Book Title: Jain Dharmana Pushpaguchha
Author(s): Bipinchandra H Kapadia, Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004578/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha ky vet : lekhako : DaoN. bipinacaMdra hI. kApaDiyA DaoN. ramaNalAla cI. zAha 2010_03 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha lekhako DaoN. bipinacaMdra hI. kApaDiyA DaoN. ramaNalAla cI. zAha prakAzaka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. 2010_03 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAIN DHARMANA PUSHPA-GUCHCHH (A Collection of articles on Jain Philosopical subjects) By Dr. BIPINCHANDRA H. KAPADIA Dr. RAMANLAL C. SHAH Published by - Shree Mumbai Jain Yuvak Sangh. 385, Sardar Vallabhbhai Patel Road, Mumbai-400004. Published-November 2004 Price : Rs. 100-00 prakAzana varSaH navembara 2005 kiMmata rUA. 100-00 prakAzaka : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, muMbaI-400 004. TAIpa seTiMga H mudrAMkana DI-57, gautamanagara, ela. TI. roDa, borIvalI (vesTa), muMbaI-400 092. 2010_03 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa sva. puSpAbahena bipinacaMdra kApaDiyAnA puNyAtmAne I lekhako - - 2010_03 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana sUratanA vatanI, saMskRta, prAkRta jaina sAhityanA bahuzruta vidvAna ane aneka mahattvanA saMzodhanAtmaka lekho tathA graMthonA lekhaka sva. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAnA paMDita putra Do. bipinacaMdra hI. kApaDiyA mArA vaDIla mitra che. amArI maitrI cha dAyakA jeTalI jUnI che. i. sa. 1944mAM huM muMbaimAM govAliyA Tenka pAse AvelA zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM dAkhala thayo hato tyAre huM abhyAsa seMTa jheviyarsa kaoNlejamAM prathama varSa vinayanamAM karato hato. vidyAlayamAM mArI bAjunI rUmamAM bipinacaMdra kApaDiyA rahetA. teo Ph.D. no abhyAsa karatA hatA. vidyAlayamAM ame keTalAka vidyArthIo roja sAMje jamIne pachI upara agAsImAM besatA ane AMTA mAratA. te vakhate vidyAlayamAM ghaNAkharA vidyArthIo vijJAna ke vANijya zAkhAmAM abhyAsa karatA. vinayana zAkhAmAM je pAMcacha vidyArthIo hatA emAM sAhityanA viSayamAM phakta huM ane DaoN. bipinacaMdra hatA. eTale samAna rasane kAraNe amAre maitrI baMdhAI hatI. vaLI agAsImAM ame AMTA mAratA hoie tyAre rAtre teo amane keTalAka vidyArthIone AkAzanAM tArA, nakSatro, graho oLakhAvatA ane enI purANakathA tathA viziSTatA kahetA. keTalAka tArAo jovA mATe ame moDI rAte elArma mUkIne UThatA. emaNe e varSe karAvelo tArA, nakSatra vagereno paricaya Aje paNa eTalo ja tAjo rahyo che. pIeca.DI.nA abhyAsa pachI bipinacaMdrabhAie prAkRtasaMskRtanA adhyApaka tarIke kArakirdI zarU karI ane vallabhavidyAnagaranI saradAra paTela yunivarsiTImAM ghaNo vakhata kArya karyuM. ema.e. thayA. pachI meM paNa seMTa jheviyarsa kaoNlejamAM gujarAtI viSayanA adhyApaka tarIke kArya zarU karyuM. vaccenAM keTalAMka varSa amAro paraspara saMparka bahu rahyo nahi, paNa sUrata huM jyAre jAuM tyAre hIrAlAlabhAine acUka maLato. ane emanI sAthe jJAnagoSThIno 2010_03 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha maLato. nivRtta thayA pachI bipinacaMdrabhAI muMbaimAM sthAyI thayA ane 'prabuddha jIvana'mAM lekho lakhavAnuM zarU karatAM amArI jUnI maitrI pAchI dRDha thaI. chellA doDha dAyakAmAM emanA ghaNA lekho "prabuddha jIvanamAM pragaTa thayA ane emAMthI emano eka saMgraha "jaina dharmanAM svAdhyAya sumana' pragaTa thayo, jeNe e viSayanA vAcakavargamAM sAro rasa jagADyo che. tyAra pachI paNa emanA lekho Aja divasa sudhI prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA rahyA che. vaLI teo tathA emanAM patnI so. puSpAbahena yuvaka saMghane vakhato vakhata Arthika sahAya karatA. thoDA vakhata pahelAM bipinacaMdrabhAinAM patnI zrImatI puSpAbahenano svargavAsa thayo. jIvanasaMginInI vidAyane kAraNe tathA moTI vayane lIdhe emanI lekhana-pravRtti thoDI maMda paDI che. teo zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane graMthaprakAzana mATe tathA karUNAnAM kAmo mATe potAnAM patnInI smRtimAM sArI rakama ApatA rahyAM DaoN. bipinabhAIne emanA lekhono bIjo eka saMgraha pragaTa karavA mATe meM sUcana karyuM to emaNe evI zarata karI ke ApaNI metrInA pratIka tarIke ApaNA baMnenA lekhono saMyukta saMgraha pragaTa karavo joIe. emanA premabharyA Agrahane vaza thaI emanI zarata meM svIkArI che ane e rIte A saMgraha ke jenA nAmamAM sva. puSpAbahenanuM nAma sAMkaLI lIdhuM che te prakAzita thAya che. amAro A saMyukta lekhasaMgraha tattvajijJAsu lokone avazya gamaze evI AzA che. A graMthanA lekhana, saMpAdana, prakAzana ityAdi kAryamAM jemano sahakAra maLyo che te sarvano AbhAra mAnIe chIe. muMbaI, dazerA, 2060 || ramaNalAla cI. zAha tA. 22/10/2004 2010_03 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama Do. bipinacaMdra hI. kApaDiyAnA lekho pRSTha 1. karkaza kaSAyono kaMkAza 2. mohanIyanI mAyAjALa 3. yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya 4. rAI tathA devasika pratikramaNa 5. pAMcamo ane chaThTho Aro 6. mokSamImAMsA 7. rUDhirbalIyasI 8. sarvArthasiddha vimAna 9. kayo jIva kathA guNasthAnake mokSa pAme 10. bodhidayANa 11. bahirAtmAthI paramAtmA sudhI 12. savvapAvapaNAsaNo 13. Atmatattva 1 10 140 148 159 182 192 1. 229 Do. ramaNalAla cI. zAhanA lekho pRSTha maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala tisthayarasamo pUrI-AcArya padano Adarza navakAramaMtramAM namo padano mahimA 268 nigoda 284 lezyA 299 pugala-parAvarta agiyAra upAsaka-pratimAo - - - 321 7. 337. 2010_03 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 2010_03 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai icchaha parama-payaM ahavA kittiM suvitthaDaM bhuvaNe / tA telukkudharaNe jiNavayaNe AyaraM kuNaha / / (ajitazAMti) ___ 2010_03 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza kaSAyo atyaMta bhayaMkara bInA che. tenAthI jIvanI bhayaMkara barabAdI thAya che. jIvanAM je zuddha svarUpane kaliSita kare, hAni kare tene kaSAya kahevAya. kaSa eTale saMsAra, ane Aya eTale lAbha ke prApti. jenAthI saMsAramAM kheMcAvAnuM thAya, paDavAnuM thAya; mULa svabhAva ke guNono kSaya thAya. hrAsa thAya tene kaSAya kahevAya. kaSAyanA lIdhe saMsAranI vRddhi thAya. A kaSAyanA cAra prakAro che: krodha, mAna, mAyA ane lobha. zAstrakAroe tene bhayaMkara adhyAtmadoSo kahyA che. "kohaca mANaM ca taheva mAya, lobhe cautya akjhavaidosA !' A dareka cAra kaSAyanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjavalana evA cAra prakAro paDe che. A soLa prakAranA kaSAyone janma ApanAra nava nokaSAyo che, jevAM ke hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA, puruSaveda, strIveda ane napuMsaka veda, atra veda zabdano artha kAma saMjJA Sexual Instict samajavI. kaSAyo karmabaMdhanuM prabaLa kAraNa hoI zAstrakAroe tenAthI dUra rahevAno vAraMvAra upadeza Apyo che. cAra kaSAyothI bhavabhramaNa vadhI jAya che kAraNa ke tenAthI jIva kaluSita kare te kaSAya. zrI prajJApanA sUtranAM teramA pade kahyuM che suhaduhabahusahiya kammakhed kasaMti je sa jamyA | kalusaMti je ca jIve, teNa kasAtti vaaiti | je ghaNAM sukhaduHkhathI sahita evAM karmarUpI khetarane kheDe che ane je jIvane kaluSita kare che, tethI tene kaSAya kahevAya che. kaSAyone dUra karavAnuM kAma kaThaNa che paNa asaMbhavita nathI. te suprayatnAdhIna che. jevI rIte tridoSanuM jora vadhe to vyaktine saMpAta thAya tyAre tenI davA karAya che. krodhanI sAme krodha kare to kaSAya karmano saMnipAta thayo gaNAya. zAMti jALavavAthI krodhane javuM ja paDe. kaSAyone dUra rAkhavA. tene duzmana na gaNI vizvabaMdhutvanI bhAvanA rAkhI nibhAvI levAthI te naSTa thaI zake che. koI koInuM bagADatuM nathI. bagaDavAnuM kAraNa ApaNe pote ja chIe. bIjA jema nimitta mAtra che tema kaSAyonA uddIpana mATe karmo nimitta mAtra che. AvA prakAranA vicArothI AtmAne keLavatA rahevAthI zuddha vicAro vaDe bhayaMkara ane joradAra kaSAyo sahelAIthI jItI zakAze. 2010_03 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha kaSAyonI bhayaMkaratA aNuboMba ke aNuzastro karatAM pama vadhAre nukazAna kare che. je aklie caritta kesUNAe pulvakoDIe | te pi kasAIyacitto hAreI naro muhUtteNaM || nyUna evA kroDapUrva sudhI cAritranuM pAlana karI je kamANI karI hoya te kaSAyita cittavAlo manuSya be ghaDImAM ja hArI jAya che. kaSAyovALA adhyavasAyothI sthiti ane rasano baMdha paDe che. kaSAyonI asara vicAro para paDe che, tethI AtmA dhamAdhama kare che. kaSAyonI asara jeTalI ochI teTalI AtmAnI malinatA ochI. jevI rIte tAva mApavA mATe tharmomiTara hoya che tevI rIte jainadarzanamAM Atmika guNo jevAM ke jJAna, darzana, cAritranA vikAsanA kramika vikAsa darzAvavA mATe coda pagathiyAnI sIDInI kalpanA karavAmAM AvI che. A sIDIne guNasthAnaka ke guNasthAna ke guNaThANa ke guNaThANa darzAvanArI sIDI tarIke oLakhAya che. A sIDInuM paheluM pagathiyuM mithyAtva guNasthAna gaNAya che. ahIM AtmAne rAgadveSanAM gADha pariNAma hoya che. to pachI tene guNasthAna kema kahevAya ? ahIM AtmAnA jJAnAdi guNono AMzika ja vikAsa thayo hoya che; nahIMtara jaDa cetana teno bheda kevI rIte zakya bane ? AtmavikAsanI kharI zarUAta cothA guNasthAnakathI thAya che. ahIM mithyAtva jAya eTale samyakatva Ave. pAMcame guNasthAnake aviratino amuka aMza ocho thAya eTale dezavirati Ave. chaThTha guNasthAnake avirati pUrepUrI jAya eTale sarva virati Ave. sAtame guNasthAne pramAdano parihAra thAya tyAre AtmAmAM jAgRti Ave. AThamo guNasthAna pAmelo jIva saMyatAtmA hoI AgaLa vadhatAM navamA guNasthAnake Ave. ahIM badhAM AvelAM jIvonA adhyavasAyo sarakhA hoya che, kaSAyo ahIM dazamA guNasthAnakanI apekSAe bAdara hoya che. AtmA sthaLa kaSAyothI sarvathA nivRtti pAmyo hoya paNa sUkSmasaMparAya eTale sUkSma kaSAyothI mukta hoya te AtmAnI avasthA eTale sUkSma saMparAyaguNasthAna che. kaSAyo dazamA guNasthAna sudhI AtmAne choDatA nathI, ahIM lobha kaSAyanuM jora vadhAre hoya che. tene dUra karavA bhAre puruSArtha karavo paDe che. maharSi kapilanI kathA AnuM udAharaNa che. loba kramika vadhato ja gayo, AkhuM rAjya mAgI lIdhuM ane chevaTe sAcuM bhAna thatAM badhuM ja choDI dIdhuM ne ? 2010_03 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza bAramA guNasthAnake mohanIya karma sarvathA kSINa thayuM haya. anaMtAnaMta varSothI jenuM varcasva hatuM te dUra thatAM kevo AnaMda thAya? A kakSAnA AtmAne vItarAgI kahevAya. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra kaSAyono upazama, kSayopazama ke kSaya thatAM jIva cothA guNasthAnake pahoMce che. apratyAkhyAtIya cAra kaSAyone kSayopazama pAMcamA guNasthAnake thAya che. pratyAkhyAnI cAra kaSAyone upazama ko kSayopazama ke kSaya mATe jIva caThThA, sAtamA guNasthAne zuddhi vadhAre che. AThamA guNasthAna ke saMjvalana lobha sivAyanI bAkInI sarva kaSAya-nokaSAya mohanIya karmanI prakRtiono upazama ke kSaya kare che. dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAne jIva zreNimAM AgaLa vadhI chellAM samaye saMjvalana lobhanA udayane aTakAve che. A zreNimAM upazamaka jIva agiyAramA upazAMta mohagumasthAnakathI pAcho paDe che; jyAre kSapaka jIva 11muM guNasthAnaka oLaMgI 10mAMthI sIdho 12mAM guNasthAne Ave che. guNasthAnakanI samakakSa AtmAnA vikAsanI paddhatine ATha dRSTimAM vibhakta karAI che. parthama ane dvitIya dRSTimAM je yamaniyamAdi thAya che te ogha samajavA. paMcama dRSTimAM yamaniyama samyam jJAnapUrvaka ativizuddha hoya che. tenAthI dezavirati-sarvavirati guNa prApta thAya che. je anukrame paMcama ane chaThuM guNasthAnaka hoya che. sarvaviratimAM vartatA jyAre apramAda guNa prApta thAya che tyAre saptama guNasthAnaka prApta kare che. A chaThThI kAntA dRSTimAM jIva jyAre Ave che tyAre te sAtamAM guNasthAnamAM varte che. ahIM tenA bAhyAcAro kriyA, anuSThAno evAM zuddha thaI jAya che, puNyAnuyoga thAya che jethI te karmo bhogave chatAM paNa Asakti na hovAthI bhoga bhogavato hovA chatAM paNa AgaLa ne AgaLa pragati karato jAya che. kaSAyone je udIpana kare tene nokaSAya kahe che. nava nokaSAyo dvArA cAra kaSAyo kAryAnvita thAya che. te paNa pariharavA lAyaka che. muhapattinA paDilehaNamAM temAMthI chano ullekha ApaNe A rIte karIe chIeH hAsya, rati, arati pariharuM, bhaya, zoka, dugUMcchA pariharuM. cAra kaSAyo jo pradhAna gaNAya to nokaSAya gauNa gaNAya. anaMtAnubaMdhI kaSAya saMsAranI vRddhi kare che. te jIvana paryaMta rahe che. narakagatimAM laI jAya, samakitanI prApti na thavA de. jo te hoya to te jatuM rahe. 2010_03 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha apratyAkhAnIya eka varasa rahe. tiryaMca gatimAM laI jAya. dezavirati guNane roke. vratAdimAM aMtarAya thAya. pratyAkhyAnIya cAra mAsa rahe. manuSya janma maLe. sarvavirati guNane roke, bAdhaka che. saMjavalana paMdara divasa rahe. devalokamAM laI jAya. yathAkhyAta cAritrane roke kaSAyo jema jema maMda thAya tema tema UMcI gatinuM anusaMdhAna jANavuM. kaSAyo maMda thavAthI jIvanA adhyavasAyo zubhapaNa kAryarata thavAthI sArI gati maLe che. tethI jJAnI puruSoe kahyuM che ke "kaSAya muktiH kila muktireva." kaSAyomAMchI mukta thavuM e sAcI mukti che. A kyAre bane ? kaSAyo jyAre pAtaLA paDe dhIre dhIre naSTa thAya tyAre teo vilIna thaI zake. paNa te kyAre bane ? indriyonA saMyama ane viSaya-kaSAyanI maMdatAthI prazaMtavAhitA prApta thAya che. acaramAvartakALa sudhI jIva pugalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI hoya che. tenI AMkha sAMsArika ke devI sukha para ja coMTelI hoya che. jyAre tevo jIva puNyanA pratApe cAramAvartakALamAM Ave tyAre dilamAM rahelo saMsAra nahIMvata thato jAya; kemake ApaNe saMsAramAM anaMtokALa bhaTakyA te saMsAranAM sukho jIvatAM hatAM mATe. bAhya dRSTie cAra gati rUpa saMsAra ane AMtara dRSTie viSaya-kaSAya rUpa saMsAranuM astitva hatuM. viSaya-kaSAya rUpa saMsAra jo jIvato na hota to ATaluM bhaTakavuM na paDyuM hota.saMsAra to pachI kyAM sudhI dilamAM coMTI rahe ? jyAM sudhI bodhi-samyakatva ke samyagdarzana na pamAya tyAM sudhI ne ? sukho uparanA rAganuM jora jIvanI AMkha uThavA de nahIM, ane tyAM sudhI sAcI dizA tarapha najara karavAnuM sUjhe nahIM, mana paNa na thAya. acaramAvartakALa sudhI jIva mAtranI dazA evI ja hoya; sukho uparathI AMkha UThe ja nahIM. caramAvartakALamAM paNa jyAre saMsArakALa ardhapugalaparAvartathI nyUna thato hoya tyAre sAcI dizA sUjhe, te tarapha gati kare, kaSAyo maMda maMdatara, maMdatama banatAM ja jAya ane saMbodhi prApta karI AtmakalyANa karI zake. vadhu spaSTa karI kahevuM hoya to caramAvartakALamAM jIvane samyagdarzana guNano vicAra pedA thAya te mATenI jarUrI sAmagrI maLe tyAre A zakya bane. jarUrI sAmagrI A pramANe cheH manuSyapaNuM, Aryadeza, huti ane zraddhA je atyaMta duSmApyA che. vaLI taduparAMta samyagujJAna, 2010_03 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza samyagacAritra ane samyagudarzana vadhAremAM hovA ja joie. saMsAranA sukhanA rAga upara ane e rAge janmAvelA dveSa upara dveSa pragaTavo joie, te mATe graMthibheda karavo joie. apUrvakaraNa vinA te bhedAya nahIM je mATe sukhanA rAga upara ane e rAge janmAvelA TheSa upara khUba khUba TheSa keLavavo paDe. je kArya saMsAranI nirguNatAnuM bhAna ane dharmazravaNecchA AdithI thatI pariNAmanI zuddhi kriyAnvita thatI rahe che. apUrvakarama ane anivRttikaraNa AtmapariNAmo ja che ne ? ghana ane ghaTTa athavA gADha rAgadveSanuM pariNAma e karmagraMthinuM lakSaNa che. saMsAra eTale viSaya ane kaSAyanI anukULatAno rAga. ethI viSaya-kaSAyanI pratikULatAno dveSa saMbhave ne ? jIve viSaya-kaSAyanI anukULatAne sukha mAnyuM tema viSaya-kaSAyanI pratikuLatAne dveSa mAnyuM. tethI viSaya-kaSAyanI anukULatAno rAga ane pratikULatAno dveSa tajavAno bhAva apUrvakaraNamAM hoya ja. upara jaNAvelI anukULatA ane pratikULatAe AtmAnI kharekharI pAyamAlI karI che. upara ApaNe anukULatA pratikULatA dvArA je sukhaduHkhano vicAra karyo e ja sukhaduHkhanuM kAraNa che ane te mujaba vartavuM te ghAtI karmone sudaDha banAvavAnuM ane joradAra banAvatuM pradhAna kAraNa che. samyagadarzananA pAMca lakSaNo che. samyagadarzana pragaTe eTale mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyono udayAbhAva hoya paNa traNa bIjAM kaSAyono udayano abhAva hoya nahIM ne ? nizcaya samyagudarzananI apekSAe upazAMtAdi bhAvonA pragaTIkaraNa mATe apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjvalana kaSAyonA udayAbhAvanI apekSA rahetI nathI. samyagadarzananuM eka lakSaNa zama athavA prazama che. kaSAyonI pariNatithI jIvane kevAM kevAM kaDavAM phaLonI prApti thAya che e saMbaMdhI vicAraNAdithI prazamabhAva pedA thaI zake che, vRddhi paNa pAmI zake che. samyakatvanuM cothuM liMga anukaMpA che. te dravya ane bhAva ane anukaMpAzIlatA kaSAyabhAvanI zAmaka che. samyakatvane pAmelA jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyAno rasodaya hoto nathI, paraMtu apratyAkhyAna-pratyAkhyAnI ane saMjvalana e traNe kaSAyono rasodaya samyagucchane hovo saMbhavita che. A traNe prakAronA kaSAyo koIne anaMtAnubaMdhI jevA joradAra hoya ke pachI saMjavalana jevA maMda hoya. jo saMjvalana kaSAya anaMtAnubaMdhI jevo joradAra hoya to kaSAyavALAmAM samyakatvanAM ane viratinAM pariNAmo che ke nahIM tevo bhrama anyomAM pedA karI zake. hoya saMjvalana paNa udaya anaMtAnubaMdhIno 2010_03 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha hoya tevI kalpanA thAya tevuM banI zake. apratyAkhyAna kaSAyAno rasoDaya dezaviratinA pariNAmane ane pratyAkhyAnI kaSAyono rasodaya sarvaviratinA pariNAmane pedA thavAmAM aTakAyata karanAro che. tethI dezaviratidhara suzrAvakane pratyAkhyAnI ane saMjvalana sivAyanA kaSAyono rasodaya hoI zake nahIM. cAra kaSAyomAMthI chellAM traNa anaMtAnubaMdhI kaSAyo jevAM bane te saMjvalana kaSAyonA rasodayavALA mATe bhayarUpa che. koI vAra evuM bhAre patana thaI jAya ke e jIva punaH anaMtAnubaMdhI kaSAyonA rasodayavALo banI jAya. tethI kaSAya mAtrathI sAvadha rahevuM joie. kaSAyo jIvano kevo citravicitra kasa kADhe che ! mithyAtvamohanIyanA mukhya be prakAro che, jevAM ke darzanamohanIya ane cAritramohanIya. darzanamohanIyanI sAta prakRtio jevI ke samyakatva mohanIya, mitramohanIya ane mithyAtvamohanIya ane cAra kaSAyo maLI sAta bheda thAya. darzanamohanIyanI A sAta prakRtino upazama thavAthI upazama samyakatva thaI zake. muhapattinA paDilehaNamAM A traNa bolo ApaNe bolIe chIe. samyakatvamohanIya, mizramohanIya, mithyAtvamohanIya pariharuM." darzana saptakano kSaya karavA dvArA kSAyika samyagadarzana guNa pAmIne keTalAka AtmAo aTakI paNa jAya, vaLI darzanasaptakamAM cAra kaSAyo jevAM ke kroda, mAna, mAyA ane lobhane paNa sthAna maLyuM che. kaSAyoe kyAM kyAM praveza nathI karyo, kyAM kyAM ghUsa nathI mArI, kyAM kyAM varcasva nathI jamAvyuM te tarapha jarA dRSTipAta karI laIe. "paMcediyasaMvaraNomAM navavidha baMbharcara guttidharo cauvikasAyamukko che. "25 bolamAM cAra kaSAyo Ave che. "cciAmi ThAmi kAusagga'mAM jo me cahiM kasAyaNa che. "suguruvaMdana sUtra' (pahelAM ane bIjA vAdaNAmAM) kohAe, mANAe, mAyAe, lobho Ave che. jo ke rAio (devasio) aiyAro'mAM kAio, vAIo..cahiM kasAyamaM. 'tassa micchAmi dukkaDa' paNa sthAnApanna che. "aDhAra pApasthAnakomAM chadde krodha, sAtame mAna, AThame mAyA, navame lobha che. "icchAmi paDikkamiuM' jo me rAIo (devasio)'mAM cauha kasAyaNa che. "Ayariya uvakjhAe'mAM je me kaMI kasAyA savva tiviheNa khAmemi che. "zrI sImaMdhara svAmInA duhAmAM je cAritre nirmaLA je paMcAnana siMha viSaya kaSAye na gaMjIyA te praNamuM nizadina (2) "namoDastu vartamAnAmAM kaSAyatApArdita jaMtu 2010_03 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza nivRti karoti yo jenamukhAstudoDyataH che. devasika pratikramama pALatAM 'bhagavAna pArzvanAtha'nI stutimAM caukkasAya paDimallurazu...so jiNa pAsu payaccha vaMchile che. A rIte lAMbu na karatAM dhArmika anuSThAna, kriyAkAMDa, sakjhAyamAM cAra kaSAyono ullekha karAyo che. tethI ApaNe A niSkarSa para sahaja rIte AvI zakIe ke viSaya ane kaSAyo para saMsArano mahela caNAyo che ? bhavATimAM bhaTakatAM jIvo mATe kaSAyonI pracuratA barabAdI sarje che tevI rIte tenI bAdabAkI AbAdI sarje che. cAra kaSAyo krodha, mAna, mAyA ane lobha. etaviSayaka cArenI sajhAya "zrI jina nitya karma mArgopadezikA' pR. 52 thI pa7 para "kaDavAM phaLa che krodhanAM, jIva mAna na kIjIe', samakitanuM mUla jANIyejI, tame lakSaNa jojo lobhanAMre' ema cAreyanI sajhAyo pragaTa karI che. anukaMpA je samyagudarzananuM cothuM liMga che teno evo bhAva che ke jenI ramaNatA vadhavAthI kaSAyabhAva maMda maMda koTino banato jAya. anukaMpAhInatA kaSAyabhAvanI uttejaka che ane anukaMpAzIlatA kaSAyabhAvanI zAmaka che. AthI samyakatvI jIvo anukaMpAzIla banIne cAritra mohanIyanI prakRtione balahInAdi banAvavAnuM kArya kare te svAbhAvika che. kaSAyonuM jora anukaMpAbhAvamAM aMtarAya karanAruM che, ane anukaMpAbhAvanuM jora kaSAyabhAvane maMda karanAruM che. samyakatva pAmelA AtmAonA apratyAkhyAnAdi kaSAyo joradAra hoI zake che tema ja kSAyika samyadaSTi mATe prasaMgopAt "e kyAM anukaMpAzIla hatA" evo prazna prasaMga vizeSane anulakSI pUchI zakAya. tethI samyakatvane viSe nirmala banAvanArAoe tathA tene saMrakSita karavA mATe anukaMpAbhAvane yatnazIla rahevuM joie. anukaMpAbhAva mithyASTi AtmAone temanA mithyAtvanA vamanamAM temaja samyakatvanI prAptimAM sahAyaka bane che. anukaMpAbhAvanuM jora kaSAyo maMda banAvanAruM hovAthI mithyASTione samyakatvanI prAptimAM anukaMpAbhAva sahAyaka bane che. bodhi AvatAnI sAthe ja viSaya ane kaSAyanI tAkAta nabaLI paDI jAya che. bodhivALo AtmA viSayakaSAyane muktisAdhaka banAvI zake che. ATalI carcA pachI jANavuM joie ke kaSAyo jIvanA bhayaMkara zatruo cho to jANI kaSAyo upara vijaya meLavavA mATe utsAhita banI viSayo para vijaya meLavI zrI 2010_03 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha jinezvaranI AjJA pramANe jIvI jANavuM joie. bhagavAnanI AjJAnusAra jIvIne paNa apratyAkhyAnI kaSAyo dezathI virati pAlavAmAM aMtarAya kare je temanI prabaLatA sUcave che. AvAM samyagdaSTi jIvo apratyAkhyAnI kaSAyono udaya chatAM tiryaMcagatinA AyuSyane upArjatA nathI paNa udaya jo jo2Ava2 thI jAya ane samyagdaSTi AtmA gAphela banI jAya to e kaSAyo svamitra anaMtAnubaMdhI kaSAyone ghasaDI lAve tethI te samyaktva gumAvI de, tenuM vamana thaI jAya, naSTa paNa thaI jAya. kSAyika samyaktvanA dhaNIne apratyAkhyAnI kaSAyo udita thAya to dezavirati pAmI na zake ! teono virati pratye asAdhAraNa koTino rAga hoya che. badhAM kSAyika samyaktvadhArI hotA nathI kSAyopazamika guNI AtmAo potAnA samyagdarzana guNane nirmaLa banAvavAno prayatnavALA hoya ja. temaNe zrI jinezvadevanI sevA tathA nigraMtha munivaronI upAsanAdi karatAM rahevuM joie tema ja tattvonA svarUpane jANavAno prayatna karyA karavo joie. huM ekAMte A mArgasevI rahyuM evuM ciMtana karatA rahevuM joie. mumukSa jIvoe vi,yano saMga tyajvo joie kAraNa ke te jIvanI lobhavAsanAno udbodhaka che. viSayano saMga na hoya to lobhavAsanAne jo2 kava2AnI jagyA maLatI nathI. vi,ya-kaSAyajanita sukha e kharekhara sukha nathI, sukhAbhAsa che, vAstavika sukha AtmAmAM raheluM che ane te ghAtI athAtI sarva karmonA kSaya thakI ja maLe che. . zuddha samyagdRSTi AtmAne viSayanuM jhera caDhatuM nathI kAraNa ke teo mATe viSayo viSe tulya che, evo vivika jAgRta hoya che. vijayA zeTha-zeThANIno abhigraha suvidita che. ekane zukala pakSamAM, bIjAne vada pakSamAM ziyaLa pALavAno abhigraha hato. lagna bAda zrImatI vijayA zeThANI vilAsa bhavanamAM banIThanI rUmajhuma karatI AvI tyAre zeThe kahyuM ke niyamane traNa divasa bAkI che, mATe te pachI. bannene niyamanI parAdhInatA na hatI. kaMIka khinna thavA chatAM paNa vastutattvanI sAcI jJAtA teNIe kahyuM ke ApanA traNa pUrA thAya che pama mArA paMdara zarU thAya che. vaLI vicAre che ke sonAmAM sugaMdha bhaLI. bahu ja anupama thayuM ! je irAde paMdara tyajyA te ja irAde bIjA paMdarano tyAga karI zeThANIne kahyuM ke ApaNe eka sthAnamAM rahIzuM paNa zIlane pUrepUrI rIte pALIzuM. viSayaciMtana ane tattvaciMtanamAM magna rahIzuM. ghaNuM ja anupama thayuM ! je irAde 2010_03 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza paMdara tyajyA hatA te ja irAde have bIjA paMdarano tyAga karuM chuM. eka pathArImAM suIzuM ane vacce talavAra rAkhIzuM. amArA lAkha lAkha vaMdana ! tamArA avvala koTinA brahmacaryapAlananA guNagAna paramAtmA neminAthanA moDhe thayAM." (huM zrAvaka huM pR. 104). viSayavijayI akhaMDa brahmacArI vijayA zeThazeThANI daMpatIe bhadrezvaramAM bhagavatI dIkSA lIdhAno ullekha che. jinadAsa zrAvaka koike vaLI bhagavaMtanA 84000 (coryAzI hajAra) sAdhuone gocarI mATe nimaMtraNa ApavA mAMge che. kevaLI bhagavaMte temane jaNAvyuM ke kacchanA vijaya zeTha ane vijayA zeThANIne jamADo to ATaluM puNya maLI zake. viSayo para vijaya meLavanAra yugalanA brahmacaryanuM keTaluM alaukika sAmarthya ane tejasvitA ! samyagadarzanaguNane dharAvanAro puNyAtmA enI cittazuddhi viSayakaSAyanA jhaMjhAvAtane samaye ghaNuM suMdara kAma Ape che. aviratithI tathA anaMtAnubaMdhI sivAyanA kaSAyothI puNyAtmAonuM citta saMkSubdha thAya e zakya che chatAM paNa teo te samaye upayogazUnya nathI hotA tyAre cittanI saMkSubdhatA upara kAbu rAkhI zake che. cAritramohanIya karma jo joradAra hoya to anaMtAnubaMdhI sivAyanA kaSAyo joradAra hoya chatAM paNa samyakatvarUpa zuddha AtmapariNAma vidyamAna hoya to pariNAmanA baLe nirjarA karI zake che. aviratinA ane kaSAyonA joradAra udaya samaye upayogazUnya banI jAya, temAM te ghasaDAI jAya to teNe sAdhelA mithyAtvamohanIyanA kSayopazamAdine malina thaI naSTa thaI jatAM vAra lAgatI nathI. kaSAya ane viSayanA pAyA para sudaDha caNAyelA saMsArarUpI prAsAdane nestanAbUda kevI rIte karavo te jarA vicArIe. koIpaNa prayatna vagara bhavATavimAM bhaTakelo jIva yatApravRttikaraNa karyuM ja jAya che. AgaLa vadhavA mATe saMvega, saMsAranA dekhAtA sukhadu:kho pratye nirvedanA ciMtana dvArA zuddhayathApravRttikaraNa. te pachI apUrvakaraNanuM pariNAma, jenAthI rAgadveSanI tIvra gUDha, guhya gAMThane karmagraMthine bhedavI paDe. te bhedAyA bAda anivRttikaraNa jenA vaDe samyakatvanI prApti. samyakatva maLe eTale ardhapudgalaparAvartakALathI nyUna samayamAM sunizcita mukti. samyakatva traNa prakare che : opazAmaka, lAyopathamika ane kSAyika. opazamika samyakatva darzana saptakanA kSaya pachI upalabdha thAya. bhavATavimAM vadhumAM vadhu pAMca vAra maLI zake. lAyopathamika anaMtIvAra maLe, jyAre kSAyika 2010_03 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha samyaktva mAtra eka ja vAra maLe. mokSa meLavavA mATe kSapakazreNi mAMDavI ja paDe che. te anaMtakALamAM AtmA vadhumAM vadhu be vAra mAMDe. te A rIte. jo koI AtmA darzana saptakano kSaya karI aTakI jAya ane te pUrve AyuSyano baMdha paDI gayo hoya to te zreNikane khaMDaka kSapakazreNika kahevAya che. 10 ahIM kSapakazreNi mAMDatA pahelAM AyuSyano baMdha paDyo hovAthI darzanasaptaka khapAvI aTalI gayelAne cAritramohanAdi khapAvIne kevaLajJAna pAmavA mATe teNe pharIthI kSapakazreNi mAMDavI ja paDe, bAkInI prakRtiono kSaya karavo ja paDe; bIjAM AvaraNo dUra karavA ja paDe tethI tevo AtmA be vAra zreNi mAMDe. trIjI vAra nahIM ja. sAmAnya rIte kSapakazreNi eka ja vAra maMDAya. jIva je bhavamAM mokSe javAno hoya te bhavamAM ja zreNi mAMDe che. viSaya-kaSAyo nAbuda karavA zikSA meLavavI joie. tenA be prakAro che. mithyA ane samyak. samyak zikSAthI maMda kaSAyatA thAya, tenA dvArAA sArI pravRtti karatAM kaSAyothI samyaktva pAmavA yogya upazama, kSayopazama ke kSaya thavAthI samyagdarzananI prApti thAya che. ardhapudgalaparAvartathI vadhAre saMsAravALA samyagdarzana pAmI sakatA ja nathI. samApanamAM kahevuM hoya to 'kaSAyamuktiH kila muktireva.' sujJa vAcakagaNa AvuM ciMtana-mananAdi karI kaSAya-viSayone maMdatama banAvI muktinA paMthe vicare tevI zubhakAmanA. anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDI khapAvI. jJAnopArjana tathA ajJAnanA tyAganA viziSTa prayAsane apUrvakaraNa kahevAya che. te vakhate aMtamuhUrta sthitimAM mahAtIvra anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDIno nAsa khAya che. jene graMthibheda karmagraMthibheda kahevAya. jaina dRSTie yoganI ATha dRSTimAM prathamanI cAra dRSTi mitrA, tArA, balA dIprAmAM jIvanI pravRtti indriyaviSayomAM pazuprAya jevI hatI, viSayAsakta hato, pudgalAnaMdI hato te paMcama draSTimAM ghaTI jAya che. tenI devI prakRtino vijaya thAya che. viSayavikAramAM indriyane na joDavArUpa pratyAhAra nAmanuM yogAMga prApta thAya che. pAMce indriyonA viSayo 23 che tene temAM na joDatAM svacitta svarUpAnusArI banAvI devI. tenuM nAma pratyAhAra. ahIM Avelo jIva viSayakapAdi vibhAvomAM phasAI lapasI paDe to rakhaDI paDe che. viSayakaSAyonI pravRttine je poSe tene to samyagdardiSTa AtmA dharma kahe ja zAnA ? chaThThI kAntAkruSTimAM Avelo cetana jIva viSayAdikamAM manane joDavAnA kAryane adhamAdhama mAne che. 2010_03 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 karkaza kaSAyono kaMkAza ghora mithyAtvadRSTionA yama ane prarAsa ane kaSAyo upara aTakAva dharanAro prathama samyagadarzananI sanmukha dazAvALA AtmAomAM ja sAcA svarUpe hoya che. daza saMjJAo jevI ke AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, zoka, nidrA, kaSAyo, manodaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa. AnA upara vijaya meLavI kaSAyo nabaLA paDI jAya ane tenA dvArA niSmANa thaI jAya. je samakitI jIvo ATha yogadRSTimAMthI chaThThI kAntA dRSTimAM Ave tyAre temanAmAM viSayonI apravRtti na thaI hoya to paNa temanAmAM vairAgya utpanna thaI zake che. teo pravRttizIla hovA chatAM paNa temAMthI AsaMga (Asakti) harI le che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye vItarAga stavamAM A vAta kahI che. cothA guNasthAne vartatA jIvone viziSTa dazA hoya che jenAthI anaMtAnubaMdhI prakAranA karmono udaya hoto nathI; jethI samyagadarzana thaI zake che. pUjya nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjAe adhyAtmasAra prabaMdha 2 zloka 1pamAM kahyuM che keH "AkSepakajJAna'ne lIdhI bhoganI samIpe rahyA chatAM paNa temanI zuddhino nAza thato nathI; AvuM kAntA nAmanI yogadRSTi' vize zrI haribhadrasUrIzvarajIe "yogadaSTisamuccaya'mAM kAntA dRSTinuM lakSaNa varNavatAM jaNAvyuM che. temane anusarIne upAdhyAya yazavijayajIe yogadRSTinI sakjhAyamAM te matanI puSTi karI che. A AkSepaka jJAna vaDe samyagudRSTi jIvo bhogasAmagrIno upabhoga karatA hovA chatAM temanI cittazuddhi haNAtI nathI, zrutajJAnano evo utkaTa rasAnubhAva thAya che ke bAhyadRSTie vilAsI hovA chatAM teo Asaktirahita thayelA hoya che. zrI AnaMdadhanajI mahArAjAe potAnA eka padamAM be suMdara daSTAnta ApyAM che. viSaya-kaSAyono vijaya zuM zuM na karI zake te AnA parathI phalita thAya che. adhyAtmasAra mahopAdhyAya zrImad yazovijayajIe lakhyuM che tenA vairAgyasaMbhava' nAmanA adhikAra para viSayone anulakSI vairAgya viSayaka vivecana DaoN. ramaNalAla cI. zAhe lipibaddha karyuM che te ghaNuM ja suMdara viSayasparzI tathA atyaMta lAbhadAyI che. Do. zAha jaina dharma ane darzananA mArmika jJAtA tathA tattvAdinA tattvata che. ahIM je vivecanAtmaka tattvajJAna pIrasyuM che te adhyAtmasAra vivecananA pratyeka pRSTha para pratibiMbita thayeluM che. A samagra lakhANane "prakaraNa" tarIke ghaTAvIe to temAM atizayoktine sthAna nathI paraMtu lekhaka tathA lakhANane 2010_03 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 jaina dharmanA puSpaguccha yogya nyAya thayelo mAnI zakAya. bhASAMtara pachI je samIcIna samajUtI Do. zAhe ApI che temAM pAne pAne tattvajJAnano rasa chalakAI rahyo che je temanA dhArmika, tattvajJAnAdi viSayaka rahasyane chatuM kare che. jyAM sudhI sAMsArika viSayomAM rasa che tyAM sudhI cittamAM malinatA rahe che. rAga ane dveSanA bhAva UDyA kare che; krodhAdi kaSAyo ubhava thatAM ja rahe che. jyAM sudhI jIvanamAM rasa, ruci ane zraddhApUrvakanA tyAga vairAgya AvatAM nathI tyAM sudhI kaSAyo mATe nimitto maLatAM raheze. jIvanamAM saMyama, tyAga, samatA, vairAgya AvatAM nirAzasIpaNuM sahaja bane che; jenAthI cittanI nirmaLatA Ave che. jyAM sudhI jIvane spRhA, vAMchanA, AkAMkSA, abhilASA, apekSA, lobha, lAlasA, vAsanA hoya tyAM sudhI nirmaLatAnA abhAve citta nirmaLa na thatAM amRtAnuSThAna na thatAM kaSAyo uttejita thatAM rahe che, raheze ! kaSAyamaMdatA mokSa meLavavA mATenuM ananya sAdhana che. sAmarthyayoga mokSapurImAM pahoMcavAnuM chelluM pagathiyuM che. caramAvartakALamAM dharmayovanakALa hoi zake che. pAMca prakAranA anuSThAno jevAM ke viSa, ga2, ana-anuSThAna, tahetu ane amRta anuSThAnomAM amRtAnuSThAna ja mokSopayogI che. temAM cittazuddhi atyaMta agatyanuM lakSaNa che. te tyAre prApta thAya ke jayAre jIvanane kalaMkita karanArA kaSAyone kAyama mATeno dezavaTo Apyo hoya. amRtAnuSThAnamAM saMvega, mokSa mATeno samyaphavega, mokSa mATeno samyakuvega, sAro vega jarUrI che. saMvega eTale mokSa mATenI laganI, tapaDa. saMvega mokSAbhilASAne ghasaDI lAve. te mATe jIvanamAM kaSAyo zAMta paDelA hovA joie. saMvega eTale sarakhI gati, sarakho vega. mokSanI dizAmAM svarUpanI prApti mATe asAdhAraNa rIte sAco, sAro, sarakho vega jarUrI che. amRta anuSThAna mATe Avo saMvega jarUrI che, nitAMta Avazyaka che; je jIvanamAMthI viSayo ane kaSAyo dUra thAya, naSTa thAya, nahIMvat thaI gayelA hoya tyAre ja kharekharI rIte kaSAyamuktiH kila muktideva siddha thAya. sAmarthyayoga ane amRtAnuSThAna pAmelA jIvo ja kaSAya-viSaya vijayI thaI zake che temAM zaMkAdine sthAna hovuM na ghaTe. sAtvikane sthAne rAjasika ke tAmasika guNa hoya to te pApI AtmAono niMdaka ke dveSI banI zake. zuddha dharmanuM arthIpaNuM jenAmAM che paraSIrUpI kaSAyathI kharaDAvAnuM nathI karato. niMdaka para che, karavAthI kaSAya kacaro vadhe che. krodha ane 2010_03 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkaza kaSAyono kaMkAza 13 dveSanI vAsanAnuM poSaNa karanArA dharmAtmAo varSothI dharmAtmA gaNAvA chatAM paNa temanuM citta kaSAyothI vyAvRta hoya che. tenuM kAraNa Ama che ke maitrI karuNAdinA abhAve durbhAva, dveSa, niMdA, irSA, doSadRSTi vagere kaSAyo mahAlatA rahe che. dharmajanoe kaSAyo para khUba kAbu rAkhavo joie. temaNe Ama vicAravuM joie ke bhale bIjAnI bhUla hoya, mAre kaSAya karIne mAthA para daMDa levAnI mUrkhAI zA mATe karavI ? bIjo sudhare ke na sudhare paraMtu potAnA dveSa-durbhAvAdithI evA kusaMskAranA poSaNa ane thokabaMdha karmabaMdharUpI pArAvAra nukasAna naphAmAM maLe che. tethI badhI sArI ArAdhanAdimAM kaSAyonI pariNati toDatA javI joie; jethI ArAdhanAdinI mahenata saphaLa sArthaka nIvaDe tevI thayelI gaNAya, AtmAnuM sAcuM ghaDatara thAya. jo tema na thAya to mahAna nukazAna che. raSAyonI pariNati kapAvA para AtmAnI pariNati sudharavAno AdhAra che. AvI vRttithI kaSAyakacaro sApha thaI zake tema che. anuyogadvAra sUtramAM bhAva ArAdhanA mATe cha vastunI AvazyakatA kahI che. tyAM Avazyaka (pratikramaNa)nI kriyAne uddezIne kahyuM che keH (1) tacyite, (2) tammaNe, (3) talesse, (4) tad jsavasANa'vasie, (5) tadaDhovautte ane (6) tappiyakaraze. kaSAyonA parimArjana mATe A upayogI che. 2010_03 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa anAdi anaMtakALathI, anaMtAnaMta pugala-parAvartakALathI paribhramaNa karI rahelA jIvono be kAraNothI beDo pAra paDato nathI. dravyAdi kriyAo bhavya tathA abhavya jIvoe ghaNI karI jethI teo navaraiveyaka sudhI pahoMcI zakyA; temaja cauda pUrvonuM jJAna paNa saMpAdana karyuM. chatAM paNa be kAraNothI bhavano aMta na lAvI zakyA, te be kAraNo che: mithyAtvamohanIyakarmano kSaya thaI zakyo nathI ane tene lIdhI AtmAnA yathArtha svarUpanuM jJAna karAvanAra samyagdarzana prApta thaI zakyuM nathI. samyadarzana kaho ke yathArthadarzana kaho, ke Atmadarzana kaho, ke tattvapratIti kaho ke mokSa mArganuM darena kaho ke samakita kaho te mokSa mATenuM (pradhAna) kAraNa che. AnA vagara saMsArabhramaNa avirata cAlu ja rahevAnuM che. mokSaprApti mATe karmathI baddha AtmAne nirbaddha karavo joie, svasvarUpamAM karmabaddha AtmAne sthira karavo joie. tenI vikRtione naSTa karavI joie. AtmAnuM suvizuddha svarUpe pragaTa karavA mATe samyagdarzanane sthira karavuM joie. naSTa na thAya te mATeno prayatna thato rahe. tene nirmaLa karyA karavuM joie. AcarelA dharmane sArthaka banAvavo hoya to samyagdarzananuM pragaTIkaraNa atyaMta Avazyaka ane anivArya che. mohanIyakarmane mithyAtva vizeSaNa lagADavAthI te mithyAtva mohanIya bane che. aDhAra pApasthAnakomAM te bhale chelluM gaNAvyuM hoya chatAM paNa tenA vagara bAkInAM sattara vApasthAnako nirjIva, nAkAmayAba, zakti vihIna thaI jAya che. tethI ja tene badhAM pApono bApa karyo che. A mithyAtvanA pAMca prakAro che jevA ke AbhigrAhika, anAbhigrAhika, abhinivezika, sAMzayika ane anAbhogika che. A pAMcamAthI game te eka dvArA samyakatvanuM vamana thaI zake che. sAmAyika ke pratikramaNa karatAM muhapattinuM paDilehaNa karavAnuM che. tyAM A pramANe bolavAmAM Ave cheH samyakatva mohanIya, mimohanIya, mithyAtva mohanIya pariharu. A traNa prakAranA mohanIyane pariharavAnAM che. vaLI rAipratikramaNa karatAM zrI sImaMdhara svAmInA stavanamAM bolIe chIe ke "mahA moharAya kara phasio chuM suNo caMdAjI ! sImaMdhara paramAtama pAse jAjo." ahIM paNa mohanIyanA parihAranI vAta karI che. AjanI paribhASAmAM A pramANe te aMge samajaNa ApavI hoya to kahI 2010_03 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 15 zakAya ke vItarAga devanI AI beMkamAMthI satvarUpI AMkha besADI temAM jJAnarUpa lensa besADavAthI mithyAtvarUpI aMdhakAra naSTa thatAM mohanIya vilIna thatAM mana-maMdiramAM tattvazraddhArUpI prakAza prakAza patharAI jAya che. zAstrakAra bhagavaMtoe jeTaluM varNana AtmasvarUpanuM karyuM che, teTaluM varNana karmasvarUpanuM paNa karyuM che. jaina AgamomAM aneka sthaLe karmanuM varNana Ave che. cauda pUrvomAM karmapravAda (kammappavAya) eka khAsa pUrva paNa hatuM. AgrAyaNIya (aSNanIya,vya)mAM karmasaMbaMdhI ghaNuM vivecana hatuM. temAMthI sArarUpe zrI zivazarmAsUrie prAkRta gASAbaddha karmaprakRti' nAmanuM mahattvanuM prakaraNa racyuM. zrI malayagiri mahArAje tathA zrI yazovijaya upAdhyAye saMskRta bhASAmAM suMdara TIkAo tenA para racI. prAcIna kALamAM taviSayaka cha graMtho hatA; je che karmagraMtho tarIke oLakhAtA hatA. zrI devendrasUrie tenA parathI pAMca navIna karmagraMthanI racanA karI. zrI caMdra mahattarAcArye saptatikA nAmano chaThTho navIna karmagraMtha racyo. pAMca navIna karmagraMtha upara gujarAtImAM zrI jinavijayajI mahArAje tathA zrI yaza somasUrie racelAM TabbA mojuda che. zrI caMdrarSimahattakRta paMcasaMgraha nAmano graMtha ullekhanIya che. taduparAMta zrI vijayalakSmaNasUrIzvarajI mahArAje Atmatattva vicAra bhAga 1-2 tathA vijaya bhuvanabhAnu gaNivara racita dhyAna zataka bhAga 1-2 ane te uparAMta karmavi,yaka vipula sAhitya upalabdha che. A anAdiinaMta saMsAramAM mukhyataH be tattvo che jevA ke jIva (AtmA) ane karma karma jaDa hovA jatAM pama teno saMbaMdha AtmA sAthe thaI zake che. tIrthakaronA jIvane paNa nigodamAMthI pasAra thavuM paDe che ane temanA karmo jema jema kSINa ke kSaya thatAM jAya tema tema teo prathama mithyAtva guNasthAnakethI upara ne upara caDhatAM kSINaprAyaH karmanI sthiti ayogI codayuM guNasthAnaka prApta karI sadAne mATe avyAbAdha sukhAdinA svAmI banI niraMjana, nirAkArAdi sthitine pAme che tathA sarvakarmothI mukta thaI siddhazilAnI Toce kAyama mATe azrutadazAmAM rahe che. jaina darzanamAM ATha karmo jJAnAvaraNAdi svIkAravAmAM AvyAM che. temAMthI cAra karmo ghAtI che ane cAra aghAtI che. AtmAnA mULa guNadharmAdino je ghAta kare te ghAtI ane tema na kare te ghAtI tarIke oLakhAya che. A cAra ghAtI karmomAM prabaLa karma te mohanIya karma che. samyakatvanuM pratipakSI, pratidraDhI te 2010_03 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jaina dharmanA puSpaguccha mithyAtva che. samyakatvanI prApti chatAM ja mithyAtva che. tethI samaskatvanI prApti mATe mumukSuoe, prayatnazIla rahevAnuM che. logassa sUtramAM tethI ArUgga-borilAbhanI mAgaNI karAI che. ahIM Arogya eTale bhAva Arogya ane borilAbha eTale samyakatva. yuddhamAM be pakSonI laDAimAM sarasenApatine harAvatAM te pratipakSanA rAjAne zaraNe jAya che tevI rIte sarasenApatinA sthAne mohanIya karmanA upara vijaya meLavatAM eTale ke tenI prabaLatA naSTa thatAM bAkInuM badhAM karmo ApoApa zaraNa svIkAre che; tethI 8 karmomAM jaTIla vA mohanIya karmane vaza karAtAM badhAM karmo vaza thaI jAya che. A ATha karmo te jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya che. je karmane lIdhe jIva mohagrasta banI saMsAramAM aTavAI jAya tene mohanIya karma kahevAya che. A karma madirApAna jevuM che. madirApAna karavAthI jema manuSyamAM jJAna, bhAna, zAna ThekANe rahetA nathI; tema A karmane lIdhe manuSyanI vivekabuddhi tathA vartana ThekANe rahetAM nathI. AtmAne saMsArI banAvavAmAM, temAM jakaDI rAkhavAmAM mohanIyano bahu moTo hisso che. jyAM sudhI rAjA jevuM A karma jorAvara hoya tyAM sudhI badhAM karmo jorAvara rahe. te DhIluM paDatAM badhAM karmo DhIlA paDe. mohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkroDa sAgaropamanI che. temanI jaghanya sthiti antarmuhUrtanI che. mohanIya karmanA be vibhAgo cheH (1) darzanamohanIya ane (2) cAritramohanIya. jarA judo muddo tapAsIe. AtmAnA jJAnAdi guNono ghAta kare te karmo ghAtI ane saMsAramAM pakaDI rAkhanArA karmo te aghAtI athavA bhavopagrAhI. AvAM karmo navAM navAM baMdhAya che ane junAM junAM bhogavatAM vibhAvadazA ke saMsAradazA bhI thAya che. TUMkamAM karmonA saMsarge saMsAra ane karmonA viyoge mokSa. upara ApaNe joyuM ke mohanIya karmanA be vibhAgo che. darzanamohanIya ane cAritramohanIya. darzanamohanIyamAM mithyAtva mohanIya karma ke je atattvanI rUci ane tattvano dveSa karAve che. tenuM zubha adhyavasAya dvArA saMzodhana karI tenA traNa 2010_03 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 17 puM ja karavAmAM Ave cheH (1) pUrNa zuddha puMja te samakita mohanIya, (2) ardhazuddha puMja te mizra mohanIya ane (3) azuddha puMja te mithyAtva mohanIya kSayopazamanI prakriyAmAM zuddha evA samakita mohanIyano udaya thavAthI samyagdarzana guNa pragaTe che. mithyAtvakarmano sadaMtara upazama karAya, viziSTa adhyavasAyanA baLe aMtarmuhUrta kALanA e karmane AgaLa pAchaLa udayavaza karI teTalo kALa mithyAtvano sarvathA udaya vinAno karI devAya, tyAre upazama samyakatva pamAya che-mithyAtvakarmanA daLiyAnuM saMzodhana karI azuddha ane ardhazuddha daLiyAne rokI zuddha daLiyAno udaya bhogavAya tyAre kSAyopazama samyakatva pamAya che. samasta zuddha-ardhazuddha-azuddha mithyAtvakarma pudgalona, anaMtAnubaMdhI kaSAyAno nAsapUrvaka nAsa karo tyAre kSAyika samakita pamAya che. A traNemAM zraddhA to jinavacana para ja hoya che; jinokta nava tattva, mokSamArga, arihaMta deva, nigraMtha muni, guru tathA jinokta dharma para ja ekamAtra zraddhA thAya che. traNa puMjanI rasaprada carcA mATe be vibhinna mato cheH (1) kArmagraMthika, (2) saiddhAttika. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya Ama che ke kArmagraMthika mata pramANe anAdi mithyAtvI jIva anivRttikaraNanA kALa daramyAna A rItanA traNa puMja banAve che; jyAre saiddhAttvika mata pramAme anAdi mithyAdRSTi jIvo kSAyopathamika samyakatvane pAmanArA hoya che te jIvo apUrvakaraNa kALamAM ja apUrvakaraNathI jema graMthino bheda kare che tema traNa puMja paNa apUrvakaraNanA kALamAM ja kare che. jIva potAnA apUrvakaraNa dvArA sattAmAM rahelA mithyAtvamohanIyanA daLiyAnA traNa puMja banAvI de che. pramAda mohanIyakarmanA udayathI thAya che. te karmanuM baLa TaluM hoya che ke te sAme dhIkato puruSArtha karavo paDe che. keTalAMka nikAsica karmo evAM baLavAna hoya che ke sArA nimitto maLavA chatAM paNa teno udaya cAlu rahe che. jemake naMdiSeNa muni mahA tapasyA, rasa-tyAga, ucca udAttacAritra sAdhanAdi karavA chatAM paNa mohano vikAra temane pIDato rahyo. AthI ulTe guNasAgara lagnanA maMDapamAM corImAM lagna karavA taiyArI chatAM pama kAmanA gharamAM rahIne kAmavijayI banI mohane mArI haThAvI kevaLajJAna prApta karI lIdhuM. tevI ja rIte rAjasiMhAsana para birAjelA pRthvIcaMdra kevaLajJAnanA adhikArI banI gayA. kSapakazreNi eTale AtmAmAM sthAnApatra mohanIyanA vividha karmono kSaya 2010_03 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jaina dharmanA puSpaguccha thavAnI yAtrA. picakArImAMthI kevI rIte pANInI dhAra vahI jAya, tevI rIte zukaladhyAnayukta sAmarthyayoganA baLe AtmAmAMthI dhArAbaddha karma vahI jAya. te evA vahI jAya ke pharI navAM karma have kadI AtmAmAM baMdhAze nahIM. zreNino bIjo artha sopAna paMkti (nisaraNI). kSapakazreNie gaDhelo AtmA adhikAdhika karmono kSaya karato ja jAya che. A zreNimAM dharmavyApAra e sAmarthyayoga che. mithyAtvAdi hetu dvArA jIva vaDe je vastu karAya te karma, karmabaMdhanA pAMca hetuo mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoga che. mohanIya dvArA azubha karmo ja baMdhAya. tenA be prakAro darzanamohanIya ane cAritramohanIya. mohanIya karmanI kula 28 prakRtio thAya. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjvalana. krodha, mAna, mAyA ane lobha. darekanA A cAra prakAro vaDe 484=16 thAya. A cAra kaSAyonI vAta thaI. kaSAyone sahAdhya kare, tene uddIpana kare te nokaSAya. hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, duguMchA (jugupsA), puruSaveda, strIveda, napuMsaka veda A nava te nokaSAya. uparanA 16+9=36 prakRti thI. taduparAMta mohanIyakarmanI traNa prakRti jevI ke mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, samyakatva mohanIya maLI kula 28 prakRtio thaI. lagnanI je corI racAya che temAM 7*4=18 mATalIo goThavAya che. te corImAM vara-kanyA hastameLApa mATe bese che. vidhi karAvanAra goratemane uddezI sAvadhAna, sAvadhAna ema ghoSaNA kare che, kAraNa saMsAra bhayaMkara patananuM kAraNa che. te tarapha AMkha ADA kAna karI lagnotsuka yugala vidhi patAvI de che. lagna eka pavitra baMdhana hovA chatAM paNa mokSa-pratihaMdI pratipakSI che. lagna eka rIte lakkaDanA lADu che, je khAya te paNa pastAya ane na khAya te paNa pastAya. AvuM hovA chatAM paNa saMsAra Aja dina sudhI cAlyo che ane cAlato raheze. zubha ane azubha ema be prakAranA karmone vaheMcI zakAya. tevI ja rIte te karmo sAnubaMdha ane niranubaMdha evI rIte paNa vibhAjita karI zakAya vaLI kSayopazama sanabaMdha ane niranubaMdha ema be jAtanA hoya che. sAnubaMdhavALo jIva koI rIte kSayopazama karI le to pama te lAMbo cAlato nathI. karmano udaya cittane bagADI nAMkhatAM kSayopazama tUTI jAya che, aTakI jAya che, dhArA AgaLa na cAlI tethI te niranubaMdha che. koI munine kAusagnamAM zubha ciMtAthI avadhi jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayo, avadhijJAna pragaTya. prathama devaloka 2010_03 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 19 sAkSAt joyo. tyAM indra indrANIne manAvato joI muni hasyA ane tarata kSayopazama cAlyo gayo. A niranubaMdha kSayopazama. ahIM mohanIya karmanA udaya citta kaliSita thayuM, kSayopazama rada thaI gayo, guNaghAta karyo, AgaLa guNa aTakyo, vadhyo nahIM. sArAMsa eTalo che ke karmabaMdha sAnubaMdha nahi thavA devo joie ane kSayopazama sAnubaMdha karavo joie. samaskatva pAmelo jIva anAdinI rAga-dveSanI kaThama gAMTha toDI graMthibheda kare che tethI te evA ati saMkilanTa, ati sAnubaMdha kalezavALo banato nathI ke jethI mArga prApta TakI jAya. graMthibheda karanArano kSayopazama sAnubaMdha hovAthI anivRttikaraNanI prakriyA mAMDe che tethI niranubaMdha kSayopazama karatAM judo paDe che. guNasthAnonuM vibhAgIkaraNa mukhyatayA mohanIyakarmanI viralatA, upazama, ke kSayanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. tenA be prakAromAMthI darzanamohanIyanuM kArya AtmAnA samyakatva guNane AvRta karavAnuM che, jethI AtmAmAM tAtvika rUci ke satyadarzana thavA pAmatuM nathI. jayAM sudhI darzanamohanIyanI viralatA ke kSaya na thAya tyAM sudhI cAritramohanIyanuM baLa ghaTatuM nathI. mATe prathamAnAM cAra guNaThANAM darzanamohanIyanI viralatA, upazama ke kSayanI mukhyatayA che. jemake 5 thI 7mA guNaThANA cAritramohanIyakanA kSayopazamane AdhAre che. amA, 9mA ane 10mA guNaThANAM cAritramohanInA kevaLa upazama ke kSayanI mukhyatayA che. 11muM guNaThANuM cAritramohanIyanA mAtra upazamanI apekSAe che; jyAre 11 thI uparanA guNaThANAMo mohanIyAdi kSayane AdhIna che. A kAraNathI guNaThANAnuM vibhAgIkaraNa mohanIyakarmanA taratamabhAvane AdhAre karavAmAM AvyuM che. A aMge atre pratyeka guNaThANAmAM mithyAtva ke mohanIyanI taratamatA vagerenI carcA lAMbI thaI zake. tIrthakaro vItaSa nahi paNa vItarAga kahevAya che. teSa karatAM rAga vadhu bhayaMkara che. navasmaraNamAM keTalAMka moha saMdarbhamAM joie. cothA smaraNa tijyapahutatamAM tirthaMyarA gayohA (10), vinayamoha (11) che. ajitazAMti smaraNamAM vigatayA, vigayarayA (13) rAgadosabhaya mohavajhi (25) jiahaM (27) 9mA kalyANa maMdiramAM mohakSayAdinubhavajJapi (4)mAM moha viSe nirdeza karyo che. temaja 37mAM nUna na mohatimirAvRtalocane pUrva vibho ! sakRdapi pravilokitoDasi! 2010_03 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jaina dharmanA puSpaguccha mohanIyakarmanI jALane kevI rIte toDavI ? kevI rIte naSTa karavI ? kevI rIte nestanAbuda karavI te jarA tapAsIe. AThe karmomAM mohanIyano sauthI vadhu kALa 70 kroDAkroDI sAgaropamano che. teno abAdhAkALa sAta hajAra varSano che. temAM supuruSArthane avakAza che. mohanIyane naSTa karavA samyagdarzana pAmavuM joie. te mATe sau prathama zuddha yathApravRttikaNa joie. te mATe saMcAra kharAba che. tenA parathI AMkha UThavI joie. tenA vagara zuddha yathApravRttikaraNa Ave naDiya graMthideze Avelo jIva zuddha yathApravRttikaraNa pAmI zake, paNa pAme ja evo niyama nahi. graMthideze jIva yathApravRttikaNa dvArA ja Ave. evA anAdi yathApravRttikaraNathI nadIdholapASANa nyAye jIva jyAre AyuSyakarma sivAyanA sAta karmonI sthiti aMtaHkoTAkoTi kare, tyAre te jIva graMthideze Avelo gaNAya. pharI DUbavuM na joie. cauda pUrvadhara zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmI pharamAve che ke saMsAra sAgarAo ubuDo mA puNo nibuhijjA ! caraNakaraNa vihINo buTTai subahupi jANato . paraMtu graMthideze AvelA jIvanI AMkha saMsAranA sukha upara coMTelI ne coMTelI hoya che. abhavyo ane durbho paNa graMthideze AvI zake che. tethI saMsAra uparathI dRSTi bagADavI joie. kema ke te abhavyo ane durbhavyo sAdhupaNAnI ane zrAvakanI kriyA karatA hoya, A loka ke paralokanA sukha khAtara bhavAbhinaMdI tarIke navaraiveyaka ke pUrvonuM jJAna pama hoya pama eka mithyAtvanA astitvathI badhuM nirarthaka nIvaDe che. A ke paralokanA sukhanI vAMchA che. kriyA kare che; paNa te saMmUrNima rIte pariNati vagaranI hoya che, badhuM barabAda thaI jAya che. tethI graMthidezathI AgaLa vadhavA mATe AMka UThavI joie, te vagara nistAra nathI, vadhu ne vadhu te sukhamAM khUMpI javuM na joie. saMsAra sukhanI je jarUra paDe te nabaLAI che evuM lAge to zuddhayathApravRttikaraNa Ave. te mATe traNa vastu pragaTavI joie. (1) tIvrabhAve pApa na kare (2) nirveda yAne saMvega ane (3) aucitya. vaLI kahevAyuM che kejiNavayaNe aNurattA jiNavayaNe je kareM ti bhAveNa re amalA asaMkliSTA te huMti parittasaMsArI / tethI have zuddha yathApravRttikaraNathI apUrvakaraNathI apUrvakaraNa tyArabAda 2010_03 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 mohanIyanI mAyAjALa anivRttikaraNa thatAM vyakatva guNa pragaTe. eka vAra paNa jo samyakatvano sparza thaI jAya to ardhapudgala parAvartakALathI nyUna samayamAM bhavano aMta Ave ane mokSa lakSmI varamALA paherAve. parittasaMsArI thavA mATe jinezvaranA vacanomAM atUTa zraddhA, bhAvapUrvaka jinezvaranA vacanonuM anusaraNa tathA pAlana. amalA eTale : mala eTale mithyAtvAdi doSo, saMkaleza eTale rAga ane dveSane lIdhe thato jIvano pariNAma. ATaluM thatAM jIvano saMsArakALa paribhramaNa mATeno maryAdita te parittasaMsArI ke alpasaMsArI kahevAya che. anAthamuni ane tenA saMsarga dvArA zreNika mahArAjAnI AMkha saMsAra parathI UThI gaI ane pariNAma svarUpa samakitI banI gayA, samakitane prApti thaI. ApaNe upara traNa puMjanI vAta karI. zAstra kahe che ke aMtakaraNanuM muhUrta pUruM thatAMnI sAthe ja traNamAMthI koI eka puMjanA daLiya udayamAM Ave che. darzanamohanIyanI sAta prakRtine kSINa karI aTakI janAra khaMDakSapakazreNi prApta kare che ane te ardhapugala parAvartakALamAM mokSa pAme che. samyagdarzananI prAptinA kramano thoDo vicAra karIe. AtmA anAdikarmasaMtAna saMveSTita che. samyakatva durlabha che. tene sulabha banAvyA vagara cAle tema paNa nathI. dharmanA kharekharA svarUpane samajapUrvaka pAmyA vinA koipama jIva mokSane pAmI zakato nathI. mohanIyakarmanI jALane toDavA sau prathama kALanI apekSA rahe che. te kALa che caramAvartakALa ke jyAM jIva ekavAra AvyA pachI acaramAvartakALamAM javAno nathI. bIjuM te apunabaMdhaka dazA pAmelo che eTale ke have te kyAre paNa sAta karmonI utkRSTa sthitine pAmavAno nathI. have teno svabhAva bhavyatAno che. pachI bhavitavyatA, pachI kALanI ane tyArabAda karma ane puruSArthanI che. ahIM dhyAnamAM rahe ke jo bhavyatva svabhAva na hoya to bhavitavyatA vazathI jIva vyavahAra rAzimAM Ave to paNa te kadI kALanI anukULatA pAme nahi. caramAvartakALamAM utkRSTa karmasthitino hrAsa karIne kalpavRkSa jevuM zuddha dharmasvarUpa tenA bIjanI prApti thAya, karmonI utkRSTa sthitino kSaya abhavyo temaja durbhavyone paNa prApta thaI zake. bhavyone paNa te thAya che. A jIva acaramAvartakALamAM jato na hovA chatAM paNa karmonI utkRSTa sthitino kSaya thayA bAda paNa te utkRSTa sthitino baMdha to vAraMvAra, anaMtivAra thaI zake che. tethI jIve azubha 2010_03 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 jaina dharmanA puSpaguccha pariNAma pragaTe nahi, jo pragaTe to tIvratara bane nahi tenI kALajI rAkhavI temaja zubha ane zuddha pariNAma banyA rahe vaLI te khUba tIvra banatA rahe tevI prayatna karatA rahevuM joie. mohanIya karma 70 kroDAkroDI sAgaropamanuM atyaMta baLavattara che tethI Ama karatA rahevuM nitAMta Avazyaka tathA phaLadAyI che. tethI karmanI sthiti nyUnataranI je vyAkhyA che te thatAM karmalAghava sthitie pahoMcI rAga-dveSanI kaThaNa tIvra gAMThane toDatA graMthibheda thaI zake che je abhavyo, durbhavyo jyAre paNa karI zakavAnA nathI. bhalene teoe karmalaghutA hAMsala karI hoya ! abhavyo ane durbhavyo graMthideze AvI yathApravRttikaraNamAM vartatA, adhikAdhika karmanirjarA karatA navagreveyaka sudhI pahoMce pama zuddhabhAvanI khAmIne lIdhe mokSa hastagata nathI karI zakatA. navaraiveyake rAga-dveSane lIdhe gADha pariNAma vaza azubha karmo upArje che. Ama abhavyAdine graMthidezanI prApti, dravyazruta tathA dravyacAritranI prApti thavA chatAM pama saMsAranAza teo mATe zakya nathI, kAraNa ke apUrvakaraNa pAmavAnI lAyakAta teomAM hotI nathI. abhavyo svabhAve graMthidezAdi pAme paNa apUrvakaraNanI lAyakAta hotI nathI. durbhavyone kALanI aparipakvatA naDe che. bhavyo che tyAre ja pAme ke jyAre bhAvitAvyAdinI sAnukULatA hoya. graMthideze Avelo jIva AsaMkhyAtA kALa sudhI TakI zake, tyAra pachI te AgaLa vadhe ane na vadhe to pAcho haThI paNa jAya ! mohanIya karmanI kevI viDaMbanA ! tethI munipuMgava bhadrabAhusvAmIe Takora karI che ke kinAre Avelo pAcho sarI na paDIza ! jo jIva graMthideze pAcho paDe to te vadhu karmasthiti upArja jAtibhavyone mokSecchA thaI zake paNa te mATenI yogya sAmagrI ja maLavAnI nathI. tethI pariNAmanI zuddhi mATe saMsAranI nirguNatAnuM bhAna ane dharmazravaNecchAdinI jarUriyAta che. have apUrvakaraNa tarapha vaLIe. zuddha yathApravRttikaraNa puruSArthanI apekSA seve che. te dvArA jIva apUrvakaraNa pragaTAvI zake che. apUrvakaraNa ane karmagraMthi baMne AtmapariNAma svarUpa che. pariNAma dvArA ja pariNAma bhedavAno che. karaNa zabda yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa ema traNa ThekANe Ave che. karaNa eTale adhyavasAya, mananI atyaMta UMcI zubha uttuMga avasthA. pUrva eTale pahelAM. apUrva Tale pahelAM nahi. apUrvakaraNa eTale mananI evI uttega zubha avasthA ke adhyayavasAyo ke je jIvane saMsAranI muzApharImAM kyAre paNa 2010_03 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 23 thayAM nathI. tethI A apUrvakaraNa rUpI hathiyAra vaDe pragaTa thayelI karmagraMthine bhedavAnI che. te AnI dvArA bhedAyA pachI samyakatvasUryano udya thAya che. jethI jIvano saMsArakALa paritta, maryAdita thaI jAya che. te ardhapudgalaparAvartathI nyuna paNa hoI zake. A apUrvakaraNa dvArA ja viSayakaSAyanI anukULatAno rAga ane pratikULatAno dveSa tajavAno bhAva hoya ja. kaSa Tale saMsAra ane Aya eTale prApti. kaSAya eTale jenAthI saMsAranI prApti thAya. Ama A apUrvakaraNa viSaya tathA kaSAyano banelo je saMsAravRkSa tene jaDathI ukheDI nAMkhe che. mohanIyakarma je jaTila ane bhayaMkara che tene mATenuM A suMdara hathiyAra have hAthavaguM thayuM. caramAvartakALa je aMtima pudgalAvartamAM Ave tenAthI A badhuM zakya bane tema che. apUrvakaraNathI karmagraMthi bhedAya che ane anivRttikaraNathI samyagdarzana pamAya che. je bhavya jIvo yathApravRttikaraNane pAme che temanAmAM jyAMsudhI apUrvakaraNa pragaTe nahi tyAM sudhI yathApravRttika2NamAM ja rahe che. samyakatvarUpa zuddha dharmAdinuM bIja yathApravRttikaraNathI thAya. jIva graMthidezane yathApravRttikaraNathI pAme che. dravyazruta tathA dravyacAritra paNa yathApravRttikaraNathI pAme che. caramAvartane pAmelo jIva zuddha dharmAdinA bIjane paNa yathA pravRttikaraNathI pAme che, tethI yathApravRttikarama e eka citravicitra prakAranuM karaNa che. mAtra bhavyAtmAo yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze paDe. bhavitavyAdinA suyoge puruSArthazALI banI apUrvakaraNa pAme che. jyAre abhavyo, durbhavyo ane apUrvakaraNa nahi pAmelA jIvone mAtra yathApravRttikaraNathI AgaLa kazuM hotuM nathI. tethI traNe prakAranA pariNAmo (karaNo) niyamA bhavyAtmAone upalabdha thAya che. je AtmAno saMsArabhramaNakALa, eka pudgalaparAvartakALathI adhika nathI tene ja ApaNe bhavya tarIke oLakhIe chIe. AvA AtmAo graMthideze AvyA pachI bhavitavyAdinI sAnukULatAe, bIjAdithI kramika pragatizIla thaI apUrvakaraNa dvArA rAga-dveSarUpI gADha pariNAmarUpa karmagraMthine bhedI tyArabAda anivRttikarama dvArA samyakatvane pAme che. tyAre temano saMsA2kALa mohanIyAdi maMdattama thayela hovAthI vadhumAM vadhu ardhapudgalaparAvartakALathI kaMika nyUna hoya che. ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke yathApravRttikaraNa dvArA graMthideze AvyA pachI jIva apUrvakaraNa pAme ja tevo niyama nathI. kemake te graMthideze Ave chatAMya apUrvakaraNa na pAme. 2010_03 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 24 paraMtu apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa mATe tevuM nathI. je jIva graMthideze AvyA pachI apUrvakaraNa pAme te jIva te karaNa dvArA niyamA graMthine bhede, graMthine bhedI te jIva niyamA anivRttikaraNa pAme ja; vaLI te dvArA niyamA samyakatvane paNa pAme. adhigamathI ane nisargathI samyagdarzana guNane pAmanArA jIvo Ama ja apUrvakaraNa pAmI, graMthi bhedI anivRttikaraNa dvArA samagdarzana guNane pAme che. vAstavamAM koipaNa jIva apUrvaka2Na ane anivRttikaraNa pAmyA vinA zuddha dharmasvarUpa samaskatvane pAmato nathI. paraMtu e apUrvakaraNa pAme che te niyamA samyagdarzana pAme che. AthI apUrvakaraNanI ghaNI mahattA che. te vagara graMthi bhedAya nahIM, graMthi bhedAya vinA anivRttikaraNa pragaTe nahIM ane te vinA samyakatvanI prApti thAya nahIM. AthI zuddha dharmarUpa samyakatva pAmavA mATe apUrvakaraNa mATe mahenata ka2vI joie. anAdikALathI anAdi mithyAdraSTi jIvane pUrvanA anaMtakALa paryaMtamAM paNa suMdara pariNAmanI prApti thaI nathI tevA viziSTa koTinA suMdara pariNAmane apUrvaka2Na kahevAya che. AtmAno A pariNAma keTalo suMdara hovo joie ! apUrvakaraNa pAmyo te jIva samayyatva pAmyA vinA pAcho haThe nahIM; paraMtu te tarata ja samyakatva pAme tevuM paNa na bane. haju mithyAtva mohanIyano vipAkodaya ane pradezodaya jyAM sudhI cAlu hoya, tyAM sudhI samyakatvano pariNAma pragaTato nathI. jo te daramyAna vipAkodaya cAlu rahe to te jIvano samyakatvano adhyavasAya cAlI jAya. rAgadveSanA pariNAma svarUpa karmagraMthine bhedI nAMkhavA sajja banelo AtmA anivRttika2Na dvArA evI sthiti pedA kare ke jyAM mithyAtva mohanIyano sarvathA udaya ja na hoya, athavA vipAkodaya na hoya, apUrvakaraNanuM kArya thaI gayA pachI jIvamAM je zubha pariNAma pragaTe tene anivRttikaraNa kahe che. anivRttikaraNa e ja samyakatva rUpa AtmapariNAma. karmagraMthanA abhiprAya pramANe te anivRttikaraNanA kALa daramyAna mithyAtva mohanIyanA daLiyAnA traNa puMja banAve che. jyAre mithyAtvamohanIyanAM daLikono pradezodaya ke viSAkodaya na hoya tyAre anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhano paNa pradeza ke vipAkodaya na hoya tevI taiyArI jIva evA aMtarmuhUrtamAM karI le ane tarata ja anaMtAnubaMdhI 2010_03 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 25 mithyAtva-mohanIyanA kaLikonA udayarahita aMtarmuhUrtane pAme che; jenuM nAma opazaNika samayakatvanI prApti kahevAya. apUrvakaraNa thayA pachI jIvane je pariNAma pedA thAya te anivRttikaraNa kahevAya. kAraNa ke e pariNAma pAmelo jIva samyakatvanA pariNAmane pAmyA vinA nivRtta thato nathI, pAcho haThato nathI, te pAme che. pAme ja. ATalI carcAnA niSkarSa rUpe kahevAya ke samyakatvane pAmelA puNyAtmAoe samyakatvanI rakSA mATe kALajI sAthe samyakatva dina pratidina zuddha banatuM jAya, kSaya na pAme tevo puruSArtha karavo rahyo. vi, kaSAyanI anUkULatAno rAga temaja pratikULatAno dveSa ja AtmAnI ATalI carcAnA niSkarSa rUpe kahevAya ke : samyakatvane pAmelA puNyAtmAoe samyakatvanI rakSA mATe kALajI sAthe samyakatva dina pratidina zuddha banatuM jAya, kSaya na pAme tevo puruSArtha karavo rahyo. viSayakaSAyanI anukULatAno rAga temaja pratikULakatAno veSa ja AtmAnI khAnAkharAbI karI nAMkhI che. ahIM viSayakaSAyanI anukULatAno rAga tathA pratikULatAno dveSa e sukhanuM kAraNa che, tenA AdhAre anusaravuM, vartavuM e ja ghAtI karmone sudaDha banAvavAnuM, joradAra banAvavAnuM pradhAna kAraNa che. AtmavikAsanI kharI zarUAta cothA guNasthAnake thAya. ahIM mithyAtva jAya ne samyakatva Ave, pAMcame aviratino amuka bhAga jAya dezavirati Ave, chaThTha avirati pUrepUrI dUra thatAM sarvavirati Ave; sAtamA guNasthAnake pramAdano parihAra thAya ne AtmajAgRti jhaLahaLe. AThamAM guNasthAnake apUrvakaraNa thAya. navamAM guNasthAne nivRtti eTale ke adhyavasAyonI bhinnatA hotI nathI tethI anivRtti vizeSaNa lagaDeluM che. A guNasthAne samakALe AvelA sarva jIvonA adhyavasAya paraspara sarakhA hoya che. e pramANe dareka samaye anukrame anaMtaguNa vizuddha adhyavasAyo sarakhA ja hoya che; paraMtu dazamAM guNasthAnakanI apekSAe kaSAyo bAdara hoya che. tethI anivRtti pachI bAdara vizeSaNa lagADeluM che. A guNasthAne upazamazreNi ke kSapakazreNinuM kArya AgaLa vadhe che. tethI mohanIyakarmanI 20 prakRtiono upazama ke kSaya thAya che. AgaLa sAta prakRtino kSaya ke upazama thayelo ja che eTale ahIM eka saMjavalana lobha ja avaziSTa rahe samyakatva guNane pAmyA pachI nikacita karmonA udayathI duSkarmono udaya 2010_03 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 6 jaina dharmanA puSpaguccha thatAM prApta samakatva gumAvI devAya chatAM pama te jIvo ardhapudgala parAvartakALathI ochA samayamAM mokSa pAmaze. AvAM jIvoe tIrthakara bhagavaMtonI azAtanA karI hoya che. tethI samyakatva guNa pAmyA vagara koipaNa jIvanI kyAreya paNa mukti thAya nahIM. darzanamohanIyanA kSayopazamanI sAthe cAritramohanIyano udaya hoya ane te joradAra hoya to AtmA saMsAranA sukhaduHkhamAM ratiarati anubhave teTalA mAtrathI tenAmAM samyagdarzana nathI tema kahI na zakAya, eTale ke te mithyAdRSTi che; evo nirNaya na karI darzanamohanIyano bhayopazama tAtvika rIte AtmAne tAvika dRSTie dekhato karI de che. jJAnIonA kahyA pramANe heyane heya ane upAdeyane upAdeya ja mAne e darzanamohanIyanA kSayopazamathI zakya bane. paraMtu heyano tyAga karavAno joradAra ullAsa ane upAdeyano svIkAra karavAno joradAra ullAsa pedA thavA mATe cAritra mohanIyanI jarUra paDe che. darzanamohanIyanA kSayopazamanA pratApe mokSanI ane zuddha mokSamArganI ruci pragaTe paNa tene AcaravA mATe je samyakacAritra che tenA kSayopazama vagara pamAya nahIM. samyakatvanI A carcAnA pariNAma rUpe ema samajavAnuM nathI ke tenI sAthe ratnatraya eTale jJAna, darzana, cAritranI upekSA sevavAnI che. tethI ja dharmane dharma rUpe karavAnI zarUAta prathama guNaThANethI thAya che. Ama mithyAvAdinI maMdatAnI apekSAe kahI zakAya. samyagdarzananI hAjarI mAtrathI jJAna samyajJAna bane che, cAritra sammacAritra bane che ane tapa samyak tapa bane che. A mATe zraddhALu AtmAoe deva, guru ane dharmanA viSayamAM bahu cakora banavuM joie. A traNa tattvatrayImAM amuka apekSAe gurunuM sthAna bahu mahattvanuM che. devatatva ane dharmatattvanI pIchANA sadguru dvArA thAya che. zrI vItarAga ane sarvajJa devanA virahakALamAM moTo AdhAra gurutattva upara che. jo gurutattva bagaDe to devatattva pratyenI buddhi viparyAsa pAme. mATe te AtmA samyagdaSTi kahevAya ke je AtmAe mokSanA AzayathI kudeva, kuguru tathA kudharmano tyAga karavA pUrvaka sudeva, suguru ane sudharmano svIkAra karyo hoya. samyagdarzananA abhAvamAM jJAna ajJAna che, cAritra mithyAcAritra che ane tapa te mAtra kAya-kaleza che. tethI "samyagdarzanazAnacaritrANi mokSamArga:' ema kahevAyuM che. ahIM samyagdarzana paheluM mUkavAnuM kAraNa e che ke samyagdarzananA abhAvamAM je jJAna hoya che te 2010_03 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa 27 samyaka hotuM nathI, ane samyagdarzananA abhAvamAM je cAritra hoya te samyaka hotuM nathI. upara joyuM te pramANe jJAna te mithyAjJAna che, cAritra je hoya te kAyakaSTa che; athavA to saMsAramAM rajhaLAvanAruM mithyA cAritra che. A cAritramAM saghaLI satkaraNIno samAveza thaI jAya che. AyaMbilanI oLImAM siddhacakranI je ArAdhanA karAya che temAM darzana, jJAna, cAritra ane tapa e kramamAM upAsanA karAya che. meru jeTalA sukRtane rasanA abhAvAdithI jema aNu jeTaluM banAvI zakAya che. meru jeTalA duSkRtyane rasanA abhAvAdithI aNu jeTaluM banAvI zakAya che tema tenAthI viparIta koTinA rasanA sadbhAvathI meru jeTalAne aNu jeTaluM banAvI zakAya che. mithyASTi je pApa Acare tenAthI tene jeTalo pApano baMdha thAya teTalo pApano baMdha te ja pApa AcaranArA samyagdaSTi jIvane thato nathI. tenuM kAraNa zrI vaMditAsUtranI A gAthAmAM che. sammadiDhi jIvo jaivi hU pAve samAcare dvi ci apposi hoi baMdho' jeNe na niddhasaNa kUNA, krUratApUrvaka, rasapUrvaka te na Acarato hovAthI pApabaMdha ocho thAya che. samyagdaSTi jIva vastutaH pApano rAgI nathI hoto, paraMtu pApanA tyAgano rAgI hoya che. karmodayajanita saMjogavazAt te pApa kare che, paNa tenA pratye aNagamo hoi zake. samyadRSTi saMsAramAM rahI tethI viSayopabhoga kare paNa temAM tene rAga ke Asakti nathI hotI. viSayanA bhogano rAga ane te dvArA tenuM viSa-jhera nIcovAI gayuM che jyAre mithyASTimohanIyakarmanA sakaMjAmAM te tIvra Asakti, rAga tathA kAmanAsaha bhogave che tethI tenuM baMdhana atyaMta gADha hoI zake che. samyagdaSTi jIva jaLasthita kamaLanI jema nirlepa rahe che. jyAre mithyAdRSTi temAM kalaMkita thaI jAya che. mahAvIrasvAmI potAnA chellA bhavamAM tIrthakaranA bhavamAM paraNyA, putrI paNa prApta thaI, 30 varSa saMsAramAM kamaLavat rahyA ane chelle teno tyAga karI tIrthakara banyA. zreNika mahArAjA ke jene eka vakhate 23 patnI hatI ane putro hatA te samakita thatAM AvatI covIsImAM prathama tIrthaMkara pAnAtra thaze. tethI kahI zakAya ke zuddha samakitI AtmAne viSayanuM viSa caDhatuM nathI kAraNa te AtmAomAM viSayo-kaSAyo viSatulya che. A viveka moTuM kAraNa che. teonI daDha mAnyatA hoya che ke mukti sivAyanuM sukha ke duHkha tenA mizraNa vinAnuM hotuM nathI. te duHkhamaya, duHkhaphalaka ane dukhaparaMparaka 2010_03 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 8 jaina dharmanA puSpaguccha che. paMcasUtramAM temaja kahyuM che. duHkharUpe, duHkhaphale, duHkhANabaMdhi (paMcasUtra). uparanA pAtroe bAra bhAvanAomAMthI eka ke ekathI vadhu bhAvanA sadbhAvanApUrvaka bhAvatA kevaLajJAnanA adhikArI thaI zakyA che. mohanIyakarma ane tenA sattara sAgaritonuM sainya akSauhiNI sainya jevuM baliSTha, garviSTha, ane pAriSTha che. tenA pratikAra mATe pratibaMdhI, pratipakSI mAtra sudaDha sainya te samyagdarzana yA samakita yA samyakatva che. mohanIyakarmanI prabaLatAne lIdhe anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALathI karmasaMtAna saMveSTita kALacakro jIvAtmAno anaMtAnaMta vAre pasAra thAya to paNa samyakatvanI sthiti para AvI zakato nathI. tenA utkRSTa kriyAkaSAyo dravya ja rahe che, bhAvasthiti pAmatA nathI; kAraNa ke te kriyAnA mIMDA AgaLa samakitano ekaDo Avato nathI. samakitanI mahattA A pramANe pradarzita karI zakAya. tene darzana, muktibIja, samyakatva, tattvasAdhana, sattvavedana, duHkhAMtakRta, sukhAraMbha kahevAya che. tenuM gaurava batAvavA mATe zAstro tarapha vaLIe pUjya AcArya bhagavaMta zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA zrI zAstravArtA samuccaya nAmanA graMtharatnamAM tenI upara mujaba prazaMsA karI che. AtmAnA yathAsthita svarUpane samajavA mATe atiupayogI hovAthI te darzana kahevAya che, kAraNa ke tameva sarca niHzaMka jinaiH pUpim. tethI te tattvaruci che. tethI ardhapudgalaparAvartathI vadhAre saMsAravALA samyagdarzana pAmI zakatA ja nathI ane mohanIyanA sakaMjAmAM vAraMvAra phasAyA kare che. vaLI hitopadeza mAlA 16-17mAM tene dharmavRkSanA mULatarIke dharmanagaranA pravezadvAra tarIke, dharmarUpa prAsAdanI pITha tarIke, dharmarUpa jagatanA AdhAra tarIke, upazama rasanA bhAjana tarIke ane guNaratnanA nidhAna tarIke varNavyuM che. chelle chelle mohanIyakarmanA 18 akSauhiNI jeTalA vizAla sainyane parAjita karavA zikasta ApavA samyagdarzananA sainya tarapha paNa ApaNe AMkha AgaLa kAna dharavA na joie. sauprathama jinezvaranA vacanamAM atUTa zraddhA, anuraktatA, jinezvaranA vacanone bhAvapUrvaka kriyAnvita karavAM. rAga-ddha, rUpI je maLa AtmapradezomAM coTiI gayo che tene dUra karavo. saMkaleza na dharavo. jinezvaroe je pratipAdana karyuM che te ja satya che, temAM koI prakAranI zaMkA na sevavI. dhArmika anuSThAnAdi karavAM. temAM hArdika ullAsa, tamannA, taravaLATa ane nirAzasabhAva rAkhavAM. caraNakaraNa vagaranuM dhUla jJAna saMsArasAgaramAM DUbADI de tema che jANI 2010_03 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyanI mAyAjALa pulAnaMdI ke bhavAbhinaMdI na thavuM. karmonI saMvara dvArA nirjarA pratye ja dhyAna kendrita karavuM. dharmano marma e aMtaranI pariNati che tema mana samakSa sadeva rAkhavuM. kriyA karatAM pariNati pratye lakSa rAkhavuM. mahAverAgya, mahAvirakta ane viratibhAvamAM magna rahevuM, upazama, saMvara ane viveka keLavavA, azubha bhAvo tathA azubhalezyA tyajI zubha bhAvo tathA zubha lezyAnuM sevana, vrato ane karaNanI jayaNA. puNAnubaMdhI puNya meLavavA pApano prabaLa saMtApa, bahu gadgad dile, dharmArAdhanA ane temAM nirAzasabhAva. AnA phaLasvarUpe ahobhAva, gadgad dila, apUrva harSollAsa ane romAMca pragaTavA joie. jinadarzana ke jinastavana karatAM ekAgratA tathA anuprekSA, dharmano marma samajI sAmAyika, pratikamaNAdi anuSThAno karatAM pariNati thavI joie. AgaLa ne AgaLa vadhavuM joI, aMtara pariNata thavuM joie, mArgAnusAritA, mArgAsatra, mArgonukha thavuM joie, bhavanirveda, saMvega, saMvara tathA nirjarA dvArA puNyAnubaMdhI puNyanI prApti, mokSa meLavavAnI adamya lAlasA, vinaya, viveka, vaiyAvacyAdi AtmatikAraka guNonI bharamAra, AhArAdi daza saMjJAno jaya, pApa ane pApI jIvanano tIvra saMtApa, samAdhi ane samatAdi guNonI bharamArathI Atmonnati tathA AtmavikAsathI siddhitapanI prApti sukara bane. A paMktithI AnI puSTi karuM - bhAve bhAvanA bhAvie, bhAve dIje dAna. bhAve jInava2 puMjIe, bhAve kevaLajJAna. bAra bhAvanAo che. temAMthI eka ke vadhu dvArA A rahI kevaLajJAnadhArAnI keTalIka phoja: mAtA marUdevI, snAnAgAramAM vIMTI pADanArA bharata cakravartI, bhAine mAravA muThThI ugAmanAra bAhubalI, prabhu pratyenI Asakti, rAga, mohamAyAne tyajanAra cAra jJAnanA dhAraka prathama gaNadhara gautamasvAmI, mastaka upara aMgArA sahana karanAra gajasukumAla, bhikSAmAM potAnI labdhi vagara maLelA lADuno cUro karanAra DhaMDhaNakumAra, guruNIno Thapako na sahana karanAra paTTadhara mahAvIra prabhunI sAdhvIomAM ziramora caMdanabALA, kevaLonI AzAtanA karI che ema jANanAra mRgAvatIjI, zItalAcArya, tathA tenA ja bhANe jo, caMdraAcArya, nadI pAra karanAra guru arNikaputra tenA ziSyA puSpacUlA ane je tene pratidina yogya mAtrAmAM AhAra ApanAra lalitAMga muni tathA nAstika asaMtama, lagnanI corImAM kAmano saMhAra karanAra guNasAgara, rAjasiMhAsara 2010_03 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jaina dharmanA puSpaguccha para bIrAjelA rAjA pRthvIcaMdra, lagna karavA mATe utsuka na hovA chatAM lagna karavA taiyAra tayelA jaMbUsvAmI ane tene tyAM corI karavA AvelAM prabhava tathA 500 cora tathA ATha kanyA tathA teonA mAtApitA ema pa27 kevaLIo, mAMga svIkArAyA pachI AkhuM rAjya mAMgIne temAMthI pAchA pharanAra kapila kevalI, nirvastra rAmatI tathA tenA upadeza dvArA rathanemi, cha mahinA upasarga sahana karanAra dRDhaprahArI, puSpapUjAmAM chupAyelA sarpadaMzavALA nAgaketu, jhAMjharayAmuni, tathA tene zikSA karAvanArA rAjA, mastaka para lIlI vAgharI vIMTALI che jene te metA muni, IlAcIkumAra tathA tenuM nRtya jonArA rAjA tathA rANI, prasannacaMdra rAjarSi, rAjarSi kIrtidhara ane teno putra sukosala, pharagakamuni, aMdAcAryanA 500 ziSyo vagere kevaLI thayA. samyagdarzana e ratnadIpaka hoI gaNadhara bhagavaMta zrI gautamasvAmIjI mahArAja te ratnadIpane manamaMdiramAM sadAne mATe paravAno, samyajJAnane zIkhavAno, samyakacAritranuM paripAlana karavAno tathA samyakatapane AcaravAno upadeza Ape che. te tAraka pharamAve che ke - he bhavya jIvo, tame sadA mATe tamArA manarUpa bhavanamAM zrI sarvajJa paramAtmAothI praNIta karAyelAM AgamomAM pragaTa karelA tattvarUpa arthonI sadaNArUpa zraddhAne eTale ke samyagdarzanarUpa ratnadIpane sthApana karo !' joI zakAya che gaNadhara bhagavaMte sarvajJa paramAtmAoe kahela AgamomAM pragaTa karela tattvarUpa arthonI zraddhAne ratnadIpanI upamA ApIne tene sadA mATe manarUpa maMdiramAM prasthApana karavAno upadeza Apyo che. te dvArA samajavAnuM ke e ratnadIpakanA abhAvamAM koipaNa jAtano prakAza vastutaH prakAza ja nathI. tethI zraddhA, samyagdarzana, samakita ke samyakatvano jaya jayakAra thato rahe. A sAdhana vaDe prabaLatama evA mohanIya karma tathA tenA saghaLAM svAgaritone zikasta apAya te have niHzaMka ane nirvivAda vAta rahevI joie. aMtamAM kalyANa maMdiranA 41mA zlokathI pUruM karuM :devendravaMdya ! viditAkhilavastu sAra ! saMsAratAraka ! vibho ! trAyasva deva ! karuNAhRdaya ! mAM punihi, sIdantamadya bhayadavyasanAburA ko: / 2010_03 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTimAM mithyAtvamohanIyA bhAratIya traNe darzana jaina, bauddha ane hindu darzanamAM yogavi,yaka carcA thaI che. yoga zabda yu joDavuM. eka karavuM, pAmavuM, meLavavuM arthano dyotaka che. jainadarzana pramANe mokSa sAthe je joDI Ape te yoga. maharSi paMtajali yoganI vyAkhyA karatAM kahe che ke yogaH cittavRttinirodhakaH temanI A vyAkhyA ekAMgI che, kAraNa ke citta sivAya vacana ane kAyAnA paNa vyApAro hoya che. tethI manasA, vasA, kAyena ema trividha rIte vicAraNA karAI che. yogane tethI jenadarzanamAM mana, vacana ane kAyAnI sarva pravRttio sAthe sAMkaLavAmAM Ave che. jenonA yogagraMtho paikI mukhya graMtho haribhadrasUrino yogadRSTi samuccaya, upAdhyAyajI zrImad yazovijayajInI kAtrizid dvAtrizikA, zrI hemacaMdrAcAryanuM yogazAstra, zrI zubhacaMdragirino jJAnArNava mukhya graMtho gaNAvI zakAya. yogano viSaya agamya nathI tema rAmakti jevo AtmaguNa prApta karavo te bALakano khela nathI. AnaMdaghanajInA padomAM yogajJAna bhareluM che. saguNa prApta karI cetananI utkrAnti mATe aneka guNo agatyanA che. anAdi karmasaMtAnasaMveSTita AtmA nigodamAMthI upara caDhatAM avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM thI ekendriya, dviindriya, triindriya, caturindriya, asaMjJi paMcendriya, saMjJipaMcendriya thaI 14mA ayogI guNasthAne jaI kevaLajJAna saMpAdana karI siddha, buddha, mukta thato vicare che. A 14 sIDInA pagathiyAM dhaDadhaDATa caDhI zakAtAM nathI. te mATe anaMtapudgala-parAvartA vyatIta thatA hoya che. A 14 guNasthAnakonI samakakSa yogadRSTinI 8 dRSTione kaMIka aMze sarakhAvI zakAya. A ATha dRSTinA nAmo A pramANe che: mitrA, tArA, balA, dIdhA, sthirA, kAMtA, prabhA ane parA. vikAsakramamAM AtmAnA traNa sthaLo te bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA che. bahirAtmAmAM vartatA jIvo zarIrane AtmA samaje che, AtmAmAM AtmabuddhirUpI vikAsa pAmanArane aMtarAtmA kahI zakIe. aMtarAtmAmAM vartatA jIvo vikAsakramanA sopAno caDhatAM sAdhya sthAna paramAtmadazA pAme che, jemAM nirlepa, niSkala, zuddha, niSpanna, nivRtta, nirvikalpa dazA jIvanI hoya che. yogadRSTisamuccaya graMthamAM yoganuM varNana karatAM gAthA 11mImAM zrI haribhadrasUri mahArAjA kahe che ke : ayogane yogomAM utkRSTa yoga kahevAya che ane te mokSanI sAthe joDI Ape che. sarvasaMnyAsa tenuM svarUpa che, 2010_03 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 jaina dharmanA puSpaguccha yogadRSTisamuccaya gAthA 17mImAM sastraddhAsaMgI bodhane dRSTi kahI che. vicArapUrvaka zraddhA rAkhI nirNaya karavo ane satya svarUpanuM jJAna karavuM te dRSTi kahevAya. jema jema dRSTi ucca thatI jAya tema tema unnatikramamAM samyaka prakAranA bodhanI prApti thAya che. karmo kAMIka udayamAM AvI kharI gayAM hoya, kIka dabAI gayAM hoya, kAMIka kSaya pAmyAM hoya tema tema sAdhya darzana spaSTa thatuM jAya che, jIva AgaLa vadhato jAya che. A mATe jJAnI, samartha, cAritryavAna, susAdhu pAsethI je bodha thAya tene dRSTi kahI zakIe. unnatikrama mATe A atyaMta Avazyaka che. ATha dRSTimAM pahelI mitrA ane te pachInI traNa dRSTio tArA, balA ane dIprA mithyAdRSTi jIvane paNa saMbhave che. A jIvo unnatikramamAM bahu pachAta hoya che. temAM keTalAMka anaMtasaMsArI ane keTalAMka durbhavI ane abhavI paNa hoya che. AvAM jIvomAM mahAvizuddha cAra dRSTivaMta jIvo kema hoya te prazna thAya che. tyAre A dRSTimAM rahelAM jIvono unnatikrama ghaNo vadhI gayelo hoya che. te samajavA oghadRSTinuM svarUpa samajIe. oghadRSTi eTale janasamUhanI sAmAnya dRSTi. gatAnagatika, vaDIlonA dharmane anusaravuM, bahujanasaMmata pUjya dharmanA anuyAyI thavuM, potAnI akkalano upayoga na karavo tenuM nAma oghadRSTi. bALajIvo ke avivekI jIvanI dRSTithI tatuM sAdhyadarzana te oghadRSTinuM darzana. tevA jIvone sAdhyanuM darzana thatuM nathI, karatAM nathI, te mATe vicAratA paNa nathI ane tevuM karavAnI sanmukha paNa jatA nathI, koI vicAre to tenuM darzana karmavicitratAne lIdhe AvaraNavALuM hovAthI atisvalya ke aspaSTa darzana hoya che. AvI ogadRSTithI judI pADavA ATha dRSTione yogadRSTi kahevAya che. anAdikALathI bhamato jIva te dRSTi tyajI de tyAre unnatikramamAM AgaLa vadhe che. anaMta saMsAracakramAM bhramaNa karatAM jyAre jIva sAdhyasamIpa Ave che: bhavasthiti paripakva thAya che tyAre te prathama dRSTi prApta kare che. jaina paribhASAmAM kahIe to chellAM pudagalaparAvartamAM A sthiti prApta thAya che. oghadRSTinI apekSAe A jIva unnatikramamAM ghaNo AgaLa vadhelo hoya che. saRddhAsaMgI bodharUpI dRSTi mATe satsaMgano yoga A cAre dRSTimAM hoI zake che. mithyASTimAM eTale mithyAtva naSTa na thayuM hovA chatAM paNa tevA jIvone yogadaSTivALA kahevAya che. tethI A cAre dRSTivALA jIvono samAveza yogadRSTimAM karyo che. ATha dRSTimAMthI chellI cAra dRSTivALA jIvone mokSa prApti mATenuM prayANa 2010_03 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya aTakatuM nathI, AgaLa ne AgaLa vadhe ja jAya che, tyAre prathamanI cAramAM patana zakya che. jevI rIte upazama zreNimAM jIva dazamAMthI jyAre 11me jAya che tyAre paDe che ane te trIje, cothe, bIje, pahele mithyAtva sudhI pahoMcI jAya che. jyAre kSAyika zreNimAM 10me thI 11me na jatAM sIdho 12 me thaI saDasaDATa 13, 14 sudhI pahoMcI sAdhya siddha karI siddhipadane pAme che. ApaNe derAsara jai, caityavaMdana, pUjA, guru-devavaMdana, vrata, tapa, japa, svAdhyAya, sAmAyika, pratikramaNa, AyaMbila, upavAsAdi anuSThAno karIe chIe ane ema mAnIe ke ame 4the, pame, 6 guNasthAnake ke kAntA dRSTie pahoMcI gayA chIe. paraMtu AvAM jIvonAM anuSThAnAdi jo phakta dravyakriyA hoya ane bhAvakriyAnI bAdabAkI hoya to bhAvabhinaMdI ke pudgalAbhinaMdI hoI sAMsArika ke svargIya manokAmanA dharAvatAM hovAthI mithyAtvamAM rAcatA hoI bhaTakavAnuM, ghUmavAnuM saMsAramAM cAlu ja raheze; kAraNa dUdhamAM meLavaNa nAMkhI te halAvyA ja karyuM tethI dahIM na thayuM tema ahIM bhAvakriyAnI bAdabAdI hovAthI patana ane bhAvapherA cAlu ja rahe che. tethI ApaNe pama ApaNI sthitino kayAsa kADhI nidrA tyajI jAgRta thavuM rahyuM. tethI to bhagavAna mahAvIre cAra jJAnanA dhaNI ane anekAneka labdhinA svAmIne vAraMvAra TokyA che ke "goyama mA pamAyae." thoDA varSo pUrve huM sAdhusamudAyanAM darzana vaMdanAdi mATe gayo hato tyAre pitAzrInA kAmakAja aMge jemane vAraMvAra maLavAnuM thatuM te kalAprabhasAgara sUrIzvarane maLyo ane eka prazna pUchavAnI vAta karI. teo te vakhate mane guruvarya guNasAgarajI pAse laI gayA. meM temane kahyuM ke nizALe jato bALaka ekaDAmAMthI bagaDo grahI AgaLa pragati sAdhe che tema ApaNe manuSyajanma pAmI ekaDAmAMthI bagaDo karI zuM AtmakalyANa na karI zakIe ? teoe kahyuM ke tamo ane huM hajI ekaDo paNa ghUMTI zakyA nathI ! kevI nirdoSatA tathA nikhAlasatA ! tyArabAda teo thoDA samayane aMtare kALa karI gayA. teono bhAvArtha Ama hato ke bagaDo ke pAMcaDAnI vAta javA do hajI ApaNe ekaDo paNa ghUMTI zakyA nathI. eTale ke temano Azaya have samajAya che ke ApaNe hajU oghadRSTimAMthI bahAra nIkaLI zakyA nathI kemake ApaNe kriyAkalApomAM bhAvanuM meLavaNa nAMkhI zakyA ja nathI ne ! philaNajInI jema phulAyA karIe chIe ! 2010_03 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha prathama mithyAdRSTimAM yoganuM prathama aMga yama eTale ahiMsA, satya, asteya, maithunaviramaNa ane aparigrahatA. suprasiddha pAMca yama atre prApta thAya che. jIva A dRSTimAM adveSathI AgaLa jAya che. mukti taraphano dveSa maMda thaI tattvajijJAsA utpanna thAya che. mokSa taraphanuM prayANa ahIM zarU thAya che. bIjuM ahIM yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phaLAvaMcaka traNe avaMcakabhAva A dRSTimAM prApta thAya che. jethI zubha saMjogo maLI rahe che. Avo jIva paNa uttama saMjogo hovA chatAM paNa prathama guNasthAnake ja che. ghaNAkharA jIvone ahIM UbhA rahevAnuM ja zakya nathI to pachI samyatvanI prApti ke caturtha ke paMcama guNasthAnakanI vAta ja kyAM rIha ? tethI bhUlabharelI bhramaNAmAM rahI dAMbhika avasthA dhAraNa karavA karatAM mUla sthitine samajI cetanAtmAne trita karavA vicAra karavo hitAvaha che. te mATe satata samyakatva pAmavAnuM raTaNa cAlu karI devuM. pUjA, vrata, tapa, svAdhyAya, tIrthayAtrA, sAmAyikAdi anuSThAno zA mATe, to samyakatva meLavavA mATe ja to. kITabhramaranyAye samyaktvanI prAptinuM dhyeya hAMsala thaze ja. unnatimAM vadhAro, bhavasthiti bahu alpa, saMsArano cheDo najIka Ave tyAre A yogadaSTimAM avAya che. bIjI tArAdRSTimAM yoganuM bIjuM aMga niyama prApta thAya che. te A cheH zaucasaMtoSatapa: svAdhyAyezvara-prANidhAnAni niyamA: ahIM jijJAsA guNanI prApti thAya che. eTale ke tattvajJAna meLavavAnI lAlasA, abhilASA thAya che. zubha kAryo karavAmAM je anuga, akheda hato te have vadhu spaSTa bane che. pratyeka AgalI dRSTimAM AtmoguNo vadhu vadhu vikasita thatAM jatAM mithyAtva dhIme dhIme je gADha hatuM te have maMda, maMdatara, maMdatama thatuM jAya che. abhavI ane durbhavyo moMDhAmAM AMgaLA nAMkhI daie eTalo dharma, tapa vagere kare, sADA nava pUrvonuM jJAna prApta kare paNa gADha mithyAtva, mokSa pratye dveSa, tathA ehika-pAralaukika hetu mATenI teonI sAdhanAdi vyartha jatI rahe che. bIjI dRSTimAM vartatA jIvone saMsAra pratye savizeSa kheda thAya che. teono unnatikrama eTalo vadhI jAya che ke potAnAmAM na hoya tevA guNo hovAno dekhAva kadI paNa karatA nathI. trIjI balAdRSTimAM sAdhyadarzana kaMIka vizeSa sudaDha thAya che. ahIM jIva graMthIbhedanI samIpa AvI jAya che. je vicAro bhramaNakALa daramyAna na AvyA hoya, jevuM Atmika baLa pragaTeluM na anubhavyuM hoya tevA bhAvo spaSTa rIte 2010_03 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadyaSTimAM mithyAtvamohanIya 35 mAlama paDe che. tRSNA je anekAneka duHkha tathA prapaMconuM kAraNa tathA udgama che te ahIM vilIna thatI rahe che. daveSa ane jijJAsA uparAMta have tene zuzruSA (zravaNa karavAnI mahecchA) tattvazravaNecchA ati suMdara utpanna thatI rahe che. zrI haribhadrasUrIzvarajIe paripUrNa sAmagrIvAlA yuvAna sAthe tenI sarakhAmaNI karI che. ahIM bodha chANAnA agni karatAM vizeSa mAtrAmAM kASThAgni jevo hoya che. mithyAjJAna hovA chatAM paNa te jIva samyag bodhanI samIpa thato rahe che. ahIM kSepadoSa bIjAmAM lalacAI javuM te naSTa thAya che. sthiratA prApta thatAM zubha kArya karavAmAM je tvarA-utAvaLa hatI te vilIna thatAM zAMti saumyatA phUggocara thAya che. ahIM tattvazravaNano lAbha jo na meLavI zake to zuzruSA guNathI ja tenAM aneka karmono kSaya thAya che. AraMbhelA zubhakAryo sArI rIte pUrNatA pAme che ane temAM vighno naDatAM nathI. aMtarAya thato ja nathI ane jo kadAca thAya to tenuM nivAraNa karavAnuM kauzalya maLI rahe che, vighno lAbhamAM parivartita thaI jAya che, icchApratibaMdha thato nathI. sAvadyatyAgathI tathA icchApratibaMdhanA abhAvathI unnatikrama sArI pragatimAM cAle che. cothI dIprAdRSTimAM yoganA caturtha aMga prANAyAmano lAbha thAya che. bodha atra viziSTa prakArano thAya che, prazAMtavAhitAno lAbha thatAM smRti sArI rahe che. unnati eTalI badhI thAya che ke prathama guNasthAnakanI utkRSTa sthiti prApta thAya che. jIva viziSTa unnatinI samIpa pahoMcelo hovAthI utthAnadoSanA kSayanI najIka pahoMcI jAya che. ahIM zravaNa guNa prApta thatAM dharmavRkSanA bIjanA aMkuro phaLarUpe sahaja UgavA mAMDe che. dharma 52 eTalI badhI ruci thAya che ke vyAvahArika kAryo mATe aNagamo thAya che, aruci thAya che. dharma mATe prANa choDavAnI taiyArI hoya che. mithyAtva hajI kSINa thayuM na hovAthI samyajJAna graMthIbhedapUrvakanuM hotuM nathI; sUkSma bodha nathI hoto. gurubhaktinA yogathI sAmarthyathI tIrthadarzana iSTa lAge che, tenI samApti thatAM sAdhyaprAptinuM kAraNa banne che. ahIM avedya saMvedya pada hovAthI sUkSma bodha nathI hoto, je vedha saMveda padanI prApti pachI thato hoya che; je AtmadravyanI sphuraNA thakI saMpanna thAya che. dharmanA viSayamAM deva, guru, dharma karma, mokSa, phaLa vagere mATe anekAneka tarka, kutarkAdi thatAM rahe che. cothI dRSTimAM evedyasaMvedya pada para vijaya karavo. prathamanI cAra dRSTimAM savedya saMvedyapadanuM lakSaNa zrI haribhadrasUrIzvarajIe 2010_03 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jaina dharmanA puSpaguccha yogadaSTisamuccaya graMthamAM bahu vistArapUrvaka cacyuM che. kutarkagrahathI cetana tattvayukta jIvane bodharoga, zamamAM apAya, zraddhAbhaMga, mithyAbhimAnAdi bhAvazatruo astitva rokanAra che. vedyasaMvedya padamAM sarvajJanI zamapradhAna cittabhakti karAtAM atIndriya viSayanuM sUkSma jJAna thAya che. atyAra sudhI carcalI cAra daSTimAM ochAvattA aMze abhiniveza rahe che, kAM to potAnI mAnyatA satya mAnI cAle che, kAM to ziSTa puruSanI yogya parIkSA karyA vagara game tene anusarAya che, kAM to sUkSma bodha vagara ekalA tarkathI anavasthA utpanna karAya che. AvA avedyasaMvedyapadamAM rahelA jIvanI bhavasthiti paripakva thAya tyAre sUkSma bodathI vedyasaMvedyapada pAme che. anAdi mithyAtvanI gAMThane chedavArUpa apUrvakaraNa ane tyAra pachI anivRttikaraNa dvArA samyaktvanI prAptithI saMsAranI maryAdA baMdhAI jAya che, je prathama cAra dRSTimAM rahelA jIvane prApta thavAnI bhajanA che. AyuSya sivAyanA sAte karmonI sthiti eka kroDAkoDa sAgaropamathI kaMIka nyUna thatAM yathApravRttikaraNa sudhI pahoMcAya. je sthiti abhavI tathA durbhavI anekavAra prApta kare che. paraMtu mithyAtvane lIdhe AgaLa vadhI zakatA ja nathI. jyAre jIva carama pudgalaparAvartamAM Ave che tyAre tene prathamanI cAra dRSTi prApta thAya che ane graMthabheda karI anivRttikaraNa thatAM ardhapudgalaparAvartakALanI aMdara jarUra mokSa pAmI zake che. pAMcamI dRSTi jene sthiradRSTi kahevAya che te prApta thatAM cokkasa samyakatva prApta thAya che. tenAmAM UMcAmAM UMcA guNo nyAyasaMpanna vibhava, dAkSiNya, dayA, vaDIlone sanmAna vagere prathamanI cAra dRSTimAM AvI jAya che. mArgAnusArI thatAM ja nItinA UMcAmAM UMcA tattvo tenAmAM AvI ja jAya che. caturtha dRSTine aMte sAmarmayogano eka prakAra je dharmasaMnyAsa kahevAya te siddha thayelo hoya che. sAmAnya rIte tattvathI dharmasaMnyAsa chaThThA guNasthAnakanI zarUAtamAM ane AThamAM guNasthAnakanA kALamAM labdha thAya che. A dRSTimAM tattvabodha ratnaprabhA tulya hoya che. jeTalo bodha thAya teTalo dIrghakALa TakI rahe che. prathamanI cAra daSTi karatAM ahIM bodha bahu sthira thAya che. jIvane sAdhyano sAkSAtkAra thAya che. atyAra sudhI tattvajJAna tathA sarvajJanI ziSTAdRSTimAM zaMkA rahetI hatI te virAma pAme che. jIvanI pravRtti indriyomAM pazutulya hatI, viSayamAM Asakti hatI, pugalamAM lolupatA hatI te ghaTI jAya che. zveSI prakRtino vijaya thAya che. 2010_03 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya 37. vedyasaMvedya pada prApta thavAthI AvuM suMdara pariNAma Ave che. tene aticAra-doSa bahu alpa lAge che. ahIM bhAvavAsanA kSINa thavAthI aneka Rddhisiddhi maLI Ave che. te jANe che ke A sarva paudgalika che, anAtmIya che, saMsAravRddhi karAvanAra che tethI bAhya bhAvo magataSNA athavA gaMdharvanagara jevA asthira eMdrajAlika che tethI Asakti vagara svAtmaguNo zodhe che. AvuM vivekajJAna upalabdha thavAthI sujJa jIva pratyAhAramAM cittane parovI bAdhA karanAra bAbatono parityAga kare che. tenI unnata dazAthI jANe che ke dharmathI je bhogaprApti thAya che te saMsAravRddhinuM kAraNa che. e puNya suvarNa zRMkhalA jevuM che. temAM Asakta bane to te saMsAra vadhAranAra che, karmakSetrane vistRta kare che. tethI bhoganI icchA tyajI dhArmika kAryamAM phaLanI AzA rAkhato nathI. nirAzasabhAve kArya karavAthI zubha kAryo mahAnirjarAnuM kAraNa bane che. ahIM capaLatAno nAza thAya che, sthiratA guNa vikase che, zarIra rogarahita bane che, hRdayanI kaThoratA dUra thAya che, zarIranA malamUtrAdi alpa thaI jAya che, zarIramAM sugaMdhI prasare che, bhavyatA dekhAya che, tenI bhavya prasanna mudrA AkarSaka bane che, svara suMdara thaI jethI janapriya thaI jAya che. ahIM TUMkANAmAM yogIsulabha guNo prApta thayelA hoya che. cothI dRSTi karatAM ahIM vikAsamAM moTo taphAvata spaSTa dekhAya che. graMthIno bheda thavAthI, zubha sAdhano maLelA hovAthI jIvanI pragatino mArga sariyAma sIdho che. cetanane vikasita rAkhe to chaThThI kAntA dRSTi prApta kare che. kAntAdRSTimAM jIvane yoganI siddhio maLI hoya che paraMtu te temAM Asakta na thatAM pragati kare che. ahIM yoganuM dhAraNA aMga prApta thAya che. cittanI sthiratAne dhAraNA kahevAya che. mana je rakhaDatuM hatuM te ekAgra bane che je sAdhya mATe jarUrI che. kAyA karatAM manathI vadhAre karmo ekatrita thAya che. manonigraha jarUrI che. mImAMsA guNa prApta thavAthI tattvazravaNa dvArA-zubhavicArazreNi Avazyaka hoya che. ahIM bodha tArAnI prabhA jevo eka sarakho prakAza Ape che. jo ke te sUrya-caMdra jeTalo tejasvI nathI. tArAnA prakAza mATe zrI haribhadrasUri jaNAve che ke A dRSTimAM jIvanuM prakRtithI ja niraticAra cAritra hoya che, anuSThAna zuddha hoya che, pramAdarahita vartana hoya che. jIvano zubha sAthe viniyoga thAya che, Azaya udAra ane gaMbhIra thAya che. atre jIva sarvavirati prApta karatAM saptama guNasthAnaka sudhI pahoMcelo hoya che. ahIM yama-niyama 2010_03 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha sarvAza hoya che jyAre prathama-dvitIya dRSTimAM te ogha hatA. paMcama dRSTimAM te jJAnapUrvaka ane ativizuddha hato. tethI sthala padgalika bAbatono te vicAra sarakho karato nathI, AdhyAtmika bAbatone ja sthAna Ape che. bAhyAcAra ane kriyA zuddha thatAM sarvane priya bane che. dharmamAM ja ekAgra thavAthI tenA tarapha sau AkarSAya che, kAraNa ke te dharmanI athavA dharma saMbaMdhI vAtamAM mazagula rahe che. bhogano tyAga sarvathA na thayelo hoya tyAre te caturtha ke paMcama guNasthAnake zraddhAvasthAmAM paNa hoi zake che. samyagdarzana pAmelA tIrthakaro paNa pUrvanA trIjA bhave samakitI hovA chatAM paNa lagna tathA putra-putrAdi saMtati dharAve che, rAjyAdi bhogo bhogAvalikarmavazAt bhogave paraMtu te nirAsaktabhAve bhogavatA hoya che. tethI ahIM paNa sAdhyanI nirmaLatA hovAthI bhogavasevanamAM vRddhibhAva ke lolupatA nathI rahetI; jethI saMsAravRddhine avakAza nathI. pumakarmanA udaye tenAM phaLa bhogave paNa te Asakti vagara. tenA jhera vagara ane tethI pragati cAlu ja rahe che. mithyAtvamohanIya karma je atyaMta maMdatama thayuM che te vagara Ama zakya nathI. ahIM bhoga bhogavavAnI zuddha daSTine lIdhe prAkRta manuSyo navAM karma bAMdhe tyAre A jIva karmanI nirjarA kare che ! zrutadharma para rAgane lIdhe bhoga, mAyA, mamatA para vijayanI zarUAta hovAthI Asaga dazAmAM rahI zake che. ahIM kliSTa karmIpati thatI nathI, agAunI naSTa thaI jAya che. kramanI Avaka ochI ane nAza vadhAre hovAthI saMsArasamudramAM tarIne upara AvI jAya che. sAtamI prabhASTimAM bodha sUryanI prabhA jevo hoya che. ahIM je bodha thAya che te sthira hovAthI dhyAnanuM nimitta bane che. pAMca yamanI suMdara pratiSThA thayelI hovAthI veravRttino abhAva, sauhArdabhAva rAkhe che. saMkalpa vikalpano tyAga tathA prazamasukhano svAmI bane che. dhyAna nAmanuM sAtamuM yoganuM aMga te prApta kare che. mImAMsAdharma atre pratipati eTale AdararUpa dhAraNa kare che. yogamAM vRddhi uparAMta sarvavyAdhino tyAga, bAhya ane AtyaMtara vyAdhi ke upAdhine avakAza ja raheto nathI. cittanI apUrva sthiratA eTale zamasukha jenuM varNana karavuM azakya che, je anubhavagamya hovAthI svAnubhavano viSaya rahe che, aparimita AnaMda Ape che ane te dharmadhyAna ke zukala dhyAnanA prakAranuM gaNI zakAya. tene asaMga anuSThAna sulabha bane che. je sAtamI dRSTimAM sulabha bane che. asaMga anuSThAna sAMkhyanI prazAMtavAhitA, boddhano vibhAgaparikSaya, zaivano zivavatma ane 2010_03 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya 39 yogIonA dhruvAA (dhruvamArga)ne maLatuM Ave che. AtmonnatimAM te bahu vikAsa darzAve che sAdhya atyaMta najadIka dekhAtuM hovAthI pahoMcI javAnI tamannA eTalI hoya che ke te sukhanI kalpanA AgaLa devalokanA ke anuttaravimAnanAM sukha kiMmata vagaranA tuccha jaNAya che. A dRSTi UMcI unnata dazA prApta karela saMsAravikta sarvaviratibhAva dhAraNa karelA apramattane ja zakya che. ahIM jarA samajI laie ke jIva anaMtapudgalaparAvartana karato jyAre chellA pudgala parAvartanamAM eTale ke caramAvartamAM Ave, tyAre jIvanI oghadRSTi maTIne yogadRSTi prApta thatAM pAMca prakAranAM anuSThAnomAM tadbhutu anuSThAna prApta thAya che. AThamI parAdRSTimAM samAdhi nAmanuM yoganuM AThamuM aMga prApta thAya che. A pramANe ATha dRSTio sAthe yoganA ATha aMgonuM sahacAritva prasthApita karI zakAya che. jaina dRSTie samAdhi viSe vicArIe. zrImad yazovijayajI mahArAjA zAstravArtAsamuccayanI vRttimAM kahe che ke eka dravyamAM ekAgratA karavI tenuM nAma samAdhi che. dhyAnamAM vikSepa karanAra kAraNono abhibhava thAya che. ahIM teno sarvathA abhibhava thAya che. te tyAM sudhI ke pachI pUrva mArgamAM pAchI gati thatI nathI. je vikSepono kSayopazama thayo hoya che, zAMta thayA hoya che, kaMIka aMdara gupta rahyA hoya teno sarvathA abhibhava thAya che. A dRSTimAM caMdranI caMdrikA jevo sUkSma bodha thAya che; satata cAlu rahe che, sUryanI prabhA peThe AMkhane AMjI nAMkhe tevo nathI hoto. pravRtti guNa prApta thatAM AtmaguNamAM saMpUrNapaNe parivartana thAya che. tethI jIva je kaMI kriyA kare che temAM dUSaNa lAgatuM nathI. kriyAmAM eTalo rasa Ave che ke je varNatAtI hoI, bAhya kriyA upayoga zUnya banI aMtaraMga pravRtti cAlatI hovAthI bAhyAcAranI vicAraNA nirarthaka banI jAya che. jevI rIte upazamazreNi kSapakazreNi vagere pa2 ArohaNa karAya che tema jIva atre eka prakAranI guNazreNi para ArUDha thaI anekAneka AtmIya guNo saMpAdana kare che. jIva je je kriyA kare che temAM mAnasika dUSNa lAgatAM nathI. upazamazreNi, kSapakakSeNa vagere 52 jema ArohaNa karAya che tema atre paNa eka prakAranI Atmika guNonI uttarottara vikasita zreNi pa2 ArohaNa karAtuM jAya che, A dRSTimAM jIvanA vacanono vilAsa, zarIranI gaMdha, tenI badhI ja vartaNuMka caMdananI suvAsanI jema sarvatra sugaMdha vistAranAra thAya che. kSamAdika 2010_03 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jaina dharmanA puSpaguccha tenA guNo varNanAtIta hoya che, tenAmAM nirIhabhAva hovAthI sarva pRhA tathA AkAMkSAone tilAMjali ApelI hoya che. upara varNavelA khedAdi ATha dUSaNo paikI saMsAra paranI Asaktino chello doSa teno paNa aMta Ave che. tenA vartanamAM samiti, gupti, saMyamAdi mULa-uttara guNo evAM pragaTa thayAM hoya che tathA AtmIya guptimAM evo apramatta ane tanmaya rahe che ke tethI tenI utkrAMnti tvarita thaI jAya che. tenI kriyAthI bhavopagrAhI tathA sAMparAyika karmono kSaya evo thato rahe che ke tene pharI saMsAra-bhramaNamAMthI mukti maLI jAya che. prApta thayelo dharmasaMnyAsa parAkASThAe pahoMce che, sarva doSo kSINa thaI jAya che, anekAneka labdhio prApta thAya che. vaLI A sthitie pahoMcyA pachI karmarAjA mohanIya karma upara cAre taraphathI moTo ghero ghAlavAmAM Ave che jenA pariNAma svarUpe mohanIyakarma cArebAjuthI kSINaprAyaH thaI naSTa thaI jAya che. ghanaghAtI karmonA nAza pUrve aneka karmono cUro karI sayogI guNasthAnaka prApta karavA taiyAra thatAM, jJAnAvaraNAdi karmo naSTa thatAM, manoyoga paNa kSINa thatAM, ayogI banI te jIva AtmAnaMdamAM masta rahI svAbhAvika AnadanI parAkASThA anubhave che. A utkRSTa dazAmAM AyuSya pahoMce tyAM sudhI rAhI pRthvItaLane pAvana karato manoyogAdi tathA sarva karmonA upara vijaya meLavI zelezI avasthA meLavI bAkInAM cAra aghAtI karmovedanIya, nAma, gotra ane AyuSya paNa kSaNaprAyaH thatAM ayogI avasthA prApta karI nivRttisthAnaka sAdhyasthAna meLavI sadA mATe AtmAnaMdamAM niraMjana, nirAkAra, nirlepa, niHzalya banI pAMcamI paramocca gatimAM sadAne mATe vicare che. niSkarSa rUpe kahI zakAya ke oghadRSTi tyajI yogadRSTimAM jIva Ave te pahelAM teNe anaMtapudgalaparAvartI karI nAMkhI jyAre te aMtima pudgalaparAvartamAM AvI pahoMce tyAre kroDAkroDathI nyUna ema sAte karmo kSINa thatAM apunabaMdhaka banI zuddha yathApravRttikaraNa, graMthIbheda, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, samakitI thaI ardhapugalaparAvartamAM mokSapurIno mahemAna sadAne mATe banI jAya che. ATha dRSTimAM bahirAtmabhAva, aMtarAtmA ane paramAtmA samAviSTa thAya che. zarIra huM chuM te bahirAtmA, AtmA huM chuM te aMtarAtmA, parama caitanya huM chuM te athavA karmo kSINa thayelAM che te paramAtmA. viSaya-kaSAyono Aveza, tattvanI azraddhA, guNadveSa (potAnAmAM to guNa 2010_03 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya 41 na hoya, paraMtu guNIno paNa draSa), AtmatatvanuM ajJAna A badhA bahirAtmAnA lakSaNo che. tattvazraddhA, AtmajJAna, mahAvratonuM dhAraNa, niraticAra tenuM pAlana, apramAda, AtmajAgRti, mohano jaya (paramAtmAne teno kSaya hoya) A badhA aMtarAtmAnA lakSaNo che. dRSTinA vicAramAM moha kendrasthAne che. mohano udaya bahirAtmA 1-3 guNasthAnaka, moha jaya aMtarAtmA 4 thI 12 guNasthAnaka, mohano kSaya, paramAtmA 13-14 guNasthAnakamuni. mitrAdi cAra dRSTimAM kramazaH bahirAtmabhAva ocho thato jAya che. saMpUrNa bahirAtmabhAvano nAza to pAMcamI dRSTimAM (4thuM guNasthAnaka) ja thAya. 4the mithyAtva jAya; page avirati jAya, chaThuM saMpUrNapaNe avirati jAya, 7me pramAda jAya, 12me kaSAya+moha jAya (aMtarAtmadazA), 13me ajJAna jAya, 14me yoga jAya (paramAtma dazA). sAdhanAno prAraMbha oghadRSTi vilIna thatAM 4thA guNasthAnakathI thAya eTale ke pAMcamI dRSTithI thAya. kAntAdaSTi thatAM carmacakSu ughaDI dhyeya taraphanI gati tvarita thatI rahe. oghadRSTi eTale doSonuM prAcarya, doSono anubaMdha eTale saMsAra. saMsAramAM aMdha ane Asakta thayelA ApaNI e doSa jovAnI dRSTi naSTa thaI che. guNono anubaMdha eTale mokSa. jema jema eka pachI eka dRSTi vikasita thatI jAya tema tema guNonA prAcArya dvArA moka najIdIka cAlyo Ave. odha ane prathama dRSTimAM mohavRkSanA mULIyAM viSaya-kaSAya para TakelAM che mATe tenA parano vairAgya prathama joie. tIvra moha ane ajJAnanA kAraNe ja nigodanA jIvo tyAM paDelA che. tyAM hiMsAdimAMnuM dekhAtuM koI pApa nathI. mohanuM mULa mithyAtva che, teno jaya samyakatvathI thAya che. viSayakaSAya e saMsAranuM mULa che. tethI kahyuM che ke kaSAyamuktiH kila muktireva. oghadRSTimAMthI yogadaSTimAM javA mATe uttarottara AtmaguNonI vRddhi mATe supuruSArtha karI parAdaSTie pahoMcI mokSalakSmIne varI lAvavAnI che. sujJa janono puruSArtha A dizAmAM thAya tevI abhilASA. ATaluM vicAraNIya tattva noMdhI ke samyakatva ane jJAna jIvanI sAthe bhavAMtaramAM sAthe Ave che nahIM. cAritra mohanIyanI sAta prakRtio jAya ke teno kSayopazama thAya tyAre ja AtmAnuM sAcuM svarUpa dekhAya; tathA temAM paNa paramakRpALunI kRpA hovI joie. mithyAtva guNasthAnaka sAcAthamAM apunabaMdhaka (maitrI daSTi)mAM 2010_03 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha ghaTe. guNanuM sthAnaka te guNasthAnaka. oghathI mithyAtvaguNasthAnaka ekendriyane paNa che tema ApaNane paNa hoya to zo pharaka paDyo ? graMthinI najIka lAvanAra cAra dRSTio te mitrA, tArA, balA, diprA. samyagdarzananI pUrvabhUmikArUpe A cAra dRSTio che. jema jema dRSTimAM vikAsa thato jAya tema tema samyagdarzananI najIka jatA javAya. jIvanane badalAvI de e ja sAcuM jJAna pravartaka jJAna. mitrAdaSTinuM prathama lakSaNa Ama che "jineSu kuzala cittama". atyAra sudhI je premano pravAha +kaMcana ane kAminI pratye hato te have bhagavAna tarapha vahevA mAMDe che. prathama lakSaNa je upara batAvyuM te mana; "tannamaskAra evaM ca-vacanaH praNAmAdi ca saMzuddham kAyA, yogabIjamanuttamam" A mitrA dRSTinA lakSaNo che. yazovijayajI mahArAjAe gujarAtImAM ATha daSTi viSayaka sakjhAya racI che. mohanI jeTalI prabaLatA vadhu teTalI bIjI badhI ja azubha pravRtio joradAra. ochI hoya te vadhu azubha bane, vadhu ghaTTa bane. arihaMtAdinI AzAtanAthI mohanIya karma baMdhAya. mohanIyanuM pApa hiMsAthI paNa vadhu che. AjJAbhaMganuM pApa sauthI moTuM. mohanuM kAma AjJAbhaMga karAvavAnuM che. mithyAtva vinA AjJAbhaMga thaI na zake. sRSTi badalAtI nathI. dRSTi badalAya che. dRSTi pUrNa bane, samyam bane tyAre jagata samyam dekhAya. daSTi eTale zraddhAyukta jJAna. pahelI dRSTithI saMsAranA viSayo viSThA jevA lAge. A prathama dRSTino guNa che. prathama dRSTino jJAnaprakAza taNakhalAnA agni jevo che je saLagIne tarata ja zAMta thaI jAya, olavAI jAya. ahIM je Atmika AnaMdanI jhalaka kyAreka Ave te vadhu paDatI nathI, vIjaLI vege cAlI jAya paNa pharI te meLavavA adamya lAlasA mUkatI jAya che. mokSa taraphanuM prayANa vAstavika Dhabe ahIMthI zarU thAya che. bIjI dRSTimAM bodha gomayanA agninA kaNa jevo hoya che. chANanA kaNanI jema garamImAM vadhato jAya che, thoDo vakhata Take tevo bodha atre hoya che. trIjI balAdaSTimAM graMthIbhedanI najIka jIva AvI gayo hoya che. ahIM bodha kASTha agninA kaNa jevo che je chANAM karatAM vizeSa hoya che. mithyAjJAna hovA chatAM paNa jIva samyam bodhanI najIka AvI jAya che. cothI dIprA dRSTimAM bodha dIpa prabhA jevo hoya che. prathama traNamAM tRNa, gomaya, kASThAgni karatAM vizeSa bodha 2010_03 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTimAM mithyAtvamohanIya thAya che. unnati eTalI vizeSa thAya che ke prathama guNasthAnakanI utkRSTa sthiti prApta thAya che. pAMcamI sthira dRSTimAM tattvabodha ratnapatrA tulya dIrghakALa Take tevo hoya che. ratnamAM jema eba hoya che tema ekAMte zuddhi hotI nathI. sAdhyano sAkSAtkAra thavAthI tattvajJAna ke sarvajJAdimAM zaMkAdi thatI nathI. bodha samyaka ane sUkSma hoya che. chaThThI kAntAdRSTimAM yoganI siddhi maLI hovA chatAM jIva temAM Asakta thato nathI. A dRSTimAM bodha tArAnI prabhA jevo eka sarakho hovAthI bodhano prakAza sthira hoya che. tRNa, gomayanI jema jhabaka jhabaka thato nathI. eka sarakho sthira prakAza cAlu rahe che. sAtamI prabhASTimAM bodha sUryanI prabhA jevo eka sarakho lAMbA samaya sudhI sthira paNa ekasarakho rahe che. bodha mahAlAbhanuM kAraNa thAya che. AThamI parASTimAM caMdranI caMdrikA jevo sUkSma satata cAlu rahe che. sUryanI krAMti jema AMkhane te AMjI nAkhato nathI. 2010_03 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA daivasika pratikramaNa jaina darzana pramANe saMsAracakramAM anaMtAnaMta avasarpiNI ane utsarpiNIo vyatIta thAya che. pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNImAM cha cha ArAo hoya che. pratyekamAM 10 kroDA kroDI sAgaropama hoya che. temAM avasarpiNIthI UlaTA kramamAM utsarpiNInA varSonI gaNatarI karAya che. temAM avasarpiNInA pAMcamA ane chaThThA ArAmAM temaja utsarpiNInA prathama be ArAmAM sarakhAM varSo eTale ke pratyekamAM 21,000 hoya che. vaidika mAnyatA pramANe cAra yugo jevA ke kuta, tretA, dvApara ane kaline gaNatarImAM levAya che. cAra yugonA varSonI saMkhyA 4320000000 eTale ke 432 pachI 7 mIMDAnI gaNAya che. AnA karatAM utsarpiNI ane avasarpiNInAM varSonI saMkhyA ghaNI moTI che. jainadarzana pramANe avasarpiNInA ane utsarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM 24 tIrthaMkaro thAya che. AvI sthiti bharata, airAvata kSetramAM che; jyAre mahAvidehamAM sarva kALe tIrthakaronuM astitva hoya che. temAM 20 tIrthakaro viharamAna, vidyamAna gaNAya che. bharatakSetramAM bIjA tIrthakara ajitanAtha svAmInA samayamAM tIrthakaronI utkRSTa saMkhyA 170 hatI. bharatakSetramAM A avasarpiNImAM 24 tIrthaMkaro thayA temAM 10 AzcaryoaccherAM jevAM ke 1. tIrthakaranA garbhanuM apaharaNa, 2. camarendrano devalokamAM utpAta, 3. prabhu mahAvIranI prathama dezanA niSphaLa, 4. caMdra-sUryanuM mULa vimAnamAM nIce AvavuM, 5. kevaLI thayA pachI prabhu mahAvIrane upasarga, 6. kRSNanuM amarakaMkA gamana, 7. mallInAthanuM strIrUpe thavuM, 8. harivaMza kuLanI utpatti, 9. asaMyatInI pUjA, 10. eka samaye 108nuM siddha thavuM. vaLI bhagavAna mahAvIra svAmInA samaya bAda 10 vastuono lopa thayo jevI ke mana:paryavajJAna, paramAvadhijJAna, pulAkalabdhi, AhArakazarIra, kSapakazreNi, upazamathuNi, jinakalpa, patrikAravizuddhicAritra, sUkSma saMparAyacAritra tathA yathAvAtacAritra. A hakIkata zrI kalpasUtramAM zrI mahAvIranA brAhmaNakuLamAM janma prasaMge tathA jaMbUsvAmInA mokSagamana prasaMge anukrame jaNAvI che. jaMbusvAmInI pATaparaMparA 21000 varSa sudhI duppasahasUri sudhI cAlaze. zrI kalpasUtranI TIkA subodhinAmAM mahopAdhyAya vinaya vijayajI mahArAja sAhebe lakhyuM che ke bharatakSetranA bIjAM cAra kSetro tathA airAvatanA pAMce kSetromAM 10 Azcaryo thatAM 2010_03 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA daivasika pratikramaNa hoya che. 'evaM ca kAlasAmyAt zepepvapi caturSu bharateSu paMcasu erAvateSu ca prakArAntareNa daza AzcaryANi jJeyAni / ' avasarpiNInA prathama ArAmAM (suSamA suSamA) yugalika jIvana hoya che. dareka jAtanAM kalpavRkSo icchAone zIvratAthI pUrI kare che. zarIra khUba moTAM, ghaNAM majabUta hoya che. avasarpiNImAM sukhanI mAtrA ochI ane duHkhanI mAtrA kramika vadhatI jatI hoya che te jyAre utsarpiNImAM prathama ArAmAM duHkhI vadhAre ane dhIre dhIre AyuSya, sukha, baLAdi kALakrame vadhatAM jAya che eTale avasarpiNIthI ulTI rIte gaNavAnuM. avasarpiNInA chellA be ArAmAM mithyAtva gADha, gADhatara, gADhatama thatuM rahe che. avirati, kaSAyo tathA pramAdanuM bAhulya vadhavAthI Arthika, naitika, dhArmika, sAmAjika, rAjakIya sthiti badatara ane kaSTaprAyaH rahe che. chaThThA ArAmAM to taddana dharmavihIna jIvana hoya che. bhagavAna mahAvIra svAmI mokSe pahoMcyA chatAM paNa bAkInA 21000 varSo sudhI temanuM zAsana cAlatuM rahevAnuM che. chelle eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka sAdhvI jainazAsana ane dharmanA pratinidhi tarIke vidyamAna hoya che, je zAsananI yazakalagI svarUpa bInA che. 45 gautama svAmInA praznanA uttaramAM bhagavAna kahe che ke pAMcamA ArAnA aMte mahAsattvazALI indrathI namaskAra karAyelA chaThThano ugra tapa karanArA duppasahasUri, sudhI jaina dharma tathA gacchanI maryAdA raheze. svargathI AvelA aMtima AcArya duHppasahasUri, sAdhvI phalguzrI, zrAvaka nAgila tathA zrAvikA satyazrI ema prabhunI AjJA mAnanAra eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka, eka zrAvikA e saMgha gaNAze. dazavaikAlika, jitakalpa Avazyaka, anuyodvAra, ane naMdisUtra A cAra Agama pAMcamA ArAnA aMta sudhI raheze. vIraprabhu pachI sudharmAsvAmInI duppasahasUri sudhI 27 udayamAM 2004 yugapradhAno tathA 1 1 lAkha 16 hajA2 ekAvatArI cAritrazIla zAstranA jANakAra parbhAvaka AcAryo thaze. 'kAla saptatikA'nA AdhAre AvI mAhitI 'mahAvIra jIvana jyota' racayitA viduSI sAdhvIjI sunaMdA mahArAja sAhebanA ziSyA sAdhvIjI vasaMtapratrAzrIjIe vIra ni. saM. 2503mAM ApI che. 2010_03 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha vaLI, zrI zatruMjaya kalpavRtti bhASAntara bhAga 2 ane pUrti pR. 562 para A pramANe noMdhyuM che. sAdhu dukhasahasUri, sAdhvI phalyuzrI, zrAvaka nAgila, zrAvikA satyazrI, marUdevI mAtA tathA zAMtinAthanA saMdarbhamAM vimala vAhana rAjA, sumukha maMtrIzvara, ATalo saMgha vidyamAna haze. vaLI, zrI bhadrabAhu prerita 'vIra pravacana lekhaka mohanalAla dIpacaMda cokasIe paNa AvI vAta bhagavAna mahAvIranI pATaparaMparAmAM noMdhI che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI viracita zrI triSaSTizalAkA puruSa caritranA 10mA parvanA etaviSayaka mAhitI maLe che. karma taNI gati nyArI'nA lekhaka pa. pU. paMnyAsa zrI aruNa vijayajI mahArAje temanA graMthamAM bhAga-1 pRSTha 197 para Ano nirdeza karyo che. zrI vinayavijayajI mahArAja sAhebanA graMtha lokaprakAzamAM vistRta mAhitI pIrasI che. mokSe javA mATe ochAmAM ochuM 2 hAtha pramANa zarIra ane vadhumAM vadhu 500 hAthanI manuSyanI kAya hoya to ja mokSe javAya. chaThThA ArAmAM mokSe na javAya, kAraNa ke zarIra eka ja hAthanuM hoya che. chaThThA ArAmAM dharmavihIna dazA parAkASThAe pahoMcI haze; tethI duHkhanuM bAhilya, sukhAdi nAmazeSa atyaMta svalpa mAtrAmAM haze. gADha mithyAtva, kaSAyo, pramAdi AtmaguNa ghAtaka paribaLo ugra rahevAthI tathA kSapakazreNi adazya rahe che. vaLI zAstra kahe che ke A badhAM varSo daramyAna bharata kSetranA jIvo virAdhaka hovAthI temanA mATe kSAyika samyakatvAdi durlabha rahe che; kemake samyagdarzana vagaranA jIvo virAdhaka, samyagdarzanavALA ArAdhaka. vidyamAna eka suprasiddha vidvAna AcArya bhagavaMtane meM pUchyuM ke amArA jevAM mArgAnusArI, avirata ke dezavirata zrAvaka-zrAvikAdi virAdhaka hoya te samajI zakAya paNa tamArA jevAM sarvaviratidhara zAsanaprabhAvaka munibhagavaMto tapAdimAM racyApacyA rahenArAM paNa virAdhaka gaNAya ? temaNe jaNAvyuM ke kAlaprabhAvavaza amArI sthiti paNa tevI ja gaNAya ! to A avasarpiNImAM thayelI vaMdanIya vibhUtio pazama ke kSAyika zreNinA adhikArI na hoya to ApaNAM jevAMno zo hisAba ! paraMtu AzvAsananuM eka kiraNa Ama che ke A vibhUtio tathA tenA jevAM loko zAstrAnusAra caramAvartamAM AvelAM, acaramAvartamAM pAchA na paDanArAM, 2010_03 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA devasika pratikramaNa 47 apunarbhadhakAdi avasthAe pahoMcelAM mArgAnusArI, mArgAbhimukha, mArgapatita hovAthI eka ke ardhapudgala parAvartakALamAM avazya mokSe jaze ja te kaMI ochuM AzvAsananuM kAraNa che ? bhale ne te gALo ghaNo moTo hoya ? ApaNe upara je 10 vastu gaNAvI temAMnI mukhya be vastu jevI ke kSAyika samyakatva (kSapakazreNi), upazamazreNi tathA yathAkhyAta cAritra. AzvAsana e vAtanuM rahe che ke kSAyopazomika samyakatva viSe kazo nirdeza karyo nathI, mauna sevyuM che te paNa jo saMpUrNapaNe pAmI zakAya to ghaNuM pAmyA. tethI te mATenA puruSArthane avakAza rahe che. bhagavAna mahAvIra svAmInA 11 gaNadharomAM gotama gaNadharanuM AyuSya ochuM hovAthI temanA pachI sudharmAsvAmIe zAsananuM sukAna saMbhALyuM. temanA pachI A avasarpiNImAM chellA kevaLI jaMbUsvAmI thayA. keTalAka jyotirdharo suMdara tapAdi tathA zAsana sevA karavA chatAM paNa e bhavamAM mokSAdhikArI na thaI zake tenuM kAraNa atyAre koI paNa sAdhu-sAdhvI ke anya 7mA guNasthAnakathI upara jI zakatA nathI. 8mA guNasthAne ja mokSamArga mokaLo thatAM apUrvakaraNa, anivRttikaraNa ane te pachI ja samyakatva pAmI zakAya ! darzana takano kSaya pama azakya che. kalpasUtra pramANe kSapaka ane upazamazreNino lopa thayo che chatAM paNa kSAyika samakitI jIvo ardhapudagalaparAvartakALathI ochA samayamAM mokSa pAmI zake che. tenA udAharaNo joie. zreNika mahArAjA mahAmithyAtvI hatA. celuNA rANIe kunehapUrvaka jainadharmI banAvyA. anAthamuninA samAgamathI samakitI banyA. haraNInA baccAMne taDaphaDatAM joI khUba AnaMdita banyA jethI atyAre prathama narakamAM che. kAlAMtare AvatI covIsImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. evI ja rIte zrIkRSNano jIva have 12mA amama tIrthaMkara thaze. tethI AyuSyano baMdha na paDyo hoya tevAM jIvo kSAyika samakitI hovAthI yogya kALe ardhapagalaparAvartimAM mokSe sIdhAve che. A samayagALo to ghaNo moTo che. sAgara oLaMgatA kinAre AvI ekAeka kUdako ke chalAMga Avazyaka rahe che te che supuruSArtha. baMnee cothA ArAmAM janma lIdho hato ne ! cAritramohanIya karmanA udayathI baMne dIkSA laI zakatA na hatA. paraMtu zreNika rAjAe dhannAnI dIkSA prasaMge chaDIdhara banI mahotsava dIpAvyo tathA zrI kRSNa putrIone dIkSA mATe cAritramArge javA protsAhita karatA tathA anyonA kuTuMbAdinI bharaNapoSaNanI javAbadArI levA taiyArI batAvI hatI. 2010_03 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha kalpasUtra pramANe zreNimAM kSapaka baMdha thaI, lupta thaI tethI te mATe prayatna na thAya kema ke zreNi cothA, pAMcame, chaThThA, sAtame guNasthAnake rahelo jIva pAmI zake che. AgaLa vadhIe te pUrve je cAra vyakti pAMcamA ArAnA aMte haze temAMthI pahelA-be (zrAvaka-zrAvikA) cothe ane bAkInA be (sAdhu-sAdhvI) pAMcame-chaThTha guNasthAnake hoI zake. 7muM guNasthAnaka pahoMcanI bahAra hovAthI te pachI graMthibheda, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, samyaktva kyAMthI saMbhavI zake ? 