tti balaM zArIraHprANaH 'vIrie ivA' vIrya-jIvaprabhavaH prANa eva 'purisakkAraparikkame i vatti puruSakAraH-puruSAbhimAnaH sa eva niSpAditaphalaH parAkramaH, "haMte'tti evamevetyarthaH, 'teNaM devA paralogassa ArAhaga'tti te akAmanirjarAlabdhadevabhavA vyantarAH 'paralokasya'janmAntarasya nirvANasAdhanAnukUlasya 'ArAdhakA niSpAdakA iti praznaH?, 'no iNaDe'tti nAyamarthaH 'samaDe'tti samarthaH-saGgata ityuttaram , ayamabhiprAyo-ye hi samyagdarzanajJAnapUrvakAnuSThAnato devAH syusta evAvazyaMtayA AnantaryeNa pAramparyeNa vA nirvANAnukUlaM bhavAntaramAvarjayanti, tadanye tu bhaajyaaH5| 'se je' ityAdisUtraM vyaktaM, navaraM sezabdo'thazabdArthaH, athazabdazceha vAkyopakSepArtho,grAmAdayaHprAgvat , "aMDubaddhaga'tti aNDUni-andukAni kASThamayAni lohamayAni vA hastayoH pAdayorvA bandhanavizeSAH | 'niyalabaddhaga'tti nigaDAni-lohamayAni pAdayorbandhanAni 'haDibaddhagatti haDi:-khoTakaH 'cAragabaddhaga'tti cArako-guptiH 'muravacchinnaga'tti murajI-galaghaNTikA 'majjhacchinnaga'tti madhya-udaradezaH 'vaikacchacchinnaga'tti uttarAsaGganyAyena vidAritAH, | 'hiyauppADiyaga'tti utpATitahRdayA AkRSTakAleyakamAMsA ityarthaH, 'vasaNuppADiyaga'tti utpATitavRSaNA AkRSTANDA ityarthaH, 'taNDulacchinnaga'tti taNDulapramANakhaNDaiH khaNDitAH 'kAgaNimaMsakhAiya'tti kAkaNImAMsAni taddehoddhRtazlakSNamAMsakhaNDAni tAni khAditAH 'ullaMbiyaga'tti avalambitakAH rajjvA baddhA gartAdAvavatAritAH, ullambitaparyAyAstu naite bhavanti, For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA- tikam // 87 // ullambitAnAM vaihAyasikazabdena vakSyamANatvAditi, 'laMbiyagatti lambitakAH-taruzAkhAyAM bAhau baddhAH 'ghaMsiyaga'tti | upapAta gharSitakAzcandanamiva dRSadi 'gholiyaya'tti gholitakA dadhighaTa iva paTa iva vA 'phAliyaya'tti sphAlitakAH kuThAreNa dAru sU038 vacchATakavadvA, pustakAntare 'pIliyaga'tti pIDitakA yantrarikSuvaditi 'mUlAiyaga'tti zulAcitakAH zulikAprotAH 'sUla-15 | bhinnaga'tti mastakopari nirgatazUlikAH 'khAravattiya'tti kSAreNa kSAre vA tokSakatarubhasmAdinirmitamahAkSAre vartitA-vRttiM | kAritAH tatra kSiptA ityarthaH, kSArapAtraM vA kRtAH-kSArapAtritAH taM bhojitAstasya vA''dhAratAM nItA ityarthaH, 'vajjhavattiyatti vaNa saha vRttiM kAritAH varddhapAtritA vA-tena baddhA ityarthaH, utpATitabaddhA vA, 'sIhapucchiyaya'tti iha pucchaza|bdena mehanaM vivakSitam upacArAt tataH sIhapucchaM kRtaM saJjAtaM vA yeSAM te siMhapucchitAsta eva siMhapucchitakAH, siMhasya hi | * maithunAnivRttasyAtyAkarSaNAt kadAcinmehanaM truSyati evaM ye kvacidaparAdhe rAjapuruSaistroTitamehanAH kriyante te siMhapucchi|takA vyapadizyanta iti, athavA kRkATikAtaH putapradezaM yAvadyeSAM vardha utkartya siMhapucchAkAraH kriyate te tathocyante iti, | davaggidaDDaga'tti davAgniH-dAvAnalastena ye dagdhAste tathoktAH 'paMkosannaga'tti paGke ye avasannAH-sarvathA nimagnAste paGkA-3 vasannAH 'paMke khuttaga'tti pake manAG manAH kevalaM tata uttarItumazaktAH 'valayamayaga'tti valantaH-saMyamAd bhrazyantaH athavA // 87 // bubhukSAdinA vellanto ye mRtAste valanmRtakAH 'vasaTTamayaga'tti vazena-viSayapAratantryeNa RtAH-pIDitA vazArtAH, vazaM vA 1 mokSaka pr0| For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayaparatantratAM RtA-gatA vazArtAste santo ye mRtAste vazArtamRtA vazartamRtA vA zabdAdiraktahariNAdivaditi 'NiyANamayagatti nidAnaM kRtvA bAlatapazcaraNAdimanto ye mRtAste tathA 'aMtosallamayaga' tti anuddhRtabhAvazalyA madhyavartibhallayAdizalyA vA santo ye mRtAH 'giripaDiyaga'tti gire:- parvatAtpatitAH girirvA - mahApASANaH patito yeSAmupari te tathA, evaM tarupatitakAH, 'marupaDiyaga' tti marau - nirjaladeze patitA ye te tathA, marorvA - nirjaladezAvayavavizeSAt sthalAdityarthaH patitA ye te tathA, 'bharapaDiyaga'tti kvacittatra bharAt - tRNakarpAsAdibharAtpatitA bharo vA patito yeSAmupari te tathA, 'giripakkhaMdolayA' giripakSe-parvatapArzve chinnaTaGkagirau vA''tmAnamandolayanti ye te tathA teSAM ca tadandolanamandolakA - tpAtenAtmano maraNArtham, evaM tarupakSAndolakAdayo'pIti, 'satthovADiyaga'tti zastreNAtmAnamavapATayanti - vidArayanti maraNArthaM ye te tathA, 've hANasiga'tti vihAyasi - AkAze taruzAkhAdAvAtmana ullambanena yanmaraNaM bhavati tadvaihAyasaM tadasti yeSAM te prAkRtazailIvazAt vehANasiyA, 'giddhapaTThaga' tti ye maraNArthaM puruSakarikarabharAsabhAdikalevaramadhye nipatitAH santo gRdhaiH spRSTAstuNDairvidAritA mriyante te gRdhraspRSTakAH 'asaM kiliGapariNAma'tti saMkliSTapariNAmA hi mahArtaraudradhyAnAvezena devatvaM na labhanta iti bhAvaH 6 / se je ime gAmAgaraNayaraNigamarAyahANikheDakabbaDa maDaMbadoNamuha paTTaNAsamasaMvAhasaMnivesesu maNuA bhavaMti, | taMjahA - pagaibhadagA pagauvasaMtA pagaipataNukoha mANamAyAlohA miumaddavasaMpaNNA allINA viNIA ammA| piusussUsakA ammApiINaM aNatikamaNijjavayaNA apicchA appAraMbhA appapariggahA appeNaM AraMbheNaM For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 88 // SARASHASH appeNaM samAraMbheNaM appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittiM kappemANA bahaI vAsAiM AuaM pAlaMti pAlittA kAla upapAta mAse kAlaM kiccA aNNataresu vANamaMtaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI tahiM tasiM ThitI tahiM tesiM uvavAe paNNatte, tesi NaM bhaMte ! devANaM kevaiaM kAlaM ThitI paNNattA?, goyamA! sU038 cauddasavAsasahassA 7 / 41. 'pagaibhaddaga'tti prakRtyA-svabhAvata eva na parAnuvRttyAdinA bhadrakAH-paropakArakaraNazIlAH prakRtibhadrakAH 'pagaiuva-13|| hai| saMtA' ityatra upazAntAH-krodhodayAbhAvAt 'pagaitaNukohamANamAyaloha'tti satyapi kaSAyodaye pratanukrodhAdibhAvAH 'miu| maddavasaMpannatti mRdu yanmArdavam-atyarthamahaGkRtijayaM ye sampannAH-prAptAste tathA 'AlINa'tti AlInA-gurumAzritAH, bhaddaga' | |tti kvacittatra bhadrakAH-anupatApakAH sevyazikSAguNAt, tata eva vinItAH, etadevAha-'ammApiUNa sussUsagA' ambA-18 | pitroH zuzrUSakAH-sevakAH, ata eva 'ammApiUNaM aNaikkamaNijavayaNA' ihaivaM sambandhaH-ambApitroH satkamanatikramaNIyaM vacanaM yeSAM te tathA, tathA appicchA' amahecchAH 'appAraMbhA appapariggahatti ihArambhaH-pRthivyAdijIvopamardaH kRSyAdirUpaH parigrahastu-dhanadhAnyAdisvIkAraH, etadeva vAkyAntareNAha-'appeNa AraMbheNa mityAdi, ihArambho-jIvAnAM vinAzaH samArambhaH-teSAmeva paritApakaraNaM, ArambhasamArambhastvetadyaM, vittiMti vRtti-jIvikA kappemANati kalpayantaH kurvaannaa:| 1 sadya iti pr0| A For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ se jAoimAogAmAgaraNayaraNigamarAyahANikheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMbAhasaMnivesesu itthiyAo bhavaMti, taMjahA-aMto aMteuriyAo gayapaiAo mayapaiAo bAlavihavAo chaDDitallitAo mAirakkhiAo piarakkhiAo bhAyarakkhiAo kulaghararakkhiAo sasurakularakkhiAo parUDhaNa hamaMsakesakakkharomAo vavagayapupphagaMdhamallAlaMkArAo aNhANagaseajallamalapaMkaparitAviAo vavagayahai khIradahiNavaNIasappitellagulaloNamahumajamaMsaparicattakayAhArAoappicchAo appAraMbhAo appapariggamahAo appeNaM AraMbheNaM appeNaM samArabheNaM appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittiM kappemANIo akAmabaMbhacera vAseNaM tameva paisejaM NAikkamai, tAo NaM ithiAo eyArUveNaM vihAreNaM viharamANIo bahUI vAsAI | sesaM taM ceva jAva causaddhiM vAsasahassAI ThiI paNNattA 8 / | 'se jAo imAo'tti atha yA etA 'aMtoaMteuriyAotti antaH-madhye antaHpurasyeti gamyaM, 'kulaghararakkhiyAo' 4tti kulagRha-pitRgRhaM 'mittanAiniyayasaMbaMdhirakkhiyAo'tti kvacit , tatra mitrANi pitRpatyAdInAM tAsAmeva vA suhRdaH evaM jJAtayo-mAtulAdisvajanA nijakA-gotrIyAH sambandhino-devarAdirUpAH 'parUDhaNahakesakakkharomAo'tti prarUDhAvRddhimupagatAH viziSTasaMskArAbhAvAnnakhAdayo yAsAM tAstathA, pAThAntare 'parUDhanahakesamaMsuromAotti iha imaNi-kUrcaromANi, tAni ca yadyapi strINAM na bhavanti tathApi kAsAJcidalpAni bhavantyapIti tabrahaNam , 'aNhANagaseyajallamalapaM-18|| kaparitAvAo' asnAnakena hetunA svedAdibhiH paritApo yAsAM tAstathA, tatra svedaH-prasvedaH jallo-rajomAnaM malaH-kaThi. GRa For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 89 // nIbhUtaM tadeva paGkaH - svedenAdrIMbhUtaM tadeva, 'vavagayakhIra dahiNavaNIya sappitelagulaloNa mahumajjamaMsaparicattakayAhArAo' ti vyapagatAni kSIrAdIni yatastathA parityaktAni madhvAdIni 3 yena sa evaMvidhaH kRtaH - abhyavahRta AhAro yakAbhistAstathA, 'tameva paisejjaM nAikamaMti' yA nidhuvanArthamAzrIyate tAmeva pratizayyAM bhartRzayanaM nAtikrAmanti - upapatinA saha nA''zrayantIti 8 se je ime gAmAgaraNayaraNigamarAyahA NikheDakabbaDama DaMba doNamuha paTTaNAsamasaMvAhasannivesesu maNuA bhavaM ti, taMjahA - dagabiiyA dagataiyA dgasattamA dgaekkArasamA goamA govvaiA gihidhammA dhammaciMtakA aviruddha viruddha vuDasAvakappabhiao tesiM maNuANaM No kappai imAo nava rasavigaIo AhArittae, taMjahA khIraM dahiM NavaNIyaM sapi tellaM phANiyaM mahuM majaM maMsaM, NaNNattha ekkAe sarasavavigaie, te NaM maNuA appicchA taM caiva savvaM NavaraM caurAsIi vAsasahassAI ThiI paNNattA 9 / 'dagavIya'tti odanadravyApekSayA dakam udakaM dvitIyaM bhojane yeSAM te dakadvitIyA: 'dagataiya'tti odanAdidravyadvayApekSayA dakam - udakaM tRtIyaM yeSAM te dakatRtIyAH 'dagasattama'tti odanAdIni SaT dravyANi dakaM ca saptamaM bhojane yeSAM te dakasaptamAH, evaM dagaekArasamA etadapIti, 'gotamagovaiya gihidhammadhammaciMtaka aviruddhaviruddha vuDasAvagappabhiyao'tti gautamo - isvo balIvardastena gRhItapAdapatanAdivicitrazikSaNa janacittAkSepadakSeNa bhikSAmaTanti ye te gautamAH, govaiyatti - gotrataM yeSAmasti te gotratikAH, te hi goSu grAmAnnirgacchantISu nirgacchanti carantISu caranti pivantISu pivanti / For Personal & Private Use Only upapAta0 sU0 38 // 89 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AyAntISvAyAnti zayAnAsu ca zerate iti, uktaM ca-"gAvIhi samaM niggamapavesasayaNAsaNAi pakareMti / a~ti jahA | gAvI tirikkhavAsaM vihAvitA // 1 // " 'gRhidharmANo' gRhasthadharma eva zreyAnityabhisandherdevAtithidAnAdirUpagRhasthadharmAnugatAH 'dharmacintakA' dharmazAstrapAThakAH sabhAsadA ityarthaH, 'aviruddhAH' vainayikAH uktaM ca-"aviruddho viNayakaro devA INaM parAe~ bhattIe / jaha vesiyAyaNasuo evaM anne'vi nAyabA // 1 // " viruddhA-akriyAvAdinaH kecidAtmAdyanabhyupaga* mena bAhyAntaraviruddhatvAt , vRddhAH-tApasA vRddhakAla eva dIkSAbhyupagamAt, AdidevakAlotpannatvena ca sakalaliGgi nAmAdyatvAt, zrAvakA-dharmazAstrazravaNAd brAhmaNAH athavA vRddhazrAvakA brAhmaNAH, ete prabhRtiH-AdiryeSAM te taithA, 'NavaNIya'ti mrakSaNaM 'sappiti ghRtaM 'phANiya'ti guDaM 'NaNNattha ekkAe sarisavavigaIetti na iti AhAraniSedhaH anyatra tAM| varjayitvetyarthaH, ekasyAH sarSapavikRteH sarSapataila vikRterityarthaH 9 // se je ime gaMgAkUlagA vANapatthA tAvasA bhavaMti, taMjahA-hottiyA pottiyA kottiyA jaNNaI sahuI ghAlaI | huMpauhA dattukkhaliyA ummanjakA sammanjakA nimanjakA saMpakkhAlA dakSiNakUlakA uttarakUlakA saMkhadhamakA | kUladhamakA migaluddhakA hatthitAvasA udaMDakA disApokkhiNo vAkavAsiNo aMbuvAsiNo bilvaasinno| | 1 gobhiH samaM nirgamapravezazayanAzanAdi prakurvanti / bhuJjate yathA gAvastiryagvAsaM vibhAvayantaH // 1 // 2 aviruddho binayakaro | | devAdInAM parayA bhaktyA / yathA vaizyAyanasutaH evamanye'pi jJAtavyAH // 1 // 3 mUle aviruddhetyAditaH samAsaH / For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam jalavAsiNo velavAsiNo rukkhamUliA aMbubhakkhiNo vAubhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdA upapAta hArA tayAhArA pattAhArA pupphAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlatayapattapupphaphalAhArA jalAbhiseakaDhi sU038 NagAyanUyA AyAvaNAhiM paMcaggitAvehiM iMgAlasolliyaM kaMDusolliyaM kaMThasolliyaMpiva appANaM karemANA bahUiM / vAsAI pariyAya pAuNaMti bahUI vAsAiM pariyAyaM pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukkomeNaM joisiema devetu devattAe uvavattAro bhavaMti, paliovamaM vAsasayasahassamabhahiaM ThiI, ArAhagA?, No iNahe samaDhe 10 / / . 'gaMgAkUlaga'tti gaGgAkUlAzritAH 'vAnappattha'tti vane-aTavyAM prasthA-prasthAnaM gamanamavasthAnaM vA vanaprasthA sA asti |yeSAM tasyAM vA bhavA vAnaprasthA:-'brahmacArI gRhasthazca, vAnaprastho yatistathe' tyevaMbhUtatRtIyAzramavartinaH 'hottiya'tti agnihotrikAH 'pottiyatti vastradhAriNaH 'kottiya'tti bhUmizAyinaH 'jannaItti yajJayAjinaH 'saDDhaItti zrAddhAH 'thAlai'tti 4 gRhItabhANDAH 'huMbauhatti kuNDikAzramaNAH 'daMtukkhaliya'tti phalabhojinaH 'ummajaka'tti unmajanamAtreNa ye snAnti saMmajjagatti unmajanasyaivAsakRtkaraNena ye snAnti 'nimajakatti snAnArthaM nimagnA eva ye kSaNaM tiSThanti 'saMpakkhAla'tti 4 mRttikAdigharSaNapUrvakaM ye'GgaMkSAlayanti 'dakSiNakUlaga'tti yairgaGgAyA dakSiNakUla eva vastavyam "uttarakUlaga'tti uktavi-18 parItAH 'saMkhadhamaga'tti zaGkhadhmAtvA ye jemanti yadyanyaH ko'pi nAgacchatIti 'kUladhamaga'tti ye kUle sthitvA zabdaM |kRtvA bhuJjate 'miyaluddhaya'tti pratItA eva, 'hatthitAvasatti ye hastinaM mArayitvA tenaiva bahukAlaM bhojanato yApayanti | | "uDuMDaga'ti UrkIkRtadaNDA ye saJcaranti 'disApekkhiNotti, udakena dizaH prokSya ye phalapuSpAdi samuccinvanti // 90 For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vAkavAsiNo' tti valkalavAsasaH 'celavAsiNo' tti vyaktaM pAThAntare 'velavAsiNo' tti samudravelAsannidhivAsinaH 'jala vAsiNo' tti ye jalanimagnA evAsate, zeSAH pratItAH, navaraM 'jalAbhiseyakaDhiNagAyA' iti ye asnAtvA na bhuJjate sA snAnAdvA pANDurIbhUtagAtrA iti vRddhAH, pAThAntare jalAbhiSekakaThinaM gAtraM bhUtAH-prAptA ye te tathA, 'iMgAlasolliya' tti | aGgArairiva pakvaM 'kaMDusolliyaM' ti kandupakvamiveti 'paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM' ti makArasya prAkRtaprabhavatvAdvarSazatasahasrAbhyadhikamityarthaH, athavA palyopamaM varSazatasahasramabhyadhikaM ca palyopamAdityevaM gamanikA // 10 // se je ime jAva sannivesesu pavvaiyA samaNA bhavaMti, taMjahA-kaMdappiyA kukkuiyA mohariyA gIyaraippiyA baccaNasIlA te NaM eeNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAya pAuNaMti bahUI vAsAiM sAma| gaNapariyAyaM pAuNittA tassa ThANassa aNAloiaappaDikaMtA kAlamAse kAlaM kicA ukkoseNaM sohamme kappe | kaidappiesu devesu devattAe uvavattArobhavaMti, tahiM tesiMgatI tahiM tesiM ThitI, sesaM taM ceva, NavaraM paliovamaM | vAsasahassamanbhahiyaM ThitI 11 / se je ime jAva sannivesesu parivvAyagA bhavaMti, taMjahA-saMkhA joI kavilA bhiuccA haMsA paramahaMsA bahuudyA kuDivvayA kaNhaparivvAyagA, tattha khalu ime aTTha mAhaNaparivvAyagA bhavaMti, taMjahA-kaNhe a karakaMDe ya, aMbaDe ya parAsare / kaNhe dIvAyaNe ceva, devagutte a NArae // 1 // tattha || | khalu ime aTTha khattiyaparivvAyayA bhavaMti, taMjahA-sIlaI sasihAre(ya), NaggaI bhaggaI tia / videhe rAyArApI rAyArAme baleti a||1||te NaM parivvAyagA riuvvedajajubvedasAmaveyaahavvaNaveya itihAsapaMcamArNa dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 91 // NigdhaMduchadvANaM saMgovaMgANaM sarahassANaM cauNhaM veyANaM sAragA pAragA dhAragA vAragA saDaMgavI sahitaMtavisArayA saMkhANe sikkhAkappe vAgaraNe chaMde Nirutte jotisAmayaNe aNNesu ya baMbhaNNaesa a satthesu supa riNiTTiyA yAvi hutthA / te NaM parivvAyagA dANadhammaM ca soadhammaM ca titthAbhiseaM ca AghavemANA paNNa | vemANA paruvemANA viharaMti, jaNNaM amhe kiMci asuI bhavati tapaNaM udaeNa ya mahiAe a pakkhAliaM suI bhavati, evaM khalu amhe cokkhA cokkhAyArA suI suisamAyArA bhavettA abhiseajalapUappANo aviggheNa saggaM gamissAmo, tesi NaM parivvAyagANaM No kappai agaDaM vA talAyaM vA gaI vA vAviM vA pukkhariNIM vA dIhiyaM vA guMjAliaM vA saraM yA sAgaraM vA ogAhittae, NaNNattha addhANagamaNe, No kappai sagaDaM vA jAva saMmAMNiaM vA dUruhittA NaM gacchattae, tesi NaM parivvAyagANaM No kappai AsaM vA hatthi vA uTTaM vA goNiM vA mahisaM vA kharaM vA duruhittA NaM gamittae, tesi NaM parivvAyagANaM No kappaiM naDapecchA i vA jAva mAgahapecchA i vA picchittae, tesiM parivvAyagANaM No kappai hariANaM lesaNayA vA ghaTTaNayA vA thaMbha NayA vA lUsaNayA vA uppADaNyA vA karittae, tesiM parivvAyagANaM No kappai itthikahA i vA bhakttakahA i vA | desakahA i vA rAyakahA i vA corakahA i vA aNatthadaMDaM karittae, tesi NaM parivvAyagANaM No kappar3a ayapAyAI vAtauapAyANi vA taMbapAyANi vA jasadapAyANi vA sIsagapAyANi vA ruppapAyANi vA suvaNNapAyANi vA aNNayarANi vA bahumullANi vA dhArittae, NaNNattha lAupAeNa vA dArupAeNa vA mahiApAeNa vA, tesi For Personal & Private Use Only jIvopa0 sU0 38 // 91 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ NaM parivvAyagANaM No kappai ayabaMdhaNANi vA tauabaMdhaNANi vA taMbaMbaMdhaNANi jAva bahumullANi dhAritae, tesi NaM parivvAyagANaM No kappar3a NANAvihavaNNarAgarattAiM vatthAI dhArittae, NaNNattha ekkAe dhAurattAe, | tesi NaM parivvAyagANaM No kappar3a hAraM vA advahAraM vA ekAvaliM vA muttAvaliM vA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA muraviM vA kaMThamuraviM vA pAlaMbaM vA tisarayaM vA kaDisutaM vA dasamuddiANatakaM vA kaDayANi vA tuDiyANi vA aMgayANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA mauDa vA cUlAmaNiM vA piDittae, NaNNattha ekeNaM taMbieNaM pavittaeNaM, tesi NaM parivvAyagANaM No kappar3a gaMdhimaveDhimapUrimasaMghAtime caubvihe malle dhAri ttae, NaNNattha egeNaM kaNNapUreNaM, tesi NaM parivvAyagANaM No kappai agalueNa vA caMdaNeNa vA kuMkumeNa vA gAyaM aNuliMpittae, NaNNattha ekkAe gaMgAmaTTiAe, tesi NaM kappai mAgahae patthae jalassa paDigAhittae, se'viya vahamANe No ceva NaM avahamANe, se'viya thimiodae No ceva NaM kadamodara, se'viya bahupasaNNe No | ceva NaM abahupasaNe, se'viya paripUe No ceva NaM aparipUe, se'viya NaM diNNe no ceva NaM adiNNe, se'viya | pibittae No ceva NaM hatthapAyacarucamasapakkhA laNDAe siNAittae vA, tesi NaM parivvAyagANaM kappar3a mAgahae addhADhae jalassa paDiggAhittae, se'viya vahamANe No ceva NaM avahamANe jAva No ceva NaM adiSNe, se'viya hatthapAyacarucamasapakkhAlaNayAe No ceva NaM pibittae siNAittae vA, te NaM parivvAyagA eyArUvaNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAI pariyAya pAuNaMti bahUI vAsAIM pariyAyaM pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukko - For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 92 // seNaM baMbhaloe kappe devattAe uvavattAro bhavati, tarhi tesiM gaI tahiM tesiM ThiI dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA, sesaM taM ceva 12 // ( sU0 38- ) // 'paiyA samaNa' tti nirgranthA ityarthaH, 'kaMdappiya' tti kAndarpikAH - nAnAvidhahAsakAriNaH 'kukkuiya' tti kukucena| kutsitAvaspandena carantIti kaukucikAH, ye hi nayanavadanakaracaraNAdibhirbhANDA iva tathA ceSTante yathA svayamahasanta eva parAn hAsayantIti 'mohariya' tti mukharA - nAnAvidhAsambaddhAbhidhAyinasta eva maukharikA: 'gIyaraipiya' tti gItena yA ratI-ramaNaM krIDA sA priyA yeSAM gItaratayo vA lokAH priyA yeSAM te tathA 'sAmaNNapariyAgaM' ti zrAmaNyaparyAyaM sAdhutvamityarthaH 'pAuNati' tti prApayanti pUrayantItyarthaH 11 // 'paricAyaga' tti maskariNaH 'saMkha' tti sAGkhyAH buddhyahaGkArAdikArya grAmavAdinaH prakRtIzvarayoH jagatkAraNatvamabhyupagatAH 'joI' tti yoginaH adhyAtmazAstrAnuSThAyinaH 'kavila' tti | kapilo devatA yeSAM te kApilAH, sAGkhyA eva nirIzvarA ityarthaH, 'bhiucca' tti bhRguH - lokaprasiddha RSivizeSastasyaite ziSyA iti bhArgavAH, 'haMsA paramahaMsA bahuudagA kulibayA' ityete catvAro'pi paritrAjakamate yativizeSAH, tatra haMsA ye parvatakuharapathAzramadevakulArAmavAsino bhikSArthaM ca grAmaM pravizanti, paramahaMsAstu ye nadIpulinasamAgamapradezeSu vasanti cIrakau - pInakuzAMzca tyaktvA prANAn parityajanti, bahUdakAstu grAme ekarAtrikA nagare paJcarAtrikAH prAptabhogAMzca ye bhuJjanta iti, kuTIvratAH - kuTIcarAH, te ca gRhe vartamAnA vyapagatakrodha lobhamohAH ahaGkAraM varjayantIti, 'kaNhaparidhAyaga' tti kRSNaparitrA jakAH parivrAjakavizeSA eva, nArAyaNabhaktikA iti kecit kaNDvAdayaH SoDaza parivrAjakA lokato'vaseyAH, 'riuvedaja 2 For Personal & Private Use Only paritrAja0 su0 38 // 92 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvedasAmaveya ahavaNaveda' tti iha SaSThIbahuvacanalopadarzanAt RgvedayajurvedasAmavedAtharvavedAnAmiti dRzyaM, 'itihAsapaMcamANaM' ti itihAsaH purANamucyate ' nighaMTuchaDANaM ' ti nirghaNTuH - nAmakozaH 'saMgovaMgANaM' ti aGgAni - zikSAdIni upAGgAni-taduprapaJcanaparAH prabandhAH 'sarahassANaM' ti aidamparyayuktAnAmityarthaH 'caunhaM veyANaM' ti vyaktaM 'sAraya' tti adhyApanadvAreNa pravartakAH smArakA vA anyeSAM vismRtasya smAraNAt 'pAraya' tti paryantagAminaH 'dhAraya' tti dhArayituM kSamAH 'saDaMgavI 'tti SaDaGgavidaH- zikSAdivicArakAH 'sadvitaMtavisAraya' tti kApilIyatantrapaNDitAH 'saMkhANe' tti saGkhyAne -gaNitaskandhe supa riniSThitA iti yogaH, atha SaDaGgAni darzayannAha - 'sikkhAkappe' tti zikSA ca - akSarasvarUpanirUpakaM zAstraM kalpazca - tathAvidhasamAcAranirUpakaM zAstrameveti zikSAkalpastatra, 'vAgaraNe' ti zabdalakSaNazAstre 'chaMde' tti padyavacanalakSaNazAstre 'nirutte ' tti zabdaniruktipratipAdake 'joisAmayaNe' tti jyotiSAmayane - jyotiHzAstre anyeSu ca bahuSu 'baMbhaNNaesu ya' tti brAhmaNa| keSu ca - vedavyAkhyAnarUpeSu brAhmaNa saMbandhi zAstreSvAgameSu vA, vAcanAntare 'paridhAyaesa ya naesu' tti parivrAjakasambandhiSu ca nayeSu - nyAyeSu 'supariniTTiyA yAvi hottha' tti suniSNAtAzcApyabhUvanniti, 'AghavemANa' tti AkhyAyantaH kathayantaH 'paNNavemANa' tti bodhayantaH 'parUvemANa' tti upapattibhiH sthApayantaH 'cokkhA cokkhAyAra'tti cokSA-vimaladehanepathyAH cokSAcArA - niravadyavyavahArAH, kimuktaM bhavatItyAha - 'suI suIsamAyara'tti, 'abhiseyajalapUyappANotti abhiSekato jalena pUyatti - pavitrita AtmA yaiste tathA 'aviggheNaM' vighnAbhAvena, 'agaDaM va'tti avaTaM - kUpaM 'vAtriM va 'tti vApI - caturasrajalAza| yavizeSa: ' pukkhariNIM va'tti puSkariNI vartulaH sa eva puSkarayukto vA 'dIhiyaM va'tti dIrghikA - sAraNI 'guMjAliyaM vatti For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam pani ca prAgiva vyAkhyeyAnItikaraNAdidaM dRzyaM-rahaM vA jANagamaNeNaM ti na iti yo gujAlikA-bakrasAraNI 'sarasiM vatti kvacidRzyate tatra mahatsaraH sarasItyucyate, 'naNNattha addhANagamaNeNaM'ti na iti yo dA parivAjA niSedhaH so'nyatrAdhvagamanAdityarthaH, 'sagaDaM ve'tyatra yAvatkaraNAdidaM dRzya-rahaM vA jANaM vA juggaM vA gilliM vA thilliM vA |pavaNaM vA sIyaM veti etAni ca prAgiva vyAkhyeyAnIti, 'hariyANaM lesaNayA vatti saMzleSaNatA 'ghaTTaNayA vatti saGgaTTanaM 'thaMbhaNayA vatti stambhanam-UvIkaraNaM 'lUsaNayA vatti kvacittatra lUpaNaM-hastAdinA panakAdeH sammArjanaM 'uppADaNayA vA' | unmUlanaM, 'ayapAyANi vetyAdisUtre yAvatkaraNAt pukasIsakarajatajAtarUpakAcaveDantiyavRttalohakaMsalohahArapuTakarItikAmaNizaGkhadantacarmacelazailazabdavizeSitAni pAtrANi dRzyAni, aNNayarANi vA tahappagArANi mahaddhaNamolAI' iti ca dRzya tatrAyo-lohaM rajataM-rUpyaM jAtarUpaM-suvarNa kAcaH-pApANavikAraH veDaMtiyatti-rUDhigamyaM vRttalohaM-trikuTIti yaducyate | kAMsyaloha-kAMsyameva hArapuTakaM-muktAzuktipuTaM rItikA-pItalA anyatarANi vA eSAM madhye ekatarANi etadvyatiriktAni vA tathAprakArANi bhojanAdikAryakaraNasamarthAni mahat-prabhUtaM dhanaM-dravyaM mUlyaM-pratItaM yeSAM tAni tathA 'alAvupAeNati alAbupAtrAt tumbakabhAjanAdityarthaH,tathA ayabandhaNANive'tyatra yAvatkaraNAt trapukabandhanAdIni zailabandhanAntAni pAtrANi dRzyAni, 'aNNayarAI tahappagArAI mahaddhaNamullAI' ityetacca dRzyamiti, pustakAntare samagramidaM sUtradvayamastyeveti, 'NaNNattha / // 9 // |egAe dhAurattAe'tti iha yugalikayeti zeSo dRzyaH, hArAdIni prAgvat , navaraM 'dasamudiyANaMtayaMti rUDhazabdatvAdasya hastAGgulImudrikAdazakamityarthaH, 'pavittaeNaM'tti pavitrakam-aGgulIyakaM 'gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimetti granthima-granthanena | nirvRttaM mAlArUpaM veSTimaM-mAlAveSTananivRttaM puSpalambUsakAdi pUrima-pUraNanivRttaM vaMzazalAkAjAlakapUraNamayamiti saGghA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tima-saGghAtenanirvRttam itaretarasya nAlapravezanena malletti-mAlyAnimAlAyAM sAdhUni tasyai hitAni veti puSpANItyarthaH 'kaNNapUraeNaM ti karNapUrakaH-puSpamayaH karNAbharaNavizeSaH 'mAgahae patthae'tti'do asaIo pasaI dohiM pasaIhiM seiyA hoi| causeio u kulao caukulao patthao hoi // 1 // caupatthamADhayaM taha cattAri ya ADhayA bhave doNo' ityAdimAnalakSaNalakSito mAgadhaprasthaH, 'se'vi ya vahamANae'tti tadapi ca jalaM vahamAnaM-nadyAdizrotovarti vyApriyamANaM vA, 'thimiodae'tti | stimitodakaM yasyAdhaH kardamo nAsti 'bahupasannetti bahuprasannam-atisvacchaM 'paripUe'tti paripUtaM vastreNa gAlitaM 'pibi|ttae'tti pAtuM 'carucamasa'tti caruH-sthAlIvizeSazcamaso-darviketi 12 // 38 // | teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ammaDassa parivvAyagassa satta aMtevAsisayAI gimhakAlasamayaMsi jehAmUlamAsaMsi gaMgAe mahAnaIe ubhaokUleNaM kaMpillapurAo NayarAo purimatAlaM NayaraM saMpaDiyA vihArAe, tae NaM tesiM parivvAyagANaM tIse agAmiyAe chipaNovAyAe dIhamaddhAe aDavIe kaMci desaMtaramaNupattANaM se puvvaggahie udae aNupucaNaM paribhuMjamANe jhINe, tae NaM te parivAyA jhINodgA samANA taNhAe pArabbhamANApAra 2 udgadAtAramapassamANA aNNamaNNaM saddAveMtisaddAvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! amha imIse agAmiAe jAva aDavIe kaMci desaMtaramaNupattANaM se udaya jAva jhINe taM seyaM khalu devANu dve asatI prasUtiH dvAbhyAM prasUtibhyAM setikA bhavati / catuHsetikastu kulavazcatuSkulabaH prastho bhavati // 1 // catuSprasthamADhakaM tathA catvAri ADhakAni bhaved droNaH // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 94 // ppiyA ! amha imIse agAmiyAe jAva aDavIe udgadAtArassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karittae ttikaTTu aNNamaNNassa aMtie eamahaM paDisugaMti 2ttA tIse agAmiyAe jAva aDavIe udgadAtArassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karei karitA udgadAtAramalabhamANA docaMpi aNNamaNNaM saddAventi sadAvettA evaM | vayAsI - iha NaM devANuppiyA ! udag2adAtAro Natthi taM No khalu kappara amha adiNNaM girihattae adiSNaM sAtijjittae, taM mA NaM amhe iyANiM AvaikAlaMpi adiSNaM giNhAmo adiSNaM sAdijAmo mA NaM amhaM tavalove bhavissaha, taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA ! tidaMDayaM kuMDiyAo ya kaMcaNiyAo | ya karoDiyAo ya bhisiyAo ya chaSNAlae ya aMkusae ya kesarIyAo ya pavittae ya gaNettiyAo ya chattae ya vAhaNAo ya pAuyAo ya dhAurattAo ya ete eDittA gaMgaM mahANaI ogAhittA vAluasaMdhArae saMtharittA saMlehaNAjhosiyANaM bhattapANapaDiyAikkhiyANaM pAovagayANaM kAlaM aNavakakhamAgANaM viharita ettikaTTu aNNamaNNassa aMtie eama paDisuNaMti, aNNamaNNassa aMtie0 paDiNittA tidaMDae ya jAva egaMte eDei 2 gaMgaM mahANaI ogArhetirattA veluAsaMthArae saMtharaMti vAluyAsaMdhArayaM duruhiMti vAratA puratyAbhimuhA saMpaliyaMkanisannA karayalajAvakaddu evaM vayAsI - Namotthu NaM arahaMtANaM jAva saMpatANaM, namo'tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa, namo'tthu NaM ammaDassa parivvAyagassa ahaM dhammAyariyassa dhammovadesagassa, puvvi NaM amhe ammaDassa parivvAyagassa aMtie thUlagapANAi For Personal & Private Use Only ambaDa0 sU0 39 // 94 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAe paccakkhAe jAvajjIvAe musAvAe adiNNAdANe paJcakakhAe jAvajjIvAe savve mehuNe paJcakakhAe jAva| jIvAe thUlae pariggahe paccakkhAe jAvajjIvAe iyANiM amhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savvaM pANAvAyaM paJcakkhAmo jAvajjIvAe evaM jAva savvaM pariggahaM paJcakkhAmo jAvajjIvAe savvaM kohaM mANaM mAyaM lohaM pejjaM dosaM kalahaM abhakkhANaM pesuNNaM paraparivArya arairaI mAyAmosaM micchAdaMsaNasalaM akaraNijjaM jogaM pacakkhAmo jAvajjIvAe savvaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM cauvvipi AhAraM paccakkhAmo jAvajIvAe jaMpi ya imaM sarIraM iTuM kaMtaM piyaM maNuNNaM maNAmaM thejjaM vesAsiyaM saMmataM bahumataM aNumataM bhaMDakaraMDagasamANaM mANaM sIyaM mA NaM unhaM mA NaM khuhA mA NaM pivAsA mA NaM vAlA mA NaM corA mA NaM daMsA mA NaM | masagA mA NaM vAtiyapittiyasaMnivAiya vivihA rogAtaMkA parIsahovasaggA phusaMtuttikaTTu eyaMpiNaM caramehiM UsAsaNIsAsehiM bosirAmittikaTTu saMlehaNAjhUsaNAjhUsiyA bhattapANApaDiyA ikkhiyA pAovagayA kAlaM aNavakhamANA viti, tae NaM te parivvAyA bahUI bhattAI aNasaNAe chedenti chedittA Aloi apaDikaMtA | samAhipattA kAlamAse kAlaM kicA baMbhaloe kappe devattAe ubavaNNA, tahiM tesiM gaI dasasAgarovamAI ThiI paNNattA, paralogassa ArAhagA, sesaM taM ceva 13 ( sU0 39 ) // atha ye carakaparivrAjakA brahmalokaM gatAstadupadarzanenAdhikRtArthaM samarthayannAha - 'teNa' mityAdi vyaktaM, navaraM 'jeDAmUla| mAsaMsi 'tti jyeSThA mUlaM vA nakSatraM paurNamAsyAM yatra syAt sa jyeSThAmUlo mAsaH, jyeSTha ityarthaH, 'agAmiyAe 'ti avidyamA For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam ACCORR nagrAmAyAH 'chinnAvAe'tti chinnA-vyavacchinnAH ApAtA:-sArthagokulAdisampAtA yasyAM sA tathA tasyAH 'dIhamaddhAe'tti dIrghAdhvana dIrghamArgAyA ityarthaH 'saddAviti'tti zabdayanti-sambhASante 'maggaNagavesaNa'ti mArgaNaM ca-anvayadharmaranveSaNaM gavepaNaMca-vyatirekadharmaranveSaNameveti mArgaNagaveSaNaM 'sAijjittaetti