________________
१६
स्थानक सूत्रे
जनमुपकरोति तथैव तत्समानः पुरुष. कष्टनिवारणोपायमदानेनोपकारी भवति, इति द्वितीयः २ फलोपगक्षः फलमदानेन यथा विशिष्टोपकारको भवति, तथैव तत्समानः पुरुष आपगतान् जनानर्थादि मदानेनोपकरोतीति तृतीयः ३ तथाछायोपगवृक्षो यथा छायया जनानां सन्तापं हरति तथैव तत्समानः पुरुष आथमदानादिनाऽऽपवान् जनानुपकरोति, इति चतुर्थः ४ |
लोकोत्तर क्षेतु यः सूत्रदानेन जनमुपकरोति स पत्रोपगक्षसमानः | १| यः पुनरर्थप्रदानेनोपकरोति स पुष्पोपगवृक्षममानः ॥ २॥ यस्तु सूत्रार्थोभयप्रदानेनोपकरोति स फलोपगटक्षममानः | ३ | यः पुनर्जन्मजरामरणारूपाऽपायाद् रक्षति स छायोपगवृक्षसमान इति । ० ३ ॥
पग पुरुष कष्ट निवारण उपाय प्रदान करता है जैसे- पुष्पशेपग वृक्ष अपने पुष्पों से जनका उपकार करता है, २ तथा फलोपग वृक्ष समान वह पुरुष है जो आपनों को अर्थादि प्रदान से उसका उपकारक होता है जैसे-फलोपग वृक्ष अपने फलों से चलते जनों का उपकार करता है, ३ छायोपग वृक्ष का जैसा वह पुरुष होता है जो आश्रय प्रदान द्वारा उपकार करता है, जैसे- छायोपग वृक्ष छायासे जनों का सन्ताप करता है, ४ लोकोत्तर पुरुष इन वृक्षों के समान होते हैं जो लोकोत्तर पुरुष सूत्र दान से जन उपकारक होता है वह पत्रोपग वृक्ष समान है, १ जो अर्थ प्रदान से उपकारक होता है वह पुष्पोपग वृक्ष समान है, २ जो मुत्र
-
(૨) પુષ્પાપગ વૃક્ષ સમાન પુરુષ—જેમ પુષ્પ પત્ર વૃક્ષ પે તાના પુષ્પાથી જ લેાકેા પર ઉપકાર કરે છે, તેમ કોઈ પુરુષ કષ્ટ નિવારણના ઉપાય બતાવીને લેાકેાનુ' ભલુ કરે છે. (૩) લેપગ વૃક્ષ સમાન પુરુષ-જેવી રીતે લે પગ વૃક્ષ પેાતાના લે! માપીને જતાં આવતાં લેકેાના ઉપકાર કરે છે, તેમ કઈ પુરૂષ અર્થાદિનું પ્રશ્નાન કરીને લેાકેાને ઉપકાર કરે છે,
(૩) છાયે।પગ વૃક્ષ સમાન પુરુષ—જેમ કેાઇ વૃક્ષ પેતાના છાયડામાં લેાકેાને આશ્રય આપે છે તેમ કાઈ પુરુષ આશ્રય પ્રદાન કરીને પણ લેાકાને ઉપકાર કરે છે. અથવા સંતાપ દૂર કરે છે
લેાકેાત્તર પુરૂષને વૃક્ષાની સાથે આ પ્રમાણે સરખાવી શકાય—
(૧) જે લેાકેાત્તર પુરુષ સૂત્રદાન દ્વારા જન ઉપકારક હાય છે, તેને પત્રાપણ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય (૨) જે અર્થપ્રદાન દ્વારા ઉપકારક થાય છે, તેને પુષ્પાપગ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય (૩) સૂત્ર અને અર્થ અને દ્વારા ઉપકાર કરનાર લેાકત્તર પુરુષને ક્લેપગ વૃક્ષ સમાન કહી શકાય (૪) જે