48 tethI upazama, kSAyopazamika. kSAyika zreNio tathA upazama samyakatva, kSAyopazamika, myakatva tathA kSAyika samyakatvanI jANa karI laie. AyaMbilanI oLInA sumAMgalika parve upAdhyAya zrI vinayavijayajI racita zrIpAlarAjAno rAsa hoMzapUrvaka vaMcAya che. tenA caturtha khaMDanI 11mIDhALamAM 26mA zlokamAM zuddha deva, guru ane dharmanI parIkSApUrvaka zraddhAnA pariNAmane samyakdarzana kahyuM che. 27mA zlokamAM traNa prakAranA sam.katva viSe kahyuM che : darzana saptarUpI karmamaLane upazamavAthI upazama samyakatva, kSayopazama karavAthI kSayopazamika samyakatva, kSaya karavAtI kSAyika samyakatva prApta thAya che. 28mA zlokamAM jaNAvyuM che ke saMpUrNa saMsAracakramAM upazama samyakatva pAMcavAra, kSAyopazamika samyakatva asaMkhyAtIvAra ane kSAyika ekavAra maLe che. 30mA zlokamAM pratipAdita karyuM che ke samyakatva zraddhA vagere 67 bolathI alaMkRta tayeluM che; jJAna, cAritranA mULa samAna che; mokSamArga mATe sadA anukULa che. cAra anaMtAnubaMdhI kroda, mAna, mAyA ane lobha (karkaza kaSAyo); samakita mohanIya, mizra mohanIya, ane mithyAtva mohanIya A sAtane darzanasaptaka kahevAya che. A sAtano kSaya ravAthI kSAyika samyakatva pamAya che. je A ArAmAM azakya che kemake mahAmithyAtvI jIvo anna te karI zakanAra nathI tethI kalpasUtramAM kSAyika samyakatvano lopa rahyo che. je jIvane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtva mohanIya sattAmAM hoya; paNa pradeza ke rasodaya na hoya tene aupazamika samyakatva hoya che. je AtmAne samyakatva hoya je karmanA upazamane lIdhe prApta thayeluM hovAthI aupamika samayyatva kahevAya. A karmano vidyamAna ArAmAM paNa upazama na thaI zake tema hovAthI kalpasUtra pramANe upazama samyakatva paNa lupta batAvyuM che. 2010_03 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA devasika pratikramaNa 49 je jIvane mithyAtva mohanIya sattAmAM che, samyakatva mohanIyanA daLiyAM udayamAM che, paraMtu cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mithyAtva mohanIyanA pradezono rasathI udaya nathI tene lAyopathamika samyakatva hoya che. je mATe kalpasUtre bArI ughADI rAkhI che. vaLI, je jIvane cAra kaSAya temaja mithyAtva, mizra ane vyakatva e traNa prakAranAM darzanamohanIya karmano saMpUrNa kSaya karyo hoya tene kSAyika samyakatva hoya je paNa atre azakya che. temaja darzana mohanIya ane mithyAtva mohanIyanI 7+2 1=28 prakRtino kSayathI paNa kSAyika samyakatva atre azakya ja che ne ? jIvane prathamavAra samyakatvanI sparzanA thAya tyAre prAya: opazamika samyakatva hoya, te namyA pachI mithyAtvamAM sarakelA jIvane pharI samyakatva thAya tyAre sAyika sivAyanA bemAMthI game te eka samyakatva thAya che. samyakatva vagara koI paNa jIva.virata banI zakato nathI. opazamikanI sthiti aMtarmuhUrtanI che; lAyopathamikanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTa sthiti 66 sAgaropamathI kaMIka adhika che. A baMne samyakatva sAdi-sAMta che; jyAre kSAyika samyakatva ekavAra AvyA pachI jatuM nathI. tethI tenI sthiti-sAdianaMta che. A aMge be saddhAMto joie te pUrve pharI ekavAra kSapakazreNi mATe 4thuM, pamuM, chaThTha, 7muM guNasthAnaka joie. uparAMta prathama saMghayaNAdi tathA yathAkhyAtacAritra paNa joie. je have zakya nathI tethI kalpasUtra pramANe kSapakazreNI baMdha che te vAta spaSTa thaI gaI ! - upazamazreNI paNa na thAya kemake te lupta thaI gaI. ahIM kArmagraMthika ane saiddhAntika mato tapAsIe. kArmagraMthika pramANe anivRttikaraNanA samaya daramyAna traNa prakAranAM kAryo thaI zake. eka aMtarmuhUrtamAM udayamAM AvanArAM mithyAtva mohanIyanAM daliko khapAve, bIjuM jenI sthiti ghaTADI zakAya tenI ghaTADI tene khapAve, trIjuM jenI sthiti ghaTADI na zakAya tenI sthiti vadhArI de. A matamAM samyakatvanA pariNAma pAmanArAM anAdi mithyAtvI jIvo pahelAM opazAmika samyakatvanA pariNAmane ja pAme che, tyAre saiddhAntika mata pramANe badhAM ja jIvo opazamika samyakatva pAme tevo niyama nathI. tevAM jIvo tenA vinA kSAyopazamaMki samyakatva pAme. je jIvo opazamika samyakatvane pamanArA hoya teo te pAme; 2010_03 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jaina dharmanA puSpaguccha paraMtu evAM jIvo paNa hoI zake je A na pAmatAM anivRttikaraNa dvArA kSAryApazamika ja pAme. kalpasUtre kSAyopazamika mATe kayAM luptanI vAta karI che ? bIjuM saiddhAntika mata pramANe anAdi mithyAtvI jIvo je kSAyopazamika samyakatva pAmanArA hoya teo apUrvakaraNanA kALamAM jema graMthibheda kare che tema traNa puMja paNa apUrvaka2Na kALamAM ja kare che. ahIM bIjo zAstrIya mata evo che ke mithyAddaSTi jIva aupazamika samyakatva pAmyA vinA sIdho ja kSAyopazamika samyakatva pAmI zake che. te jIva apUrvaka2Na dvArA graMthibheda karI te kALamAM traNa puMja kare che pachI anivRttikaraNa dvArA traNa puMja paikInA zuddha puMjanA udayane pAme che te pAmI kSAyopazamika samyakatvanA pariNAmano svAmI bane che. je mATe kalpasUtre manA pharamAvI nathI kAraNa ke teno utkRSTa samaya 66 sAgaropamano che je 21000+21000=42000 ane te pachI kyAre paNa mokSano adhikArI banI zake che ne ? upara jaNAvelI mAnyatA pramANe jIva mithyAtva mohanIyanAM daLiyAnAM traNa puMja anivRttikaraNathI nahIM pama apUrvakaraNathI kare che. A carcAnuM kAraNa kalpasUtre kSAyopazamika samyakatva aMge nakArAtmaka nanno nathI jaNAvyo jevI rIte upazama ane kSAyika samyakatva lupta thayela che, tenA dvAra baMdha thaI gayA che. tethI kSAyika nathI te samajAyuM, kSAyopazamika (utkRSTa) zakya che te mATe mona sevyuM che, eTale ke hAra khullA rAkhyAM che. naLI jaghanya je aMtarmuhUrtanuM che te to A samayamAM zakya ja nathI ne. have upazama kema na maLe te tarapha najara pheravIe. carcA samajavA mATe punarukti doSa kSantavya gaNavo joie. darzana saptakano kSaya thAya tyAre kSAyika samayyatva pAmI zakAya je to zakya ja nathI ! jIva jyAre 8mA pachI 9mA guNasthAnake anivRttikaraNa ane tyAra pachI 10mA guNa ThANe upazama zreNi mAMDe tyAre sUkSma saM5rAya saMjvalana lobhano udaya hoi zake che. upazama zreNi mAMDato jIva 10 methI 11me guNaThANe AvatAM upazAMta karelAM kaSAya mohanIyano udaya thatAM paDIne 6, 7, 5, 4 ke prathama guNaThANe paNa pahoMcI jAya. jo te nigoda sudhI pahoMce to khela khatama ! tethI kalpasUtramAM upazamazreNine lupta batAMvI che. jyAre kSapakazreNi mAMDanAro jIva to A guNaThANe na thobhatAM sIdho 12mA guNaThANe AvI jAya che. A (ArAmAM 7mA guNasthAnake na javAya tethI 2010_03 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA devasika pratikramaNa 5 1 upazama zreNi zakya nathI te samajAyuM haze ? paraMtu darzana saptakano kSaya karI aTakI janAro jIva khaMDakSapaka zreNino hoI pharIthI teNe prayatna karavAno bAkI rahe che; paraMtu ardhapagalaparAvartakALanI aMdara aMdara ja tene mATe mokSa sunizcita ja che. bhale pAMcamA-chaThThA ArAmA mokSa zakya nathI paraMtu baMnenA 3jA 4thA ArAmAM supuruSArtha dvArA te zakya che ne ? baMne eTale utsarpiNI ane avasarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM. samApana karIe te pahelAM darzanasaptaka viSe uhApoha karI laie. jaina dArzanika siddhAnta samajavA ke AtmasAta karavA thavA tattvajJAnanI tAtvika carcAnuM spaSTIkaraNa ke visadIkaraNa mATe punarukti athavA anuprekSA jarUrI hoya che. tethI tene vigate samajAvavA mATe judI judI rIte, Dhabe rajU karavAnuM jarUrI bane che. | darzana saptaka viSe uhApoha karIe. atyAre teno upazama ke kSaya zakya nathI kemake upazama ane kSAyika samyakatva mATenI upazama tathA kSAyika zreNi lupta thI che. vidvAna vAcaka jANe che te pramANe anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo jevAM ke krodha, mAna, mAyA ane lobha uparAMta samyakatva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIya A sAtane upazamavA mATeno prayatna sAdhanAnA mArge haramaphALa bharAvI zake tema che. carcAnA pariNAma rUpe niSkarSa nIkaLe che ke A be ArAmAM upazama tathA sAyika zreNio lupta thaI gaI che. te samajamAM AvI gayuM paNa kalpasUtre lAyopathamika mATe kema mauna dhAraNa karyuM che ? tenI gUMca che. ApaNe jANIe chIe ke lAyopathamikanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che tathA utkRSTa sthiti 66 sAgaropamanI che. ahIM je jIvanuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM hoya te jaghanaya sthiti lAyopathamikanI pAmavAne pAtra che. vaLI, zAstra pramANe jaghanya sthiti pUrI thatAM kSAyika samyakatva eTale zapaka zreNi para ArUDha thavuM ja joie. jenA dvAra baMdha che ne ? je jIve 66 sAgaropama sthitinuM lAyopathamika samyakatva hAMsala karI lIdhuM che teNe to te dIrgha samayanI pratIkSA karavI paDe ne ? A baMne ArAnI kula sthiti maryAdA 42000 varSonI che je mudata daramyAna kSAyopathamika samyakatvanuM phaLa kevI rIte bhogavAya ? tethI baMne prakAranA lAyopathamika samyakatva maLe tema hovA chatAM samaya maryAdA viruddhagAmI hovAthI phAyapazAmika 2010_03 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 52 kSamyakatva ane te pachInAM pagathiyA kyAMthI sugama bane ? A AzayathI kalpasUtra zuM te aMge mauna dhAraNa karyuM che ? A muddA para jANakAra vidvAna sahRdayI tattvattA ke karmagraMthonA niSNAta jANakAra prakAza pheMke. vaLI kSAyopakSika samyakatva aneka vAra Ave ane jAya che. pAMcamA ArAnA jIvo chellA-chaThThA saMghayaNavALA hovAthI Aje ApaNe vadhumAM vadhu naraka sudhI ja jaI zakIe. AraMbhyasamAraMba, krUra karmo, abhakSya kSaNaNa, rAtribhojanAdine lIdhe ja ne ! chaThThA ArAne to dUrathI ja navagajanA namaskAra. teno vicAra dilane kaMpAvI nAMkhe che. A samaya daramyAna gADhatama mithyAtva kramika rIte vRddhigata thatuM rahevAnuM. tenA dvArA kusaMskAra, kurivAja, kukarmo, kucaritra, phudeva, kudharma, kuguru, kukaSAyonI karavata ke karAmata kevI haze je naraka-nigodanI sthiti samakakSa hoI zake. kevI rIte A samaya gALo vyatIta karavo te kaMI kalpanAnA kSetranI bahA2 haze ne ? samaya samayanuM kAma keTalAMye pudgalaparAvartomAM kare che, karyuM che ane karyA karaze. AjanI paribhASAmAM kahevuM hoya to teo epicurion philasUphInA himAyatI hoI zake che. teo cArvAka matanI philasUphImAM racyApacyA hoi teonuM maMtavya tathA karaNI A pramANe hoi zake cheH yAvajjIvet sukhaM jIvet RNaMkRtvA dhRtaM pibet / bhasmIbhUtasya dehasya kutaH punarAgamanaM bhavet / / virAdhaka jIvo viSe zAstrIya mata ApaNe upara joyo. tenuM phaLa kevuM hoi zake te pAMca ane cha ArAnA varNana parathI jANI levuM. A saMdarbhamAM ArAdhaka kone kahevAya ane teo viSe ati saMkSepamAM jANakArI laI laie. sudeva, suguru ane sudharmane mAnavAvALo ja sAcI zraddhAvALo che, samakita dRSTi che, ane ArAdhaka che. zrI jinezvaranuM vacana satya che tevI zraddhA na thAya tyAM sudhI AtmA AgaLa vadhI zakato nathI. Ane zrI haribhadrasUri mahArAjAe dharmanuM bIja kahyuM che. tethI samakitapUrvakanI siddhAMtAnusAra zuddhabhAvathI karelI dharmakriyA ArAdhanAmAM khape che, jenI kiMmata che, tenAthI mokSarUpa mahAna phaLanI prApti thAya che. TUMkamAM zraddhApUrvakanI kalyANanI kAmanAthI karelI kriyAnuM nAma ja ArAdhanA che. upara pramANe zAstrIya mata joyo te pramANe atyAranA hAlanA cAlu pAMcamAM 2010_03 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 rAI tathA devasika pratikramaNa ArAmAM jIvo ekaMdare virAdhaka hoya che. huMDAvasarpiNI jevA kaparA kALamAM dharma paraco batAve che. muktimAM pahoMcADanArI zreSTha dharma kriyAo ane zubha anuSThAno karatAM AtmA virAdhaka bhAvane pAmI saMsAra vadhArI mUke che, rakhaDapaTTImAM paDe che, janmamaraNanI paraMparA vadhArI mUke che. virAdhanA karI jIva ALasa ane pramAdamAM paDI saMsAra vadhArI mUke che. samakitI AtmAne virAdhanA atyaMta khaTake che kemake tene ArAdhanA game, virAdhanA atyaMta khaTake, ArAdhakapaNuM game, virAdhakapaNuM gamatuM nathI. rAyaparoNIyasUtramAM sUryAbhadeva bhagavAna mahAvIrane pUche che ke he bhaMte ! huM ArAdhaka ke virAdhaka ? mahAmuzIbate mAnavabhavamAM ArAdhanAnIapUrva taka sAMpaDI che tethI saMsAranI ALapaMpALa, jaMjALamAM mahAmuzIbate be-cAra ghaDI kADhI ArAdhaka ArAdhanA karavA tatpara bane che. keTalAka virAdhanA karI tene ArAdhanAmAM khapAve che, tethI virAdhanAnuM poSaNa kare che, teo usUtra apavAdanA nAme zithilAcAranuM poSaNa virAdhaka banAve. potAnI khAmI, UNapane DhAMkavI, bacAva karavo e mahAvirAdhanA che. khAmI-UNapane UNapa tarIke gaNanAra hajI ArAdhaka che. zithilAcAranuM svana karatAM tenuM poSaNa atyaMta bhayaMkara che, teo mahAvirAdhaka bane che. vartamAna kALamAM virAdhanAnA kAMTA vAgatA vAra lAgatI nathI. Dagale ne pagale AjanA kaluSita ane jaDa vAtAvaraNamAM kAMTA verAyelA paDyA ja che. jo saheja bhUlyA, koinI hAmAM hA pADI, vagara vicAre deva-guru-dharmanI viruddha bolAI gayuM. niMdAkuthaLI thaI gaI, TIkATippaNImAM paDI gayA, azAtanA ke avahelanAmAM paDI gayA to AtmAne kaDavA mAThAM paLa asaMkhyAta varSo sudhI bhogavavA paDe te hakIkata che. virAdhanA ghaDI-beghaDInI paraMtu tenA kaDavA phaLa asaMkhyAta varSo sudhI bhogavavAnAM ! tethI zakya teTalI ArAdhanAnA khapI bano. bhUlecUke AtmA virAdhanAmAM na sarakI paDe teno khUba khUba khyAla rAkhavo. keTalIka vAra dharmanA zubha anuSThAno ayogya AtmAne virAdhanAnuM kAraNa banI zake che. deva-guru-dharma para vAta vAtamAM zaMkA, kuzaMkA karanAra niMdA-kuthalImAM paDanAra, A guru mArA ane A tamArA evI bhedanItimAM paDanArA, eka bIjAnA dUSaNo jonArA, potAnA mAnelA gurumAM dekhItA doSono DhAMka-pIchoDo karanArA, bIjA sAdhu mahAtmAone achatA kalaMko denArA, DIMDI pITIne chaDecoka jAhera karanArA, evA AtmAo siddhAnta 2010_03 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jaina dharmanA puSpaguccha mujabanI dharmakriyA karatA paNa, tapa-japa ke tyAga AcaratAM virAdhaka bane che. gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmA svAmI pharamAve che ke "je AsavA te parivA." keTalIkavAra ArAdhaka AtmAne keTalIkavAra AzravanA sthAno saMvaranA sthAno banI zake che; ema virAdhakane saMvaranA sthAno AzravanA sthAno banI jAya che. ArilAbhuvanamAM darpaNamAM jovuM AzravanuM kAraNa saMvara banI jAya che. vinayaratnane rajoharaNAdi saviranA kAraNo AzravanA kAraNo bane che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM kulavAlake gurunI AzAtanA karI, avinItapaNe virAdhaka dazAne pAmI sadgurunA samAgamamAM AvavA chatAM paNa ArAdhakabhAva pAmI na zakyA, virAdhaka banI durgatinA dhAmamAM pahoMcI gayA ! tethI dharmanI ArAdhanA ArAdhaka banI kare to dharma acUka phaLaze. deva-gurudharmanI sevA-upAsanA-bhakti karI anaMta AtmAo agAdha saMsArasamudra tarI siddhi-sodhamAM sIdhAvI gayA tevI rIte virAdhako saMsAra samudramAM kheMcI gayA, DUbI gayA. zrI samavAyAMga sUtramAM bAra aMganuM svarUpa samajAvyA pachI zrI sudharmAsvAmI kahe che ke bhagavAna AgaLanA sUtramAM jaNAve che ke A bAra aMganI virAdhanA karI anaMtA jIvo cAra gati rUpa saMsAramAM khUba bhame che. vartamAnakALamAM aneviSyakALamAM paNa anaMta jIvo virAdhanA karI bhame che. A phuTapaTTIthI ApaNe ApaNI jAtane tapAsavAnI che. 50 gAthAnA vaMdita sUtramAM kSatio mATe paDikamavAnI vAta vAraMvAra karI che. tathA 43 mI gAthAmAM tasya dhammassa kevalipattassa abhuDhiomi ArAhaNAe, viraomi virANAe tiviheNa paDijhaMtovaMdAmi jiNe cauvIsa (43). muhapattinA 50 bolamAM pariharavAnI vastuo gaNAvI che, temAM "jJAnavirAdhanA pariharuM. darzanavirAdhanA pariharuM, cAritra virAdhanA pariharuM'mAM virAdhanAne pariharavAnI vAta karI che. virAdhanAthI gabharAI javAnuM nathI. te jo ArAdhanAmAM pariName to beDo pAra thaI jAya. tenAM keTalAMka dRSTAMta joie. nayasAranA bhavamAM mahAtmAnA samAgamathI samakitI banyA pachI trIjA bhavamAM abhimAne thakI "kavilA ilyupi ihayaMpi" usUtra dvArA virAdhanAnuM phaLa, kroDAkoDa sAgaropama sudhI bhogavavuM paDyuM. jamAlie "kaDe pANe kaDe' bhagavAnanA vacanane barAbara nathI evuM usUtra 2010_03 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI tathA devasika pratikramaNa papa vacana bolI virAdhanA karI tethI saMgha bahAra thayA ane saMsAra vadhArI mUkyo. aMjanA suMdarIe paramAtmA jinezvaranI mUrtine ukaraDAmAM nAkhI virAdhanA karI azubhama upArja 22-22 varSo sudhI bhAre duHkha sahana karavuM paDyuM. satI draupadIe tapasvI munine jANIne kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorAvI virAdhanAthI aneka bhavomAM duHkha bhogavyuM. anaMta kALa sudhI saMsAramAM rakhaDavuM paDyuM, je virAdhanAnuM ghora pariNAma che. zrIpAla rAjAe zrIkAMta rAjAnA bhavamAM muninI ghora AzAtanA karI, munine koDhiyA kahyA, pANImAM DubADyA, DumanuM kalaMkathI tene A bhavamAM bhayaMkara koDha, DUmanuM kalaMkAdi AvyA, paraMtu ArAdhanA thakI navamA bhave tIrthakara thaze. jJAnanI AzAtanAthI mApatuSa munie pUrva bhavamAM virAdhanA karI tethI mAruSa ane mA tuSa" pada paNa kaMThastha karI na zakyA paNa prayatna cAlu rAkhyo. bhAvanAmAM caDhatAM kevaLajJAna pAmyA ! Aje jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhanonI Dagale ne pagale virAdhanA thaI rahI che. nirAza thavAnuM kAraNa nathI. ArAdhanAthI rUDAM phaLa prApta thaI zake che jenA saMkhyAbaMdha dAkhalAo mojuda che. ghora paramAtmAo ane adhama AtmAo muktie pahoMcyA che jevAM ke mahAtmA daDhaprahArI. naMdiSaNa, arjunavALI, naTaDImAM mohita thayelo ilAicikumAra navayauvana muninI nIcI dRSTi joI prabhAvita thaI kevaLajJAna pAme che, hoDI tarAvanAra bALa muni aImutta muhapatti paDIlehatAM muktipurI pahoMce che. aMtima tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM zAsana zAstra pramANe pAMcamA ArAnA eTale ke 21000 varSonA aMta sudhI kriyAzIla rahevAnuM che. ahIM paNa je zrAvaka-zrAvikA, sAdhu-sAdhvI jeo cothA-pAMcame ke chaThThA-sAtame guNasthAne che te mAnI laie to teo svaprayatnAnusAra thoDoka paNa dharma ke ArAdhanAdi karI zakatAM hovAM joie. sAdhu-sAdhvI zasatra niyamAnusAra savAra-sAMja pratikramaNa karatA haze ja ne ? devasiya, rAI, pAkSaki, cAturmAsika, sAMvatsarika, A pAMca pratikramaNanuM Ayojana svayaM zrI zAsanapatie A pAMcamA ArAnA A kSetranA jIvonA AtyaMtika hitanA AzayathI karyuM che. vaLI ApaNe jANIe chIe ke prathama ane aMtima tIrthakaronA samaye kSati ke aparAdhAdi thayAM hoya ke na hoya to paNa 2010_03 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha sAdhu-sAdhvIe pharajiyAta devasiya ane rAI pratikramaNa to avazya karavAM ja joie. jyAre te sivAyanA vacanA 22 tIrthakaronA samayamAM kare ke na kare to cAle paraMtu bhUla ke kSati na thaI hoya to kare ja. rAI paheluM ke devasiya ? A prathama iMDu pahelAM ke maraghI ? anyonyAzrayImAM koNa paheluM ane bIjuM koNa teno nirNaya karI zakAya tema nathI. tIrthakaro sUtrathI ane gaNadharo arthathI AgamanI racanA kare che. gaNadharonA mastaka para vAsakSepa nAMkhI teone temanA kArya mATe mahora mAre che. A kArya rAte nahi paNa divase ja thAya tethI gaNadharo pratikramaNa prathama devasiya kare ane te pachI ja rAI kare. saMdhyAkALa eTale AvatA ane jatA samayano saMgamakALa tethI anaMtajJAnIoe dharmanI ArAdhanA mATeno A kALa zreSTha kahyo che. ArAdhanA mATe zeSa kALa karatAM A kALa adhika sahAyaka thAya che. 2010_03 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo ane chaThTho Aro jainadarzana pramANe pratyeka pudgala parAvartamAM asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNI vyatIta thaI jAya che. pratyeka cha cha ArAo hoya che ane pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNI 10 kroDAkoDa sAgaropamanI hoya che. jainonA parvomAM sarvazreSTha parvane parvAdhirAja paryuSaNa kahevAya che. A parva daramyAna kalpasUtranuM vAMcana karAya che. A mahAna sUtramAM zrI sarvajJa vItarAga paramAtmAe kahela utkRSTa koTinA AcArane, utkRSTa koTinA saMyama ane tapane, utkRSTa koTie AcarI potAnA AtmAne paramAtmA banAvanArA zrI tIrthakara devonA paramAtmA banavAnI preraNA ApanArAM pavitra jIvanacaritro che; tathA zrI tIrthaMkara paramAtmAoe kahelA ucca koTinA saMyamatapaniSTha jIvanane jIvanArA svAra kalyANa karanArA AcAryAdi mahAna gurudevonAM jIvanacaritro che. tema ja AtmAne paramAtmapada apAvanArI evI zrI sAdhu bhagavaMtonI AcAra praNAlikA eTale ke sAdhu-samAcArI che. kalpasUtra zabdamAM je "kalpazabda che tenA anekArthomAMthI ahIM teno eka artha "sAdhusaMtono AcAra' abhipreta che. tenA 10 peTA bhedomAMthI AThamo kalpa te "pratikramaNa' kalpa che. pratikramaNa kalpa pramANe prathama ane aMtima 24 tIrthakaronAM sAdhu-sAdhvIone doSa lAge ke na lAge to paNa devasika ane rAI pratikramaNa sAMje ane savAre avazya karavAnAM hoya che. temaja pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNo paNa avazya karavAnAM hoya che. 24 tIrthakaromAMthI madhyanA 22 tIrthakaronA vArAnA sAdhu-sAdhvIone doSa lAge to sAMje devasika ane savAranA rAI pratikramaNa karavAnAM hoya; doSa na lAge to devasika ke rAI karavAnA hotA nathI. temane pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNa paNa karavAnAM hotAM nathI. teo saraLa, saMniSTha cittavyApAravALA hovAthI AvI vyavasthA karavAmAM AvI che. baMne rAI tathA devasika pratikramaNanI samaya maryAdA ekasarakhI 48 miniTanI che. baMneno prAraMbha sarakhI sAmayika levAnI vidhithI karAya che. cha AvazyakonAM nAmo A pramANe cheH sAmayika, cauvismatho, vAMdaNA, paDikkamaNuM, kAussagna ane paccakakhANa. emAM pratikramaNa cothA sthAne che. sAdhu-sAdhvIoe upara 2010_03 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 58 joyuM te pramANe baMne pratikramaNo avazya ka2vAM ja joIe ane te paNa UbhA rahIne. AjanA jamAnAmAM varSa daramyAna baMne pratikramaNo karanArA zrAvikA tathA zrAvakonI saMkhyA AMgaLIe gaNI zakAya teTalI paNa kharI ? zrAvikAo kadAca vadhAre saMbhavI zake. badhA yuvAno kadAca na karI zake paNa AkhuM varSa karanArA vRddho keTalAM ? rAI pratikramaNamAM khamAsamaNuM daI rAtri daramyAna nidrAmAM lAgelAM pApo mATe 'phusumiNa, dusumiNa' mATe kAussagga karAya che, je daivasikamAM nathI karAto. cAra logassano A kAussagga sAgaravaragaMbhIrA sudhI karavAno che ane te pachI pUro logassa gaNAya che. tyArabAda zrI jagaciMtAmaNinuM moTuM caityavaMdana karAya che, jemAM 15 abajathI vadhu zAzvata biMbone praNAma karAya che. daivasikamAM nAnuM caityavaMdana hoya che. ahIM caityavaMdana jaya vIyAya sudhInuM che jyAre devasikamAM namunthuNaM sudhI ja karAya che. daivasika pratikramaNa karanAre jo pANI AhAra lIdhAM hoya to prAraMbhamAM muhapattinuM paDilehaNa karI be vAMdaNA dIdhA pachI paccakakhANa karyA bAda caityavaMdana nAnuM karAya che. rAI-pratikramaNamAM caityavaMdana karyA pachI khamAsaNApUrvaka bhagavAnahaM, AcAryahaM, upAdhyAyahaM, sarvasAdhuhaM kahI AjJA mAMgI sajjhAya karAya che je devasikamAM nathI. bha2hesa2nI A sajjhAyamAM sadguNasaMpanna mahApuruSo tathA strIratnonI nAmAvalI ApI che, jeonAM nAma mAtrathI pApabaMdha tUTI jAya che. tyArabAda je muninI nizrAmAM pratikramaNa karAI rahyuM hoya temanI rAtri sukhamaya vyatIta thaI che? sukhamaya tapa karI zakAya che? koIpaNa jAtanI zArIrika ke mAnasika muzkelI vinA tamArI saMyamayAtrA sukhamaya rIte pasAra thaI rahI che? evA prazno pUchI rAtri daramyAna je kaMI duHciMtana, khoTI rIte bolavAnuM thaI gayuM, khoTuM AcaraNa thaI gayuM hoya te badala micchAmi dukkaDaM mAMgInamRtyurNa karI karemibhaMte, tassa uttarI karaNeNaM, annattha uccArI nimmalayA sudhI eka logassano kAussagga karI navakAra pachI Akho logassa uccaravo. tyArabAda sUtro, mUhapatti, vAMdaNAM, kAusagga vagere pachI 'sakalatIrtha' bolAya che. emAM atyaMta suMdara bhAvagarbhita tIrthavaMdanA che jemAM svarga, pAtAlAdi lokanA sarva tIrthonI vaMdanA karI sametazikhara, aSTApada, vimalAcala, giranAra, Abu, zaMkhezvara, tAraMgA vagere caityo, viharamAna jinavIza, anaMta siddhone 2010_03 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo ane chaThTho Aro 19 nizadina vaMdananI spRhA taduparAMta aDhI dvipanA aDhAra sahasra zIlAMganA dhAraka, pAMca mahAvratonA pAlana karI samiti, pAMca AcAro (paMcAcA2) pALI bAhyAbhaMta2 tapa karanArA munigaNo ke jeo guNamaNimAlA dhA2ka che temane vaMdana karI jIva bhavasAgara tarI javAnI vAMchanA seve che. rAI pratikramaNanuM atyaMta bhAvavAhI, suMdara, sarvakAmanAnI pUrti karanAruM tIrthavaMdanAnuM A kAvya rasavAhI tathA bhAvathI bharapUra che ! A baMne pratikramaNomAM uparanI vastu jarA vigate joI laIe. rAI pratikramaNamAM ThAu kahI caMdesu nimmalayarA sudhIno kAussagga pachI pukhkha2va2 pachI ATha aticAranI gAthAo Ave che ane ahIM navakArano kAussagga Ave che. AnAthI UlTuM eTale devasika pratikramamamAM kramamAM parivartana thAya che. AnAthI taddana UlaTuM eTale navakAranA kAussagga pachI 4 thoya ane vaMditAsUtra pachI eka logassa pachI pukhkharavara vagere Ave che. rAI karatAM krama UlaTo bane che. laghu zAMti stavathI devasika pratikramaNa pUruM karAya che. rAI pratikramaNamAM tyArabAda bhagavAnahaM, aThThAIjjesu pachI traNa khamAsamaNA daI zrI sImaMdhara svAmInA duhA, tyArabAda be caityavaMdana (je daivasikamAM nathI) karAya cheH eka zrI sImaMdharasvAmInuM ane bIjuM caityavaMdana zrI siddhAcalajInI ArAdhanArthe karAya che. te pahelAM khamAsaNA devApUrvaka pAMca duhA bolavAmAM Ave che. atre noMdhavuM joIe ke A baMne caityavaMdano saMpUrNa pUrepUrA karAya che. pachI arihaMta ceIANaM annatya bAda navakAranA kAussagga karI zrI zatruMjayanI stiti karI rAI pratikramaNa pUruM thAya che. have devasika tarapha vaLIe te pahelAM devasika pratikramaNa pUruM thatAM sAmayika pA2vA2no vidhi thAya che. ahIM parivartana Ama karAyuM che. baMnemAM caMdesu nimmalaya2A sudhI logassa kahI devasikamAM ahIMthI caukkasAya paDimallu... caityavaMda na AkAre besI kahI namrutyugraMthI jayavIyarAya sudhI uccArI mupatti paDilehavI ane tyA25chI bAkInI vidhi pUrI karAya che. rAI karatAM devasikamAM pAravA mATenI vidhi, jarA vistRta che. tulanAtmaka dRSTie vicAratAM rAI pratikramaNa vadhu bhAvavAhI, marmasthaLa sudhI pahoMcADanAruM che. rAImAM rAtri daramyAna traNa yogo dvArA je sAvadya yogo sevAyA hoya te mATe kusumiNa, dusumiNathI bhInA hradaye kSamA mAMgI che. ahIM 2010_03 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha je caityavaMdana che te ghaNuM moTuM tathA saMpUrNa karAya che. devasikamAM tema nathI. bharosaranI sakjhAyamAM paNa viziSTa cAritradhArI strI-puruSonI nAmAvali tathA temanA jevo Adarza sevavo joIe, preraNA levI joIe tethI te AvakArapAtra che. temAM chevaTamAM AvatAM be caityavaMdano mahAvideha sudhI pahoMcADe che. A rIte be pratikramaNomAM kaMIka AgavI bhAta tathA viziSTatA rAI pratikramaNamAM dRSTigocara thAya che. game tema, doSa sevAyA hoya ke na levAyA hoya to paNa baMne pratikramaNo dravya pratikramaNa na rahevAM joIe. te bhAvapratikramaNa thAya tevo prayatna karavo rahyo. te mATe bhavAbhinaMdI ke pudgalAnaMdI na thatAM, dunvayI ke svargIya kAmanAno tyAga karI, zuddha vicAro sevI tanmaya, tadAkAra, targatacitte, ullAsa, utsAha tathA karmakSaya dvArA samakita meLavavAnA zubha Adarzo rAkhI pratikramaNa karAya to samakitI thavAnI dizAmAM zubha pagaraNa mAMDyA che tema gaNAya. dhArmika anuSThAnAdi samakitanI prApti mATe karAya to bhramara-kITa nyAye eka divase te avazya maLaze ja. samakita mATe sAMsArika ke AdhyAtmika kriyA karatAM karatAM samakita ApaNA AMgaNe AvIne UbhuM ja raheze temAM zaMkAne sthAna na hoI zake, kAraNa samakita ane te paNa kSAyika vagara mukti sulabha nathI. jemaNe mukti meLavI che, meLavI hatI ane bhaviSyamAM meLavaze temaNe kSAyika samakita meLavavuM ja paDe. tenAthI ardhapudgala parAvartakALathI nyUna samayamAM mokSalakSmI varamALA paherAve ja emAM zaMkAne sthAna nathI. baMne pratikramaNonI AgavI viziSTatA joI laIe. rAI pratikramaNamAM prAraMbhamAM ja rAtri daramyAna traNa yogo dvArA sAvadya pAponuM prAyazcita karAve che. e cAra logassa ane eka saMpUrNa logassathI thAya che. tyAra pachI jagaciMtAmaNinuM suMdara bhAvagrAhI saMpUrNa caityavaMdana karAya che. pachInI sajhAya atyaMta Urmiprada tathA AtmAti preraka che. pachI sAdhu bhagavaMtonI sukha saMyamayAtrAnI pRcchA karAya che. logassano kAussagna pUrvaka pukakharavaradIvaDhe tathA siddhANaM buddhANa sUtra Ave che. chaThThA AvazyakanI muhapattinA vaDilehaNa pachI suMdara prabhAvaka tIrthanaMdanA rAImAM ja che. ekeka navakAranA kAussagna pUrvaka prAraMbhamAM nahIM paNa have ja thoyo Ave che. pachI traNa khamAsamaNA daI zrI sImaMdhara svAmInA 2010_03 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo ane chaThTho Aro duhA, tyArabAda AkhuM zrI sImaMdharasvAmInuM caityavaMdana tyArapachI pratyeka khamAsaNA bAda eka eka pAca zrI siddhAcalajInA caityavaMdana pUrve duhA Ave. pachI pharI zrI siddhAcalajInuM saMpUrNa caityavaMdana karI sAmAyika pAravAmAM Ave che. A rIte rAImAM kulle traNa caityavaMdana, bharosaranI sajhAya, tIrthavaMdanA, zrI sImaMdhara svAmI tathA zrI siddhAcalajInA pAMca duhA rAImAM ja sthAnApanna thayelAM che. devasika pratikramaNamAM prAraMbhe bhAta-pANI vAparyA hoya temane mATe muhapattinA paDilehaNa pUrvaka be vAMdaNA devAmAM Ave che. tyArabAda paccakakhANa karI caityavaMdana namutyurNa sudhInuM ja karI ekeka navakAranA kAyotsarga karI cAra thAya karAya che. pachInI badhI vidhi samAna ja che. ahIM paNa pUrvagata namoDasta vardhamAnanI traNa gAthA karAya che. strIo tene sthAne saMsAra dAvAnalanI traNa gAthA bole che. ahIM pama bhagavAnaha karI aDhAIjjasa pachI devasia pAyacchitta visohaNathaM cAra logassa pachI saMpUrNa logassa pachI sajhAya ane tyArabAda pharI cAra logassano saMpUrNa kAyotsarga ane namo arihaMtANaM kahI laghuzAMti stava uccArAya che. chevaTe darzAvelI A vigato rAImAM nathI. devasika pratikramaNa pAravAnI vidhi rAI karatAM judI ane jarA lAMbI che. mArA anubhava pramANe devasika pratikramaNa 48 miniTathI kaMIka ochA samayamAM pUruM thAya che, jyAre rAI mATe 48 miniTa ke tethI kaMI vadhu paNa lAge. suzrAvako ane suzrAvikAo sAmAyika, pratikramaNa pUjA, devavaMdana, vrata, japa, tapAdi anuSThAno kare ja jAya paNa te badhAM samakitanA ekkA vagara nirarthaka, vyartha jAya che to zuM karavuM ? A avasarpiNInA avaziSTa samayamAM bharatakSetramAMthI mokSa durlabha che to teno zo upAya ? gatAnugatika, saMmUrNima Dhabe je anuSThAnAdi karIe chIe tyAM pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI na thavuM tathA traNa yogomAM sAmarthyayoga paNa naSTa thayela che to dharma karavAnI je IcchA, AkAMkSA, hArdika Urmi, dharma sAdhavAnI je garaja, tAlAvelalI, tamannA IcchAyogamAM che tyAMthI AgaLa vadhI zAstrayogamAM AvavuM rahyuM. te mATe IcchAyogamAM AgaLa vadhatAM bIjI kakSAe zAstrayoganI pravRttimAM avAya che. emAM nidrA, vikathA, anupayoga, caMcaLatA, smRtibhraMza (vismaraNa), saMzayAdi sarve pramAdone tyajI zakti anurUpa athavA sarva zakti kendrita karI 2010_03 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha te te doSone nivAravA. tethI AtmA te te dharmArAdhanAmAM mana-vacana-kAyAthI ekAkAra thaI jAya che. emAM tanmaya lakSavALuM, anurUpa zubha lezyA ane adhyavasAyayukta spaSTa zuddha sUtra uccAraNa, sacoTa kriyAvidhi-pAlana, cokkasa zAstrokta kALa-mudrA-maryAdAnI jALavaNI tathA saMzaya, bhrama, vismaraNa, anupayogAdi vinAno mAnasika akhaMDa upayoga barAbara jhaLahaLatA rahe che. AnI pUrve santa barobara keLaveluM hovAthI sAdhanAmAM pramAdathI aticAra ane apavAdanuM sevana na hovAthI eTaluM UMcI kakSAnuM apramattapaNuM hoya che. Ama zAstrayoga AtmasAta thayA bAda sAmarthyayogano vicAra karI zakAya. upara jaNAvelA mArgo jo siddha thAya to ahIMthI mahAvidehAdi kSetromAM javA jeTaluM bhAthuM bheguM karI lIdhuM hovAthI samakti, are kSAyika meLavavAnI dizAmAM haraNaphALa bharI zakAya. te sivAya bIjo koI rasto nathI, Aro nathI. 2010_03 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA AhaMta darzana pramANe dara cha mahine eka jIva-(AtmA) siddha thAya che. temanA puNyanA paripAkarUpe nigodamAMthI eka jIva avyavahAra rAzimAMthI-kRSNapakSamAMthI zukalapakSamAM vyavahAra rAzimAM Ave che ane jo tenuM tathAbhavyatva paripakva thayuM hoya to ananta pudgalaparAvartathI bhaTakelo, achaDAto, kuTAto te paNa samakitAdi melavI mokSa sudhI pahoMcI zake che. tIrthakaronA jIvo paNa nigodamAMthI bahAra nIkaLelA hoya che. jaina darzanamAM te mATe be sIDI batAvI che. sIDIthI ja upara jaI zakAya che ! te be sIDI A pramANe che: vinaya sarva prathama guNa che ane vinaya prApta thatAM kramazaH mokSa sudhI pahoMcI zakAya che. vinayathI mokSa sudhInI sIDI dvArA guNAtmaka rIte AgaLa vadhatAM 'nisaraNInA guNAtmaka pagathiyAM' vize prazamaratikAra pUjya umAsvAti vAcakavarSe A rIte jaNAvyuM che. baMnemAM 14 pagathiyAM che. jema ke:vinayaphala zuzraSA, guruzuzruSArla zrutajJAnam | jJAnasya phala viratirviratiphala cADhavanirodhaH | 72 || saMvarala tapobalamatha tapAso nirjarA phala daSTam | tasmAta kriyAnivRttiH kriyAnivRrtayogitam | 73 | yoganiroghA bhavasantatikSayaH santatikSayAnmAkSaH | tasmAt kalyANInAM sarveSAM bhAjata vinayaH || 74 || vinayaguNanI parNasA zAstrakAramaharSioe khUba karI che. tene prAthamika AvazyakatA gaNI AcAranI kakSAmAM mUkI dIdhuM che. guruvaMdana bhASyanI gAthAmAM AcArassau mUla viNao' kahyuM che. vinayaguNanI prAptithI uttarottara mo7nI nisaraNI upara jIva AgaLa vadhato ekamAMthI bIjuM, bIjAmAMthI trIjuM ema phaLanI paraMparAe AgaLa vadhe che. vinaya mATe tethI to kahyuM che ke "vinayati dUrI karot aSTa vidhakarmANIti vinaya?' bIjI sIDImAM 14 pagathiyAM che. tenA para caDhaUtara thayA kare che. saDasaDATa chelle sudhI jaI zakAtuM nathI. 11 mA pagathiyA upara caDhelo jIva paDIne trIje, bIje, pahele mithyAtva guNasthAne ke khuda nigoda sudhI pahoMcI jAya che. A 14 pagathiyAM AtmAnA guNanI uttarottara vikAsazIla kakSA sUcave che. jagatanA sarve 2010_03 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha jIvo bhinna bhinna sopAno para UbhA che, krame krame AgaLa vadhe che. prathama sopAna jIvanI mithyAdazAnuM.ajJAnanuM sUcaka che. tyAM badhA bhA che. chelle pagathiyuM vaTAvI janAra mukta thaI jAya che. jema jema AtmAnA guNono vikAsa thAya, karmanA AvaraNono kSaya ke kSayopazama thato jAya tema tema AtmA eka eka guNasthAna AgaLa vadhe che. AtmAnA guNanAM sopAno che mATe guNasthAna kahevAya che. prathama mithyAtva guNaThANe jIvAtmA rAgadvezanI graMthI--gAMThane oLakhe che. pachI te bhedavA prayatnazIla bane, puruSArtha kare to chellA yathApravRtti karaNathI apUrvakaraNa karI ad bhuta zakti phorave che. anivRttikaraNanI prakriyAmAMthI pasAra thaI jIva sIdho cothA guNasthAne deva-guru-dharmanI sAcI zraddhA pAmI, tattvanuM vAstavika jJAna meLavI zuddha samyakdaSTi deva-guru-dharmanI sAcI zraddhA pAmI, tattvanuM vAstavika jJAna meLavI zuddha samyakdaSTi zraddhALu bane che. 14 guNasthAnamAM sopAno A pramANe che. mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirata samyadRSTi, dezavirati stuta sarvavirati, apramatta sarvavirati, apUrvakaraNa. anivRtti, bAdara saMparAya, sUkSma saMparAya, upazAMtamoha, kSINamoha. sayogI kevaLI ane 14muM ayogI kevaLI. guNasthAnamAM guNa zabda AtmAnA guNa ke guNonA vikAsa tathA tenuM sthAna, sthiti sUcave che. prathama guNasthAnane mithyAtva guNasthAnaka kahyuM che. mithyAtva ane chatAM paNa guNasthAna ? zuM vadatovyAghAta nathI lAgatuM ? paraMtu mithyAtvamAM rahelA jIvane paNa akSarano anaMto bhAga khullo che. najIvuM jJAna to che, jethI jaDathI judo batAvavA mATe A sthAnane mithyAtva guNasthAna kahyuM che. jo jJAnazUnya dazA hota to jaDa ane cetanamAM zo taphAvata rahe ? cothA guNasthAne pahoMcyA pachI vrata-niyama-paccakhANa dhAraNa karI pAMcamA guNasthAnake AvI dezaviratidhara zrAvaka bane che. ahIMthI AgaLa vadhatAM saMpUrNa AraMbha-samAraMbhAdino, pApAno tyAga karI, gharabahAra, kuTuMbakabIlo tyajI chaThThA guNasthAnake sarvaviratidhara pramatta sAdhu bane che. eka pagathiyuM AgaLa jaI sAtamA apramatta saMyata guNasthAne AvI apramatta sAdhu bane che. tyArapachI AThamAM apUrvakaraNa guNasthAnathI zreNino AraMbha kare che. be prakAranI zreNi cheH kSapaka zreNi ane upazama zreNi. upazama zreNei ArUDha 2010_03 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA AtmA Avaraka karmone upazamAvato jAya che. paraMtu dabAyelA karmo kyAreka uthalo mAre to te pAcho paDe, nIce paDe. AThamAMthI navame, dazama, agiyAramA sudhI ja jAya ane te avazya ahIMthI nIce ja sarake che. te jIva trIje mitra, bIje sAsvAdana, pahele mithyAtva guNasthAne ke nigoda sudhI paNa pahoMce to navAI nahIM. bIjo jIva ke jeNe kSapakazreNi mAMDI che tenuM dhyeya karmono bhukko bolAvI kSaya karavAnuM che, te jIva muLamAMthI ja jaDa kApIne karmono aMza paNa na rahe teno khyAla karato rahe che. AThame AvI je apUrva (je kadApi, kyAreya paNa) zakti phoravI nathI te phoravI kaSAyAdi karmono kSaya karavA navamAM guNasthAne pahoMce che. ahIM saMjvalana kroda, mAna, mAyAno kSaya kare che ane navamAM guNasthAne Ave che. hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsAdi tathA traNe vedano paNa hRAsa karI; manamAM rahela viSayika kAmavRttino aMsa paNa jaDa-mUlathI ukheDI vedanI vRttine pama sadaMtara TALI AtmadaSTi thaI jAya che. dezamAM guNasthAne sUkSma lobhAdi TALI saMparAya eTale kaSAyanA sUkSma aMza vihIna thine rahe che. kSapakazreNie ArUDha AtmA AgaLa vadhato AtmAnA zatrubhUta karmone hato, naSTa karI 11me upazamanA guNasthAnakane oLaMgI sIdho 12me kSINamoha guNasthAne AvI jAya che. ahIM mohanI jaDa samULagI naSTa thaI jAya che; kemake mohanA kSaya vagara mokSa zakya ja nathI ne ! mola zabdamAM mo eTale moha (mohanIya karma) ane kSa eTale kSaya, nAza, abhAva. tethI mohano kSaya te mokSa. AtmA mohavihIna, vItarAga, vItaSa eTale rAga-dveSanI graMthI vagarano thaI jAya che. 12methI terame uttama dhyAnanI prakriyAmAMthI pasAra thaI zukala dhyAnanA 1-2 stara vaTAvI trIjAmAM pravezI kevaLajJAna pAme che. atre te prakriyA batAvatAM pUjya umAsvAti vAcakavaryazrI tattvArthAdhigama sUtramAM jaNAve che ke : mohakSayAt jJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayAcca kevalam." 1 thI 12mA guNasthAnaka sudhI mohanIya karma khapAvavAnI uttarottara sAdhanA che. aMtarAyAdi karmo aMtarmuhUrta pachI nAza pAme tenuM udAharama Ama cheHgarbhasUryA vinaSyamAM yathA tAlo vinazyati | tathA karmakSaya yAti, mohanIye kSaye gate IT 2010_03 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha tyAra pachI sayogI ane ayogI guNasthAne mokSapurIno mahemAna bane che. cAra ghAtI karmono kSaya sAthe ananta-catuSTamInA guNo ananta svarUpe prApta karI AtmA sarvajJa, sarvadarzI bane che. bAkInAM cAra aghAtI karmo khAsa naDatAM nathI. tattvArthanI chevaTanI kArikA samajAve che ke ghAtI karmono kSaya thatAM yathAkhyAta cAritrane pAmelA bIjarUpa mohanIyAdi karmonA baMdhanamAMthI mahAtmAne antarmaLa dUra thavAthI snAna karelA, paramezvara eTale kevaLa jJAnarUpI Rddhi-aizvaryane meLavI parama zvaryavALA paramezvara bane che. ghAtI karmono udaya thatAM buddha, bAhyAbhyatara sarvaroganA kAraNo dUra thavAthI nirAmaya, sarvajJa, sarvadarzI jina, vItarAgI kevaLI bane che. te mATe 14 sopAno eka pachI eka caDhavAnAM cheH jemake siddhANaM buddhANaM pramANe pAragayANa paraMparagamANe jethI chelle sopAne mo7. AgaLa vadhIe te pahelAM AtmA tattva ke punarjanmamAM jana mAnanArA darzano jevAM ke islAma, khristI, "RNe kRtvA dhRta pibeta bhasmIbhUtasya dehasya kartha punarAgamana bhaveta' matavALA cArvAko vagere AtmAne ja mAnatA nathI. to pachI tenAM jevAM asaMkhyanI saMkhyAmAM saMsAranA anekAneka jIvone karma, kArmaNavargaNA, puNya, pApa, Azrava, saMvara, mokSAdi tattvo atyaMta aparicita hoya temAM navAI karavA jevuM nathI. pugalAnaMdI, bhavAbhinaMdI jIvo sarvagne ja mokSa svIkAre to paNa navAI pAmavA jevuM nathI ne ! jainonA parama punita paryuSaNa parvamAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA samakSa pavitra zrIkalpasUtranuM vAMcana thatuM rahyuM che. yajJa-yajJAdino jyAre bhAratamAM pracAra hato te samaye bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA samavasaraNamAM AvI rahelAM deva-devIne sAkSAt joI vismita thayelA 11 diggaja jevAM pAMDityathI phUlelA brAhmaNa paMDitaziromaNi tyAM upasthita thatAM eka pachI ekane nAmollekha, zaMkA, vedapadonuM virodhAbhAsI vacanotI zaMkA-kuzaMkAne vaza thayelA brAhmaNa paMDito sAthe bhagavAnano je vAda, saMvAda tayo tene gaNadharavAda tarIke oLakhavAmAM Ave che. A gaNadharavAda paryuSaNamAM chaThThA dine vaMcAya che. temAM 11 gamadharonI zaMkA tathA temanA nAmo A pramANe zrI indrabhUtine AtmAnA astitva viSe, zrI agnibhUtine karma viSe, zrI 2010_03 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA vAyubhUtine zarIra te ja AtmA ke judo, vyakti svAmIne paMcabhUtonA astitva viSe, sudharmAsvAmIne janmAMtara sAdRzya saMbaMdhI, maMDita svAmIne karmanA-baMdha mokSa viSe, mauryaputrasvAmIne devatAonI sattA viSe, akaMpita svAmIne naraka viSe, acalabhrAtA svAmIne puNa--pApa che ke nahIM te saMbaMdhI, maitAryasvAmIne paraloka-punarjanma che ke nahIM ? tathA prabhava svAmIne mokSa (nirvANa) che karuM 11 paMDitonI zaMkAo samasta mAnava samudAyanA mananI zaMkA che. sAmAnyathI vidvAna kakSAnA manuSyone paNa AtmA, karma, puNya, pApa, mokSAdi tattvo viSe zaMkA hoya che. zrI mahAvIra svAmInI A suMdara chaNAvaTa pachI 11 gaNadharo tathA temanA 4400 ziSyo sAthe A viSayo para samajaNa meLavI teo paNa AyuSya pUruM karI moka pAmyA hatA. have ApaNe mokSa viSe vividha dRSTikoNathI UhApoha karIe temAM mokSa eTale zuM, mokSa kaI gatimAMthI thaI zake, mokSa pachI jIva kyAM, kevI rIte, keTalI jagyAmAM, keTalA samaya sudhI, kaI rIte eka sthAnamAM badhAM te siddhazilAmAM samAI zake je 45 lAkha yojananI che, puruSa ane strI baMne tenA adhikArI che ? tyAM sukha kevuM, keTaluM, kAyamI kevA prakAranuM che vagere prazno udbhave che. mokSa eTale chUTA paDavuM; chUTakAro thavo, karmavihIna thavuM. AtmA jyAre karmanA baMdhanamAMthI sadAne mATe je sthAna, avasthAdi prApta kare te mokSa, mukti, muktAvasthA che. sUrya-caMdranA grahaNamAM jyAre te baMne chUTA paDe che tyAre temano grahaNamAMthI mokSa thayo kahIe chIe to ahIM karmakSaya, karmamokSa, jIvamokSanI vicAraNA apekSita che. mokSa mATe samyakatva pAmavuM atyAvazyaka che. te maLe to ardhapudgalaparAvarta kALamAM cokkasa mokSa nizcita che. mithyAtvI te kyAreya pAme nahIM, tethI kadApi teno mokSa nahIM. abhavIne mokSa viSe zraddhA, ruci thatI nathI. kemake te pudgalAnaMdI, bhavAbinaMdI che. samyakatvI bhavI jIva ja moka pAme. jAtibhavya ane durbhavyone kALanI suvidhA maLatI nathI, bIjAne suyogya sAmagrI maLanAra nathI. sarva pApakarmanA nAza vagara mukti, mokSa nathI. tethI "kRmnakarmakSayaH mokSaH". bhavyatva ane abhavyatvano bheda karmakRta nathI paraMtu svabhAvajanya bheda che. jemake koraDuM maga na ja sIjhe. to sarva prathama mokSa mATe samyakatva prathama kakSAnI zarata 2010_03 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 jaina dharmanA puSpaguccha che. tethI navatattvamAM kahyuM che ke: aMtamuhuramitta pi phAsiya hajja jehi sammatta | tesiM avaDhapuggala pariyaTTo ceva saMsAro | te meLavavA mATe "mohAdinAM kSayaH mokSaH' mokSa+mokala. sarva pApono bApa te mohanIya karmano kSaya thatAM tenA sAgarito lUlA thaI rahe che. karmono kSaya eTale mokSa. anAdi anaMta saMsAramAM anaMtAnaMta bhavo karyA pama mokSa na thayo ne ? tenuM kAraNa kAmaNavargaNA je AtmAne coMTatA karma banyA che temAMthI mukti thaI nathI. jevI rIte guMdarathI coMTelI TikITa ukheDavA pANImAM palALavI paDe, dharatImAM rahelA mATInA piMDamAM suSupta raheluM sonuM meLavavA mATe atyaMta uSNatA jarUrI che tevI rIte AtmAnI sAthe sAyujya pAmelA karmone chUTA pADavA mATe Azrava, baMdhane rokI, saMvara, nirjarAdithI AtmAne karmavihIna karavA mATe 12 prakAranA tapa, dhyAnAdi jarUrI che. je mATe "kaDANa kammANa na mokakhoti." vaLI "bhavakoDI saMciya karmo tavasA ninjarijjaI." jo karmano baMdha mAnIe ane mokSa na mAnIe to AtmA saMsAramAM paribhramaNa karato ja raheze. AtmA cetana che. "cetanA lakSaNo jIvaH " AtmAnuM lakSaNa upayoga che. upayoga jJAnadarzanAtmaka che. jJAnopayogathI AtmA jANe che; darzanopayogIthI jue che. pUjya vAcakavarya umAsvAtijIe tattvArthasUtramAM kahyuM che ke "upayoga lakSaNam" AvA AtmAne mokSa meLavavA mATe AryakSetra, ucca kuTuMba, zraddhA, zravaNAdi, tattvo maLyAM che, chatAM paNa anaMtAnaMta pudgalaparAvarta kALa sudhI 84 lAkha yonimAM cAra gatimAM vamathobhyA bhaTakatA, achaDAtA, kuTAtA, ghAMcInA baLadanI jema goLa goLa bhamyA ja karyuM che ne ? teno aMta kaI gatimAM AvI zake ? svastikanA sAthiyAnI cAra pAMkhaDIyomAM je urdhvagAmI pAMkhaDI che te manuSya gati sUcave che. tene mATe cAre gati zakya che. te deva, mANasa, tiryaMca ane narakagAmI banI zake che. mokSa meLavavA mATenI suvidhAno upayoga kare to apUrvakaraNAdi traNa kAraNo, saMjvalanAdi kaSAyono khAtmo bolAvI paraMparAe parAgati pAmI zake che. deva jo samyaktavI hoya to vratAdi kare paNa dIkSA grahaNa na karavAthI 4thA guNa sthAnakathI AgaLa jaI zakato nathI. devane mATe mRtyu bAda manuSya ane tiryaMca be ja gati che. samakitI deva manuSya thaI zake jene 2010_03 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA mATe ghaNI alpa saMkhyA teonI che jyAre ghaNo moTo bhAga tiryaMca ja bane che. narakano jIva deva temaja nArakI pharI nathI thato mATe tene mATe be ja gati manuSya ane tiryaMca ja che. tethI manuSya gatimAM AvyA chatAM ApaNe atyAra sudhI badhAM ja janmo vyartha gumAvyA che ema lAge che ? A gatimAM AvyA pachI zAstra batAvelA mArgo caramapudgala parAvarta, mArgAnusArI banavuM, te mATenI traNa zarato vairAgya, tIvra bhAve pAponuM AcaraNa sadaMtara baMdha ane ocityAdi guNadharmo AtmasAt karI samyakatva pAmI, tene sAcavavuM, vadhu ne vadhu nirmaLa karatA rahevuM vagere tathA zuddha hRdaye ane mane zraddhApUrvaka dharmAcaraNa karI cakrAvAmAM bhaTakatA cakrane baMdha karI zakAya. have mokSa pAmyA. hAthe thayuni ? mokSa kArya che, kevo che, temAM sukhAdi kevAM che, zarIra kharuM ? kevI rIte siddha zilAe rahevAnuM vagere vicArIe. nimnalikhita zloka pama te mATe upayukta cheHjinavacane anurakatA jinavacane karoti bhAvena ! amalA asaMktiSTA bhavanti paritta saMsArI ! jinavacanamAM anupama zraddhAvita thavuM, hRdaya tathA mananA sabhAvapUrvaka te vacanonI ArAdhanAdi karavAM, rAga-dveSAdi Atmazatru jevAM dUSaNo vagaranA thavuM, saMkaleza vaganA thavuM. tenA dvArA maryAdita saMsAra thaI zake che. caramAvartamAM AvI te saMsArane khAbociyA jeTalo banAvI zakAya. tiryaMca je trIjI gati che temAM cAra gatimAM jaI zakAya che. manuSya gatinI jema. kAraNa ke tiryaMca gatinA pazu-pakSI vratAdi grahI zrAvakanA pAMcame guNasthAnake jaI zake che. jemake bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdanAdi mATe jai rahelA aviratI paNa samyakatvI zreNikanA sainyanA ghoDAnA paga taLe eka deDako chUMdAyo, paNa zuddha bhAvanAnA baLe te ucca gati pAme che. dIkSA grahaNa karyA pachI jeno saMthAro jatAM-AvatAM sAdhu samudAyanA paganI dhULathI bagaDatAM kaMTALelo A muni bIjA dine bhagavAnane ogho pAcho ApavA Avyo tyAre bhagavAne kahyuM ke pUrva bhavamAM sumerUprabha hAthI tarIke traNa dina-rAta sasalAne bacAvavA paga Ubho rAkhyo tethI te mRtyu pAmelo hAthI te tuM che. vaLI evuM ja udAharaNa caMDa kozikanuM che. bujha caMDakauzika saMbodhane teno 8mA devalokamAM janma thayo. 2010_03 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 jaina dharmanA puSpaguccha carama tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA 27 bhavamAM 10 bhavo deva banyA, 14 bhavo manuSya banyA, 20mA bhave siMha (pazu-tiryaMca) banyA, 21 ane 19mA bhave narakagAmI thayA. manuSyalokamAMthI ja mokSe jai zakAya che. asaMkhya dvIpa ane samudromAM prathamanA aDhI dvIpo-samudronuM parimita kSetra manuSyaloka kahevAya che. tenI bahAra manuSyanI vasatI nathI. A aDhI dvIpa 45 lAkha yojana pramANa pahoLAIvALo kSetra che temAM 15 karmabhUmio jemAM bharata, erAvata ane mahAvidehanA 3, 6 ane 6 ema 15 kSetramAMnA manuSyo ja mo7 meLavI zake che. mahA videhamAM sarva samaye mokSe jaI zakAya, jyAre bIjAM bemAM trIjA-cothA ArAmAM ja mukti pAmI zakAya che. cauda rAjalokanA anaMtAnaMda jIvo ekamAMthI bIjI, trIjI, cothI gatimAM ghAMcInA baLadanI jema paribhramaNa kare che. 14 rAjalokamAM anaMtAnaMta jIvo nigodamAMthI nIkaLe che ane anaMtA bhavo temanA thaI gayAM chatAM paNa aMta na Avyo ! arerATI thAya che ? paNa teo manuSya thaI jinadharmanI ArAdhanA karI, jJAna-darzana-cAritra dharmanI ArAdhanA karI karmanI nirjarA karI, sadaMtara karmavihIna dazA pAmI siddha, buddha, mukta thaine traNe lokanI upara siddhazilAmAM kAyama mATe sthApanApanna thAya che. paraMtu te gati na maLe tyAM sudhI cAre gatimAM gamanAgamana traNe lokamAM cAlu ja rahe che. kemake zAstrakAro pharamAve che - taM kiMci naWi ThANe loe vAlagna mittapi | jatya na jIvA bahuso suhaduha paraMpara pattA || na sA jAI na sA jANI, na tat ThAma na taM kula ! na jAyA na muA pattha, sarve jIvo asaMtaso || tIrthakara bhagavaMtone paNa nigodamAMthI nIkaLyA bAda cAre gatimAM bhamavuM paDe che. tIrthakaronA bhavo samakita pAmyA pachInA ja gaNAya. A avasarpiNInA aMtima tIrthakaranA 27 bhava thayA. pArzvanAthanA 10 bhava thayA, zAMtinAthanA 12 thayA, prathama tIrthakara RSabhadevanA 13 bhava thayA, neminAthanA 9 bhava thayA, bhagavAna mahAvIra svAmI cAre gatimAM bhaTakyA che. temaNe 3jA, 16mA, 18mA, 20mAM A cAre bhavomAM moTA pApo AcaryA che. 3jA 2010_03 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 7 1 marIcinA bhavamAM zuddha cAritra bagADI tridaMDIpaNuM dhAraNa karI utsutrarUpaNA tathA abhimAna karyuM, 16mA vizvavibhUtinA bhavamAM dIkSA laI mAsakhamaNonI tapazcaryA chatAM bhAI vizAkhAnaMdIne mAravA niyANuM karyuM, 18mA tripRSTa vAsudeva thayA, tyAM siMhane jIrNa vastranA jema cIrI nAMkhyo, pachI uMghamAM khalela paDatAM zapyApAlakanA kAnamAM garamAgarama zIzuM reDAvyuM. 3jA marIcinA bhAvamAM abhimAnAdi pApanA paripAke 15mA bhava sudhI 6 vAra yAcaka-brAhmaNanA kulomAM janmA ja karyuM. nIca gotra karma 27mA bhAvamAM udayamAM AvyuM jethI 82 divasa devAnaMdA brAhmaNInI kukSImAM pheMkI dIdhA. 18mA bhavamAM siMhane phADavA, tathA zIzuM reDAvAthI 19mA bhavamAM 3 khaMDanA satuAdhIsa vAsudevane 7mI narakamAM 33 sAgaropama sudhI javuM paDyuM. bhagavAna cAra gatimAM pharyA che ne ? tevI rIte aviratI chatAM paNa samakitI rAjA zreNike samakitane kSAyika banAvyuM tathA zikAra karI je vaDe adamya atyaMta AnaMdanI parAkASThAe pahoMcyA (kevo meM zikAra karyo ?) tethI temane paNa prathama narakamAM 33 sAgaropama sudhInuM AyuSya bhogavI te pUrNa thatAM sIdhA narakamAMthI AgAmI utsarpiNamAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. emanI atre Aje bhAratamAM udayapuramAM mUrti paNa che ane jenI loko pUjA paNa kare che. temanA prathama gaNadhara kumArapALa thaze. zreNika rAjA manuSya, narakamAM nArakI te AyuSya pUruM karI sIdhA tIrthakara thaze. traNe gatimAM te jIva bhaTakyo. kevI karma taNI gati nyArI ! tiripaMca sivAyanI traNe gatimAM janmAdi grahaNa karyA. jIva ane karmano saMyoga eTale baMdha. temaja teno viyoga te mokSa. jo AtmAnA ekavAra baMdhAyelAM karmo na khape to zuM thAya ? jUnA na khape ane navA baMdhAtA jAya to zuM te karmanA DhagalA nIce dabAine jaDa thI jAya? pAriNAmika bhAvo dravyanuM svasvarUpamAM sthiratA nizcitapaNe rAkhe. jIva tethI kyAreya jaDa na thAya. bhavI kyAre abhavI thato nathI, abhavI kyAreya bhavI thAya nahIM. pAriNAmika bhAvonuM prAbalya che. karmaparaMparAnI dRSTie karma anAdi che. jIvakarmanI paraMparA paNa anAdi che. eka divase te khapatAM sAnta che. karma udayamAM AvI khape, udIraNA karI khapAvIe, AtmA supuruSArtha karI tene zUnya banAvI zake. jevI rIte eka vyakti lagna ja na kare to saMtAnanA abhAve teno velo AgaLa vadhato aTakI 2010_03 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha jAya. zuM tevI rIte jIvakarmanA anAdi saMbaMdhano nAza thaI zake ? saMsAramAM jIva anAdi kALathI karmapravAhamAM vahyA kare che. kAzmaNa vargaNAnA pudagalo anAdi che. jIvanI rAga-,nI pariNati anAdinI che. khANamAMthI nIkaLatuM sonuM prathama mATIthI samizrita che. tevI rIte nigodamAMthI nIkaLato jIva karma sAthe baMdhAyelo ja che. paraMtu koI AtmA siddha thatAM tenA mahAna upakArathI nigodamAMthI bahAra nIkaLI 84nA cakramAM bhaTakatA manuSyagatimAM AvyA. jema sonA ane mATIno anAdi saMyoga ghamaNa-agni AdinA saMyogathI chUTo pADI zakAya, dUdha-pANI mizrita thayelAne jema chUTA pADI zakAya tema samyagU jJAna ane samyam cAritrAdinI susAdhanAthI Atmapradeza para lAgelI karmanI badhI rajakaNo kheravI zakAya. zAstra kahe che ke "nANakiriyAhi mokakho, jJAnakriyA vyAM mokSa:" jevI rIte AMdhaLo ne pAMgaLo eka bIjAnI sahAya vaDe dAvAnaLamAMthI bacI zake tema jJAna-kriyA vaDe karmo khapAvI zakAya. karmono nAza thavAthI saMsArano nAtha thAya e yogya che. jIvAtmA karmono banelo nathI. karma jIva banAvyo nathI, jIve karma banAvyA che. karma saMsAranuM kAraNa kharuM paNa te jIvanuM kAraNa nathI. tethI karmanA nAzathI jIvano nAza mAnavo yogya nathI. karmanA nAza pachI jIva to rahe ja che. mATe mokSa jIvAtmAno che, karmano nathI. karma thakI, karmanA saMbaMdhanA viyogathI, saMyoganA nAzathI mokSa cokkasa che, je karmanA nAzathI siddha che. zuM badhA ja bhavyo mokSe ja jaze ? bhavya mokSe jaze ane nahIM paNa jAya. jemane sAmagrI te mATe maLI te avazya jaze paNa te vagaranA nahIM. jeTalA mokSe jaze te cokkasa bhavyo ja javAnA. jeTalA samyakatvI eTalA mokSe jaze ja ke jeTalA mokSe jaze te samyakatvI ja haze ? baMne tarko samAna kakSAe sAcA che. je je samyakatvI te te mokSe cokkasa ja javAnA. samyakatva bhavya jIvo ja pAme che. jeTalA samyakatvI teTalA bhavya ja kemake abhavya, jAtibhavya, durbhavya jaI zake ja nahIM ne ? je je samyakatvI te te avazya mokSe javAnA ja. je mokSe jAya che. gayA che ane javAnA te badhAM samyakatvI hoya ja. traNe kALamAM bhUta ane bhAvi ananta che. bhUtakALamAM anantA jIvo mokSa gayA. mokSe gayelA siddho ananta che. nigodamAM paNa anantAnaMta jIvo che. 2010_03 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 73 bhUtakALa jeTalo ja bhaviSyakALa che. 14 rAjalokamAM nigodanA anaMta goLAo che. Aja sudhInA kALamAM je ananta che te kALamAM nigodanA jIvonA anantamAM bhAganA ja jIvo mokSe gayA che. bhAvimAM nigodanA ananta bhAganA ja jIvo mokSe jaze. saMsAramAM anantA jIvo bhavasaMsAramAM raheze. anantA bhavya jIvo ke jeone sAhAyaka yogya sAmagrI nIhaM maLe teo, abhavyo, jAtibhavyAdi jIvo saMsAramAM rahevAnA ja che AthI saMsAra khAlI thI jaze tevI kalpanA karavI ja asthAne che. bhavya jIvo mithyAtvI paNa hoya, te samyaktva pAme tyAre samyaktvI bane che. bhavyomAM anantA mithyAtvI che; jyAre samyaktvI to mithyAtvInI saMkhyAnA anaMta bhAga jeTalA che. mokSa nitya ke anitya ? sat haMmezA utpAd vyaya, dhrovya yukta hoya che. tethI vastu mAtra nityAnitya che. muktAtmA utpAda-vyaya-dhrovya yukta che. eka jIva saMsAra paryAyarUpe nAza pAmI (vyaya); muktapaNe siddhAparyAyarUpe utpanna thAya che. saMcAraparyAyano nAsa, siddhaparyAyarUpe utpatti, upayogAtmakAdi jIvanA guNonI dRSTie jIva mokSamAM nitya ja hovAno. ghaDo jema nitya ane anitya che tema paryAyanI dRSTie anitya, mULa dravyanI apekSAe nitya, jIvatva-Atmatva, dravyarUpe ananta kALa mATe mokSamAM nitya rahe che. A rIte sarva vastu ekAnte nitya paNa nahIM ane ekAnte anitya paNa nahIM. tethI te nityAnitya che. mo-mohAdi, kSa-kSaya. TUMkamAM 'mohAdinAM kSayo mokSaH' mohAdi karma che. mohAdibhAvono sarvathA nAzanuM nAma mokSa. 8 karmomAM mohanIya sarva pApono vyApa, karmono rAjA, naSTa thatAM tenA sAgarito, 7 karyo lUlAM, nAkAmiyAba thaI jAya che. tethI 'kulnakarmakSaye mokSaH'. guNasthAnake 14 guNasthAnakanI sIDImAM A dArUNa mohanIya karma naSTa thatAM sayogI ane ayogI guNasthAnake AtmA ArUDha thAya che. . upara ApaNe joyuM ke bhavyAtmA mithyAtvI paNa hoi zake che. muhapattinA paDilehaNamAM samyaktva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIya traNenA parihAranI vAta karI che. ahIM paNa samyaktvanI sAthe mohanIya saMlagna che. to pachI bhavyAtmA mithyAtvI kema na hoi zake ? AtmA kevI rIte karma bAMdhe che te joie. kAryaNavargaNAnA pudgala paramANuo AtmAmAM Azrava mArge Ave che. tapAdithI kaMIka nirjarA kare che. paryuSaNa jevA 2010_03 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jaina dharmanA puSpaguccha punita parvamAM aThThAI, mAsakhamaNAdithI ghaNI karma nirjarA thaI, paraMtu pAraNA pachI chUTathI khAvAthI karma baMdha thato rahe. nirjarA ane karma baMdha atyAra sudhI cAlu ja rahyuM. akAma nirjarA karatAM sakAma nirjarAmAM vadhu karma khape. tapa vizeSa karavAthI karma kheMcI lAvI tenI udIraNAmAM lAvI khapAvI nAMkhavuM. saMpUrNa nirjarAthI mokSa thaI zake. navakAra maMtramAM savvapAvapaNAsaNo karavAno nirdeza karAyo che. taduparAMta mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogAdi hetu baMdha na thAya tyAM sudhI karmabaMdha cAlu ja rahe. tethI "karmamuktiHkila muktireva." kharekhara karmathI mukti e kharo mokSa che. jyAre AtmA supuruSArtha karI karmanA baMdhanamAMthI chUTI gayo tenA pariNAmarUpe azarIrI thavAthI mana, vacana, kAyA na hovAthI kaSAyAdi rAga-dveSanA pariNAmo na rahetAM mokSe cAlyA gayA pachI koipaNa prakAranA baMdhano na hovAthI 14 rAjalokanI Toce siddha zilA para sthira thaI sadA mATe rahe che, je tenuM mokSasthAna che. navAinI vAta to A rahI ke tyAM sukSma ekendriya sthAvara pRthvI, pANI, agni, vAyu temaja sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanA nigodanA goLA hoya che. taduparAMta tyAM aSTa mahAvargaNA kArmaNa pugalanA paramANu jyAM A ekendriya jIvo kArmaNavargaNA grahaNa karI karma bAMdhe che. AvuM hoya chatAM paNa mokSa pAmelo AtmA kema karma nathI bAMdhato ? siddhanA jIvo tyAM che, kArmaNavargaNA paNa astitva dharAve che chatAM paNa A AtmA kema karma nathI bAMdhato ? siddhanA jIvo azarIrI, mana, vacana, kAyanA abhAve, mithyAtvAdinA abhAve, kaSAyo na hovAthI, AzravAronA abhAve pama kArmaNavargaNA hovA chatAM paNa karma na baMdhAya te samajI zakAya tema che. rAga-dveSAdi koI pravRtti ja nathI to temAMthI nivRtti ja hoya ne ? te saMbaMdha kahyuM che ke:siddhANaM natyi deho na Au kamma na pANa joNIo || sAI-asaMtA tesi Thika jirNodhagame bhaNiA TV samajI zakAya ke zarIra na hovAthI nathI janma-maraNa, nathI karma, nathI indriyo, nathI zvAsozvAsAdi 10 prANI, nathI utpanna thavAnI yoni jethI tenI tti sAdi ananta che. siddhAtmAno kyAreya anta na thAya kemake teoe mokSa meLavI lIdho che. hindu dharmazAstramAM avatAravAdanI kalpanA karI che. temanA bhagavAna pharI 2010_03 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 75 pharI avatAra le che, janma laI lIlAdi kare che. jaina zAsanamAM tevI kalpanAne sthAna nathI kemake apunarAvRttimAM eka vAra jyAM gayA pachI pAchA AvavAnuM nathI, zA mATe pAchA mahA bhayaMkara bhavasAgaramAM DUbavA Ave ? kalyANa maMdiranI 41nI gAthAmAM te aMge kahyuM che - devendra vaMdya ! vidinAkhila vastusAra ! saMsAra tAraka ! vibho ! bhavanAthinAta trAyasva deva ! karuNAhrada mAM punihi, sIdantamadya bhayadavyasanAburAzeH | nirvANa eTale mokSa. te mATe kahyuM che ke :- "saMjama sAraM ca nivANI upara ApaNe joyuM te pramANe AtmA jainadarzana pramANe nityAnitya che eTale nitya paNa che ane anitya paNa. svadravya svarUpe nitya cheH jyAre saMsAramAM tenA paryAyo jevAM ke deva, manuSya, tiryaMca, nArakI paryAya vicAratAM te anitya paNa che. te lokanuM nizcita AyuSya pUruM thatAM tene eka pachI eka gatimAMthI karma anusAra bIjI gatimAM javuM ja paDe che. zuM AtmA sarvavyApI che? tevuM mAnanArAM darzano che tene vibhu eTale samasta saMsAranA sarva mUrta dravyono saMyoga karanArA; sarva mUrtadravya saMyogitva eTale vibhu jo tema mAnIe to ApaNane badhAM jIvonA sukhaduHkhAdinI anubhUti thavI joie, je zakya nathI kemake tevo koine anubhava nathI. AnA karatAM AtmAne potAnA jJAnaguNathI sayApI mAnavo e vadhu muktiyukta che. kevaLI AtmA jJAna guNathI samasta loka-alokamAM badhuM jANI zake che, joI zake che. A rIte vicAratA AtmAne vibhu na mAnatAM kevaLajJAnathI sarvavyApI mAnavo hitAvaha che. AtmA kyAM sudhI vicarI zake ? jyAre te aDhI dvIpanA kSetramAMthI zarIra choDe, mukta bane tyAre jugatie gamana karato eka ja samayamAM te cauda rAjalokanI Toca para siddhazilAe pahoMcI jAya che. tethI kahyuM che ke loagnamuvamayANa'. Rju-sarala gatithI 90nA aMze sIdho dharmAstikAyanI sAhAdhyathI lokAgre sthira thaI jAya che. prazra svAbhAvika rIte thAya ke te sarvazaktimAna tethI lokanI upara kema jato nathI ? jaI zakato nathI ? lokanI AgaLa aloka paNa loka karatAM ghaNuM vizALa ane vyApaka che. 4.5 lAkha yojana lAMbI pahoLI siddhazilA para sAMkaDemokaDe badhAMne tyAM samAvuM paDe che. jo tethI paNa upara jAya to mokaLAza 2010_03 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 76 maLe ne ? atre A samajavAnuM che ke jevI rIte zAMti karavAmAM dharmAstikAya sahAyya kare che tevI rIte sthiti karavAmAM, sthira karavAmAM sahAyaka tattva adharmAstikAya che. dharmAstikAya phakta lokamAM ja che tenI bahAra tenA abhAvathI alokamAM gati karavI azakya che. tethI jyAM sudhI sthiti sAhAyaka adharmAstikAya che tyAM sudhI pahoMcI sthira ja thavuM rahyuM. mATe kahyuM che keH kiM siddhAlayaparo na gI ? dhammAtmikAya virahAo / so gaI uvaggahakaro logamni ja masthi nAloe / / 1850 || tethI AtmA eka samayamAM deha tyajI, sAta rAjaloka kSetra kApI saraLa, sIdho gati karato gaMtavya sthAne sthira thaine rahe che. AtmAnA ATha guNo je karmothI Avarita thayelAM hatAM te mULa guNo jevAM ke anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra (zuddha cAritra-yathAkhyAta cAritra) anaMtavIrya, anAmI-arUpIpaNuM, agurulaghu, anaMtasukha (avyAbAdha sukha), ane akSayasthiti, AtmA akhaMDa skaMdha hovAthI eka samUhamAM hoya, sarva avibhAjya che. tethI paramANurUpa dhAraNa na karavAthI te acchedya, abhedya, akATya, adAhya, avibhAjya che. bhagavad gItAmAM paNa AvuM ja kahyuM che: mukti pAmelo AtmA lokAgre to pahoMcyo. gati sAhAyaka dharmAstikAya tyAM hovAthI te paDI zake pama te paDato nathI, sthira thaI rahe che. tenuM rahasya Ama batAvyuM cheH naha niracatao vA thANaviNAsapayaNaM na jutta se / nahakammAbhAvAo pumAkkiyA jAvo vAvi / / 1857 / / tenuM kAraNa A pramANe che. A sthAna AkAzanI jema nitya hovAthI vinAzazIla nathI; vinAzanA abhAve patana na thaI zake. vaLI patanAdi kriyAmAM karma je pradhAna kAraNa che te to tyAM che ja nahIM. AtmA sarvakarma mukta thayo che. tethI patananI zakyatA rahetI nathI. AtmAnA prayatnathI preraNA, AkarSaNa, vikarSaNa tathA gurutvAkarSaNa patananA kAraNanA abhAve muktAtmAne patana azakya che. saMsAramAMthI jIva mokSa pAmI siddhazilA je 14 rAjalokanI Toca para vyavasthita che tyAM pahoMcI kAyama mATe sthira thaI rahe che. have anaMtAnaMtata pudgalaparAvarta thaI gayA. zAstrAnusAra dara cha mahine eka jIva siddha thAya 2010_03 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA ane eka jIva nigodamAMthI bahAra nIkaLe. siddhazilAnuM kSetra maryAdita che. te 45 lAkha yojananA kSetra phaLavALI che. atyAra sudhImAM anaMtAnaMta jIvo mokSa pAmyA haze ane atre zAnta sthitimAM rahe che. prazna upasthita thAya che ke ATalI maryAdita jagAmAM te badhAMno samAveza kevI rIte zakya che ? ahIM A gAthAmAM prazna upasthita karyo cheH parimiyadeseDatA himAyA ? muttivirahittAo Byammi va nANAI diDhIo veLaruvami / 1860 || jevI rIte nRtya karanArI nartakInA upara te nRtya jonArA badhAMnI dRSTi eka para thaI zake che, athavA eka nAnI soyanA para anekonI dRSTi paDI zake che tevI rIte mokSa meLavanArAo viraha na hovAthI parimita kSetramAM samAi zake che. bIjuM udAharaNa dIvaDAonuM che. eka nAnA oraDAmAM ghaNAM dIvaDAnI jyota samAI zake che, dareka svataMtra che, eka bIjAmAM bhegI thatI nathI, badhAmAMthI be-pAMca-daza dIvaDAnI jyotane bahAra laI jaI zakAya che, janArAnI sAthe jyota paNa jAya che. tevI rIte anekAneka mokSa pAmelA ekatra rahI zake che. jyota bhegI paNa rahe, alaga paNa thaI zake che. A rIte aneka mokSa gayelA svataMtra tathA eka sAthe rahI zake. vaLI kALaparaMparA anAdithI che. konuM zarIra prathama hatuM, prathama nigodamAMthI koNa nIkaLyo ? prathama koNa mokSe gayuM ? Ano uttara Apavo asaMbhava che. jevI rIte maraghI pahelAM ke iMDuM ? rAtri pahelAM ke divasa ? tethI siddhonI Adi kahevI zakya nathI. parimita siddhakSetramAM siddho samAviSTa thaI zake che. te kahenAra kevaLI bhagavaMto che jeo jJAna, darzananA upayoga vaDe badhuM sAcuM joI tathA jANI zake che. tethI teonA prarUpita viSayomAM zaMkAne sthAna nathI kemake tameva sarca nissa ke je jiNe hi paiyaMm" eka zaMkA udbhave che ke zuM jIva-karmanA anAdi saMbaMdhano nAza thaI zake ? kemake karmapravAdarUpa saMsAramAM jIva anAdi kALathI che. kAzmaNavargaNAnA pudgalo anAdi kALathI che. rAga-dveSanI jIvanI pariNati anAdinI che. jema khINamAMthI nIkaLatuM sonuM mATI sAthe saMmizrita che. zA mATe te mizrita nIkaLe ? mULabhUta avasthAmAM jIva nigodamAM karma sAthe mizrita hato. nigodanI khANamAMthI 2010_03 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 78 ApaNe utpanna thayA chIe. 84nA cakramAM siddha thayelA jIvanA mahAupakArathI nigodamAMthI nIkaLI pharatA, kUTatA, athaDAtA, bhaTakatA manuSyagatimAM AvyA. Aja sudhI jIvanI sAthe karmano anAdi saMbaMdha cAlu ja che. kanakapASANavat sonuM tathA mArI anAdi kALathI saMyogAnvita ja che. prabhAsa gAdhara evuM mAne che ke anAdino aMta na thAya. jo temano viyoga na thAya to mokSa kevI rIte saMbhave ? upara joyuM te pramANe dhamaNa-agninA saMyoge mATI ane sonuM chUTA thaI zake. tevI rIte prayatna vizeSathI jIva-karma je anAdi kALathI bhegAM che te judA thaI zake. 