svAdayituM-bhoktumityarthaH, kvacittu 'adinnaM sAijittae'tti sU0 39 pAThaH, tatra 'bhuMjittae'tti bhoktuM 'sAijjittae'tti bhojayituM bhuJjAnaM vA'numodayitumiti vyAkhyeyaM, 'tidaMDae'tti trayANAM daNDakAnAM samAhArastridaNDakAni 'kuMDiyAo yatti kamaNDalavaH 'kaMcaNiyAo yatti kAcanikAH-rudrAkSamayamAlikAH 'karo-| DiyAo yatti karoTikAH-mRNmayabhAjanavizeSAH 'bhisiyAo yatti vRSikA-upavezanapaTTaDikAH 'chaNNAlae yatti SaNnAlakAni trikASThikAH 'aMkusAe yatti aGkazakAH-devArcanArtha vRkSapallavAkarSaNArtha aGkuzakAH 'kesariyAo ya' tti kezarikA:-pramArjanArthAni cIvarakhaNDAni 'pavittae yatti pavitrakANi-tAmramayAnyaGgalIyakAni 'gaNettiyAo yatti gaNetrikA:-hastAbharaNavizeSaH chatrakANyupAnahazca pratItAH, 'dhAurattAo yatti dhAturaktA-gairikoparaJjitAH zATikA iti | gamyaM, 'paDisuNenti'tti pratizRNvanti-abhyupagacchanti, saMpaliyaMkanisanna'tti samparyaGkaH-padmAsanaM, prANAtipAtAdivyAkhyA | pUrvavat, zarIravizeSaNavyAkhyA tvevam-'iti vallabhaM 'kaMtati kAntaM kAmyatvAt 'piya'tti priyaM sadA premaviSayatvAt | 'maNuNNaM'ti manojJaM-sundaramityarthaH, 'maNomaM ti manasA amyate-prApyate punaH punaH saMsmaraNato yattanmano'maM 'pejati sarva- // 95 // padArthAnAM madhye atizayena priyatvAt preyaH, prakarSeNa vA ijyA-pUjA'syeti prejyaM, preya vA kAlAntaranayanAt , 'thejati kvacittatra sthairyam, asthire'pi mUDhaiH sthairyasamAropaNAt , 'vesAsiya'ti vizvAsaH prayojanamasyeti vaizvAsikaM, parazarIrameva hi 5 65 For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAyeNAvizvAsaheturbhavatIti, saMmayaMti sammataM tatkRtakAryANAM sammatatvAt 'bahumayaMti bahuzo bahUnAM vAmadhye matam-iSTaM yattadbahumatam 'aNumaya'ti vaiguNyadarzanasyApi pazcAnmatamanumataM 'bhaMDakaraMDagasamANaM'ti AbharaNakaraNDakatulyamupAdeyamityarthaH, tathA 'mA NaM sIya' mityAdi vyaktaM, navaraM mAzabdo niSedhArthaH, NaGkAro vAkyAlaGkArArthaH, iha ca spRzatviti yathAyogaM yojanIyam , athavA mANa'timA etaccharIramiti vyAkhyeyaM, mANaM vAla'tti vyAlAH-zvApadabhujagAH rogAyaMka'tti rogAH-kAlamahAvyAdhayaH AtaGkAH-ta eva sadyoghAtinaH 'parIsahovasagga'tti parISahAH-zudAdayo dvAviMzatiH upasargA-divyAdayaH 'phusaMtu' spRzantu 8 'itikaTTatti itikRtvA ityevamabhisandhAya yatpAlitamiti zeSaH, 'eyapi NAti etadapi zarIraM 'vosirAmitti kaTTa' ityatra ttikadRtti-itikRtvA iti visarjana vidhAya viharantIti yogaH, 'saMlehanAjhUsiya'ttisaMlekhanA-zarIrasya tapasA kRzIkaraNaM tAM |tayA vA 'jhusitti juSTA vA sevitA yete tathA 'saMlehaNajhUsaNAjhUsiya'tti kvacit tatra saMlekhanAyAM-kaSAyazarIOM rakRzIkaraNe yA joSaNA-prItiH sevA vA 'juSI prItisevanayo' riti vacanAt sA tathA tayA tAM vA ye juSTAH-sevitAste | lA tathA saMlekhanAjoSaNAyA vA jhUsiyatti-jhUSitAH kSINA yete tathA, 'bhattapANapaDiyAikkhiya'tti pratyAkhyAtabhaktapAnAH | 'pAovagayA' pAdapopagatA vRkSavanniSpandatayA'vasthitA ityarthaH, 'kAlaM aNavakaMkhamANa'tti maraNamanavakAkSantaH, AkAkSanti hi maraNamatikaSTaM gatAH kecaneti tanniSedha uktaH 'aNasaNAe cheiMti'tti anazanena vyavacchindanti-pariharantItyarthaH, ete ca yadyapi dezaviratimantastathApi parivrAjakakriyayA brahmalokaM gatA ityavaseyam, anyathaitadbhaNanaM vRthaiva syAd, deza For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam OMOMOMOM viratiphalaM tveSAM paralokArAdhakatvameveti, na ca brahmalokagamanaM parivrAjakakriyAphalameSAmevocyate, anyeSAmapi mithyA- ambaDA0 dRzAM kapilaprabhRtInAM tasyoktatvAditi 13 // 39 // sU040 / bahujaNe NaM bhaMte! aNNamaNNassa evamAikkhaha evaM bhAsai evaM parUvei evaM khalu aMbaDe parivvAyae kaMpi|llapure Nayare gharasate AhAramAharei, gharasae vasahiM uvei, se kahameyaM bhaMte! evaM?, goyamA!, jaNNaM se bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai jAva evaM parUvei-evaM khalu ammaDe parivvAyae kaMpillapure jAva gharasae vasahi uvei, sacce NaM esamahe, ahaMpi NaM goyamA! evamAikkhAmi jAva evaM parUvemi-evaM khalu ammaDe parivvAyae | jAva vasahiM uvei / se keNaDhe NaM bhaMte ! evaM vuccai-ammaDe parivvAyae jAva vasahiM uvei ?, goyamA!, ammaDassa NaM parivvAyagassa pagaibhaddayAe jAva viNIyAe chaTuMchaTheNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM urdu bAhAo || pragijjhiya 2 sUrAbhimuhassa AtAvaNabhUmIe AtAvemANassa subheNaM pariNAmaNaM pasatthAhiM lesAhiM visu|jjhamANIhiM annayA kayAi tadAvaraNijANaM kammANaM khaovasameNaM IhAvUhAmaggaNagavesaNaM karemANassa vIriyaladdhIe veuviyaladdhIe ohiNANaladdhI samuppaNNA, tae NaM se ammaDe parivvAyae tAe vIriyalaDIe // 96 // veuvviyaladdhIe ohiNANalaDIe samuppaNNAe jaNavimhAvaNaherDa kaMpillapure gharasae jAva vasahi uvei, se | teNaTeNaM goyamA! evaM vuccaI-ammaDe parivvAyae kaMpillapure Nayare gharasae jAva vasahiM uvei / pahU NaM bhaMte For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammaDe parivvAyae devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae?, NoiNahe samahe, goyamA! ammaDe NaM parivvAyae samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva appANaM bhAvemANe viharai, NavaraM Usiyaphalihe avaMguduvAre ciyattaMteuragharadArapavesI Na vuccai ammaDassa NaM parivvAyagassa thUlae pANAivAe paJcakkhAe jAvajjIvAe jAva parigmahe NavaraM savve mehuNe paccakkhAe jAvajjIvAe, ammaDassa NaM No kappar3a akkhasotappamANamettaMpi jalaM sayarAhaM uttarittae NaNNattha addhANagamaNeNaM, ammaDassa NaM No kappaha sagaDaM evaM ceva bhANiyavvaM jAva NaNNattha egAe gaMgAmaTTiyAe, ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappai AhAka|mmie vA uddesie vA mIsajAe ivA ajjhoarae i vA pUikamme i vA kIyagaDe i vA pAmice i vA aNisihe i vA abhihaDe i vA Thaittae vA raittae vA kaMtArabhatte i vA dubhikkhabhatte i vA pAhuNagabhatte i vA | gilANabhatte i vA vaddaliyAbhatte i vA bhottae vA pAittae bA, ammaDassa NaM parivvAyagassa No kappar3a mUlabhoyaNe vA jAva bIyabhoyaNe vA bhottae vA pAittae vA, ammaDassa NaM parivAyagassa cauvihe aNasthadaMDe paccakkhAe jAvajIvAe, taMjahA-avajjhANAyarie pamAyAyarie hiMsappayANe pAvakammovaese, ammaDassa kappai mAgahae addhADhae jalassa paDiggAhittae se'viya vahamANae no ceva NaM avahamANae jAva se'viya pUe no ceva NaM aparipUe seviya sAvajettikAUMNo ceva NaM aNavaje se'viya jIvA itikaTTa No ceva / 1 nedaM pratyantare NavaramityAditaH. For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammaDA0 sU0 40 aupapA- NaM ajIvA se'viya diNNe No ceva NaM adiNNe se'viya daMtahatthapAyacarucamasapakkhAlaNaThyAe pibittae vA tikam pUNo ceva NaM siNAittae, ammaDassa kappai mAgahae ya ADhae jalassa paDiggAhittae, seviya vahamANe jAva dine no ceva NaM adiNNe seviya siNAittae No ceva NaM hatthapAyacarucamasapakkhAlaNaThyAe pibittae vA, - // 97 // ammaDassa No kappai annautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiyANi vA ceiyAI vaMdittae vA NamaMsittae vA jAva pajuvAsittae vA NaNNattha arihaMte vA arihaMtaceiyAI vA / ammaDe NaM| bhaMte ! parivvAyae kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gacchihiti? kahiuvavajihiti ?, goyamA! ammaDe NaM parivvAyae uccAvaehiM sIlavvayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI sama-|| NovAsayapariyAyaM pANihiti 2ttA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA sahi bhattAI aNasaNAe che| dittA AloiyapaDikate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA baMbhaloe kappe devattAe uvavajihiti, tattha NaM atthegaiyANaM devANaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA, tattha NaM ammaDassavi devassa dasa sAgarovamAiM tthiii| se NaM bhaMte ! ammaDe deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihiti kahiM uvavajihiti?, goyamA! mahAvidehe vAse jAiMkulAI bhavaMti aDhAiM dittAiM vittAI vicchiNNaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAI bahudhaNajAyarUvarayayAiM AogapaogasaMpauttAI vicchaDDiyapaurabhattapANAI bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUyAI bahujaNassa aparibhUyAI tahappagAresu kulesu For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOMOM pumattAe paccAyAhiti / tae NaM tassa dAragassa ganbhatthassa ceva samANassa ammApiINaM dhamme davA patiNNA bhavissai, se NaM tattha NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANarAiMdiyANaM vIikaMtANaM sukumAlapANipAe | jAva sasisomAkAre kaMte piyadaMsaNe surUve dArae payAhiti, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM kAhiMti, biiyadivase caMdasUradaMsaNiyaM kAhiMti, chaThe divase jAgariyaM kAhiMti, ekkArasame divase vItikaMte Nivvitte asuijAyakammakaraNe saMpatte bArasAhe divase ammApiyaro imaM epArUvaM goNaM guNaNipphaNNaM NAmadheja kAhiMti-jamhA NaM amhaM imaMsi dAragaMsi ganbhatthaMsi ceva samANaMsi dhamme daDhapaiNNA taM hou NaM amhaM dArae dRDhapaiNNe NAmeNaM, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadhejaM karehiMtidaDhapaiNNetti / taM dRDhapaiNNaM dAragaM ammApiyaro sAirega'vAsajAtagaM jANittA sobhaNaMsi tihikaraNaNakkhattamuhurAsi kalAyariyassa uvaNehiMti / tae NaM se kalAyarie taM dRDhapaiNNaM dAragaM lehAiyAo gaNiyappahANAosauNarUyapajjavasANAobAvattari kalAosuttato yaasthato ya karaNatoya sehAvihiti sikhAvihiti, taMjahA-lehaM gaNitaM evaM Na gIyaM vAiyaM saragayaM pukkharagayaM samatAlaM jUyaMjaNavAyaM pAsakaM aTThAvayaM porekacaM dagamaTTiyaM aNNavihiM pANavihiM vatthavihiM vilevaNavihiM sayaNavihiM ajaM paheliyaM mAgahiyaM gAI gIiyaM siloyaM hiraNNajuttI suvaNNajuttI gaMdhajuttI cuNNajuttI AbharaNavihiM taruNIpaDikammaM itthi 1 dukkhavajJAtaMti pra0 For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammaDA. aupapA tikam sU040 // 98 // lakkhaNaM purisalakkhaNaM hayalakkhaNaM gayalakkhaNaM goNalakkhaNaM kukkuDalakkhaNaM cakkalakkhaNaM chattalakkhaNaM cammalakkhaNaM daMDalakkhaNaM asilakkhaNaM maNilakkhaNaM kAkaNilakkhaNaM vatthuvija khaMdhAramANaM nagaramANaM vatthanivesaNaM vRhaM paDivUhaM cAraM paDicAraM cakkavUhaM garulavUhaM sagaDavUhaM juDaM nijuI juddhAtijuddhaM muTThijuddhaM bAhajuI layAjaI isatthaM charuppavAhaMdhaNuvveyaM hiraNNapAgaMsuvaNNapAgaM vaTTakheDaM khuttAkheDuMNAliyAkher3e pattacchez2a kaDavacchejaM sajIva nijIvaM sauNarutamiti bAvattarikalA sehAviti sikkhAvettA ammApiINaM uvaNehiti / tae NaM tassa dRDhapaiNNassa dAragassa ammApiyaro taM kalAyariyaM vipulaNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa ya sakArohiMti sammANehiMti sakArettA sammANettA vipulaM jIviyArihaM pIidANaM dalaissaha, vipulaM 2ttA paDivisajehiMti / tae NaM se daDhapaiNNe dArae bAvattarikalApaMDie navaMgasuttapaDibohie aTThArasadesIbhAsAvisArae gIyaratI gaMdhavvaNakusale hayajohI gayajohI rahajohI bAhujohI bAhuppamahI viyAlacArI sAhasie alaM bhogasamatthe Avi bhavissai / tae NaM DhapaiNNaM dAragaM ammApiyaro bAvattarikalApaMDiyaM jAva alaMbhogasamatthaM viyANittA viulehi aNNabhogehiM pANabhogehiM leNabhogehiM vatthabhogehiM sayaNabhogehiM kAmabhogehiM uvaNimaMtehiMti, tae NaM se DhapaiNNe dArae tehiM viulehiM aNNabhogehiM jAva sayaNabhogehiMNo sajihitiNo rajihiti No gijjhihiti No ajjhovavajihiti, se jahANAmae uppale i vA paume i vA kusume i vA naliNe i vA 1 panbhakheDDu pra02 vejjhakheDDu pra0 3 nedaM pra. // 98 // For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmaraekatie kevala riyAsamie subhage i vA sugaMdhe i vA poMDarIe i vA mahApoMDarIe i vA satapatte i vA sahassapatte i vA satasahassapatte i vA paMke jAe jale saMvuDDhe Novalippai paMkaraeNaM Novalipai jalaraeNaM, evameva DhapaiNNevi dArae kAmehiM jAe bhogehiM saMvuDhe Novalippihiti kAmaraeNaM Novalippihiti bhogaraeNaM Novalippihiti mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM, se NaM tahArUvANaM therANaM aMtie kevalaM bohiM bujjhihiti kevalabohiM bujjhittA agArAo aNagAriyaM pavaihiti / se NaM bhavissai aNagAre bhagavaMte IriyAsamie jAva guttbNbhyaarii| tassa NaM bhagavaMtassa eteNaM vihAreNaM viharamANassa aNaMte aNuttare NivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppajihiti / tae NaM se daDhapaiNNe kevalI bahUI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNihiti, | kevalipariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA sahi bhattAiM aNasaNAe cheettA jassahAe kIrai NaggabhAve muMDabhAve aNhANae adaMtavaNae kesaloe baMbhaceravAse acchattakaM aNovAhaNaka bhUmisejA phalahasejA kaTThasejjA paragharapaveso laddhAvaladdhaM parehiM hIlaNAo khiMsaNAo jiMdaNAo garahaNAo tAlaNAo tajaNAo paribhavaNAo pavvahaNAo uccAvayA gAmakaMTakA bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijati tamaTThamArAhittA carimehiM ussAsaNissAsehiM sijjhihiti bujhihiti mucihiti pariNi| bvAhiti savvadukkhANamaMtaM karehitti // 14 // (suu040)|| ihaiva jJAtAntaramAha-'bahujaNeNa'mityAdi vyaktaM, navaraM 'pagaibhaddayAe'ityatra yAvatkaraNAdidaM dRzya-'pagaiuvasaMtayAe For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammaDA. aupapAtikam sU040 // 99 // pagaitaNukohamANamAyAlohayAe miumaddavasaMpaNNayAe allINayAe bhaddayAeM tti vyAkhyA prAgvat , 'anikkhitteNaM ti avizrAntena 'pagiMjhiyatti pragRhya vidhAyetyarthaH, 'pariNAmaNaM'ti jIvapariNatyA 'ajjhavasANehiti manovizeSaiH 'lesAhiti tejolezyAdikAbhiH 'tadAvaraNijANaM'ti vIryAntaravaikriyalabdhiprAptinimittAvadhijJAnAvaraNAnAmityarthaH. 