'jJAna-kriyAbhyAM mokSaH' mAnI sAdhanAthI Atmapradeza para lAgelI karmarajakaNo kharI jaze. eka divasa saMyogamAMthI chUTI mukta thaI jaze. zrI pavitra jinAgama naMdisUtramAM uparanuM sUtra ApIne samyag jJAna-cAritranI sAdhanAthI ghaNAM karma khapI jAya che. tethI jJAnI mahAtmA zvAsocchavAsamAM karmano kaccaraghANa karI zake che. ATalA TUMka samayamAM akalpsa, adbhUta karmanI nirjarA kare che. tenI sAthe samyag-cAritra kriyAthI Azravano nirodhathI saMvara karI nirjarA vaDe karma kSaya kare che. tethI 'bhava koDI saMcitraM kamma tavasA nijjarijjaI.' zuM paryAyanA nAzathI dravyano nAza thAya ? deva, manuSya, tiryaMca, nArakI jIvanI cAra paryAya che. jo paryAyano nAza thAya eTale deva, manuSya, nArakI marI jAya to jIva naSTa thaI jAya ? kemake mRtyu pachI jIva dekhAto nathI, naSTa thaI gayo. jevI rIte sonAnI viMTI ogALI temAMthI ceIna, baMgaDI, nekalesa vagere banAvI zakAya che. ahIM viMTI paryAyano nAza thavAthI zuM suvarNa dravyano nAza thAya che ? nA. kemake A pratyakSa siddha vAta che. bIjuM saMsAramAM sonI suvarNanA seMkaDo paryAyo, ghATa, AkRtiothI AbhUSaNAdi banAve che chatAM mULa sonuM naSTa thatuM nathI. tevI rIte jIvAtmA mULa dravyanI deva, manuSya, tiryaMca, nArakI paryAya che je badalAya che kemake te parivartanazIla che chatAM paNa mULa dravya jIva kAyama rahe che. eka paryAyano nAza, bIjI paryAyanI utpatti. manuSya paryAya naSTa thaI pazu-pakSInI bIjI paryAya jIva dhAraNa kare che. A rIte jIvAtmAe ananta paryAyo badalI, ananta janma-maraNa dhAraNa karyA jemAM paryAyAntargata jIva eja che, badalAto nathI. tethI paryAyanA nAzathI dravyano nAza thAya te mAnyatA khoTI che. jIvanI saMsArI paryAyanA nAzathI utpanna thanArI muktAvasthAmAM jIva dravyano 2010_03 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 79 nAza thAya te mAnyatA bhUla bharelI che. dIpakanA nirvANanI jema dIpaka olavAtAM te naSTa thayo tema saMsArano nAza thatAM dIpakanI jema jIvano nAza thAya te yukti siddha thatI nathI. kemake paryAya utpAdavinAzazIla che jyAre dravya dhruva svabhAvI che, nitya che, jeno nAza nathI, zAzvata che, avinAzI che. kemake utpAda, vyaya, dhro, yukta sat paryAya mAtra utpAdavinAzazIla che, paraMtu dravya dhruvasvabhAvI che, nitya che. jeno nAza nathI te avinAzI zAzvata che. jethI jIvAtmA nitya, zAzvata tathA avinAzI siddha thAya che. mRtyu pachI saMsAraparyAyanA anna pachI jIvanI sattA, astitva mAnIe to mokSa siddha thaze. dIpanirvANanA bauddha siddhAnta pramANe jIvano abhAva mokSa mAnIe to koInA paNa abhAvane mokSa mAnavAno prazna upasthita thAya. abhAvane mokSa kahevo te abhAvane kaMIka che ema kahevAnuM thAya. tethI abhAva mokSa na manAya. saMsAranA aMta pachI eTale ke jIvanA mRtyu pachI nirvANa pachI jIvAtmA nitya rahe che to ja mokSanuM astitva thaI zake. tethI jIvAtmAno mokSa ja satya paNa che. jIvanI nAraka-manuSyAdi cAra paryAyo naSTa thatAM mukti paryAya utpanna thaI zake che, jyAre Atmadravya baMne paristhitimAM eTale ke paryAyonuM naSTa thavuM ane mukti paryAyanI utpattimAM Atma dravya kAyama, nitya, aparivartanazIla, avinAzI zAzvata rahe che. atre prabhAsa gaNadhara navo prazna upasthita kare che ke jema karmanA nAzathI saMsArano nAza thAya che tema jIvano paNa nAza thavo joie. kema ke karma konI sAthe baMdhAya che ? karma konA vaDe che ? jIvanA lIdhe ja ne ? jyAre karmano sadaMtara nAza thAya-kSaya thAya tyAre karmanA nAza thavAthI jIvano nAza thavo joIe. AthI mokSano prazna ja raheto nathI tethI mokSano abhAva mAnavo yogya che. kammaka saMsAro tannAse tasya jujajAI nAso | jIvattaka--kayuM tatrAse tassa ko nAso ? || 1980 tArI A vAta karmano nAza thavAthI saMsArano nAza thAya e mAnavuM yogya che. paraMtu jIvAtmA karmano banelo nathI. karmo jIvane nathI banAvatA. urdu jIve karmanuM sarjana karyuM che. karma jyAre jIvanA astitvanuM kAraNa nathI to pachI karmanA nAzathI jIvano nAza kayA AdhAre mAnI zakAya ? kAraNanAze kAryanAzano siddhAnta satya che. paraMtu karma e saMsAranuM kAraNa kharuM paNa karma jIvanuM kAraNa 2010_03 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 jaina dharmanA puSpaguccha nathI. tethI karmanA nAza thakI jIvano nAza mAnavo sadaMtara ayogya che. karmanA abhAvathI jIvano abhAva nathI thato. karmanA nAza pachI paNa jIvAtmA rahe che. mokSa jIvAtmAno che nahIM ke karmano. karmane lIdhe, karmanA saMbaMdha-viyogathI, saMyoganA nAzathI mokSa che je siddha kare che ke ApaNI vAta karmanA sadaMtara nAzathI siddha thAya che. tethI ja pU. vAcakavarya umAsvAti bhagavaMta tattvArthasUtramAM jaNAve che ke "kRtnakarmakSayo mokSa:' kuna eTale sadaMtara, samucA, saMpUrNa karmono (ATha) sarvathA nAzathI mokSa thAya. khANamAMthI nIkaLatuM sonuM jema prAraMbhAvasthAmAM mATIthI mizrita hoya che tema AtmA saMsArI avasthAmAM nigodamAMthI ja karma mizrita, karmabaddha, karmasaMyukta, karmothI joDAyelo hoya che. jJAnAvaraNAdi ATha karmothI saMyukta hato. tethI "kSIranIravat jIvakarmasaMyogaH anAdi:'. suvarNa pASANavat saMlagna hato. jevI rIte eka lokhaMDano goLo tapAve tyAre temAM soya paNa pravezI zakatI nathI. paraMtu temAM jema agni pravezI lAlacoLa agninA jevo banAvI de che tema asaMkhya pradezI AtmA kArmaNavargaNAnI rajakaNothI kALo dekhAya che. ahIM sudhI AtmAnI saMsArI avasthA che, karmajanya avasthA che je karmo saMsAramAM ja baMdhAya che. atyAra sudhI jIve anantapudgalaparAvarta kALa vyatIta karyo paraMtu AtmA kyAre paNa karmarahita thayo nathI. pravAhanI paraMparAthI AtmA karmothI lepAyelo rahyo che. navAM Ave ane junA lupta thatAM rahyA; udayamAM AvI khapI jAya. naSTa thatAM navAM baMdhAyA ja jAya. ekadhArI, avirata A kriyA cAlatI rahI tethI karmono sadaMtara nAza, saphAyo na thayo. te mATe nirjarAnI sAhATya levI joIe. jo ke nirjarA te mokSa nathI kAraNa ke mokSa tattvane juduM svataMtra zA mATe gaNAvyuM ? baMnene svIkArI na zakAya. ekane nirarthaka mAnavuM paDe. kone mAnavuM ? nirjarA athavA mokSane. eke nirarthaka nathI. baMne judAM svataMtra alaga tatvo che. dharma karanArane nirjarA pratyeka samaye pratyeka divase thAya che. sAthe sAtha Azrava paNa cAlu ja che. nirjarA be prakAranI che. sakAma ane akAma, athavA AMzika je roja roja thatI rahe che ane saMpUrNa, sadaMtara, sarvathA nirjarA thaI jatAM AtmAnA upara kArmaNavargaNAno aMzamAtra, paramANu suddhAM na rahe. AvI nirjarA jyAre thaI zake tyAre sarva sadaMtara saMpUrNa nirjarAthI AtmA sarva 2010_03 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 81 karmarahita, deharahita azarIrI avasthAmAM Ave che. jene mokSa kahI zakAya. tethI nirjarA mokSa nathI paNa nirjarA vaDe mokSa sAdhya thaI zake. sAdhya evA mokSa tattva mATe nirjarA sAdhana che. tethI tene nava tattvamAM baMne svataMtra, bhinnabhinna gaNAvyA che. kRtna karmakSaya: mokSa: emAM kRtna eTale saMpUrNa, sadaMtara tethI sarva karmano saMpUrNa kSaya te mokSa. namaskAra mahAmaMtra navakAramAM savvapAvappaNAsaNo paNa te ja artha sUcave che. vaLI eka prazna upasthita thAya che. ATha karmono utkRSTa sthiti baMdha sunizcita maryAdAvALo hoya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aMtarAya, vedanIya 30 kroDAkoDI sAgaropama, nAma-gotra 20 kroDAkroDI sAgaropama, mohanIya 70 kroDAkoDI sAgaropama tathA badhAMno AyuSya sAthe karmanI sthiti dhyAnamAM letAM te 230 sAgaropama+33 sAgaropama kula 33,00,000 sAthe gaNatAM te thavA jAya che. je nigodanA jIvo mATe zakAya che. A kALa to eka vAra bAMdhelA karmono che. ApaNe pratyeka samaye karma bAMdhIe chIe. Avaka vadhAre che, jAvaka tenI sarakhAmaNImAM ghaNI ochI che. palakArAmAM asaMkhya samayomAM dara samaye jIva sAta sAta karma bAMdhe che. je sAmAnya sthitimAM ochI hoI zake; paraMtu tIva adhyayavasAyamAM utkRSTa sthiti hoya che. roja-roja A sthiti cAlu che. karmono pravAha vaNarokyo vahyA ja kare che. Azrava, saMvara, nirjarA. karmo jema A janmanA che tema gata janmonA paNa che. tethI anantA janmamAM jIve anantA karmo bAMdhyA che. prathama kyAre bAMdhyA te zodhavuM AsAna nathI. nigoda avasthAmAM asaMkhya janmo thayA. eka samayamAM tyAM 16 vAra janma ane 17 vAra mRtyu thAya che. tyAMthI nIkaLI tyAre gatimAM 84 lAkha yonimAM bhaTakatA, kUTAtA asaMkhya janma vItI gayA. tethI teno cheDo zodhavo muzkela che. mATe jIvanI sAthe karmono saMbaMdha anAdi che. anAdi kALanA karmo jema bAMdhyA tema kSaya paNa karatA gayA. caramakALamAM pravezI eka kroDAkroDathI asaMkhya palyopama ocho karI supuruSArtha karI cothA aviratI samyagu guNasthAne AgaLa vadhatAM kSapakazreNie jo caDhavAnuM bhAgyamAM tathA bhavyatvanA paripAke hoya to 13-14 guNasthAne akSayasthiti mokSa saMbhave. jema kuvA para reMTamAM pANIthI bharAto ane khAlI thato ghaDo upara nIce satata jAAva kare che tema AMzika nirjarA, pharI baMdhanI ghaTamALA ghaDyA ja karI 2010_03 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jaina dharmanA puSpaguccha kemake jIvanI mana-vacana-kAyAnI pravRtti kaSAya tathA adhyayavasAyAdithI satata cAlu ja rahI che. jema karmono saMbaMdha anAdi che tema nirjarA paNa anAdi che. je sadAkALathI satata cAlu che. nirjarA pachI baMdha ane nirjarA, AMzika rahI to pachI mokSa kevI rIte zakya bane. eka bhavyAtmA virAgavRttithI, prerAI lagna na karI, dIkSA laI le to teno vaMzavelo AgaLa aTakI jAya; tema eka AtmA karmonA pravAhane aTakAvI de, AzravanA mArgane baMdha kare, te rokI de ane satata prakRSTa nirjarA karato ja rahe to karmono nAza zakya bane ne ? gharanA bArI-bAraNAM ja satata baMdha rAkhIe to kacaro kyAMthI bharAya ? vaLI pANIthI sApha karavAmAM Ave to dhULa vagere kyAMthI bharAya ? jamIna zuddha sAphasutharI thaIne rahe. tevI rIte eka AtmA bahArathI pravezatAM karmonA pravAhane baMdha kare, tene rokI de, saMvaranI prakriyA pachI satata saMpUrNa nirjarA karyA ja kare to eka divasa te AtmA sadaMtara, saMpUrNa, sarvathA karmavihIna thaI jAya. A sthiti te ja mokSa. ApaNe kahI zakIe ke karmamukti kila mukti reva. AtmA je ATha karmonA AvaraNathI Avarita thayela che te AvaraNo khasI jatAM te AtmA karmathI vimukta thaI, mokSa pAme che, AvaraNa rahita thatAM te potAnI mULa sthiti prApta kare che. jema vAdaLothI DhaMkAyelA caMdra, sUryAdi vAdaLo khasI jatAM potAnI mULa sthitie AvI jAya che. jema kastUrI, mRganI DuMTImAM kastUrI hoya paNa tenuM bhAna na hoya tevo mRga jaMgalamAM bhaTakyA pachI lothapotha thaI, thAkIne natamastake Ubho rahe tyAre tene khabara paDe ke kasturI to mArI pAse ja che, bhaTakavAnI jarUra na hatI. have te jema na bhaTake tema jIva jyAre AtmAnI AsapAsa 8 karmAvaraNo dUra karI de eTale te karmonA pAzamAMthI mukta bane, potAnI mULa, maulika zAzvata sthiti saMpAdana kare, karmothI mukta thaI mokSa meLave. mokSa kaMI eka sthaLethI muMbaIthI pUnA, vaDodarA, kalakattA javAnuM nathI. atre baMne sthaLo alaga che paraMtu mokSa pAmavo eTale AtmAnI mULabhUta svasaMvedya, svAnubhavathI maLatI potAnI ja mULa sthiti prApta karavAnI che, te saMpAdana karI svAnubhavano viSaya banAvavAnI che. kevI dRSTithI karma karAya che, vicArAya che te ghaNuM mahattvanuM che. karmagraMthanA racayitA devendrasUrie nirUpaNa karyuM che ke - 2010_03 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA "kiI jIeNa jaNa to bhaknae kamma'. vaLI zrI umAsvAtijIe tattvArtha sUtramAM A vAta A rIte rajU karI cheH kAya-vAmanaH karmayoga:' kAyA, vacana, mananI kriyAthI karmayoga che. vaLI "manaH evA manuSyANAM kAraNa baMdhamokSayoH'-prasannacaMdra rAjarSi sAtamI narakamAMthI palakArAmAM kevalya ane moDhAmAM grahaNa na karavA chatAM paNa taMduliyo matsya sAtamI narake tenA be udAharaNo atre rajU karyA che. mokSa meLavyA pachI azarIrI hovAthI, zarIrathI sarva pravRttio, kaSAyo, adhyayavasAyAdinA abhAve karmavihata ayoga sthiti nitya, niraMtara, zAzvata sthiti bhogavavAnI hoya che. A pramANe vicAravimarzanA sAra saMkSepamAM jaNAvavuM hoya to mokSa e jIvAtmAnI eka caramAvasthA che. mokSa mAnavA mATe AtmAne mAnavo ja paDe. AtmAnI utpAda-vyaya-dhrauvya avasthAmAMthI prathama be eTale saMsAra ane tenI dhruvAvasthA te ja mokSa. je AtmasvarUpe che te mokSa che. mATe mokSamAM AtmA sadAya dhruva-nitya svasvarUpe che. tethI karmasaMyukta azuddha AtmA te saMsArI; je saMpUrNa karmo vihIna banI jAya tyAre tene muktAtmA kahevAya, siddhAtmA kahevAya. AthI AtmAne svIkArIe to ja mokSa manAya nahItara na manAya. have je je darzano jevAM ke khristI dharma, IslAma dharma, cArvAka, bauddhanaiyAyikAdi anAtmavAdI darzano teo AtmAne ja mAnatA nathI to pachI mokSanI vAta ja dUra rahI. Atma tattva svIkArIe to ja mokSa tattva svIkArAya, bIjI rIte mokSa tatva mAnatA AtmA tattva ApoApa svIkRta thaI jAya. Ata darzana AtmavAdI ane mokSalakSI dharma tathA darzana che. AtmAno sarvathA abhAva mAnanArA bauddho nirvANa pachI AtmAnuM astitva mAnatA nathI, teo narAtmavAdI che. je vyAjabI nathI. nirvANa pachI AtmA dhRvarUpe nitya rahe che. sarvathA te nAza pAmato nathI. dIvo olavAyA pachI pariNAmottara pAme che, aMdhakAramAM pariName che je joI zakAya che. jemake A oraDAmAM ajavALuM che, ahIM aMdhAruM che. dIvo navA svarUpe ApaNI AgaLa Ave che. te sarvathA nAza nathI pAmato. tevI rIte AtmA paNa jyAre mokSa pAme che, parinirvANa pAme che tyAre nAza na thatAM avyAbAdha, AtyaMtika sukharUpa navA ja pariNAmAntarane dhAraNa kare che je saccidAnaMda svarUpa che. sarva prakAranA 2010_03 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. jaina dharmanA puSpaguccha duHkhanA abhAvanI sthiti pAme che. mokSamAM sukha kharuM ane te kevA prakAranuM hoI zake. sukha sAmAnya rIte viSayabhoga vaDe anubhavAya che je Indriyo vaDe bhogavI zakAya. Indriyo makAnanA bArI-bAraNAnI jema zarIra sAthe saMkaLAyelI che. mana paNa jarUrI che kAraNa ke manathI paNa manasubA ghaDI sukhAnubha meLavI zakAya che. mana sahita pAMce IndriyonA trevIsa viSayono anubhava laI zakAya che. muktAtmA azarIrI che to Indriyo, viSayo manAdi vagara muktAtmA kevI rIte upabhoga kare ? bhoga bhogavyA vagara sukha kyAMthI zakya bane ? tene to ananta, avyAbAdha, kalpanAtIta hovAnuM manAya che. jevI rIte jaMgalanA bhIlane cakravartInA mahelamAM Sasa yukta bhojanavALuM miSTAnna khavaDAvo ane te jyAre pAcho jaMgalamAM jAya ane tenA sAgrIto pUche to tenuM varNana kevI rIte karI zake ? te batAvavA mATe koI sAmagrI batAvI zakato nathI kemake te jAta anubhavanI vAta banI, je sva svAnubhavano viSaya hoI varNAtIta che kemake te rajU karavA tenI pAse koI sAdhanAdi nathI. potAno anubhava cItarI zake te mATe vastu, padAryAdi nathI. te anubhava svano che. varNanAtIta che. svasaMvedya che. tevI rIte 84 lAkha yoniomAM janma-maraNa karanAro jIva anAdi kALathI eka paNa samaya zarIra ane Indriyo vagereno thayo nathI. nigodamAM paNa zarIra tathA eka Indriya to hoya ja che. jema jema vikAsa sAdhato jAya tema mana-IndriyAdi vadhu ne vadhu sArAM meLavato rahe che. jIva A paristhitimAM rahevAthI TevAI gayo che. tethI mana IndriyothI bhinna rIte sukhAnubhava thaI zake tenI kalpanA suddhAM karI zakato nathI. anAdi anantakALanI paristhitinI evA prakAranI Teva paDI gaI che. A eka moTo aMtarAya che, takalIpha che, kSati che. AthI mokSamAM paNa zarIra, mana, Indriyo vagere dvArA sukha-duHkhAdi bhogavAya, anubhavAya tevI kalpanA rUDha thaI gaI che. viSayopabhogajanya sukhAdinI kalpanA te vagara zakya ja nathI tevuM mAnavuM thayuM. tethI mAnavI sAMsArika, vaiSayika, bhautika, paugalika sukhAdinI kalpanA bhavAbhinaMdInI jema kare te sahaja che. te sivAyanI, tenAthI bhinna kalpanA karI zakato ja nathI. have te mokSa ane tethI saMpanna siddhinI kalpanA kevI rIte karI zake ? 2010_03 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ molAmImAMsA vicArIe ke sukha zuM che? zemAM che ? kyAM kevI rIte teno upabhoga karAya, koNa te bhogave ? zuM jaDa padArtho jevAM ke patthara, IMTa, makAna, moTara, gADI vagere bhogave ? jema nirjIva, jaDa padArtho bhogavI na zake tema sukhaduHkhAdinI anubhUti mAtra jIvane ja thaI zake. sukha bhogavanAra AtmA che. zarIra paNa nahIM. maDadAne zarIra che te bhogave ? AtmAnA je guNo gaNAvAya che temAM eka ananta sukha, avyAbAdha sukha che. jaDa nirjIvathI judA pADanAruM tattva te jJAna, darzana, cAritra, anantavIrya, avyAbAdha sukha che. sukhano bhokatA, anubhavanAra, phakta AtmA che. saMsAranA sukha mATe traNa kAraNo zarIra, Indriyo, mana che. pAMca Indriyo dvArA 23 viSayo, bhogave tethI, zarIra dvArA mAtra vaiSayika sukho ane manathI mAnasika sukho ja bhogavAya. A sAdhano dvArA je kaMI sukha-duHkhAdi bhogavAya teno upabhoktA anubhavanAra mAtra AtmA ja che. mRtane zarIra, IndriyAdi che chatAM paNa te kema anubhavato nathI ? bhogavato nathI ? A badhAMno adhiSThAtA bhoktA have nathI rahyo, te cAlyo gayo, navuM zarIrAdi dhAraNa karyA, IndriyAdi jaDa banIne paDI rahI che. bhoktA AtmA cAlyo gayo. junAM vAsAMsi tyajI navAM dhAraNa karavA cAlI gayo. utkRSTa, zreSTha dhyAnamAM badhI Indriyo baMdha che. zarIra sthira karyuM che, manano virodha karelo che. atre jJAnayogamAM je anubhUti thAya te bhogavanAra AtmA che. sukha sAdhana sAmagrImAM nathI. ekane tethI sukha thAya bIjAne duHkha. jevI rIte sAkara mAnavIne priya, gadheDAne apriya. jenI pAse aDhaLaka sukhanA sAdhano, saMpatti, vADI, gADI, lADI, putra, patnI parivAra vipula hovA chatAM paNa bhAre duHkhI. jyAre saMsArane salAma bharanAra sAdhune kahyuM temAMnuM nathI chatAMye bhAre sukhI che ne ? temanI samatAnA sukha sAme svarga-saMsAranA sukha nagaNya che, tuccha che. prazamaratimAM pUjya vAcakavarya zrI umAsvAti mahArAja jaNAve che ke - svarga sukhAti parokSANyatyanta parIkSameva mokSa sukham | pratyakSa prathama sukha na paravaza na vyaya prAptam | have kevuM sukha game, joIe ? je svAdhIna hoya, kSaNika nahIM paNa zAzvata hoya. vaiSayika, bhautika, paudgalika nahIM paraMtu Atmika, AdhyAtmika hoya. zArIrika, endriya, mAnasika nahIM paNa Atmika hovuM ghaTe. ananta hoya. 2010_03 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha ajJAna ke mohane AdhIna nahIM paraMtu jJAnAtmaka hoya. nijasvabhAvamAM ramanAruM hoya, saccidAnaMdamaya hoya, amara, nitya, svasaMvedya hoya, avyAbAdha hoya. AvuM sukha mAtra mokSamAM ja maLe. AvuM sukha jyAM maLe te sthAna makSa che. A sthaLa ajara, amara, zAzvata che; nathI tyAM moha ke ajJAnatA. tyAM jJAnadhana sthiti hovAthI rAga-dveSa nathI, vItarAgamayatA che. AnaMdadhanarUpe che. te azarIrI, atIndriya amana-manAtIta che, ananta che, avyAbAdha che, saccidAnaMda rUpe cidhana che, akSaya che, ananta che, nitya che, avyAbAdha che, paramasukha che. AvuM sukha jyAM anubhavAya je avasthAmAM rahI bhogavAya te sthAna vizeSanuM nAma mokSa che. paNa vicArazIla manuSyane lAge ke A to zabdonA sAthiyA pUryA hoya tevuM lAge che, zabdonI jALa che. bhalA bhAI AvuM varNana meM nathI karyuM, koI sAMsArika vyaktie nathI karyuM, pUjya evA taponiSTha munie paNa nathI karyuM paraMtu sAdhanAdithI aSTakarmono kaccaraghANa kADhI traNe kALanuM apratipAtI kevaLajJAna meLavyuM che tevA tIrthakaronI amRtajharatI vANI jhIlI temanA paTTadhara gaNadhara ziSyoe AgamamAM pratipAdita karyuM che. mRtyu pachI saMsAraparyAyanA aMte jIvanuM astitva svIkArIe to mokSa siddha thAya. boddhonA dIpanirvANanA siddhAntanI jema jIvanA abhAvane mokSa mAnatAM koInA paNa abhAvane mokSa mAnavo paDe. nirvANa pachI jIvAtmA nitya rahe che. abhAvane mokSa mAnIe to abhAva bhAva jevuM siddha thAya. tethI jIva vinA mokSa kono ? jIvAtmAno mokSa satya pakSa Thare che. jIvanI deva-tiryaMcAdi sAMsArika paryAyono nAza thatAM; mukti paryAyanI utpattithI AtmA kAyama, nitya, siddha rahe che. karmanAze saMsAra nAza paNa:kammakao saMsAro tannAse tasya jujjaI nAso || jIvakamUkayuM tatrAse tassa ko nAso || 1980 | karma konI sAthe baMdhAyelA che ? karma konAthI ? jo karma nAze jIvano nAza svIkArIe to mokSanuM astitva kyAMthI ? karmano nAza thavAthI saMsArano nAza thAya je ucita che. jIvAtmA karmano banelo nathI. karma jIvane banAvatuM nathI. jIve karma banAvyAM che. jo karma jIvanuM kAraNa nathI to karmanA nAzathI jIvano nAza kayA AdhAre thAya ? karmanA nAza pachI jIvAtmA rahe che. tethI mokSa jIvAtmAno che nahIM ke karmano. karmathI, tenA saMyoga-viyogathI saMyoganA 2010_03 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA nAzathI mokSa ane karmanA samucA nAzathI siddha thavAya. atre kRtna zabdanuM mahattva sAcuM samajAya che. kRmna saMpUrNa nigodamAM je AtmA 8 karmothI saMyukta hato, karma mizrita hato, eka nahIM paNa 8 karmothI jakaDAyelo hato tethI asaMkhya pradezI AtmA kAmaNavargaNAnI rajakaNothI bharelo ATha karmothI Avarita thayo che, temanuM AvaraNa che. jyAM sudhI AvaraNo che tyAM sudhI saMsArI avasthA cAlu, naSTa thAya tyAre ja mokSa. anAdikALathI jIve anantAnaMta bhavo karyA. ananta pugalaparAvarta kALa vyatIta thaI gayo. chatAM paNa jyAMnA tyAM. pravAhanI paraMparAthI karmonuM lAgavuM ane khapavuM cAlu ja rahyuM. udaye khape ane navA baMdhAyA ja kare che. karmakSaya mATeno upAya nirjarA che. AMzika nirjarAnI sAthe saMpUrNa nirjarA thaI jAya sarvathA, sadaMtara sarva karmo kharI paDe; AtmA para kArmaNavargaNAno eka paNa paramANuM na coMTelo hoya tyAranI avasthAmAM mokSa Ave. karmano baMdha anAdi che, AMzika nirjarA pratidina thatI rahe che; saMpUrNa nathI thatI. saMyoga hoya tyAM viyoga hoya ja. bIjuM AtmAne AkAzanI jema vyApaka na mAnI zakAya. tene dehAkAra ja mAnavo ghaTe. je je zarIra dhAraNa kare kIDI, hAthI, magataruM, vyAdhra, moTo magara, masya te te deha pramANe AtmA vikAsa ke saMkoca pAme. AtmA vistRta paNa thaI zake che, saMkocAI paNa zake che. AhAraka zarIra dhAraNa karI praznano javAba meLavavA te sAdhya puruSa 14 rAjaloka jeTalo AtmAne vikasAvI zake che ne ? muktAtmAno vicAra karatAM siddhAtmA AkAza jeTalo vistRta nathI paraMtu mokSe jatAM pahelAM jIva je zarIra tyaje che tenA 1/3 bhAga pramANano AkAra te dhAraNa kare che. ATalI jagyA roke che, ATalo AkAza pradezane sparze che. A badhAM muktAtmAo 45 lAkha yojana vistRta siddhazilA para ekabIjAne aMtarAya na thAya tema gesa bharelA phuggAnI jema upara jaI laTake che. gesathI bharelo phuggo dorIthI bAMdhI dhIre dhIre upara choDavAmAM Ave che. jo bhUlecUke dorI hAthamAMthI chUTI jAya to te phuggo sIlIMganI Toca para jaI laTake che. tevI rIte mokSe gayelo jIva siddhazilAnI Toca para laTake che. navA maLelA svarUpavALA badhAM muktAtmAo ATalI jagAmAM kevI rIte samAI zake tevo prazna udbhave. jema oraDAmAM 1, 2010_03 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena dharmanA puSpaguccha 5, 10, 100 dIvaDAnI jyota samAI zake, dareka svataMtra rahI zake che. jyotamAM jyota bhaLelI lAge paraMtu dareka dIvo AsAnIthI bahAra jyota sAthe laI jaI zakAya tevI rIte anekAneka mokSa pAmelA AtmAo saMkoca ane ekabIjAne aDacaNa na kare tevI rIte rahI zake che. AvI rIte nizcita sthAnamAM potapotAnuM zuddha svarUpa sAcavI navI jagyAe, navI rIta, navA Dhabe saMkoca ke vikAsAdi vikArane vaza na thatAM ekabIjAne bAdhA na kare tevI rIte nitya, niraMtara sadA mATe svataMtra temaja badhAM sAthe gharSaNa karyA vagara rahe tevuM suMdara sthAna te siddhazilA che. muktAtmAne kevA prakAranuM sukha upalabdha hoya. tene akRtrima, svAbhAvika, prakRSTa, vaNAtIta sukha hoya che. azarIrI chatAM paNa bhogavavAnuM na hovAthI bhoga vinA parama sukhI che. tene janma, maraNa, Adhi, vyAdhi, upAdhi. arati, rati, kAma, krodha, mAna, mAyA, tRSaNA, rAga, dveSa, zoka, moha, sudhA, pyAsa, zIta, uSNa, cittA, oskya kaMI nathI. sarva bAdhAnI upara gayelo avyAbAdha, akhaMDa sukha bhogave che. atrenuM sukha jaDa nathI, jJAnagamya che. te paramajJAnI, sarvajJAnI, anantajJAnI chatAM paNa vItarAgI che. zuM tene kAma-bhogAdi prakAranuM sukha haze ? nA. tattvArtha bhASyanI TIkAmAM lakhyuM che :savyAbAdhAbhAvAt sarvajJatvocca jAvati parama sukhI ! vyAbAdhAbhAvoDatra svacchasya jJasya paramasukham | bAdhA na hovAthI, sarvajJa hovAthI te parama sukhI che. bAdhAnA abhAvathI svaccha jJAtA tarIke parama sukha tene hoya che. naiyAyika darzanamAM "ekaviMzati duHkhadhvaso mokSaH' AvA prakAranI jaDa mukti 21 duHkhonA nAza thakI mAne che te hAsyAspada che. tevI rIte anAtmavAdI boddho dIpanirvANa jevI jaDa mukti mAne che; je ajJAnAtmaka siddha thatAM jaDa ja rahe che. carcAnA sAra rUpe eka vAkyamAM kahevuM hoya to jenonI mukti AtmAnI karmarahita carama zuddha koTinI jJAnAtmaka zuddha avasthA che je jaDa paNa nathI. AtmAnuM astitva na rahe tevo dIpanirvANa jevo mokSa zA kAmano ? vyakti jevI rIte gharanA bArIbAraNAmAMthI bahAra jue che tevI rIte dehamAM rahelo AtmA Indriyo rUpI bArAbAraNAmAMthI bahAranA viSayAdinuM jJAna kare 2010_03 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re mokSamImAMsA che. paraMtu mokSamAM IndriyonI apekSA ja nathI kemake IndriyAdi sahAyaka sAdhana tyAM anapekSita che. te tyAM jJAnadhana che. jema paramANuM rUpAdi rahita na hoya tema AtmA kyAreya paNa jJAnarahita na hoya. jema mAtA ane vaMdhyA avAstavika che, tema muktAtmA jJAna vinA jJAnarahita hoya ja nahIM. muktAtmA AtmA hoI jJAnamaya ja hoya. saMsArInA jJAna karatAM muktAtmAnuM jJAna anekagaNuM hoya che. te kevaLajJAnadhArI che; pUrNajJAnI hoya che. zuM muktAtmA ajIva bane ? dravyanI mULabhUta svAbhAvika jAti koI paNa rIte atyaMta viparita jAtirUpe badalAya nahIM. jema AkAzanI ajIva, jaDa, mULajAti je svAbhAvika che te kadApi badalAya nahIM tevI rIte jIvanI jIvatva, amUrtatva, dravyatva mULabhUta svAbhAvika jAti badalAya nahIM. ajIvatva jIvatvathI atyanta viparita hoI badalAya nahIM. muktAvasthAmAM jIvanI paryAyomAMnI A eka viziSTa paryAyAvasthA che. saMsArI ke muktAtmA tarIke jIvatva ane dravyatva tenuM te ja rahe che. mokSamAM jIva ajIva banI jAya tevI mukti siddhAnta virUddha che. jema dravyatva nathI badalAtuM tema dravyanA guNa badalAtA nathI. AtmAnA jJAna-darzana-upayogAtmaka mULabhUta guNo sanAtana che je ajIvathI judApaNuM batAve che; jIvanI vibhinna avasthA vizeSamAM AvaraNo Ave ne jAya. jJAnadarzanAdi Arita thAya paNa nAza na pAme tethI muktAtmAne ajIva mAnavAnI AvazyakatA nathI. 'jaDA ca mukti' vALo mata mukti jaDAtmaka mAne che je mAnyatA rAkhanArA neyAyiko hatabhAgI che. AtmAthI jJAnane bhinna mAnI AtmAmAM utpanna paNa thAya ane naSTa thAya; jJAnavALo AtmA jJAnarahita thAya tema mAnavuM kRtrima che, hAsyAspada che. tethI muktine jaDa mAnavI ayogya che. guNo mULabhUta dravyamAM ja rahelAM che, bhinna nathI. jJAnaguNa AtmAmAM bahArathI nathI Avato svadravyAMtaragata hoya che, rahe che. saMsArI avasthAmAM ATha prakAranA AvaraNothI te guNa Avarita thaI jAya, AvaraNo haThI jatAM jema vAdaLo vikharAtAM sUrya pUrNa svarUpe prakAze tema AvaraNo haThatAM AtmA soLe kaLAe jJAnAdi guNo vaDe jhaLahaLe, mULa sthitimAM AvIne ja rahe. pAMca prakAranA jJAnamAM mati ane zruta parokSa jJAnamAM AtmA IndriyonI madadathI jue-jANe che; Indriyo ane manathI jJAna thatuM nathI. teo mULa srota nathI sAdhana che. te baMne jaDa che. tene jJAna nathI. jJAna AtmAne thAya che. jonAra jANanAra AtmA che. jJAnathI jaDanuM bhedaka jJAna 2010_03 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jaina dharmanA puSpaguccha thAya che. ajJAna eTale jJAnano abhAva nahIM, jJAnarahita nahIM paNa ahIM alpatA sUcaka che. tethI ajJAna eTale alpa jJAna, pUruM nahIM, adhuru jJAnano abhAva (ajJAna) kahevAthI jIva ajIva thaI jAya. jIva jaDa na thAya. kemake jJAna ajIvanuM nahIM; jIvanuM lakSaNa che. jJAnAdi je Avarita thayelAM che tene pragaTa kevI rIte karavuM ? je mULabhUta sattAmAM hoya te ja pragaTa thAya. bahArathI te lAvI na zakAya. vAdaLo khasatAM jema sUrya jhaLahaLI uThe che tema AvaraNo haThatA mULamAM je hatuM te pragaTa thAya che, dRSTigocara thAya che, na hatuM ane AvyuM tevuM nathI. AvaraNo haThatAM karmo naSTa thatAM jAya ane AtmA zuddha, buddha, siddha mukta thaIne rahe. A mATenI kaI prakriyA che. te mATe ArAdhanA, vrata, niyama, paccakakhANa, tapa, japa, bhakti, dhyAnAdi dvArA uttarottara AtmAnA guNo jema jema pragaTatAM jAya, jhaLahaLatAM jAya, prakAzita thatAM rahe je "siddhANaM buddhANaM' pramANe paraMparA thAya jethI guNasthAnakonI 14 pagathiyAMnI sIDI caDha-utara karatAM chevaTe 1314 sayogI(13) ayogI(14) pagathiyA para caDhatAM AtmA zuddha, buddha, mukta thaI saccidAnaMda svarUpa je svasaMvedya che,je anabhilASya che, je varNanAtIta che; te kakSAe nitya, niraMtara sAzvata avyAbAdha sukhAnubhAva thakI AtmA amara, ajara thAya che je mATe zrI namutthaNa ke zakrastavamAM kahyuM che ke - appaDihayavara-nANadaMsaNadharANa, tijJANa, tArayANa, buddhANaM botiyANa, muttANa, moagANa, savalUNa, savadarisINaM, sivamayalamarUamaraMta mambayamavA bAhamapuNarAvatti siddhigaI nAmadheya ThANa saMpattANa'. A siddhagati kalyANakArI, acala, rogAdi rahita, ananta (aMta vagaranI eTale ke zAzvata), akSaya, vyAbAdhA rahita jyAMthI pharI saMsAramAM pharI pAchA cAre gatinA cakrAvAmAM ghumavAnuM nathI, tevI siddhagati AtmAnI thAya che. AvA prakAranuM kevaLajJAna 13-14 pagathiye 4 prakAranA dhyAnamAMthI 1-2 ne oLaMgI trIjAmAM pravezatAM prApta kare che. te sAthe zuM zuM pAme ? te kyAre prApta kare, kevI rIte tenI rItarasama pUjya umAsvAti vAcakavaryazrI tattvArthasUtramAM Ama jaNAve che : "moha kSayAt jJAnadarzanAvaraNAntarAya kSayAe kevalam' eTale ke cAre ghAtI karmonA kSaye kevaLajJAna prApta thAya che. A vAtane 2010_03 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 91 tattvArthAdhigamanI aMtima kArikAo nirdeza che ke : saMsArabIje kArbena mohanIya pratIyate || tatoDattarAyajJAnAdhva darzanadhyAnA nAtarama | mahIyatevasya yugapatu trINikarmANi azeSataH | sarva pAponA bApa samAna mohanIya naSTa thatAM avAntara karmo capaTI vagADatAM kSINa thaI zake che. te mATenuM udAharaNa Ama che - garbhasUcyAM vinakhAyAM yathA tAlo vinazyati | tathA karmakSaya yAti mohanIye kSaya gate ! sUci vaDe madhyamAM rahelA taMtuno nAza thatAM tADanuM jhADa nAza pAme tema mohanIya naSTa thatAM bAkInAM sarva karmo kSaya pAme che. dhyAna aMge kalyANa maMdira stotra tarapha vaLIe. tyAM dhyAnAjjineza! bhavato bhavinAH kSaNena deha vihAya paramAtmadazAM vrajanti (15) vizvavikAsa hetu: (30) vaLI ajJAna vayapi sadeva kathaMcidevaM jJAna tvapi hurati 43-44mAM jaNAvyuM che keH tabiMba nirmala mukhAbujabaddhalakSA...prabhAsvarAH svarga saMpado bhukavA | te vigalitamalanicayA, acirAknokSa prapadyanta ne 44 saMsArane kAyamI tilAMjali daI muktAtmA kevI rIte siddha zIlAe jAya che cAra ghAtI karmonA nAzathI nimnalikhita Ama prApta thAya che - mohanIyanA kSaye vItarAgatA prApta thAya. jJAnAvaraNIyanA kSaye ananta (akSaya) kevaLajJAna prApta thAya. darzanAvaraNIyanA kSaye ananta kevaLadarzana prApta thAya. attarAyanA kSaye anantAdi labdhio, siddhio prApta thAya. azarIrI evo muktAtmA kevo hoya te viSe jaNAve che :siddhANaM natyi deho, na Au na kamma na pAma jANio | sAI anantA tesiM, hiMI jiNAMdagame bhaNiyA IT anAdino cAlyo Avato karmasaMyoga naSTa thayo tethI zarIra, janma, maraNa, sukha, duHkhAdi khatama thayAM jethI sarvaguNo pUrNapaNe pragaTayA. 2010_03 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha upara joyA pramANe mokSa mAtra manuSya gatimAM ja maLe. ahIM sAdhanAdi sarva prakAranI sAmagrI hAthaveMtamAM che. devomAM ghaNo moTo bhAga mithyAtvI che jemane samakita vagara mokSanA phAMphA. samakitI devo ochA pramANamAM che (je narakamAM paNa hoI zake. dA. ta. zreNika mahArAjA) teo cothA avirati samakita guNasthAnakathI AgaLa na jaI zake. pAMca, cha guNasthAna vagere vagara mokSa kyAMthI saMbhave ? tiryaMco jevAM ke deDako, merUprabha hAthI vagere paNa pAMcamA guNaThANAthI AgaLa na jaI zake ne ? narakanA jIvo dArUNa duHkhAdimAM kyAMthI A mATeno zekhacallI vicAra paNa kare! vaLI mokSe javA ATaluM atyaMta Avazyaka che. aDhI dviIpamAM je 15 karmakSetro che temAM pAMca bhArata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvidehamAMthI ja mukti maLI zake. temAMthI bhArata ane airAvatamAM mAtra trIjA-cothA ArAmAM ja baMne utsarpiNI ane avasarpiNImAM zakya che jyAre mahAvidehamAM haMmezA mokSanA dvAra khullAM che. atyAre paNa tyAM 20 vidyamAna, viharatA sImaMdhara svAmI, yugamaMdhara svAmI vagere vicare che. mokSa mATe sau prathama manuSyagati, pUrNa paMcendriyapaNuM, saMjJIpaNuM, trayapaNuM, bhavyatvapaNuM, tathA bhavyatvano paripAka, kSAyika samyakatva, aNAhArIpaNuM, yathAkhyAtacAritra je dvArA vadhatAM vadhatAM jJAna, darzana, virAgIpaNuM prApta karavuM ja paDe. 14 mArgaNAmAMthI ATaluM to avazya joIe ja joIe. ekanA paNa abhAvathI mokSa dUra rahe, na maLe. kevaLajJAnI to avazya mokSe jAya kAraNa ke te apratipAti che. AcArya, upAdhyAya, sAdhu tathA arihaMta banIne paNa mokSe javAya te mATe A cAra pada mukhya che. anannA mokSe jaI zakyA che. sAdhu to tene mATe mULabhUta pAyAnuM pada che. arihaMta thaIne mokSe janArA ghaNAM thoDA, tethI vadhu AcArya thaIne, tenAthI vadhAre upAdhyAya thaIne, sauthI vadhAre sAdhu thaIne. mATe ja kAMkare kAMkare siddhA anantA. pAMca parameSThi mokSe janArAmAM pradhAna che. navakAra mahAmaMtramAM teo sthAnApanna thayelAM che. mahAmaMtranuM pratidina smaraNa, kAyotsarga, namaskArAdi karaNIya kRti gaNAvI che. mokSe janArAnI mudrA kaI hoya ? atta samaye koI padmAsanamAM beThAM beThAM, koI kAyotsarga mudrAmAM, koI saMthAro karI to vaLI koIka sutA sutA paNa jAya. mokSa gamana samaye anne kAyAne sthira karI de. zailezIkaraNa kare, yogo 2010_03 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA rUMdhI le, zarIranA polANanA bhAga pUrIne AtmA eka ghanAkAre sthira bane che. vaLI mokSaprApti mATe zarIranI jaghanya avagAhanA be hAtha ane utkRSTa pa00 dhanuSyanI hovI joie. tenAthI ochI 1 hAthanI kAyA tathA 500 dhanuSyathI vadhAre avagAhanAvALA jIvo mokSe na jaI zake. chaThThA ArAmAM jIvanI avagAhanA eka hAthanI hovAthI mokSagamane yogyatA dharAvatA nathI. mokSe jatAM uMcAI je hoya teno 1/3 bhAga ghaTI jAya. jemake 500 dhanuSyanI avagAhanAvALuM hoya to tene 1/3 bhAga rahe, eTale 1 hAthanuM rahe, 2 hAthanI avagAhanA hoya to 1 hAtha 8 aMgula pramANa rahe. kSetradvAra pramANe A muktAtmAnI avagAhanA vicArI che. dara cha mahine eka AtmA siddha thAya tethI nigodamAMthI eka jIva vyavahAra rAzimAM Ave. sAmAnya rIte eka samaye eka AtmA mokSa pAme. prathama tIrthakara bhagavAna RSabhadevanA samayamAM 108. mukti pAmyA. potAnA 99 putro, bharatanA 8 putro, ane 28Sabhadeva pote eTale 108). bIjA tIrthakara ajItanAtha bhagavAnanA samaye 170 mokSe gayA. pAMca mahAvidehanI 32 cUlikAmAMthI pratyekamAMthI 5, eTale 32*5=160; bharatamAMthI ane erAvatamAMthI 5 kulle 160+55=170. cothA tijayapahurasmaraNamAM navamI gAthAmAM:-paMcadasakama bhUmisuppinna sattari jiNANa sayaM (pAMca karmabhUmimAM 170 utpanna thayAM che), tenI 2, 3, 4, 5mI gAthAmAM A ja saMkhyA che jeno eka camatkArI yaMtra 170no bane che. vaLI ahIM paNa A vAta raju karI che - varakanakazakhavidruma marakatadhana saMtribhe vigatamoham | saptatizata jinAnAM sarvAbharapUjita vaMde | mokSe jatAM jIva ekaja samayamAM sIdhI urdhvagatimAM siddhazilAnI Toce pahoMcI jAya tevI AtmA zakti dharAve che. tethI AgaLa kema nahIM? alokAkAzamAM. gatisahAyaka dharmAstikAyano abhAva hovAthI tethI AgaLa jaI na zake, kharuM ne ? 14 rAjalokamAM jIvonuM satata eka lokamAMthI bIjAmAM, eka gatimAMthI bIjImAM, urdhvalokamAMthI tirachAlokamAM ke adholokamAM gamanAgamana cAlu ja che. traNe lokanI A paristhiti che. mokSe janAra jIva sIdho, vAMko-sUko, 2010_03 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 94 tIcho thayA vagara sIdho upara jAya che. sarva karmono nAza thavAthI AtmA lokAnta, lokanA aMta sudhI upara jaI sthAnApanna thAya che. baLI gayelAM lAkaDAnI jema nirvANa pAme che. ATha mATInA thara lAgelo ghaDo bhArathI TheTha nIce jAya tema AtmA 8 karmonA bhArathI saMsAramAM DUbelo rahe che. eka pachI eka thara dUra thatAM A ghaDo pANInI upara AvI te para tare che tevI rIte 8 AvaraNo vihIna thayelo AtmA upara ne upara Urdhva gati karato siddha kSetre pahoMce che, siddhazilAe sthira thAya che. te UrdhvagAmI, RRju sarala sIdhI gatie lokanA aMta bhAga sudhI jAya che je mATe eka ja samaya lAge, samayAntara paNa thAya nahIM. jema kuMbhAra ghaDI rahelA ghaDAne cakra 52 gati ApI pachI Apa meLe gati kare che. dhanuSyamAMthI choDeluM bANa Apa meLe gatizIla rahe. vaLI eraMDaphaLa, yaMtra ane paiDAnuM baMdhana chedAtAM bIja, kASTha, peTApuTanI u52 gati thAya che. jema patthara nIce paDe, agni urdhva gati kare tema svabhAvAnusAra AtmAne uMce javAno svabhAva che. 'svabhAvaH dusyajaH' dhumADAnI jema karmo bALI upara jAya che. naraka to nIce che to te nIcI gati kevI rIte kare ? A gati tenA karmAdhIna che. puSkaLa pApono bhAra kAraNabhUta che. tethI karmayukta saMsArI jIva upara nIce ane tirthI gati kare che. zrI umAsvAti AcArya jaNAve cheH 'tadanantaram urdhva gacchatyA lokAntAt vaLI jema eka dravyanI kriyAnI utpatti, sthiti ane vinAza (utpAda-vyayadhrauvyapaNuM) ekI sAthe thAya che eka samayamAM tevI rIte siddhanA jIvanI gati, mokSa ane bhavakSaya traNe bhAvo eka sAthe ja thAya che. je samaye bhavano kSaya, e ja samaye gati ane eka samayamAM mokSamAM jIva sthira thaI jAya. traNe sAthe. A mATe A draSTAnta Ape cheH utpattizrva vinAzatha prakAza tamo riha yugapat jAva to tadghat tathA nirvANa karmaNoH / / prakAzanI utpatti sAthe ja aMdhakArano nAza. tevI rIte sarva karmono nAza (kSaya), nirvANa=mokSanI utpatti A baMne ekI sAthe ja thAya. tethI karmakSaya, bhavakSaya, urdhvagati ane mokSamAM sthira thavAnuM sAthe ja thAya, samayAntara nahIM. badhAM ja karmono kSaya thatAMnI sAthe ja sAta rAjaloka jeTaluM aMtara eka samayamAM kApe che. lokamAM tema alokAkAza baMnemAM AkAza samAna che. to zA mATe 2010_03 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA aTakI jAya AgaLa na jAya. teno uttara Ama che Htato'pyurdhva gatisteSAM kasmAtrAstiiti cenmatiH / dharmAstikAya syAmAvAt siMha (hetu) rgateH paraH / / vaLI 14 rAjalokanI madhyamAM je trasanADImAM je jIvo che te A aDhI dvIpamAMthI karmakSaya karI mokSe jAya tyAre gatisahAyaka dharmAstikAya dravya gati karavAmAM madada kare che. siddha bhagavaMtonI stuti A pramANe karAya che HsiddhANaM buddhANaM pAragayANaM paraMparAgayANuM | loagnamuvagayANaM namo sayA savva siddhANaM || je muktAtmA deha tyajI eka samayamAM lokAnte sthira thaI zAzvata nitya rahe che te sthaLa sUkSma, manohara, sugaMdhI, pavitra, parama prakAzamaya prabhArA nAmanI pRthvI lokAgre AvelI che jene ApaNe siddhazilA tarIke jANIe chIe. je ardhacaMdrAkAra 45 lAkha yojana vistAra dharAve che. kemake mokSe AvanArA jIvo 45 lAkha yojana pramANa vistAravALA aDhI dvIpamAMthI 90 aMzanA kATakhUNe sIdhI dizAmAM jAya che, AtmA je sthAnamAMthI jaze tenI sIdho upara ja sthira thaze. jemake sammetazikhara tIrthathI 20 tIrthaMkaro mokSe gayA, pArzvanAtha hila para kAyotsarga dhyAnamAM pArzvanAthe aghAtI karmo khapAvyA je paNa TUMkathI sIdhA 90deg e che. A rIte vIza tIrthaMkaro, sarva sAdhuo bhagavAna mahAvIra svAmI pAvApurI nagarImAMthI sIdhA upara gayA. siddhazilAnuM varNana Ama karyuM che. 95 tanvI manojJA surabhiH puchyA pa2mabhAsvarA / prAgbhArA nAma vasudhA lokamuAi vyavasthitA / / khullI kSatrIvALA AkAranI je siddhazilA che te jANe ke chatrI samAna che jenI nIce ubhA rahevAthI varasatA varasAdathI bacI zakAya che temaja hAthamAM pAtra rAkhyuM hoya to te pANIthI bharAI jAya; tevI rIte siddhazilAe birAjatA siddhAtmAonI kRpAvRSTi nIce AvelI tIrthabhUmimAM jene mATe kAMkare kAMkare siddhAtmAonuM sAnidhya ke astitva che tene A rIte ghaTAvavAnuM che ke A ughADI siddhazilA rUpI chatrImAMthI satata amI dRSTi tathA kRpAno varasAda varasI rahyo che te kRpA tathA amI dRSTi baMne jhIlavA mATe pRthvI para sammetazikhara, 2010_03 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 96 zetruMjaya, giranAra, tAraMgA, Abu, tathA jene 1400 staMbho che tevuM advitIya tIrtha rANakapurAdi A vRSTi jhIlavAnA suvarNa pAtro che. ethI kAMkare kAMkare teonI kRpAvRSTi jhIlI zakAI che ne ? kemake je bhUmi parathI AtmAo siddha thayAM che tenA zuddha, pavitra, pAvana karanArA paramANuo vidyamAna hovAthI tIrthonI mahattA vadhI jAya che. tethI zuM Ama nahIM kahevAyuM hoya ke anya kSetre kRtaM pApaM tIrthakSetre vinazyati. mATe ja AvI suMdara kalyANaka bhUmionI tIrthayAtrA karavAno zAstramAM Adeza che ? siddhazilA 45 lAkha yojananI che tenuM kAraNa nIce manuSya lokamAMthI aDhI dvIpamAM AvelAM dvIpa-samudronuM kSetra paNa 45 lAkha yojana che. aDhI dvIpamAMthI bahAranA sthaLethI muktinA dvAra baMdha che kAraNa te dvIpa-samudromAM moTA moTA tiryaMca pazu-pakSIo AvelAM che. phakta temanI ja vasatI che. manuSyettara mokSa pAmI zake nahIM. eka zaMkA thAya che ke anAdi kALathI ananta jIvo mokSe gayA che. azarIrI chatAM paNa te sthAna yogya svarUpa dhAraNa to karyuM paNa ATalA saMkucita sthAnamAM eka ThekANe svasvarUpa dhAraNa karI eka bIjAnI sAthe saMgharSa na thAya, athaDAmaNa na thAya, eka bIjA bhIcaDAI na jAya te kevI rIte zakya bane. AgaLa joyuM ke gesa bharelo phuggo sIdho chatanI Toce sthira rahe che, anekAneka dIpazikhAo eka oraDAmAM jevI rIte paraspara bAdhAdi na karatAM svataMtra temaja ekatrita eka sthAne hoI zake che. dareka dIpazikhAne joIe tyAre bahAra laI zakIe, dIpazikhA bhegI temaja svataMtra samAviSTa thAya tevI rIte siddhazilAnI Toce ananta siddhAtmAo vyaktigata tathA sAmUhika rahI zake ne ? eka AtmA eka samaye siddha thaI jAya pachI bIjA, trIjAnI vacce keTaluM aMtara paDe ? ekanA siddha thayA pachI bIjo tarata ja bIjA samaye siddha thaI zake che. ApaNe joyuM te pramANe eka ja samaye AzcaryarUpe ajItanAtha svAmInA samaye 170 siddha thayA hatA ne ? jo aMtara paDe to cha mahinAthI vadhu to nahIM. bIjuM Azcarya evuM che ke anantAtmAo siddhazilAe pahoMcyA temane namo siddhANaM namo sayA savva siddhANaM evA TUMkA maMtrathI anantAnaMta siddhone namaskAra karI puNyopArjana thaI zake. jevI rIte atre upasthita rahI sakalatIrtha vaMdu uccAriye to 15 abaja karatAM vadhu jinone vaMdanAdi thaI zake che ne ? 2010_03 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA ahIMthI koI A pAMca-cha ArAmAM siddha na thaI zake paraMtu mahAvidehamAM sadA cotho Aro che, siddho thayA ja kare che tethI zakastavamAM kahyuM che ke : je a AIA siddhI je a bhavisaMtisAgaekAle / saMpaI a vaTTamANA, savva tiviheNa vaMdAmi || zuM saMsAramAM badhAM ja mukti pAmI jAya to khAlI thaI jAya ? tenA pratyuttaramAM Ama jaNAvyuM che :jaI AI koI pucchA, jiNANamaJami uttare taI | nigoyalsa asaMta bhAgo ya siddhi gao || anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALa pachI Ama hoya to nigodanA goLAo paNa anaMtAnaMta che. vaLI jo badhAM ja bhavyAtmAo sAmagrI vizeSathI mukti pAme to temAM nAkhuza thavAnuM ke khuza ? kAjIsAba dubaLA kema ? sArA zahara kI phIkara choDI do. zarIra, Indriyo, mana vagere na hovAthI sukha muktAtmAne kevuM hoI zake. muktAtmAnuM sukha AvuM che : sAdikamanattamanupamama vyAbAdha sukhamuttama prAptaH | jeno ja mokSa pAme ke anya dharmI paNa ? je koI paraMparAgata 14 guNasthAnakanA pagathiyAM caDhe te sarve mokSa pAme, strI ke puruSa baMne ? siddhonA je 15 bhedo che temAMnA A pramANe, anya lige, strIliMga, pratyeka siddha, svayaMsaMbuddha siddhane sthAna ApyuM che. puruSaliMge jema hoya tema napuMsaka liMge paNa jaina darzanamAM thaI zake che. A darzane sarve je guNasthAnake caDhe tene mokSanA adhikArI gaNyA che. hA, abhavI na jAya, jAtibhavya ke durbhavya paNa na jAya, vaLI bhavya ke jeno paripAka thayo nathI, sAmagrIno upayoga na karato hoya tathA bhavyatva najadika na AvyuM hoya teo mokSa na jAya tethI saMsArI mokSe janArAnI katAra lAge to saMsAra khAlI thaI jAya tevI bhIti rAkhavI azakya cheH strIliMge mokSe na javAya tevuM digaMbara saMpradAya mAne che. strI-puruSa AkRti to zarIranI racanAnA bhedo che. zarIramAM rahelo AtmA nathI strI ke nathI puruSa. kemake te mAtra bAhya AkRtino bheda che. mokSa AtmAno thAya che nahIM ke zarIrano. zarIrane bALI naMkhAya che, jIva anya sthaLe cAlyo jAya che. mokSe janAra AtmA che kemake zarIrano to agnisaMskAra karI rAkhane phagAvI dIdhI 2010_03 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jaina dharmanA puSpaguccha pANImAM. 14 guNa sthAnakomAMthI navamA guNasthAnake veda ane mohanIyano kSaya thatAM strI puruSano bheda jyAM rahe che ? kevaLajJAna AtmAne thAya che nahIM ke zarIrane. mallInAtha, marudevImAtA, caMdanabALA, mRgAvatI vagere strIo ja hatI ne ? strI mokSe na jAya, na jaI zake tevI mAnyatA dharAvanAro pakSa che. A avasarpiNInA chellA tIrthakaranA kevaLajJAna kalyANaka pachI bAra varSanA dukALa pachI sAdhusamudAya chUTo chavAyo thaI gayo. kaMThastha sAhitya veravikhera thaI gayuM. traNa vAcanA pachI paNa kyAMka ekavAkyatA na jaNAtA keTalAke AgamonA prAmANya viSe zaMkA karI. teo tenI yathArthatA svIkAravA AnAkAnI karavA lAgyA. navuM sAhitya svamatAnusAra racyuM. bIjuM teo strI mokSe na jaI zake te digambara sampradAya pramANe zarIra para vastra paNa na hovuM joIe. strI digaMbara na rahI zake tethI dIkSA grahaNa na karI zake. ane tethI prApta thanAruM chachuM guNasthAnaka na hoya. vaLI strInI bagalAdimAM sUkSma jaMtu utpanna thAya tethI te mATe lAyaka na gaNAya. paraMtu siddhaprAbhRta zAstramAM kahyuM che ke sauthI thoDA strItIrtha kara siddha hoya...strItIrtha karanA zAsanamAM nostrItIrthakara siddha saMkhyAtaguNa...napusakaliMgamAM siddha tIrthaMkaro thatA nathI, jyAre pratyeka buddha to puliMga ja siddha) hoya (strI-napuMsaka siddha nahi. (paramateja bhAga-2, pR. 348.) paraMtu navamA guNasthAnaka pachI liMganuM mahattva ja rahetuM nathI. tenI pelI pAra AtmAnA guNano vikAsa thaI gayo hoya che. AtmA nathI strI ke puruSa, te to mAtra zarIra racanA para AdhArita che. digambara saMpradAyamAM 19mA tIrthakara strI hatA te teo mAnatA nathI. teno puruSa tarIke svIkAre che. paraMtu sau prathama strI tarIke mokSe janAra vyakti te A avasarpiNanA bhagavAna RSabhadevanA mAtuzrI mAtAmarudevI hatA jemaNe putra karatAM pahelA jaI mokSa mahela khullo mUkyo hato. A 24 tIrthakaro paikI 19mA tIrthakara mallinAtha strI ja hatA ne ? zvetAmbara saMpradAyamAM caMdanabALA, magAvatIjI mokSe gayAnI mAnyatA che. vaLI AgAmI utsarpiNImAM sulasA, revatI nirmama ane samAdhi nAmanA anukrame tIrthakaro thaze. cAlu avasarpiNImAM 19mA tIrthaMkara zrI mallinAtha bhagavAna strI tarIke te 2010_03 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA pade bIrAjyA. paraMtu tenI pahelAMnI covIzInA tathA AgAmI covIzInA badhAMja tIrthaMkaro puruSo ja hatA. kalpasUtramAM jaNAvyuM che ke 19mA tIrthaMkara zrI mallinAtha bhagavAna strIhatA; paraMtu tyAM jaNAvyuM che ke anaMtAnaMta pudgalaparAvartomAM AvI strI tarIke hovAnI ghaTanA jvalle ja bane ane tene 10 AzcaryomAMnI eka AzcaryakArI ghaTanA gaNavI joIe. kemake navamA guNasthAnaka para ja veda mohanIyakarmanI saMjJAo cAlI jAya che. AtmAne koI zarIra, liMga, Indriyo, kaSAyAdi nathI tethI bhagavAna ke tIrthaMkara thavAmAM strI hoya ke puruSa hoya emAM koI zarIra bAdhya nathI. te samayanuM zarIra to karma udayajanya hoya che. tethI AtmA liMgAtIta che. 14 pUrvadhArImAMnA eke kalpasUtranI racanA karI che. tyAM spaSTa jaNAvyuM che ke 19mA tIrthaMkara bhagavAna mallInAtha strI hatA tathA anaMtAnaMta pudgalaSarAvartamAM 10 AzcaryomAMnA eka AvI ghaTanA bane tema nirdeze che. vaLI AtmAne koI liMga nathI, te liMgAtIta hovAthI nathI te puruSa, nathI strI ke nathI te napuMsaka. tethI zuM bhaktAmara smaraNa je nava smaraNamAnuM 7muM che temAM Ama varNana upalabdha thAya che tvamathAmananti munayaH paramaM pumAMsamA dityavarNamamalaM tamasaH parastAt tvAmeva samyagrupa lajya jayanti mRtyuM, 22 nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra panthAH || 2325 AmavyayaM vijumacintyamasaMkhyamAdyaM brahmArNa mIzvaramataMga ke tum / yogIzvara viditayogamanekamekaM jJAnasvarUpamamale pravadanti santaH / / 24 / / AtmA viSe zuM AnAthI suMdara, sacoTa, vizvasanIya, zraddheya varNana anyatra kyAMka upalabdha che kharuM ? digambaro ema mAne che ke jema strI chaThThI narakathI AgaLa jaI na zake tema guNasthAnakanI sIDI amuka pagathiyA sudhI ja jaI zake, AgaLa nahIM; tethI strI mokSAdhikAriNI nathI. digaMbaranA kathAgraMthomAM priyaMgumaMjarI, anaMga senA vezyA, jyeSThA, devavatI vagerenI dIkSA kahI che. varAMgacarita sarga 30-31mAM rAjakumArI, maMtrI, amAtya, purohita zreSThionI patnInI dIkSA, AdI purANamAM brAhmI-suMdarI-subhadrA, uttarapurANamAM parva 68-71-74-76mAM jinadatta patnI, 2010_03 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jaina dharmanA puSpaguccha sItA, pRthvI suMdarI, caMdanAryA, suvratAmaNi, guNavatI AryA, harivaMzapurANamAM rAjImatI, draupadI, dhanazrI, mitrazrI, kutti, subhadrA, sulocanA vagere sAdhvIo thayelI gaNAvI che. upara ApaNe aneka siddhonI vAta karI jemake bhagavAna RSabhadevanA samayamAM 108 siddha thayA. zAstramAM siddhonI saMkhyAno hisAba Apyo che. jo satata 8 samaya sudhI siddha thatA hoya to dareka samaye 32 siddha thAya. jo 7 samaya sudhI siddha thatA hoya to vadhumAM vadhu 48, jo satata 6 samaya sudhI siddha thatA hoya to dareka samaye 60 siddha thAyathAvat 1 samaye siddha thAya to te vadhumAM vadhu 108 enuM koSTaka ane gAthA A pramANe che. siddhasatata samaye 1 2 3 4 5 6 7 8 sudhI thAya to dareka samaye vadhumAM vadhu 108 102 96 84 72 60 48 32 sudhI siddha thAya battIse aDayAlA, saTTI bAvattarI boddha vA ! culasII chaNavaI durahiya aTuttara sayaM ca || parama teja bhA.ra.pR. 349 digaMbaro strIne strI hovAthI kapaDAM paheravA ja paDe paNa temanA matAnusAra te mokSa mATe badhArUpa che. vaLI teo ema kahe che ke tenA bagalamAM stanamAM sUkSma jU vagere saMmUrNima jIvo utpanna thavAthI zarIra zuddhi na hovAthI mokSa na maLe. have ApaNe temanA keTalAMka maMtavyo sAme pApanIya mata tarapha vaLIe; je temane suyogya pratyuttara Ape che. te pahelAM eka navo muddo joIe. strI tarapha AvI dRSTi thavAnuM kAraNa AvuM hoI zake? mallinAtha je temanA matAnusAra strI na hatA paraMtu temanA gaNadharo sarve puruSo che. badhAMja tIrthakaronA gaNadharo puruSo ja hoya che. 14 pUrvadhArIo badhAM puruSo hoya che. strIne 14muM pUrva ke jemAM maMtrAdi guhya viSayo che tethI te bhaNI na zake. zAsanamAM caturvidha saMghamAM agragaNya sthAna AcAryanuM nahIM ke sAdhvInuM. vayaska sAdhvI paNa ochI dIkSAvALA sAdhune vaMdanAdi kare, te sAdhvIne vaMdanAdi na kare. samAjamAM, vyavahAramAM paNa strIne uparanuM sthAna apAtuM nathI. tenuM eka kAraNa puruSa pradhAna samAja vyavasthAnI asara ahIM paNa thaI hoya! anaMta kALe thatA ekamAtra strI 2010_03 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 101 tIrthakarano apavAdane bAda rAkhI tIrthakaro puruSo ja che. gaNadharo 24 tIrthakaronA sakala dvAdazAMgInA dhAraka 14 pUrvadharo haMmezA puruSo ja hoya che. sarvakALe gacchAdhipati tathA caturvidha saMghanA netA puruSo ja hoya che. pakhaMDanA adhipati cakravartI paNa puruSa ja bane. cirakALanI dIkSita sAdhvI AjanA dIkSita sAdhune vaMdanA kare. puruSa pradhAna dharmamAM paNa prathama nara pada mUkyuM. nara-nArI kahevAya nArI-nara nahIM ne? chatAM paNa kalpasUtramAM noMdhyuM che ke anaMtAnaMta pagalaparAvartakALamAM strI tIrthakara thavAnI ghaTanA 10 AzcaryomAMnI eka evI ghaTanA che. strIne mokSa nahIM, te mATe tene adhikAra nathI te matanuM khaMDana tathA tene te maLe te cApanIya mata kevI rIte kare che te tapAsIe. strIne vastra rAkhavA paDe te parigrahathI cAritra ja nahIM to mokSanI zI vAta? A cApanIya mata digaMbaronI prAcIna zAkhA che. tenI zarUAta "No khalu inthi ajIvo' vagere pAThathI kare che. A jIvano mokSa na thAya paNa strI jIva che. jIva sAthe dharmasAdhakatvano niyama nathI. abhavyo uttama dharmasAdhaka nathI hotA te barobara. strI badhI abhavya nathI hotI. saMsAra para vairAgya, mokSa ane mokSasAdhaka dharma pratye adveSa, dharmazravaNecchA vagere hoI zake che. badhI ja strIo samyagdarzananI virodhI nathI hotI. te thatAM Astikya-anukaMpA-nirveda-saMvega-zama pAMca lakSaNa strImAM dekhI zakAya ne? manuSyataramAM mokSa nathI. badhIja strI jAti manuSyatara nahIM paNa mAnuSI hoya che. manuSyone hoya tevAM viziSTa avayavo hoya che. badhI ja strI anArya dezamAM janmatI nathI. Arya dezamAM paNa janme che. Arya dezamAM asaMkhya varSanA AyuSyavALI yugalika nathI hotI. saMkhyAnA AyuSyanI hoI zake che. strIo badhI krUra nathI hotI ja kAraNake sAtamI narakanuM kAraNa raudra dhyAna temane nathI hotuM. vaLI utkRSTa zubha dhyAna vALI hoI zake jethI sAtamI naraka AyuSyanA rodradhyAna sAthe vyApti nathI. sAtamI naraka ati saMkilaSTa rodradhyAnanuM sthAna che paNa strI tyAM jaI zakatI nathI kemake "SaSThI ca striya". sAtamI nahIM to raudradhyAna paNa nahIM. to pachI zubhadhyAna nahIM ne? zubhadhyAna ane sAtamI narakane avinA bhAva saMbaMdha nathI. strImAM jo vyApakIbhUta athavA kAraNabhUta prastuta raudradhyAna nathI to vyAbIbhUta yA kAryabhUta utkRSTa zubhadhyAna na hoya to mokSa paNa nahIM. vyApti siddha hoya to ja Ama raju karI zakAya. 2010_03 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 102 ahIM tevI vyApti siddha thatI nathI. ati utkRSTa zubhadhyAna ane ati rodradhyAnane vyApti nathI. vyApya vyApakabhAva nathI. vyApti siddha thAya to svakArya mokSakArI utkRSTa zubhadhyAna hovA chatAM svakArya saptamanarakagamanakArI ati tIvra raudradhyAna paNa hoya ja. ati zubhadhyAna karatAM ati tIvra raudradhyAna AvI paDyuM. eTale tIvra karmabaMdha, sakaLa karmakSayarUpa mokSa bane kema ? parama puruSArtha mokSa aTakI jAya. koIno mokSa nahi. strIno mokSa aTakAvatAM puruSano paNa mokSa nahi, olAmAMthI cUlAmAM paDyAM ! jema utkRSTa zubha dhyAnavALAne ati rodradhyAna nathI, vyApti nathI, strIne utkRSTa zubhadhyAna mATe bAdhA nathI. strImAM saptama naraka yogya dhyAnanI tAkAta na hoya to mokSa prApti yogya dhyAnanI tAkAta kyAMthI hoI zake ? upara pramANe vyAptino bAdha Avaze. pAMcamAM ArAmAM bIjI narakathI nIce laI janArA raudradhyAnanI tAkAta nathI tema cothA devalokathI u52 laI janArA zubhadhyAnanI tAkAta pAMcamAM ArAmAM kyAM che. samajavA jevuM e che ke tAkAta eTale zuM ? saMghayaNa baLa ja ne ? pAMcamAM ArAmAM paheluM vajraRRSabhanArAca saMghayaNa nathI tethI 7mI narakanuM AyuSya bAMdhI zake nahIM tema, zukaladhyAna-kSapaka zreNi nahIM. je strI cothA ArAmAM ke mahAvidehamAM janmelIne chaThThI narake javAnI yAne vajraRRNanArAca saMghayaNa che je hovAthI to enAmAM ethI zukaladhyAna-kSapakazreNi mAMDavAnI tAkAta che. to pachI mokSa kema nahIM? strI ati krUra matiyukta na hovA chatAM rati viSayAnaMdanI lAlasAvALI sArI nahIM ja paraMtu upazAMta mohavALI nathI ja hotI evuM nathI. upazAMta mohavALI azuddha cAritravALI niMdha che. te zuddha na hoI zake evuM paNa nathI. zuddha cAritravALI, aucitya jALavavuM, apakAra na karavo, upakAra karavo vagere AcAro tenAmAM hoI zake. paraMtu tevI strI azuddha zarIravALI sArI nahi. keTalIka zuddha zarIravALI hoya che. tenAmAM bagala, stanAdi bhAgomAM karmonI anukULatAvaza gaMdavADa vagere nathI hotA. zuddha zarIravALI vyavasAya-udyama vagaranI gahya che. badhI AvI strIo vyavasAya vagaranI nathI hotI; koIka paralokasaMbaMdhI vyavasAyavALI hoya che. zAstrAnusAra vyavasAyamAM vyasta hoI zake che. tevI strIno niSedha kema kevI rIte karAya ? puruSanI jema moha-mohanIya karma strI mATe lagabhaga dabAI javAnuM kalpI zakAya che. 2010_03 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 103 badhAM sadAcAranA pAyAmAM aucitya, para apakAra varjana, eTale ke paropakAra karavAnI vRtti, pravRtti atyaMta jarUrI ucita che. tethI te samaje che ke potAnAmAM rahelI binajavAbadArI dhArmika darajjAnI vRtti ke vartAva sUcave che ke tene te viSe mAthe bhAra ja nathI. jo dharma pratye bahumAna hoya to tenI javAbadArI zire kema na dharAya? nokarI karanArI strI paNa potAnI javAbadArIno bhAra rAkhe che ne? dharmIe ucita vartAva rAkhavo joIe kemake dharma pratye bahumAna na hoya to dharmanuM adhikArIpaNuM ja uDI jAya tethI aucitya pAyAmAM atyaMta jarUrI che. para apakAra varjana kema jarUrI? zuddha AcAramAM bIjAne apakAra karavAthI, bIjAnuM bagADavAthI, ahitAdi karavAthI dUra rahevAnuM kahyuM che. aucityabhaMgamAM dharmanI javAbadArInuM bhAna na rahevAthI mULabhUta dharmAbhimAna, bahumAna uDI jAya che. bIjAno apakAra karavAthI svArthodhatA ane nirdayatA poSavAthI dharmanuM arthIpaNuM tathA jIvo para karavAnI dayAno cheda uDI jAya che. svArthI mANasamAM dharmano rasa na rahe, dharmanI garaja rahe paNa temAM AMdhaLo dharmamAM beparavAI batAve che. bhIkhArIne roTalI ApavAnA badale mArI hAMke to dilamAM dharma vasyo kahevAya? tevI rIte IrSAvaza bIjAne nukasAna pahoMcADI khuza thAya ene dharma sAthe levA devA rahe kharI? abhimAnanA toramAM bhagavAnanI ADe UbhA rahI pUjA kare, bIjAne darzanAdi karavAmAM aMtarAya kare tenA dilamAM dharmalezyA hoI zake ? strInA bagalAdimAM saMmUrNima jUvagerenI utpatti, rakSA na kare tenA pratyuttaramAM jaNAve che. koI strI zuM zuddha na hoI zake? zuM puruSomAM paNa keTalAMkane mAthAmAM jU, lIkha vagere hovAthI emane paNa cAritra tathA mokSamAM bAdhA Ave ne? strI apUrvakaraNanI virodhI che paNa tevuM nathI. teomAM apUrvakaraNAno saMbhava che. apUrvakaraNavALI (6 thI 14 sudhInA guNaThANe). navamA guNaThANAthI rahita strI ISTasiddhi mATe samartha nathI. paNa navamA guNaThANe na hoya evuM nathI. strIno te mATe saMbhava kahyo che. navaguNa ThANA mATe yogya paNa labdhi mATe ayogya hoya to? te AmarSoSadhAdi labdhi mATe ayogya nathI. Aje paNa kALanI yogyatA pramANe e labdhi hoya che. to pachI dvAdazAMgano niSedha zA mATe ? enuM kAraNa evA prakAranuM zarIra doSarUpa bane che. chatAM paNa kSapakazreNI lAgatAM yogya kALe garbhanI jema upayogarUpa bhAvathI dvAdazAMganA astitvano 2010_03 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jaina dharmanA puSpaguccha vAMdho nathI. tethI akalyANanuM bhAna nathI. kemake tIrthakarane janma Ape che. AthI vadhu kalyANakArI bIjuM zuM hoI zake? zA mATe te uttama dharmanI sAdhaka na hoya? je kevaLajJAnano sAdhaka che. vaLI kevaLajJAna hoya eTale niyamo mokSaprApti thAya ja. strItva sAthe apUrvakaraNano virodha hoya eTale mithyAtva mohanIya karma ane caritra mohanIya karmane toDanAra samartha adhyayavasAyano virodha hoya to strItvane lIdhe karma toDanAra na rahevAthI samyakatva ane kSAyika samyakatva na pAmI zake kemake strInuM samyakatva pAmavAnuM strImukti niSedhavALA mAne che. strI chaThThA pramata guNasthAnakathI 14mA ayogikevaLI guNaThANA sudhInA 9 guNasthAnaka pAmavAne ayogya hoya to kevaLajJAna-mokSa na pAmI zake tevuM nathI. strIne paNa navaguNa sthAnakano saMbhava zAstra kahyo cheH mANusiNIMsu sAsAyaNa sammaIDhipahuDi jAva ajogi! kevalinti davyayamANeNa kevaDiyA? saMkhejjArA (SaTu khaMDAgama sUtra 49). manuSya strIo AsvAdana ane samyagadRSTithI mAMDI ayogI kevaLI sudhInI dravyapramANathI keTalI hoya? saMkhyAtIH maNujhiNIyuM sammAmicchAddhi-asaMjadaMsamAIDhi saMjadA-saMjadasaMjadaDhANe NiyamAM pakvattiyAo (SakhaMDa. sU. 93nI dhavalA TIkA) eTale ke manuSya strIo mizra-avirata-samyagadaSTi-dezavirati ane pramattApramatta saMyamasthAne niyamA paryApta ja hoya che. vaLI "dhavalA TIkA' 5.3 5416mAM "strIvede upazAmaka 10, kSapaka 20 kahyA che; pR.422mAM strIvede apramattasaMyata saMkhyAtaguNI emAM ja pramattasaMyata saMkhyAtaguNI, saMyogIkevalI saMkhyAtaguNI hoya che. gomaTasArajIvakAMDamAM kahyuM che ke manuSya strI pramattaviratamAM AhArAdika niyamo nathI.' A badhuM sUcave che ke strIne dIkSA, zreNi sayogIkavala ane ayogIkevaLInAM 6 thI 14mA sudhInA navaguNasthAnaka hoI zake che. strI labdhine ayogya nathI. Aje paNa kALAnusAra labdhi dekhAya che. dA.ta. sthUlabhadranI sAta benomAM 1-2-3ne 1-2-3 vAra zravaNe yAda rahI jatuM. koIka zIlavatI strImAM potAnA hastasparza ke kaMbaLasparzathI sApanA jhera utAravAnI 2010_03 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 105 tAkAta hoya che. jo labdhi yogyatA che to dvAdazAMga bhaNI labdhino niSedha kema karyo? "na strINAm' e sUtra strIne cauda pUrva bhaNavAno anadhikAra TharAve che. ahIM labdhino niSedha nathI. bhaNavAno niSedha che. strInuM zarIra evuM che ke te doSarUpa thAya. 