'IhAvahamaggaNa gavesaNaM'ti iha IhA-kimidamitthamutAnyathetyevaM sadAlocanAbhimukhA matiH ceSTA, vyUha-idamitthamevarUpo nizcayaH, # mArgaNam-anvayadharmAlocanaM yathA sthANau nizcetavye iha vaDyutsarpaNAdayaH prAyaH sthANudharmA ghaTanta iti, gaveSaNaM-vyatirekadha mAlocanaM yathA sthANAveva nizcetavye iha ziraHkaNDUyanAdayaHprAyaH puruSadharmA na ghaTanta iti, tata eSAM samAhAradvandvaH, 'vIriyaladdhIe'tti vIryalabdhyA saha 'veuviyaladdhIe'tti vaikriyalabdhyA saha 'ohiNANaladdhi'tti avadhijJAnalabdhiH samutpannA, vIryalabdhyAditrayamutpannamityarthaH, vAcanAntare 'vIriyaladdhI veubiyaladdhI'tti paThyate, yakvacit 'amma(mba)De parivAyage'tti dRzyate tadayuktaM, ammaDe ityetasya sthAnAGgAdipustakeSu darzanAt , 'ahigayajIvAjIve' ityatra yAvatkaraNAdidaM dRzyam'uvaladdhapuNNapAve 'AsavasaMvaranijjarakiriyAhigaraNabaMdhamokkhakusale' AzravAH-prANAtipAtAdayaH saMvarAH-prANAtipAtaviramaNAdayaH nirjarA-karmaNo dezataH kSapaNaM kriyA:-kAyikyAdikAH adhikaraNAni-khaDgAdinirvartanasaMyojanAni bandhamokSau-karmaviSayau, etena cAsya jJAnasampannatoktA, 'asahejatti avidyamAnasAhAyyaH kutIrthikapreritaH san samyaktvAvicalanaM prati na parasAhAyyamapekSata iti bhAvaH, ata evAha-'devAsuranAgasuvaNNajakkharakkhasakiNNarakiMpurisagarulagaMdhavamahoragAiehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNije'iti devA-vaimAnikAH asuranAgatti-asurakumArA nAgakumArA For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zceti bhavanapativizeSAH suvaNNatti-sadvarNA jyotiSkA ityarthaH, kvacidgaruDetti nAdhIyate, tataH suvaNNetti-suvarNakumArA bhavanapativizeSAH yakSarAkSasakinnarakimpuruSAH vyantarabhedAH, garuDatti-garuDacihnAH suvarNakumArAH, gandharvamahoragAzca vyantarAH, 'iNamo nigganthe pAvayaNe'tti asminnigranthe pravacane 'nissaMkiya'tti niHsandehaH 'nikaMkhiya'tti muktadarzanAntarapakSapAtaH 'niviigicche'tti nirvicikitsakaH phalaM prati niHzaGkaH 'laddhaDe'tti labdhArtho'rthazravaNataH 'gahiyaDe'tti gRhItArtho'vadhAraNataH 'pucchiyaDe'tti pRSTArthaH saMzaye sati 'ahigayaDe'tti adhigatArtho'bhigatArtho vA arthAvabodhAt 'viNicchi| yahe'tti vinizcitArthaH aidamparyopalambhAt, ata eva 'ahimiMjapemmANurAgaratte' asthIni ca-kIkasAni miJjA ca-tanmadhyavartI dhAtuvizeSaH asthimiJjAstAH premAnurAgeNa-sArvajJapravacanaprItilakSaNakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yasya sa tathA, kenolekhenetyAha-'ayamAuso! niggaMthe pAvayaNe ahe ayaM paramaTe sese aNahe'tti, ayamiti-prAkRtatvAdidam 'AusoM' tti AyuSmanniti putrAderAmantraNaM, kvacit 'iNamo nigganthe' iti dRzyate, 'sese'tti zeSa-dhanadhAnyaputrakalatramitrarAjyakuprava|canAdikamiti, 'Usiyaphalihe'tti ucchritam-unnataM sphaTikamiva sphaTika cittaM yasya sa tathA, maunIndrapravacanAvApyA paripuSTamanA ityarthaH, iti vRddhavyAkhyA, anye tvAH-ucchritaH-argalAsthAnAdapanIyovIkRto na tirazcInaH, kapATapazcAbhAgAdapanIta ityarthaH, utsRto vA apagataH parighA-argalA gRhadvAre yasyAsau ucchritaparigha utsRtaparigho vA, audAryAtizayAdatizayadAnadAyitvena bhikSukapravezArthamanargalitagRhadvAra ityarthaH, idaM ca kilAmmaDasya na sambhavati, svayameva tasya For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA ammaDA. tikam sU040 // 10 // se bhikSukatvAda, ata eva pustake likhitaM yathA 'UsiyaphaliheM'tyAdivizeSaNatrayaM nocyate, 'avaMguyaduvAre'tti apAvRttadvAraH| kapATAdibhirasthagitagRhadvAraH, saddarzanalAbhena na kuto'pi pASaNDikAdvibheti, zobhanamArgaparigraheNodghATazirAstiSThatIti bhAva iti vRddhavyAkhyA, kecittvAhuH-bhikSukapravezArthamaudAryAdasthagitagRhadvAra ityarthaH, idaM cAmmaDasya na ghaTate, ciyattaaMteuragharadArapavesI'tti ciyattotti-lokAnAM prItikara eva antaHpure vA gRhe vA dvAre vA pravezo yasya sa tathA, inpratyaya|zcAtra samAsAntaH, atidhArmikatayA sarvatrAnAzaGkanIyo'sAviti bhAvaH, anye tvAhuH-ciyattotti-nAprItikaro'ntaHpuragRhe dvAreNa nApadvAreNa pravezaH-ziSTajanapravezanaM yasya sa tathA, anIrSyAlutApratipAdanaparaM cetthamidaM vizeSaNaM, na cAmmaDasyedaM ghaTate, antaHpurasyaivAbhAvAditi, kvacidevaM dRzyate-'ciyattagharateurapaMvesI'ti ciyattetti-prItikAriNyeva gRhe vA'ntaHpure | vA pravizatItyevaMzIlo yaH sa tathA, tyakto vA gRhAntaHpurayorakasmAt pravezo yena sa tathA, 'cauddasaaTThamuddipuNNamA| siNIsu' tti uddiSTA-amAvAsyA 'paDipuNNaM posaha aNupAlemANe'tti AhArapauSadhAdibhedAccatUrUpamapIti, 'samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakambalapAyapucchaNeNaM' atra ca paDiggahatti-pratigrahaH patanaho vA-pAtraM pAyapucchaNaMti-pAdaprokSaNaM rajoharaNaM 'osahabhesajjeNaM'ti auSadham-ekadravyAzrayaM bhaiSajyaM-dravyasamudAyarUpamathavA auSadhaM-triphalAdi bhaiSajyaM-pathyaM 'pADihArieNaM pIDhaphalagasejjAsaMthAraeNaM paDilAhemANe'tti pratihAraH-pratyarpaNaM prayojana 1 khAvAsasthAnApekSayA vA syAdapi, AgatasyArthino yAcanApUrNIkaraNAdvA, bhaktA vA tasyedRzAH syurye tannivAsasthAne satrazAlA tathA| vidhAM kuryuH, ullikhitasphaTikavadvA nirmalAntaHkaraNa iti vA, zeSapadadvaye tu na prathamavyAkhyAnapakSe doSalezAvakAzaH. RSHORROSIOSAARI PORIAI // 10 // For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ masyeti prAtihArikaM tena pITham-AsanaM phalakam-avaSTambhanArthaH kASThavizeSaH zayyA-vasatiH zayanaM vA yatra prasAritapAdaiH supyate saMstArako-laghutaraM zayanameva 'sIlabayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsehiM ahApariggahiehiM tavokammahiM appANaM bhAvamANe tti zIlavratAni-aNuvratAni guNA-guNavratAni viramaNAni-rAgAdiviratiprakArAH pratyAkhyAnAninamaskArasahitAdIni pauSadhopavAsa:-aSTamyAdiparvadineSUpavasanam, AhArAdityAga ityarthaH, 'No kappai akkhasoyappamANamettaMpi jalaM sayarAhaM uttarittae' akSazrotaHpramANA-gantrIcakranAbhicchidrapramANA mAtrA yasya tattathA, sayarAha-akasmAt | helayetyarthaH, 'AhAkammie' ityAdi vyaktaM, navaraM 'raie i vatti racitam-auddezikabhedo yanmodakacUrNAdi punarmodaka| tayA kUradadhyAdikaM vA yatkarambakAditayA viracitaM tadracitamityucyate, iha cetizabda upapradarzane, vAzabdo vikalpe, 'kAntArabhatte i vatti kAntAram-araNyaM tatra bhikSukANAM nirvAhaNArtha yatsaMskriyate tatkAntArabhaktamiti, 'dubhikkhabhatte |i vatti durbhikSabhaktaM yadbhikSukA) durbhikSe saMskriyate, auddezikAdibhedAzcaite, vaddaliyAbhatte i vatti vardalikA-durdinaM 'gilANa| bhatte iva'tti glAnaH sannArogyAya yaddadAti tad glAnabhaktaM 'pAhuNagabhatte i vatti prAghUrNakaH-ko'pi kvacidgato yatpratisi ddhaye saMskRtya dadAti prAghUrNakA vA-sAdhvAdaya ihAyAtA iti yaddApayati tatmAghUrNakabhaktaM 'mUlabhoyaNe i vatti mUlAni|padmAsi (padmasInA)TikAdInAM yAvatkaraNAdidaM padatrayaM dRzyaM 'kandabhoyaNe i vatti kandAH-sUraNakandAdayaH 'phalabhoyaNe iva'tti phalAni AghAdInAM 'hariyabhoyaNe iva'tti haritAni-madhuratRNakaTukabhANDAdIni'bIyabhoyaNe i vatti bIjAni-zAlitilAdIni 'bhottae vatti bhoktaM vA 'pAyae vatti pAtuM vA aadhaakrmkaadipaankaadiiniiti| avajjhANAyarie'tti apadhyA For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammaDA. aupapAtikam sU040 // 101 // GHO545453 nena-ArtAdinA Acarita-Asevito yaH apadhyAnasya vA yadAcaritam-Asevana so'narthadaNDa iti, 'pamAdAyarie'tti pramAdene-ghRtaguDAdidravyANAM sthaganAdikaraNe AlasyalakSaNena Acarito yastasya vA yadAcaritaM so'narthadaNDaH pramAdAcaritaH pramAdAcaritaM veti 'hiMsappayANe'tti hiMsrasya-khaDgAdeH pradAnam-anyasyArpaNaM niSprayojanameveti hiMsrapradAnaM, 'pAvakammovaese'tti pApakarmopadezaH-kRSyAdhupadezaH prayojanaM vineti, 'sAvajjettikaTTa'tti yadidaM jalasya parimANakaraNaM tajjalaM sAvadyamitikRtvA, sAvadyamapi kathamityAha-'jIvattikaTThatti jIvA apkAyikA eta itikRtvA, athavA kasmAtparipUrta gRhNAtItyata Aha-sAvadyamitikRtvA, etadeva kuta ityAha-jIvA itikRtvA, pUtarakAdijIvA iha santItikRtveti bhaavH| 'aNNautthie vatti anyayUthikA-arhatsaGghApekSayA anye zAkyAdayaH 'ceiyAIti arhaccaityAni-jinapratimA ityarthaH / 'NaNNattha arahaMtehi vatti na kalpate, iha yo'yaM neti pratiSedhaH so'nyatrAhayaH, arhato varjayitvetyarthaH, sa hi kila parivrAjakaveSadhArakaH ato'nyayUthikadevatAvandanAdiniSedhe arhatAmapi vandanAdiniSedho mA bhUditikRtvA NaNNatthetyAdyadhItaM, 'uccAvaehiMti uccaavcaiH-utkRssttaanutkRssttaiH| 'AukkhaeNaM ti AyuHkarmaNo dalikanirjaraNena 'bhavakkhaeNa'ti devabhavani-| bandhanabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNenetyarthaH, 'ThiikkhaeNaM ti AyuHkarmaNastadanyeSAM ca keSAJcit sthitervidalaneneti 'aNaMtaraM cayaM caitta'tti devabhavasambandhinaM cayaM-zarIraM tyaktvA-vimucya athavA 'cayaM caitta'tti cyavanaM citvA-kRtvetyarthaH, oil'aDDAIti paripUrNAni 'dittAI'ti dRptAni-darpavanti 'vittAIti vittAni-vyAkhyAtAni zeSapadAni kUNikavarNakavad vyAkhyeyAni, 'tahappagAresu kulesutti iha kacit kule ityayaM zeSo dRzyaH, 'pumattAe'tti puMstvatayA, puruSatayetyarthaH,18 01 // For Personal & Private Use Only Jain Education Intemanon
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'paJcAyAhiti'tti pratyAjaniSyati utpatsyata ityarthaH, 'ThiivaDiyaM kAhiti'tti sthitipatitaM-kulakramAntarbhUtaM putrajanmocitamanuSThAnaM kariSyataH 'caMdasUradaMsaNiyaMti candrasUradarzanikAbhidhAnaM sutajanmotsavavizeSa 'jAgariya'ti rAtrijAgarikAM sutajanmotsavavizeSameva 'nivatte asuijAyakammakaraNe'tti nivRtte-atikrAnte azucInAm-azaucavatAM jAtakarmaNAM-prasavavyApArANAM yatkaraNaM-vidhAna tattathA, tatra 'bArasAhe divase'tti dvAdazAkhye divase ityarthaH, athavA dvAdazAnAmahnAM samAhAro dvAdazAhaM tasya divaso yenAsau pUrNoM bhavatIti dvAdazAhadivasastatra 'ammApiyaro'tti ambApitarau 'imati idaM | vakSyamANam , ayamiti kvacidRzyate, tacca prAkRtazailIvazAt , 'eyArUvaM'ti etadeva rUpaM-svabhAvo yasya nAnyathArUpamitye| tadrUpaM 'goNaM'ti gauNaM, kimuktaM bhavatItyAha-guNaniSphaNNaM'ti gauNazabdo'pradhAne'pi vartata ityata uktaM guNaniSpannamiti, 'nAma| dhejati prazastaM nAmaiva nAmadheyam , iha sthAne pustakAntare 'paMcadhAipariggahie' ityAdi grantho dRzyate, sa ca prAgvad vyAkhyeyaH, kiJcicca tasya vyAkhyAyate-'hatthA hatthaM saMharijamANe'tti hastAddhastAntaraM saMhiyamANo-nIyamAnaH, aGkAdakaM paribhujyamAnaH| utsaGgAdutsaGgAntaraMparibhojyamAnaH utsaGgAsparzasukhamanubhAvyamAnaH, uvanaccijamANe'tti upanaya'mAno nartanaM kAryamANa ityrthH,| | upagIyamAnaH-tathAvidhavAlocitagItavizeSergIyamAno gApyamAno vA 'uvalAlijjamANe'tti upalAlyamAnaH krIDAdilAlanayA Fill 'uvagUhijjamANe'tti upagRhyamAnaH AliGgyamAnaH 'avayAsijjamANe tti apatrAsyamAnaH apagatatrAsaH kriyamANaH, apayAsya|mAno vA utkaNThAtirekAnnirdayAliGganenApIbyamAnaH, aprayAsyamAno vA samIhitapUraNena prayAsamakAryamANaH, 'parivaMdi 1 jana janane hAdirayam' iti nyAyasaGgrahokterbhavati parasmaipade'pi prayogo janeH. RAMCELANSLOCALENGALOCAL 25% For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA ammaDA0 tikam sU040 // 102 // jamANetti parivandhamAnaH stUyamAnaH, paricumbyamAna iti vyaktaM, 'paraMgijamANe tti parayamANaH caGgamyamANaH, eteSAM ca saMhiyamANAdipadAnAM dvivacanamAbhIkSNyavivakSayeti 'nivAghAya'ti nirvAtaM nivyAghAtaM ca yadgirikandaraM tadAlIna iti| athAdhikRtavAcanA 'sAiregavarisajAyagaMti sAtirekANyaSTau varSANi jAtasya yasya sa tathA taM 'atyatti arthato vyAkhyAnataH 'karaNao yatti karaNataH prayogata ityrthH| 'sehAvehiti'tti sedhayiSyati niSpAdayiSyati 'sikkhAvehiti' zikSayiSyatiabhyAsaM kArayiSyati 'vinnayapariNayamette'tti kvacittatra vijJa eva vijJakaH sa cAsau pariNatamAtrazca-buddhyAdipariNAmavAneva vijJakapariNatamAtraH, iha mAtrAzabdo buddhyAdipariNAmasyAbhinavatvakhyApanaparaH, 'navaMgasuttapaDibohie'tti navAGgAni dve zrotre dve netre dve ghrANe ekA ca jihvA tvagekA manazcaikamiti tAni suptAnIva suptAni bAlyAdavyaktacetanAni pratibodhitAni-yauvanena vyaktacetanAvanti kRtAni yasya sa tathA, Aha ca vyahArabhASya-sottAI nava suttAI' ityAdi, 'hayajohI'tti hayena-azvena yudhyata iti hayayodhI evaM rathayodhI bAhuyodhI ca, 'bAhupramardI'ti bAhubhyAM pramRTnAtIti bAhupramardI 'viyAlacArI'tti sAhasikatvAdvikAle'pi rAtrAvapi caratIti vikAlacArI, ata eva sAhasikaH-sAttvikaH 'alaM bhogasamatthe ti atyartha bhogAnubhavanasamarthaH, 'No sanjihiti'tti na saGga-sambandhaM kariSyati 'No rajihiti'tti na rAga-prema | bhogasambandhahetuM kariSyati 'no gijjhihiti'tti nAprAptabhogeSvAkAGkSA kariSyatIti 'No ajjhovavanjihiti'tti nAdhyupapatsyate-nAtyantaM tadekAgramanA bhaviSyatIti 'se jahANAmae'tti se iti athazabdArthe athazabdazca vAkyopakSepArthaH, nAmeti 1 zrotrAdIni nava suptAni. // 102 // For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sambhAvanAyAm , evaMzabdo vAkyAlaGkArArthaH, 'uppaleti vA' utpalamiti vA, utpalAdipadAnAM cArthabhedo varNAdibhirlokato'vaseyo, navaraM puNDarIka-sitapamaM 'paMkaraeNaM'ti paGka-kardamaH sa eva rajaH padmasvarUpoparaJjanAt zlakSNAvayavarUpatvena vA reNutulyatvAditi, 'kAmaraeNaM'ti kAmaH-zabdo rUpaM ca sa eva rajaH kAmarajastena 'bhogaraeNaM'ti bhogo-gandho rasaH | sparzazca 'mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM'ti mitrANi-suhRdaH jJAtayaH-sajAtIyAH nijakA-bhrAtRputrAdayaH svajanAmAtulAdayaH sambandhinaH-zvazurAdayaH parijano-dAsAdiparikaraH 'kevalaM vohiM bunjihiitti vizuddhaM samyagdarzanamanubhavidhyati tallapsyata ityarthaH, 'aNate'tyAdi, 'anantam'-anantArthaviSayatvAt 'anuttaraM'sarvottamatvAt 'nirvyAghAtaM' kaTakuTyAdibhirapratihatatvAt 'nirAvaraNaM kSAyikatvAt 'kRtsnaM'sakalArthagrAhakatvAt 'pratipUrNa' sakalasvAMzasamanvitatvAt 'kevalava|raNANadaMsaNe'tti kevalam-asahAyaM ata eva varaM jJAnaM ca darzanaM ceti jJAnadarzanaM tataH prAkpadAbhyAM karmadhArayaH, tatra jJAna-vizeSAvabodharUpamiti darzanaM-sAmAnyAvabodharUpamiti, 'hIlaNAo'tti janmakarmamarmodghaTTanAni 'niMdaNAo'tti mana|sA kutsanAni 'khiMsaNAo'tti tAnyeva lokasamakSaM 'garahaNAo'tti kutsanAnyeva ca garhaNIyasamakSANi 'tajaNAo'tti ziro'|GgalyAdisphoraNato jJAsyasi re jAlmetyAdibhaNanAni tAlaNAo'tti tADanAH-capeTAdidAnAni paribhavaNAo'tti AbhAvyA rthaparihAreNa nyakriyAH, 'pabahaNAo'tti pravyathanA-bhayotpAdanAni 'uccAvaya'tti utkRSTetarAH 'gAmakaMTaya'tti indriygraampr||tikuulaa iti 'sijjhihiItti setsyati-kRtakRtyo bhaviSyati 'bujhihiitti bhotsyate-samastArthAn kevalajJAnena 'mucci SAARASSA ORA*** For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvopa. aupapAtikam sU041 // 10 // Paa hiitti mokSyate sakalakarmIzaiH 'pariNivAhiitti parinirvAsyati karmakRtasantApAbhAvena zItIbhaviSyati, kimuktaM bhava-| ti.?-'sabadukkhANamaMtaM kAhiitti vyaktameveti 14 // 40 // se ime gAmAgara jAva saNNivesesu pavvaiyA samaNA bhavaMti, taMjahA-AyariyapaDiNIyA uvajjhAyapaDi-IC kANIyA kulapaDiNIyA gaNapaDiNIyA AyariyauvajjhAyANaM ayasakAragA avaNNakAragA akittikAragA baha hiM asambhAvunbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca buggAhemANA vuppAemANA viharittA bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti bahu0 tassa ThANassa aNAloiyaapaDikaMtA kAlamAse | kAlaM kicA ukkoseNaM laMtae kappe devakibbisiesu devakibisiyattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI terasasAgarovamAI ThitI aNArAhagA sesaM taM ceva 15 / seje ime saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiyA pajattayA bhavaMti, taMjahA-jalayarA khayarAthalayarA, tesi NaM atthegaiyANaMsubheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM | lesAhiM visujjhamANAhiM tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhAvUhamaggaNagavesaNaM karemANANaM sapaNIpuvvajAIsaraNe samuppajai / tae NaM te samuppaNNajAisarAsamANA sayameva paMcANuvvayAiM paDivajaMti paDivajittA bahahiM sIlabvayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANA bahaI vAsAI AuyaM pAleMti pAlittA bhattaM paJcakkhaMti bahUI bhattAI aNasaNAe cheyaMti 2ttA AloiyapaDikaMtA samAhipattA kAlamAse | kAlaM kiccA ukkoseNaM sahassAre kappe devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI aTThArasa sAgarovamAI NRSAESAKASHARAM // 10 // For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ ThitI paNNatA,paralogassa ArAhagA, sesaM taM ceva 16||se je imegAmAgara jAva saMnivesesu AjIvikA bhavaMti, taMjahA-dugharaMtariyA tigharaMtariyA sattagharaMtariyA uppalabeTiyA gharasamudANiyA vijuaMtariyA uddiyAsamaNA, teNaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANA bahaI vAsAI pariyAyaM pAraNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM acue kappe devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI bAvIsaM sAgarovamAiM ThitI, aNArAhagA, sesaM taM ceva 17 / se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu pavvayA samaNA bhavaMti, taMjahA-attukkosiyA paraparivAiyA bhUikammiyA bhujjo2 kouyakArakA, te NaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANA bahaI vAsAiM sAmaeNapariyAgaM pAuNaMti pAuNittA tassa ThANassa aNAloiyaapaDikaMtA kAlamAse kAlaM kicA ukkoseNaM accue kappe Abhiogiesu devesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gaI bAvIsaM sAgarovamAIThiI |paralogassa aNArAhagA, sesaM taM ceva.18 / se. je ime gAmAgara jAva saNNivesesu NiNhagA bhavaMti, taMjahA bahurayA 1 jIvapaesiyA 2 avvattiyA 3 sAmuccheiyA 4 dokiriyA5 terAsiyA 6 abaddhiyA 7 incete satta tApavayaNaNiNhagA kevala(laM)cariyAliMgasAmaNNA micchaddihI bahahiM asambhAvunbhAvaNAhiM micchattAbhiNi vesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANA vuppAemANA viharittA badaI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti 2kAlamAse kAlaM kicA ukkoseNaM ubarimesu gevejesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiMgatI ekkattIsaM sAgarovamAI ThitI, paralogassa aNArAhagA, sesaM taM ceva 19 / se je ime gAmAgara jAva sapiNa dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam jIvopa0 sa041 // 104 // vesesu maNuyA bhavaMti, taMjahA-appAraMbhA appapariggahA dhammiyA dhammANuyA dhammiTThA dhammakhAI dhammappaloiyA dhammapalajjaNA dhammasamudAyArA dhammeNaM ceva vittiM kappemANAsusIlA suvvayA suppaDiyANaMdA sAhahiM ekaccAo pANAivAyAo paDivirayA jAvajIvAe ekacAo apaDivirayA evaM jAva pariggahAo' ekaccAo kohAo mANAo mAyAo lohAo pejjJAokalahAo abbhakkhANAo pesuNNAo paraparivAyAoaratiratIomAyAmosAomicchAdasaNasallAo paDivirayA jAvajjIvAe ekaccAo apaDivirayA, e. kaccAo AraMbhasamAraMbhAo paDivirayA jAvajjIvAe ekaccAoM apaDivirayA, ekaccAo karaNakArAvaNAo paDivirayA jAvajjIvAe ekaccAo apaDivirayA egacAopayaNapayAvaNAopaDivirayA jAvajIvAe ekaccAo |payaNapayAvaNAo apaDivirayA, ekaccAo kohaNapiTTaNatajaNatAlaNavahabaMdhaparikilesAo paDivirayA jAvajjIvAe ekaccAo apaDivirayA, ekaccAo pahANamaddaNavaNNagavilevaNasaddapharisarasarUvagaMdhamallAlaMkArAo paDivirayA jAvajjIvAe ekaccAo apaDivirayA, jeyAvaNNe tahappagArA sAvajjajogovahiyA kammaMtA parapA pariyAvaNakarA kajaMti tao jAva ekacAo apaDivirayA taMjahA-samaNovAsagA bhavaMti, abhigayajI vAjIvA uvaladdhapuNNapAvA AsavasaMvaranijarakiriyAahigaraNabaMdhamokkhakusalA asahejjAo devAsuraNAgajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhavvamahoragAiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikkama 1 prativiratAprativiratatvasUcanArthameSa dvikaH. // 104 // For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ NijjA NiggaMthe pAvayaNe NissaMkiyA NikkhaMkhiyA nivitigicchA laThThA gahiyahA pucchiyaTThA abhiga| yahA viNicchiyahA advimiMjapemmANurAgarattA ayamAuso ! NiggaMthe pAvayaNe aDhe ayaM parama sese aNaDhe UsiyaphalihA avaMguyaduvArA ciyattaMteuraparagharadArappavesA cauddasamuddipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlettA samaNe NiggaMthe phAsuesaNijeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakaMbalapAyapuMcha|NeNaM osahabhesajeNaM paDihAraeNa ya pIDhaphalagasejjAsaMthAraeNaM paDilAbhemANA viharaMti viharittA bhattaM paccakkhaMti te bahUI bhattAI aNasaNAe chediti chedittA AloiyapaDikaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kicA ukkoseNaM accue kappe devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gaI bAvIsaM sAgarovamAI ThiI ArAhayA sesaM taheva 20 / se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuA bhavaMti, taMjahA-aNAraMbhA apariggahA dhammiyA jAva kappemANA susIlA suvvayA supaDiyANaMdA sAhU savvAopANAivAAo paDivirayA jAva savvAo pariggahAo paDivirayA savvAo kohAo mANAo mAyAo lobhAo jAva micchAdasaNasallAo paDivirayA savvAo AraMbhasamAraMbhAoM paDivirayA savvAo karaNakArAvaNAo paDivirayA savvAo payaNapayAvaNAo paDivirayA savvAo kudRNapiTTaNatajaNatAlaNavahabaMdhaparikilesAo paDivirayA savvAo pahANamaddaNavaNNagavilevaNasahapharisarasarUvagaMdhamallAlaMkArAo paDivirayA jeyAvaNNetahapparagArA sAvajajogovahiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajaMti taovi paDivirayA jAvajIvAe se jahANAmae HOLISPUISICIOSAS dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 aupapA- aNagArA bhavaMti-IriyAsamiyA bhAsAsamiyA jAva iNameva NiggaMdhaM pAvayaNaM puraokAuM viharaMti temida jIvopa0 tikam bhagavaMtANaM egaNaM vihAreNaM viharamANANaM atthegaiyANaM aNaMte jAva kevalavaraNANadaMsaNe samuppajaha. te bahaI vAMsA~kelipariyAgaM pAuNaMti jAva pAuNittA bhattaM paJcakkhaMtibhattaMrabahaI bhattAI aNasaNAi chedenti rttaaj||105|| ssahAe kIrahaNaggabhAve. aMtaM karaMti, jesiMpiya NaM egaiyANaMNo kevalavaranANadaMsaNe samuppajaite bahaIvAmAI chaumatthapariyAgaM pAu Nanti2 AbAhe uppaNNe vA aNuppaNNe vA bhattaM paccakkhaMti,te bahaI bhattAI aNasaNAe chedenti 2ttA jassaTTAe kIrai NaggabhAve jAva tamaTThamArAhittA carimehiM UsAsaNIsAsehiM aNaMtaM aNuttaraM nivvAghAyaM nirAvaraNaM kasiNaM paDipuNNaM kevalavaraNANadaMsaNaM uppADiti, tao pacchA sijjhihinti jAva aMtaM karehinti / egaccA puNa ege bhayaMtAro puvakammAvaseseNaM kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM savvadRsiddhe mahAvimANe devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gaI tettIsaMsAgarovamAiM ThiI ArAhagA, sesaM taM ceva 21 // se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuA bhavaMti, taMjahA-savvakAmavirayA savvarAgavirayA savvasaMgA tItA savvasiNehAtikaMtA akkohA NikohA khINakohA evaM mANamAyAlohA aNupubveNaM aTTha kammapayaDIo // 105 // OMAkhavettA upi loyaggapaiTTANA havaMti (suu041)|| | 'ayasakAraga'tti parAkramakRtA sarvadiggAminI vA prakhyAtiryazaH tatpratiSedhAdayazaH 'avaNNakAraya'tti avajJA-anAdaraH avarNoM vA-varNanAyA akaraNaM 'akittikAraga'tti dAnakRtA ekadiggAminI vA prasiddhiH kIrtistanniSedhAdakIrtiH || SAMROGAMACHAR gacA puNa ege bhayaMtArApukavalavaraNANadaMsaNaM uppArDiti, sAsaNIsAsehiM a For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'asabbhAvubhAvaNAhiti asadbhAvAnAm-avidyamAnArthAnAmudbhAvanA-utprekSaNAni asadbhAvodbhAvanAstAbhiH 'micchattA|bhinivesehi yatti mithyAtve-vastuviparyAse mithyAtvAdvA-mithyAdarzanAkhyakarmaNaH sakAzAd abhinivezAH-cittAvaSTambhA mithyAtvAbhinivezAstaiH 'buggAhemANa'tti vyudAhyamANAH-kugrahe yojayantaH 'vuSpAemANa'tti vyutpAdayamAnA:-asadbhAvodbhAvanAsu samathIMkurvanta ityarthaH, 'aNAloiyaapaDikaMtatti gurUNAM samIpe akRtAlocanAstato doSAdanivRttAzcetyarthaH, | eteSAM ca viziSTazrAmaNyajanyaM devatvaM pratyanIkatAjanyaM ca kilbiSikatvaM, te hi caNDAlaprAyA eva devamadhye bhavantIti 15 // 'saNNIpubajAIsaraNetti saMjJinAM satAM yA pUrvajAtiH-prAktano bhavastasyA yatsmaraNaM tattathA 16 // AjIvikA| gozAlakamatAnuvartinaH 'dugharaMtariyatti ekatra gRhe bhikSAM gRhItvA ye'bhigrahavizeSAd gRhadvayamatikramya punarbhikSAM gRhNanti na nirantaramekAntaraM vA te dvigRhAntarikAH, dve gRhe antaraM bhikSAgrahaNe yeSAmasti te dvigRhAntarikA iti nirvacanam , evaM trigRhAntarikAH saptagRhAntarikAzca 'uppalabeMTiya'tti utpalavRntAni niyamavizeSAt grAhyatayA bhaikSatvena yeSAM santi |te utpalavRntikAH 'gharasamudANiya'tti gRhasamudAna-pratigRhaM bhikSA yeSAM grAhyatayA'sti te gRhasamudAnikAH 'vijuyaMtariyatti vidyuti satyAM antaraM bhikSAgrahaNasya yeSAmasti te vidyudantarikAH, vidyutsampAte bhikSAM nATantIti bhAvArthaH, 'uTTiyAsamaNa'tti uSTikA-mahAmRNmayo bhAjanavizeSastatra praviSTA ye zrAmyanti-tapasyantItyuSTrikAzramaNAH, eSAM ca padAnA | mutprekSayA vyAkhyA kRteti 17 / 'attukkosiya'tti AtmotkarSo'sti yeSAM te AtmotkarSikAH, paraparivAiya'tti pareSAM pari vAdo-nindA'sti yeSAM te paraparivAdikAH bhUikammiya'ttibhUtikarma-jvaritAnAmupadravarakSArtha bhUtidAnaM tadasti yeSAM te bhUtika SGASCCUSACROSALMAGAve For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvopa0 aupapAtikam sU041 // 106 // mikAH, bhujo bhujo kougakAraga'tti bhUyo bhUyaH-punaH punaH kautukaM-saubhAgyAdinimittaM pareSAM snapanAdi tatkartAraH kautukakA- rakAH 'Abhiogiesutti abhiyoge-AdezakarmaNi niyuktA AbhiyogikA AdezakAriNa ityarthaH, eteSAM ca devatvaM | cAritrAdAbhiyogikatvaM cAtmotkarSAderiti 18 / bahuSu samayeSu ratA-AsaktAH bahubhireva samayaiH kArya niSpadyate naikasama-18 yenetyevaMvidhavAdino bahuratAH-jamAlimatAnupAtinaH, 'jIvapaesitti jIvaH pradeza evaiko yeSAM matena te jIvapradezAH, ekenApi pradezena nyUno jIvo na bhavatyato yenakena pradezena pUrNaH san jIvo bhavati sa evaikaH pradezo jIvo bhavatItye vaMvidhavAdinastiSyaguptAcAryamatAvisaMvAdinaH 'abattiya'tti avyaktaM samastamidaM jagat sAdhvAdiviSaye zramaNo'yaM devo hai vA'yamityAdiviviktapratibhAsodayAbhAvAttatazcAvyaktaM vastviti matamasti yeSAM te avyaktikAH, avidyamAnA vA sAdhyA| divyaktireSAmityavyaktikAH ASADhAcAryaziSyamatAntaHpAtinaH 'sAmuccheiya'tti nArakAdibhAvAnAM pratikSaNaM samucche| daM-kSayaM vadantIti sAmucchedikAH azvamitramatAnusAriNaH 'dokiriya'tti dve kriye-zItavedanoSNavedanAdisvarUpe ekatra samaye jIvo'nubhavatItyevaM vadanti ye te dvaikriyA gaNAcAryamatAnuvartinaH 'terAsiya'tti trIn rAzIn jIvAjIvanojIva| rUpAn vadanti ye te trairAzikAH rohaguptamatAnusAriNaH, 'avaddhiyatti abaddhaM satkarma kajhukavatpArvataH spRSTamAtraM jIvaM samanugacchantItyevaM vadantItyabaddhikAH goSThAmAhilamatAvalambinaH, upalakSaNaM caitat sakriyAvartivyApannadarzanAnAmanyepAmapIti, 'pavayaNaniNyatti pravacana-jinAgamaM nihuvate-apalapantyanyathA tadekadezasyAbhyupagamAtte pravacananihnavakAH, kevalaM 'cariyAliMgasAmaNNA micchAdiTThI'tti mithyAdRSTayaste viparItabodhAH navaraM caryayA-bhikSATanAdikriyayA liGgena | Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca-rajoharaNAdinA sAmAnyAH-sAdhutulyA iti 19 / 'dhammiya'tti dharmeNa-zrutacAritrarUpeNa caranti ye te dhArmikAH, kuta etadevamityata Aha-'dhammANutti dharma-zrutarUpamanugacchanti ye te dharmAnugAH, kuta etadevamityata Aha-'dhammi' tti dharmaH zrutarUpa eveSTo-vallabhaH pUjito vA yeSAM te dharmeSTAH dharmiNAM veSTAH dharmISTAH athavA dharmo'sti yeSAM te dharmiNaH ta eva cAnyebhyo'tizayavanto dharmiSThAH, ata eva 'dhammakkhAitti dharmamAkhyAnti bhavyAnAM pratipAdayantIti dharmAkhyAyinaH |dharmAdvA khyAtiH-prasiddhiryeSAM te dharmakhyAtayaH, 'dhammapaloiya'tti dharma pralokayanti-upAdeyatayA prekSante pApaNDiSu vA gaveSayantIti dharmapralokinaH, dharmagaveSaNAnantaraM vA 'dhammapalajjaNa'tti dharme prarajyante-Asajyante ye te dharmaprarajyanAH, tatazca 'dharmasamudAcAra'tti dharmarUpacAritrAtmakaH samudAcAraH-sadAcAraH sapramodo vA''cAro yeSAM tedharmasamudAcArAH, ata eva 'dhammeNa ceva vittiM kappemANa'tti dharmeNaiva-cAritrAvirodhena zrutAvirodhena vA vRttiM-jIvikAM kalpayantaH-kurvANA viharantIti yogaH, 'suvvaya'tti sadvatAH zobhanacittavRttivitaraNAvA, 'suppaDiyANaMdA sAhUhiti suSThu pratyAnandaH-cittAhAdo | yeSAM te supratyAnandAH sAdhuSu-viSayabhUteSu athavA sAhUhiMti uttaravAkye sambadhyate, tatazca sAdhubhyaH sakAzAtU sAdhvantike ityarthaH, 'egaccAo pANAivAyAo'tti ekasmAt na sarvasmAt pAThAntare 'egaiyAotti tatra ekaka eva ekakikaH tasmAdekakikAt, ita idaM sUtraM prAyaH prAguktArtha navaraM 'micchAdasaNasallAo'tti iha mithyAdarzanaM-tajanyAnyayUthi| kavandanAdikA kriyA tato bhAvato viratAH rAjAbhiyogAdibhistvAkArairaviratA iti, 'kuTTaNapiTTaNatajaNatAlaNavahabaMdhapa8 rikilesAo'tti kuTTanaM-khadirAderiva chedavizeSakaraNaM piTTana-vastrAderiva mudgarAdinA hananaM tarjanaM-paraM prati jJAsyasi re For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApapAtikam jIvopa0 sU041 // 107 // | jAlmetyAdibhaNanaM tADanaM-capeTAdinA hananaM tAlanaM vA gRhadvArAdestAlakena sthaganaM vadho-mAraNaM bandho-rajjvAdinA yantraNaM pariklezoM-bAdhotpAdana 'sAvajajogovahiya'tti sAvadyayogA aupadhikA-mAyAprayojanAH kaSAyapratyayA ityarthaH upakaraNaprayojanA vA ye te sapA 'kammata'tti vyApArAMzAH, vAcanAntare 'sAvajA abohiyA kammata'tti atra abodhikAH avidyamAnavodhikA veti, evaM sAmAnyenoktAnAM manuSyANAM vizeSanirdezArthamAha-'taMjaha'tti ta ete ityarthaH 'se jahAnAmae'tti kvacittatrApyayamevArthaH 20 / 'AbAhetti rogAdivAdhAyAM 'egaccA puNa ege bhayaMtAro'tti ekA-asAdhAraNaguNatvAd advitIyA manujabhavabhAvinI vA arcA-bondista nuryeSAM te ekArcAH, punaHzabdaH pUrvoktArthApekSayA uttaravAkyArthasya vizeSadyotanArthaH, eke-kevalajJAnabhAjanebhyo'pare 'bhayaMtAro'tti bhaktAraH-anuSThAnavizeSasya sevayitAro bhayatrAtAro vA, anusvA| rastvalAkSaNikaH, 'puvakammAvaseseNa' kSINAvazeSakarmaNA devatayotpattAro bhavantIti yogaH 21 / 'sabakAmaviraya'tti sarvakAmebhyaH-samastazabdAdiviSayebhyo viratA-nivRttAsteSu vA virayA-vigatautsukyA ye te tathA, yataH 'sabarAgaviraya'tti sarvarAgAt-samastAdviSayAbhimukhyahetubhUtAtmapariNAmavizeSAdviratA-nivRttA ye te tathA, 'savasaMgAtIta'tti sarvasmAtsaGgAt-mAtApitrAdisambandhAdatItA:-apakrAntAH sarvasaGgAtItAH yataH 'sabasiNehAikta'tti sarvasneha-mAtrAdisambandhahetuM atikrAntAH-tyaktavanto ye te sarvasnehAtikrAntAH 'akkoha'tti krodhaviphalIkaraNAt 'nikkoha'tti udayAbhAvAt, etadeva kuta ityAha-'khINakkoha'tti kSINakrodhamohanIyakarmANa ityarthaH, ekArthA vaite zabdAH 22 // 41 // aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA kevalisamugghAeNaM samohaNittA kevalakappaM loyaM phusittA NaM ciTThA, PROCCOCOGEOGRESSACRECENCES // 107 // For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMtA ciTThai, se gRNaM bhaMte ! kevalakappe loe tehiM NijarApoggalehiM phuDe ?, haMtA phuDe, chaumatthe NaM bhaMte !! maNusse tesiM NijarApoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNaM gaMdheNaM gaMdhaM raseNaM rasaM phAseNaM phAsaM jANai pAsai ?, goyamA!, No iNaDhe samaDhe, se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai-chaumatthe NaM maNusse tesiM NijarApoggalANaM No |kiMci vaNNaNaM vapaNaM jAva jANai pAsai ?, goyamA, ayaM NaM jaMbuddIve 2 savvadIvasamudANaM savvanbhaMtarae 4 // savvakhuDDAe baDhe tellapUyasaMThANasaMThie baTTe rahacakkavAlasaMThANasaMThie baTTe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThie vadde paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie eka joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasayasahassAI solasasahassAI doSiNa ya sattAvIse joyaNasae tipiNa ya kose aThThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMguliyaM ca kiMci visesAhie parikakheveNaM paNNatte, deve NaM mahiDDIe mahajuie mahabbale mahAjase mahAmukkhe mahANubhAve sabilevaNaM gaMdhasamuggayaM giNhai sa 2 taM avadAlei ta 2 jAva iNAmevattikadu kevalakappaM jaMbUdIvaM tihiM accharANivAehiM tisattakhutto aNupariahittA NaM havvamAgacchejA, se pUrNa goyamA ! se keva|lakappe jaMbUddIve 2 tehiM ghANapoggalehiM phuDe ?, haMtA phuDe, chaumatthe NaM goyamA! maNusse tesiMghANapoggalANaM kiMci vapaNeNaM vapaNaM jAva jANaMti pAsaMti ?, bhagavaM! No iNaDhe samaDe, se teNaDeNaM goyamA! evaM bucaichaumatthe NaM maNusse tesiM NijjarApoggalANaM no kiMci vaNNeNaM vaNaM jAva jANai pAsai, emuhamA NaM te poggalA paNNattA, samaNAuso ! savvaloyaMpi ya NaM te phusittA NaM ciTThati / kamhA NaM bhaMte ! kevalI samo-| dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 108 // haNaMti ? kamhA NaM kevalI samugdhAyaM gacchati ?, goyamA ! kevalINaM cattAri karmmasA apalikkhINA bhavati, | taMjahA - veyaNijjaM AuyaM NAmaM guttaM savvabahue se veyaNije kamme bhavai, savvatthove se Aue kamme bhavai, visamaM samaM karei baMdhaNehiM ThiIhi ya, visamasamakaraNayAe baMdhaNehiM ThiIhi ya evaM khalu kevalI samohaNaMti evaM khalu kevalI samugdhAyaM gacchati / sabvevi NaM bhaMte ! kevalI samugdhAyaM gacchati ?, No iNaTThe samaTThe, 'a | kittA NaM samugdhAyaM, anaMtA kevalI jiNA / jarAmaraNavippamukkA, siddhiM varagaIM gayA // 1 // kaisamae NaM bhaMte ! AujIkaraNe paNNatte ?, goyamA ! asaMkhejasamaie aMtomuhuttie paNNatte / kevalisamugdhAe NaM bhaMte ! | kasamaie paNNatte ?, goyamA ! aTThasamaie paNNatte, taMjahA- paDhame samae daMDa karei thiie samae kavADaM karei taIe samae maMthaM karei cautthe samae loyaM pUrei paMcame samae loyaM paDisAharai chaTThe samae maMtha paDisAharai sattame samae kavADaM paDisAharai aTTame samae daMDaM paDisAharai paDisAharittA tao pacchA sarIratthe bhavai / | seNaM bhaMte ! tahA samugdhAyaM gae ki maNajogaM juMjai ? vayajogaM juMjai ? kAyayogaM juMjai ?, goyamA ! No maNajogaM juMjai No vayajogaM juMjai kAyajogaM juMjai, kAyajogaM juMjamANe kiM orAliyasarIrakAyajogaM jujai ? orAliyamissa sarIrakAyajogaM juMjai ? veDavviyasarIrakAyajogaM juMjai ? veDavviyamissasarIrakAyajogaM juMjai ? AhArasarIrakAyajogaM juMjai ? AhArasarIra missakAyajogaM jujai ?, kammAsarIrakAyajogaM juMjai ?, goyamA ! orAliya sarIrakA yajogaM juMjai, orAliyamissasarIrakAyajogaMpi juMja, No veubviyasarIrakA For Personal & Private Use Only samudghA0 sU0 42 // 108 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ | yajogaM jujahaNo veubviyamissasarIrakAyajogaM jujai No AhAragasarIrakAyajogaM juMjai No AhAragamissasarIrakAyajogaM jujai kammasarIrakAyajogapi juMjai, paDhamaTThamesu samaesu orAliyasarIrakAyajogaM juMjai biiyaichaTThasattamesu samaema orAliyamissasarIrakAyajogaM juMjai taIyacautthapaMcamehiM kammAsarIrakAyajogaM | jujai / se NaM bhaMte ! tahA samugdhAyagae sijjhihii bujjhihii muccahii parinivvAhii savvadukkhANamaMtaM karei , No iNaDhe samaDhe, se NaM tao paDiniyattaitaopaDiniyattittA ihamAgacchai 2ttA tao pacchA maNa-* jogaMpi juMjai vayajogaMpi juMjai kAyajogapi jujai maNajogaM jujamANe kiM saccamaNajogaM jujA mosamaNajogaM jujai saccAmosamaNajogaM jujai asacAmosamaNajogaM juMjai ?, goyamA ! saccamaNajogaM jujaha No mosamaNajogaM juMjai No sacAmosamaNajogaM jujai asaccAmosamaNajogaMpi juMjai, vayajogaM jhuMjamANe kiM saccavaijogaM juMjai mosavaijogaM jujai [kiM] saccAmosavaijogaM jujai asaccAmosavaijogaM jujai ?, goyamA! sacavaijogaM jujai No mosavaijogaM jujai No saccAmosavaijogaM jujai asaccAmosavaijogaMpijhuMjai, kAyajogaM jujamANe Agaccheja vA ciTeja vA NisIeja vAtuyaTTeja vA ullaMgheja vA pallaMgheja vA ukkhevaNaM vA avakkhevaNaM | vA tiriyakkhevaNaM vA karejA pADihAriyaM vA pIDhaphalahagasenjasaMthAragaM pacappiNejA / (sU0 42). tadevamukto vivakSitopapAtaH, adhunA'nantaroktasiddhopapAtasambandhena tatkAraNabhUtasamuddhAtAdivaktavyatAM darzayannAha'aNAgAre Na'mityAdi vyaktaM, navaraM 'kevalisamugghAeNIti na kaSAyAdisamudghAtena 'samohae'tti samavahato-vikSipta dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudghA0 aupapAtikam sU042 // 109 // phuDa'tti spRSTo vaNeNa vaNaM ti varNabhasthA'pi viziSTAva sAmAnyataH, pradezaH kevalakappati kevalajJAnakalpaM sampUrNamityarthaH, vRddhavyAkhyA tu kevala:-sampUrNaH kalpata iti kalpaH-svakAryakaraNasamarthaH vasturUpa itiyAvat , kevalazcAsau kalpazceti samAso'tastaM 'nijarApoggalehiMti nirjarApradhAnAH pudgalA nirjarA-| pudgalAH, jIvenAkarmatAmApAditAH karmapradezA ityarthaH, atastairnirjarApudgalaiH 'phuDe'tti spRSTo vyAptaH, 'chaumattheNaM'ti chadmastho niratizayajJAnayukta iha pratipattavyo yataH chadmastho'pi viziSTAvadhijJAnayukto nirjarApudgalAn jAnAtyeva 'rUvagayaM(ceva)lahai sava'miti vacanAt 'vaNNeNa vaNaM ti varNena-varNatayA yAthAtmyenetyarthaH varNa-kAlavarNAdikaM jAnAti vizeSataH pazyati / sAmAnyataH, 'No iNahe'tti nAyamarthaH 'samaDetti samarthaH-saGgataH, karmapudgalAnAM sAtizayajJAnagamyatvAt , 'sababhatarAe'tti sarvAbhyantarakaH 'savakhuDDAe'tti sarvakSulakaH, dIrghatvaM cAtra prAkRtatvAt , 'vaTTe'tti vRttaH, vRttazca modakavad ghanavRtto'pi syAdatastadvyavacchedena prataravRttatAbhidhAnArthamAha-'tellApUyasaMThANasaMThie'tti upalakSaNatvAdasya ghRtApUpAderapyatra grahaH, 'rahacakkavAla'tti cakravAlaM-maNDalaM maNDalatvadharmayogAcca rathacakramapi rathacakravAlaM 'pukkharakaNNiya'tti padmabIjakozaH, 'jAva | iNAmevattikaTTatti yAvaditi parimANArthastAvadityasya gamyamAnasya savyapekSaH, 'iNAmeva'tti idaM-gamanam , evamiti-cappu|TikArUpazIghratvAvedakahastavyApAropadarzanaparaH, anusvArAzravaNaM ca prAkRtatvAt , dvirvacanaM ca zIghratAtizayopadarzanaparam , itirupapradarzanArthaH, kRtvA-vidhAya 'tihiM accharAnivAehiti tisRbhizcappuTikAbhirityarthaH 'tissattakhuttotti triguNAH | sapta trisapta trisaptavArAstriHsaptakRtvaH ekaviMzativArA ityarthaH, 'havaM'ti zIghra 'ghANapoggalehiti gandhapudgalaiH, iha sthAne yAvadityasya savyapekSastAvadityayaMzabdo dRzyaH, 'essuhumANaM ti etatsUkSmAH, ko'rthaH ? evaM nAma sUkSmAste yathA tAMzchadma-18 // 109 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ hastho varNAdibhirna jAnAtIti 'samaNAusso'tti he zramaNa ! he AyuSman !, athavA zramaNazcAsAvAyuSmA~zceti samAsasta syAmantraNaM he zramaNAyuSman !, yathA atisUkSmatvAdgandhapudgalAnna jAnAtItyevaM nirjarApudgalAnapIti dRSTAntopanayaH / 'kamhA NaM bhaMte ! kevalI samohaNaMti'tti samavaghnanti-pradezAn dikSu prakSipanti, etadeva sukhapratipattaye vAkyAntareNAha-kamhA NaM kevalI samugghAyaM gacchaMti'tti, 'apalikkhINe'tti sthiterakSayAt 'aveiyA anijiNNa'tti kvacidRzyate, tatra aveditAstadrasasyAnanubhUtatvAt anirjIrNAH-tatpradezAnAM jIvapradezebhyo'parizaTanAt 'bahue se veyaNijjetti se-tasya kevalino yaH samudghAtaM pratipadyate na punaH sarvasyaiva, keSAzcidakRtasamudghAtAnAmapi samabhAvasyeSTatvAt 'baMdhaNehi ti pradezabandhAnubhAgabandhAvAzrityetyarthaH, 'ThiIhi ya'tti sthitibandhavizeSAnAzrityetyarthaH, "visamasamakaraNayAe bandhaNehiM ThiIhi ya evaM khalu kevalI samohaNaMti' ihaivamakSaraghaTanA-evaM khalu viSamasamakaraNAya bandhanAdibhiH kevalinaH samudghAtayantIti 'AvajjIkaraNe'tti AvarjIkaraNam-udIraNAvalikAyAM karmaprakSepavyApArarUpaM, tacca kevalisamudghAtaM pratipadyamAnaH prathamameva karo-2 ti / 'paDhamasamae daMDaM kareitti prathamasamaya eva svadehaviSkambhamUrdhvamadhazcAyatamubhayato'pi lokAntagAminaM jIvapradeza-18 | saGghAtaM daNDasthAnIyaM kevalI jJAnAbhogataH karoti, 'biie kavADaM karei'tti dvitIyasamaye tu tameva daNDaM pUrvAparadigdvayaprasAraNAtpAvato lokAntagAmikapATamiva kapATaM karoti, 'mathaM ti tRtIye samaye tadeva kapATaM dakSiNottaradigdvayaprasAra. NAnmathisadRzaM manthAnaM karoti lokAntaprApiNameva, 'logaM pUrei'tti caturthasamaye saha lokaniSkuTairmanthAntarANi pUrayati, tatazca sakalolokaH pUrito bhavati, 'loyaM paDisAharai'tti paJcame samaye manthAntarApUrakatvena ye lokapUrakAH pradezAste For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam samudghA0 sU042 // 110 // no maNajogaM no vadattyA pratIyate, tyatve bhavati, isa kapATAkAradhArakayA.// lokazabdena ucyante, ato manthAntarAlapUrakAn pradezAn saMharati mathistho bhavatItiyAvat, 'maMthaM paDisAharaItti mathyA. kAravyavasthApitapradezAn saMhRtya kapATastho bhavatItiyAvat , 'kavADaM paDisAharai'tti saptamasamaye kapATAkAradhArakapradezasaMharaNAddaNDastho bhavatItyarthaH, 'ahame samae daMDaM paDisAharai, sAharittA sarIratthe bhavaItti, iha yadyapi saMhRtye tyanena saMharaNasya pUrvakAlatA zarIrasthabhavanasya ca pazcAtkAlatA zabdavRttyA pratIyate, tathA'pyarthavRttyA na kAlabhedo'sti, dvayorapyaSTamasamayabhAvitvenoktatvAditi / 'no maNajogaM no vayajogaM juMjaItti prayojanAbhAvAt, kAyayogacintAyAM saptavidhaH kAyayogaH, tatra-'orAliyasarIrakAyajogaMti yogo-vyApAraH sa ca vAgAderapyastIti kAyena vizeSitatvAtkAyayogaH sa cAnekadheti audArikazarIreNa viziSyate, tatrodAraiH-zeSapudgalApekSayA sthUlaiH pudgalairnivRttamityaudArikaM, tacca taccharIraM ceti samAsastasya kAyayogaaudArikazarIrakAyayogaH, 'orAliyamIsasarIrakAyajoga'ti audArikamizrakaM nAma yaccharIraM tasya yaH kAyayogaH sa yathA, sa ca kArmaNIdArikayoyugapadvyApArarUpa audArikazarIriNAmutpattikAle kevalisamudghAte vA, audArikavaikriyayoraudArikAhArakayorvA yugapadvyApArarUpaH, audArikazarIriNAM vaikriyakaraNakAle AhArakakaraNakAle ceti, 'veuviyasarIrakAyajogaMti pUrvavannavaraM vikriyA prayojanamasyeti vaikriyaM-sUkSmataraviziSTakAryakaraNakSamapudgalanivRttamityarthaH, ayaM ca vaikriyalabdhimatAM bAdaravAyukAyikapaJcendriyatiryagmanuSyANAM devanArakANAM ca syAditi | 'veuSiyamissasarIrakAyajogaM'ti vaikriya sanmitraM yatkArmaNAdinA tadvaikriyamitraM tacca taccharIraM ceti samAsastasya kAyayogo vaikriyamizrazarIrakAyayogaH, sa ca vaikriyakArmaNayoryugapadvyApArarUpaH, sa ca devanArakANAmutpattikAle yAvat vaikri // 11 // For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ yamaparipUrNamiti, vaikriyalabdhimatAM vA tiryagmanuSyANAM vihitavaikriyazarIrANAM tattyAgenaudArikaM gRhRtAmiti, AhAragasarIsarakAyajoga'tiprAgvat navaram-AhArakA-viziSTatarapudgalAstanniSpannamAhArakam , ayaM ca caturdazapUrvadharasya samutpannaviziSTapra-4| yojanasya kRtAhArakazarIrasya bhavatIti, AhAragamIsasarIrakAyajoga'ti AhAraka sanmitraM yadaudArikeNa tadAhArakamizraM tacca taccharIraM ceti, zeSastathaiva, ayaM cAhArakaudArikayoyugapadvyApArarUpaH, sa ca kRtAhArakasya tattyAgenaudArika gRhNato bhavatIti, |'kammagasarIrakAyajoga'ti prAgvat , ayaM cApAntarAlagatau kevalisamudghAte vA syAditi, 'paDhamahamesu samaesu' ityAderayama-18 bhiprAyaH-jIvapradezAnAM daNDatayA prakSepe saMhAre ca prathamASTamasamayayoraudArikakAyavyApArAdaudArikakAyayoga eva, dvitIyaSaSThasaptamasamayeSu punaH pradezAnAM prakSepasaMhArayoraudArike tasmAcca bahiH kArmaNe vIryaparispandAdaudArikakArmaNamizraH, tRtIyacaturthapaJcameSu tu bahiraudArikAtkArmaNakAyavyApArAdasahAyaH kArmaNayoga eva, tanmAtraceSTanAd, iha ca yadyapi manthakaraNe kapATanyAyenaudArikasyApi vyApAraH sambhAvyate tathA'pIta eva vacanAdasau kathaJcinnAstIti mantavyamiti / 'sacca|maNajogaM juMjai, asaccAmosAmaNajogapi juMjaItti manaHparyAyajJAninA anuttarasureNa vA manasA pRSTo manasaiva asti jIva4 evaM kurvityAdikamuttaraM yacchan , 'saccavaijoga'ti jIvAdipadArthAn prarUpayan 'asaccAmosAvayajoga'ti AmantraNAdi-18 | viti, samudghAtAnnivRttazcAntarmuhartena yoganirodhaM karoti 22 // 42 // se NaM bhaMte ! tahA sajogI sijjhihii jAva aMtaM karehii ?, No iNaDhe samaThe, se NaM pubvAmeva saMNissa 1 viziSTAntarapudgalAH pra0 dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 111 // paMcidiyassa pajjattagassa jahaNNajogassa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM paDhamaM maNajogaM niraMbhai, tayANaMtaraM caNaM biMdiyassa pajjattagassa jahaNNajogassa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM biiyaM vaijogaM niraMbhai, tayANaMtaraM ca NaM | suhumassa paNagajIvassa apajjanttagassa jahaNNajogassa heTThA asaMkhejaguNaparihINaM taIyaM kAyajogaM NiruMbhai, se NaM eeNaM uvAeNaM paDhamamaNajogaM Nirubhai maNajogaM NiraMbhittA vayajogaM Nirubhai vayajogaM NirubhittA kAyajogaM NiraMbhai kAyajogaM niraMbhittA joganirohaM karei, joganirohaM karettA ajogattaM pAuNaMti, ajogataM | pAuNittA isiMhassa paMcakkhara uccAraNadvAe asaMkhejasamaiyaM aMtomuhuttiyaM selesiM paDivajaha, puvvaraiyaguNa| seDhIyaM ca NaM kammaM tIse selesimadvAe asaMkhejjAhiM guNaseDhIhiM aNate kammaMse khaveti veyaNijAughaNAmagutte, iccete cattAri kammaMse jugavaM khavei vedaNijA 2 orAliyateyAkammAI savvAhiM vippayahaNAhiM vippaja| hai, orAliyateyAkammAI savvAhiM vippayahaNAhiM vippayahittA ujjUMseDhIpaDivanne aphusamANagaI uhuM ekasamaeNaM aviggaheNaM gaMtA sAgArovautte sijjhihii / te NaM tattha siddhA havaMti sAdIyA apajjavasiyA asa | rIrA jIvaghaNA daMsaNanANovauttA niTThiyaTThA nireyaNAnIrayA NimmalA vitimirA visuddhA sAsayamaNAgayarddha | kAlaM ciThThati / se keNaNaM bhaMte ! evaM buccai-te NaM tattha siddhA bhavaMti sAdIyA apajjavasiyA jAva ciThThati ?, goyamA ! se jahANAmae bIyANaM aggidahANaM puNaravi aMkuruppattI Na bhavai, evAmeva siddhANaM kammabIe dahe puNaravi jammuppattI na bhavai, se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai - te NaM tattha siddhA bhavaMti sAdIyA apa For Personal & Private Use Only siddhAdhi0 sU0 43 // 111 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ *% | jjavasiyA jAva ciTThati / jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayaraMmi saMghayaNe sijjhaMti ?, goyamA ! vairosabha|NArAyasaMghayaNe sijjhaMti, jIvA NaM bhaMte ! siMjjhamANA kayaraMmi saMThANe sijjhati ?, goyamA ! chaNhaM saMThAgANaM aNNatare saMThANe sijjhaMti, jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi uccatte sijjhaMti ?, goyamA ! jahapaNe sattarayaNIo ukkoseNaM paMcadhaNussae sijjhati, jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi Aue sijjhati ?, goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaDavAsAue ukkoseNaM puvvakoDiyAue sijjhati / asthi NaM bhaMte ! imIse rayaNappahA puDhavIe ahe siddhA parivasaMti ?, No iNaTThe samaTThe, evaM jAva ahe sattamAe, atthi NaM