11 aMga te bhaNI zake che. 12mA dRSTivAdamAM vidyA-maMtra-nimittAdI bhaNavAmAM doSa utpanna thAya tethI te bhaNavAno niSedha karyo lAge che. niSedha che. paraMtu strI jyAre kSapakazreNimAM ArUDha thAya tyAre vedamohanIya karma kSaya thatAM jJAnAvaraNIya karmano eTale kSayopazama thAya tyAre dRSTivAdAntargata pUrvanuM jJAna pragaTatAM zukaladhyAna para caDhI kevaLajJAna pAme che. Ama zreNImAM jJAnopayoga thatAM bhale zabdathI dvAdazAMga na bhaNe te dvArA labdhighara na bane, paraMtu kaMdazAMganA padArthano bodha, jJAnopayoga thavAmAM bAdhA nathI. A labdhi have prApta thaI. paraMtu kevaLajJAna dhyAnAnsarikAmAM thAya evuM zAstravacana che. dhyAnanA cAra pAyAmAMthI prathama be mATe pUrvanuM jJAna joIe. tattvArthasUtra pramANe "Adhe pUrvavidaH' apekSita bodhI strIne zreNimAM veda mohanIyanA kSaya pachI pUrvagata bodha thavAmAM vAMdho nathI. kAlagarbhanA daSTAnta pramANe strIne garbha rahyo hoya to anumAna karAya ke RtukALamAM vIryasaMyoga thayo ja hoya. tema strIne kevaLajJAna thayuM to te zukaladhyAnathI tethI te dvAdazAMganA jJAnopayogathI banyuM hovuM joIe. tethI dvAdazAMganI sattA, bhale te zabdathI nahIM, kSayopazana vizeSathI. paraMtu strI kalyANanuM bhAna ja nathI. strI tIrthakarane janma Ape che. nava mAsa garbhamAM ucherI janma ApanArI strIne mokSa ane mokSopayogI uttama dharma sAdhavA ayogya kema kahevAya? strI uttama dharmasAdhaka hoya ja tethI kalyANa bhAjanatA sudhInA guNonI saMpattithI yukta hoI kevaLajJAna; karma kSaye mokSa avazya thAya ja. tethI "Ikkavi namukkAro jinavaravasahassa vaddhamANassa saMsArasAgarAo tAI nara vA nAri vA'. atre strIne bAkAta nathI rAkhI, ane tAre I sUcave che ke te mokSa meLavI zake che. bhAvanAnuM prAbalya ghaNuM badhuM karI zake che tethI bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve kevaLajJAna'. are A stutine arthavAda gaNavI ke vidhivAda? A vidhivAda che. pUrvapakSe je samyagadarzanAdi vyartha javAno doSa batAvyo che te vyartha che. atra bhAvanAnuM eTaluM prabaLa baLa che ke te kSapakazreNi je apUrvakaraNanA dharmasaMnyAsa nAmanA 2010_03 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jaina dharmanA puSpaguccha sAmarthya yogathI nIpaje che tethI ahIM je namaskAra kahyo che te A uttama sAmarthya yoganA gharano che. bhAva namaskArathI bhagavAnanI pratipattinI kakSA, je mokSarUpI phaLanI siddhimAM ananya-avanya kAraNa che. A pramANe yApanIyamate digaMbare je tarko rajU karyA che te pAyA vagaranA che jeno radiyo temanA khaMDatAtmaka uparanA tarko pAyAvihIna, kATya, pUrvagrahaprerita vagere batAvI te tarkono cheda uDAvI dIdho ane revaDI dANAdAra karI dIdhA. atre uttarapakSe je radiyo Apyo che te sujJa vAcakagaNa samajI zake che ane te dvArA teonA pUrva pakSanuM anumAna karavuM rahyuM. jo te atre rajU karyo hoya to lakhANa ghaNuM lAMbu thaI jAya ne ? uparanI carcA vicAraNAnA sArasaMkSeparUpe ATaluM dhyAnamAM rAkhavuM mahattvanuM che. jainadarzana ekezvaravAdI nathI, anekezvaravAdI darzana che. hindu dharmamAM avatAravAda tathA ekezvaravAda puSTa thayo che. saMbhavAmi yuge yuge pramANe pharI pharI vAraMvAra janma le che. Izvara thavAno koIno hakka raheto nathI. traNa prakAranA AtmAo jainadarzane svIkAryA che jemake bahirAtmA, antarAtmA tathA paramAtmA, dareka jIvamAM paramAtmA banavAnI zakti gUDha rIte paDelI che. tattvabhUta padArthomAM atUTa, dRDha, acalAyamAna saMniSTha zraddhA tathA te pramANenA AcaraNa dvArA mokSano pAyo je samyaktva che te prApta thavAthI chevaTa sudhI pahoMcI zakAya che. A nava tattvo cheH jIvADajIvA puchyuM pAvAdvAsava saMvaro ya nijjaraNA / bandho mukkho'tahA nava tattA huMti nAyavvA|| A nava tattvo jANI AcaravAthI mokSa sudhI javAno rasto khulI jAya che. A jANavA mATe zraddhA atUTa joIe. te A rahIH 'jaM jaM jiNe hIM jAsiyAI tameva niHsaMkaM saccat' je kaMI lakhANa lakhI zakAyuM che temAM sAdhu mahArAjAnA upadezAtmaka vyAkhyAno, paryuSaNaparvamAM kalpasUtranuM zravaNa ane temAM paNa gaNadharavAda, paM. arUNavijayajI likhita gaNadharavAda bhAga 1-2 tathA AcArya bhuvanabhAnu sUrizvarajI likhita paramateja bhA.1-2no huM atyaMta RRNI tathA kRtaghnI chuM. rAgadveSano jemaNe kSaya karyo che te paramAtmAnI stutimAM yarthAtha kahyuM che. prazamarasanimagna dRSTiyugma prasannama vadanakamalamaMkaH kAminIrAgazUnyama 2010_03 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA karayugamapi yatte zastrasaMbaMdha vadyam tadasa jagati devo vItarAgastavameva|| ego me sAsao appA nANadaMsaNasaMjuo / sesA me bAhirAbhAvAH savva saMjogalakSaNA||' jevI rIte hiMdu dharmamAM adharmano nAza karavA tathA dharmanI punaH sthApanArthe avatAravAdanI kalpanA karI che. gItAmAM 'yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArata abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham' enA jevo eka evo mata che ke siddhabuddha thayelo AtmA saMsAra ke mokSa baMnemAMthI ekamAM na rahenAro taTastha rahe che tethI emanA zAstra pramANe mahAna puruSa na to saMsAramAM ke na to mokSamAM rahe. jagatanI unnati mATe je AtmA akalpsa, kalpanAtIta ciMtAmaNi karatAM adhika che tevo abhavastha, amokSastha, abaddha, amukta, tattvanI upAsanA ciMtAmaNi karatAM vadhu phaLa Ape che. A matanuM khaMDana karavA 'pAragathANaM' pada che. pAra eTale cheDo. aMta. zAno ? saMsAra bhramaNano, bhava bhramaNano, athavA prayojana samUhano. anAdikALathI bhavacakramAM bhaTakatA bhavya jIvanuM tathA bhavyatva paripakva thatAM, prayojana siddha thatAM aMtima prayojana mukti siddha thAya che. kazuM siddha karavAnuM rahetuM nathI. 13mA guNasthAnakanA aMte yogone taddana ruMdhI pachI 14mA guNasthAnake ayogI AtmAne kazuM karavAnuM rahetuM nathI. AvA AtmA mokSamAM rahelA kahevAya; paraMtu saMsAramAM ya nahIM ane mokSamAM paNa nahIM ema nahIM. A be sivAya koI trIjI avasthA hoI na zake ne ? 107 A svecchAvAdInA matanA khaMDana mATe 'paraMparAgayANaM' pada mUkyuM che. jo teonA mata pramANe upakAra karavAnA hetuthI ke sanmArga batAvavA mATe Ama kare to te vyakti rAgavALI che ema mAnavuM paDe. paraMtu teo vItarAga, vItadveSa che. temane kazuM karavAnuM rahetuM nathI. teo azarIrI vagere guNadhArI che. karavA karAvavAnuM koI prayojana nathI. kahyuM che ke 'prayojanamanudizya maMdoDipa na pravartate'. AthI uparano mata taddana avyavahArU, avAstavika hovAthI TakI zake tema nathI. tene zarIra nathI, mana, vacana, kAyAthI, kaSAyo nathI, dvandAtIta che. AtmAnA guNo vikasAvI Toce pahoMcyA pachI nirarthaka saMsAranI jelamAM zA mATe kedI thavA Ave ? 2010_03 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jaina dharmanA puSpaguccha hinduonA bhAratIya SaDradarzanomAM jaina darzana jenI ane jeTalI vistRta, vidheyAtmaka sarvAgIya carcA thaI che teTalI mokSa viSe tyAM Aje jovA maLatI nathI. bahuseka varga teja mokSa evI mAnyatA sAmAnya hinduomAM dRSTigocara thAya che. "kSINe puNya maryaloka vizAnti" ema kahI svargathI patito mATe kahe che. nirvANa jevuM tyAM nathI. bauddha darzanamAM nirvANanI kalpanA karI che ane tene ja mokSa svamatAnusAra mAne che. jaina darzanamAM aMtima be extreme (cheDAnI) kalpanA karI che. nigoda je avyavahAra rAzi tathA mUDhatA, ajJAnatAno goLo che, jemAM trasa ke gati nathI to bIjI bAju tenA aMtima cheDe siddhazilA sthita siddhalokanA zuddhAtmA jevAM siddhAtmAo paNa vyavahAramAM nahi pravezanAra evI parAkASTAnI prakRSTa cetanAvasthA, AnaMdAvasthA, saccidAnaMdAvasthA che jene ApaNe prakAza svarUpa jJAnAnaMdamAM ramamANa AnaMdaghana, caityAnaMda goLo karI zakIe. jo nigoda e nikRSTa, azuddha jaDavat dazA che; to nirvANa siddhAvasthA e parama prakRSTa zuddha caitanyAnaMdAvasthA che. tethI AtadarzanamAM nirvANa ane mokSa samAnArthaka gaNyA che. A darzanamAM navatattvamAM svataMtra mokSa tattva ApIne mokSa-nirvANapadane pAmelA jIvo sAdi anaMtakALa sudhI kyAM che? kevAM svarUpe che? kevuM sukha kevI rIte bhogave che, sAMkaDemokaLe athaDAmaNa vagara kevI rIte rahI zake che vagerenuM nizcita svarUpe varNana karyuM che. jyAre chavsthAvasthAmAM mRtyu pAmelAM jIvo kyAM che ? kevAM che, kevAM thaze te viSe nizcita svarUpe jANI zakAtuM nathI. mokSa tattva eka ja che, mokSamArga sadAkALa mATe eka ja che. je koI niSkAya, nirmohI, vItarAga-dveSa thAya te mokSa pAme ja. nizALamAM bhaNatAM badhAM vidyArthIonI kakSA eka nathI hotI jyAre mokSamAM siddhazilAe sarva siddhonI samAna samakakSA avasthA hoya che. 14 rAjalokamAM 15 karmabhUmimAMthI paNa 45 lAkha yojana vistAramAMthI tathA bhavitavyatAnA paripAke siddhagatie pahoMcelA jIvonI sarvocca samarUpa, baMdhana rahita muktAvasthA, saccidAnaMdA vasthA che. baMdhana eTale AdhyAtmika kSetre AvaraNa. saMsArI jIvo duHkhI, tethI kahyuM che ke nitya duHkhamukti e ja mokSa che.' athavA nitya sukha e ja mokSa che. 2010_03 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamImAMsA 109 SasthAnakamAM AtmA nitya che ema bIje sthAnake jaNAvyuM che je mokSa tattva che. pAMcamA sthAnake tene ja mokSa kahyuM che. anityano pravAha kADhI nAMkhavo te mokSa che. navatattvanI vicAraNA karatAM zAstrakAra maharSi jaNAve che ke jIva, ajIva, puNya, pApa, je anitya tattvo che tene AzravathI aTakI, saMvaramAM rahI, nirjarA karI, baMdhano toDI sata nitya zAzvata evAM mokSa tattvane prApta karavuM ke jenAthI jIva maTIne ziva thavAya. paramAtma svarUpa AtmA paranI azuddha avasthA dUra thatAM zuddhAtmA paramAtma svarUpe pragaTAve te mokSa. pUrNa nirjarA eTale mokSa. mokSanA mArge ja mokSanI prApti che. A mATe tIrthakaroe mokSamArga mATe Avazyaka be sIDIomAMnI eka je 14 guNasthAnako che tenuM suMdara nirUpaNa karyuM che. tethI mULamAM jenA mohathI dehabhAva, dehamamatva ja ajJAnavaza che te dehabhAva, dehAdhyAsa tyajI AtmabhAvamAM ramatAM ramatAM tadAkAra thatAM videhI thaI adehI, azarIrI thavAnuM che. AvA suMdara mokSamArgano sahune yoga sAMpaDe ane badhAM ja jIvo mokSa samayAnusAra pAme tevI zubha abhilASA. (zubhAzubha adhyayavasAyothI karmomAM sthitighAta, rasaghAta, saMkramaNa-apavartanA, udvartanAdithI temAM pheraphAro avazya thaI zake che jenAthI mokSamArga banato rahe che. tethI AtmAnA mULa 8 guNo je karmAvarita thayelAM che tene kendramAM rAkhI saMpUrNa adhyAtmazAstra, yogazAstra, athavA sarva Agamoe AtmAne kendramAM, dhyAnamAM rAkhI saMbodhita kare che.) sarve santu nirAmayA sarve bhadrANi pazyantu. 2010_03 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyasI. rUDhirbalIyasI eTale rUDhi baLavAna che. keTalIkavAra zAstra karatAM rUDhino mahimA lokomAM sAcI ke khoTI rIte vadhI jAya che. A saMdarbhamAM ApaNe ApaNI keTalIka dhArmika kriyAo vize vicAra karIzuM. rAI tathA devasika pratikramaNamAM bolAtI traNa suprasiddha gAthAo spaSTIkaraNa mATe ane lipibaddha karuM chuM. te Ama cheH Ayariya uvanjhAe, sIse sAhameie kulagaNe A je me kaI kasAyA, save tiviheNa khAmemi (1). savassasamaNa saMyarasa, bhagavao aMjali karia sIse savuM khamAvaittA, khamAmi sabarasa artha pi (2) sadgussajIbyurAsimsa, bhAvao dhamma nihi. nia citto savaM khamAvayittA, khamAmi savyassa ahaya pi (3) sA traNe gAthAno bhAvArtha rajU karI AgaLa vadhuM. AcArya, upAdhyAya, ziSyo, sAdharmiko, kula ane gaNa saMbaMdhI meM je kaMI kaSAyo karyA hoya te huM traNa prakAre mana, vacana ane kAyAthI) khamAvuM chuM. sarva zramaNa samudAyanA vargane mastake aMjali karI badhAne khamAvIne huM paNa khamAvuM chuM. bhAvapUrvaka dharmane hRdayamAM prasthApita karIne sakaLa jIva samudAyane (14 rAjalokano) khamAvIne huM paNa sarvane khamuM chuM. krodhAdi kaSAyonA kSaya mATe ja apratikramaNa che. A baMne pratikramaNamAM AvatI A traNe gAthAo atyaMta suMdara, bhAvavAhI tathA khamAvIne khamAve tema icche che, sUcave che. atyAranA jamAnAmAM moTo vizALa samudAya potAne ghoMghATamAM samajAya ke na samajAya to paNa saMvatsarI pratikramaNamAM AvIne potAne kRtakRtya tathA dhanya mAne che. vizAla samudAya hAtha UMcA karI, cAre dizAmAM mAthuM pheravI oLakhItA ke aparicitane uddezI micchAmi dukkaDa kare che. musalamAno tathA khristI samudAya paNa Arthika sthaLe dhArmika kriyA kare che ane temAM jarA pama ghoMghATa ke ADuM avaLuM joyA vagara badho samudAya zistabaddha rIte namAja paDhe che. temAMno moTo samudAya azikSita hovA chatAM paNa zista tathA maryAdA prazaMsanIya rIte 2010_03 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyAsI 1 1 1 pALe che. ApaNe temAMnuM kazuM zIkhyA nahIM ane prathama kakSAnI azista daSTigocara thAya che. A traNa suMdara gAthAno marma tathA artha samajanArA keTalAM ? gatAnagatika, cIlAcAlu paddhatie A thaI rahyuM che. A vizALa vargamAMthI gaumAsika, pAkSika ke rAta-divasanuM pratikramaNa karanArA to AMgaLInA veDhe gaNAya eTalA ja che. rAI tathA devasika pratikramaNa karanArA traNa gAthAo be vAra bole che. sAmAnya rIte saMvatsarI pratikramaNa karAya te pahelAM AcArya bhagavaMta ke te sthAne birAjela anya sAdhuziromaNi ekacitta thayelI medanIne jaNAve che ke pratikramaNa karAya te pUrva micchAmi dukkaDam karI levo te vadhAre yogya che. A saMdarbhamAM kSamA mAMgavAnA be aitihAsika-paurANika prasaMgo joie. pahelo prasaMga kAzI ane kozala narezano che. te bemAMthI eke je sukRtyo karyA che tethI samagra prajAmAM teo atyaMta mAnItA thayA che te vastu bIjAne duHkhatI hatI, saMtApa ApatI hatI. tetI irSAvaza teNe evI ghoSaNA karAvI ke tenA pratispardhInuM mastaka mArA caraNamAM je rajU kare tene huM kRtakRtya karI daiza. AthI tevuM kaMI thaI jAya to tenI prajA viphare tema hatuM. tethI teNe svecchAe dezavaTo svIkArI lIdho. rAjA nagara choDI cAlI nIkaLyA, teNe eka duHkhI mANasanA dardane jAyuM ane te pratispardhA rAjA pAse jaIne kahyuM ke jenI tamane zodha che te vyakti huM chuM ane te mATe jAhera kareluM InAma-pAritoSika Ane ApI do. jyAre teNe sAcI hakIkata jANI tyAre te dhanya divasa saMvatsarI pratikramaNano hato ane teo tenA caraNamAM zira jhukAvI micchAmi dukkaDaM kahe che. gaLagaLA thaI caraNamAM zira jhukAveluM che. bIjo prasaMga hindu (vaiSNava) darzanano che. temAM paNa be RSiro te vasiSTha ane vizvAmitra. vizvAmitrane vasiSThanI prasiddhi tathA prazaMsA khuMcatI hatI. ekavAra vizvAmitra tenuM kAsaLa kADhI nAMkhavA tenI jhUMpaDIe jAya che. bahAra UbhA UbhA pati-patnI vacce cAlI rahelo saMvAda sAMbhaLe che. temAM vasiSTha temanI patnI AgaLa vizvAmitra (vizvanA mitronI prazaMsA karatA hatA tathA guNagAna gAI rahyA hatA. te sAMbhaLI vizvAmitra temane brahmarSi tarIke navAje jarA A prasaMgane UMcA AkAzamAM joie vividha tArAjhamakhAmAM eka 2010_03 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ja. 112 jaina dharmanA puSpaguccha saptarSi che. A sAta RSimAM chaThThA RSi te vasiSTha che. lagnaprasaMge goramahArAjA nava-daMpatIne AkAzamAM rahelA te tArAvRMdane batAvI kahe che ke "vasiSTha-arUMdatInuM saubhAgya' tamo paNa prApta karo. prAcIna samayamAM saMbhavataH rAte A lagnavidhi karAtI. atyAro doDadhAmamAM divase A tArAvRMdane batAvavuM to azakya che. A be RSivaromAM spardhA TaLI jatAM vizvAmitre vasiSThane brahmarSi tarIke svIkArI gaNanA karAya tevuM mAnapada ApyuM. saMvatsarI pratikramaNa pachI tarata ja ane tyArabAda yathA avakAza micchAmi dukkaDuM kahevAno rivAja ke prathA paDI gaI che. dura rahenAra vyaktinI sAthe kAgaLa-patro dvArA te karAya che. tIrtha ke tIrthaMkarAdinA phoTAvAlA kAgaLo mokalAya che. paraMtu pachI tenuM zuM karAya che ? keTalAka kacarAnI peTImAM padharAvI che. keTalAMka tene phADI paNa nAMkhe ! vaLI eka ja sthaLe rahenArA loko ekabIjAne tyAM kurasade jAya, peTane nyAya Ape, vAhano vageremAM besIne jAya. zuM ahIM hiMsA nathI thatI ? vAhano nIce jIvo kacaDAI paNa jAya. vAhanomAMthI nIkaLato dhumADo, gesa vagere vAtAvaraNane paryAvaraNane nukazAna kare teno khyAla ja nathI hoto. vaLI keTalAkanI bAbatamAM aMtarathI Ama nathI karAtuM. karavuM paDe che, karavuM joie. rivAja paDI gayo che, tema karyA vagara cAle tema nathI, mATe kacavAte mane mobho tathA moko sAcavatA Ama kare ja javAya che. AnA jevI bIjI dhArmika kriyA joie. derAsaramAM prakSAla, phUlanI AMgI, cAMdInA varakha coMTaDAvA, rezamI vastra paherI pUjA karavI vagere. keTaleka sthaLe prazAla jAte have nathI karAtI. pUjArI mANasa pAse ja karAvI levAya che. te daramyAna, kIDI, maMkoDA, vAMdA vagere sUkSma jIvonI hiMsA thavAno saMbhava vadhAre rahe che. phUla, cAMdInA varakha vageremAM paNa hiMsA rahelI che. rezamI vastramAM tene utpanna karanArAM keTalAM kIDAnI hiMsA thAya che. tapanI vAta karIe. keTalIka vAra e dekhAdekhI, sAruM dekhAvA mATe, mAna pAna, kIrti vagere mATe karAya che. tapathI bhAva nirjarA thavI joie eno khyAla nathI hoto. kyAM cauda hajAra sAdhuomAM jenI khuda bhagavAna mahAvIre prazaMsA karI che te sAdhuvarga dhannA sArthavAha ke jeNe chaThThanA pAraNe AyaMbila karI kAyAne evI sUkavI nAMkhI ke temanA hADakAMno avAja thato. paraMtu AjakAla keTalAka 2010_03 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyasI 1 1 3 upavAsa vagere pachI pAraNAmAM zuM maLaze teno khyAla vadhu rAkhe che tathA ekAda be vastu ochI paDe to kaSAyo zodhavA javA na paDe. A te kevI tapazcaryA ! sAmAyika kyAM ApaNuM ane kyAM rUnI pUNI vecI gujarAna calAvanArA tathA sAdharmikane bhojana karAve to bemAMthI eka upavAsa karanAra puriyA zrAvakanuM pUNI vecatA hovAthI puNiyo zrAvaka kahevAyo. samrATa zreNikane bhagavAna mahAvIre kahyuM ke jo te puNiyA zrAvakanuM sAmAyika kharIdI sake to narake javAnuM mulatavI rAkhI zakAya. teo A sodo patAvI na zakyA, tethI sAmAyika mATe kahevAyuM che: lAkha khAMDI sonA taNuM, dIye dIna pratye dAna lAla re, lAkha varasa lAge te vaLI, ema dIye dravya apAra lAla re eka sAmAyikane tole, na Ave tela lagAra lAla re. ATaluM dAna eka sAmAyikanA phaLa AgaLa nagaNya che. bIjI rIte eka prakAre sAmiyakanuM phaLa ochAmAM ochuM 925 925 925 palyopamanuM batAvyuM che. ApaNuM sAmAyika ATalI sekanDa jeTaluM paNa kharuM ? vaLI eka logassanA kAusagnanuM phaLa jeTaluM gaNAvyuM che. tallIna, targata citta vagere guNagarbhita palyopama ApaNo kAyotsarga kharo ? dhannA sArthavAha jevuM ApaNuM tapa kharuM ? nAgaketu je puSpapUjA karato hato ane temAM nAnA sApaliyAe DaMkha mAryo tyAre avicalita thaI pUjA karato rahyo tevI ApaNI eka paNa pUjA kharI ? eka rAjAne potAnA maMtrI pethaDa zAhanI khAsa jarUra paDI. te mATe mANasane mokalyo, paNa ene pAchA pharavuM paDyuM. rAjA pote maMtrIne bolAvavA jAya che, tyAM pethaDa zAha pUjA karatA hatA tyAM pahoMcI phula ApanArane khaseDI phUlo ApatAM bhUla thatAM maMtrI pethaDa zAha pAchuM vaLI jue che rAjA beThelA che chatAM paNa maMtrIe pUjAmAM vizeSa paDavA na dIdho ane rAjAe temane zAbAzI ApI. ApaNA sAmAyikamAM (dUdha bharAyuM, dUdha ubharAyuM) ema bolAya tathA mana DhaDhavADe paNa jAya. dAna dIdhuM, TIpamAM paisA bharyA zuM te kIrti mATe ja hatA ne ? paisA nyAya-saMpanna vibhavathI ekaThAM karelA hatA ne ? ratnAkara paccIsInA kartA ratnAkara vijayajIe jevI rIte pazcAtApa tathA AMsu vahevaDAvyAM che tevuM ApaNe kaMIka karyuM ? ratnAkare paccIsImAM je kharo pazcAtApa karyo tevo ApaNo kharo ? pratikramaNamAM je na karavA jevuM karyuM hoya teno ekarAra karyo kharo ? 2010_03 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jaina dharmanA puSpaguccha pharIthI tevuM nahIM thAya tema chatAM te kAma ke kriyA agaNita vAra karyA karI karI ? jarA pama AtmasaMvedanA karI kharI ? pharIthI nahIM thAya te mATe jarApaNa kALajI rAkhI kharI ? ke ghAMcInA baLadanI jema hatA tyAM ne tyAM ke AkhI rAja halesAM mAryA pachI bIjA kAMThAne badale tyAMnA tyAM ja chIe tenI khabara paDI kemake laMgara ja choDyuM na hatuM ne ? dharma to ghaNo ja karyo tevo saMtoSa thayA ja kare che. padagalika suka-sAhyabI tathA bhavAbhinaMdI hoI dharma karavAmAM saMtoSa vyakta karyo ane duniyAnI sAmagrI vagere ekatrita karavAmAM asaMtoSa ja rAkhyA karyo. chatAM paNa mokSa kema so gAu dUra rahyo tenI khabara ja na paDI. upara gaNAvelI dhArmika kriyA ke anuSThAnAdi jevAM ke bhagavAnanI pUjA, dAna, sAmAyika, kAyotsarga tapAdi anuSThAno, vrata, niyama, pratyAkhyAna, pratikramaNa vividha prakAranA tapo, svAdhyAyAdi asaMkhya dhArmika gaNAvAya tevo kriyAkalApa kare rAkhyo paNa ATaluM dhyAnamAM na rahyuM ke mithyAtvane tilAMjalI nathI ApI, bhavAbhinaMdIpaNuM haju vaLagI rahyuM che. sAmAyikAdi karyuM paNa samatA ane tenA paripAkarUpe samakita mAilonA mAilo dUra rahyuM kAraNa ke samakita rUpI ekaDo ja A badhAMnI AgaLa na hato tenuM bhAna ja na rahyuM. dAna to dIdhuM nahIM ne mokSanI abhilASA sevyA ja karI. ekaDA vagara asaMkhya mIMDA ekatrita thayAM ane tenuM phaLa zunya ja maLyuM ! Ane lIdhe anaMtAnaMta pudgala parAvarte vyatIta thaI gayA. anaMtAnaMta utsarpiNI ane avasarpiNIo te daramyAna thaI gaI. anAdi anaMta saMskAra pravAhamAM zarUAtathI te AjasudhI temAM taNAtAM ja rahyA ane tethI beDo pAra na thayo. jAgyA tyArathI savAra e uktine sArthaka karavA havethI je kaMI kriyA-kalApo karIe te samakita meLavavA. maLyuM hoya to te cAlI na jAya (kema ke bhavya jIvo paNa mithyAtvI hoI zake che), maLyuM hoya tene sudaDha banAvavA prayatnazIla rahevuM joie kemake jo samakita ekavAra paNa sparzI jAya to zAstra evuM AzvAsana ApyuM che ke te dvArA parittasaMsArI thavAya eTale ke ardhapagalAvartathI thoDA palyopama nyUna samayamAM mokSa sunizcita bane che. bharatAdi kSetromAM atyAre pAMcamo Aro cAlI rahyo che. te pachI chaThTho Aro je 42000 varSano haze. te pachI utsarpiNIno prathama tathA bIjo Aro paNa teTalAM ja 42000 varSano haze ane zAstrAnusAra te daramiyAna dharma to 2010_03 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyasI 115 lagabhaga zUnya sthitie pahoMcI jaze. samAjanuM kaluSita citra doravuM mithyA che. jarA vaLAMka laI AjanA samAjanuM citra joie. rAtri bhojana karanArAM keTalAM ? savAranA pathArImAM cA pInArA keTalAM ? breDa, baTara, cIjha AroganArAM keTalAM ? baTAkA vagere kaMdamULa tathA iMDA, mAMsa, madirA pInArA keTalA ? AjanA ApaNA samAjanA navajuvAnomAM che ? temanA vaDIlo bhavAbhinaMdI putranA saMtAno sAcavavA paradeza rahe che. sau prathama A cAra khataranAka ArAo (baMne avasarpiNI ane utsarpiNInA pAMca-cha ArAo) mokSa mATe bhale ADe AvatA hoya to paNa zuM ApaNe mAhAvideha kSetramAM jyAM sadaiva cotho Aro tathA 20 viharamAna, vidyamAna tIrthaMkaro vicare che tyAM javAno mArga zodhI tenuM AlaMbana levuM paDaze. te mATe zakti ekatrita karI supuruSArtha ja karavo rahyo. have je koI vyakti samAjanI vividha paristhitimAMthI bahAra AvavA mAgatI hoya teNe A pramANe karavuM rahyuM. mAnI laie ke AvI vyaktino bhavyatvano paripAka thayo che. Tale ke mArgAnusArI sthiti vaTAvI caramapudgalaparAvarta kakSAe AvI gayA chIe, eTale ke parittasaMsArI banyA chIe. te mATe nIce jaNAvelI sthiti saMpAdita karI cheH jina vacane anuSkatA jinavacanaM kareM ti bhAvena amalA asaMkliSTA bhavanti pastisaMsArI || A kakSAe pahoMcyA pachI saMsAra tarapha vairAgyAdi guNo meLavI lIdhAM che. tadanusAra have dareke dareka dhArmika vrata, niyama, tapa, saMyamAdi thakI samakita ja meLavavuM che tevI raTaNA hovI joie; jethI kITa-bhramara nyAye samakita maLavAnuM ja. samakita meLavelI vyakti mATe mahAvideha kSetramAM javAno mArga mokaLo thaze. paraMtu ApaNe mAnI lIdhuM ke samakita maLI gayuM ? nA re nA A to bheMsa bhAgoLe ane chAza chAgova. haju maLyuM nathI tema mAnI dareke dareka pravRtti bane teTalI vadhumAM vadhu zubha ane ochAmAM ochI azubha thavI joie. tethI cAra jJAnanA dhA2ka ane jene mAthe hAtha mUke te kalyANa pathano vaTemArgu bane ja; to paNa zrI bhagavAna mahAvIra svAmIe gautamasvAmIne vAraMvAra kahyuM che ke tuM pramAda na karIza. AvI sthiti gautamasvAmInI hoya to pachI sAmAnya mAnavIe kevI ane keTalI takedArI rAkhavI joie teno hisAba mAMDI na 2010_03 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 16 jaina dharmanA puSpaguccha zakAya, AvI jAgRkatA rAkhavAthI Azrava ochA rahe, saMvara tarapha ja najara rahetI hovAthI nirjarA ane te paNa dravya nirjarA nahIM paNa bhAva nirjarA vadhumAM vadhu karavI ja joie. A rIte paMtha kApatA, ane A badhuM pIdgalika sukha meLavavA mATe nahIM paraMtu bhavAbhinaMdIpaNAne salAma bharI Daga bharatAM bharatAM puNyAnubaMdhI puNya thakI mahAvideha kSetragAmI thavAnuM bhAthuM bheguM thaI zake che. A cAra ArAmAM bIjuM kaMI na thaI zake to A dizAmAM prayatnazIla thavAno vicAra thavo te kaMI sAmAnya vAta nathI. paraMtu dharmanuM rahasya, teno marma ane dharma ane karmano bheda samajI levo joie. A baMne zabdomAM chello akSara samAna che; paraMtu eka mokSa tarapha javAno rasto che jyAre bIjo zabda saMsAramAM baMdha kare tema che. AtmA jyAre jyAre rAga-dveSAdi tathA kaSAyothI kArmaNa vargaNA kheMcI potAnI sAthe coMTADI de che tyAre te karma bane che. AgaLa joyuM te pramANe dravya nirjarA thoDI ghaNI kriyA karatAM thatI rahe, paNa te eTalI upayogI nathI. bhAva nirjarA ja vadhu pramANamAM thavI joie. dharma eTale mAtra kriyAkAMDa nahIM, tattvonuM je zuddha svarUpa che, je jJAna che tenuM AcaraNa, amalIkaraNa, kriyAnvita karavuM e kharo dharma che. tethI jJAnayogamAM padArtho jJAna svarUpe che te te tattvonuM samyagujJAna thaI gayA pachI tenuM ja AcaraNa karavuM, tene amalamAM mUkI sakriya banAvavuM enuM nAma dharma che. padArtha svarUpa jJAnayogamAM je Theoretical rahyuM che tene jIvanamAM utArI Practical svarUpamAM AcaraNa karI caritArtha karavuM tene dharma kahevAya. tethI dharma ane darzana chUTAM paDe che. darzana eTale tattvajJAna. je darzana padArthonuM dArzanika svarUpa zvakI kare te pramANe zeyarUpa jANyA pachI tenuM jIvanamAM AcaraNa karavuM; upAdeya banAvIne caritArtha karavAnI prakriyAne dharma kahevAmAM Ave che. have upara jaNAvelI vastu vigatavAra tapAsIe. kahe che ke iriyAvahI jo dararoja 108 vAra gaNAya to viziSTa prakAranuM bhAthuM baMdhAya che. kemake te dvArA 1824120 jIva virAhanAe (virAdhanAthI) thatI jIvonI hiMsAthI bacavA, mukta rahevA, samajaNa ApI che. bIjuM logasano kAyotsarga tallIna, tadAkAra thaI karAya to 1963267 palyopamanuM AyuSya baMdhAya. puSya saMcita thAya. kevuM ane keTaluM puNyAnubaMdhI puNya saMcita thAya paNa te vaDhamANIe, mehAe, 2010_03 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyasI 117 dhie, dhAraNAe, aNuptehAe hoya to teTaluM thAya, kemake zAstrAkAra bhagavaMto jaNAve che ke-245408 4/9 palyopamanuM AyuSya 1 zvAsozvAsamAM baMdhAya ane 1963267 palyopamanuM 1 logassamAM baMdhAya. namana athavA namaskAranuM advitIya mahattva che. zrI bhagavatI sUtra tathA anyatra paNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe pharamAvyuM che ke namana ke vaMdanathI ghaNo moTo phAyado thAya che. saMsA2paritta thavAmAM te madada kare che. azubha vicAra tathA pravRttio maryAdita ke nahivat thavAthI kahyuM che ke-'manaHeva manuSyANAM kAraNe baMdha mokSayoH' caritArtha thatAM mana ekAgra thavAmAM tathA dhyAna dharavAmAM sAhAyyaka thatuM jAya che. rAI pratikramaNanA jaga ciMtAmaNi cetya vaMdananI trIjI tathA pAMca sudhInI gAthAmAM traNe lokanA caityone vaMdana karAya che jenI saMkhyA paMdara abajanI batAvI che. vaLI Iha saMto tatva saMtAI' jaNAve che ke ahIM rahIne tyAMnA tIrthonA vaMdanano lAbha laI zakAya che. vaLI Aja pratikramaNamAM sakala tIrtha vaMdu ka2 joDamAM (tIrtha vaMdanAmAM) aDhI lAkhanA samagra tIrtha tathA aDhAra sahastra zIlAMganA dhAraka munivarone paNa vaMdanA karI che. ahIM rahIne paNa bhAva garbhita bhakti asAdhAraNa phaLa ApI de tema che. tIrthavaMdanAmAM gaNAvelI pratimAo 1,52,94,44760 che. vaLI vaMdittA sUtranI 36 thI 40 pAMca gAthAo te vaMdittA sUtranuM kendriya tattva pratipAdita kare che, tenuM anuzIlana, manana tathA anuprekSAdi jIvane UMce caDhavAmAM madadagAra thAya tema che. 'sammadiThI jIvo'thI 'oria bharUvabhAravaho' gAthAomAM unmukhIkaraNa kare tevuM tattva bhareluM che. astAcala tarapha gati karI rahelo sUrya be vAta ApaNane jaNAve che. 1. udeti savitA raktaH raktaH astametica; saMpatto ca vipatto ca mahattAmekarUpatA. sUrya ApaNane udaya tathA asta sthiti dvArA samatAno padArthapATha zIkhave che. vaLI bIjuM Ama sUcave che : utthAya tyAya boddhavya kiMme sukRtaM kRtam / AyuSaH khaMDamAdAya ravirastamitaM gataH || pratyeka dine UThyA pachI samajavA koziSa karavI ke meM zuM ane keTaluM sukRta 2010_03 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 118 karyuM; kAraNa ke jiMdagIno eka mahattvano divasa asta thayo, pUro thaI gayo. vaLI rAtre A pramANe uhApoha karavo. pratyeka dina pUro karI sUtI vakhate A pramANenI anuprekSA karavI ke 14 rAjalokanI sAthenA spaSTa ke aspaSTa saMbaMdhamAMthI mukta thavAya te mATe vosarAvI devuM joie je Ama cheH 'jJAna mAruM ozikuM ne ziyala mAro saMthAro bhara nidrAmAM kAla karuM to vosirAmi vosirAmi. vaLI, AhAra, zarIra ne upadhi, paccakakhuM pApa aDhAra; maraNa pAmuM to vosiruM jIvuM to AgAra.' eTalA mATe ApaNe dareka zubha pravRtti, vrata-niyama, tapa, dhyAna, kriyAkAMDa, anuSThAno vagere zubha bhAve karatAM karatAM samayyatva prApta karavAnuM ja lakSa rAkhavAnuM che. A badhuM mAtra samyakatva prApti mATe ja che tethI jo 2 ghaDI=48 miniTanA kALa mATe sAcI zraddhArUpa samyakatva prApta thayuM hoya tyAre te bhavyAtmAno saMsAra mAtra ardhapudgala parAvarta jeTalo ja avaziSTa rahe che. zAstra te mATe jaNAve che keH antomuhatta mitte piphAsiyaM hunna jehiM sammata / tesiM evaDaDha puggala pariyaTTo ceva saMsAro / / (navatattva 53) tethI have samyakitI bhavyAtmAno ardhapudgalAkAra Avarta kALa jeTalo saMsAra avRziSTa rahyo che. eka pUrvavalaya vartulAkAra Avarta tene eka pudgala-parAvartakALa kahe che. caramAvartamAM AvyA pachI sukRtaparivartanamAM jIva dhIre dhIre samagra kALa je bAkI che temAMthI kroDAkroDa sAgaropamamAMthI eka palyopamamAMthI saheja nyUna eTalo goLo ocho karI mArgAnusArI hoI te kALe anaMtapudgalAvartakALathI sAva ocho che. bhale ne te daramyAna asaMkhya bhavo thaI jAya ! kemake, mithyAtvanA anaMta kALanI sa2khAmaNImAM te ghaNo ocho alpa samaya che. samudra oLaMgI have kinAre ja pahoMcavuM rahyuM ne ? samyakatva pAmatAMnI sAthe ja jIvano mokSa nakkI thaI jAya che. samyakatvanI prApti eTale mokSanA nirNaya viSe zaMkAne sthAna na rahe. mokSa prApta thaze ja te tenI nizAnI che. samyakatvanA paDadA pAchaLa chUpAyelo mokSa dRSTigocara thAya che. have tevI 2010_03 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 rUDhirbalIyasI samajaNa pachI samyakatva prApta karavA mATe je lAkha prayatno karyA te sAcavavA maraNiyo jaMga khelavo paDe. AtmAe apUrva supuruSArtha karavo ja rahyo. have tene TakAvavuM joie, sAcavavuM joie. sthira rahe te mATe prayatnazIla banavAnuM. TakAvI rAkhyuM hoya to tene vadhu ne vadhu nirmaLa karavA sAdhanAnA kSetramAM satata tallIna rahevuM paDe. je mATe samyakatvanA 67 bhede upAsanA cAlu rAkhavI paDe che. namaskAra, namana, vaMdana karavAthI mananuM unmanIkaraNa thAya che. te saMdarbhamAM rAI pratikramaNamAM Avela 'vizAlalocana jala sUtra'nI be gAthA ahIM rajU karuM chuM. yeSAmabhiSeka karma kRtvA mattA harSa bharAtu sukha surendrAH tRNamapi gaNayanti naiva nAkaM prAtaH santu zvAya te jInendrAH (2) kalaMka nirmukahAmamukta pUrNataM kRtarkarAhu grasataM sado dayam apUrva caMdraka jinacaMdrabhASita dinAgame nomi gRdhrnamaskRtam (3) aMtamAM ApaNe sarve samyakatva prApta karavA kaTibaddha thaI te meLavI bhavasAgara tarIe evI zubhecchA rakhAya ne ? hAlamAM je jeno che temaNe AryakSetra, manuSya bhava, jaina dharma, deva-guruno samAgam, zravaNecchA ane tadanurUpa AcaraNa karanArA bhavi dharmIo pATa para birAjelA AcArya bhagavaMtanA sadupadezathI thatI preraNAthI vIsa sthAnakanI bhakti ArAdhanA kare che. tapazcaryAnA mahattva jeTalI ja AtyaMtara bhAvanAnI kakSAe sarvajIvonA kalyANanI bhAvanA che. jene bhAvadayAnuM svarUpa ApI zakAya. jo hove muja zakti isI...dvA2A tIrthaMkara nAmakarma bAMdhanAra AtmA ciMtave cheH AtmAnA bhAvone prabaLa kakSAnA banAvI bhAvanA bhAve cheH 'jo mane evI prabaLa zakti maLe to huM savi, jIva karuM zAsana rasIM...badhAM jIvone zAsananA rasiyA banAvI dauM, badhAMne adharmImAMthI dharmI banAvI pApa karatA aTakAvI, puNyopArjana karatA banAvI; du:kha bhogavanArAne sukha bhogavanArA karI dauM. evI prabaLa zakti mane maLe ke jethI saMsAramAM koI duHkhI na rahe, badhAMne kalyANakArI zAsana pamADI dauM evI zakti mane sphure to sAruM.' vartamAna pravartamAna samaye hajAro puNyAtmAo vIsa sthAnanuM tapa kare che, karI rahyAM che je mArga sAco che. te dvArA ochAmAM ocho Azrava, vadhumAM vadhu 2010_03 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 0 jaina dharmanA puSpaguccha saMvara ane tenA paripAkarUpe bhAva nirjarA thAya che, jethI mokSanA dvAra sudhI pahoMcI zakAya te mATenI taiyArI, ochAmAM ochI azubha bhAvanA, vadhumAM vadhu zubha bhAvanA bhAvavI rahI. AvI utkaTa ta kakSAnI bhAvanA bhAvatAM pavitra zubha adhyavasAyamAM teo tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. "zuci rasa DhaLate tihAM bAMdhatA tIrthakara nAma nikAcatA bAkI raheluM AyuSya pUrNa karI mRtyu pachI svarga sIdhAve che. vacamAM eka devano bhava karI chelle bhave tIrthakara bane che. tIrthakara banavAno A ja rAjamArga che, prakriyA che. tethI Ama vIsa sthAnakanI ArAdhanA sAthe savi jIva karuM zAsana rasI'nI bhAvanA bhAvatAM kaMI paiso kharacavo paDato nathI. paraMtu AvA mananA udAtta bhAvo jAgRta thatA nathI, sarva jIvonA kalyANanI bhAvanA jAgatI nathI. vartamAnanA paDatA samaye ArAdhanA karAya che, mananA saMtoSa khAtara ArAdhanA thAya che, karI ema lAge che, paraMtu bhAvanAthI vaMcita rahevAthI tIrthakara nAmakarma bAMdhI zakatA nathI. kemake AMtarika rIte sarva jIvone zAsana rasika karavAnI bhAvadayA khUTe che. zAsana rasika karavA tathA bhAvadayAnI adhUrapane lIdhe tIrthakara nAmakarma nikAsita nathI karI zakAtuM. tethI vAsa sthAnakanI ArAdhanA sAthe tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA thAya to tIrthakara banavAnuM kArya sunicchita thaI jAya. bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA samayanA je nava mahApuruSoe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM che, temAM zreNika rAjA, sulasA zrAvikA, revatI zrAvikA, zaMkha zrAvaka, ANaMda zrAvaka, poTila zrAvaka, supArzvakAkA, zatakazrAvaka, zreNikaputra udAyana che. A kaMI nAnIsunI vAta nathI, kAraNa ke teo mahAvIra svAmInA samayanA che. bhAvi tIrthakaro je thanArAM che temAM zrI kRSNa vAsudeva, nATakIya ane mAyAvI nArada, karNa vagere paNa bhAvi tIrthakaromAMnA che. A AzcaryakArI nathI lAgatuM ? kRSNa bAramA amasvAmI thaze, karNa 20mA tIrthaMkara vijayasena, nArada ekavIsamA mallinAtha, abaDa tApasa 22mA devasvAmI tathA nAmAdi nikSepe vartamAnamAM pUjanIya bane che. AgAmI AkhI covIzInI pratimAo che ane te hAlamAM pUjAya paNa che. mahArAjA zreNika je AvatI covIzImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze temanuM bhavya, vizAla, AkarSaka jinAlaya atyAre udayapuramAM astitva dharAve che, temanI moTI vizALa pratimAM varSothI pUjAya che. hiMmate 2010_03 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyAsI 1 2 1 mardA to madade khudA" pramANe hatAza thayA vinA adhikAdhika mAtrAmAM zubha saMyama karI bhAvapUrvaka nirjarA karI karma khapAvI zubha karanArAomAM bhAve bhAvanA bhAvi jIvana sArthaka karIe e ja zubakAmanA. vaLI eka navo muddo noMdhI laie. vartamAna samaye rAvaNane eka kharAba, duSTa puruSa tarIke navAjavAmAM Ave che. paraMtu te ke jeNe cokkasa sItAnuM haraNa karavAnuM kaniSTha kAma karyuM, je rAvama jevAe na karavuM joie. jo ApaNe rAvaNanA jIvanamAM DokiyuM karIe to tenA jIvananuM ujaLuM pAsuM paNa jovA maLe tema che. jenI sAme ApaNe jhAMkhA paDI zakIe. rAvaNa jaina zAstromAM jinabhakti tarIke hato. vINAno tAra tUTyo tyAre te aSTApada para birAjamAna vartamAna covIzInI 24 prabhupratimAo samakSa svapatnI sAthe nRtya-gAnanI bhaktimAM magna hato, maMdodarI nRtya karatI hatI tyAre tAra tUTatAM kSaNamAtramAM potAnI nasa kADhI tAra sAMdhI lIdho je bhAvollAsa ghaNo UMco hato. zubha adhyavasAyomAM tallIna hato tyAre rAvaNe te ja ghaDIe tIrthakara nAmakarma upAryuM, ane mahAvideha kSetramAM tIrthaMkara thaI mokSe jaze. TuMkANamAM paramAtmA banavAnI pAmarAtmAnI prakriyA joI, tenuM ciMtana karatAM ApaNAmAM paDelI anaMta zaktinuM bhAna thAya to jANavA jevuM che ke tevuM bIja ApaNAmAM paDeluM che. je ma bIja vikasita thatAM vRkSa bane tyAre havA-pANI-prakAzAdi sahayoge hajAro phaLa utpanna karI zake che tema ApaNe paNa AtmAmAM paDelA paramAtmA thavAnA bIjane vIsa sthAnakanI samyagu ArAdhanA karatAM karatAM tapazcaryA tathA bhAvadayAnA bhAvanAnA siMcanarUpI jaLathI siMcana karIne tIrthakara nAmakarma upArjIta karI bhAvimAM tIrthakara thaine hajAro lAkhone mokSamArganI prApti karAvIne mokSe jaie. samyakatva pAmyA te pahelo bhava ane mokSa pAmavAno chello bhava gaNAya che. A benI vaccenI saMkhyA te bhava saMkhyA gaNAya che, kAraNa ke samyakatva pAme te pUrvenI mithyAtva kALanI bhavasaMkhyA anaMtI thAya. te pramANe AdIzvara bhagavAnanA 13 bhavo thayA. zAntinAtha bhagavAnanA 12 bhavo, neminAtha bhagavAnanA 9 bhavo thayA, pArzvanAta bhagavAnanA 10 bhavo thayA, mahAvIra svAmInA 27 bhavo thayA. bAkInA zeSa tIrthakaronA 3-3 bhavo thayA. bhagavAna RSabhadevano jIva pahelA dhanasArthavAhananA bhave samyakatva pAmI 13mA bhave mokSe gayA; bhagavAna 2010_03 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 2. jaina dharmanA puSpaguccha pArzvanAthano jUva pahelA maru bhUminA bhave samyakatva pAmI 10mA pArzvanAtanA bhave mokSe padhAryA, bhagavAna mahAvIra svAmI pahelA nayasAranA bhave samyakatva pAmI 27mA bhave mokSe sIdhAvyA. paraMtu tIrthakaro ke koi paNa jIvanA nigodathI mAMDI mokSe javAnA bhavo anaMta ja che. tethI nigoda e jIva mATeno eka cheDo ane tenI sAmeno cheDo te mokSa. pUjya vIravijayajI mahArAja snAtrapUjAnI DhALamAM jaNAve che ke jIva samyakatva pAmIne ja AgaLa kUca kare che. vorAsthAnakanI ArAdhanA karI manamAM jagatanA sarva jIvonA kalyANanI bhAvadayA ciMtavI A ArAdhanAnA baLe tIrthakara nAmakarma nikAcita kare che, upArjita kare che. jevI rIte namaskAra mahAmaMtranA nava pado che tema vIsasthAnakanAM 20 pado che. tresaTha zalAkA puruSacaritra mahAgraMthamAM kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye vIsa padanI ArAdhanA karI tIrthakara nAmakarma nikAcita karavAnuM pharamAve che. bIjI tarapha A 20 padomAMthI koipaNa eka padanI sucAru-zraddhApUrvaka ArAdhanA karI, tIrthakara nAmakarma upArjita karI, arihaMta thaI mokSe ghaNAM gayAM che. zrI lakSmaNasUrie vIsasthAnaka pUjAmAM eka eka padanI ArAdhanA karI koNa koNa mokSe gayA tenI nAmAvali Ama jaNAvI che: (1) pahelA padanI ArAdhanA karI devapAla rAjA tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (2) bIjA padanI ArAdhanA karI haritapAla rAjA tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (3) trIjA padanI ArAdhanA karI jinadatta zeTha tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (4) cothA AcArya padanI ArAdhanA karI puruSottama rAjA tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (5) pAMcamA sthavIra padanI ArAdhanA karI padamottara rAjA tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (6) upAdhyAya padanI ArAdhanA karI mahendrapAla tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (7) sAdhudanI ArAdhanA karI vIrabhadra tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (8) jJAnapadanI ArAdhanA karI jayanta deva tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (9) samyagadarzana padanI ArAdhanA karI hari vikramarAjA tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (10) vinayapadanI ArAdhanA karI dhanazeTha tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (11) cAritra (Avazyaka) padanI ArAdhanA karI aruNadeva tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (12) brahmacaryapadanI ArAdhanA karI candravamAM tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (13) kriyApadanI ArAdhanA karI harivahana tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (14) tapapadanI 2010_03 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyasI 1 2 3 ArAdhanA karI kanakaketu rAjA tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (15) supAtradAna padanI ArAdhanA karI harivahana rAjA tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (16) vaiyAvacca (jinapadanI) ArAdhanA karI niyataketu tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (17) saMyamapadanI ArAdhanA karI puraMdara rAjA tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (18) abhinava jJAna pada ArAdhI sAgaracaMdra tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. (19) zrutapadanI ArAdhanA karI ratnacUka tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. (20) tIrthapadanI ArAdhanA karI meruprabha tIrthakara nAmakarma bAMdhe che. upara pramANe vIsapadonI ArAdhanAmAMthI eka eka padanI ArAdhanA karanAra A 20 puNyazALI mahAtmAo hatA. emaNe eka eka padanI ArAdhanA karIne tIrthakara nAmakarma nikAcita karI mahAvideha kSetramAM tIrthakara banIne mokSa pAmyA. vIsasthAnako kyA kyA te paNa ahIM raju karAyAM che. AtmAnA guNono vikAsa karI 14 pagathiyAM caDhavA mATe dharma ane karma viSe spaSTa khyAla rahevo joie. te mATe satata jAgRkatA rahevI joie. tyArabAda bhAvanirjarA jema bane tema vadhu ne vadhu karavI joie. te mATe mAre samakita pAmavuM che te maMtra guMjyA karavo joie kemake te samagra kriyAkalApa AgaLa enjinanI jema ekaDAnuM kArya kare che. hatAza thayA vagara ApaNe jANIe chIe ke paMcama ArAnA aMte eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka ane eka zrAvikA jaina dharmano vAvaTo pharakAvanArA haze. Arya kSetramAM janmI je sAdhana sAmagrI prApta karI che te yogya phaLa Ape te mATe adharma jema bane tema zUnya sthitie pahoMce to beDo pAra thayA vagara rahe karo ? jaina darzanamAM namaskAranuM advitIya mahattva che. tethI mananuM unmanIkaraNa thatAM ekko vi namukkAro jInavara vasahassa tAre I nara va nArIvA, strI tathA puruSa baMne mokSanA adhikArI che te atre batAvyuM che. ahIM jaNAvelo ekkovi namukkAro jo te sAmarthyayogano thAya to samakitI jIva paraMparAe mokSa mATeno AtmavikAsa kare kemake te have 14 guNasthAnakonI sIDI para ArUDha thaI 13-14guNasthAnake vItarAga dazAne prApta karI kevaLI thaze ja. kAraNa ke siddho "pAragayANa paraMparAegayANa losagnamuvagayANa" sthitie pahoMcelo che. A badhuM mananuM unnanIkaraNa thatAM, Amarmayoga siddha thatAM zakya bane che je mATe ApaNe AzAvAdI thavuM rahyuM, te mATeno supuruSArtha karI sarva Atmazakti 2010_03 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 124 vikasAvavI ja rahIM. dharmajijJAsu zraddhAnvita zrAvaka, tattvanA jANakAra ane samakitI thavAnuM jeNe lakSa rAkhyuM che te A tathyathI abhinna ja che ke saMsAra anAdi-anaMta che chate vyakti pote mokSa meLavI teno aMta lAvI zake che. kemake abhavyo kyAreya mokSa pAmavAnA nathI. teo saMsAramAM ja rahenArA che. tethI saMsAra cAlu ja rahevAno che. paraMtu vyakti vizeSa suSuSArtha karI mokSa meLavI tene 'sAnta' karI zake che. saMsArano aMta zakya nathI; paraMtu vyakti vizeSano saMsAra sAnta paNa che. bhagavAna mahAvIre. covIsa tIrthaMkaroe, sarva gaNadharoe, keTalAMka AcAryo, upAdhyAya, sAdhu-sAdhvIo mokSe pahoMcI saMsArano aMta lAvelo che. dharma na pAmelAo anaMtavAra saMsAramAM 84 lAkha yoniomAM bhaTakyA kare che, ravaDe che, bhame che. dharma pAmI jeo samakita meLave che teo ja saMsArano aMta lAve che, jyAre abhavI jIvo to kadApi mokSamAM javAnA ja nathI. tethI saMsArano kyAreya paNa aMta Avavo saMbhava nathI. saMsmaraNazIla saMsAra anaMtakALa sudhI cAlato ja raheze. teno Avo svabhAva che. AjakAla siddhacakrapUjana, bhaktAmarapUjana, lAkhonI saMkhyAmAM navakAra jApa, devadarzana tathA pUjA, sAmAyika, anuSThAno, vrata niyamAdi adhikAdhika mAtrAmAM thAya che. dharma karavAno niyama le che paraMtu adharma-pApa tyAganI vAto karo to taiyAra nahIM thAya. pariNAma evuM Ave che ke dharma paNa thato ja rahe che ane sAthe sAthe pApa paNa karAye ja jAya cheH jethI dharmanI kiMmata ghaTe che, dharmanI niMdA thAya che. jo dharma ka2vAnI sAthe pApa paNa ochuM thatuM rahe to eka diva, evo Ave ke pApo chUTI jAya, pApo ochAM karatAM te sarvathA chUTI jAya tyAre sonAmAM sugaMdha bhaLI jAya ane AtmakalyANanA mArga 52 agresara thatAM nirjarA thakI joza pahoMcADanArA mArge phalAMgo bharI zakAze. badhAM ja tIrthaMkaro janme tyAre traNa jJAnanA svAmI hoya che ane teo jyAre saMsAra tyajI saMyamita jIvana jIve; sAdhu bane tyAre ja cothuM mana:paryavajJAna meLave che, kAraNa ke manaHparyavajJAna chaThThA-sAtame pramatta-apramatta sAdhu ja ke jeo saMsAratyAgI, virakta vairAgI mahAtmA hoya temane hoya che. A cothuM jJAna paNa guNapratyayika che tethI A be sthAne rahelA apramAdI, RRddhivaMta cAritradhArI saMyamI munirAjone zubhabhAvanA pariNAme caDhatAM ja pragaTe che. 2010_03 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyasI 1 25 upAzakadazAMga sUtramAM bhagavAna mahAvIra prabhunA parama upAsaka 10 zreSTha zrAvakanuM varNana che. AnaMdazrAvaka jyAre niHspRhI niSparigrahI bAra vrata dhArakane 14 varSanI anupama sAdhanA karatAM karatAM avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM avadhijJAna ane avadhidarzana thayAM. yogAnuyoge mahAvIrasvAmInA Adya guNadhara anaMtalabdhi nidhAnane vaMdanA karatAM vinaMtI karI ke saMsAraka (saMthArA)nI bahAranI bhUmino tyAga karyo hovAthI bahAra paga mUkI zakuM tema nathI, to najIka Avo to caraNasparzI zakuM. ApanI asIma kRpAthI mane avadhijJAna avadhidarzana prApta thayuM che. gautame kahyuM ke zrAvakane AvuM jJAna na thaI zake tethI mRSAvacananuM micchAmi dukkaDaM. zrAvake kahyuM ke zuM satya vacananuM paNa micchAmi dukkaDa ApavAmAM Ave che ? gotame samavasaraNamAM pahoMcI bhagavAne khulAso karyo tyAre agAdha saraLatAthI kahyuM ke tamAruM kahevuM sAruM che. eka munivara potAnI pratilekhana (paDelehaNa)nI kriyA karI kAjo (kacaro) kADhI iriyAvahI karatAM bhAvanI vizuddhithI avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI avadhijJAna pragaTyuM paraMtu jyAre svargAdhipati sodharmendra potAnI priyatamA IndrANIne vinaMtI karato joI kAyotsargamAM munine hasavuM AvI gayuM ane hAsya mohanIya karmane lIdhe avadhijJAnAvaraNIya karmanA udayathI te naSTa thaI gayuM kalpAtIta devalokanA anuttara svarga ane savArthasiddha vimAnanA devo AyuSyabhara 36 sAgaropama zAstrIya viSayonA ciMtana, manana, nididhyAsanamAM magna tallIna thaI abhuta jJAnopasanA kare che. abhayakumAra 36 sAgaropama sudhI pAMcamAM anuttara sarvArthasiddha vimAnamAM ArAdhanA karanArA che. sAmAyika, rAI devasi pratikramaNa karatAM ApaNe puNyAnubaMdhI puNya saMpAdita karAvanAra iriyAvahI paDikkamithe chIe; paraMtu bALasulabha ceSTA karanAra aImutta bALamuni pANImAM thoDI tarAvatAM je apakAya jIvanI virAdhanA karI te dhyAna para levaDAvatAM te evI tallInatA ekAgratAthI paDikkamI ke AtmakalyANa sAdhI lIdhuM. sthUlibhadra kozA vezyAne tyAM kuTuMbIjanono tyAga karI 12 varSa rahyA ane jyAre nAnAbhAie raktaraMgI nAgI talavAra hAthamAM laI pitAnuM mAthuM vADhI nAMkhyuM te jANyuM tyAre rAjAne mAtra AlocavAnuM kahI, loca karI dharmalAbha karatA 2010_03 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 6 jaina dharmanA puSpaguccha UbhA rahyA te sthUlibhadra 84 covIzI sudhI amara thaI gayA-tevI sAdhanA ! bhagavAna mahAvIra svAmInA svahaste dIkSita thayelI chatrIsa hajAra sAdhvIonA agrasara caMdanabALA bhagavAnanA samavasaraNamAMthI sUryAsta thayA chatAM paNa pAchA na pharanArA mRgAvatInuM dhyAna gayuM ane caMdanabALAe kahyuM ke sArA kuLanI strIo mATe A yogya na kahevAya. ziSyA mRgAvatIne Thapako ghaNo Akaro lAgyo ane UMDuM ciMtana karatAM bhAvanAnA uccattama zikhare ArUDha thaI zapaka zreNie karmakSaya karatAM kevaLajJAna prApta karyuM. te ja rIte aMdhakAramAM kALA sarpane lIdhe caMdanabALAno hAtha dUra laI jatAM sarpano javAno mArga mokaLo to thayo paraMtu jAgRta thayelA caMdanabALAe jANyuM ke mRgAvatIne apratipAtijJAna temanA prabhAvathI thayuM che tyAre temanI AzAtanA mATe kharA hRdaye pazcAtApa karI rahelAM caMdanabALAne paNa kevaLajJAna thayuM. atIrtha siddhanA bhedamAM mAtA marUdevInuM nAma Ave che. bhagavAna RSabhadevanI mAtA marudevI putranA mohane lIdhe lAMbA 1000 varSonA samaya sudhI rUdana karavAthI AMkhanI dRSTi gumAvI dIdhI. putrane kevaLajJAna thatAM teno vaibhava sAMbhaLI anitya ane ekatva bhAvanuM ciMtana karatAM hAthI upara ja rAjamArga kSapakazreNi para paDI. ghAtI karmono kSaya karI aMtarmuhUrtamAM mokSapurImAM pahoMcI gayA. bhagavAna RSabhadevanA putra bAhubalI dIkSA line kAryotsarga dhyAnamAM 12 mAsa vItyA pachI brAhmI-suMdarI, sAdhvIo dvArA "vIrA morA gaja thakI Utaro, gaja caDe kevaLa na hoya re...' AnAthI sAvadhAna banelA prabhuvaMdanArthe paga upADatAM kevaLajJAna pragaTa thaI jAya che. aMbaDa parivrAjaDanI parIkSAmAM uttIrNa thayelAM 25mA tIrthaMkara na hoya tathA kudevonA darzane na janAra 32 putrone samarAMgaNamAM gumAvI denArI sulasA rathakAra patnI bhAvita dvArA samakitI thaine tene parimArjita karI rahelI AgAmI utsarpiNImAM 15mA nirmama tIrthakara thaze. samakita dRSTi sAhAdhyaka banI gaI ! bharosaranI sakjhAyamAM tenuM nAma prathama che. "sulasA caMdanabALA'...tene dharmalAbha kahevaDAvavA bhagavAna mahAvIre aMbaDane mokalyo hato. jenA tAjetaramAM lagna thayelA che te yuvAna TIkhalI sAthIdAro sAthe kutuhalavRttithI prerAI jyAM nAma pramANe guNa dharAvanArA caMDarUdrAcArya samIpa AvI kahevA 2010_03 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyAsI 127 lAgyA ke A yuvAnane dIkSA levI che. temaNe krodhAnvita thaI, mAthe hAthamAM laI muMDI nAMkhyuM, loca karI dIdho. hasavAmAMthI khasavuM thaI gayuM. te yuvAne bAjI saMbhALI lIdhI ane ziSya banelA yuvAne gurune tyAMthI salAmatI mATe cAlI nIkaLavA jaNAvyuM. rAta paDI gaI hatI. guruthI aMdhArAmAM cAlI zakAya tema na hatuM tethI kahyuM ke mane UMcakI le. khADATekarAvALo rasto tathA aMdhAruM hovAthI Dagamaga gatie cAlavA mAMDyuM. krodhAyamAna caMDarUdrAcArye mAthA upara DaMDAthI prahAra karavA lAgyA. paraMtu samatAmAM sthira rahI, vedanAne gauNa karI kSamA-samatAnI bhAvanAmAM sthira navIna muni dehabhAna bhUlI Atma ciMtananI dhArAmAM caDI; pApono nAsa karato AtmA guNasthAnaka zreNiomAM AgaLa vadhatAM kSapakazreNimAM ArUDha thaI zukaladhyAnanI dhArAmAM caDI kevaLI banyA. guru have sArI rIte cAlanAra lohIthI kharaDAyelA ziSyane nIce utArI pazcAtApanI dhArAmAM kSamA mAge che. ziSyane apratipAti jJAna thayuM che ema jANIne pazcAtApamAM DUbelA caMDarudrAcAryane paNa kevaLajJAna thayuM. saMdhyA samaye raMgaberaMgI badalAtA vAdaLo joI saMsAranI asAratA joI rAjA prasannacaMdra rAjapATa, vaibhava tyajI dIkSA laI sAdhu banyA. eka hAtha UMco karI kAyotsargamAM hatA tyAre temanA kAne vAta paDI. ethI yuddhanI vicAraNAmAM khovAI gayA. mAnasika yuddhamAM caDyA. eka pachI eka tIro pheMkatA gayA. zastro khUTatAM mugaTa pheMkavA jatAM muMDita thayAnuM bhAna thatAM sAvadhAna thayA; mAnasika pApo dhovA pazcAtApanI dhArAmAM vahevA lAgyA. dhyAnAgnie jotajotAmAM pAponA DhagalAne bhasmIbhUta karI dIdho. kSapakazreNie ArUDha prasannacaMdra cAra ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAna prApta karI vItarAgI thaI mokSe gayA. upa2 TAMkelAM vividha udAharaNo jaNAve che ke A vyaktio e bAra bhAvanAmAMthI game te jevI ke anyatva, ekatva, azaraNatva, azucisvAdi, bhAvanA, koika prasaMga ke dRzya, dhyAna, sAdhanA, samAdhi, samatA, tapa, tyAga, jinavANInuM zravaNa tathA pariNamana, prabhunI zraddhApUrvaka tathA bhakti sahitanI pUjAdinI sathavAro lIdho hato. tenA paripAka ane pariNati rUpe AtmAmAM eTalI tIvra jhaNajhaNATI, gagatA kriyamAma thaI jethI sAtamA apramatta guNaThANe pahoMcI, zAMta-prazAMta banI anAsakta bhAva, samatAyogamAM ArUDha thaI, vItarAgI thavA mATenA 2010_03 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 28 jaina dharmanA puSpaguccha zukaladhyAnanA cAra pAyA pasAra karI sIdho kUdako mArI zelezI dazA prApta karI kevaLajJAnanA adhipati banI gayA. have karavA jevuM A pramANe rahe che. AtmAnA darzanaguNane kriyAmAM parivartita karIne paramAtmadarzana vaDe darzanaguNa vizuddha ane vikasita karavo joie. darzanIya paramAtmA che, darzanakartA pAmarAtmA che. baMne AtmasvarUpe samAna che, vizeSaNa mAtra aMtara kare che. AtmAne parama ane pAmara lAgatAM A zabdo bane che. parama eTale sarvottama, sarvazreSTha, sarvopari, sarvakarmarahita, sarvaguNavibhUSita, sarvajJa, vItarAgI te paramAtmA ane AnAthI viruddha dharma hoya te pAmarAtmA. pAmarAtmA mATe paramAtmA UMco Adarza che. paramAtmA tethI tene mATe pUjanIya, darzanIya, vaMdanIya, ciMtanIya hoi jIve pUjaka, darzaka, ciMtaka thaI bhakta banI bhakti karavI joie. jena kuLomAM adhyAvadhi A rivAja cAlu che ke pathArImAMthI jAgyA pachI paheluM kArya najakidanAM derAsaramAM jaI prabhunAM darzana karI kRtakRtyatA anubhavavI teNe bhagavAnanI bhakti karavI joie. temAM prabhudarzana prAthamika prakriyAmAM sthAna meLave che. tyArabAda pUjA, bhAvanA, dhyAnAdino krama che. cakSurinTinA abhAvamAM ekalendriyo, vikalenidriyono AtmA, prabhudarzana karI zakatA nathI. tethI keTalAMye janmo naraka, tiryaMca gatimAM pasAra tayA. tethI 84 lAkha jIvayonimAM manuSya gati ane devagatimAM paramAtmAdarzana, pUjA, bhakti karI indriyonI (maLelI) sArthakatA siddha karavI rahI. devo pAMca kalyANako tathA naMdIzvara dvipamAM jaI pUjAdi kare che. prabhu darzanathI bhakta dhanyatA anubhave che. A bhAvane pU. yazovijayajI mahArAja RSabha jinastavanamAM Ama kahe cheH RSabha jinarAja muja Aja dina ati bhalo guNa nIlo jeNe tuja nayaNa dITho duHkha TaLyA sukha maLyA svAmI tuja nirakhatAM sukRta saMcaya huo pApa nITho. A gAthAmAM prathama caraNamAM prabhudarzana ane aMtima caraNamAM sevA-pUjAnI vAta lakhI che. darzana-pUjanathI bhakta bhagavAnanI nikaTa janArAM che. vaLI devacaMdrajI mahArAje kahyuM cheH svAmI guNa oLakhI svAmIne je bhaje, 2010_03 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyAsI 1 2 9 darizana zuddhatA teha pAme. jJAnacAritra tapavIrya ullAsathI karma jItI vase mukti dhAme. Ama zuddha darzanane mokSa prAptinuM kAraNa batAvAyuM che. saMsAramAM manuSya pratidina darpaNamAM potAnuM mukha juve che. mAthuM barAbara oLeluM che? cAMllo ThIka thayo che, kapaDAM vyavasthita paherAvyAM che. vagere. darpaNamAM potAnI kSati-uNapa jue che. dhArmika jIvanamAM prabhudarzana paNa mahattvanuM sthAna dharAve che. prabhunI pratimArUpI darpaNamAM ApaNuM pratibiMba joI zakAya. jinapratimAmAM darpaNanI jema Atmika doSa-durguNorUpI kSatione joI zakAya. paramAtmAmAM sva-Atmadarzana karavAnI A eka adbhuta prakriyA che. ApaNe apUrNa, alpajJa, rAga-dveSI sarva doSa, durguNothI bharapRra chIe jyAre paramAtmA sarvaguNa saMpanna, sarvadoSarahita svadarzI, vItarAgI che. udayaratnavijayajI mahArAje zAntinAtha bhagavAnanA stavanamAM jaNAvyuM che suNo zAMti niNaMda saubhAgI, huM to thayo chuM tuma guNa rAgI tuM me nIrAgI bhagavaMta, jotAM kema maLaze taMta. AnI 10 kaDImAM udayaratna mahArAje huM ane bhagavAna kevAM che tenuM suMdara varNana karyuM che. eka durguNono bhaMDAra che jyAre bIjo saguNa kevAM ane keTalAMka che te tulanAtmaka rIte pratipAdita karyuM che. pU. yazovijayajI mahArAje jJAnasAra graMthanI aMdara pUrNatASTakamAM pUrNanI pUrNatA ane apUrNanI apUrNatA citarI che. AvA prabhudarzananuM anupama ane abhuta varNana avadhUta yogI pU. AnaMdadhanajI mahArAje potAnI covIzImAM vizeSa karIne abhinaMdana svAmInA stavanamAM karyuM che. saMkSepamAM AvA yogI paNa prabhudarzana mATe taDapI rahyA che. A taDapa svAti nakSatratA biMdune jhaMkhatA cAtaka pakSI jevI che. pUjya vIravijayajI mahArAje cosaTha prakAranI pUjAmAM 8 karmonA vi,yamAM 8 bhinna bhinna pUjAnI DhALo racI che. jethI Ane 14 prakArI pUjA kahe che. upara kahelI carcA-vicAraNAnA phaLasvarUpa A rIte niSkarSa para AvI zakAya. A samayagALo je 84 hajAra varSothI kaMIka ocho che te daramyAna bharatakSetramAMthI mokSa azakya che. paraMtu A daramiyAna evAM kaMIka jIvo hoi 2010_03 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jaina dharmanA puSpaguccha zake ke jeo carama-pudagalaparAvartakALamAM pravezI cUkyA hoya. 84 hajAra varSothI A samaya ghaNo ghaNo moTo che. mArgAnusArI, mArgapatita, mArgAnurUDha jIvo, jANavuM, mAnavuM ane AcaravuM saraLa rIte samajI pragati karI zake tema che. te mATe dharma ghaNo karI nAkhyo tema mAnI saMto, na karatAM dharmamAM asaMto, tathA podgalika saMpatti ghaNI vizALa ane vistRta hovA chatAM paNa ahIM asaMtoSa dharAvavAnA badale saMtoSa rakhAya to bAjI jItI javAnI pUrI zakyatA che. te mATe be prakAranI pravRttio hoya che. zubha ane azubha. saMsAranA vaiSayika, bhautika ane paulika sukhomAM svarganuM sukha pAmavuM te mATenI sarvapravRttio azubha ja rahevAnI. AvI azubha pravRttio na thAya te mATe jAgarUkatA ghaNI Avazyaka che. te pramAdavaza thaI jAya eTalA mATe bhagavatI sUtramAM vAraMvAra bhagavAna mahAvIre cAra jJAnanA dhAraka gautamasvAmIne TokyA che ke "samaya gocama mA pamAae." ekavAra samavasaraNamAM beThelA mahAvIrasvAmIne jayantI zrAvikAe prazna karyoH "he kRpAnAtha ! A saMsAramAM konuM sUtA rahevuM sAruM ane konuM jAgavuM sAruM ?' uttaramAM bhagavAne kahyuM: "jAgariyA dhamiNe adhamiNe tu suttayA gayA. dharmInuM jAgavuM sAruM ane adharmInuM sUtA rahevuM sAruM. dharma jAgato raheze to pApa nahIM kare, jyAre adharmI jo jAgato raheze to pApa karaze. mATe pramAdavaza nidrA paNa nakAmI che. 14 pUrvadhara munine labdhivaza pUrvonuM anuzIlana karavuM ja rahyuM. jo temAM pramAdavaza cUke to mRtyu pachI durgati eTale ke nigodamAM kadAca javuM paDe. prathamavAra koI AtmA siddha thayA tethI te avyavahArarAzimAMthI vyavahAra rAzimAM mUkAyo. have to svaprayatna je ghaNo kaparo ane muzkela che te karavo rahyo. jJAnAvaraNIya karma haThatAM jANavAnuM thAya; tyAre darzanAvaraNIya karma haThatAM sAcuM joI zakAya. samyaka zraddhA thAya. pUjya vIravijayajI mahArAje cosaTha prakAranI pUjAmAM 8 karmo viSe 8 vibhinna DhALo lakhI che. darzanAvaraNIya karma viSe Ama lakhyuM cheH he bhagavAna ! Atmadarzana guNanuM AvaraNa karanAra darzanAvaraNIya karmanA kAraNathI ApanAM darzana karI zakyo nathI. zAsana pAmI zakyo nathI. negamanayAdirUpa ekAnta darzanathI saMsAramAM bhaTakato rahyo. mAtra hAthathI pANI 2010_03 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyasI. 131 valovato rahyo paNa koI navanIta sAra meLavI na zakyo. pUrNarUpa ApanAM darzana mATe bhakti karI rahyo chuM jethI darzanAvaraNIya karma dUra thAya; ApanAM darzana pUrNarUpe karI zake. jema jalakAMta maNithI pANI dUra thAya. tema ApanAM darzana karma dUra thAya.' prAta:kALe UThayA pachI prabhudarzana mATe je tAlAvelI rakhAya te A mATe ja ne ? tethI to kahyuM che ke darzane mokSa sAdhanam. prabhudarzana mATe doSI evo AtmA mUrtirUpI darpaNamAM bhagavAnanA guNonA samUhane nirakhI AtmadoSo prajJAlita karavA joIe. prabhunA guNo svAtmAmAM saMkrAnta thAya te mATe prabhu darzanano mahimA che. - jinAdinI bhaktimAM tatpara, jinezvara paramAtmA, siddhabhagavaMta, sAdhu, sAdharmika baMdhu vagerenI bhakti, sevA, vaiyAvaccanI rucivALA jIvo, AvAM niyamAdivALA jarUra ucca gotra karma bAMdhe. bharata cakravartIe pUrva bhavamAM 500 munionI suMdara vaiyAvacca karI hatI jethI bIje bhave bhagavAna RSabhadevanA putra thayA, cakravartI banyA. snAnAgAramAMthI bahAra nIkaLatAM potAnuM suMdaratama rUpa pradarzita karavA AbhuSaNAdithI sajja thayelAne deve thuMkavAnuM kahyuM. temAM kIDA vagerethI khinna thaI dIkSA lIdhI. zarIramAM thayelA rogo 700 varSa bhogavI samatApUrvaka divaso vyatIta karI chevaTe mokSe gayA hatA. prabhudarzana ane pUjA jo pUrNa, sAcI, zraddhApUrvaka karAya to te akathya phaLa Ape che. udAharaNa tarIke rAvaNa, mayaNAsuMdarI ane zrIpAlarAjA. A rIte darzana ane pUjA karAya to tethI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. puNya paNa sAMkaLa che ane te sonAnI che. sAMkaLa eTale sAMkaLa. te paNa eka prakArano Azrava che. nava tattvomAM chellA traNa eTale Azrava, saMvara ane nirjarA mokSa mATe ghaNuM moTuM mahattva dharAve che, jemAM nirjarAnuM kAryakSetra mokSa mATenI sIDI samAna che. akAma nirjarAdi upayogI ane sahayogI kAraNothI tathA bhavyatvano paripAka thatAM, koI siddhanA pratApe nigodarUpI saMsAramAMthI muktithI avyavahAra rAzi nigodano jIva sUkSma nigodamAMthI bahAra nIkaLI bAdara paryAyamAM Avyo, kramazaH bhava paraMparAmAM AgaLa vadhato 84 lAkha jIvayonimAMthI bhaTakato, kuTAto, sukhaduHkhanI thappaDo khAto, anaMta bhava ane anaMta pudgalaparAvarta kALa vitAvyo AgaLa vadhe che. tevo eka jIva ApaNo paNa 2010_03 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 132 hoI zake. A avasthA prApta karavA mATe rAga-dveSa choDavAM joie. saMsAranA rAgamAM kaSAyonI vRddhi thAya che te dvArA deva, guru, dharma pratye rAga vRddhigata thato nathI. tethI jema jema deva, guru, dharma pratye rAgabhAva vadhe to saMsArano rAga ghaTe. A mATe rAgano tyAga ane tyAgano rAga karavo joie. A sthiti AdhyAtmika kSetre khUba moTo Adarza che. kaSAyanuM mULa kAraNa rAgadveSa che. jIva, mana, vacana, kAyAthI je pravRtti kare che temAM rAgadveSanuM pramANa ochuM vattuM rahe che. tethI kaSAyamuktiH kilamuktireva ema kahyuM che. anAdi kALathI rAgadveSanA saMskAro ane mohanIya karma je rAjA samAna che te jIvanI kharAbI karanArA che. cAre gatimAM paribhramaNa karatAM jIvanA anaMtabhAvo vIte che. janmAntaramAM jatA jIvanI sAthe kaSAyonuM paNa saMkramaNa thAya che. kaSAyo AtmaguNa ghAtaka che. mULabhUta samyagdarzana guNano thAta anaMtAnubaMdhI kaSAyo kare che. AthI kaSAyothI bacavuM jarUrI che. AtmavikAsanI sIDI che jenAM 14 pagathiyAM che, 11mA guNasthAnake krodha, mAna ane mAyA traNa kaSAyo para vijaya prApta karyA chatAM thoDAka lobhane kAraNe sAdhu paNa patana pAme che. jema ke tapasvI ane jJAnI mahAtmA aSADhAbhUti muni gocarImAM lADu joI lobhAyamAna thaI gayA ane 12 varSa sudhI gharamAM saMsAra tarIke rahyA; paraMtu bharatacakranuM nATaka bhajavatAM anitya bhAvanAno abhinaya karatAM kSapakazreNi para caDI karmonA cUrecUrA thaI gayA ane jotajotAmAM aSADhAbhUti muni kevaLajJAna pAmI gayA. 14 guNasthAnakanI sIDI para caDhatAM lobha sUkSmarUpe udayamAM Ave tyAre AtmAnuM adhaHpatana thAya che ane AkhI sAdhanA upara pANI pharI vaLe che. tethI kahyuM che keH lobha H sarvArthabAdhaka : Ama to cAre kaSAyo nukasAnakArI, AtmaguNaghAtaka che. nokaSAya paNa bAdhaka che. e paNa karmabaMdhanuM kAraNa che. je mATe kahyuM che ke : : nava nokaSAya te caraNamAM, rAgadveSa pariNAma kAraNa je kaSAyanA, tiNe nokaSAya te nAma. 14 guNasthAnakonA kramika vikAsa mATe karmaprakRtiono kSepa karIne AtmavikAsa ka2nA2o jIva ekeka guNasthAne AgaLa vadhato upara ne upara pahoMce che. pU. vIravijayajI mahArAjAe 64 prakArI pUjAmAM mohanIya karmanI DhALamAM lakhyuM che 2010_03 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 33 rUDhibalIyAsI ke mohanIya karmanI 28 prakRtiomAMthI mithyAtva, bhaya, jugupsA, 16 kaSAyo A 19 prakRtio dhruvabaMdhI che. bAkInI 7 prakRtio, 3 veda, rati, arati, hAsya, zoka adhuvabaMdhI che. dhruva eTale nitya je mizA baMdhAtI rahe ane adhruva eTale anitya je kAyama baMdhAtI nathI. strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, traNe veda mohanIya karmano udaya navamA anivRtti bAdara nAmanA guNaThANA sudhI rahe che. AtmAno mokSa che, nahi ke zarIrano. AtmA jJAna, darzanAdi guNavAna dravya che. guNayukta guNI AtmA che. karmAvaraNathI grasita AtmA jema jema karmanI azuddhio dUra kare, zuddhAvasthA prApta kare e ja sAdhanA che. jema jema AtmA svaguNonuM svarUpa prApta karato rahe, guNavAna banI AgaLa ne AgaLa vadhato jAya tema tema guNasthAno para ArohaNa karato jAya. A rIte mokSaprApti sudhI AtmAnA vikAsanI sAdhanAne guNasthAnaka kramAvaroha kahe che. ATha karmomAM mohanIya karma ja baLavAna che. teno kSaya karavAthI ekI sAthe ja ghanaghAtI karmono ghANa nIkaLI jatAM bAkInA cAra aghAtI karmo khUba sahelAithI kSaya pAmI jAya che. mohanIya je pApono bApa che teno kSaya karavo te sAdhanA che. 14 guNasthAnomAM prathama guNasthAnakathI laine 13mA guNaThANA sudhI mukhya rUpe mohanIya karmono kSaya karavo te sAdhanA che. moha ane ajJAnanA mizraNarUpa udayajanya karmathI patana pAmIne jIva jevI rIte sIDI parathI paga lapasatAM TheTha nIce sudhInuM patana thAya tema jIva paMcendriya jevI ucca jAtimAMthI ekendriya jevI nimnatama avasthAe pahoMce che. jevI rIte daMDaka graMthamAM kahyuM che ke devalokanA devo UMcI gatimAMthI paDI ekendriya jAtinA paryAyo jevAM ke hIrA, motI, sonA, cAMdI rUpe janma le che. jemAMthI pharI devaloke janma levAmAM saMkhyAta ke asaMkhyAta janmo lAge. tethI mahApurUSoe kahyuM che ke mohanIya karma ochuM karavA yA jItavA mATe puruSArtha karavo joie. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje lakhyuM che ke: cetana jJAna ajuvALiye, TALiye moha saMtApa re, citta DamaDoLatuM vALie, pALiye sahaja guNa Apa re. ApaNI ArAdhanA mohanIya karmanA kSaya karavAnA lakSyavALI hovI joie 2010_03 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jaina dharmanA puSpaguccha to daDAko pAke. mohanIya karmanA mukhya cAra staMbha te (1) mithyAtva mohanIya, (2) kaSAya mohanIya, (3) nokaSAya mohanIya ane (4) vedamohanIya. mithyAtva mohanIya karmatI AtmAnI zuddha zraddhA, samyagdarzana DhaMkAI javAthI rAga-dveSarUpa kaSAyonI pravRtti thAya che. zAMti, saMtoSa, kSamA, namratA, RjutA, saraLatAdi guNo rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAyo vaDe nAza thAya che. mATe sAdhanAnuM lakSa tathA hetu AvaraNo dUra karavAno ane guNo pragaTa karavAno che. te mATe azuddhi dUra karavI rahI ane AtmAnA guNo pragaTa karavA e ja sAdhanAnI cAvI che. te mATe 14 guNasthAno para kramika caDhatAM ja rahevuM nitAnta Avazyaka che. mohanIya karmanI vadhAre pravRttithI anya sarva karmono baMdha thAya che, je karmo paNa gADha ane bhAre baMdhAya che. pU. vIravijayajIe mohanIya karmanI pUjAnI DhALamAM duhAo dvArA te pratipAdita karyuM che. AtmA ane karma vacce satata yuddha cAlI rahyuM che. AtmA pote rAjA che, saMtoSarUpI mukhyamaMtrI che. samakitarUpI mAMgalika te sarasenApati che. pAMca mahAvrato rUpa pAMca mahAsAmaMto tenI sAthe rahe che. mArdavarUpI hAthI sAthe cAle che. caraNa-cittarI ane karaNacittarInI pAyadaLa che. senAmAM vrata, niyama, tapa, paccakakhANa, tapazcaryA, japa, dhyAnAdinI sevA ghaNI vizALa che. teno senAnI zrutabodha che. jIvarAjA 18 hajAra zIlAMga ratha para ArUDha thaine cAritra yuddhanA medAnamAM moharAjA sAthe laDAI Adare che. baMne vacce adhyavasAyarUpI bANonI varSA thAya che. vArApharatI baMnenI hArajIta thatI rahe che. moharAjAnA 13 kAThIyAo paNa khUba prabaLa hoya che. jo AtmA puruSArthathI laDe te jItI zake che. mohapAzamAMthI chUTI jaI kevaLajJAnAdi pAmI sadAne mATe mokSe jaI zake che. te jIta thavA mATe mahApurUSoe adhyAtmano mArga ane sAdhanA batAvI che. atra yuddhanA medAnamAM AtmA ane karma be pratikatI ane pratispardhI che. anaMtakALathI cAlatA A yuddha mATe zAstramAM kahyuM che ke "kathaMvi balio kamo kavaivi balio ApyAM. jyAre karma baLavAna bane che tyAre AtmAne pADI citta kare che, paraMtu jyAre AtmA baLavAna, prabaLa, zaktizALI, sAmarthyavALo bane che tyAre karmo samApta karI karmapAsamAMthI mukta thaI sadAne mATe dharamadhAma, aMtima lakSa mokSa pAme che. paraMtu karmono cUro, nAza na karatAM mAtra AMzika 2010_03 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyasI 1 35 (dravya nirjarA) karyA kare to Azrava-baMdhanI pravRttithI pharIthI karmonuM AvAgamana, baMdhana cAlu thaI jAya. je prakriyA anAdikALathI jIva karyA ja kare che. thoDIka nirjarA karavAthI pharIthI viSaya, kaSAyAdithI karmo baMdhAya ane udayamAM AvelAM karmono vipAka, pariNAma bhogavavAM paDe che. akAma nirjarA karanArAM pama AMzika nirjarA kare che; ane sakAma nirjarA karanArA paNa AMzika nirjarA kare che. jyAre sarvAsamAM saMpUrNa samUla karmakSaya thaI jAya tyAre AtmA karmapAsamAMthI sarvathA mukta thaI jaze. e teno vAstavika kharekharo mokSa che. nava tattvo jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSamAM mokSa mATe dhajA pharakAvanAra tattva je AThamuM che te mokSa mATenuM AgavuM zreSTha sTezana che. Aja sudhI AtmAe evI prabaLa, prakRSTa zaktino upayoga karyo nathI tethI kramo baliSTha rahyAM. kharekhara to mULabhUta 8 karmo ane tenI 158 prakRtionI senA baliSTha hovA chatAM paNa AtmA nirbaLa kamajora rahI parAjita thato gayo. kiMkartavyamUDha banI dabAine cUpa rahyo, tethI karmo AtmA para caDI beThAM, gaLuM dabAvI dIdhuM. karmo jaDa che, padagalika che, paramANurUpa che. jyAre AtmA Ama samajaze ke huM cetanAzakti, jJAnAdi guNavAna chuM; anaMta zakti, anaMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya, avyAbAdha sukhe sukhI chuM. pugalo, nAzavaMta, kSaNika che, jaDa che, tAkAta vagaranAM che ke te mane parezAna kare. Ajadina sudhI huM aMdhArAmAM athaDAto, kUTAto rahyo, paraMtu have huM anaMta jJAna-darzanAdi zaktino svAmI chuM. jaDa nAsavaMta, kSaNika zuM mane parezAna karI zake ? te mArA zatru che, mitro nathI. atyAra sudhI viSaya-kaSAya, rAga-dveSa, mohAdithI jhUkyo. have sAvadAna, sAvaceta thaI evo prabaLa, pracaMDa puruSArtha karavo che ke jethI emanA pAzamAMthI, baMdhanamAMthI chUTI, mukta thI paramadhAma, aMtima lakSya mokSamAM pahoMcI jAuM. yA homa karIne karmanI sAme yuddhanA medAnamAM jhukAve to jarUra pUrNa vijaya hAMsala karIne siddha, buddha, mukta bane che. ApaNane zuM maLyuM che te vicArI. pAMca sakAro maLavA durlabha che jevA ke (1) sArI saMpatti-saddhavya, (2) sArA kuLamAM janma, (3) siddhakSetranAM darzana (kahe che ke abhavI jIva te na karI zake, jenAthI bhavI ke abhavIno nirNaya karI zakAya che.) (4) samAdhi ane (5) caturvidha saMghanI prApti. kahyuM che keH saddhavya salphaLa janma siddhakSetra samAdhayaH | 2010_03 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha saMghayaturvidho loke sakArA paMca durlabhAH / / zrI mahAvIrasvAmInA stavanamAM (girUAre guNa tuma taNA) zrI yazovijayajI kahe cheH 136 vAcaka jarA kahe mAharo tuM jIva jIvana AdhAro re. tethI prabhudarzana ane prabhunI zraddhApUrvaka sAcI bhakti mokSa mATeno anukULa ane advitIya mArga che. prabhudarzananuM mahattva, gaurava tathA upayogitA suMdara rIte rajU karAI che, jema keH che pratimA manohAriNI du:khaharI (sukhakarI) zrI vIrajinaMdanI A pratimAnA guNa bhAva dha2Ine je mANaso gAya cheH pAmI sughaLAM sukha te jagatanA mukti bhaNI jAya che. cheka mukti sudhInuM avarNanIya sukha ApanArI prabhupratimAnuM gaurava ahIM lipibaddha karAyuM che. AcArAMgasUtranI niryuktimAM pUjyazrI haribhadrasUri mahArAjA uttarottara sArabhUta A jagatamAM zuM che te jaNAvatAM pharamAve che ke A samasta lokamAM ekamova, advitIya tattva te dharma che. dharmamAM paNa viziSTa rIte samyagajJAnaprAptine sArabhUta kahI che. dharmamAM maLatA jJAnano sAra cAritragaNAvyo che. tethI kramika rIte lokamAM sArabhUta dharma, teno sAra jJAnanI prApti ane jJAnano sAra saMyama. chevaTe saMyama sAdhanAno akra che, te mATe A zloka cheH logassa sAro dhammo dhamma vi ya nANasAriyuM biti / nANassa saMjayaMsAruM saMjama sAraM ca nivvANam / / vaLI AtmA che, te nitya che, karma che, tenI kartA-bhokatA che, mokSa che, te meLavavAno upAya che. A viSenA ciMtana-mananamAM AtmA, karma ane mokSane sthAna apAyuM che. tethI khAtarI thaI jAya che ke mokSa cokkasa che, te meLavavAno upAya-mArga paNa sunizcita che je jANavAthI mokSa meLavavA mATe AtmA daDhIbhUta thaine rahe. AtmAnuM kharuM ghara, sthAna, raheThANa kayuM che teno khyAla thatAM manuSyajIvananuM sArthakya te mATenI utsukatA, jijJAsA, jAgRkatA thatAM mArganuM AlaMbana sahaja banIne raheze. atyAra sudhI manuSyajanma pAmI, dharmano sahAro laI je mahAnubhAvoe tene 2010_03 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhirbalIyasI 137 saphaLa banAvyo eTale ke aMtima yAtrA moze pahoMcyA tenI AchI rUparekhA doravA prayatna karyo che. A ArAmAM ApaNe jaina dharmavALA kuTuMbamAM, AryakSetramAM, dharmazravaNa tathA paripAlananI icchA, utkaMThA, anaMtapudgalaparAvarta kALamAM bhaTakatA, rakhaDatA, kuTAtA 84 lAkha yonimAMthI pharatA pharatA paMcendriya saMnnino janma meLavyo. tene sArthaka karavA mokSa mATenI tamannA joie, mokSa zabdamAM be akSaro mo ane kSa che. mo eTale moha, mohanIya karma ane kSa eTale kSaya, nAza. jJAnI bhagavaMtoe cAra puruSArtha jevA ke dharma, artha, kAma ane mokSa batAvyA che. mokSa mATe jIve satata jhajhUmIne dharma karavAno che. te vinA mokSa na maLe. dharmathI artha ane kAma paNa prApta thAya che. mokSa te sAdhya che ane dharma te mATenuM sAdhana che, ApaNe sAdhaka chIe. sAdhananI sahAyathI sAdhanA kare to sAdhaka jarUra sAdhyane sAdhaze. te mATe sAdhya nakkI karo. pravRtti karatAM pahelAM dhyeya nakkI karavuM jarUrI che. te mATenuM ekameva advitIya lakSa savapAvappaNAsaNo' hovuM joie. dharma karanArA, dharmArAdhanA karanArA ApaNe dharmI sAdhaka chIe. te mATe bhinna bhinna ruci jevI ke darzanaruci, tapazuci, cAritraruci, jJAnaruci vagere vagere. dharmanA kSetramAM A cAraruci mukhya che. maMdira darzana-pUjA mATe javuM. jJAna meLavavA mATe adhyayana, abhyAsa, svAdhyAdi, cAritra dharmanI ArAdhanA mATe sAmAyika, pratikramaNa, pauSadhAdi, virati dharmamAM rahevuM ane tapazcaryAdi karavAM te tapadharma che. tethI mokSa mATeno sAco ArAdhanA mArga darzana, jJAna, cAritra, tapa che. darzana, jJAna, cAritra, tapa ane vIrya AtmAnA bhedaka lakSaNo che. te ja tenA AtmaguNo paNa che. je guNo te dharma che. te guNo prApta karavA mATeno prayatna, puruSArtha karavo te sAco dharma che; sAcI sAdhanA che. tethI jIvo jJAnAcArAdi paMcAcArane kendramAM sthApI vividha prakAre dharmanI ArAdhanA kare che. jevI ke tapazcaryA, pUjA-pATha, sAmAyika, pratikramaNa, svAdhyAya, dhyAnAdi ane te dvArA lakSa "savvapAvappaNAsaNo' rahevuM gaTe kema ke sarva pApono nAza, kSaya vagara mokSanuM dhyeya siddha na thAya. pAMca parameSThine navakAramaMtramAM karAtA namaskAranuM phaLa "savapAvappaNAsaNo' hovuM joie kema ke kRtnakarmakSayo mokSa. jIve anantA karmo bAMdhyA, ane anaMtAkarmonI nirjarA karI khapAvyA, paraMtu jaDa, podgalika kArmaNavargaNA coMTelI ja che. jenAthI AtmAnuM mahA ahita 2010_03 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 38 jaina dharmanA puSpaguccha mahA anartha thayo, ghaNuM nukazAna thatuM rahyuM. tethI tyAre gatimAM paribhramaNa pachI je mAnava janma meLavyo ane temAM paNa AryakuLa, AryakSetra, jinadharma, dharmazravaNa, dharmazravaNecchA, dharmazraddhA, dharmanuM AcaraNa je atyaMta durlabha hoI ahIM have jabaradasta nirjarA karI mahAmUlA manuSyajanmane sArthaka karavo rahyo. moha ke mohanIya karmane naSTa karavA guNazreNi 14 pagathiyAnI che je zreNi para caDhatAM krame krame AtmAnA guNono caramotkarSa guNo vikAsa pAme tyAre chelle pagathiye pagaluM pADI zakAya. jema jema moha ghaTato jAya tema tema AtmA zuddha thato thato AgaLa ne AgaLa kadama mAMDato jAya. te pahelAM azuddha, bhAva azuddha avasthAmAMthI potAnA doSo, karmanA melane, azuddhi vagere naSTa karato dhIre dhIre AtmA zuddhaguNo vikasita karato jAya, zuddha guNane pragaTa karato jAya che. tethI krame krame nisaraNI upara vikAsa sAdhato potAnA AMtarika guNo, mULabhUta AtmaguNo pragaTAve che. tethI tene "guNasthAna', "guNaThANa' kahe che. eka pachI eka guNasthAna AtmAe caDhavAnuM hovAthI tene "guNasthAna kramAroha' kahevAya che. caDhatAM caDhatAM evo caDhI jAya ke chello cheDo, aMta mokSa kahevAya che, prathama cha zreNimAM mohanIya karma ochuM ne ochuM karavAnuM che, jyAre sAtathI AgaLanAM badhAM guNasthAnomAM dhyAnanI pradhAnatA che. prakRSTa puruSArtha karI dhyAna sAdhanAthI karmo khapAvatAM nirjarA karatAM AgaLa ne AgaLa dhapavAnuM che jethI chelluM pagathiyuM 14muM guNasthAne ArohaNa karI haMmezane mATe zuddha buddha mukta thaI sadAne mATe siddhazilAe vasIe. mohane tilAMjali ApI nirjarA karatAM karatAM karmono kaccaraghANa kADhI nAkI guNasthAnakanA 14 pagathiyA jhaDapabhera caDhI tathA bhavyatvano paripAka jaldI thAya te hetuthI samAdhi, dhyAna, samakita pAmI zivasukhanA svAmI thaI manuSyajanma sArthaka karIe. te mATe karmano kSaya karavo joie je sakAma nirjarAthI vadhu thAya che, dhyAna mATe kahyuM che ke dhyAnAgninA dahyate karma'. ane vaLI je nirjarA varSothI thatI hatI te jJAnI-dhyAnI AtmA zvAsozvAsamAM kare che, je mATe lakhyuM che ke : "bahu kroDo varSe khape, karma ajJAne jeha | jJAnI zvAsozvAsamAM, karma kapAve teha.' AtmAnA guNono vikAsa karavAmAM AThamA guNasthAne AtmAnA apUrvaguNanI prApti hovAthI apUrvakaraNa nAma paDyuM che. ahIM AtmAne apUrva je pahelAM 2010_03 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUDhibalIyAsI 139 kadApi thayuM na hatuM tevo prAptino bhAva thAya che, apUrva eTale pahelAM kyAreya paNa thayo na hato tevo bhAva. apUrva eTale parama, AhlAdakArI AnaMdamaya pariNAma te apUrva-karaNa. 11mA upazAMta guNasthAne cAritra mohanIyano udaye jIva nIce paDe to TheTha pahelA mithyAtvaguNo pahoMcI jAya. karmakSayanuM lakSa rAkhI sAdhanA kare to 8methI pakakSeNI AraMbha karma khapAvato AgaLa ne AgaLa ja kUca ryA kare. dareka pagathiye mohanIyane naSTa karato, kSaya karato, khapAvato AgaLa vadhatAM eka evI sthitie pAme ke jyAM bAkInAM karmono ApoApa nAza thaI jAya che. jevI rIte samarAMgaNamAM mukhya senApati, pradhAnAdi keda thatAM bAkInuM sainya hAra svIkAre che tema sarva pApano bApa mohanIya sapaDAtAM anya sAgarito kSaya thatAM rahe che. AthI AdhyAtmika kSetre AtmAnuM mukhya lakSa vItarAgatA prApta karavAnuM che jeno prAraMbha moha naSTa thatAM AtmaguNa vItarAgatA pragaTa thaI jaze je bAramAM guNasthAne saMpUrNa pragaTe che. have koI paNa rAgadveSane avakAza rahetAM nathI. rAga gayo tethI vItarAga, ane veSa gayo tethI vItaSaH sarva rIte jIva rAga-dveSa vagarano bane che. karma khapAvavA ahIM vividha pagathiyA darzAvyA che te prApta karI lakSane sAdhIe tevI abhilASA. hanumAna kUdakAnI jema atyAra sudhI je carcA, vicAraNA, AlocanA, mImAMsA karI che tenA niSkarSa rUpe ATalo sAra nIkaLe che ke dhArmika kriyAkalApo, vrata, pratyAkhyAna, tapa, dhyAna, samAdhi, Avazyaka kriyAo jevI ke sAmAyika, pratikramaNAdi sArthaka, phaLadAyI banAvavA hoya to bhAvanAnuM rasasiMcana atyAvazyaka che. tethI ja kalyANa maMdiramAM kahyuM che ke - yasmAta, kriyA pratiphalanti na bhAva zUnyAH | vaLI kahyuM che kebhAve bhAvanA bhAvie, bhAve dIje dAna, bhAve jinavara pUjIe bhAve kevaLajJAna. 2010_03 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvArthasiddha vimAna jenonA 45 AgamomAM navamuM Agama te "amuttarovavAIya-dasAo' (anuttaropapAtikadasAMga) che. temAM eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, traNa varga, daza, uddezA, daza samudzA che. aNuttaro eTale anuttara, jenAthI caDiyAtA bIjA koI deva nathI. uvavAIya=upapAtika, devonA janmane upapAta janma kahevAya che, kAraNa ke teo manuSyanI jema mAtAnI kukhe janmatA nathI. 16 varSanA suMdara yuvAnanI jema devazayAmAM janme che te upapAta. janma jenA anuttara vimAnamAM thAya che te pAMca vimAna-vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha che. devalokanA agre-Toce A pAMce rahelAM che. temAM paNa sarvArthasiddha vimAna to muktizilAthI bAra yojana ja dUra che. temAM utpanna thayelAM jIvo niyamA eka avAtArI hoya che. eka avatAra karI avazya teo mokSe sidhAve che. tevA ekAvatArI mahApuNyazALI jIvono emAM adhikAra hovAthI tene anuttaropapAtika dazAMga sUtra kahe che. cAra prakAranA deva jAtimAM vaimAnika devanikAya sarvathI moTI nikAya-jAti che. je sArI, uttama kakSAnI che. teonI jAti cauda rAjalokanI samasta jIvasRSTimAM UMcAmAM UMcI tathA sArAmAM sArI utkRSTa sukhAdinI jAti gaNAya jyAM nAnA moTAnI maryAdA che tene kahyuM kahevAya che. anya rIte vicAratAM jyAM IndrAdi dasa prakAranI davavyavasthAnI kalpanA karavAmAM AvI che tene paNa kalpa kahevAya che. A "kalpa'mAM je utpanna thAya tene kalpopanna kahe che. te kalpa 1 2 (bAra) che, jenA 24 prakAro che. jyAM nAnA moTAno vyavahAra nathI, jyAM Indra sAmAnika Adi daza prakAranI koI vyavasthA ke maryAdA nathI, tene kalpathI atIta eTale kalpAtIta devaloka kahe che. AvA kalpAtIta deva cauda prakAranA che. 9 raiveyaka ane pAMca anuttara. kalponnanA 12 vaimAnika devalokamAM bIjA 1ra prakAranA devo rahe che jemAM 9 lokAntika devo tathA 3 kilbiSako che. 12 devalokamAM je pAMcamo brahmaloka che te dizAmAM lokanA aMta bhAga sudhI rahenArA devo lokAntika devo kahevAya che. brahmaloka nAmanA pAMcamAM devalokane aMte cAra dizAmAM cAra ane cAra vidizAmAM cAra ane madhyamAM 1 ema 9 vimAno che. temAM janmanArA, rahenArA, 2010_03 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 1 sarvArthasiddha vimAna lokAntika devo kahevAya che. lokano artha saMsAra paNa thAya. lokano eTale ke saMsArano aMta karanAra, nAza karanArA hovAthI lokAntika devatAo kahevAya che. jyAre jyAre tIrthakaro mATe dIkSA levAno samaya Ave che tyAre tyAre A devo eka varSa pUrve AvI bhagavaMtanI AgaLa jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadrA stuti karI vinaMtI karI kahe che "bhayakaM tirbhei pavatteha' (he bhagavaMta, Apa have tIrtha pravartAvo.) A devo khUba laghukama hoya che. teo viSayavAsanA vagaranA, aviSayI hovAthI ratikriyAthI rahita rahevAthI teone devarSi paNa kahe che. eka matAnusAra lokAntika devo sAtathI 8 bhavamAM mokSe jAya che. cauda rAjalokanA citramAM lokapuruSanI grIvA (Doka)nA bhAga upara gaLAmAM paherelA hAranA AbhUSaNanI jema zobhA che tathA lokapuruSanI grIvAnA bhAganA sthAne jemanuM nivAsa sthAna che temane raiveyaka deva kahe che. jenA nava prakAro thakI nava raiveyaka devo gaNAya che. vaimAnika zabda pAribhASika che. atyAranA AkAzamAM UDatA vimAno nahIM paraMtu uparanA udgalokamAM 7 rAjalokamAM devonA rahevAnA sthAna-bhUmine vimAna kahe che. vimAne bhavAH vaimAnikAH vimAnamAM je janme tene vaimAnika deva kahe che. je ArAdhaka jIvo ahIMthI anuttara vimAnomAM utpanna thayA che tenuM varNana che. upapAta eTale janma. jemano janma anuttara vimAnomAM thayo che te anuttaropapAti. 10 uttama AtmAnuM varNana karyuM hovAthI ane temAM 10 uttama AtmAo hovAthI tene "zrI anuttaropapAtika-dazAMga sUtra' nAmAbhidhAna niSpanna thAya che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA parama upAsaka mahArAjA zreNikanA putro jAli, mAli, upajAli, puruSasena, vArisena, dIrghadatta, bhaSTadanta, vehalla, vehAsa ane abhayakumAra. zreNikanA A suputro cAritra svIkArI utkRSTa ArAdhanAdi karI vijayAdi pAMca anuttara vimAnomAM utpanna thayA che. teo badhA ekAvanArI che. temanuM 33 sAgaropamanuM AyuSya che. zreNikanI paTTarANInA tera bIjA putro pama dIkSA laI, cAritrapALI vijayAdimAM utpanna thayA che. temanA nAma A pramANe cheH dIrghasena, mahAsena, bhaSTadanta, gUDhadaMta, zuddhadaMta, halla, drama, 2010_03 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 142 drumasena, mahAdumasena, siMha, siMhasena ane puNyasena. teo paNa ekAvatArI che. ahIMthI cyavI mahAvidehamAM janmI suvizuddha dIrgha cAritra pALI kevaLajJAna prApta karI teo mokSe jaze. AvI rIte A AgamanA trIjA adhyayanamAM je 10 adhyayano kahyAM che temAM paNa A hakIkatanI noMdha lIdhI che ke kArkadInagarIvAsI bhadrAsArthavAhIne 10 putro hatA. jemanA nAmo A pramANe cheH dhanya, sunakSatra, RSidAsa, pellaka, rAmaputra, caMdra, yuSTa, peDhAlaputra, poTTilla ane vehalla. A 10 putre cAritra aMgIkAra karI uttama tapa karIne deha choDyo hato. teomAM dhannA aNagAra to eka mahAna tapasvI ratna tarIke bhagavAna mahAvIrasvAmInA 14000 sAdhuomAM zreSTharUpe bhAta pADI AgaLa AvyA. mahArAja zreNike bhagavAnane ekavAra pUchyuM ke 'he bhagavaMta ! tamArA cauda hajAra sAdhuomAM utkRSTa aNagAra koNa che ?' bhagavAne kahyuM ke 'he kSeNika, AjIvana chaThThanA pAraNe AyaMbila karanAra dhannA aNagAra utkRSTa tapasvI che.' tyAre zreNike temane vaMdana karyuM. A utkRSTa aNagAra kALadharma pAmI pAMcamA anuttara sarvArthasiddhamAM utpanna thayA. 33 sAgaropamanuM AyuSya pAmI tyAMthI mahAvidehamAM janmI, cAritra laI, kevaLI thaI mokSe jaze. tevI rIte bIjA nava paNa cAritrAdi laI pAMca anuttaramAM utpanna thayA. teo paNa tyAMthI mahAvidehamAM cAritra laI kevaLajJAna pAmI mokSe jaze. AvA anuttara vimAno che. kalpAtIta devaloka che, jyAM utkRSTa kakSAnA devono nivAsa che. teo ekAvatArI ja hoya che. A devo vinayazIla che. abhyudayamAM vighnarUpa kAraNone jItI lIdhA hovAthI teo krama pramANe vijaya, vaijayantAdi nAmone dhAraNa kare che. vimAnanA paNa A ja nAmo che. vighnothI parAjita thatA na hovAthI aparAjita che. jeonA sarva abhyudayanA prayojano saMsiddhine varI cUkyA che. sarva arthone siddha karI lIdhAM che tethI teo sarvArthasiddha devo kahevAya che. kaSAya ane viSayonI pariNati te saMsAra. jemAM jIvo 84 lAkha yonimAM anaMtAnaMta pudgala-parAvartakALathI bhrame che, bhaTake che, mAra khAya che. saMsArano eka cheDo te nigoda ane tenI barobara sAme bIje cheDe mokSa che, je mohanIyAdi karmonA kSayathI niSpanna thayo che. eTale tethI mohano kSaya eTale mokSa. majhA jovA jevI e che ke vaimAnika devalokamAM saudharma tathA IzAna bemAM ja 2010_03 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvArthasiddha vimAna 143 devIo utpanna thAya che. tethI AgaLa utpanna thatI nathI. devIonI gati phakta AThamA devaloka sudhInI che; athavA tyAM sudhI ja jaI zake che. prathama be devalokanA devo manuSyanI jema kAma-viSayonI sevanA kare che. pachInA nahIM. 34 svarganA devo sparza-sevI che, pAMcamA chaThThA devalokanA devo mAtra rUpa-sevI che; devInuM rUpa joI saMtoSa pAme che. 7-8nA devo zabda-sevI che. pachI devI jatI nathI. eTale pachInA cAra eTale 8 thI 12 sudhI manaH sevI che. tyAra pachI 9 traiveyaka, pAMca anuttara devalokamAM teo manathI paNa viSayopabhogano vicAra karatA nathI. 'kAyapravIcArA A aizAnAta.' pravIcAra eTale maithuna. je phakta bIjA IzAna devu sudhInA ja devo hoya che. pachInA to 'zeSA sparza-rUpa-zabdamana pravIcArA drayordrayoH' uparanA devone maithunano vicAra paNa Avato nathI tethI 'viSayAH vinivartante' tethI teo apravIcArI che. upara uparanA devone A pramANe viSaya-kaSAyarUpI saMsAra hoto nathI. vaLI 'na devAH' devatAo napuMsaka nathI hotA. mAtra puruSa-strI be vedavALA hoya che. jema jema nIcalI gati tema tema viSaya-vAsanA vadhu. vaLI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSThAdi devomAM devIo paNa hoya che; pravIcAra paNa che. pravIcAra kevo suMdara navI bhAta pADe tevo zabdaprayoga ! AthI karmabaMdhanI pravRtti devalokamAM hovAthI pApa paNa baMdhAya je bhogavavA be gatimAM javuM paDe che. vaLI, devomAM samakti davonI saMkhyA ghaNI nyUna che, jyAre mithyAtvI devo asaMkhya che. devalokamAM upapAta-janma kevI rIte thAya che 'vaikriyamopapAtika'. vaikriya zarIradhArI devonA janmane upapAta kahevAya che. teo mAtAnI kukSImAM janmatA nathI. puSpo pAtharelI suMdara zayyAmAM janma dhAraNa kare che. te utpatti sthAno che. puSpazayyAmAM 16 varSanA yuvAna rAjakumAra jevA utpanna thAya che, jyAM sarva prakAranI sukha-sAhyabI, vaibhavAdi maLe che. sukata puNya pratApe te pamo che. jyAre anya viSaya-kaSAyAdi sevI devo pApanA bhAgIdAra hoI 'kSINe puchyuM martyaloka vizanti.' vaimAnika devalokamAM 12 kalpopanna tathA uparanA 14 kalpAtIta devomAM jema jema u52-u52 jaIe tema tema AyuSya, prabhAva, sukhanuM pramANa, zarIra, vastra, AbhUSaNAdi, zobhA, lezyA, pariNAmonI zubhAzubha taratamatA, Indriya sukha-bhogo, avadhijJAnanuM pramANa vadhatuM caDhatuM jaNAya che. 2010_03 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jena dharmanA puSpaguccha upara ApaNe je zreNika rAjAnA daza putronI vAta karI temAM prathama sAtanI mA dhAriNI, vihalla ane vikAsanI cellA ane abhayanI mA naMdA hatI. bIjA varganA 13 adhyayana che. jemAM dIrdhasenAdi-puNyasena A tereya kumAronA pitA zreNikarAjA ane mAtA dhAriNI tathA temano dIkSA paryAya 16 varSano hato. trIjA varganA 10 adhyayanamAM kArkadInA dhanAkumArAdi 10 sArthavAha (vepArI)nA putro che. teonI mAtA bhadrA hatA. vaLI zreNikanA 23 putro hatA. prathama navane bhadrA mAtAe dIkSA apAvela jyAre 10mA vihallakumArane pitAe dIkSA apAvela. dhannAkumAre dIkSA pachI evo abhigraha dhArelo ke jAvajIva chaThThanA pAraNe chaThTha karavo ane pAraNAmAM lukhAsukhA AhAravAnuM AyaMbila tapa karavuM. tapa karatAM temaNe kAyAne evI sUkavI nAMkhI ke cAlatAM hADakAM khaDakhaDa avAja karavA lAgyA. tethI temanA tapane bhagavAna mahAvIre zreSTha kahyuM. prabhunI AjJA laI vipulagiri upara eka mAsano saMthAro karI teo sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA. dhannAkumAranI jema nave kumArono adhikAra patra aNagAra jema jANavo. A badhAMnA adhikAra paNa moTI sAdhu vaMdaNAmAM Apela che. dhannAnI prazaMsA bharaparSadAmAM bhagavAna mahAvIra svAmIe A pramANe karI sAdhu cauda hajAramAM utkRSTo aNagAra vIra niNaMda vakhANiyo dhanya dhanno aNagAra. pAMca anuttara vimAnamAM utpanna thanArA jIvo ekAvanArI hoya che eTale ke eka avatAra dhAraNa karI sukRtavazAt mokSe avazya janArA ja che. 33 sAgaropama sudhI teono mokSa dUra ThelAyo chatAM paNa A daramyAna temanuM jIvana puNya saMcaya karanAruM tathA pApano paDachAyo paNa na paDe tevuM nirmaLa hoya che. teo satata dharmArAdhanAmAM masta hoya che. tevI rIte 14 pUrvAdhArIo pAse labdhi hoya che ke 14 pUrvonuM parizIlana pratidina karI zake che. paraMtu jo teo pramAdavaza tema na karI zake to nigoda sudhI paNa pharI bhaTakavuM paDe ! tethI ja to zrutakevalI zrI bhadrabAhu svAmIe A zlokamAM pharamAvyuM che ke: saMsAra sAgarAo ubuDo mA puNo nibuDijjA | caraNa karaNa vidhvahiNo buI subahuM pi jaNa to ! tethI unnati pachI avanatinI gartamAM paDavA aMge jANavuM joIe ke 14 2010_03 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvArthasiddha vimAna 145 pUrvadharo ke nava raiveyakamAM janAro jIva jo mithyAtvathI kaluSita hoya to te prathama guNasthAnake paNa gabaDI paDe. cauda pUrvanA jANakArane eka akSara viSe paNa mithyAtva hoya to unnatinA zikharethI avanatinI gartAmAM gabaDe. tethI bhagavAna mahAvIra svAmIe samavasaraNamAM kahyuM che ke "paDivAI anaMtA." karmavazAt saMsAramAM bhaTakI rahelo AtmA deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI e cAra gatimAM bhame che. devone sukha ghaNuM paNa cAritra hotuM nathI. be ghaDInuM sAmAyika paNa na karI zake. sarvavirati cAritra to nahIM ja. nArakInI jema avadhijJAna janmathI hoya paNa cAritranA abhAve 33 sAgaropama sudhI ekAvatArI rahevuM paDe. pachI ja eka bhava bAda mokSa. nAkarInA jIva atyaMta duHkhI hovAthI cAritrapariNamI nathI thatA. tiryaMcone bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI vagere sahana karavAnuM hovAthI cAritra so gAu dUra hoya. saMjJi paMcendriyone nimittavazAt jAti smaraNAjJAna thAya, tema avadhijJAna paNa thaI zake, chatAM cAritra nathI pAmatA. chevaTe manuSyane cAritra hovAthI kevaLajJAna sudhInI maMjila te pAra pADI zake che. zAstrakAra bhagavaMto kahe che ke: cAri paramagANi dulahANIha tUNo ! mANasa suI saddha saMjamami vIriyam | saMsAramAM manuSyatva, zruti (zAstrazravaNa), zraddhA ane saMyama viSe supuruSArtha atyaMta Avazyaka sAdhana sAmagrI che. pAMca anuttaravAsI devo samakitI hovAthI ja ahIM sudhI A zreSTha sAdhanAthI urdhvaloke AvyA. duniyAnA kayA bhAgamAMthI upara jaI zakAya ? devaloka to cauda rAjalokamAM che. cauda rAjaloka keDe hAtha rAkhI UbhelA mANasa jevo che. pahelA rAjalokanA parimita kSetramAM valayAkAro eka dvIpa pachI samudra, pharI dvIpa-samudra ema asaMkhya dvIpa samudro che. dIpathI bamaNo samudra pachI tethI bamaNo dvIpa ema bamaNA-bamaNA asaMkhya dIpa-samudro che. aMtima samudra svayaMbhUramaNa che. eka ekathI bamaNA che. paraMtu prathamanA dIpa-samudromAM ja manuSyonI vasati, kSetra che. tenI bahAra tiryaMca gatinA pazu-pakSIo ja rahe che. jaLacaranI bahulatA che. A aDhI dIpa-samudronuM parimita kSetra manuSya loka che jyAMthI siddhazilA sudhI jaI zakAya. A kSetranI pahoLAI 45 lAkha yojananI che. siddhazilA paNa teTalI che. kema ke A kSetramAMthI ja manuSya siddha thaI zake che. aDhI dviIpamAM 101 Dan Education International 2010_03 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jaina dharmanA puSpagucchA bhUmio Ama cheH 15 karma bhUmi, 30 akarma bhUmi ane 56 aMtardhvapa. atre paNa 15 karma bhUmimAMthI ja siddha thaI zakAya. te mATe sarvavirati cAritrathI yathAkhyAta cAritra sudhI pahoMcavuM paDe. te vinA mokSa so gAu dUrano dUra rahe. te kyAre laI zakAya ? jyAre AtmA saMsAranI asAratA samajI vicArI bane, bhavabhramaNathI atyaMta kheda pAmelo hoya, vinayAdi guNoyukta hoya tene yogya gaNavo. te dhAraNa karanArane sAdhu, aNagAra, bhikSu, yati, saMyatti, pravrajita, nigraMtha, zAMta, dAMta, muni, tapasvI, RSi, yogI, zramaNa vagere nAmothI oLakhavAmAM Ave che. sarvavirati cAritra aMgIkAra karatAM praznazuddhi, kAlazuddhi, kSetrazuddhi, dizAzuddhi ane vaMdanAdi pAMca prakAranI zuddhi jALavavAnI hoya che. tyArabAda pAMca mahAvrata ane chaThuM rAtri bhojana tyAga karavo Avazyaka che. guNasthAnaka para kramika caDhatA ja rahevuM joIe. ahIM kSapakazreNi para ArUDha thaI 10methI 1 me, 13, 14me guNasthAnaka sudhIno paMtha kApe tyAre mokSanuM dvAra khUle. pAMca sarvArthasiddha vimAnamAM 33 sAgaropama sudhI samakitane nirmaLa sudraDha karI mokSa mahelamAM praveza thAya tyAM sudhI kriyAkalApa-sAdhanA vagere karyA ja kare. tethI guNasthAna krama samajI je sAdhako uttarottara UMcA guNaThANe caDhatA ja rahe teo anaMta, avyAbAdha sukhanA dhAmarUpa mokSamahelamAM birAjI zakaze. kyA kSetramAMthI jaI zakAya ? 14 rAjalokamAM je 1 rAjaloka paholI naLikA che ke jemAM bharata, orAvata ane mahAvideha kSetro che temAMthI ja mokSa jaI zakAya. anyatrathI nahIM ja. ahIMthI kayA kALe jaI zakAya ? mahAvideha kSetramAM kALano bAdha nathI. haMmezA mokSanA dvAra khullAM ja che; jyAre bIjA be kSetramAM mAtra avasarpiNI ane utsarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM ja jaI zakAya. 20 kroDAkroDa sAgaromAMthI ATalA thoDA samayamAM ja jaI zakAya! kahyuM che ke "bhAve bhAvanA bhAvatAM bhAve kevaLajJAna' chevaTe A ucca kakSAnI bhAvanA dilamAM satata dilamAM ramatI ja hovI joIe. tethI AtmArUpI dravya, mokSagAmI kSetromAMthI, yogya kALe ja, zubha bhAvanAthI mokSano atithi (na 2010_03 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvArthasiddha vimAna 147. tithi te atithi) bane kemake te mATe koI sunizcita tithi na hoI zake. Anya prasaMga jarA joIe, vicArIe. RSabhadeva bhagavAnane bharata cakravartIe samavasaraNamAM pUchyuM ke atyAre ahIM koI bhAvI tIrthaMkara thanArano jIva che? pratyuttaramAM bhagavAne kahyuM ke A tAro pautra te thaze. tyAre nayasAra je sAdhu thaI tridaMDI thayelA che tene vaMdana karI kahyuM ke huM A tArA navIna vezane vaMdana nathI karato paNa bhAvI tIrthakara thanAro tAro AtmA che tethI huM tane vaMdana karuM chuM.' tevI rIte bhale ApaNe badhAM atyAre bharata kSetranA pAMcamA ArAmAM hoIe paraMtu ahIMthI keTalAMka mahAvidehamAM jaze ke jyAM satata cotho Aro ja prarvata che, ane jyAM 20 vidyamAna tIrthakaronuM astitva che. tema koI jIva paraMparAe ahIM sudhI Ave te mATe rAI tathA devasiya pratikramaNanI eka gAthA vicArIe: siddhANaM buddhANaM, pAragayANa paraMparayANa | loagamavargIyANaM namo sava siddhANaM | ahIM vicarI rahelA keTalAMka bhadra pariNAmI jIvo paraMparayANuM hoI bhaviSyamAM lokAgye pahoMcI pAragayANa sudhI saphara saphaLa karaze. temane bhAvathI vaMdana karIe. 2010_03 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme pratyeka jIve anaMtAnaMta pula parAvartakALa vyatIta karyA che. jyAre jIva ardhapagalAvartakALathI nyUna samayamAM mithyAtva (mohanIyAdi)ne maMdatama kare tyAre bodhinI prApti thakI samakitAdi maLe che. A kALamAM jIve sUkSma temaja bAdara gaNanA pramANe dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI anukrame viziSTa rIte sparza karavAno hoya che. AnI gaNatarI karIe to AMkhe aMdhArA AvI jAya ! dareka jIve A rIte cAra gati, 24 daMDaka tathA 84 lAkha yonimAM akathya samaya pasAra karyo che. nigodanA jIvonA mukhya be vibhAgo cheH zukalapakSa ke vyavahAra rAzi ane kRSNa pakSa ke avyavahAra rAzi. temAMthI koI siddha puruSa siddhatva meLave che tenA pratApe koI puNyazALI jIva jenA tathAbhavyatvano paripAka thavAno hoya tevAM jIvo zukalapakSamAM AvI zake che. paraMtu tevA jIvo kALajI na rAkhe to pharI pAchA nigodamAM pahoMcI jAya ! AvA jIvoe have bahAra nIkaLavA pote jAte svaprayatna karavo ja rahyo. have teNe pUrvano lAbha gumAvI dIdho che. je bhAgyazALI jIva prayatna karI AgaLa vadhe tevAM jIvo prathama guNasthAnake eTale ke mithyAtva guNasthAne Ave. ahIM samajavA jevI vAta e che ke 14 pagathiyAMnI moze pahoMcavAnI sIDInuM A paheluM pagathiyuM che. mithyAtva eTale vItarAga prabhunI vANIthI alpa, adhika, viparIta zraddha, prarUpe ane sparze, jenA paripAke gati, daMDaka ane yonimAM bhaTakavuM, kUTAvuM, rakhaDavuM paDe. Ane ajJAna, alpajJAnanI avasthA kahI zakAya. ajJAna eTale jJAnano abhAva nahIM paraMtu ochuM jJAna. jJAnano abhAva hoya to cetana ane acetana, jIva ane ajIvamAM bheda na rahe. A prathama sopAne caDhelo jIva kramika DhaMge pragatinA paMthe prayANa AdaratAM chevaTanuM 14 muM sopAna prApta karI zake. A prathama pagathiyethI mokSa khUba dUra che. jenI koI saMkhyAmAM gaNatarI karavI azakya che. e saMkhyA akathya hoI zake che. je jIva bIje sAsvAdana guNasthAne Avyo che te kaMI caDhe to Ave evuM pagathiyuM nathI. A pagathiyuM paDatAnuM che. 11 me guNasthAne je jIva upazama zreNi 8mA pagathiyAthI caDhI cUkyo che te jIvanI upazamAvelI prakRti pharI udaya pAme, kAraNa ke teno kSaya nathI karyo. rAkhathI DhaMkAyelA devatA samAna che. 2010_03 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake moza pAme 149 pavanano sapATo Ave to rAkha UDatAM devatA pharI prajavalita thAya tema upazamAvelI prakRti prAdurbhAva pAme tyAre te jIve nakkI paDavuM paDe che ane paDatAM tevo jIva, trIje, bIje, pahele ke nigoda sudhI paNa pahoMcI jAya to navAI nahIM. Ane sAsvAdana guNasthAnaka zA mATe kahe che te jarA vicArIe. jevI rIte dUdhapAkanuM bhojana karyA pachI koIne UlaTI thaI jAya to te khAdhelAno svAda jIbha para rahI zake che. svAda hovAthI sAsvAda. jevI rIte jhADa parathI tUTeluM phaLa hajI pRthvI para paTakAyuM nathI to te addhara hoya tema prakRti je dAbI rAkhI hatI te punaH udita thatAM samakitathI patana thayuM tethI tene sAsvAdana eTale ekavAra jeNe samakitano kaMIka svAda cAkhyo che tethI tene sAsvAdana guNaThANuM kahe che. Avo jIva kRSNapakSI maTI zukalapakSI thaI ardhapudgalAvartathI dezauNA samaye saMsArano pAra pAme che. trIjuM sthAnaka te mizraguNasthAnaka che. ahIM mithyAtvI jIva samyakatvAbhimukha to thayo, paNa pAmI na zakyo. jevI rIte zikhaMDa khAtAM kaMIka mITho kaMIka khATo svAda lAge tema khaTAzanI jema mithyAtva ane mIThAza samAna samyakatva hoya tema mizrapaNuM rahetuM hovAthI, mithyAtva ane samyakatvanuM baneluM mizrapaNuM rahe che. Avo jIva sarva dharmone sarakho mAne kemake tevo jIva sUkSmatA tAravI zakato na hovAthI mizra sthiti pAmelo che. Avo jIva paNo dezauNA ardhapudgalaparAvartamAM saMsArano pAra pAmI jAya che. cothuM avirati samyagudRSTi guNasthAnaka. ahIM pahoMcelo jIva anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo tathA darzana mohanIyanI traNa prakRti jevI ke samyakatva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIya e 7no upazama, kSayopazama ke kSaya karI sudeva, suguru ane sudharma para zraddhAnvita thaI sAdhu vagere cAre tIrthano upAsaka bane ane pahelAM AyuSyano baMdha na paDyo hoya to (1) narakagati, (2) tiryaMcagati, (3) bhavanapati, (4) vANavyaMtara, (5) jyotiSI, (6) strIveda ane (3) napuMsakaveda e 7nuM AyuSya na bAMdhe jethI tyAM janme nahIM, paraMtu jo AyuSyano baMdha paDI gayo hoya to te bhogavI ucca gatine pAme che. pAMcamuM dezavirati guNasthAnaka pUrvokata sAte prakRtino upazama, kSayopazama, kSaya kare ane apratyAkhyAnAvaraNIya catuSkano kSayopazama kare ane zrAvakanA 12 vrata, 11 paDimA (pratimA), navakArazI, chamAsI tapa vagere dharmakriyAmAM zakti 2010_03 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jaina dharmanA puSpaguccha anusAra udyamavaMta rahe tevo jIva paDavAI na thAya to jaghanya trIje bhave ane utkRSTa 15mA bhave mokSe jAya. avirati samyagudRSTi AtmAnA be udAharaNo joie. eka che mahArAjA zreNika ane bIjA che kRSNa. zreNika rAjA anAtha muninA saMparkamAM AvyA pachI samakitI banyA. jyAre bhadramAtAno suputra dhannA sArthavAha dIkSA levA tatpara thayA tyAre zreNika bhadrAmAtAne jaNAve che ke dIkSA mahotsavano sarva kArabhAra mArA zire. pote dIkSA laI zakyA na hatA chatAM paNa bIjAne protsAhita karavAmAM jarA paNa AghuMpAchuM karyuM nathI. pote te prasaMgocita chaDIdhara banyA hatA. bIjuM teo nagaranA zreSTha dhanADhya zeThiyAo sAthe trikALa prabhu pUjA karatA ane dararoja nItanavIna sonAnA javArAthI sAthiyo karatA hatA. AyuSyano baMdha paDI javAthI atyAre narakamAM che paraMtu AgAmI utsarpiNImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. (emanI pratimA je udayapuramAM che tenI atyAre paNa pUjAdi karAya che.) tevI rIte zrIkaNe je je vyakti dIkSA levA taiyAra thAya temano saghaLo kharca pote upADavAnuM AhvAna ApyuM hatuM. dIkarIne paNa te mArge javA uddhodhana karyuM hatuM. temaNe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. eTale teo paNa AvatI covIsImAM bAramA amamasvAmI tarIke tIrthakara thaze. zreNika rAjAe haraNIne mArI je apUrva AnaMda abhivyakta karyo hato tethI teo narakagAmI thayA. pramatta saMyati guNasthAnakamAM pUrvokta 11 prakRti ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA catuSkoNano kSayopazamAdi karI sAdhu bane; paraMtu daSTi, bhASA, kaSAya ane bhAvacapala hovAthI A cAre capaLatAne lIdhe pramAdI rahe, zuddha sAdhuvratanuM pAlana na thaI zake. te jIva trIje bhave ane utkRSTa 15mA bhave mokSe jAya. sAtamA apramatta saMyati guNasthAnake mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMce pramAda vagara zuddha saMyamanuM pAlana kare to jaghanya te ja bhave, utkRSTa trIjA bhave mokSagAmI thAya. temane mana:paryAvajJAna thaI zake che, kAraNa ke te jJAna manuSyagatimAM apramatta sAdhune ja thAya che. paraMtu avadhijJAna je cAre gativALAne thAya che tenA be prakAro che. bhavapratyaya ane labdhipratyaya. prathama prakAra deva ane nArakIne hoya che jyAre labdhipratyaya manuSya ane tiryaMcane kSayopazamathI thAya che. avadhijJAna anugAmI, anAnugAmI, hIyamAna ane 2010_03 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme 151 paDivAI je utpanna thaIne cAlyuM jAya. avadhijJAnathI manaHparyayavajJAnanuM kSetra thoDuM che. paraMtu vizuddhatA adhika che. avadhijJAnathI jaghanya aMgulanA asaMkhyAta bhAga jeTaluM tathA adhika paNa kSetra hoI zake che; jyAre manaHparyavajJAnanuM kSetra aDhI dvIpa pramANa ja hoI zake che. paraMtu je rUpI sUkSma paryAyone avadhijJAnI jANI zakatA nathI tene manaHparyavajJAnI jANI zake che. je sAtamA guNasthAne rahelA apramatta sAdhune ja thaI zake che. sarva sAdhune paNa nahIM ! niyaTTIbAdara guNasthAnake jIva pUrvokta 15 prakRtino tIvrapaNe kSayopazama kare che. ahIM be zreNinI zarUAta thAya che. atre pUrve nahIM kareluM evuM apUrvaka2Na kare che eTale ke kaSAyonI maMdatA kare che jethI apUrva, (a+pUrva) pahelAM nahIM karelo evo zuddhatama adhyavAsa prApta kare che jeno AnaMda avarNanIya che. paraMtu jo prakRtiono upazama kare tyAre upazama zreNi prApta thatAM 11mA guNasthAnaka sudhI caDhI pAcho paDe che je 3, 2, 1 ke nigoda sudhI paNa laI jAya ! je jIva prakRtiono kSaya kare te kSapaka zreNi prApta karI navamA, dazamA guzasthAnakathI 11mAnuM ullaMghana karI sIdho 12me guNasthAnake pahoMcI tatkALa terame guNa sthAnake jaI kevaLajJAnI thAya che. navamA aniyaTTIbAdara guNasthAnake pUrvokta 15 prakRti tathA hAsya, rati, ati, bhaya, zoka, duguMcchA cha nokaSAyo ane saMjavalana trika (krodha, mAna, mAyA) tathA 3 veda (strI, puruSa, napuMsaka) ema 27 prakRtine upazamAve ke khapAve te avedI ane sarala svabhAvI jIva te ja bhave athavA utkRSTa trIje bhave mokSe jAya. dazamA sUkSma saMparAya guNasthAnake pUrvokta 27 prakRti ane saMjavalana lobha e 28 prakRti upazamAve to upazama zreNi kare ane khapAve to kSapakazreNie ArUDha thaI tevo jIva avyAmoha, avibhrama, zAMta svarUpI jaghanya te ja bhave athavA utkRSTa trIje bhave mokSa pAme. agiyAramA upazAMta mohanIya guNasthAnake mohanIya karmanI 28 prakRtione upazamAve to upazama zreNi; khapAve to kSapaka zreNi. je jIva te prakRtio upazamAve tene yathAkhyAtacAritra hoya che. jo te ahIM kALa kare to anuttara vimAnamAM Upaje tyAMthI eka bhava manuSyano karI mokSe jAya. paraMtu upazamAvelA saMjavalana lobhano udaya thAya eTale ke vAyuthI rAkha UDe ane bhArelo agni 2010_03 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jaina dharmanA puSpaguccha jema prajvalita thatAM saLage tema pAcho paDI navame thaI 8me Ave. tyAM sAvadhAna thaI jAya to pharI kSapakazreNi karI te ja bhave mokSe jAya nahIMtara cothe AvI koI jIva samakitI rahe to paNa trIje bhave mokSa prApta kare. jo karma saMyoge pahele guNasthAnake AvI jAya to dezauNA ardhapudgalaparAvarte mokSa pAme. 12muM kSINa mohanIya guNasthAnaka mohanIya karmanI 28 prakRtione khapAvI hovAthI atre 21 guNa pragaTe che, je prApta karI aMtarmuhUrtamAM 5 jJAnAvaraNIya, 9 darzanAvaraNIya, 5 aMtarAya karmanI ema kula 19 prakRti khapAve che ane tarata ja 13muM guNasthAnaka je sayoga kevaLI guNasthAnaka tarIke oLakhAya che te meLave che. atre phalita thAya che ke prathama mithyAtva guNasthAnakathI prAraMbhI 11mAM guNasthAnaka sudhImAM je kArya jIve karavAnuM che te mithyAtvane dhIre dhIre tilAMjali ApI kramika rIte AtmaguNone vikasAvavAnA che. jethI AtmAnA mULa guNo 8 karmothI Avarita thayelAM che te vadhu ne vadhu spaSTa thatA jAya, darzanIya bane jemake vAdaLothI DhaMkAyelo sUrya vAdaLAo jema jema khasatAM jAya tema tema te vadhAre ne vadhAre prakAzita thato rahe. A jIva kevaLajJAna, kevaLadarzana saMpanna, saMyogI, azarIrI, salezI, zukalalezI, yathAkhyAta cAritradhArI, kSAyika samyakatvI, paMDita vIryavaMta, zukaladhyAna yukta hoya che. jaghanya aMtarmuhUrta; utkRSTa dezauNA (9 varSa UNuM) pUrva krioDa sudhI rahI pachI 14muM ayogI kevaLI guNasthAnaka prApta kare che. A jIva zukaladhyAnanA cothA pAyAno dhyAtA, samucchinna kriyA anaMtara apratipAtI anivRtti dhyAtA thaI mana, vacana ane kAyA e traNe yogono nigraha karI zvAsozvAsanuM rUMdhana karI ayogI kevaLI thaI rUpAtIta siddha svarUpI AtmAnA anubhavamAM lIna thaI zailezI merUparvata samAna nizcala rahI bAkInA rahelAM vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAre karmono kSaya kare che. tyAra pachI tejasa, kArmaNa ane dArika traNe zarIra tyajI jema eraMDAnuM bIja baMdhanamukta thatAM uchaLe tema karmabaMdhanothI jakaDAyelo jIva mukti tarapha gamana kare che. agnijvALA jema urdhvagAmI hoya che tema niSkarmI jIvano urdhvagAmI svabhAva pramANe samazreNi, jugati anya AkAza pradezanuM avagAhana karyA vagara vigrahagatie eka ja samayamAM mokSasthAne pahoMcI anaMta, akSaya, avyAbAdha, anupama sukhano svAmI bane che. 2010_03 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme 153 samakita e mokSa mahelamAM pahoMcavAno daravAjo che. dharmapAlana, dharmArAdhanA, dharmAcaraNa mATe samyakatva eka ati agatyanI vastu che. tenA vinA samyagujJAna na maLe, te vagara samyakrazcAritra na maLe ane samyakracAritra vinA sakala karmono nAza azakya che. samyakatva e pAyAnI vastu che. to AjathI sarva dharmakalApo te prApta karavAnA hetuthI karavA joie jemake prabhudarzana, pUjA, sAmAyika, pratikramaNa, vrata, paccakakhANa, upavAsa, dhyAna, dAna vagere sarva AcaraNo, mAtra samakita meLavavA mATenA uddezyathI karavAM. bhale A jAtanuM gAMDapaNa ke vaLagaNa bIjAne hAsyAspada lAgatuM hoya. samakita e gADIne joDelA enjina samAna che. te vagara gADI nakAmI che, cAlI ja na zake. tema samakita rUpI ekaDA vinA sarva kriyAkalApo zUnya che. tenI kaMI kiMmata nathI. samakitarUpI ekaDo AgaLa lAge to TreInanA enjinanI jema zunyanI kiMmata 10, 100, 1000, lAkha, abaja, padama sudhInI che. tethI tenA jevuM koI rana nathI. samyakatva ratna ciMtAmaNithI vadhAre mahattvanuM che. jaina dArzanika graMthomAM tenuM varNana aneka rIte karyuM che. samyagudarzanane darzana, muktibIja, samyakatva, tattvaanusaMdhAna, dukhAMtakRta, sukhAraMbha kahevAya che. caramAvartakALamAM samyagudarzana tathA bhavyatvano paripAka thayo hoya che tevA jIvo hoya che. zrutakevalI bhadrabAhusvAmI kahe che ke saMsAra sAgarAo umbuDA mA puNo nibuDijA ! caraNakaraNa vikhUhINo buhaI subahupi jANato || vaLI pratikramaNanI vaMditu suttanI 36mI gAthAmAM Ama kahyuM che ke sammAdiThI jIvo jayavi pAva samAcare kiMcit | apposi hoI baMdho jeNe na niddhasa kuNaI || samyagdadarzananA vividha dRSTibiMduothI vicAratAM tenA aneka paryAyo che, je AcArya haribhadrasUrizvare graMtharatna "zAstravArtA samuccaya'mAM A pramANe ApyAM che:- muktibIja, samyakatva, tattvasAdhana, tattvavedana, duHkhAMtakRta, sukhAraMbha, tattvaruci, dharmavRkSanuM mULa, dharmanagaranuM pravezadvAra, dharmarUpa prAsAdanI pITha, dharmarUpanagaranA AdhAra, upazamarasanA bhAjana, guNaratnanA nidhAna, ratnadIpaka, vRttarUpI vRkSanuM mULa, dharmanagaranuM pravezadvAra. vaLI samyagdarzana, yathArthadarzana, Atmadarzana, mokSamArganuM darzana, tattvapratIti ekartha zabdo che. samyaktava e 2010_03 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 154 duHkharUpI kAMtArane saLagAvI mUkavA mATe dAvAnala samAna che kemake jIvanamAM dharmArAdhanA dvArA prApta thayela yama, prazamAdine jIvaMta rAkhavA mATe samyagdarzananI anivArya AvazyakatA che. samakitI jIvo ATha yogadRSTimAMthI chaThThI kAntAdRSTimAM Ave tyAre temanAmAM viSayonI apravRtti na thaI hoya. pravRttizIla hovA chatAM paNa temanAmAM vairAgya utpanna thaI zake che. kemake vaMdittusuttanI 36mI gAthA tenuM samarthana kare che. pUjya nyAya vizArada yazovijayajIe adhyAtmasAra prabaMdha 2, zloka 15mAM kahyuM che ke AkSepakajJAnane lIdhe bhoga samIpe rahyA chatAM paNa zuddhino nAza thato nathI. AvuM yogadRSTi samuccayamAM zrI haribhadrasUrIzvarajIe kAntAdRSTinuM varNana karatAM jaNAvyuM che. zrI AnaMdadhanajI mahArAjAe A saMdarbhamAM be suMdara pado ApyAM che. AcArya bhagavaMta zrI haribhadrasUrIzvarajIe zAstravArtAsamuccaya tathA hitopadezamAlA 16-17 mAM tene dharmavRkSanuM mULa, dharmanagaranuM pravezadvAra, dharmarUpa prAsAdanI pITha tarIke upazamarasanA bhAjana tarIke ane guNaratnanA nidhAna tarIke varNavyuM che. A carcA vicAraNAnA anusaMdhAnamAM samakita aMge thoDI mAhitI meLavavI rahI. mukhya traNa samakita che jevAM ke upazama, kSAyopazamika ane kSAyika, je mokSa pahelano daravAjo kholavAnI sonerI cAvI che. jema pANImAM paDelo patthara pravAhamAM athaDAto, kUTAto samaya jatAM goLa thaI jAya tema saMsAranI nadImAM paDe to anAdikALathI kUTAto, paribhramaNa karato jIva je anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALathI karye jAya che te zArIrika, mAnasika duHkho bhUkha, tarasa, tApa, chedana, bhedanAdi kaSTo sahana karye jatAM akAma nirjarA rUpe pANIthI ghasAine rAga-dveSa rUpathI utpanna thayelA anaMtAnubaMdhI catuSkoNa tathA traNa mohanIya e 7 karmaprakRti rUpa graMthIne rAkhathI bharelA agninI jema upazamAve, DhAMke paraMtu sattAmAM rahelI prakRti tema ja rahe tene upazama samakita kahe cheAvI upazama zreNi ke upazama samakita aMtarmuhUrtanuM hoya che. AvuM samikata sarva bhavAzrayI jIvane jaghanya eka vA2 ane utkRSTa pAMca vAra Ave. A vAta navapadanI oLI viSayaka graMtha zrI zrIpAla rAjAnA rAsamAM paNa jovA maLe che. (khaMDa 4, 11mI DhALa 27-30) jo A samaktino kALa pUro thaI jAya eTale kAM to te kSAyopazamika samakitamAM jAya; nahitara paDivAI thaI jatAM sAsvAdanamAM ke pahelA guNasthAnake 2010_03 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme 155 paNa jAya. jo upazamita prakRti je sattAmAM che te udita na thAya to beDo pAra thaI zake che. mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya prApta karmadalikono kSaya ane anuditanA upazamathI ane samakita mohanIyanA udayathI AtmAmAM thaI rahelAM pariNAmo viziSTa rIte kSayopazama samakita tarIke oLakhAya che. kSayopazamanA ghaNA prakAro che, vikalpo che. pUrvokta cha prakRtimAMthI cArano kSaya kare, beno upazama kare ane je eka sattAmAM che tene vede athavA pAMcano kSaya kare, beno upazama kare ane ekane vede tyAre samyaga jJAna, vizeSa nirmaLa thAya che. A samyakatva jIvane asaMkhyavAra Ave che jenI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa 66 sAgaropamanI che, vattA traNa kroDa pUrva adhika. A samakitamAM zaMkAdi doSo utpanna thAya, paraMtu tarata ja khulAso rahetAM doSanuM nivAraNa thatAM samakita cAlu rahe che. samyakatvanA prakAro Ama cheH egavihaM, duvihaM, tivihaM, cauhA, paMcavihaM, dasavituM, samma. ekathI tenA 10 prakAro che. be prakAro che te naisargika ane Adhigamika athavA nizcaya ane vyavahAra samyakatva. traNa prakAromAM pathamika, lAyopathamika ane kSAyika. prakArotaromAM kAraka samakitamAM 5,6,7 guNasthAnakavartI zrAvaka ane sAdhumAM hoya che. A samakitI jIvo aNuvrata tathA mahAvratanuM aticArarahita zuddha pAlana kare che. vrata, pratyAkhyAna, tapa, saMyamAdi kriyA jAte kare che; ane upadeza Adeza dvArA bIjA pAse karAve. rocaka samakitI cothA guNasthAnakvartI zreNika mahArAjA ane kRSNa vAsudevanI jema jinapraNita dharmanA zraddhALu hoya. teo tana, mana, dhanathI jinazAsananI unnati kare che. cAre tIrthanA sAcA bhakta banI bhakti ane zaktithI anyane dharmamAM joDe che. dharmavRddhimAM AnaMda mAne, vrata pratyAkhyAna karavAmAM utsuka hoya; paraMtu apratyAkhyAnI karmodayathI eka navakArazI paNa karI na zake ! dIpake samakitamAM jema dIvo prakAza ApI anyane prakAzita kare; paraMtu tenI nIce aMdhAruM hoya tevI rIte keTalAMka jIvo dravyajJAna meLavI satya, saraLa, rucikArI, zuddha upadeza dvArA anyane sadharmAvalaMbI banAvI bIjAne svarga mokSanA adhikArI banAve paraMtu potAno hRdayano aMdhakAra jevo ne tevo rahe che. 2010_03 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha teo vyavahAramAM sAdhu zrAvako dekhAya chatAM paNa mithyAtva guNasthAnathI UMce caDyA hotA nathI. temane AMtarika zraddhA hotI nathI. aMgAramadakAcArya svayaM abhavya hovA chatAM upadezathI e dIpaka samyakatvI kahevAtA hatA. mithyAtva mohanIyanI 28 prakRtiono jeoe samULo kSaya, nAza ryo che athavA darzanamohanIyanI sAte prakRtio upazamita ane kSaya karyo che je kyAre paNa sattAmAMthI udita thanArI nathI te sthitine kSAyika samyakta kahevAya, je bhava daramyAna eka ja vAra prApta thAya che. zreNika mahArAjA jeo 50 varSa sudhI buddhanA anuyAyI boddha hatA teo jyAre anAthamuninA saMparkamAM AvyA tyArabAda temaNe samakita ane te paNa sAyika karavAmAM mArgArUDha thayA eTale ke jeo AdheDa vaye samakitI thayA teo kSAyika thayA; paraMtu mRtyu pahelAM bIjA janmanA AyuSya ane gati nirmANa karI cUkyA hatA. teo narakanuM AyuSya bhogavI te pUrNa thatAM AvatI covIsImAM prathama tIrthaMkara pAnAbha thaze. vedaka samyakatva kSayopazama samakitathI AgaLa vadhatAM ane kSAyika samyakatva prApta thatAM pahelAM phakta eka samaye vedaka samakitanI prApti thAya che. kSayopazama samakitano mohanIyano chello hisso je samaye vedIne khapAvAya te samaye vedaka samakita hoya. A jIvane eka ja vAra Ave che kemake tene pAmelo jIva tatpaNa ane nizcitapaNe kSAyika samyakatva prApta kare che. vedaka samakitanI sthiti phakta eka samayanI che. tethI vedaka samyakatvanA bIjA samaye kSAyika samyakatva jarUra meLavI le che. TuMkANamAM samajavuM ke svIkAravuM paDaze ke anaMtAnaMta kALathI je cokaDIe AtmAne bAMdhI rAkhyo che te cokaDI eTale ke anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobhane dUra karyA vagara, tene naSTa karyA vagara mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samyakatva mohanIyanuM baLa maMda paDatuM nathI ane te AtmAne AgaLa ne AgaLa vikAsanA paMthe prayANa karavAmAM avarodharUpa che, jethI DhaMkAI gayelA AtmaguNono anubhava ke prabhAva mAlama paDato nathI. tethI to 14 pagathiyAnI sIDI upara caDhatAM caDhatAM dhIre dhIre 11-12 sudhI to mithyAtvane maMda, maMdatara, maMdatama karI kSaya ke naSTa karavuM ja rahyuM. pratikramaNa tathA sAmAyika letAM muhapattinuM paDilehaNa karatAM mithyAtva mohanIya, mizramohanIya, samyakatva 2010_03 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme mohanIya pariharuM ema bolAya che. A traNe, naSTa karavAno eka Adarza sAmAyikano che. samakita meLavyuM hoya to te naSTa na thAya, maLyuM hoya to duSita na thatAM vadhu ne vadhu nirmaLa thatuM rahe ane te jo na maLyuM hoya to sarva kriyA kalApo te mATe ja karavAnA. koIpaNa bhautika ke padagalika kAmanA na rAkhatAM samakitanuM raTaNa karavuM rahyuM. vaLI te mATe Ama vicAraNA karavA rahIH arahaMto mama devo jAvajIve susAhuNo guruNo jina paNad tAM iya sammatta maye galiyam || tethI samyakatva sahitanI dhArmika kriyA AcaraNa ke dhyAnAdi sarva adhika phaLadAyI banI rahe che. Ama A samakatvanI prApti nisargathI ane bIjA adhigamathI thAya che. TUMkamAM karmanAza e ja dharma che, sAdhya che. anaMta pudagalaparAvartacakro vItI gayAM. kALAMtare jIva tathAprakAranI yogyatA prApta thatAM caramAvartamAM praveze tyArabAda jIvanuM tathAbhavyatva paripakva thAya che. A chelluM Avarta che, sakata AvartamAM AvyA pachI bIjIvAra AvartAmAM pharavuM paDatuM na hovAthI aMtima AvartamAM jIva pravezI cUkyo che. have kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRtikarma ane puruSArthAdi pAMce samavAyI kAraNonA yoge bhavya jIva potAnuM bhavyatva paripakva kare che. have jIva potAnI oghadRSTi tyajI yogadaSTimAM praveze che. mitrA, tArA dRSTimAM svalpa bodha prApta karyo hato have zravaNa sanmukhIkALamAM te pravezelo che. dharma sanmukhIkaraNa thatAM AgaLa vadhatAM vizuddhi vadhe che. yathApravRttikaraNamAM AgaLa vadhe che. karaNa eTale AtmAnI zaktine vizeSa phoravIne AgaLa vadhavAnuM che. tyArapachI viziSTa bIjuM yathApravRttikaraNa kare che jemAM rAgadveSanI gAMThatoDavAnI dizAmAM AgaLa vadhe che. ene Atmonnati ke AtmavikAsanuM prathama sopAna kahe che. bhavya jIvo bIjI viziSTa yathApravRttikaraNanI pravRtti karI karmonI sthiti 1 kroDAkroDanI aMdara lAvI de che. karmagraMthanI bhASAmAM A gAMThane anaMtAnubaMdhI kaSAyonI cokaDI kahe che. karmo ahIM sudhI ghaTe tyAre jIva apUrvakaraNa karI pUrve na karI hatI tevI apUrva zaktine vikasAvI apUrvakaraNanI prakriyA kare che. rAgadveSanI gAMTha bhedI ArapAra nIkaLI anaMtAnubaMdhI saptakano majabUta killo bhedI prathamavAra samyakatva pAme che. jeno AnaMda akalpanIya, avarNanIya che. AgaLa vadhatAM samyakatva prApta 2010_03 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jaina dharmanA puSpaguccha karyA vagara pAcho na haThavAnI pratijJArUpa AtmAnA vizuddha avyavasAyarUpa saMkalpane anivRttikaraNa kahe che. eno samaya aMtarmahurta-be ghaDI mAtra che ne caramakaraNa che. mithyAtvanA puMjamAMthI mohanIya karmanA daLIyAono kSaya karI upazama samyakatva prApta kare che. upazama bhAva dvArA utpanna thayeluM hovAthI tene aupathamika samyakatva kahe che. gAMThane bhedI saMsAracakramAM prathama vAra samyakatva pAmyo; ekadama prathama mithyAtvanA guNasthAnethI cothA samyakatvanA guNasthAne jIva Ave che. A pramANe je bhavya jIva tathAbhavyatvanA paripAkarUpe jeNe be ghaDI- 48 minITanA kALa mAtranuM jene sAcI zraddhArUpa samyakatva prApta thaI gayuM hoya te samyakatvavaMta bhavyAtmAno have ardhapugala parAvartakALano ja saMsAra avaziSTa rahyo che. have teno mokSa nakkI thaI gayo. samakatvanI prApti eTale mokSanA nirNayanI oLakhANa. mokSa have prApta thavAno ja che jenI zaMkA nathI tenI A nizAnI che. samyakatvanA paDadA pAchaLa mokSa je saMtAyelo hato je dUra thatAM samyakatvanuM hovApaNuM zaMkAspada rahetuM nathI. TuMkamAM samyakta prApta karI sAcA zraddhALu banavuM ja joie. tene sthira karavA puruSArtha karavo ja rahyo, TakAvavuM joie, vadhu ne vadhu nirmaLa karavuM ja joIe. naSTa na thAya te mATe satata takedArI rAkhavI ghaTe ane te mATe bhagavAna mahAvIra svAmInI sonerI salAha "samaya goyama mA pamAae' kRtakRtya karavI rahI. Ama sAdhanAmAM lIna thaI samyakatvanI je 67 bhede upAsanA che te cAlu ja rAkhavI joie. anAdikALanA saMsAranuM paribhramaNa ajJAna mithyAjJAnanA lIdhe thayuM che. tethI have sAcA samyajJAna, samyagUzraddhA (darzana)thI AgaLa vadhavAnAM AdhyAtmika sAdhano jarUrI che. deva-guru, dharmathI, zraddhAthI samyakatva maLe che kemake yA deve devatA buddhiH gurau ca gurutA matiH | dharma dharma dhIryasya samyakatva tadudIritam | 2010_03 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidayANa namutthaNa' sUtra ke je gaNadhara bhagavaMte racyuM che te advitIya, mananIya, rocaka, tattvagarbhita samartha sUtra che. eno caityavaMdana, sAmAyika, pratikramaNa, poSadhAdimAM upayoga karAya che. stutikAra gautamasvAmI alaukika ane sAragarbhita stutimAM prabhunA yazogAna gAya che. temAM AvatAM padomAMnuM eka pada boDidayANa' (bodhidayANa) che. e viSe kaMIka lakhavA prerAyo chuM. tenuM bIjuM nAma zakrastava che. te vaDe Indra bhagavAnanI stuti karI che. namutthaNanI jema caityavaMdananAM anya sUtro jevAM ke arihaMta ceIANaM, annatya usi sieNe, logassa, puskaravara, siddhANaM buddhANaM ane jaya viyarAya temaNe ja racelA sUtro che. jaya vayarAya athavA prArthanAsUtramAM "samAdhimaraNaM ca bahilAbho a, saMpawu maha e tuhanAha paNAma karaNa' che. jagatamAM stuti, prArthanAno aciMtya mahimA che. prArthanA eTale mAgaNI, stuti eTale guNagAna. pratyeka muzkelImAM AvelI vyakti maMdiramAM jaI be hAtha jeDI natamastake muzkelImAMthI pAra paDavA prabhune prArthe che. jyAM jyAM pradakSiNA pharatA bhagavAnanA biMba hoya tyAM tyAM vaLI gabhArAmAM aneka jinabiMba hoya che tyAM ekeka bhagavAnanA samyaga darzana-vaMdanano lAbha levA natamastake "namo arihaMtANa, namo siddhANa, namo svayaM-saMbuddhANaM vagere padothI lAbha laI zakAya. caityavaMdanamAM AvatuM jayavIrAyamAM "tuha pabhAva o bhayajaM bhavaniveo magANasariyA... gurajaNapUA paraWkaraNa 2 suhaguruja go tavaNasevaNA..bokilAbho che je badhuM prabhukRpAnA baLe che. pote kaMI te vagara prApta karI zake tema nathI. te samajavA jevuM che. namutthaNamAM AvatuM eka pada "bodiyANaM' viSe kaMIka jANavA samajavAno prayatna karIe. boDidayANuM eTale bodhi ApanArane namaskAra ho. ahIM bohi eTale zuM ? bohi eTale jinezvara deve kahelA dharmanI prApti. dharmanI prApti bahu vizALa arthamAM che. "arihaMta ceIyANa' sUtramAM paNa te pado Ave che. jemake bahilANabhavattiyA e.' lAbha kevo ? vItarAga banavA sudhI je je uttarottara caDhiyAtA AMtarika dharma sparzavAnI jarUra che tenI sparzanA e ja dharmaprApti. ahIM "bodhi' zabdathI jinokta dharmaprApti samyagdarzana svarUpa samajavAnI che. je traNa karaNathI pragaTa thAya che. 1 yathApravRttakaraNa, 2. apUrvakaraNa, 3. 2010_03 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 160 anivRttikaraNa. karaNa eTale adyutama vikAsita zubha adhyavasAyanI parAkASThA. AvA prakAranA vIrSollAsanuM sphuraNa rAgadveSanI tIvra, majabUta graMthi (gAMTha) je pUrve kadApi bhedAI nathI te have apUrvakaraNanA parAkramathI bhedAya che. rAgadveSanI jabarI pakaDathI jIve anaMtAnaMta pudgalaparAvarto pasAra karyA chatAM paNa hatA tyAMnA tyAM ja rahyA chIe. jIva, abhavya jevAM paNa, 'navapraiveyaka' sudhI jaI Avyo, nirvikAra jevI sthiti paNa anubhavI jyAM UMcI koTinuM zAtAvedanIya karma bhogavavAnuM paraMtu tyAM viSaya vikAra nahi, kaSAya to hoya ja zenA ! abhayadayANaM saMketita sakalasattva hitAzaya nathI je pratijJA ane te pramANenuM jIvana hoya to ja ghaTI zake. jevAM ke sarvArthasiddha anuttaravAsI devo jeo vItarAga samAna che, nirvikAra che, jIvanabhara hiMsAdi pravRtti rahita hovA chatAM sakala sattvahitAzayarUpa cAritravAlA nathI kahevAtA. sarvArthasiddha-vimAnanA devo; divya sAmagrI jemAM jhumakhe jhuMmakhe 64-32-16-8 maNanA motI laTake, pavananI lahera athaDAvAthI madhurA saMgIta nAda utpanna kare, avadhijJAnamAM nIcalA svarganI krIDA-vilAsAdimAM rakta devAMganAone joI zake; chatAM paNa kazuM ja jovA, sAMbhaLavAdino vikAra ke utsukatA sarakhI nathI. pratijJA vagaranA hovAthI cothA guNasthAnake hoya tethI temane eka mAnava bhava 33 sAgaropama pachI ja mokSa maLe che. karelAM karmonI kevI kaThaNAI ! tethI apUrNakaraNano bhagIratha prayatna karavAthI rAga-dveSanI kAramI pakaDamAMthI chUTavA prayatnazIla thavAnuM rahe che. graMthibhedAtAM samyagdarzananAM darzana thAya che. je pragaTatAM prazama-saMvega-nirveda-anukaMpA-Astikya nAmanA guNo pragaTe che. e pragaTe UlaTA kramathI eTale AstikyathI prazama sudhI. bodhi sudhInA pAMca guNa jevAM ke abhaya, cakSu, mArga, zaraNa ane bodhi apunarbaMdhaka AtmAmAM ja pragaTe. apunarbaMdhaka eTale je have saMsArakALamAM kyAreya mithyAttvAdinI utkRSTa sthiti bAMdhavAno nathI. AvAM AtmAnAM sulakSaNo tIvra bhAve pApa na kare, saMsAra para bahumAna, AsthA-pakSapAta na rAkhe, sarvatra aucitya jALave. Avo AtmA ja abhaya, cakSu, mArga, zaraNa meLave che. jyAM sudhI baMdhAyelAM karmonI sthiti eka kroDA koDa sAgaropamanI hoya tyAM sudhI jIva graMthidezathI sudUra hoya che. temAM saMkhyAtA palyopamanI sthiti aMtaHkroDAkroDI ochI thatAM saheje yathApravRttikaraNa thAya. A sthitinA sthAnane graMthisthAna 2010_03 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodiyANa kahevAya. karmanA baMdhana, saMkramaNa. udIraNA upazamanA kSapaNA kare che. abhavyo paNa AvuM karIkSapaNA thakI graMthideze pahoMce. A kAma nadI goLapASANa nyAyathI thAya. ahIMthI bhavyo tathA abhavyo baMne pAchA paDI zake che. paraMtu je jIva utsAha-vIryathI te laMdhI jAya. mithyAtvane eTale maMda banAve. apUrva sthitighAta, apUrvarasaghAta, guNazreNi, apUrva guNa saMkramaNa, apUrva sthitibaMdha kare tyAre zuddha athavA carama yathApravRttakaraNa thAya je apUrvakaraNa ane anivRttikaraNathI bethI zakya bane che. graMthideza sudhInA AbhAsarUpa abhayAdi guNo svottara cahna Adi guNane utpanna karI zakatA nathI, paNa graMthibheda pachI abhaya vagere guNa te karI zake che. punardhadhaka jIvone kSayopazama hoto nathI. paNa sAmAnya koTinI vizuddhi prApta thaI zake che. apunarbadhaka jIvane je vizuddha pariNAma jAge che ethI karmono kSayopazama, amuka prakArano nAza prApta thAya che. jANavuM joie ke mithyAtva ane kaSAya mohanIya karmanA kSayopazama vagara AgaLa vadhAya, caDhAya nahi. A be jabarajasta doSo dabAvyA vinA upalI kakSAnA guNo kevI rIte prApta thAya ? samyagdarzana mATe (1) vizuddha adhyavasAya dvArA mithyAtvAdi karmono kSayopazama, (2) audArya-dAkSiNya-pApajugupsA-nirmaLa bodha-janapriyatna jevAM lokottara bhAvonI siddhi., (3) viSayasukha, dharma-aruci, krodhanI khaNaja ane dRSTisaMmohanI nivRtti, (4) abhaya eTale AtmasvAcya, (5) zaraNa-tattva jijJAsA, sAcI zuzraSA, zravaNAdi meLavavuM paDe. apunabaMdhaka dazA caramAvartakALamAM ja thAya che. caramAvarta eTale have jene mokSe javA mATe chello pugalaparAvartano kALa zarU thayo hoya. tethI vadhu saMsArakALane acaramAvartakALa kahevAya. caramAvartamAM Avelo jIva pharI pAcho acaramAvartamAM jato nathI. bhale caramAvartamAM anekAneka asaMkhya bhavo thaI jAya !caramAvartamAM pravezelo jIva alpajIvI jIva kahevAya che. tethI vadhu kALa jemane bAkI che temane tattvajJAna sparzavAnI yogyatAnA abhAve te prApta thaI zakatuM ja nathI. AthI teone tyAjya padArtho upAdeya nahi chatAM upAdeya tarIke ane upAdeyatattva tyAjya nahi te tyAjya tarIke jue che. caramAvartakALamAM AvyA pachI ja ruce che. apunabaMdhaka jIva udAra, saMtuSTa, svakalyANadarzI, 2010_03 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 6 2 jaina dharmanA puSpaguccha parakalyANa-prasanna, nirbhaya, saraLa, prAjJa, tattvadarzI hovAthI saphaLa kAryAraMbhI hoya che. bodhinI prApti mATe paNa paMcakAraNavAda mahattva dharAve che. te che:-kALa, svabhAva, niyati, bhAgya ane puruSArtha. AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrizvarajI kahe che ke kalyANa mArga apanabaMdhakAdi jIvothI AcarAyelo che. jeo 'kSINaprAyakarma hoya che, vizuddhaAzayavALA hoya che, bhava abahumAnI hoya che ane mahApuruSo hoya che. kSINaprAyaHkarma eTale zubha bhAva dvArA Ayu:karma sivAya samagra karmonI sthiti samagra kALasthitimAMthI keTalAye kroDAkoDIno kSaya karI eka kroDAkroDa sAgaropamanI aMdaranI karI mUke che ane karmamaLano rasa maMda karI mUke che. vaLI mithyAtva mohanIya karma ane anaMtAnubaMdhI kaSAya karmane ghaNAM ghaNAM maMda karI mUke che. AthI AgaLa vadhatAM samyagadarzana pAmelA AtmAne to mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSayopazama thaI gayo hoya che. karmamaLano kSaya atyaMta jarUrI che jenA thakI ja guNasthAnakanI bhUmikA sarjAya che. bhavyAtmAne saMsAra pratye abhAva jAge, aruci thAya, bhavanirveda thAya to ja bhagavAna para bahumAna thAya. bhagavad bahumAnathI viziSTa karmo-mithyAtva mohanIyAdi karmono kSayopazama thAya. tyAM abhaya, cakSu, mArga, zaraNa, bodhi vagare dharmonI prApti thAya. gaNadhara bhagavaMte A namutthaNa sUtramAM alaukika Dhabe A vastu atre jaNAvI che; jemake abhayadayANa, cakakha-dayANa, magnadayANa, saraNadayANa, bodiyANa bahu camatkArika rIte ekamAMthI bIjuM, bIjAmAMthI trIjuM ahIM rajU karyuM che. khubI A che ke bahumAna bIjA karatAM vItarAga arihaMta pratye karAya to abhayAdi dharmathI mAMDI TheTha upara sudhInAM kalyANa prApta thaI zake. tethI bhagavAna abhaya-cakSu Adi dAna karavA dvArA jIvonA samyakvAdi kuzaLa kalyANanuM kAraNa bane che. te batAvavA sUtrakAra "abhayadayANa' vagere pAMca sUtromAM kahe che. abhaya yAne viziSTa Atma svAthya je te pachInA guNo cakSu, mArga, zaraNAdinuM kAraNa che. A viziSTa Atma-svAthya dhRti-dharya svarUpa che je sarva sAdhanAomAM nitAMta jarUrI che. niHzreyasa dharmo eTale samyagdarzanAdi mokSasAdhaka dharmonI bhUmikA vRti para, citta svAthya para maMDAya che. jyAM sudhI bhayanI lotha beThI hoya tyAM sudhI dharmaruci, dharmAbhilASA kevI rIte pragaTe ? tethI abhaya yAne viziSTa Atma-svAthya jarUrI che. tethI abhayadayANa 2010_03 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidayANa 163 vagere che. mArga-bahumAnAdi eTale dharmaprazaMsA, dharma-abhilASA je dharmanI bhUmikA che, e koI DolaMDola, asvastha, vihvaLa, bhayabhIta jIvone te sAcA svarUpe pragaTe nahi. A badhuM pAmavA mATe meLavavA mATe AtmasvAthya nitAMta jarUrI che, Avazyaka che, je meLavavA AtmadharmarUpa cakSu eTale ke viziSTa Atmadharma je vaDe tattvapratIti tattvone zraddhAna pragaTe che. A cakSu dvArA magna-mArga eTale cittanuM vakratA vagaranuM saraLa gamana zakya bane che. avakragati eTale eka jAtano karmano kSayopazama, je AgaLa vadhatAM guNasthAno para caDhAve che, guNalAbha pamADe che. cakSu eTale joyuM te pramANe dharmanI rUci keLave che jenI vacamAM darzana mohanIya-mithyAtvamohanIyano kSayopazama thAya che. jema eka naLImAM sApa saraLa gatie cAlyo jAya ane iSTa sthAne pahoMce tema citta tevA prakAranA layopazama dvArA saraLa jaI uparanA guNalAbha karAvanAruM bane che. AthI AgaLa vadhatAM zaraNa prApta thAya che. je zaraNa, rakSaNa tattvAvividiSA arthAt tattvaciMtArUpa che. tattva zuM haze e ciMtA thAya, jANavAnI AturatA abhilASA jAge enuM nAma zaraNa che. jemake gautamasvAmInA 1500 tApasone tattvazuzruSA jAgI. vIrane nIrakhavA hatA kemake teo tattvavetA che tema gautamasvAmI pAsethI jANyuM. e ciMtA ugra thatAM vIra prabhunA samavasaraNamAM pahoMcatA dhIkhatI tattvazaASAnI AgathI ghana-ghAtI jJAnAvaraNAdi karmo baLIne bhasmIbhUta thatAM, guru gautamane chabasthatAnI dharatI para cAlatA rAkhI lokAloka prakAzaka kevaLajJAna ane vItarAgatAnA AsamAne UDyA ane te paNa guru gautamane bAju para rAkhI pote 1500 kevaLI thaI gayA. bIjuM daSTAnna vidvAna goviMda brAhmaNanuM che. jainAcAryo pAse mahAna tattvajJAna ane tarkavidyA che. e prApta karI lauM to mahAvAdI tarIke jagavikhyAta thaI jAuM. sAdhu pAse joyuM ke sAdhu banyA sivAya te maLaze nahi, tethI mahA vairAgIpaNAno DoLa dekhADI DhoMga karI je tattvazuzruSAdi batAvaze te kevA mAtra guNAbhAsa che ke kIrtino ekamAtra cALo che ? maMDyA bhaNavA. bhavitavyatA sArI ke vizvamAM ananya evuM jaina tattvajJAna jema jema meLavatA gayA tema tema svapnamAM na kalpeluM tevuM tattvajJAna dekhAvA lAgyuM. oho thaI gayuM ! mithyAtva osarI gayuM, lupta thayuM, cAlI gayuM. AmAM anaMta pApa-paramANuno kSaya thatAM sAcI zuzruSA pragaTa thatAM tattvano sAco prakAza pragaTyo. guru AgaLa ekarAra 2010_03 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha karI, prAyazcitapUrvaka sAcI zuzruSAdi dvArA mahAna vyAkhyAkAra samartha goviMdAcArya binyA ! jainetara AtmaciMtako eTale ke tattvanA gaveSakoe paNa Ama raju karyuM che. dA. ta. avadhUta nAmanA "yogamArganA racayitA AcArye kahyuM che ke "sadAziva IzvaranA anugraha-upakAra vinA tattvazuzruSAdi-tattva sAMbhaLavAnI IcchA vagere guNa pragaTI zakatA ja nathI." tethI advitIya ane prabhAvaka namutthaNanA racayitA gaNadhara gautame "bodiyANa' eTale bodhi ApanArane namaskAra ho ema jaNAvyuM che. A namuskurNamAM eke eka zabda ghaNuM gaMbhIra rahasya dharAve che. ApaNe AgaLa joI gayA tema arihaMta ceIyANa' sUtramAM "borilAbhavattiyA' e' padanI vyAkhyAmAM spaSTa karyuM che ke vizALatA e ke je TheTha vItarAga banavA sudhI uttarottara caDhiyAtA AMtarika dharma sparzavAnI jarUra che tenI sparzanA e ja dharmaprApti. A mATenI prakriyA kevI che te jarA joie. anaMto kALa pudgala parAvartAmAM vahI gayo temAM anaMtA mAnava avatAra paNa dhAraNa karyA che, haze. jIvanI anaMtAnubaMdhI rAgadveSanI pakaDa jabarI majabUta che. zAstra kahe che jIvanavagreveyaka' nAmanA svargamAM anaMtIvAra jaI Avyo. abhavyo paNa tyAM sudhI pahoMcI cUkyA che. ahIM ghaNI UMcI koTinuM zAtAdanIya puNya bhogavyuM. e Indriya-vikAranI azAtA jAgavA ja na de ! viSayavikAra vinA kaSAya karmo karavAnA ? abhavyo pudgalAnaMdI, bhAvAbhinaMdI hoI mokSanI ruci nahi temaja tenA dveSI hovAthI mokSa kevI rIte pAme ? bhavyomAM bAhya koI kaSAya dekhAya nahi chatAM aMtaramAM kaSAyanI cikAza UbhI hatI. anaMtAnubaMdhI rAga-dveSa kaSAyoe AtmAno kabajo choDyo nathI. saMsAra pratye tethI dhRNA nahi, pakSapAta Ubho rAkhyo tethI anaMtakALanI rAgadveSanI pakaDamAMthI chUTavA bhagIratha apUrvakaraNano puruSArtha karavo paDe. bhavyo tathA abhavyo asaMkhyavAra yathApravRttakaraNa karI cUkyA paNa pAchA paDyA ane hatA tyAMnA tyAM ja rahyA. kemake A yathApravRttakaraNa nadIgoLapASANanyAya jevuM hatuM. bhavyo ja jyAre ahIMthI pAchA na paDe tyAre ja zuddha yathApravRttakaraNa ke carama yathApravRttakaraNa kare ane tyAre ja rAga-dveSanI ghana, tIvra, majabUta graMthi bhede ane graMthibheda karI apUrvakaraNa karI zake tyAre ja AgaLanA paMthe jaI 2010_03 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhiyANaM 165 zake. apUrvakaraNa te apUrva che je kyAreya hajI sudhI karyuM nathI tethI apUrva kahevAya che. pUrva-pahelA jenuM astitva na hatuM eTale apUrvakaraNano puruSArtha thAya tyAre ja graMthibheda thaI samyagdarzananAM darzana thAya. samyagdarzana pragaTa thatAM padmAnukramathI Astikaya, anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama pragaTa thAya. dhyAnamAM rahe ke jyAM sudhI AtmA para baMdhAyelAM karmonI sthiti kroDAkroDa sAgaropamanI hoya tyAM sudhI to jIva graMthidezathI dUra ja hoya. temAMthI palyopamanA asaMkhyAtA bhAga jeTalI thAya tyAre ja aMtaHkroDAkroDI sthiti thaI. jyAre jIvanI tathAvidha pariNati, pariNAma je karmanAM baMdhana, saMkramaNa, udIraNA, upazamanA, kSamaNA kare che. tethI e graMthino bheda karavA mATe apUrva vIryaparAkrama eTale apUrvaka2Na ka2vuM paDe. AvuM karanArA jIvo ghaNAM ochA, moTAbhAganA tethI paNa vadhu tIvra rAga-dveSanA pariNAmamAM caDhI pAchA sudUra cAlI jAya che. have samajI zakyA hoie ke mokSa kema so gAu dUrano dUra ja rahe che. tethI aMtaHkroDAkroDathI aMdara saMkhyAtA palyopama ochA thatAM te jIva have graMthideze Avyo kahevAya. apUrvakaraNathI graMthibheda karI mAtra bhavyo ja tevuM kare; abhavyo kadApi karanArA nathI ja. apUrva vIryaparAkrama arthAt apUrvakaraNa je pahelAM kyAreya karyuM nathI te karI le paraMtu te pahelAM jenAthI apUrvakaraNa karAya te chevaTanuM caraNa yathApravRttakaraNa karI chelle rAga-dveSanuM pariNAma laMghI jAya arthAt maMda banAvI de tyAM apUrva sthitighAta, apUrva rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkramaNa ane apUrva sthitibaMdha karI prati aMtarmuhUrta pUrvabaMdha karatAM palyopamanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo ocho ocho thato have anivRttikaraNa karAya che. je karyA pachI samakita meLavyA vagara pIchehaTha karAtI ja nathI te meLave ja che. te vagara a-nivRtta eTale aTakato nathI. ahIM AvelA pratyeka jIvo uttarottara samaye anaMtaguNa anaMtaguNa vizuddhi vadhAre che ane darekane samaye samaye pUrva pUrva karatAM samAna ekasarakhI anaMtaguNa vizuddhi thatI jAya che. have jyAre anivRttikaraNano eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre zarU thAya che-aMtarakaraNa karavAnI kriyA je eka sthitibaMdhanA kALamAM samApta thAya che. aMtarakaraNa eTale mithyAtva je bhogavAtuM AvyuM che temAM A kriyA pachI AgaLa aMtarmuhUrta kALa taddana mithyAtvanA udaya vinAno che. tyAM sthiti pAke tevuM koI mithyAtva karma pudgala nahi. sattAmAM silakamAM paDelAM che. A eka 2010_03 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 6 jaina dharmanA puSpaguccha khAlI jagA che. jenA be bhAga pUrvanI sthiti ane pachInI, have koI mithyAtva karma udayamAM AvavAnuM nathI kemake sthiti enA mithyAtva karmanA pugalo anivRttikaraNanA amuka bhAge ativizuddha adhyavasAyanA baLe aMtarakaraNanI pUrvanI ane pachInI sthitinA karI nAMkhyA che, je apavartanA-udvartanAthI pUrvottara sthitivALA banAvI dIdhAM che. ahIM aMtarakaraNakALanA badhAM mithyAtva karma-pugalone kheMcI lIdhA che. A samagra kriyAne aMtarakaraNa kahevAya. anivRttikaraNa pUruM thatAM ja have koI mithyAtva karmapudgala rahyuM na hovAthI aMtarakaraNa athavA AMtarU (khAlI jagA) zarU thAya che. Ama aMtarakaraNanA prathama samaye jIva upazama samyakatva pAme che. ahIM ja silakamAM rahelA badhA ja mithyAtvakarmapudgalonuM saMzodhana karI traNa peja banAve che. ahIM jo upazama samyakatvano aMtarmuhUrta kALa pUrNa karI zuddha puMja samyagbohanIya udayamAM lAve to kSayopazama samyakatva pragaTa thAya. ardha-zuddha mizramohanIya udayamAM lAve to mizrabhAva ane azuddha mithyAtva mohanIya udayamAM lAve to mithyAtva pragaTe. A vAta mATe be mata pravarte che. eka saiddhAttika ane bIjo kArmagraMthika. pahelA mata pramANe koI jIva adhyavasAya vaDe mithyAtvano sarvathA upazama kare te upazama samyakatva pAmavAno. bIjo je adhyayavyavasAyababe mithyAtvanuM saMzodhana karI enA zuddha, ardhazuddha ane azuddha evA traNa puMja kare che. zuddha karmayugalanA udayathI kSayopazama samyakatva prApta thAya che. have aMtaHkoDAkoDI sthitinA AMka para pahoMcatAM te A samakatva prApta kare che. emAMthI paNa palyopama pRthakatva sthiti ochI thAya tyAre dezavirati bhAva prApta thAya. emAMthI paNa jyAre saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre sarvavirati prApta thAya. emAMthI paNa jyAre saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre upazramazreNi prApta thAya, emAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre kSapakazreNi prApta thAya. AnA jevo kArmagraMthika mata che jemAM yathApravRttikaraNa zarU thatAM pahelAM 'pUrva vizuddhi'nI bhUmikA sarjAya che. jemAM AtmA pUrva kaSAyonA-rAgadveSanA saMkalezamAM hato temAM maMdatA thaI, vizuddhi samaye samaye anaMtaguNI thatI jAya che. A matamAM je traNa puMja karAya che te anivRttikaraNamAM nahi paNa apUrvakaraNamAM thAya che. A baMne mato che, temAM keTaluMka sAmya ane keTaluMka judApaNuM spaSTa tarI Ave che. 2010_03 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidayANa abhaya-cakSu-mArga-zaraNathI bodhi samyagdarzana prApta thAya che. te AtmAnA bhAvanuM Arogya che. je mATe lokottara bhAvo prApta thavA joie ane pApa vikAro jevAM ke viSayatRSNA, dRSTisaMmoha, dharmapathyanI arUci, krodhAdi khaNaja zamAvAya e bahu jarUrI che. AnAthI AtmAmAM yogyatA Ave che. abhayAdithI mAMDIne uttarottara karmakSayopazama vadhatAM vadhatAM eno AsvAda Ave che. jyAM jyAM jaina stavano, stotro, stutio vageremAM ArogyanI vAta karI che te Arogya bhava Arogya che. jenAthI janma-maraNanA pherA TaLI chevaTe siddhagati maLe. navasmaraNomAMnuM navamuM smaraNa je bRhacchAnti smaraNa kahevAya che. tyAM paNa Ama lakhyuM che "ahaMdAdi.bhAvAdArogyazrIdhRtimati" che. bodhilAbha eTale jinokta dharmanI prApti. je zrutadharma, cAritradharma, dAnazIlAdi dharma, gRhastha- sAdhu dharma, sAzravatirAzravadharmanI prApti, jemAM koI paNa jAtanA niyANAvALI nahi, padagalika AzaMsA nahi, kiMtu mAtra mokSa mATe ja hoya je prazaMsanIya-AdaraNIya che temAM samyagdarzanathI mAMDI TheTha vItarAga sudhInA parAkASThAnA zuddha AMtara pariNAmarUpa dharma sudhInA dharmo Ave. Ama A bodhinI prApti thavAmAM AtmAno kSayopazama, puruSArtha, bhavitavyatA, tathAbhavyatva kALAdi kAraNo hovA chatAM pUrva kahyA pramANe pradhAna kAraNa arihaMta bhagavAnano prabhAva, AlaMbana ane emanA ja dharmazAsananA prabhAve bodhiratna prApta thAya che; tethI gaNadhara gautamasvAmI kahe che ke bhagavAna bodhidAtA che. koine ema thAya ke tIrthakara to tarI gayA che. temane kazuM karavAnuM ke levAnuM nathI. to emane kema saMDovAya che? jema ciMtAmaNiratna, dakSiNAvarta zaMkha, kAmakuMbha ke kalpavRkSa Ama to jaDa che chatAM te icchita vastunuM dAna kare che tema manAya che. teno evo prabhAva che ke te Ape che tema manAtuM AvyuM che je eka prakAranI mAnyatA ja che. alabatta emAM guru saMyoga, jIvanI tevI yogyatA, anya anukuLa saMyoga-paristhiti vagere kAraNo paNa hetubhUta che; paraMtu e badhAM kAraNomAM bhagavadanugraha e pradhAna kAraNa che kemake e mahAprabhAvazALI che, mahA sAmarthyazALI che tethI paMcasUtramAM kahyuM che ke aciMtyasattijaDattA hi te mahANubhAvA." pAMcamA ane chaThThA guNasthAnake birAjamAna sAdhu-sAdhvI bhagavaMto tathA cothe birAjelA zrAvaka-zrAvikAo caityavaMdana tathA anya anuSThAnomAM "arihaMta 2010_03 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha ceIyA' bolatA hoya che. temAM paNa zraddhApUrvaka, meghApUrvaka, dhRtipUrvaka, dhAraNApUrvaka, anuprekSApUrvaka je satata vardhamAna che tenAthI paNa bhagavAnanA viMdananA, pUjAnA, satkAra mATe, sanmAna mATe, bodhilAba meLavavA mATe kAyotsarga karatA hoya che. ahIM paNa bodhilAbhavattiyA e eTale ke bodhi lAbha meLavavA mATe; paNa A bodhi te dharma prApta karavA mATe samatA eTale samakita prApta karavAnA zubha bhAvathI A sUtramAM paNa bodhilAbhano prayoga karAyo che. je batAve che ke koI paNa anuSThAnAdimAM je meLavavAnuM che te sAco dharma eTale ke samakita che. enI kiMmata agrasthAne mUkelA ekaDA jevI ane jeTalI che. TUMkANamAM bodhilAbha eTale jinezvaradeve pharamAvelA, pratipAdita karelA dharmanI prApti mATe vaMdanAdi karavAnA che jenA lAMbA gALe ke jhaTa maLanArA phaLa te niruvasaggavattiyAe che jeno artha che nirupasarga pratyaye yAne nirupasarga nimitte. nirupasarga eTale mokSa, jyAM koI janma, maraNa, karmAdi upasarga, upadrava nathI. A lekha lakhavAmAM je mahAna vyaktio-vibhUtionAM lakhANano meM lAbha lIdho che temano huM khAsa traNI chuM. teo che zrI siddharSi jeo 21 vakhatanA AMTApherA pachI yAkinImahattarAsUnunA sUcanathI, zrI haribhadrasUrIzvarajI jeoe lakhelA lalitavistarA graMthanuM avalokana karavAthI mArgastha thayA. A lalitavistarA" graMthanA vivecanAnA vartamAnakALanA vivecaka zrI bhAnuvijayajI gaNi hatA. teo siddhAnta mahodadhi suvidita zramaNagacchAdhipati pU. AcAryazrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjanA samartha ziSya hatA. teo vardhamAna taponidhi AcArya zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja thayA. teonA parama tejanuM ane lalitavistarA graMtha paranI zrI municaMdrasUrIzvarajInI TIkAnuM adhyayana karI je kaMI lakhuM chuM te mATe teono atyaMta RNI tathA AbhArI chuM. A graMthono abhyAsu varga je bahu alpasaMkhyaka hoya che. teono jJAnAvaraNIyAdi karmono kSayopazama thAya te kaMI AzcaryakArI na ja hoya ne ? samakita meLavavAnuM suMdara bhAthuM atre upalabdha che. AvA suMdara tattvajJAnanI jemAM saraLa zailImAM carcA-vicAraNA, vivecanAdi upalabdha che te lekhakonAM jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSayopazamano ja prabhAva che. AvAM suMdara tatvajJAnapreraka graMthono sArAMza Ama che ke uttama puruSo dharmane mAtra saMkaTa samaye ja yAda na karatAM sadAkALa mATe 2010_03 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhidayANa dharmamaya jIvana jIvatAM hoya che. yathApravRttakaraNa karI 70 kroDAkoDamAMthI 69 to sahelAIthI anekavAra vagara puruSArthe khape, paraMtu bAkInA je na khape te mATe moTo vipula, prakhara puruSArtha karavo paDe, ugra tapazcaryA karavI rahI, ugra upasargo sahana karavA paDe. AthI chevaTanuM zuddha yathApravRttikaraNa thatAM zubha adhyavasAya Ave, satsaMga thAya, sadgurunI vANI sAMbhaLe, aMtarAtmAnI nirmaLatA thAya. Avo nirmaLatA pAmelo AtmA zubha bhAvathI koIka AtmA ati dArUNa evI graMthi apUrvakaraNarUpI vajathI kaThaNa gAMTha toDI darzana pAme che. A apUrvakaraNarUpI hathiyAra koI na ApI zake, temAM koI nimitta thaI zake, puruSArtha jagADavo paDe, varSonI sAdhanA joie, tyAre ja apUrvakaraNanA pariNAma jAge che. apUrvakaraNa dvArA graMthibheda thayA pachI darzana thatAM AtmAnuM svarUpa badalAI jAya che. aMtaranI pariNati badalAtAM yathArthadarzana thatAM vastunuM yathArthadarzana thAya che evuM zAstravArtAsamuccaya graMthamAM AcArya bhagavAna haribhadrasUri kahe che te amArA kSayopazama pramANe raju karIe chIe. bhAva pragaTa karIe chIe, teoe pharamAvyuM che ke - sati cAsminnaso dhanyaH samyagdarzanasaMyutaH tevo jIva bhavasAgaramAM ramato nathI. darzana pAmyAnuM lakSaNa cheH "tattvazraddhAnuM pUtAtmA ramate na bhavodadhI'. darzanathI mithyAtvamAMthI mukti thAya che, mikhyAtvathI chUTe che, darzana thatAM eTale ke samyagadarzana thayuM tenAthI mokSanuM bIja paDyuM je vRkSa rUpe mokSa pragaTaze, vartamAnamAM mokSanI bhUmikA to taiyAra thaI zake ne ? jeTalAM baMdhana chUTe teTalo mokSa. mithyAtva jAya, samakita Ave tyAre A kALano moTo mokSa ja che; kemake jemaNe mithyAtvarUpI jhera vamI dIdhuM tethI bhavAMtaramAM bhaTakavAnuM, rakhaDavAnuM, na hoya. AthI ja anaMta upakArI bhagavAna zrI jinezvara devoe A asAra saMsAramAM bodhi eTale ke samyagdarzanane ATaluM badhuM mahattva ApyuM che. e prakAranI mahattA sAthenI durlabhatA A saMsAramAM jIva mATe bIjI koI vastunI hoya evuM mAnavAmAM AvyuM nathI. vaLI arihaMta thanArA AtmAo je prathama samyagdarzana pAme te anya AtmAonA samaggadarzana karatAM ucca koTinuM hoya che. mATe temanA te prathama samaggadarzanane "varabodhi' kahe che. 2010_03 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI AtmA ane mokSa viSe vividha dRSTikoNathI tathA vividha nayothI vigatavAra carcA-vicAraNA jainadarzanamAM karAI che. tene dhyAnamAM rAkhI AtmA viSe kaMIka lakhavA mana prerAyuM che. pUjya nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajIe adhyAtmasAranI lagabhaga 756 thI 873 gAthAmAM vyavahAra tathA nizcaya dRSTikoNathI judA judA nayono samanvaya karI AtmA viSe suMdara tathA vigatavAra rajuAta karI che. (DaoN. ramaNalAla cI. zAhe adhyAtmasAra bhAga 3mAM pRSTha 63 thI 163mAM mULa zloko, teno anuvAda tathA vistRta vivaraNa karIne eka navo ja prabaMdha ke prakaraNa graMtha ApaNane Apyo che. temAM rajU karelA vicArono AdhAra laI kaMIka rajuAta karuM chuM je mATe temano RNI chuM). prastuta prabaMdhamAM "Atmanizcaya adhikAra'mAM zloka 78 thI 196 sudhImAM nayone anulakSI vivaraNa tathA carcA karavAmAM AvI che. pratyeka vastu anekadharmI che. temAMthI nizcita karelA aMza ke aMzone grahaNa karI bAkInA pratye udAsIna rahe te naya kahevAya; paraMtu jo bAkInAno niSedha kare to tene nayAbhAsa kahe che. naya eTale vastunuM pratipAdana karavAno eka dRSTikoNa ke apekSA. nayonA mukhya be prakAro che jevA ke nizcayanaya ane vyavahAranaya athavA dravyArthika naya ke paryAyArthika naya. A nayonA zuddha ane azuddha evA prakAro paNa che. temAM mukhya sAta naya che, jevAM ke negamanaya, saMgrahanaya, vyavahAranaya, jusUtranaya, zabdanaya, samabhirUDha naya ane evaMbhUta naya. AmAM prathama traNa dravyArthika naya che ane pachInA cAra paryAyArthika naya che. jaTila evA nayonI samaja adhyAtmazAstramAM Avazyaka ane upayogI che. have nayo dvArA AtmAnI samajaNa meLavIe. zuddha nizcayanayathI AtmA cidAnaMda svabhAvano bhoktA che. jyAre azuddha nizcayanayathI AtmA karme karelAM sukhaduHkhano bhokatA che. zuddha nayathI AtmA vibhu hoI zuddha bhAvono kartA che, zuddha kSaNonI vRttinA Azraya thakI kartA bane che. AtmA zuddha paryAyarUpa che, zuddha svabhAvano kartA paNa che. saMgrahanaya pramANe bhAvono sadA anvaya hovAthI AtmAnuM kartutva nahIM, sAkSIpaNAno Azraya karanAra AtmA kevaLa kUTastha rahe che. 2010_03 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI A pramANe sAte nayonI vizada carcA DaoN. ramaNabhAie nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI viracita adhyAtmasAranAM trIjA bhAgamAM je ka2I che te nayomAM jemanI cAMca DUbI che temanA mATe to AsvAdya vigato che; paraMtu nayono jemaNe bilakula abhyAsa karyo nathI hoto, jemaNe nayAvatAramAM DUbakI ja mArI nathI temane mATe A vizada carcA paNa zirovedanA karanArI, nIrasa, kaMTALAbharelI lAge tema che. AtmA karmothI abaddha che, evuM zAstrajJAna hovA chatAM jIvane bhrama rahe che ke AtmAne karmabaMdha hoya che! te mATe zAstranA vacano vAraMvAra sAMbhaLavA, vAraMvAra tenuM manana, ciMtana ane smaraNa karavuM joie. AtmasvarUpamAM sthira thavAno puruSArtha karavAthI AtmAnA abaddha svarUpanuM vedana thAya che. jyAre mithyA maMdabuddhinuM nivAraNa thAya tyAre AtmA vibhAva dazAmAMthI mukta thaI baMdharahita prakAze che. 171 karmadravyono kSaya te dravyamokSa che je AtmAnuM lakSaNa nathI. dravyamokSanA kAraNarUpa ratnatrayIthI yukta AtmA te bhAvamokSa che. jJAna, darzana, cAritra sAthe Atmadhya sadhAya tyAre jANe karmo kupita thayAM hoya tema tatkALa judAM paDI jAya che. tethI ratnatrayIrUpI bhAvaliMga ja mokSanuM kAraNa che. A baMne liMgomAM dravyaliMga aMtima koTinuM thaI na zake jyAre bhAvaliMga ratnatrayInI pUrNatA sudhI, kevaLajJAna ane siddhagati sudhI pahoMcADI zake, pahoMcADe che. jJAna, darzana, cAritra traNe ratnatrayIrUpe AtmAnA guNo AvirbhAvathI bhAvaliMganI mokSaprAptimAM anivAryatA che. tethI vyakti digaMbara hoya, zvetAMbara hoya ke anyadharmI hoya, paNa jo tenAmAM bhAvaliMga hoya to tenAthI ja mukti che, tenA abhAvamAM mokSaprApti nathI. nayonI vistRta zAstrIya mAhitI mATe 'sanmati-tarka suprasiddha che. samartha tArkika zrI siddhasena divAkara mahArAjAnI e tarkazuddha mahAbhavya kRti che. temAM nizcaya naya ane vyavahAra nayanA vistRta spaSTa ane yuktisiddha nirUpaNo karI vastudarzanamAM vividha daiSTibiMduo temaNe raju karyA che. vastu jovAnA jeTalAM dRSTibiMduo hoya teTalA naya kahevAya. jainadarzana jevI A vizenI carcA che tevI anya darzanomAM aprApya che. jainadarzana dRSTiono judI judI rIte vibhAga karI batAve che. jemake hajAra vibhAga karI sahasrAra nayacakra, so vibhAga karI 2010_03 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha zatAranayacakra, bAra vibhAga karI dvAdazA2 nayacakra, sAta vibhAga karI saptanaya ityAdi. nayayugalo jevAM ke zabdanaya-arthanaya, dravyanaya-paryAyanaya, dravyArthikanaya-paryAyarthikanaya, nizcayanaya-vyavahAranaya, jJAnanaya-kriyAnaya evA dRSTi vibhAgo anyatra durlabha che. atra nizcayanaya vastumAM AMtarika ane aMtima svarUpane vastusvarUpa tarIke svIkAre che, tyAre vyavahAranaya vastunA bAhya svarUpane, vyavahAramAM AvatA svarUpane svIkAre che. dA. ta. mithyAtvano asaMga, paramArtha saMstava (paricaya) vagere bAhya vyavahAramAM samyagdarzana hovAnuM A nayane saMmata che ane te pramANe vyavahAra kare che, jyAre nizcayanaya pramANe amalamAM utArelI tattvazraddhA te samyagdarzana kahevAya. arthAt 7me guNasthAnake apramatta saMyamanI avasthAe samyagdarzana hoya te pUrvenI avasthAomAM A nizcayanaya pramANe samyagdarzana hoi zake ja nahIM. 172 AgaLa vadhIe te pahelAM 'paramateja'-yAne lalitavistarA-vivecana (lekhaka AcArya zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja) nAmanA graMthamAM Ama lakhyuM che. dezanA denAra jyAre ema kahe che ke 'jema dharmanI pravRtti muddala na karo, tema yathAsthita na karatAM game te rIte karo to paNa tenI kazI kiMmata nathI, kazo lAbha nathI. tyAre anadhikArI jIvane evAM vacana sAMbhaLIne svakIya, dharmakriyAnuM potAnI buddhithI saMbhavita phala nahIM upajavAnI gabharAmaNa thAya che ! arthAt ene ema thAya che ke are ! A to zuM huM bhUlo paDyo ! A dharmanI mahenata huM nakAmI ja karuM chuM; kemake A dezanAkAranA kahevA anusAra yathAsthita to karI zakato nathI, to pachI enuM dhA2vA mujaba phaLa nahIM maLe. to zA sAruM A majUrI karuM ? A sukRta para dharmabuddhithI mamatva ja zA sAruM karuM ? Ama lAbhano abhAva jANIne e dIna, zaktihIna bane che. ekAnte mAtra nizcayanayamAM ja mAnanArAonAM pratipAdanoe A bhayaMkaratA sarjI che. e upadeza ajJAna ane viSayAMdhane raLiyAmaNo lAge; ema thAya ke aho, kharuM to tattva Aje keTalA kALe AmaNe samajAvyuM ! sAco Atmadharma batAvyo ! pachI Aja sudhI je thoDuMghaNuM sukRta e karyA karato hato, te karavAnI zakti have enAmAMthI mULamAMthI ja nAza pAme che ! eTale cAlu sukRta mUkI de, agara navAM sukRtano utsAha marI jAya eTaluM ja nahIM, paraMtu mULamAMthI sukRta karavAnI zakti 2010_03 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 bahirAtmAthI paramAtmA sudhI khalAsa thaI jAya che ! pahelAM to kadAca e mAnato hoya che ke-bhale ApaNe mahAtmAo jevuM UMcuM sukRta nathI karI zakatAM, chatAM je sukRta karIe chIe e sAMsArika pApakRtyo karatAM to sAruM ja che. tethI kaMIka lAbha thaze; paraMtu have to aikAntika dezanA sAMbhaLavAthI ema lAge che ke-amArAM A manamAnyAM sukRtanI pApakRtyo karatAM koI vizeSatA nathI, lAbhakArItA nathI. UbhuM mithyAtva lAge che, mATe have vyartha zA sAruM AmAM kUce maravuM ? ema enAmAM sukRtanuM mahatva ja UDI jAya che ! mULa sukRtazakti ja naSTa thaI jAya che. AvAM mahAnubhAvoe ekAnta nizcayanayathI pratipAdita karelA tattvajJAnathI tenA anuyAyIoe sukRtano to cheda ja uDAvI dIdho, eTaluM ja nahIM paraMtu teo mAne che ke duSkatanI asara paNa AtmA para thatI nathI kemake baMne prakAranA karmo jaDa che. tethI temanI AtmA para kazI asara ja na thAya to gabharAmaNa zenI ? zA mATe ? bhavya jIvamAM mokSanI yogyatA che, apragaTa mokSanI sattA che. A vAta nizcaya dRSTie che. vyavahAra dRSTie atyAre mokSa nahIM, paNa saMsAraavasthA che. vastunA mULa svarUpanI dRSTi te nizcaya ane bAhya svarUpanI dRSTi te vyavahAra. nizcayanI jema vyavahAra paNa prAmANika che; mATe to AtmAnuM vartamAna sAMsArika bAhya svarUpa TALavA ane mULa svarUpa pragaTa karavAno puruSArtha karavAno rahe che; nahiMtara jo vyavahAra asat hoya to prayatna zA mATe joie ? nizcayathI mULa svarUpa to sahIsalAmata ja che ! zrI yazovijayajI mahArAjA kahe che ke azuddha nizcayanayathI jotAM AtmA bhAvakarmano kartA che, bhokatA che tathA bhAvakarmathI baMdhAya che ane bhAvakarmathI mukta thAya che. zuddhanayathI AtmA karmano kartA nathI, bhokatA paNa nathI, karmathI baMdhAto nathI, karmathI mukta paNa thato nathI. sArAMzarUpe kahevuM hoya to azuddha nizcayanayathI AtmAnI baddha mukta sthiti che eTale karmathI baMdhAya che, karmathI mukta paNa thAya. paraMtu nizcayanayathI jo karmathI baMdhAto nathI to karmathI mukta thavAthI vAta ja rahetI nathI. have vyavahAranayanI dRSTie AtmAne ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjara, baMdha ane mokSa tattvo sAthe saMbaMdha che. tevI ja rIte jIva dravyane pudgalAstikAdi pAMca dravyo sAthe saMbaMdha che. paraMtu zuddha nizcayanathI joie to dareka dravya svataMtra che tema jIva dravya paNa svataMtra che. 2010_03 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 AtmA karmano kartA paNa nathI, ane karmano bhoktA paNa nathI. vyavahAranaya ane nizvanayathI ema UbhayanayathI AtmadazAno nirNaya karavo te utkRSTa adhyAtma che. te jIvane ajarAmara evA mokSa sudhI gati karAvanAra hovAthI tathA sarva karmarUpI rogathI mukta karAvanAra hovAthI 52ma amRtarUpa che. A tattvabodha rUpI ane tattvasaMvedanarUpI parama jJAna che je ayogI avasthA sudhI laI jaI mokSagati sAthe joDI ApanAra parama yoga che. jaina dharmanA puSpaguccha zuddha AtmadravyanI samajaNa atyaMta guhya che. eno anubhava tethI paNa vadhAre guhya che. tethI A tattvajJAna sAmAnya mANasathI gupta rAkhavA jevuM che, kAraNa ke A sUkSma tattvanI vicAraNA sUkSma nayAzrita che; kAraNa ke vyavahAranaya, azuddha nizcayanaya, zuddha nizcayanayAdine dhyAnamAM rAkhI tevI apekSA saha Atmatattva samajavAnuM che. kAraNa ke vyavahAranayamAM vAstavikatAno vicAra che, jyAre nizcayanayamAM Adarzano vicAra che. jainadarzana eka ajoDa darzana che. temAM navatattva, paMcAstikAya, kALa, pudgalaparAvartakALa, ca2mAvarta, anekAntavAda, syAdvAda, tapa, saMyama, cAre puruSArtho ane temAM paNa jIva ke AtmA viSayaka mokSa sudhInI carcA ajoDa, advitIya che je bIje kyAMya paNa upalabdha thAya tema nathI. AtmA ane tene mokSa prApta kevI rIte thAya te para najara pheravI laIe. AtmAnI traNa dazA batAvI che ke jevI ke bahirAtmadazA, aMtarAtmadazA ane paramAtmadazA. e eka ekathI caDiyAtI dazAo che. e dvArA ja saMsArI AtmA pAmarAtmAnI dazAmAMthI utkrAnti karI TheTha vikasita chellI dazA paramAtmadazA sudhI pahoMcI zake che. A darzanamAM vikAsa sAdhato pratyeka AtmA paramAtmA banI zake che. anaMta AtmAo siddha thaI paramAtmA thayA che ane thaI zake che. kevI rIte jIvAtmA paramAtmA thaI zake te mATe eka dRSTAMta joie. mokSarUpa kAryamAM pariNamavA mATe eka mAtra dharma ja upayogI che, artha ane kAma nahi. A baMne asat puruSArtha che. jyAre dharma-mokSa baMne puruSArtha satpuruSArtha che. dharma-puruSArtha eka jAtanuM vRkSa che. e bIja avasthAthI mAMDI phaLa avasthA paryaMta vikase che. je mATe sahakArI kAraNo jarUrI che. puruSArthathI dharmanI bIja avasthAthI mAMDI phaLa avasthA sudhI vikase che. AvuM pragaTAvavA mATe sahakArI kAraNo ane sAdhanonI jarUra che. dharmapuruSArthathI dharmanI bIjI avasthA, dharma-ciMtA, 2010_03 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI 175 dharmazravaNAdithI dharmanI aMkura avasthA niSpanna thAya. bIjAdi avasthAo judA judA jIvone eka ja samaya-sAmagrIthI nahi paNa judA judA samaye, judA judA kSetre, judA judA guru vagerethI te pragaTe che. AlaMbano jevAM ke koI guru, koI pratimA, koI zAstra, koI prasaMgAdithI te pragaTe che. Ama judA judA jIvone judI judI sAmagrIthI te pragaTe che. e mATe jIvanI viziSTa yogyatA jarUrI che. tethI abhavya pAchaLa koI tUTI jAya to paNa tenAmAM bhavya svabhAva pedA na karI zakAya. mahAmUlI bhavyatva svabhAvanI TikiTa bhavya ne vagara mahenate jo maLI che, chatAM paNa bhavyatvane pakAvanArA samyagdarzana-jJAna-cAritramAM ja kema lIna na banI zakAya ? bhavitavyatA (bhavyatva) eTale niyati, jyAM bIjA kAraNo darzAvI zakAtA nathI ane cokkasa prakAranI sthiti bane tyAM te mukhya bhAga bhajave che. jemake samarAdityanI kathAmAM guNasenane agnizarmAnuM pAraNuM karAvavAnI dhagaza thAya paNa pAraNAnA divase ja vikaTa prasaMge upasthita thatAM; atre bhavitavyatAne ja kAraNa kahI zakAya. bhagavAne gozAlAne te jovezyAnI vidhi batAvI, paraMtu teNe teno prayoga bhagavAna mahAvIra para ja ne ? zuM mahAvIra tevuM jANatA na hatA ? camarabaMdhInI mahAyojanAo saphaLatAnI TheTha najIka pahoMce chatAM te niSphaLatA pAme. rAma-sItA, naLa-damayaMtIne vanavAsa sahevA paDyA, jagata-dayALu mahAvIranA kAnamAM khIlA ThokAya. anuttaravAsI deva jevA mahAtattvaciMtaka, avadhijJAnIne manuSyapaNuM na hovAthI, anukULa karmanA abhAve dezavirati ke sarvavirati cAritra guNasthAnaka nathI maLatuM. pAMcamA ArAnA manuSyone prathama saMghayaNane anukULa karma nahi tethI sAtamA guNasthAnakathI upara jaI zakAtuM nathI. pacakAraNavAdamAM 1. kALa, 2. svabhAva, 3. niyati, 4. bhAgya, 5. puruSArtha gaNAvAya che. kArya thavAmAM yogya kALa, vastuno svabhAva, bhavitavyatA, karma ane udyama mahattvano bhAga bhajave che. anAdi kALanA sUkSma nigoda sAdhAraNa vanaspatikAyanA nivAsa pachI bAdara nigoda, pRthvIkAyAdi sthAvarakAya, beindriyAdi meLavyA pachI keTalA samaya bAda manuSyapaNuM pAme, sAmagrI paNa meLave chatAM tattvajJAna kema nathI thatuM ? caramAvartamAM AvyA pachI ja je tyAjya padArtho upAdeya tarIke ane upAdeyane tyAjya tarIke joto hato te caramAvartakALamAM ja ruce che. apunabaMdhaka AtmA zaramAvartamAM pravezI mArgAnusArI, mArgAbhimukha, 2010_03 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha mArgapatita kakSAmAM AvI mArgapraveza pAmatAM tattvanI jijJAsA jagADI graMthibheda karI tattvazraddhArUpI samyagdarzana pAme che. caramAvartamAM Avelo jIva acaramAvartamAM jato nathI. anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALathI te bhaTakato hato te have jo samakitI bane to ardhapudgalAvartathI asaMkhyAtA palyopama ochA samayamAM mokSa pAmI jaze. apunabaMdhakadazA caramAvartakALamAM ja thAya che. caramAvarta eTale mokSa javAno chello pugala parAvartakALa. tethI vadhu kALa acarAmAvarta gaNAya. tyAM game teTalo dharmasaMyoga maLe chatAM enAmAM leza mAtra bhavabhIti ke mokSaruci ja thatI nathI. te mATe tenAmAM sarAsara ayogyatA che. puruSArtha nAmanuM pAMcamuM kAraNa kAryotpattimAM mahattvano bhAga bhajave che. jamIna, haLa, bIja, varasAda badhuM hoya paNa kheDUtano puruSArtha jarUrI che. pANI, mATI, cAkaDo hovA chatAM kuMbhAranA puruSArtha vinA ghaDo kyAM bane che ? udyama vinA bhojana bhegA thavAya ? ema bhavitavyatAe jIvane vyavahAra rAzimAM lAvI mUkyo. svabhAva ane kALe TheTha caramAvartakALamAM mUkyo. puNya karme mAnava bhava maLyo, AryakuLa, deva-guru-dharmasthAnano saMyoga maLyo. paraMtu have dharmanI garaja, zubhabhAvanA, tattvaruci, AcArapAlana, vratasvIkArAdinA puruSArtha vagara unnati kyAMthI ? musApharane dilhInI Treine amadAvAda sudhI lAvIne mUkyo. paraMtu tyAM mANekacoka kevI rIte jAya ? have page ke vAhanathI pahoMcavuM joie. tevI rIte caramAvartamAM puNya karma ekendriyapaNAmAMthI TheTha uttama mAnavabhava, dharmasAmagrInA sTezane lAvI mUkyo. chatAM have zuM karuM ? puNyodaya nathI, to dharma zI rIte karI zakuM? Avo vicAra e mUrkhatA ja che ne ? dharma have puruSArthathI sAdhavAno. bhavya tathA abhavyo baMne caramAvartakALa sudhI pahoMce, paraMtu abhavyo pulAnaMdI ke bhavAbhinaMdI hoI svargAdi kAmanA sevanArA tathA mokSaruci na hovAthI tathA te mokSadveSI hoI, mokSe jaI zake ja nahi. vicitra vAta to e che ke khuda bhagavAnanA samavasaraNamAM jaine pote to Dhora-DhAMkara hoya, tapazcaryAdi moDhAmAM AMgaLI nAMkhIe evI kare, navagreveyaka sudhI pahoMcI jAya paraMtu dezanAthI saMbodhI na pAme; chatAM paNa pote evo upadeza de ke tIrthaMkaranA bujhelA saMkhyAtA jyAre tenA bujhelA asaMkhyAtA ! navAI lAge che ne ? jevI rIte abhavyo kadApi mole na jAya tema evAM asaMkhya bhavyo che jemane sAmagrI ja maLavAnI nathI. teo paNa tenA abhAvamAM mokSe jaI zake nahi. jevI rIte pavitra vidhavA 2010_03 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI 177 strI saMtAnotpatti karavA sakSama hovA chatAM te mATenI jarUrI puruSa samAgamanI sAmagrI na meLavavAthI saMtAna sukha vagaranI rahe. vaLI caramAvartakALa pAmelA jIvomAM jeo bhavya che paNa saMsArakALa ardhapudgalaparAvartathI adhika hoya tyAM sudhI teo mokSa pAme nahi. caramAvartakALa pAmelA bhavya jIvo apunabaMdhaka avasthAmAM AvelA che teo ja dharmopadezane yogya che. mithyASTi tema ja samyagudaSTi baMne caramAvarta sudhI pahoMcI zake, paraMtu siddhipadane pamADanArI je sAmagrI che te pAmyA vagara bhavyo paNa siddhipada pAmI zakatA nathI. munisuMdarasUrIzvarajIe jayAnaMda kevaLI caritramAM jaNAvyuM che ke "manuSyapaNuM, Aryadeza, zruti, zraddhAdi ane temAM paNa dharmazraddhA vizeSa sudumrApya che. dharmazravaNa to abhavyo tema ja durbhavyo paNa pAme che. paraMtu dharmazraddhAnI prApti to phakta bhavyAtmAo ja pAme che ane teo ke jeono saMsArakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika na ja hovo joie. jIvano sahaja maLavALo acaramAvartakALa bhavabAlakALa gaNAya. tenA kSayavALo caramAvartakALa dharmayauvanakALa gaNAya. te kALamAM ja dharmabIjanAM vAvetara, dharmarAga, dharmaprazaMsA, dharma-icchA, te mATe gurunI zodha, guruyoga, dharmazravaNa, jenAM phaLarUpe samyagdarzanarUpI dharma pAme. te pUrve apunabaMdhaka avasthA pAme che, jyAM te tIvra bhAve pApa karato nathI, ghora saMsAra pratye bahumAna nathI dharato, ucitano Adara kare che. A traNa guNa pragaTe che. tevA AtmAo jinapravacananI gaMbhIratA, sUkSmatAthI kalyANa mArganuM AlaMbana le che." AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI kahe che ke "A kalyANa mArga apunabaMdhakAdi AtmAo vaDe AcarAyelo che." temanI oLakha karAvatAM kahe che ke "e kSaNaprAya:karma hoya che ke vizuddha AzayavALA hoya che, bhava-abahumAnI hoya che, ane mahApuruSo hoya che. ATalI vigate carcA-vicAraNA karyA pachI bahirAtmA paramAtmA kevI rIte thAya te tarapha vaLIe. te mATe alpabhava eTale eka yugalaparAvartakALathI aMdara AvelA jIvo alpabhavI jIva kahevAya che. tethI vadhu ne vadhu tattvajJAna sparzI zakatuM ja nathI. kALa baLe te jIva have asAMvyavahArika avyavahAramAMthI sAMvyavahArika vyavahArarAzimAM Avyo. anAdi kALanA sUma nigoda, sAdhAraNa vanaspatikAya pachI bAdara nigoda, pRthvIkAyAdi sthAvara kAya, beindriyAdimAM 2010_03 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 178 AvyA pachI jIva keTalIye vAra manuSyapaNuM pAme, sAmagrI paNa pAme chatAM tene tattvajJAna kema thatuM nathI ? kAraNa temano saMsArano patha hajI eka pudgalaparAvartathI vadhu hato. tyArabAda caramAvartamAM zuM tyAjya tathA zuM upAdeya te samajIne AcaravAthI tattvajJAnanI ruci jAgRta thavA mAMDe che. have dharmabIjamAMthI puSpa, phLAdi utpanna thaze. bahirAtmadazAmAM bAhya kAyAdine ja AtmA ane sarvasva mAnavAnI avasthA jIvamAtrane anAdikALathI cAlu che, lAgu che te TuMkamAM pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI che. mohanuM prAbalya hoya che. mAtra utkRSTa dharmapuruSArtha mATe yogya uttama mAnavabhava maLyo, paraMtu mana eTaluM malina che, tAmasa prakRtivALuM che ke koI vicAraNIya cittazuddhi ja nathI. anaMtakALa Ama vItAvyA pachI tenI pragati zarU thAya ane te paNa caramAvartakALamAM ja zakya che. ahIM tenI dRSTi kAyA-mAyAnA hita parathI UThI AtmA ane Atmahita para paDe che. saMsAra pratye napharata pedA thAya che, aNagamo thAya che, tenAthI ubhage che. mokSanI ruci jAge che. bhItaramAM rahelA Atmadravyane jue che. AtmAnA SaDthAnane samaje che. pApa pravRtti ghaTADe che, dAna, zIla, tyAga, vrata, niyama, tapa, zama, dama, zubha bhAvanAo, bhavya puruSArtha, hiMsAdino tyAga, devAdhideva, sadguru para athAga aDaga zraddhA-prIti-bhaktinI laganI ja lAge che. kramika upara ArohaNa karAvanArA guNAdinI vRddhi thatAM thatAM ahIMthI nIkaLI aMtarAtmA ane paramAtmA banavA mATe te jIvo sarvajJokta tattvo ane mokSamArganuM jJAna tathA dharmazAsananI nizrA joie je pUrve thayelAM arihaMtothI ja maLe. saMsAre karelo AtmAno apakAra. AtmahitanI bhayaMkara barabAdI najaramAM Ave che. jethI te kaMpI UThe che. pachI tene pUrNa AjhAdImaya tathA pudgalanI leza paNa gulAmI rahita AjhAdIvALA mokSanI ruci thAya che. kahyuM che ke-Atmabuddha kAyAdithI grahyo, bahirAtma rUpa (agharUpa) pApa rUpa kAryAdikano sAkhIdhara rahyo, aMtara AtmarUpa tyAre kAyAdikanA sukhaduHkha, hrAsavikAsa e mArA nahi tema lAgI gayuM che. gajakusumALa muni somila sasarAe sagaDImAM bharelA dhagadhagatA aMgArA sukhapUrvaka sahI zakyA, Ama vicArIne ke 'je baLe che te mAruM nathI, ne mAruM che te baLatuM nathI.' AvuM kyAre banI zake ? jyAre uttama dharmI AtmAo phakta kaparAM kALamAM 2010_03 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI 179 ja dharmane yAda karatAM nathI; paraMtu sadAkALane mATe dharmamaya jIvana jIvatAM hovAthI dharma ja teonuM rakSaNa kare che, teo hAyavoya karatAM nathI paraMtu karmAdhIna sthiti svIkArI dharmanuM zaraNa ja svIkAratA hoya che. Avo jIva AtmAne kAyA-mAyA-indriyo-viSaya-kaSAyAdine havAle na kare. temane badhAMne AtmAnI cokI nIce rAkhe. nami rAjarSine indre baMgalA baMdhAvavA, koTa samAravA vagere kahyuM. nami rAjarSie kahyuM ke 'mArgamAM je ghara karI bese te ThagAya che.' kaMkaNono avAja zamI jatAM ekatva bhAvanA ane paramAtma dazAmAM AvI gayA. atre A laganI rahe che, AtmAnI uparanA karmanA ane doSanA bhAra utAruM, guNasamRddhi vadhAruM, AtmAnuM pApavIrya ghaTADI dharmavIrya vadhAruM. dharmavIrya je ghaNuM che tene bahirAtmabhAve vadhArI dIdhuM che, AvarI dIdhuM che. vAsanAo ghaTADavAthI dharmavIrya vadhatAM aMtarAtmabhAva vikasita thato rahe che. dharmanI vRtti-pravRtti agratApaNe sahaja jevI banAve che. kSamAdi dharmo AtmasAt thatAM svabhAvabhUta bane che. svarUparamaNatA vadhatI cAle che. saMsArayAtrAmAM A kAyAmAM vasyA je eka dharmazALA che, bhADAnI koTaDI che jemAM aMtima mukAma mAnavAno nahi; game tyAre khAlI karavuM paDe. nami rAjarSi e samajyA hatA tethI indranI vAta na svIkArI. have Avo AtmAdaSTA banatAM tAraka devAdhideva ane sadguru 52 athAga zraddhA-prIti-bhakti Adare che. yoganI ATha dRSTimAMthI chaThThI kAntAsRSTi samakakSa aMtarAtmadazAne batAvI zakAya. dharmapuruSArtha vadhato raheto, dharmavIrya vadhatAM, aMtarAtmabhAva vikasita bane che. have Avo jIva paramAtmadazA tarapha AgekUca kare che. atyAra sudhI icchAyoga ane zAstrayoga hatuM temAMthI sAmarthyayoga taraphanuM valaNa vadhe che. anuSThAnomAM traNa prakAro paDe che. viSayazuddha, svarUpazuddha ane anubaMdhazuddha. anuSThAno sad ane asad hoya che. je anuSThAno mokSanA uddezathI ja karAtAM hoya te sad gaNAya. paraMtu mokSane badale lakSmI, vaibhava, mAnapAna, kIrti vagere A lokanA sukhanI kAmanAthI karAtAM anuSThAna zuddha anuSThAna nathI, sadnuSThAna nathI, paNa viSAnuSThAna che. paralokanA svargAdi viSaya-sukhanI spRhAthI karAtuM garAnuSThAna che. cittopayoga vinA saMnipAta-mUrcyAdimAM paDelAnI jema cittopayoga vagara karAtI dharmakriyA saMmUrchima kriyA yAne ananuSThAna che. jyAre sadaanuSThAna karavAnA rAgathI, tAttvika devapUjAdi AcAranA bhAva, bahumAnathI karAtA 2010_03 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 180 jaina dharmanA puSpaguccha anuSThAna tahetu anuSThAna che. pAMcamuM amRta anuSThAna che. je uttama saanuSThAna che. mokSanA rAga uparAMta Aja tattva che, evI sarvajJa jinakathita mArganI zraddhApUrvaka zubha adhyavasAyathI karAtuM hoI amRtanuM eTale ke a-maraNanuM arthAt mokSanuM kAraNa che. saMvarAtmA zuddha bhAvamAM AgaLa vadhatAM jyAM ucca nirAvalaMbana dhyAnathI svarUpa ramaNatAnI parAkASThAe pahoMcI kSamAdi dharmo tathA tattvasaMvedanane taddana AtmasvabhAvabhUta karI de che. AtmA vItarAga bane che. trIjI paramAtmadazA pragaTe che. ahIM jJAnAvaraNAdi karmono nAza thaI javAthI lokAloka prakAzaka anaMta jJAna-darzana-anaMta vIryAdi anaMtAguNa pragaTe che. traNe kALanuM vizva pratyakSa dekhAtuM hovAthI kazuM ja na jaNAtuM ke na dekhAtuM rahetuM nathI ke jenA mATe ciMtana-dhyAnAdi karavA paDe. AvI dhyAnAtIta zuddha svarUpAvasthA che. ahIM hajI dehano saMbaMdha che. dehanI pravRtti che, chatAM ejJAna ane nidrA, mithyAtva-avirati, rAga, dveSa, kAma, krodha, hAsyAdi che ane dAna-lAbha-bhogapabhoga, vIryanA pAMca aMtarAya e AtmAnA 18 doSo, enA avAntaraprakAro sarve nAza pAmelA hovAthI taddana zuddha, svaccha, guNamaya dazA pragaTa thaI gaI che. tethI A sadeha paramAtmadazA che. jIvanamukta dazA che. atre zAtA-azAtA vedanIya karma, AyuSya karma vagere bhogavAI jatAM have kazo koI saMbaMdha na rahevAthI te AtmA dehAdi saMbaMdha rahita thaI haMmezane mATe mokSagAmI rahe che. ahIM anaMtajJAna, anaMtadarzana, avyAbAdha sukha, anaMtacAritra, akSayapaNuM, arUpIpaNuM, agurulaghupaNuM, anaMtavIryAdi mULa 8 guNa pragaTa rahe che. carcA-vicAraNAdino sArasaMkSepa Ama kahI zakAya ke bahirAbhadazAmAMthI nIkaLI aMtarAtmA ane paramAtmA banavA mATe sarvajJokta tattvo, mokSamArganuM jJAna tathA AcaraNa, dharmazAsananI nizrA joie. pUrve thayelA arihaMta paramAtmA jemaNe temanI pUrve thayelAM ane temaNe te pUrvenA arihaMto paNa tattvadarzana ane dharmazAsananA AdhAre ja banyA hoya eTale anekAneka arihaMto thayA, thAya, thaze. ethI "namo arihaMtANa bahuvacanamAM prayojAya che je nyAyapura:sara che. atyAranA A badhAM jIvo anaMtapugalaparAvartakALathI saMsAranI 84 lAkha yoniomAM bhaTakIe, ghUmIe, cakrAvo laie chIe; phasAyelA chIe e ja sUcave che ke pudgalaparAvartakALa pUrve ApaNane bIjAdhAnAdi, patra, puSpa, 2010_03 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahirAtmAthI paramAtmA sudhI phaLAdi thayuM nathI tethI te samayanA koi paNa tIrthakara devanA yogakSemanA viSaya ApaNe banyA nathI; jethI navA navA tIrthaMkaradevo zAsana sthApe rAkhe che. emanA dhogakSemane amuka amuka ja bhavyAtmAo judA judA samaye, judA judA kSetramAM jhIle che. kramazaH AgaLa vadhatAM eka pudgalaparAvartakALanI aMdara apunabaMdhakadazAmAM AvI, je caramAvartamAM ja sulabha che te vaDe mokSa pAme che. yogakSemane jhIlavAnuM kArya pahelavaheluM dharmaprazaMsAthI zarU thayuM eTale bIjAnI dharmasAdhanA joI ke sAMbhaLIne aho kevo suMdara dharma ! kevI uttama kriyA ! kevuM suMdara dAna, zIla, tapAdithI AvuM thAya ke vacanathI bolAi jAya. kAyA, cakSu, mukhamudrAdi khIlI UThe che pachI AgaLa vadhatAM samyakatva sarvavirati, vItarAgatAthI mokSa sudhI pahoMcavAnuM. A eka ja pugalakALanI aMdara aMdara bane che. A (prakriyA) te mATenI ratnothI jaDita sonerI cAvI che. 2010_03 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvapAvapaNAsaNo jemAM rAgadveSanuM mizraNa che tevA viSayakaSAyAdi Abhyantara parigraha kahevAya che. AnA lIdhe potAnA dhanano, zaktino, vAkchaTAno durupayoga karI sauno zApa mAthe laI marIne durgatinuM bhAjana banI anaMta kALacakro nirarthaka, sarvathA nirarthaka, barabAda karyA che. sarvazreSTha mAnavabhavamAM potAnA AtmAnI ane paramAtmAnI sAdhanA karavI joitI hatI tene badale kSaNabhaMgura saMsAranI khaTapaTomAM puNyanI mUDI veDaphI nAMkhI, puNyanI kamAI samApta karI dIdhI. nigodathI mAMDI paMcendriya sudhInA cetana jIvo 14 rAjalokamAM rAga-dveSa ane kaSAyo dvArA je kArmaNa vargaNAo AtmA sAthe ekAkAra kare che tethI teone 84 lAkha yoniomAM bhaTakavuM paDe che. samasta saMsAramAM cAlatI asIma pravRttionuM vibhAjana zubha-azubha baMne rIte karI zakAya. deva, mAnava, tiryaMca, nA2ka tathA ekathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvonI mana-vacana-kAyAnI zubhAzubha pravRttionuM vibhAjana karatAM zubhAzubhano khyAla AvI zake. AmAM sarva pravRttio mukhyatve kAyika taduparAMta vAcika paNa thAya che. jyora mAnasika sArA khoTA vicAronI pravRttio amaryAda, aMta vagaranI che. ahIM A siddhAnta khyAlamAM rAkhavAno che ke 'kriyAe karma pariNAmabaMdha.' AvAM zAstrIya siddhAnto akADhya che. pU. umAsvAtijIe tattvArthasUtramAM A vAta jaNAvI che ke 'kAya-vADmanaH karmayoga:' bhUtakALamAM karelI puNyAtmaka zubha pravRttione smRtipaTa para lAvI khuza thavAnA svabhAvavALo mAnavamAtra tatkALa karelI azubha kriyAone ekAda kSaNa mATe paNa smRtimAM lAvI zakato na hoya to 25-30 varSo pUrve karelAM pApakarmo kyAMthI yAda rAkhI zakAya ? 