bhaMte ! | sohammassa kappassa ahe siddhA parivasaMti ?, No iNaTThe samaTTe, evaM savvesiM pucchA, IsANassa saNakumArassa | jAva accuyassa gevijjavimANANaM aNuttaravimANANaM, atthi NaM bhaMte ! IsIpanbhArAeM puDhavIe ahe siddhA parivasaMti ?, No iNaTThe samaTThe, se kahiM khAi NaM bhaMte ! siddhA parivasaMti ?, goyamA ! imIse rayaNappahAe puDha vIe bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo uhuM caMdimasUriyaggahagaNaNakkhattatArAbhavaNAo bahUI joyaNasayAI bahUiM joyaNasahassAiM bahUI joyaNasayasahassAI bahuo joyaNakoDIo bahUo joyaNakoDAkoDIo uDataraM uppaittA sohammIsANasaNakumAra mAhiMdabaM bhalaMtagama hA sukasaha ssAra ANayapANayaAraNaccuya tiSNi ya a| dvAre gevijjavimANAvAsasae vIivaittA vijayavejayaMta jayaMta aparAjiyasavvasiddhassa ya mahAvimANassa savva | uparillAo dhUbhiyaggAo duvAlasajoyaNAI avAhAe ettha NaM IsIphabhArA NAma puDhavI paNNattA paNa For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam su043 // 112 // yAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM egA joyaNakoDI bAyAlIsaM sayasahassAI tIsaM ca sahassAI doNi ya auNApaNNe joyaNasae kiMci visesAhie pariraeNaM, IsipanbhArA ya NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAe aTThajoyaNie khette aThThajoyaNAI bAhulleNaM, tayA'NaMtaraM ca NaM mAyAe 2 paDihAyamANI 2 savvesu carimaperaMtesu macchiyapattAo taNuyatarA aMgulassa asaMkhejaibhAgaM bAhulleNaM pnnnnttaa| IsIpabhArAe NaM puDhavIe duvAlasa NAmadhejA paNNattA, taMjahA-IsI i vA isIpabhArA i vA taNU i vA taNUtaNU i vA siddhI i vA siddhAlae i vA muttI i vA muttAlae i vA loyagge i vA loyaggathUbhiyA i vA loyaggapaDijmaNA i vA savvapANabhUyajIvasattasuhAvahA i vA / IsIpanbhArA NaM puDhavI seyA saMkhatalavimalasolliyamuNAlada-| garayatusAragokkhIrahAravaNNA uttANayachattasaMThANasaMThiyA savvajjuNasuvaNNayamaI acchA saNhA laNhA ghaTA| mahA NIrayA NimmalA NippaMkA NikaMkaDacchAyA samarIciyA suppabhA pAsAdIyA darisaNijA abhiruvA paDirUvA, IsIpabhArAe NaM puDhavIe sIyAe joyaNami logate, tassa joyaNassa je se uvarille gAue tassaNaM gAuassa je se uvarille chabhAgie tattha NaM siddhA bhagavaMto sAdIyA apajavasiyA aNegajAijarAmaraNajo|NiveyaNasaMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagambhavAsavasahIpavaMcasamaikvaMtA sAsayamaNAgayamaddhaM ciTThati // (sU0 43) | seNaM puvAmeva sannisse'tyAdi, asyAyamarthaH-sa-kevalI, NamityalaGkAre, 'pUrvameva' AdAveva yoganirodhAvasthAyAH saMjJi-8 no-manolabdhimataH paJcendriyasyeti svarUpavizeSaNaM, yataH saMjJI paJcendriya eva bhavati, 'pajjattassa'tti manaHparyApyA paryA // 112 // For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaddhi, anunAdato manoyATasaMkhaguNavihA ajogayaM pA ptasya, tadanyasya manolabdhimato'pi manaso'bhAva eveti paryAptasyetyuktaM, sa ca madhyamAdimanoyogo'pi syAdityAha'jahaNNajogissa'tti jaghanyamanoyogavataH 'hehatti adho yo manoyoga iti gamyate, jaghanyamanoyogasamAno yo na bhavatItyarthaH, manoyogazca-manodravyANi tadvyApArazceti, jaghanyamanoyogAdhobhAgavartitvameva darzayannAha-'asaMkhejaguNaparihINaM'ti asaGkhyAtaguNena parihINo yaH sa tathA taM jaghanyamanoyogasyAsaGkhyeyabhAgamAnaM manoyogaM niruNaddhi, tataH krameNAnayA mAtrayA samaye samaye taM nirundhAnaH sarvamanoyogaM niruNaddhi, anuttareNAcintyena akaraNavIryeNeti, etadevAha-'paDhamaM maNojogaM niraMbhaitti prathama-zeSavAgAdiyogApekSayA prAthamyena-Adito manoyogaM niruNaddhIti uktaM ca-"pajjattamettasannissa jattiyAI jahannajogissa / hoti maNodavAI tavAvAro ya jmmtto||1|| tadasaMkhaguNavihINaM samae samae niraMbhamANo | so / maNaso sambanirohaM kareasaMkhejasamaehiM // 2 // " ti, evamanyadapi sUtradvayaM neyam , 'ajogayaM pAuNaitti ayogatAM prApnotIti, 'IsiMhassapaMcakkharuccAraNaddhAeM'tti IsiMti-ISatspRSTAni isvAni yAni paJcAkSarANi teSAM yaduccAraNaM tasya yA'ddhA-kAlaH sA tathA tasyAm , idaM coccAraNaM na vilambitaM drutaM vA, kintu madhyamameva gRhyate, yata Aha-"hassakkharAI majjheNa jeNa kAleNa paMca bhaNNaMti / acchai selesigao tattiyamettaM tao kAlaM // 1 // " zailezo-merustasyeva 1 paryAptamAtrasaMjJino yAvanti jaghanyayoginaH / bhavanti manodravyANi tanyApArazca yAvanmAtraH // 1 // tadasaGkhyaguNavihInaM samaye | samaye nirundhan saH / manasaH sarvanirodhaM kuryAdasaGkhyasamayaiH // 2 // 2 hrakhAkSarANi madhyena yena kAlena paJca bhaNyante / tiSThati zailezI| gatastAvanmAtraM tataH kAlaM // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 113 // sthiratAsAmyAdyA'vasthA sA zailezI athavA zIlezaH-sarvasaMvararUpacAritraprabhustasyeyamavasthA yoganirodharUpeti zailezI tAM siddhAdhi0 pratipadyate, tataH 'puvarajhyaguNaseDhIyaM ca Na'ti pUrva-zailezyavasthAyAH prAg racitA guNazreNI-kSapaNopakramavizeSarUpA yasya tattathA, guNazreNI caivaM-sAmAnyataH kila karma bahvalpamalpataramalpatamaM cetyevaM nirjaraNAya racayati, yadA tu pariNAmavi sU043 zeSAttatra tathaiva racite kAlAntaravedyamalpaM bahu bahutaraM bahutamaM cetyevaM zIghatarakSapaNAya racayati tadA sA guNazreNItyucyate, | sthApanA caivaM /'kammati vedanIyAdikaM bhavopagrAhi tIse selesimaddhAe'tti tasyAM zailezIaddhAyAM-zailezIkAle kSapayanniti yogaH , etadeva vizeSeNAha-'asaMkhejjAhiM guNaseDhIhinti asaGkhyAtAbhirguNazreNIbhiH zailezyavasthAyA asaGkhyAtasamayatvena guNazreNyapyasaGkhyAtasamayA tataH tasyAH pratisamayabhedakalpanayA asaGkhyAtAguNazreNayo bhavanti, ato'saGkhyAtAbhiH guNazreNIbhirityuktam , asaGkhyAtasamayairiti hRdayam, 'aNate kammase khavayato'tti anantapudgalarUpatvAdanantAstAn karmAzAn-bhavopagrAhikarmabhedAn kSapayana-nirjarayan 'veyaNijjAuyaNAmagoe'tti vedanIyaM sAtAdi AyuH-manuSyAyuSka nAma-manuSyagatyAdi gotram-uccairgotram 'iccete'tti ityetAn 'cattAritti caturaH 'kammaMse'tti kauzAnmUlaprakRtIH 'jugavaM kha veitti yogapadyena nirjarayatIti / etaccaitA bhASyagAthA anuzritya vyAkhyAtaM,yaduta-"tadasaMkhejaguNAe seDhIe viraiyaM purA kmm| 1 tadasaGkhyeyaguNayA zreNyA viracitaM purA karma / samaye samaye kSapayan karma zailezIkAlena // 1 // sarva kSapayati tatpunarnirlepaM kiJci-| 3 // duparitane samaye / kiJcicca bhavati carame zailezyAM tadvakSye // 2 // manujagatijAtitrasabAdaraM ca paryAptaM subhagamAdeyam / anyataravedanIyaM narA-12 sAyuruccaiH yazonAma // 3 // sambhavato jinanAma narAnupUrvI ca caramasamaye | zeSA jinasatkA dvicaramasamaye nistiSThanti (niSThAM yAnti) // 4 // Jain Education Internalonal For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ samae samae khavayaM kama selesikAleNaM // 1 // sarva khavei taM puNa nillevaM kiMciduvarime sme| kiMcicca hoi carame selesIe tayaM vocchaM // 2 // maNuyagaijAitasabAyaraM ca pajattasubhagamAejaM / annayaraveyaNija narAumuccaM jasonAmaM // 3 // saMbhavao jiNanAma narANupucI ya carimasamayaMmi / sesA jiNasaMtAo ducarimasamayaMmi nihati' ||4||tti, 'sabAhiM vippayahaNAhiti sarvAbhiH-azeSAbhiH vizeSeNa-vividhaM prakarSato hAnayaH-tyAgA viprahANayo vyaktyapekSayA bahuvacanaM |tAbhiH, kimuktaM bhavati ?-sarvathA parizATanaM na tu yathA pUrva saGghAtaparizATAbhyAM dezatyAgataH 'vippajahitta'tti vizeSeNa prahAya-parityajya 'unaseDhipaDivannetti RjuH-avakrA zreNiH-AkAzapradezapatistAM RjuzreNiM pratipannaH-AzritaH 'aphusamANagaItti aspRzantI-siddhyantarAlapradezAn gatiryasya so'spRzadgatiH, antarAlapradezasparzane hi naikena samayena siddhiH, iSyate ca tatraika eva samayaH, ya eva cAyuSkAdikarmaNAM kSayasamayaH sa eva nirvANasamayaH, ato'ntarAle samayAntarasyAbhAvAdantarAlapradezAnAmasaMsparzana miti, sUkSmazcAyamarthaH kevaligamyo bhAvata iti, 'egeNaM samaeNaM'ti, kuta ityAha-'aviggaheNaM'ti avigrahaNa-vakrarahitena, vakra eva hi samayAntaraM lagati pradezAntaraM ca spRzatIti, 'uhuM gaMtA' UrdhvaM gatvA 'sA|| gArovauttetti jJAnopayogavAn 'sidhyati' kRtakRtyatAM labhate iti / gatamAnuSaGgikamatha prakRtamAha-kiM ca prakRtaM ?, 'se je ime gAmAgara jAva sannivesesu maNuyA havaMti-sabakAmavirayA jAva aTTha kammapayaDIo khavaittA uppi loyaggapaiTThANA | havaMtI'ti, lokAgrapratiSThAnAzca santo yAdRzAste bhavanti tadarzayitumAha-'te NaM tattha siddhA havaMti'tti te pUrvoddiSTavizeSaNA manuSyAH 'tatra' lokAgre niSThitArthAH syuriti, anena ca yatkecana manyante, yaduta-'rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 114 // 5655555 nirAmayam / sadA'niyatadezasthaM, siddha ityabhidhIyate // 1 // ' yaccApare manyante-"guNasattvAntarajJAnAnnivRttaprakRtikri-1| siddhAdhika yaaH| muktAH sarvatra tiSThanti, vyomvttaapvrjitaaH||1||" tadanena nirastaM, yaccocyate-sazarIratAyAmapi siddhatvapratipAdanAya, yaduta-"aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvarya kRtinaH sadA / modante nirvRtAtmAnastIrNAH paramadustaram // 1 // iti / sU043 tadapIkaraNAyAha-azarIrA' avidyamAnapaJcaprakArazarIrAH, tathA 'jIvaghaNa'tti yoganirodhakAle randhrapUraNena tribhAgonA-15 'vagAhanAH santo jIvaghanA iti, 'dasaNanANovautta'tti jJAnaM-sAkAraM darzanam-anAkAraM tayoH krameNopayuktA ye te tathA, 'niThiyaha'tti niSThitArthAH-samAptasamastaprayojanAH 'nirayaNa'tti nirejanAH-nizcalAH 'nIraya'tti nIrajaso-badhyamAnakarmarahitA nIrayA vA-nirgatautsukyAH 'nimmala'tti nirmalAH pUrvabaddhakarmavinirmuktAH dravyamalavarjitA vA 'vitimira' tti vigratAjJAnAH 'visuddha'tti karmavizuddhiprakarSamupagatAH 'sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati'zAzvatIm-avinazvarI siddhatvasyAvinAzAd , anAgatAddhA-bhaviSyatkAlaM tiSThantIti 'jammuppattIti janmanA-karmakRtaprasUtyA utpattiryA sA tathA, janmagrahaNena pariNAmAntararUpAttadutpattirbhavatItyAha, pratikSaNamutpAdavyayadhrauvyayuktatvAtsadbhAvasyeti, 'jahaNNeNaM satta raya-| NIe'tti saptahaste uccatve sidhyanti mahAvIravat , 'ukkoseNaM paMcadhaNussae'tti RSabhasvAmivad, etacca dvayamapi tIrthaGkarA-18 pekSayoktam , ato dvihastapramANena kUrmAputreNa na vyabhicAro na vA marudevyA sAtirekapaJcadhanuHzatapramANayeti, 'sAirega // 114 // | havAsAue'tti sAtirekANyaSTau varSANi yatra tattathA tacca tadAyuzceti tatra sAtirekASTavarSAyuSi, tatra kilASTavarSavayAzcaraNaM pratipadyate, tato varSe atigate kevalajJAnamutpAdya sidhyatIti, 'ukkoseNaM puvakoDAue'tti pUrvakoTyAyurnaraH pUrvakovyA ante | OSOSASSASSAGG For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15054 4 sidhyatIti na parataH / 'te NaM tattha siddhA bhavaMtI'ti prAktanavacanAd yadyapi lokAgraM siddhAnAM sthAnamityavasIyate tathApi mugdhavineyasya kalpitavividhalokAgranirAsato nirupacaritalokAgrasvarUpavizeSAvabodhAya praznottarasUtramAha-'atthi NamityAdi vyaktaM, navaraM yadidaM ratnaprabhA (yA) adhastadeva lokAgramiti tatra siddhAH parivasantIti praznaH, tatrottaraM-nAyamarthaH samartha iti, evaM sarvatra, se kahiM khAi NaM bhaMte!'tti ityatra setti-tataH kahiMti-kva deze khAi NaMti-dezabhASayA vAkyAlaGkAre 'bahusame'tyAdi bahusamatvena ramaNIyo yaH sa tathA tasmAt 'abAhAe'tti abAdhayA-antareNa 'IsiMpanbhAra'tti ISad-alpo na ratnaprabhAdipRthivyA iva mahAn prAgbhAro-mahattvaM yasyAH sA ISatprAgbhArA / nAmadheyAni vyaktAnyeva, navaraM Isitti vA-ISat-alpA pRthivyantarApekSayA, itizabda upapradarzane, vAzabdo vikalpe, 'loyaggapaDibujjhaNA i vatti lokAgramiti pratibudhyate-avasIyate yA lokAgraM vA pratibudhyate yayA sA tathA, 'sadhapANabhUyajIvasattasuhAvaha'tti iha prANA-dvIndriyAdayaH bhUtA-vanaspatayaH jIvAH-paJcendriyAH pRthivyAdayastu-sattvAH eteSAM ca pRthivyAditayA tatrotpannAnAM sA sukhAvahA zItAdiduHkhahetUnAmabhAvAditi, 'seya'tti zvetA, etadevAha-'AyaMsatalavimalasolliyamuNAladagarayatusAragokkhIrahAravaNNa'tti vyaktameva, navaram AdarzatalaM-darpaNatalaM kvacicchaGghatalamiti pAThaH, Adarzatalamiva vimalA yA sA tathA, 'solliya'tti kusumavizeSaH, "sabajuNasuvaNNamaI'tti arjunasuvarNa-zvetakAJcanaM acchA AkAzasphaTikamiva 'saNha'tti zlakSNaparamANuskandhaniSpannAM zlakSNatantuniSpannapaTavat 'laNhatti masRNA ghuNTitapaTavat , 'ghaDatti ghRSTeva ghRSTA kharazAnayA pASANapratimAvat, 'mahati mRSTeva mRSTA sukumArazAnayA pratimeva zodhitA vA pramArjanikayeva, ata eva 'NIraya'tti nIrajAH-rajorahitA 05 For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA milA kaThinamalarahitA 'NippaMka'tti niSpaGkA-ArdramalarahitA akalaGkA vA 'NikaMkaDacchAya'tti niSkaGkaTA-niSka-I|| siddhasva0 tikam |||vacA nirAvaraNetyarthaH chAyA-zobhA yasyAH sA tathA akalaGkazobhA vA, samarIciya'tti samarIcikA-kiraNayuktA, ata eva ||| sU043 'sappabhatti suSTha prakarSeNa ca bhAti-zobhate yA sA suprabheti 'pAsAdIya'tti prAsAdo-mana-pramodaH prayojanaM yasyAHsA praasaa||115|| sAdIyA 'darasaNija'tti darzanAya-cakSuyApArAya hitA darzanIyA, tAM pazyaccakSurne zrAmyatItyarthaH, abhirUva'tti abhimataM rUpaM || yasyAH sA abhirUpA, kamanIyetyarthaH, 'paDirUva'tti draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yasyAH sA pratirUpA, 'joyaNami logate'tti iha yojanamutsedhAGgulayojanamavaseyaM, tadIyasyaiva hi krozaSaDbhAgasya satribhAgastrayastriMzadadhikadhanu zatatrayIpramANatvA| diti, 'aNegajAijarAmaraNajoNiveyaNaM' anekajAtijarAmaraNapradhAnayoniSu vedanA yatra sa tathA taM 'saMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagambhavAsavasahIpavaMcamaikkaMtA' saMsAre kalaGka (granthA0 3000) lIbhAvena-asamaJjasatvena ye punarbhavAH-paunaHpu. nyenotpAdA garbhavAsavasatayazca-garbhAzrayanivAsAstAsAM yaH prapaJco-vistaraH sa tathA tamatikrAntA-nistIrNAH, pAThAntara| midam 'aNegajAijarAmaraNajoNisaMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagabbhavAsavasahipavaMcasamaikkata'tti anekajAtijarAmaraNapradhAnA yonayo yatra sa tathA sa cAsau saMsArazceti samAsaH, tatra kalaGkalIbhAvena yaH punarbhavena-punaHpunarutpattyA garbhavAsavasa // 115 // tInAM prapaJcastaM samatikrAntA ye te tathA // 43 // gAthA:-kahiM paDihayA siddhA?, kahiM siddhA paDiThiyA ? / kahiM boMdiM caittA NaM, kattha gaMtUNa sijjhaI ? 4 // 1 // aloge paDihayA siddhA, loyagge ya paDiThiyA / ihaM boMdiM caittA NaM, tattha gaMtUNa sijjhaI // 2 // For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM cayaM tassa carimasamayaMmi / AsI ya paesaghaNaM taM saMThANaM tahiM tassa // 3 // dIhaM | | vA hassaM vA jaM carimabhave havejja saMThANaM / tatto tibhAgahINaM, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 4 // tiNi |sayA tettIsA dhaNUttibhAgo ya hoi boddhavvA / esA khalu siddhANaM, ukkosogAhaNA bhaNiyA // 5 // cattAri yaM rayaNIo rayaNittibhAgUNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhANaM majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 6 // ekA ya hoi rayaNI sAhIyA aMgulAI aTTha bhave / esA khalu siddhANaM jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 7 // ogAhaNAe~ siddhA bhavattibhAgeNa hoi parihINA / saMThANamaNitthaMthaM jarAmaraNavippamukkANaM // 8 // jattha ya ego siddho tattha anaMtA bhavakkhayavimukkA / aNNoSNasamavagADhA puTThA savve ya logaMte // 9 // phusai aNate siddhe savva esehiM Niyamaso siddhA / tevi asaMkhejjaguNA desapaesehiM je puTThA // 10 // asarIrA jIvaghaNA uvauttA daMsaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 11 // kevalaNANuvauttA jANaMti | savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti savvao khalu kevaladiTThI aNatAhi // 12 // Navi atthi mANusANaM taM sokkhaM | Naviya savvadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM avvAbAhaM uvagayANaM // 13 // jaM devANaM sokkhaM savvaddhApiMDiyaM anaMtaguNaM / Na ya pAvaha muttisuhaM NaMtAhiM vaggavaggUhiM // 14 // siddhassa suho rAsI savvadvApiMDio | jai havejA / so'NaMtavagga bhaio savvAgAse Na mAejA // 15 // jaha NAma koi miccho nagaraguNe bahuvihe viyANaMto / na caei parikaheuM ubamAeN tarhi asaMtIe / / 16 / / iya siddhANaM sokkhaM aNovamaM Natthi tassa For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 116 // ovammaM / kiMci viseseNetto ovammamiNaM suNaha vocchaM // 17 // jaha savvakAmaguNiyaM puriso bhottUNa bhoyaNa koi / tAhAvimuko accheja jahA amiyatitto // 18 // iya savvakAlatittA atulaM nivvANamu| vagayA siddhA / sAsayamavvAvAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 19 // siddhattiya buddhattiya pAragayanti ya paraMparagayati / ummukkakammakavayA ajarA amarA asaMgA ya // 20 // NicchiNNasavvadukkhA jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA | avvAvAhaM sukkhaM aNuhoMti sAsayaM siddhA // 21 // atulamuhasAgaragayA avvAbAhaM aNovamaM pattA / savvamaNAgayamaddhaM citI suhI suhaM pattA // 22 // uvavAIuvaMgaM samattaM // zubhaM bhavatu // granthAnaM 1600 || sUtrANi tricatvAriMzat, gAthAH 25 // zrI // atha praznottaradvAreNa siddhAnAmeva vaktavyatAmAha - 'kahiM' ityAdizlokadvayaM kva pratihatAH-ka praskhalitAH siddhAHmuktAH 1, tathAH kva siddhAH pratiSThitA - vyavasthitA ityarthaH ?, tathA kva bondi-zarIraM tyaktvA ?, tathA kva gatvA sijjhaitti - prAkR tatvAt 'se hu cAiti vuccaI' tyAdivat sidhyantIti vyAkhyeyamiti // 1 // aloke -*alokAkAzAstikAye pratihatAHskhalitAH siddhA - muktAH, pratiskhalanaM cehAnantaryavRttimAtraM, tathA lokAgre ca pazJcAstikAyAtmaka lokamUrdhani ca pratiSThitA| apunarAgatyA vyavasthitA ityarthaH, tathA iha - manuSyakSetre bondi - tanuM parityajya tatreti - lokAgre gatvA sijjhaItti- sidhya1 bahuvacanaprakrame'pyupasaMhAra ekavacanena yathA tatra 'je ya kante' ityAdinopakramya 'buccai' iti kriyayopasaMhAra ekavacanena, vyAkhyAyAM tu bahuvacanaM kRtaM tathA'trApItibhAvaH. * kevalAkAzAstikAye pra0 For Personal & Private Use Only siddhasva0 | // 116 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ nti niSThitArthA bhavanti // 2 // kiJca-'jaM saMThANaM' gAhA vyaktA, navaraM pradezaghanamiti tribhAgena randhrapUraNAditi, 'tahiM' ti siddhikSetre 'tassa'tti siddhasyeti // 3 // tathA cAha-'dIhaM vAgAhA, dIrgha vA-paJcadhanuHzatamAnaM isvaM vA-hastadvayamAnaM, vAzabdAnmadhyamavA, yaccaramabhave bhavetsaMsthAnaM 'tataH tasmAt saMsthAnAt tribhAgahInA tribhAgena zuSirapUraNAt siddhAnAmavagAhanA-avagAhante-asyAmavasthAyAmiti avagAhanA svAvasthaiveti bhAvaH, bhaNitA-uktA jinairiti // 4 // athAvagAhanAmevotkRSTAdibhedata Aha-'tiNNi saye'tyAdi, iyaM ca paJcadhanuHzatamAnAnAM 'cattAri yetyAdi tu saptahastAnAm 'egA ye' | tyAdi dvihastamAnAnAmiti / iyaM ca trividhA'pyUrdhvamAnamAzrityAnyathA saptahastamAnAnAM ca upaviSTAnAM siddhyatAmanyathA'pi syAditi / AkSepaparihArau punarevamatra-nanu nAbhikulakaraH paJcaviMzatyadhikapaJcadhanuHzatamAnaH pratIta eva, tadbhAryA'pi maru|devI tatpramANaiva, uccattaM ceva kulagarehi sama miti vacanAt, atastadavagAhanA utkRSTAvagahanAto'dhikatarA prApnotIti kathaM na virodhaH?, atrocyate, yadyapyuccatvaM kulakaratulyaM tadyoSitAmityuktaM, tathApi prAyikatvAdasya strINAM ca prAyeNa pumbhyo | laghutaratvAt pazcaiva dhanuHzatAnyasAvabhavat , vRddhakAle vA saGkocAt paJcadhanuHzatamAnA sA abhavad, upaviSTA vA'sau siddheti na virodhaH, athavA bAhulyApekSamidamutkRSTAvagAhanAmAnaM, marudevI tvAzcaryakalpetyevamapi na virodhaH, nanu jaghanyataH saptahastocchritAnAmeva siddhiH prAguktA, tatkathaM jaghanyAvagAhanA aSTAGgalAdhikahastapramANA bhavatIti ?, atrocyate, | saptahastocchriteSu siddhiriti tIrthaGkarApekSaM, tadanye tu dvihastA api kUrmaputrAdayaH siddhAH atasteSAM jaghanyA'vaseyA, anye 1 uccatvameva kulakaraiH samaM. For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapA tikam // 117 // lAtvAhuH-saptahastamAnasya saMvartitAGgopAGgasya siddhyato jaghanyAvagAhanA syAditi // 7 // 'ogAhaNAeM' gAhA vyaktA, nava- siddhasva0 ram 'aNitthaMthaM ti amuM prakAramApannamitthaM itthaM tiSThatIti itthaMsthaM na itthaMsthaM anitthaMsthaM-na kenacillaukikaprakAreNa sthitamiti // 8 // athaite kiM dezabhedena sthitA utAnyathetyasyAmAzaGkAyAmAha-'jattha yagAhA, yatra ca-yatraiva deze ekaH | siddho-nivRttastatra deze anantA kim ?-'bhavakSayavimuktA' iti bhavakSayeNa vimuktA bhavakSayavimuktAH, anena svecchayA bhavAvataraNazaktimatsiddhavyavacchedamAha / anyo'nyasamavagADhAH tathAvidhAcintyapariNAmatvAddharmAstikAyAdivaditi, spRSTAHlagnAH sarve ca lokAnte, alokena pratiskhalitatvAd , ata eva 'loyagge ya paiThiyA'ityuktamiti // 9 // tathA 'phusai' gAhA, spRzatyanantAnsiddhAn sarvapradezairAtmasambandhibhiH 'Niyamaso'tti niyamena siddhaH, tathA te'pyasaGkhyeyaguNA vartante dezaiHpradezaizca yespRSTAH, kebhyaH?-sarvapradezaspRSTebhyaH, katham?-sarvAtmapradezaistAvadanantAH spRSTAH, ekasiddhAvagAhanAyAmanantAnAmavagADhatvAt , tathaikaikadezenApyanantA evamekaikapradezenApyanantA eva, navaraM dezo-vyAdipradezasamudAyaH, pradezastu-nivibhAgo'za iti, siddhazcAsaGkhyeyadezapradezAtmakaH, tatazca mUlAnantakamasaGkhyeyairdezAnantakairasaGkhyaireva ca pradezAnantakairguNitaM yathoktameva bhavatIti / sthApanA ceyaM // 10 // atha siddhAneva lakSaNata Aha-'asarIrA' gAhA, uktArthA, saGghaharUkA patvAccAsyA na naruktatvamiti // 11 // 'uvauttA daMsaNe ya NANe yatti yaduktaM, tatra jJAnadarzanayoH sarvaviSayatAmupadarza-5|| // 117 // | yannAha-'kevala gAhA, kevalajJAnopayuktAH santaH na tvantaHkaraNopayuktAH, bhAvatastadabhAvAt , jAnanti 'sarvabhAvaguNabhA| vAn' samastavastuguNaparyAyAn , tatra guNAH-sahavartinaH paryAyAstu-kramavartina iti, tathA pazyanti 'sarvataH khalu' sarvata For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ evetyarthaH kevaladRSTibhiranantAbhiH kevaladarzanairanantarityarthaH, anantatvAt siddhAnAmanantaviSayatvAdvA darzanasya kevaladRSTibhiranantAbhirityuktam , iha cAdau jJAnagrahaNaM prathamatayA tadupayogasthAH sidhyantIti jJApanArthamiti // 12 // atha siddhAnAM nirupamasukhatAM darzayitumAha-'Navi asthi'gAhA vyaktA, navaram 'avAvAhati vividhA AbAdhA vyAvAdhA tanniSedhAdavyA| bAdhA tAmupagatAnAM-prAptAnAmiti // 13 // kasmAdevamityAha-jaM devANaM'gAhA, 'yato'yasmAddevAnAm-anuttarasurAntAnAM 'saukhyaM trikAlikasukhaM sarvAddhayA-atItAnAgatavartamAnakAlena piNDitaM-guNitaM sarvAddhApiNDitaM, tathA'nantaguNamiti, tade| vaMpramANaM kilAsadbhAvakalpanayaikaikAkAzapradeze sthApyata ityevaM sakalalokAlokAkAzAnantapradezapUraNenAnantaM bhavati, na ca prApnoti muktisukhaM-naiva muktisukhasamAnatAM labhate, anantAnantatvAtsiddhasukhasya, kiMvidhaM devasukhamityAha-anantAbhirapi 'vargavargAbhiH' vargavagairvantimapi, tatra tadguNo vargo yathAdvayorvargazcatvAraH tasyApi vargo vargavargo yathA SoDaza evamanantazo vargi| tmpi|cuurnnikaarstvaah-anntairpi vargavargaH-khaNDakhaNDaiH khaNDitaM siddhasukhaMtadIyAnantAnantatamakhaNDasamatAmapi na labhata ityarthaH, tato nAsti tanmAnuSAdInAM sukhaM yatsiddhAnAmiti prakRtam // 14 // siddhasukhasyaivotkarSaNAya bhaGyantareNAha-'siddhassa'gAhA, 'siddhasya'muktasya sambandhI 'sukhaH' sukhAnAM satko 'rAziH' samUhaH sukhasaGghAtaH ityarthaH, 'sarvAddhApiNDitaH' sarvakAlasamayaguNito yadi bhaved, anena cAsya kalpanAmAtratAmAha, so'nantavargabhakto-anantavargApavartitaH sansamIbhUta eveti bhAvArthaH, 'sarvAkAze'lokAlokarUpe na mAyAt, ayamatra bhAvArthaH-iha kila viziSTAhAdarUpaM sukhaM gRhyate, tatazca yata Arabhya ziSTAnAM sukhazabdapravRttistamAhAdamavadhIkRtya ekaikaguNavRddhitAratamyena tAvadasAvAhAdo viziSyate yAvada muktisukhasamAnatA lApyata ityevaM sakalalAkAtaM sarvAddhApiNDita, | 'vargavargAbhiH' vargava mAnupAdInA vargavarga:sAyathAyogazavAsikhasukhasyakAkAzAnantata For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupapAtikam // 118 // nantaguNavRddhyA niratizayaniSThAM gataH, tatazcAsAvatyantopamAtItai kAnti kautsukya vinivRttirUpaH stimitatamamahodadhikalpazcaramAhlAda eva sadA siddhAnAM bhavati, tasmAccArAtprathamAccordhvamapAntarAlavartino ye tAratamyenAhAdavizeSAste sarvAkAzapradezarAzerapi bhUyAMso bhavantItyataH kiloktaM- 'sadyAgAse Na mAeja'tti, anyathA pratiniyatadezAvasthitiH kathaM teSAmiti sUrayo'bhidadhatIti // 15 // asya ca vRddhoktasyAdhikRtagAthAvivaraNasyAyaM bhAvArtha:- ya ete sukhabhedAste siddhamukhaparyAyatayA vyapadiSTAH, tadapekSayA tasya krameNotkRSyamANasyAnantatamasthAnavartitvenopacArAt, tadrAziva kilAsadbhAva sthApanayA sahasraM samayarAzistu zataM sahasraM ca zatena guNitaM jAtaM lakSaM, guNanaM ca kRtaM sarvasamayasambandhinAM sukhaparyAyANAM mIlanArtha, tathA'nantarAziH kila daza, tadvargazca zataM tenApavartitaM lakSaM jAtaM sahasrameva, ataH pUjyairuktaM 'samIbhUta eve 'ti bhAvArtha iti, yacceha sukharAzerguNanamapavartanaM ca tadevaM sambhAvayAmaH - yatra kilAnantarAzinA guNite'pi sati anantavargeNAnantAnantakarUpeNAtIva mahAsvarUpeNApavartite kiJcidavaziSyate, sa rAziratimahAn, tatazca siddhasukharAzirmahAniti buddhijananArthaM ziSyasya tasyaiva vA gaNitamArge vyutpattikaraNArthamiti / anye punarimAM gAthAmevaM vyAkhyAnti - siddhasukhaparyAyarAziH nabhaH pradezAgraguNitanabhaH pradezAgrapramANaH, tatparimANatvAtsiddhasukhaparyAyANAM sarvAddhApiNDitaH - sarvasamayasambandhI saGkalitaH san sa cAnantaiH anantazo ityarthaH, vagaiH- vargamUlairbhaktaH - apavartitaH atyantaM laghUkRta ityarthaH, yathA kila sarvasamayasambandhI siddhasukharAziH paJcaSaSTiH sahasrANi paJca zatAni SaTUtriMzacceti ( 65536 ), sa ca vargeNApavatitaH san jAte dve zate SaTpaJcAzadadhike ( 256 ) so'pi svavargApavartito jAtAH SoDaza tatazcatvAraH tato dvAvityeva 1 For Personal & Private Use Only siddhasva0 // 118 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ matilaghUkRto'pi sarvAkAze na mAyAd, etadevAha-'sabAgAse na mAejatti / atha siddhasukhasyAnupamatAM dRSTAntenAha-18 'jaha' gAhA, pUrvArdha vyaktaM,'na caei'tti na zaknoti parikathayituM nagaraguNAnaraNyamAgato'raNyavAsimlecchebhyaH, kuta ityaah-d| upamAyAM tvatra nagaraguNeSvaraNye vA'satyAmiti, kathAnakaM punarevam-mlecchaH ko'pi mahAraNye, vasati sma niraakulH| 4 anyadA tatra bhUpAlo, duSTAzvena prveshitH||1|| mlecchenAsau nRpo dRSTaH, satkRtazca yathocitam / prApitazca nijaM dezaM, 4 so'pi rAjJA nijaM puram // 2 // mamAyamupakArIti, kRto rAjJA'tigauravAt / viziSTabhogabhUtInAM, bhAjanaM janapUjitaH // 3 // tataH prAsAdazRGgeSu, ramyeSu kAnaneSu ca / vRto vilAsinIsAthai te bhogasukhAnyasau // 4 // anyadA prAvRSaH prAptau, meghADambaramaNDitam / vyoma dRSTvA vaniM zrutvA, meghAnAM sa manoharam // 5 // jAtotkaNTho dRDhaM jAto'raNyavAsagamaM prati / visarjitazca rAjJA'pi, prApto'raNyamasau ttH||6|| pRcchantyaraNyavAsAstaM, nagaraM tAta ! kIdRzam / sa svabhAvAn puraH sarvAn , jAnAtyeva hi kevalam // 7 // na zazAka takA (tarAM) teSAM, gadituM sa kRtodyamaH / vane vanecarANAM hi, nAsti siddhopamA ytH(tthaa)||8|| 16 // atha dArzantikamAha-'iya' gAhA, iti' evam-araNye nagaraguNA |ivetyarthaH, siddhAnAM saukhyamanupamaM vartate, kimityAha-yato nAsti tasyaupamyaM, tathApi bAlajanapratipattaye kiJcidvizeSeNAha'ettotti ArSatvAdasya-siddhisukhasya ito vA'nantaram aupamyam-upamAnam 'idaM vakSyamANaM zRNuta vakSye iti // 17 // 'jaha'gAhA, 'yathe'tyudAharaNopanyAsArthaH 'sarvakAmaguNita' saJjAtasamastakamanIyaguNaM, zeSa vyaktam, iha ca rasanendriyamevAdhikRtyeSTaviSayaprAptyA autsukyanivRttyA sukhapradarzanaM sakalendriyArthAvApyA'zeSautsukyanivRttyupalakSaNArtham, anyathA Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA siddhasva0 aupapAtikam // 119 // vAdhAntarasambhavAt sukhArthAbhAva iti // 18 // iya' gAhA,'iya' evaM sarvakAlatRptAH zazvadbhAvatvAt atulaM nirvANamupagatAH |siddhAH, sarvadA sakalautsukyanivRttaH, yatazcaivamataH 'zAzvataM sarvakAlabhAvi 'avyAvAdhaM vyAvAdhAvarjitaM sukhaM prAptAH sukhinastiSThantIti yogaH, sukha prAptA ityukte sukhina ityanarthakamiti cet , naivaM, duHkhAbhAvamAtramuktisukhanirAsena vAstavyasukhapratipAdanArthatvAdasya, tathAhi-azeSadoSakSayataH zAzvatamavyAbAdhasukhaM prAptAH sukhinaH santaH tiSThanti, na tu duHkhAbhAvamAtrA|nvitA eveti // 19 // sAmprataM vastutaH siddhaparyAyazabdAn pratipAdayannAha-'siddhatti ya' gAhA, siddhA iti ca teSAM nAma kRtakRtyatvAd, evaM buddhA iti kevalajJAnena vizvAvabodhAt , pAragatA iti ca bhavArNavapAragamanAta , paraMparagayatti-puNyabIjasamyaktvajJAnacaraNakramaprApyupAyayuktatvAt paramparayA gatA paramparagatA ucyante,unmuktakarmakavacAH sakalakarmaviyuktatvAt, tathA ajarA vayaso'bhAvAd amarA AyuSo'bhAvAt asaGgAzca sakalaklezAbhAvAditi // 20 // 'nicchiNNa'gAhA 'atula' gAhA vyaktArthe eveti // 2 // 22 // iti zrIaupapAtikavRttiH samApteti // candrakulavipulabhUtalayugapravaravardhamAnakalpataroH / / kusumopamasya sUreH guNasaurabhabharitabhavanasya // 1 // nissambandhavihArasya sarvadA zrIjinezvarAhasya / ziSyeNAbhayadevA4 khyasUriNeyaM kRtA vRttiH||2|| aNahilapATakanagare zrImadroNAkhyasUrimukhyena / paNDitaguNena guNavatpriyeNa saMzodhitA ceyam // 3 // granthAgram // 3125 // // iti zrImadabhayadevasUrisUtritazrImadroNAcAryazodhitavRttiyutamaupapAtikamAdyamupAGgaM samAptam // 11 // For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ***************** RICARICARICHE Printed by Ramchandra Yosu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shah Venichand Surehand for Agamodaysomiti, Mehesana. * ** For Personal & Private Use Only C ainelibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANOGRA da MST NANA MAUSA SONOM CHANA FELSSIA // iti zrImadabhayadevasUrisUtritazrImadroNAcAryazodhita vRttiyutamaupapAtikamAdyamupAGgaM samAptam // ka * For Personal &Private Use Only