'meM A khoTuM karyuM che, mArAthI pApo thaI gayAM che' ityAdi prasaMgomAM micchAmi dukkaDaM ApavAno bhAva paNa kevI rIte thaI zake ? jo Ama cAlyA ja kare to puNyakarmanI rAzi sAthe janmelo manuSya, mAnavabhavane meLavI AjIvana aviratapaNe pApa vyavahAra karI pApa karmono bhAro mastaka para laI 84 lAkha yonimAMthI nIkaLI duHkhamaya azubha naka-tiryaMca yonimAM paTakAI jaze. tethI mAro AtmA kayA kayA pApothI gherAyelo che ? teno nirNaya karavo zikSita jIvanano phalAdeza che. manuSyajIvanamAM sAvadhAna ke asAvadhAna banyA to ke 2010_03 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 savapAvapaNAsaNo zubhAzubha karmo bhogavavA mATe devagati, tiryaMca gati ane naraka gati vidyamAna che ja. puNyakarmo samajavA saraLa che, paNa AdaravA kaThIna che. tethI paNa vadhu kaThaNa ane kAThinya pApakarmone samajavAmAM ane tyAgavAmAM che. huMDA avasarpiNImAM pAMcamA ArAmAM amUlya ane durlabha mAnavabhava prApta karI dhIme dhIme yathAzakti yathAzakya, yathAparisthiti ekAda moTA pApane pratimAse, prativarSe ke pAMca varSe choDavA prayatnazIla rahenAra bhAgyazALI banaze. tethI pApakarmone samajavA mATenI tatparatA ja muniveSamAM ke gRhasthaveSamAM rahelA AtmAne mokSa tarapha AgaLa vadhavAmAM pUrNa sahAyaka banaze, emAM lezamAtra zaMkAne sthAna nathI. baMne pratikramaNo rAI tema ja devasImAM 18 pApasthAnakone yAda karavAmAM Ave che. temAM prathamanA pAMca moTA pApo karatAM paNa pachInA 13 pApo tenA karatAM vadhAre khataranAka che. pApanI vyAkhyA Ama karAI che. pApAnAM sthAnakasamiti pApa-sthAnakam. pApAni eva sthIyattehaminniti pAmasthAnakam. eka kuzaLa vepArI dararoja vakaro karyA pachI sAMje hisAba mAMDe che ke Aje napho keTalo thayo ane nukasAna keTaluM ! rokelI mUDI para zuM thayuM ? rojameLamAM jamA udhArano tALo meLavatAM chevaTe lAbha ke geralAbhano tALo maLe che. tema ApaNe dharma ghaNo karyo ema mAnI dhArmika hovAno khoTo cALo karIe chIe. kemake ApaNo dharma sagavaDiyo che, bAMdhachoDavALo che, je baMne kSetromAMthI (derAsara ane apAsaro) bahAra nIkaLatAMnI sAthe ja asalI ceharo dhAraNa karIe chIe. meM ATalA upavAsa, tapazcaryA, AyaMbila, dAna, vagere karyuM che. have mane tethI pUrepUro saMtoSa che. paraMtu zrAvakanA 3pa lakSaNone dUrathI ja salAma karI dIdhI che ! nyAyasaMpanna vibhavathI dravya kharcyu nathI. dharma karyAno hisAba mAMDyo che paraMtu keTalAM, kevAM kevAM, kaluSita pApono Dhagalo pITha para dhAraNa karyo che teno kadApi hisAba mAMDyo che ? keTalAM pApo duHkhI hRdaye karyA ? keTalAM pApone tilAMjali ApI ? keTalAM mATe pazcAttApa ke prAyazcitta karavAno manasUbo karyo ? AvuM kazuM karyA vagara dhArmika hovAno khoTo DoLa ja karyo che ne ? popaTanI jema ja pratikramaNo karyA? kharekhara tapAsavAnuM A che ke ApaNe dharmamAM keTalAM UtaryA chIe ane 2010_03 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jaina dharmanA puSpaguccha ApaNAmAM dharma keTalo Utaryo che ? ekAMtamAM ekAdekavAra pUchavuM joie. ApaNo aMtarAtmA kyAreya paNa dago nahIM de. khoTI salAha nahIM Ape. A eka ciMtananI prakriyA che. ghaDAmAM pANI che ke ghaDo pANImAM che ? UMdho tarato ghaDo pANImAM kahevAya paraMtu temAM pANI bilakula hotuM nathI. evI rIte dharmakSetramAM vyakti ghaNI AgaLa vadhI hoya, khUba khUba dhArmika kriyAo, vrata-paccakakhANa, upavAsAdi tapazcaryA ane anuSThAno karyA hoya paraMtu temanAmAM dharma keTalo Utaryo te eka judo prazna che. ekAMtamAM vicAravAthI, ciMtana karavAthI ApaNI sthitinuM sAcuM bhAna thaI zakaze. AkhI rAta pANImAM halesAM mAryA ja karyA ane savAre anyatra hoizuM ema mAnanArAne jyAre sAcI paristhiti jaNAya tyAre hatA tyAMnA tyAM ja chIe, kAraNa ke nAvanuM laMgara ja je choDavAnuM hatuM te to choDavAnuM ja bhUlI gayA chIe! pApono hisAba na mAMDyo. keTalAM choDyAM, keTalAMno pazcAtApa ke prAyazcita karyuM te jANyA vagara hisAba naphA-toTAno karyA vagara napho ke toTo kevI rIte jANI zakAya ? tethI anaMtAnaMta pugala parAvartathI bhaTakatAM, rakhaDatAM, kUTAtAM ja rahyAM, kemake khoTano ja sodo karyA karyo che. mATe pApa nivRtti e moTo, kharo, sAco dharma che. tethI niSpApa thavuM ane mAtra dharmI thavuM temAM ghaNuM aMtara che. dharma upArjana karavAno prayatna ke prayojana jaNAve ke ApaNe keTalA aMze pApathI nivRtta thayA ? bhaNanAra vidyArthI vidyAupArjana karatA ajJAnanI nivRtti kare che, tyAre bhaNavAnI sArthakatA sadhAya che. evI rIte, dharma sAdhato dharmI jo jIvanamAMthI pApanivRtti kare to ja sAdhyanI siddhi thAya che. anyathA nahIM. eka vyakti dharma ghaNo kare, pApo karyo ja jAya, pApane ghaTADato nathI ane pote dharma ghaNo karyo teno saMtoSa mAne ja rAkhe che. bIjI tarapha eka bIjI vyakti pApono tyAga kare che, na karavAnI pratijJA kare che, prAyazcita ke pazcAttApa kare che temAM te moTo dharma mAne che. pahelI vyakti meM ghaNI mALA gaNI, sAmAyika-pratikramaNAdi karyA, dAna dIdhuM, tapazcaryA ghaNI karI; paraMtu tenA jIvananuM bIjuM pAsuM jotAM te jIvanamAMthI pApa nivRtti mATe kazo ja prayatna nathI, kheda nathI, du;kha nathI. pApanivRttine bilakula mahattva Apato nathI to pachI baMnemAM koNa caDhe? TuMkANamAM pApanivRtti pradhAna dharma che. 2010_03 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvapAvapaNAsaNo 185 ANANe dhammo' tethI prabhue prathama AjJA pApa choDavAnI karI che. pratikramaNa gAthA 48mAM kahyuM che ke "paDisiddhANe karaNe (pratiSedhanuM karavuM) kiANamakaraNa" (kRtya karavA yogyane na karavuM). atre baMnemAM (pakSamAM) pApa lAge che. A rIte dharma karatAM pahelAM adharma na karavAnI pratijJA bahu jarUrI che. eka vAta noMdhI laie ke pApo mukhyatve aMdhArAmAM ekAMtamAM ja thAya che. kemake koI-jANI jaze teno Dara che. puNya-pApanI caturbhagI paDe che. jema ke puNyAnubaMdhI puNya, pApAnubaMdhI puNya, pApAnubaMdhI pApa, puNyAnubaMdhI pApa, gata janmamAM dharmArAdhanAthI puNya sAruM bAMdhyuM; jethI dhana-saMpatti khUba maLI jeno upayoga hiMsA, corI, jUTha, zikAra, vezyAgamanAdi jevAM pApakarmomAM kharcI nAMkhI. navAM pApo baMdhAtA hoya tene pApAnubaMdhI puNya kahevAya. jemake mammaNa zeTha. jeNe sAdhu bhagavaMtane lADu vahorAvI puNya bAMdhyuM paraMtu lADu pAcho levAnI ceSTAthI pApa bAMdhyuM. bIjA udAharaNamAM gata janmonA pAponA udayathI te duHkhI che; paraMtu dAnAdi dharma sevI navA puNyanuM upArjana karyuM. jemake rohiNIyo cora tathA garIba kheDUtano dIkaro jeNe mahAmUlya mAMgelI khIra khUba anumodanA sAthe munine dharI dIdhI jethI bIjA janmamAM te zAlibhadra aDhaLaka saMpattino mAlika thayo. pApAnubaMdhI pApane to tilAMjali ja ApavI rahI. te mATe zuM karavuM joie ? pApo pratye tIvra pazcAttApa ke prAyazcitta karavuM joie. puNya saMpAdana karavA karatAM pApa na karavAno manasUbo ghaDavo joie. te mATe kahevAto dharma karyAno saMtoSa ghaTADI pApa karavAnI vRtti mATe asaMtoSa rahevo joie. te mATe vrata, tapa, sAmAyika, pratikramaNAdi anuSThAno karatAM pahelAM manana, ciMtana, dhyAna, anuprekSAdi mATe sau prathama Ama vicAravuM ke 14 rAjaloka sAtheno mAro saMbaMdha have huM rAkhato nathI ane manane DheDavADe ravAnA na karatAM ahIM mArA manane kendrita karuM chuM. te mATe parabhAvamAMthI manane svabhAvamAM lAvavuM rahyuM. iriyAvahinuM yathArtha ciMtana karI "gamaNAgamaNe 'mAMthI manane ekAgra karavuM joie. ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvone meM je 10 rIte dubhavyA che te mATe pazcAttApa karuM chuM. iriyAvahI paDikkamatAM zubhadhyAno thakI aneka ghora pApono vilaya thAya che. vizuddhikaraNa karavA mATe pApone zalya vagaranA karavA rahyA. te mATe kAyotsarga 2010_03 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 karuM chuM. iriyAvahInI ArAdhanA karanAra 18, 24, 120 prakAre thatI hiMsAthI bacI zake. satata iriyAvahI mATe bALa ziSye dhyAna kheMcyA chatAM ane pratikramaNamAM paNa pharI ziSye yAda devaDAvyuM tema chatAM na ka2vAthI guru caMDakauzika nAga thayA. tethI bane teTalI vAra divasa-rAtamAM iriyAvahInuM raTaNa ane manana karavuM joie. jaina dharmanA 2010_03 puSpaguccha anuprekSA ke ciMtana-manana A rIte karAya ke rAga-dveSa ane kaSAyonA phaLarUpe je mithyAtvanA doSo che tene eTale ke samyakatva- mohanIya, mizramohanIya ane mithyAtva mohanIya pariharI sudeva- suguru-sudharma jJAna-darzana-cAritranI virAdhanA pariharI samyakatva meLavavA udyamazIla chuM. te mATe mana-vacana ane kAyAnI duSpravRttio pariharI mana-vacana-kAyAnI gupti mATe prayatnazIla thavA mAMguM chuM. A traNe gupti vagara tenA abhAvamAM kRSNa-nIla-pIta lezyA, rasagArava, RddhigArava tathA sAtA gArava mAthuM UMcake tema che. divasa-rAtanI vividha pravRttio karatAM kAyamanovAk dvArA mAnasika, utsUtra, unmArgI, akalpsa, akaraNIya, kuzciMtana thakI anicchanIya jJAna-darzana-cAritra saMbaMdhI traNa gupti, cAra kaSAyo, cAra zikSAvrato, bAra prakAranA zrAvakanA dharmonuM khaMDana karyuM hoya, virAdhanA karI hoya te mATe pharI na thAya tevo nizcaya ka2vAnI manovRtti sevuM chuM. A prakAranA ciMtana-manana thakI pApo ochAM ka2vA tarapha javAze. atra Negative (nakArAtmaka) prayoga che; nahIM ke Positive (hakArAtmaka). A prayogathI AgaLa vadhavuM vadhu hitAvaha tathA lAbhadAyI nIvaDaze. prabhunA darzana-vaMdanAdi karavA jeo jaI zakatA na hoya athavA tyAM gayA vagara teno lAbha levo hoya to caityavaMdana, sAmAyika, pratikramaNAdimAM Ama bolAya che ke 'savvAI tAI vaMde iha saMto tatva saMtAI'. ane te paNa keTalAM ? eka-be nahIM paraMtu tIrthavaMdanAmAM kahyuM che ke aDhI dvipamAM je aNagAro, aDhAra sahasra zIlAMganA dhArako, viharamAna vaMdu jinavIrA, siddha anaMnamuM nizadiza. bhAvanA sahita jo Ama karAya to beDo pAra na kema thAya ? vaLI jinezvaro uparAMta 'aThThAIjjesu'mAM kahyuM che keH 'aThThAiz2esu dIvasamuddesu, panarasasu kammabhUmIsu, jAvaMta ke vi sAhu rayaharaNa guccha paDiggahadharA.' Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savapAvapaNAsaNo 187 kharekhara A vicAro-manana karIe to 14 rAjalokamAM koI paNa bAkI na rahI jAya ! atre zAsana divAkara gacchAdhipati vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mRtipaTa para Ave che. temane viSe kahevAyuM che ke teo je je derAsaramAM jAya tyAM tyAM prabhunI pratyeka pratimA AgaLa traNa traNa khamAsaNA detAM eTaluM ja nahIM paNa zatruMjaya para dareke dareka mUrti AgaLa emaNe traNa traNa khamAsamaNA dIdhAM che ! dhanya che temanI dhIraja tathA dharmazraddhAdine ! zrI kRSNa 18,000 sAdhuone vaMdana karI tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. keTalAMka bIjAM sUcano karuM. prabhAte UThI gautamasvAmIne yAda karI aMgUThe amRtavaze labdhi taNA bhaMDAra zrIguru gautama samaratAM pragaTe kevaLajJAna." vaLI divasa-rAta daramyAna kaMI paNa na sUjhe to namAmi save jiNAvyuM, khAmemi sarve jIvANa, sAdhUnAM darzana puNya." tathA rAtre sUtA pahelAM ATaluM bolI nidrAdhIna thavuM. "jJAna mAruM ozikuM, ziyaLa mAro saMthAro, bhara nidrAmAM kALa karuM to vosirAmi vosirAmi." vaLI "AhAra zarIrane upadhi paccakakhuM pApa aDhAra, maraNa pAmuM to vosirIe jIvuM to AgAra." jIvI javAya to bArI khullI rAkhI che. kevI che jijiviSA ! kevI vANiyA buddhi ! Athamato sUrya paNa agUDha saMketa karI jAya che. utthAya utthAya jJAtavyam kim me adya sukRta kRtam AyuSaH khaMDamAdAya ravirasta mitam gataH !' jIvanamAMthI eka divasa ocho karI sUrya asta pAmI gayo ! tethI khoTo ADaMbara, abhimAna, daMbha, kapaTa na karI dhArmika hovAno cALo karatAM pahelAM nirIkSaNa karavuM joie ke mAro dharma zuM derAsara ke apAsarA pUrato nathI. bahAra AvyA pachI dhArmikatAno ceharo kADhI asalI rAkSasano cahero to nathI dhAraNa karato ne ? te mATe Dagale ne pagale vinaya rAkhavo joie, karavo joie. kahevAya che ke namyA te saune gamyA. vaLI vinayanI vyAkhyA paNa Ama karAya che. vinayati dUrI karoti aSTavidha karmANi iti vinayaH | caityavaMdana karavAnI vRtti ke vairya-dhIraja na hoya to jagaciMtAmaNimAMnI paMkti "sattANavaI sahassA, lakhyA chapanna aDhakoDIo battIsa bAsiyAi tiyaloe ceie vaMde" (traNe lokanA ATha karoDa chappana lAkha sattANuM hajAra batrIso ne vyAsI cetyo tathA paMdaraso karoDa (paMdara abaja) beMtAlIsa karoDa aThThAvana lAkha, chatrIsa hajAra ane eMsI zAzvata biMbone praNamuM chuM. keTalo 2010_03 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jaina dharmanA puSpaguccha lAbha mAtra smaraNapaTa para lAvavAthI, tevI rIte bharosaranI sakjhAyanuM ciMtana karavAthI sukha prApta thAya che tathA pApanA baMdhananuM vilInIkaraNa thAya che; jesi nAmaggahaNe pAvabaMdhA vilaya jaMti' TuMkANamAM, pApothI bacavA, teno tyAga karavA mATe, prAyazcita ke pazcAttApa na thAya to saMsArI jIvo anAdi anaMta kALathI mithyAtva, avirati, pramAda, avratAdithI rAga-dveSane chaMcheDatA rahyAM che ane tenA pariNAma svarUpa pAmavRttithI chUTI zakatA nathI. to ATaluM to vicArAdhIna che ke jIvo mana, vacana ane kAyathI zubha pravRtti jo na AcarI zakatA hoya to ochAmAM ochuM azubha pravRtti tarapha jAgarUkatA keLavavI. azubhane rokI, dUra karI, zakya hoya tyAM sudhI tilAMjali ApI zubha pravRttimAM jeTaluM bane teTaluM rahevuM. zArIrika, mAnasika ane vAcika pravRtti tarapha bedhyAna na rahetAM jAgarUkatA keLavavA prayatnazIla thavAthI "savArapaNAsaNo' thakI mokSa mahelamAM praveza karavA mATenA dvAra vadhu ne vadhu najadIka Ave che. vartamAna samayamAM jANe chaThThA ArAnI uSA ugI hoya ema lAge che kAraNa ke dararojanA chApAmAM, mAsikomAM, sinemA, TI.vI., vageremAM baLAtkAra, khUna, corI, lUMTa, DAkugIrI, haDatAla, pattharabAjI, Aga vageremAM samAjano kayo varga cokakho rahyo che ? mATe Aje upadhAna tapamAM pApanivRtti ane AtmavikAsane kendramAM rakhAya che. pApAnubaMdhI pApo karyA karIe to pApono, saravALo, bAdabAkI ke bhAgAkAra na thatAM guNAkAra ja thato rahe che. tethI pApanI anumodanA na karo, sAvadha thaI prAyazcitta levAthI pApakarma zithila thaI nAza paNa pAme. pApanI prazaMsA pApanA guNAkAra vadhAre che. pApanA baMdhane vadhu gADha banAve che. daDha-daDhatara ane nikAcita paNa banAve. mATe ja paMcasUtra jevA ArAdhanAnA pavitra sUtramAM pUjya ciraMtanAcArye kahyuM che ke-"dukkaDa garihA sukaThANa sevaNA'. guruzilAe potAnA pApanI niMdAthI pApono bhAgAkAra thaI zake. vadhu zuM joie! mATe satata pApa tarapha dRSTi rAkhI temAMthI nivRtti ane dharmArAdhane tIvrattara banAvavI. pApa bAMdhyA pachI prAyazcitanI dhArAmAM, naLanA pANImAM melA kapaDAnI jema dhoI zakAya che. are A to pAMcamo Aro che. ahIM dharma ocho ane adharma (pApa)nuM bAhulya rahe ja che. chaThThA ArAmAM ane tyAra pachInA bIjA be ArAmAM Aja 2010_03 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savapAvapaNAsaNo 189 paristhiti rahevAnI che. to zuM karavuM ? thoDAMka ja manuSyo A karI zake. puNya karavAno saMtoSa rAkhavA sAthe pApavRtti tarapha asaMtoSa karavo joie. puNya ochuM thAya to cAlaze paNa pApanuM bAhulya na thaI jAya te satata dhyAnamAM rAkhavuM. pAMcamA ArAnA aMte paNa eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka sAdhvI dharma karanArA haze. A tyAre ja banI zake ke jyAre A cAra vyaktioe savapAvApaNAsaNo' caritArtha karyuM hoya. TuMkANamAM aMtima tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM zAsana zAstra pramANe pAMcamo Aro eTale ke 21000 varSonA aMta sudhI kriyAzIla rahevAnuM che. tyAre eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka sAdhvI svaprayatnAnusAra dharmArAdhanAdi karatAM hovAM joie ema mAnIe to teo zAstrAnusAra savAra-sAMja pratikramaNAdi ArAdhanA karatAM hovAM joie ne ? pApanA pazcAttApanuM eka jvalaMta udAharaNa te ratnAkarapaccIsInA kartA ratnAkarasUrinuM che. te prAyazcita ke pazcAttApa kema, kyAre ane kevo hoya tenuM suMdara dRSTAnta che. A paNa mArgadarzaka ke sUcaka che. zukala dhyAnano Aje viccheda che. AjakAla dharmadhyAnanuM pramANa paNa ghaNuM ghaTI gayuM che. je upayogI nathI, karmabaMdha karAvanAra che te azubhadhyAna vadhyuM che. zubhadhyAna nirjarA karAvanAra che, karmakSayakAraka chatAM nizcata che, kemake azubha dhyAnanI pravRtti ghaNI vadhI gaI che. tethI jevuM vicArAya che tevuM karAya ane tethI tadanusAra kriyA-pravRtti karAya che. vRtti ane pravRttimAM aMtara rahetuM nathI. pUrve vRttimAM eka pApa praveze to paNa tenuM bhAna rahetuM jethI pravRttimAM praveza thato na hato. athavA vilaMba thato. Aje vivekanA abhAvamAM vicAramAM malinatA che; tyAre AcAramAM pavitratAnI gaMdha kyAMthI maLe ? nirjarAmAM sahAyaka dharmadhyAnano asta thatAM Arta-raudra dhyAnathI prerita thaIne jIva je pravRtti kare che te azubha che, pApapravRtti che. trikAlajJAnI, trilokIza, trilokapUjya, trilokanivAsI, trilokanAtha, caramatIrthAdhipati zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe dazavaikAlika sUtramAM pharamAvyuM cheH he jIva, kalyANanA mArgane paNa sArI rIte samajI vicArI jANI levo ane tevI rIte pApanA mArgane paNa sArI rIte samajI vicArI jANI levo ane zreyaskara kalyANakArI mArga levo, apanAvavo, Acaravo. soccA jANaI kalyANa, soccA jANaI pAvagaM 2010_03 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jaina dharmanA puSpaguccha ubhayaMpi jANaI soccA, je seya te samAyare ! saMsAramAM be prakAranA judI judI dizAmAM janArA mArgo che. eka sIdho mArga che 14 guNasthAnakano 14 sopAnano je mokSa tarapha laI janAro sIdho AsAna, sAdhya che. bIjo mArga UlaTo adholokamAM nIce laI jAya che. keTalAMye sAgaropamano kALa je atyaMta duHkhadAyI che. vaLI A mArga ghATImAM goLa goLa pharato nIcethI upara, uparathI nIce ema cAra gatimAM cakrAvAvALo che, bhramaNa karAvanAro che. pApano duHkhadAyI mArga zarUAtamAM mITho lAge che paraMtu chevaTe atyaMta duHkhadAyI che. te mATe keTalAMka daSTAnno joIe: (1) bhagavAna RSabhadeve pUrva bhavamAM baLadanA mukha para zikuM bAMdhI dIdhuM jenI sajA 13mA bhAvamAM 400 divasa AhAra-pANI vagara rahevuM paDyuM. (2) marIcInA trIjA bhavamAM kuLamada karI nIca gotrakarma bAMdhyuM ane 5,6,8,10,12 ane 14 e 6 bhava brAhmaNanA yAcakanA kuLamAM levo paDyo. (3) 15mA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM zavyApAlakanA kAnamAM garama sIsuM nakhAvI je pApa karyuM tenuM phaLa 27mA bhavamAM kAnamAM khIlA ThokAyA ane siMhane phADIne mAryo tenuM phaLa 7mI narakamAM javuM paDyuM. (4) magadha samrATa zreNike garbhiNI haraNIno zikAra karyo tethI atyaMta khuza thaIne anumodanAnuM phaLa pahelI narakamAM jaI 82 hajAra varSo sudhI mahAvedanA sahana karaze. niyama che keH "kRta karma avazyameva bhoktavya, kalpakoTi zateravi." narakanA varSo pUrA karI bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM prathama tIrthakara padmanAbha thaze jenI mUrti atyAre bhAratamAM pUjAI rahI che. (5) bhUma cakravartI atilobhamAM kamI narake gayA. (6) koNike pitA samrATa zreNikane jelamAM cAbuka marAvaDAvyA. A bhayaMkara pApa tathA anya pAponA pariNAme 7mI narakamAM javuM paDyuM. (7) brahmadatta cakravartIe asaMkhya brAhmaNonI AMkho phoDAvIne pApa karyuM tathA pRthvIne nirbahma karAvAnA pApanA phaLa rUpe 7mI narakamAM javuM paDyuM. (8) rAjakumArIe popaTanI pAMkho kApI je pApa karyuM tenI sajArUpe popaTano jIva zaMkharAjA banyo ane rAjakumArI kalAvatI banI tyAre zaMkharAjAe rANInA be hAtha kapAvyA. 2010_03 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvapAvapaNAsaNo 191 (9) sAdhvIjInuM mana hIrAmAM rahI gayuM. atimohane lIdhe upAzrayamAM garoLI thaI bhaTakavuM paDyuM. (10)naMdamaNiyArane zeThanA bhavamAM covihAra aThThamamAM rAtre pANI pIvAnuM mana thayuM, ArtadhyAnamAM AyuSya bAMdhyuM. marIne potAnI vAvamAM deDakA tarIke utpanna thayA. (11) kamaThe prathama bhavamAM vairanuM niyANuM bAMdhyuM, sagA bhAIne mAryo, bhaviSyamAM paNa mArato rahIza AvI vRttithI munihatyAnuM pApa karI keTalIye vAra narakamAM gayA. (12) agnizarmA ane guNasenanA samarAdityacaritramAM bhavobhava guthrasenane mAravAnuM niyANuM karyuM jenI sajA bhogavavA ekathI eka bhAre sajA bhogavavA narakagAmI thayo. (13) derANI-jeThANInA saMbaMdhamAM bhagavAnanI pratimA kacarAmAM pheMkI je pApa karyuM tenA phaLa svarUpe mahAsatI aMjanAne 12 varSa patino viyoga sahana karavo paDyo. A rIte pAponI sajA acUka bhogavye ja chUTako. mahAvIra svAmIe aMtima dezanA uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che keH 'kaDANa kammANa, na mokkho asthi' ratnAkarasUrijIe AdIzvara dAdAnI sAme besI potAnA badhAM pApo gaLagaLA thaI pragaTa karyA. ratno je upadhimAM chupAvyA hatA te sahita temaNe ratnAkarapaccIsImAM badhAM pApone pragaTa karyA, jenI noMdha ApaNI pAse ratnAkarapaccIsI rUpe astitva dharAve che. AmAM pUjyazrIe AMkhomAMthI azrudhArA vahAvatA mana, vacana, kAyAnA eka eka pApano ekarAra karyo che. AvI rIte mahArAjA kumArapALa bhupAle paNa pote racelI AtmaniMdA dvAtriMzikArUpa stuti prabhu samakSa karI temAM paNa potAnA pAponI samAlocanA ane kSamAyAcanA mAMgI che. 11mA aMga vipAkasUtramAM duHkhavipAkamAM karelAM pAponA phaLanA udAharaNo ApyAM che. tethI TUMkamAM pApo pratye aprIti karavI ane pharI tevAM pApone pharI na karavAnI pratijJA karavI e sAdhanAno krama che. mana, vacana, kAyAnA trividha pAponI trividharUpe kSamAyAcanA karI zuddha thavuM e sAdhanAno krama che. 2010_03 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva AtmA mATe dharmasiddhAnta ane darzanazAstranuM tattvajJAna atyaMta upayogI che. jyAre tenI viruddha vijJAnanA sAdhanonI bharamAra zarIra mATe sukha sAmagrIonI vaNajhAra UbhI kare che. vartamAna bhogavilAsI atRpta mAnavIne adhyAtmanI sAcI dizAnuM bhAna karAvavA mATeno yogamArga mAtra dehalakSI nahIM paraMtu AtmalakSI, mokSalakSI che. AjanA mAnavIne nathI to AtmAnI ciMtA ke nathI vartamAna janma bagaDe tenI ciMtA. bhoganI Asakti eTalI badhI che ke adhyAtmamArgane oLakhavA jANavA paNa taiyAra nathI. sukha maLe, duHkha TaLanuM ja raTaNa cAlyA kare che. vAsanA ane vilAsitA jenA manamAM sadA saLavaLatI hoya evA jIvo AdhyAtmika mArga mATe ayogya, apAtra Thare che. adhyAtma mArga mamatA ghaTADI, samatA lAvI, rAga ocho karAvI vairAgya ane tyAga vadhArI saMsAra nAbUda karavAnuM sUcana karI mokSAbhimukha thavAnuM lakSya pakaDavAnuM zIkhave jaina darzana ane zAstro AtmAnA Avarita thayelAM guNadharmono paricaya karI AtmatattvanuM darzana, jJAna tathA dhyAna karavAnuM sUcave che. prAcInakAlIna pU. haribhadrasUri, pU. hemacaMdrAcArya, pU.mahopAdhyAya yazovijayajI vagerenA yogadaSTi samuccaya', "yogaviMzikA', yogabiMdu, yogazAstra, adhyAtmasArAdi aneka graMtho taviSayaka che. AtmA viSe prAraMbhika ATaluM jaNAyuM ke AtmA che, nitya che, sanAtana che, puNyapApanA phaLano bhokatA che. AtmA ziva, acala, arUpI, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apunarAvRtti, siddhagati pAmelo sarvajJa sarvadarzanakArI che. A jagata anAdi ane anaMta che. teno nathI Adi ke nathI aMta. tene koie saryuM nathI, aMta karanAra paNa koI nathI. pravAhanI jema gatizIla che. temAM be mukhya tattvo jIva ane jaDa, athavA cetana ane acetana che. jaDa kyAreya paNa cetana na thaI zake temaja cetana jaDa na thaI zake. baMnenA saMyogathI saMsAra che. jaDa evI karmavargaNAthI saMsAra che. te baMne chUTA paDI jAya, saMparkamAMthI, samAgamamAMthI mukta thAya to, saMyojanamAMthI cetana evo AtmA mukta thaI jAya che. karmasaMtAnasaMveSTita AtmA potAnuM mULa svarUpa pAme che. kaSAyathI saMsAra che "kaSAyamukti kila muktireva." 2010_03 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 jagatamAM aneka darzano che jene mukhya be vibhAgomAM vibhakta karI zakAya, jemake Astika ane nAstika. cArvAka darzana nAstika che.H kemake te AtmAnA astitvane svIkAratuM nathI, mAnatuM nathI. teno mukhya siddhAnta che 'RRNuM kRtvA dhRtaM pibet khAva-pIo ane amanacamana karo. A sivAyanA darzano Astika che kemake te AtmAnA astitvane svIkAre che. paraMtu vaidika darzano jevAM ke temAMthI parivartana pAmelAM darzano tathA zaMkarAcArya, rAmAnuja, nimbArkAdinA mate jagata mithyA che, brahma kevaLa satya che. brahma sivAya jIvAdinuM astitva ja nathI. temano maulika siddhAnta 'brahma satya, jagata mithyA, jIvo brahmava nAparAH' jIvAdi kaMI nathI te sau bhAsamAna che. kharuM astitva temanuM nathI. brahmanA ja AvirbhAvo che, je lupta thatAM brahmamAM ekAkAra thaI jAya che. agnimAMthI nIkaLelo taNakho jevI rIte bIjI kSaNe olavAI naSTa thaI jAya che tema brahmamAMthI nIkaLelA jIvanuM astitva vilIna thaI jAya che, brahmamAM ja ekAkAra pAmI jAya che. tenuM svataMtra astitva rahetuM nathI. A siddhAntano svIkAra na karanArAM darzano jevAM ke bauddha ane jaina darzano temanA mate nAstika che. A saMdarbhamAM TuMkamAM jaina darzana ke zAstramAMthI parisphuTa thato siddhAnta joie. A sacarAcara saMsAramAM mAtra mukhya be ja tattvo che jevAM ke cetana ane acetana, jIva ane jaDa (ajIva). jaDa kadApi cetana na thAya ane cetana kyAreya paNa acetana na thAya. jaDa evAM karmonA saMsargamAM AvavAthI AtmAnA pradezo AMdolita thAya che. ATha prakAranI karmavargaNA che. AtmAnA ATha rUcaka pradezo kyAreya paNa AMdolita thatAM nathI. karmavargaNAnA saMsargathI te rUcaka sivAyanA pradezomAM AMdolana thAya che. jaDa evAM karmothI AMdolana kevI rIte ghaTI zake ? jevI rIte jaDa evA lohacuMbaka pAse lokhaMDanI rajakaNo kheMcAIne tenI sAthe saMlagna thAya che tema. Ama karmavargaNAnA sapATAmAM AtmA AvI jAya tyAre tene (AtmAne) karmabaMdha thAya che. tenA dvArA jIvane mukti na maLe tyAM sudhI jIve cAra gatimAM deva, manuSya, tiryaMca ane narakamAM bhavya, abhavya, durbhAvya ke jAti bhavya tarIke bhaTakavuM paDe che, lUMTAvuM paDe che, rakhaDavuM paDe che, ghUmavuM paDe che, cakrAvo levo paDe che. temAMthI mukta thanAro mokSa pAmelo gaNAya. karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA apunarbaMdhaka avasthA, caramapudgalAvarta, ardhapudgalathI kaMIka palyopamanA asaMkhyAta bhAgathI nyuna thaI, yathApravRttikaraNa, zaddha Atmatattva 2010_03 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 jaina dharmanA puSpaguccha yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, samyakatvanA bIjanI prApti, uttarottara vikAsanA 14 pagathiyAM paraMparAgata rIte caDhatAM AtmA sadA mATe mukti mahelano vAsI banI jAya che. mokSe gayelo pratyeka jIva have paramAtmA to banyo paraMtu dareka asaMkhya paramAtmA svataMtra rIte bIjAne bAdhA pahoMcADyA vagara 45 lAkha yojana lAMbI pahoLI siddhazilAe svataMtra astitva dharAvI rahe che. jaina darzanamAM eka nahIM paNa anekAneka paramAtmAnI zakyatA che. AthI ja vizvamAM jaina darzana prathama koTinuM ucca darzana che, tenuM tattvajJAna sacoTa ane vaijJAnika paNa che. jaina darzana pramANe A jagata anAdikAlIna che, tevuM anaMtakAlIna che. anAdikarmasaMtAnaveSTita jIva jyAre paNa samyakatva pAme (je caramapudgalaparAvartakAlamAM ja zakya che) te meLavyA pachI vadhumAM vadhu ardhapagalaparAvartamAM asaMkhyAta palyopama ochAM thatAM jIva muktipurIno mAnavaMto mahemAna banI paramAtmA pade birAje che. jagatanA moTA bhAganA dharmo Izvarane jagatakartA tarIke mAne che, sRSTinA sarjanahAra tarIke svIkAre che. potapotAnI rIte potAnA bhagavAnane IzvaranA svarUpe mAne che. hindu dharmamAM Izvarane jagatano kartA mAnyo che. hindu dharmAntaragata ghaNAM pakSo jevAM ke naiyAyikovaizeSiko, zAMkara, zuddhAta, viziSTAdvaita, vagere sRSTisarjanahArane sRSTikartA mAne che. na mAnanArAM pakSamAM jaina, bauddha, sAMkhya ane mImAMsako gaNAvAya. jainadharmamAM AtmA ja kendrasthAne che. pAmaramAMthI paramAtmA banI zake ane te eka nahIM paNa anantAnta paramAtmA thaI zake che. hindu dharmanA avAntara graMtho jevAM ke bhAgavaMta, bhagavadgItA, mahAbhArata, rAmAyaNa, manusmRti, viSNunArada smRti, upaniSado, AraNyako vagere te kakSAnAM che. uttaramImAMsako nahIM paNa pUrvamImAMsako Izvarane mAnatA nathI. haribhadrasUri mahArAja SaDadarzana samuccayamAM mImAMsakone nirIzvaravAdI kahe che - AthI jainone nAstika kahevA ane mImAMsakone Astika kahevAM te konA gharano jAya che ? "karmati mImAMsakA:" jenonI jema mImAMsako paNa karmamAM mAnanArA, karmavAdI che. vedanuM prAmANya na mAne ane Izvarane jagatano kartA na mAnanArA jenone nAstika gayAM che. teonA mata pramANe Izvare sRSTinI racanA vedone joine 2010_03 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 195 karI che. tethI Izvara pahelAM cAra vedonuM astitva svIkArI levAya che. kevo drAviDa prANAyAma ? jaina darzanamAM anantajJAnI sarvajJabhagavaMte A brahmAMDamAM lokAloka svarUpa kevuM che ? samasta jagatamAM zuM zuM che ? kyAM zuM che ? kyAM kazuM nathI ? kyAM vastu kevA svarUpe-svabhAve che ? jIvo kevAM paryAyI che ? ajIva kyAM kevA svarUpe che ? jIvAjIvano saMyogaviyoga kevI rIte kyAM thAya che, paryAyo kevI rIte parivartita thAya che ? A badhuM batAvyuM che. cauda rAjalokanI bahAra anaMta aloka che. loka eTale kSetra ke jyAM jIvAjIvo che. vartuLanI aMdara be paga pahoLA karI baMne hAtha keDe rAkhI UbhelA manuSyanA pramANanI jema loka che ane te sivAyanA vartuLa zUnya che, kaMI nathI, mAtra AkAza che tethI te aloka kahevAya. uparanA vartuLamAM zUnya che, kaMI nathI. mAtra AkAza che tethI te aloka kahevAya. upa2nA vartuLanA bhAgamAM je manuSyAkRti bhAga che te 14 rAjaloka kahevAya. tene brahmAMDa kahI zakAya. te Cosmos che. ema kahevAya che ke 1,81,17,900 maNa vajanano 1 bhAra evAM 1000 maNa bhAravALo goLo gabaDato-gabaDato 6 mAsa, 6 divasa, 6 pahora, 6 ghaDI, 6 samaya sudhI paDato paDato jAya te asaMkhya yojana lAMbo vistAra 1 rAjaloka ane evAM 14 rAjaloka pramANa lokano che. jIva, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudgala A cha dravyone jIva ane ajIva ema be bhAgamAM vibhakta karI zakAya. eka eka jIva cetana svarUpa dravya che. cetanAzaktimAna padArthane AtmA kahevAya che. eke eka dravyanA guNa-paryAyo badhA ja jANavA, jovA ane tene yathArtha svarUpe rajU karavAM te mAtra vItarAga ane sarvajJa ja batAvI zake. te vagaranA koI paNa kyAreya paNa yathArtha svarUpa kahI na zake. tethI caramakakSAnuM aMtima satya mAtra sarvajJa paramAtmA ja kahI zake. AvA sarvajJanuM vacana aMtima kakSAnuM satya hoya, anya koInuM nahIM. pU. ciraMtanAcAryajI mahArAje paMcasUtranA prathama sUtramAM A vAta spaSTa karI che. tethI sarvajJa 52mAtmAnA vacanane carama satya mAnI, svIkArI temanA vacanamAM atUTa zraddhA rAkhI A satyane nyAya Apavo ke 'tameva sacca jaM jirNahiM paveyie' je jinezvaroe pratipAdita karyuM che te ja satya che. AmAM ja DahApaNa, vizvAsa ane sarvajJa pratyenI lAgaNI, ahobhAva, pUjyabhAva 2010_03 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jaina dharmanA puSpaguccha darzAvI zakAya. uttarAdhyayana sUtramAM (36/48) jIvanuM nirUpaNa karatAM jaNAvyuM che ke siddha ane saMsArI ema be prakAranA jIvo che. 14 rAjalokanI paramocca Toce siddhazilA para lokAnta-lokAgre siddhanA jIvo vase che ane zeSa saMpUrNa rAjalokanA kSetramAM saMsArI jIvo sarvatra vase che. vanaspatikAyanA sUkSma tathA skUla be prakAranA jIvo sAdhAraNa tathA pratyekanA sUkSma-sthULa baMne jAtanA jIvo saMpUrNa lokamAM sarvatra che. AkhA rAjalokano eke khUNo khAlI nathI. soyanI aNI mUkIe teTalI jagyA paNa lokAkAzamAM khAlI nathI. vaidika darzanamAM vedone aparuSeya mAnyA che. sAhityika racanA chatAM paNa teno kartA puruSa nahi ! Izvare sRSTinI racanA prathama astitvamAM hatI te sRSTi joine racanA karI che. teo pramANe "dhAtA yathA pUrvakalpayetu' vaLI bIjuM Izvara sarva niyaMtA che, sarva kartAhartA che, sarvajJa che chatAM paNa tenI sRSTi viSamatAthI doSita che. temAM sukhI, duHkhI, rogI, nirogI, dhanADhya, akiMcana, jJAnI, ajJAnI vagere prakAranI vividha viSamatAo che. pavitratama parvaziromaNi paryuSaNa parvamAM AyAryabhagavaMta ke pATe birAjamAna sAdhu mahArAjA gaNadharavAda vAMce che. te tattvajJAna pracura che. bhagavAna mahAvIra svAmInA 11 gaNadharomAM vaDIla gaNadhara gautamasvAmI pUrvAvasthAmAM potAne vedonA dhuraMdhara paMDita ziromaNi mAne che. tevI ja rIte bAkInA bIjAM paNa darekane eka eka viSaya viSe zaMkA che. jo teo eka bIjAne pUche to zaMkAnuM nirasaNa thaI jAya; paraMtu tema kare to nAkanuM TeravuM nIcuM thaI jAya ! 11 gAdharonI kaI kaI zaMkA che te jarA joie. prathama gaNadhara zrI IndrabhUti gautamane jIva viSe zaMkA, bIjA zrI agnibhUtigautamane karma viSe, trIjA gaNadhara zrI vAyubhUti gautamane jIvane zarIra viSenI, cothA vyaktine paMcamahAbhUta viSe, pAMcamAM zrI sudharmane janmAntara sAdazya, chaThThA zrI maMDitane karmanA baMdhamokSa saMbaMdhI, sAtamA zrI moryaputrane devaviSayaka, AThamA alaMpitane naraka viSe, navamA alabhrAtAne puNya-pApa viSe, dazamAM metAryane paraloka saMbaMdhI ane agiyAramA prabhAsane mokSa viSe zaMkA hatI. teone vedanA bhinna bhinna padonA adhyayanathI tathA paraspara viruddha vedavAkyanA 2010_03 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatava 197 ayathArtha arthathI zaMkAo thaI hatI, paraMtu koie aMdaroaMdara paraspara vicAronI Apale karI hota to zaMkAo nirmuLa thaI zakI hota. TUMkamAM AtmAthI mAMDI mokSa sudhInA tattvajJAnanA tamAma viSayo A gaNadharonI zaMkAnA viSaya tarIke che. teone mAtra eka eka viSayanI zaMkA hatI paraMtu ApaNe evA ajJAnI chIe ke ApaNane 11-11 viSayamAM zaMkA che. badhAM ja viSayamAM ApaNane badhI ja zaMkA che. AtmA saMbaMdhI ATalI vAta jANI levI joie. AtmA che, AtmA karmano kartA che. te karmathI pariveSTita che. tethI teno baMdha che. te temAMthI parama puruSArtha karI mukta thaI zake che, te mATenA mArgo che. tenA dvArA potAnuM mULa svarUpa je karmothI aspaSTa che te pAmI zake che. te AtmA 14 lokanI Toce je siddha zilA che tyAM sadeva sanAtana mULa svarUpe sthiti saMpAdana karI acala, arUpI, amaLa, sarvajJa, sarvadarzana, ziva, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apunarAvRtti siddhi jenuM nAmAbhidhAna che te saMpAdita kare che. navAinI vAta e che ke A siddhazilA para muktAtmAonI sAthe sUkSma vanaspatikAyAdinA jIvo paNa rahelAM che ! A jIvo karmothI vyApta, parivekhita, kharaDAyelAM che jyAre siddhipada pAmelAM muktAtmAo 8 prakAranA karmo jevAM ke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya nAma, gotra, vedanIya ane AyuSyathI mukta hovAthI potAnI mULa sthiti je anantajJAna, anantadarzana, anantacAritra (yathAkhyAtacAritra), anaMtavIrya, anAmI-arUpI, aguru-alaghu, anantasukha ane akSayasthitimaya A 8 guNothI paripUrNa che. AvAM jIvone cetana AtmA kahevAya che. paraMtu A sacarAcAra 14 rAjalokanA lokAkAzamAM 8 prakAranI vargaNA (vargaNA eTale jaththo, samUha mass) jevI ke dArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, zvAsozvAsa, bhASA, manovargaNA tathA kArmaNa vargaNAnA bhinna bhinna jAtanA paramANunA jaththAne vargaNA kahevAya che. ekathI eka sUkSma thatI jAya che ane aMtima kArmaNa vargaNA sUkSmAtisUkSma che. tamAma saMsArI jIvo rAga-dveSAdi vRttithI tathA kaSAyAdithI kAzmaNavargaNAo grahaNa karIne karma bAMdhe che. jevI rIte sUkSma lokhaMDanA kaNone lohacuMbaka AkarSe che tevI rIte rAga-dveSAdi pravRttithI AtmAnI sAthe karmonI vargaNAo coMTI jAya che ane te dvArA mukta thAya nahIM tyAM sudhI jIva 4 gati, 24 daMDaka, 84 lAkha yonimAM bhaTake che, cakrAvA le che. samasta 2010_03 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 98 jaina dharmanA puSpaguccha jIvonA bhedo saMkSepamAM Ama batAvI zakAya. devagatinA 198+manuSyagatinA 303, tiryaMca gatinA 48 ane naraka gatinA 14 ema kula 563 bhedo zAstramAM gaNAvyA che. atre noMdhIe ke vaidika dharmAvalaMbIo paNa 84 lAkha yonio svIkAre che, jemake 84 lAkhameM bhaTakyo merA dila bekarArI che. TUMkamAM kaSa eTale saMsAra ane Aya eTale prApti. kaSAyothI gherAyelA jIvo saMsArI ane temAMthI mukta te mukta je mokSapurImAM sadA mATe birAje che. yogya kahevAyuM che ke "kaSAyamuktiH kila muktireva'. upara joyuM tema kArmaNa vargaNAnA pugala paramANuone jIva kheMce che, AkarSe che, potAnI aMdara samAviSTa kare che je AzravanI prakriyA che. emAM rAga-dveSanI pravRtti, indriyo, kaSAyo, avrata, yoga, kriyAo mukhya kAraNabhUta che. A Azrava mArge sarva prathama pradeza baMdha thAya che. rAga-dveSanA AdhAre temAM rasa umerAya che jenI sAthe kArmaNa vargaNA coMTI jaze. vaLI mithyAtva avirati, pramAda, kaSAya, yogAdi hetuo baMdha hetuomAM ghaNo moTo bhAga bhajave che. AtmAno je jJAna-darzanAdi guNAtmaka svabhAva hato tenA para karmANuo chavAi jaze. pU. ciraMtanAcAryajI paMcasUtramAM jaNAve che ke "aNAI jIve, aNAI jIvasya bhave, aNAI kamya saMjoga nivittie.' mukti mahelamAM pravezelo AtmA mokSe gayelo anAdi sAtta che, jyAre saMsArI jIvo anAdi anaMta che, jeno aMta nathI te anaMta. A prakArano mukti pAmelA jIvano tethI koI kartA nathI. karma thakI saMsArI hato. have te bhAva nirjarAdithI mukti pAmelo hoI teno kartA karma sivAya koI hoI zake nahIM tevo jaina darzanano siddhAnta tathA tattvajJAna che. anAdi hovAthI teno koI kartA hoI zake tema nathI. kemake parasparAdi Azrita evAM dvandro jevAM ke rAta ane divasa, maraghI ane iMDuM, vRkSa ane tenuM bIja. koNa paheluM ane koNa pachI teno nizcaya karavo azakya che; asaMbhavita che. tethI jainadarzanamAM karmakRta jIvano saMsAra che ane te naSTa thatAM te AtmA tenA pAsamAMthI mukta thaI muktAtmA kahevaDAve che. Izvara katvanI mAnyatAmAM ghaNI visaMvAditA tathA doSo rahelAM che. izvare sRSTi zemAMthI banAvI ? kyAM rAkhI hatI ? tenI sRSTimAM anekAneka viSamatA tathA vaividhya hovAthI sarvajJa, sarvazaktimAna Izvare AvI daryAI sRSTi sarjI te mAnavAmAM IzvaranA IzvarakatvamAM doSo, uNapo vagere hovAthI Izvarane te 2010_03 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 199 visaMvAdi sRSTinA sarjanahAra mAnavAmAM IzvaranuM izvaratva lajavAI jAya che, tene pAmara ane pAMgaLo-parAzrita banavuM paDe tema che. karmakRta jIvano saMsAra tathA mokSanI mAnyatAmAM susaMvAditA rahelI che. bhava eTale saMsAra. "aNAI jIvasya bhava." jIvano A saMsAra anAdi kALathI che. jIva pote paNa anutya anAdi che. anAdi kALathI Aja sudhI anaMtapugalaparAvartakALa vyatIta thaI cUkyA che. tethI AtmAnA astitvano kyAre paNa nAza nahIM thAya. jo astitvano nAza thaI jAya to mokSamAM kazuM paNa rahe nahIM. AtmA nAmanuM dravya rahe ja nahIM tethI AtmAnuM astitva anAdi anaMta kahyuM che. saMsAra jIvano che. ajIvano nahIM. saMsAra ajIvamaya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ajIva dravyo che. te maya jagata, vizva, brahmAMDa che. anantakALamAM kSaNavAra paNa jIva ajIvano saMbaMdha vinAno thayo nathI. saMsAra jIvano che; paraMtu ajIva sAyogika che. jIva anAdi anutpanna che. tema saMsAra anAdi anutpanna che. kartA, hartA, bhoktA jIva che tethI saMsAra jIvano che. ajIva sAMyogika, nimittaka che. jIve je karmo bAMdhyA te rAga-dveSAdithI che. 18 pApasthAnako jIve je sevyA te pudgala padArtho pratye rAga-dveSa thakI ja che. podgalika padArthonA nimitte jIva ghaNAM karmo bAMdhe che ane cAra gatinA saMsAramAM paribhramaNa kare che. zrI AcArAMgasUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmI jaNAve che ke "je aMge jANaI se savaeN jANaI'. je ekane jANe te sarvane jANe. eka te koNa ? eka AtmAne oLakhIe to badhuM oLakhAya. tethI "AtmAne viddhi' saMsAranA samasta dravyo AtmAne kendramAM rAkhI rahelAM che. jema vartaLanA madhyamAM kendra che tema samasta saMsAranA kendramAM AtmA che. dharmArAdhanAnA mULamAM AtmA che. tattvajJAnanA kendramAM AtmA che. tethI eka AtmAne oLakhIe to badhuM ja oLakhAI jAya. tene na oLakhyo to jagatanuM badhuM ja jANavA chatAM paNa kaMI paNa jANatA nathI tema samajavuM. mATe Atmatattva, AtmajJAna, adhyAtmazAstronA abhyAsanI jarUra che. tethI saMsAra kono ? jIvano ke ajIvano ? Ano uttara spaSTa che ke jIvano nahIM ke ajIvano. jarA vaLAMka laI upara je 8 guNo AtmAnA gaNAvyA che temAM anaMtavIrya eka guNa gaNAvyo che. tenuM dRSTAMta joie. 2010_03 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jaina dharmanA puSpaguccha kalpasUtramAM jeno ullekha karAyo che te prasaMga bhagavAna mahAvIra svAmInA janma vakhatano che. Indra prabhune meru parvata para laI pAMca rUpa dhAraNa karI snAtrAbhiSeka karavAnA moTA kalazomAMthI pANI reDAI rahyuM che tyAre indrane zaMkA thaI ke nAno bALaka A kevI rIte sahana karI zakaze ? tyAre bhagavAne potAnI zakti batAvavA DAbA pagano aMguTho siMhAsana para dabAvyo tyAre siMhAsana, zilApada, samasta merU parvata Akho jaMbudvipa kaMpita thaI gayo. avadhijJAnano upayoga mUkI Indra sAcI paristhiti jANI tathA prabhunI zaktinA paracAthI pazcAttApa karI prabhunI mAphI mAMgI. jIvAstikAya (AtmA) raMga vagarano arUpI che, zAzvata che, te dravyathI jIvAstikAya, guNathI jIvAstikAya, kSetrathI lokapramANa che. kALathI zAzvata che. bhAvathI raMgarahita, gaMdha, rasa, sparza rahita che. arthAt arUpI (avarNa) agaMdha, arasa, asparza yukta che. guNathI upayoga guNa pradhAna che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM vIraprabhue dezanA samaye jaNAvyuM che ke AtmA pote ja sukha-duHkhano kartA tathA nAza karanAro che. pote ja potAno mitra-zatru che. AvI rIte jIvAbhigama, bhagavatIsUtra, AcArAMga, sthAnAMgAdi AgamomAM aneka sthAne prarUpaNA karI che. jinAgamonA AdhAre pUrvAcAryoe aneka prakaraNa graMtho, darzanazAstro racI AtmaviSayaka carcA karI che. je jJAnAvaraNIyAdi karmono karyA che, te ja karmonA phaLano bhokatA che. karmAnusAra svarganarakAdimAM paribhramaNa kare che. jJAna, darzana, cAritrAdi guNonI sAdhanAthI karmano kSaya karI mokSa pAmanAra che te ja AtmA che. padArthonuM uparokta svarUpa sarvajJa kevalI paramAtmA dvArA praNIta che. teo te banAvavA nathI gayA. padArthonA guNadharmo jevAM hatAM tevAM ja jJAna yogamAM joyA, jANyA tevAM vItarAga bhAvathI ja kahyA che. karmo jIvanI sAthenA samAgamathI saMsAracakramAM ghumyA kare che tethI izvarane te mATe joDavAnI jarUra ja nathI. zA mATe viparita mAnavuM ? rAga-dveSathI ApaNe anyathA samajIe to temAM ApaNI mUDhatA che, mUrkhatA che, mithyAtva che. tethI satyanI dizAmAM javuM, buddhi ThekANe rAkhI, jJAna sAcuM ane pAkuM thAya e ja samagra zraddhAno viSaya che, samakita che, satya darzana che, sAcuM tatvajJAna che. mATe sAcI samyam zraddhAthI AtmAne lAbhAlAbha ja che; tethI ulaTI mithyA vicAradhArAthI AtmAne nukasAna 2010_03 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 201 che, jethI bhavaparaMparA vadhe che. upara ApaNe joyuM ke jenadarzana AtmAne kartA tathA bhokatA baMne svarUpe mAne che. AtmA svadeha parimANa che. kIDIno AtmA kIDI jeTalo, hAthIno hAthI jeTalo. AtmAno guNadharma saMkoca-vikAsazIla che. te aNu jeTalo paNa hoI ane 14 rAjaloka jeTalo vistarI zake che. vAdidevasUri mahArAjAe pramANanaya tattvAlokamAM vistRta rIte carcA karI che. eka eka vizeSaNo anya matanA khaMDana mATe ane svamatanI puSTi mATe ApyAM che. evI rIte anya jaina dArzanika mahApuruSomAM pUjya umAsvAti mahArAja, pU. siddhasena divAkara, pU. haribhadrasUri, pU. hemacaMdrAcArya, pU. upAdhyAya yazovijayajI vAcaka ane aneka pUjanIya, vaMdanIya, AdaraNIya mahApuruSoe tArkika ane dArzanika paddhatie potapotAnA graMthomAM AtmAnuM abhuta svarUpa varNavyuM che. dehAtmavAda, IndriyAtmavAda, manomayAtmavAda vagere ajJAnamUlaka pakSo ke vicAradhArAone mAnavI e moTuM mithyAtva che. kendriyabhUta eka mAtra tattva AtmA che. AtmAnA kendramAM ja badhI pravRttio thAya che, vikase che. jevI rIte vartelamAM kendrathI parigha tarapha jatI badhI lITIo eka sarakhI che tevI rIte AtmA ja pravRttionuM kendra ke madhyabiMdu thaI zake. kAraNa ke udAharaNa tarIke pAMca indriyo jevI ke AMkha, kAna, nAka, jIbha, tvacA ane chaThuM mana laie to A badhI ja vastuo eka mRtazarIra, maDadAmAM che. tenI AMkha, kAna, nAka, bhAdi ApaNe pratyakSa joI zakAya che paNa temAMthI AtmA cAlI gayo tethI te niSkriya thaI gaI che. kharI rIte vicAratAM AMkha, kAna, nAka vagere jotAM nathI, sAMbhaLatA nathI, cAkhatA nathI paNa te dvArA A kArya niSpanna thAya che. je emAM dorI saMcAra AtmAnA hAthamAM che. tethI Ama kahevuM vadhu vAstavika che ke AMkha, kAna, nAka jotAM nathI, sAMbhaLatA nathI, suMghatA nathI paNa te dvArA A kArya karanAra jo koI dravya hoya to te AtmA ja che. kendramAM jo AtmA na hoya to AdhAra vinAnA A badhAnuM astitva ja na rahe.AtmA na rahe to karma paNa na rahe. karma kone baMdhAya che ? zarIrane ke manane ? na to zarIrane ane na to manane. karma jaDapugala paramANurUpa che. zarIra jaDa, indriyo jaDa, mana paNa jaDa. mana paNa AnI jema 2010_03 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jaina dharmanA puSpaguccha sAdhana che. mana paNa tathA prakAranA jaDa pudagala paramANunI vargaNAthI baneluM che. kriyA karanAra to eka mAtra sakriya AtmA ja che. maDadAnI bAjumAM rasa, gaMdha, sparza, svarAdinA sAdhano mUkIe to maDadAne to kazI asara karatAM nathI. kAna nathI sAMbhaLato, AMkha nathI jotI, jIbha nathI cAkhatI. sAMbhaLanAra, jonAra, cAkhanAra AtmA A badhAMthI judo svataMtra che. tethI zarIra, Indriyo, anAdi mAtra sAdhano che. AtmA vinA mana niSkriya che. Ama AtmatatvanI siddhi thAya che. pAMce indriyo AtmAne jJAna pahoMcADe che, sAdhanarUpa che, mAdhyamarUpa che, mATe jJAnendriyo che. te vinA jJAnaprApti saMbhava ja nathI e mAnyatA khoTI che. indriyo ane mana dvArA jJAna avazya prApta thAya che paraMtu te badhAM parokSa jJAno che. AtmAthI thatAM jJAno pratyakSa jJAna che. te mATe sImAnuM baMdhana nathI. mati ane zruta jJAna parokSa kakSAnA jJAna che, jyAre avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAna traNe pratyakSa jJAna che. te indriyo ane mananI apekSA vagara thAya che mATe pratyakSa che. kevaLajJAna vaDe lokAlokanA anaMtA padArtho, anaMtA guNadharmo ane anaMtI paryAyonuM jJAna eka mAtra AtmAthI ja jANI-joI zakAya che. Ama A pratyakSajJAna jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSaya thavAthI ja zakya che. jIve anaMtakALa sudhI mohAdhIna thaine anaMtA rUpI-dazya padArthonuM ja jJAna vadhAre karyuM che. tethI AtmAne anAdi kALanA ja saMskAro paDyA che. AtmA anAdikAlIna karmasaMyogavALo che. karmane lIdhe rUpI-dazya padArthone lIdhe tevA ja saMskAro paDyA che ane arUpI-adazya padArtho samajavA oLakhavA ke temanuM jJAna prApta karavAnA saMskAro bilakula nathI. bIjI bAju rUpI-dRzya padArtho ja AtmAnA mohanA viSayo bane che, game che, rasa-ruci jAge che; rAgAdina nimitta bane che. mohanIya karmathI kharaDAyelo rAgI-dveSI jIva tevA padArtho tarapha jaldI vaLe che. paraMtu jIvane e khyAla nathI ke vadhu ne vadhu karmo baMdhAvanAra paNa A ja rAga modAdi bhAvo che. enA nimittarUpa rUpIdRzya padArtho che. parokSarUpe A rUpI-dazya pogalika padArtho che; jyAre pratyakSarUpe temanA moha-rAgAdi bhAvo che. tethI pUrvanA baMdhAyelAM karmo vartamAnamAM udayamAM Ave che; ane karmonI paraMparA paNa cAlyA ja kare che. 2010_03 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 203 saMsAramAM je je dravyo che, te utpAda-vyaya-dhrauvya svarUpe che. A pramANe kevaLajJAnI bhagavaMtoe jevuM joyuM che ane ApaNA jevA jIvone jaNAvyuM che tevuM yathArtha svarUpa dravya-guNa-paryAya-svarUpe ciMtavavAmAM dhyAvAmAM Ave to jIvane karmanirjarA thAya che; baMdhanamAMthI mukta thavAno lAbha maLe che. A rIte AcArAMga AgamasUtranuM je vacana che ke 'je evaM jANaI se savva jANai'. je AtmAtattvane barAbara oLakhe che, jANe che te samasta padArthone paNa barAbara oLakhe che; jANe che, samaje che. A rItanuM ciMtana-manana-dhyAna ekadhAruM ka2vAmAM Ave to padArthonA utpAda-vyaya-dhrauvya svarUpanI sAcI oLakha thAya che. sAcI oLakhathI padArthono rAga-dveSa ghaTe che. A jJAna vikRta-viparIta thAya to padArthono rAga-dveSa vRttio vadhe che; paraMtu jo padArthomAMthI mohabhAva, rAga-dveSanA bhAvo ghaTatAM spaSTapaNe vairAgya bhAva Ave che. virakti AtmAne uMce caDhAve che. moha-rAga-dveSa ghaTatAM karmabaMdha thato aTake che. AtmapradezomAM spaMdano sthira thAya che; kamanirjarAnuM pramANa ghaNuM vadhe che, mATe dhyAna jJAnapUrvaka ja thAya. AtmajJAnano AdhAra AtmAstitva para che. tenA vizuddha svarUpanI je oLakha karavI che te mATe AtmAnuM astitva sarva prathama svIkAravuM atyaMta Avazyaka che, anivArya che, jarUrI che. AtmA che evuM astitva svIkAravAthI jIvo Astika bane che; paraMtu Astika banavA mAtrathI samyakatvI banI jAya evo niyama karI na zakAya. je je che te te avazya Astika che ja. Astika thavuM te prathama pagathiyuM che; jyAre samyakatvI thavuM te tenI AgaLanuM bIjuM pagathiyuM che. samyakatvanA je pAMca lakSaNo che te A pramANe cheH zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya. Astikaya eTale jinezvaranA vacana para 52ma vizvAsa, nava tattvamAM pUrI zraddhA. deva-guru-dharma pratye aDaga niSThA. jaina darzananI bhUgoLa pramANe 14 rAjalokanA traNa mukhya bhAga paDe che. urdhvaloka, adholoka ane vacce tirthro loka che. jaMbudvIpanI madhyamAM merUparvata che. tenI samatala bhUmithI 900 yojana upara ane 900 yojana nIce 1800 yojana kSetra ja phakta tirholokanuM kSetra che. A tirholoka tirthaMg dizAmAM vadhelo che. ahIM eka dvIpa ane eka samudra ema asaMkhya dvIpo ane samudro AvelAM che. kramazaH ekabIjAthI bamaNA mApavALA che. ahIM kendranA (vaccenA) 2010_03 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 204 phakta aDhI dvIpa samudramAM ja manuSyo ane tiryaMconI vasatI che. tenI bahAra mAtra tiryaMca gatinA pazupakSIo ja che, tyAM manuSyo nathI. jaMbudvIpa, ghAtakI khaMDa ane aDadhA puSka2Avarta dvIpamAM manuSyonI vasatI che. atre 15 karmabhUmi+30 akarmabhUmi+56 aMtaradvIpa ema 101 kSetro che. chello dvIpa 1024 yojananA vistAravALo che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI vicAratAM badhAM nikSeponI dRSTithI saMpUrNaloka kSetra jene brahmAnDa ke Cosmos kahevAmAM Ave che, jemAM 84 lAkha yoniomAM 4 gati deva, manuSya, tiryaMca ane nArakImAM ghUmavuM paDe che. atre dhyAna rAkhavAnuM ke A 101 mAMthI phakta 15 kSetromAMthI ja tIrthaMka2 thaI zakAya che. saMskRta bhASAnA 's-gau' dhAtumAMthI saMsAra zabda banelo che. jenI vyutpatti spaSTa karatAM jaNAya che ke satata-niraMtara-akhaMDapaNe gati cAlatI ja rahe enuM nAma saMsAra. jevI rIte dorInA be cheDA che tema A saMsArano eka cheDo jenuM nAma nigoda ane aMtima cheDo te mokSa. ahIM sudhI AtmAe sarakAvanuM che. nigodanA sUkSmatama goLAmAM anaMto kALa vitAvyo jyAM eka zvAsozvAsa jeTalA samayamAM 17aaaa janma karAya che. eTale ke eka zvAsozvAsamAM 17aaaa bhava thayA. ane ahIM A rIte anaMtokALa vyatIta thaI gayo. nigodamAMthI bahAra nIkaLI vyavahAra rAzimAM paNa paribhramaNa karatAM jIvano anaMtakALa vItI jAya che. chevaTe 14 rAjalokamAM lokAgre (lokAnte) kSetramAM anaMta siddhAtmAo vase che; jyAM phakta 45 lAkha yojananA vistAravALI siddhazilAnI upara anaMta siddhAtmAo azarIrI siddha, buddha, mukta banI siddhAtmAnA svarUpe mokSamAM rahe che je sthAna zivaM, acala, anaMta, akSayaM, avyAbAdhaM, apunarAvRttim che. TuMkANamAM ahIM siddhAtmAnI sAdi-anaMtanI sthiti che. zarUAtanI avasthAne eka divasa saMsArI AtmA saMsAranI sthiti samApta karI tyAM mokSamAM kAyama mATe sthira rahe che. nigodAvasthAmAM bhavya jIvanI sthiti anAdi sAMta hatI tethI teno aMta AvI zake che, paraMtu abhavya, jAtibhavya (durvyavya) jIvonI sthiti anAdi anaMta che. bhavya jIvonI ja mokSa meLavavAnI yogyatA pUrepUrI che. AtmAnA mULabhUta 2010_03 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 205 guNadharmo 8 che jevAM ke anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMtavIrya, anAmI, agurulaghu, anaMta avyAbAdha sukha, akSayasthiti. A guNadharmo jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, nAmakarma gotrakarma, vedanIya karma ane AyuSya karmathI Avarita thayelAM che. je mATe vaMditu sUtranI 39mI gAthAmAM kahyuM che ke - evuM adbhavihaM kamaeN rAgadosasamarjAiaM | AlokhaMto niMdato, khipya havAI musAvao // nigodamAMthI bahAra nIkaLato jIva jyAre jJAnanuM kiraNa vikasita karavA tathA bhavyatAnA paripAkarUpe dhIre dhIre prabaLa puruSArtha karI upara ne upara caDavA prayatnazIla banato rahe che. te mATe be sIDIo che jemAM ekamAM 14 pagathiyAM che ane bIjI sIDI jemAM vinayAdi AtmavikAsa saMpAdana kare tevAM guNadharmo che. tethI vinaya mATe kahyuM che ke "vinayati dUrI karoti aSTavidhakarmANi iti vinayaH" A baMne sIDInA pagathiyAM upara javA mATe che paNa jo gaphalata thAya to kevI rIte pagathiyAM caDhatAM paDI javAya tema ahIM paNa paDavAnI zakyatA che jethI kahyuM che ke "paDivAi anaMto." jenadarzanamAM utkrAntinI jema vyutkrAnti paNa che. Evolution and Devolution. jemake upazama zreNie caDhanAra jIva acUka 11 methI paDe ja che; jyAre kSapakazreNie caDhanAro 11me na jatAM sIdho 10 methI 12 me ja jAya che ane pachI caDhatAM caDhatAM 14me pagathiye pahoMcI siddhazilAno vAsI banI tyAM kAyamano vasavATa kare che. bhavya jIvomAM mokSa meLavavAnI yogyatA pUrepUrI che; paraMtu ekalI yogyatAthI mokSa meLavI na zakAya. mokSAdi tattvone jANavA, mAnavA, satata supuruSArtha sevavo ja joie. jo te mithyAtvanA AvaraNo TALI zake, jo samyakatva pAme, tene sudraDha banAve, naSTa thAya tevAM kAraNothI dUra rahe to tene mATe mokSa sunizcita ja che. paraMtu keTalAMye jIvo (bhavyo hovA chatAM samyakatva pAmatAM ja nathI ! mokSa meLavatA paNa nathI. te mATe deva, guru, dharmAdi sAdhana saMpattino yoga maLato ja nathI; tethI vaMcita rahI jAya che. samyakatva pAmavAnI dizAmAM satata puruSArtha karatA rahevAthI, tathA bhavyatvanI sthiti paripakva thaI jAya zuddha yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, 2010_03 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jaina dharmanA puSpagucchA anivRttikaraNAdi karI Atmazakti phoravI graMthabheda thavAthI samyakatva pAme ja, basa beDo pAra thaI jAya. kemake je divase samyakatva pAme tyArathI ja mokSa sunizcita thaI gayo hoya che. have Avo jIva ardhapudagalAvartakALamAM avazya mokSa mahelamAM mahemAna thAya ja. A vAtane navatattvakAre siddhAnta rUpe Ama pharamAvI che: antomuhutta mitta pi phAsiya ujja jehi sammatta | tesiM avaDuDha puggala, pariyaTTo ceva saMsAro !' eTale ke phakta aMtarmuhUrta arthAt be ghaDI jeTalA samaya mATe je bhavya jIve samyakatvano sparza sAdhI lIdho che tene mATe have saMsAra phakta ardhapagalaparAvarta kALa ja zeSa rahe che; je pahelAM anaMtapugalaparAvartakALano hato jemAM anAdi mithyAtvanA kAraNe anaMtapudgalaparAvartakALano hato je saMsAramAM vItI cUkyo che. paraMtu 1 pagalaparAvartakALa asaMkhya varSano hoya che jenI gaNatarI karI zakAya ema nathI. have to kinAro dRSTi samakSa hovA jevuM lAge, paraMtu A kALa daramyAna paNa haju anaMta bhavo karavAnA hoI zake. abhavI jIva mATe anaMtakALe paNa mokSa durlabha rahevAno, rahe che ! samyakatvI jIve jANavA jevuM e che ke samyakatvI jIve bhUtakALamAM anAdi anaMtakALa nigodamAM, temaja saMsAra cakramAM ja 4 gatiomAM, 84 lAkha jIva yoniomAM janma-maraNa, janma-maraNa dhAraNa karatAM karatAM vItI jatA hoya che ne ? jo samyakatvI jIva vizeSa supuruSArtha karIne samyagu jJAna, cAritra, tapAdinI ArAdhanA uttama rIte karI le to alpa samayamAM alpa bhavomAM saMsArano aMta lAvI zake che. mokSe gayA pachI tyAM kALano aMta AvavAno nathI. anaMtakALe paNa aMtanI zakyatA nathI mATe siddhAvasthAmAM anaMtakALa rahevAnuM ghaTavAnuM nathI kAraNa ke mokSe gayelo jIva siddhazilA para kAyamano rahevAsI banI jAya che. anaMtA jIvonI apekSAe saMsAra anAdi-anaMta che. jyAre samyakatvI jIvanI apekSAe saMsAra anAdi-sAta che. jIvo bhavI hoya ke abhavI temanuM jIvatva svarUpa naSTa thavAnuM nathI. A saMsAra zAzvata che teno sarvathA nAza ke mahApralaya thavAno ja nathI, thayo nathI, thavAno paNa nathI. tethI anya dArzaniko pramANe saMbhavAmi yuge yugenI saMbhAvanA ja nathI. 2010_03 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatava 207 jIvamAtra saMsAranI saMsArI avasthAmAM karmAdhIna che. anAdikAlIna karmasaMyogavALo ja rahe che. pU. ciraMtanAcAryajI paMcasUtranA prathama sUtramAM pharamAve che ke - "aNAI jIve, aNAI jIvasya bhave aNAI kamya saMjoga nivarie." anAdi kahevAthI anutpannapaNuM siddha thAya che. te naSTa thayuM nathI mATe avinAzIpaNuM siddha thAya che. dhruvapaNuM-nityapaNuM jIva dravyanuM che te saikAlika che. bhale narakagatimAM chedana bhedana thAya, kapAI jAya, TukaDe TukaDA thaI jAya, agnimAM bALI devAya to paNa baLato nathI. bhagavad gItAmAM paNa adAhyoDayuM, akADhoDayuM vagere kahyuM che. baLIne paramANu svarUpamAM parivartita thAya che. paramANunuM astitva zAzvata che. jIva anAdianaMtakAlIna astitva dharAvanAra dravya che je sadAkALanuM che. tethI janmamaraNa rUpa A saMsAra cakra satata cAlI rahyuM che. jIva zAzvata che mATe saMsAra paNa zAzvata che. saMsArano sarvanAza ke mahApralaya kyAreya thayo nathI. anaMta bhaviSyamAM paNa thavAno nathI. jo thayo hota to saMsAranuM svarUpa jevuM joie chIe tevuM hota nahIM. baTAkA-DuMgaLImAM anaMta jIvo che, utpanna thAya che, naSTa thAya che. kIDI, maMkoDA vagerenI saMkhyA keTalI ? Ama samudramAM mAchalAM vagere tathA vanaspatikAyAdinA jIvo keTalAM ? atyAranI duniyAmAM manuSyonI saMkhyA amuka karoDanI che. jenadarzana pramANe ekaDA pachI 29 mIMDA lakhAya teTalI vadhumAM vadhu vasati thaI zake. sAmAnya gaNitamAM parArdha sudhInI saMkhyA che. zAstrakAro zirSaprahelikA jemAM 194 AMkaDA hoya che. vaLI jyotiSa karaMDakAdimAM 240 aMkanI saMkhyA gaNAvI che. samagra jIvasRSTi agaNya aMkonI jIvAtmA ane paramANu baMne zAzvata dravyo che. Avo mULa ghaTaka dravya che. astitva zAzvata, saikAlika che; anAdi anaMta che. paryAyomAM utpAda-vyayadhrauvya rUpe parivartana thatuM rahe che. jIva ane karmano saMyoga anAdikAlIna che, temaja jIva ane jaDano saMyoga anAdikAlIna che. jIva jaDano sAtha laI zarIra dhAraNa karato ja rahyo che. 8 mahAvargaNAmAMthI jIva zarIra, indriyo, mana, zvAsozvAsa, bhASA vagere grahaNa karI AvazyakatA anusAra badhI racanA kare che. A badhAM jaDa paramANunI vargaNa che. avirata karmo bAMdhIe chIe te paNa jaDa che. eka kSaNa mATe paNa jIva jaDanA saMyoga vagarano rahyo nathI. 2010_03 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jaina dharmanA puSpaguccha AyuSya karmAdhIna jIvanI sthiti che. e samApta thatAM bhADAnuM ghara khAlI karI navAmAM karmAnusAra javuM ja paDe che. odArikAdi vargaNAnA paramANuono jaththo grahaNa karI karmAnusAra navuM zarIra grahaNa karI AyuSyAnusAra jIvana jIve che. te samApta thatAM mRtyu ane tyArabAda pharI garbhAvasthAmAM dArikAdi vargaNA grahI svakarmAnusAra pharI janma, pharI mRtyu, pharI janmanI ghaTamALa karmomAMthI sadaMtara mukta na thAya tyAM sudhI cAlu ne cAlu ja rahe che. AvuM A saMsAracakra anAdikALathI cAlyA ja kare che. bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM cAlu ja che. saMsAramAM eka paNa jIva nahIM hoya, eka paNa jIva janma-maraNa dhAraNa nahIM kare, tema karanAra koi paNa nathI koI paNa bacyo nathI evuM banyuM nathI, banatuM ja raheze, bane ja che ne ? AvA anAdi-anaMtakAlIna saMsAranA zAzvata astitvanA siddhAntAnusAra koI Izvara sRSTinuM sarjana kare, pralaya kare evI kalpanA karavI nirarthaka che. sarjana karanAra-pralaya karanAra evA IzvaranI klapanA sarvathA viparIta dhAraNA che. mithyA mAnyatA che. brahmasUtra zAMkarabhASya 2.2 mAM kahyuM che. vaiSaM-naivRttA-vaiSamya-nivRtAdi doSothI izvaranI kalpanA satyathI vegaLI che. kemake sarvajJa, sarvazaktimAna, svecchAnusAra AvI viSamatA ane vividhatAbharI sRSTinI racanA kare evuM mAnavAthI IzvaranI sarvazaktino khullo upahAsa ja che. tenAthI ulTa jena darzanamAM paramezvarane sarva karmayukta, vItarAgI, sarvajJa mAnavA ane je AvA saMsAra cakramAMthI mukta thavAno mArga dekhADe, mokSa mArge agresara kare evA dRSTA mArgadarzakane paramezvara mAnavA vadhu vAstavika, yukti pura:sara che. kAraNa ke A mArge A prakriyA vaDe pAmarAtmAo paramAtmAo banI zake tema che. je darzanamAM eka nahIM paNa aneka tIrthakaro je paramAtmA che. teo nigodathI mAMDI mokSa sudhInI vaNathaMbhI lAMbI musApharI karI cUkyA che. tethI sarjaka ke saMhAraka IzvaranI kalpanA mahA mithyAtva che, bhramaNA che. tethI viparita daSTA mArgadarzaka Izvara mAnavAmAM sAcI zraddhA che, e ja sAcuM satya che, sAcuM jJAna che, e ja sAcI hakIkata che. jIvAtmAno mULabhUta svabhAva A saMsAramAM janma-maraNa dhAraNa karavAno, paribhramaNa karavAno nathI. je vAta karmasAMyogika che. A eka karmajanya svabhAva cheH jIva mATeno vibhAga che. pUjya haribhadrasUri mahArAjA jIvanuM 2010_03 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 209 karmasAMyogika lakSaNa bAMdhatAM saMsArI paryAyanA jIvanuM svarUpa jaNAvatAM spaSTa kahe che - "ya: kartA karma bhedAnAM bhokatA karma phalasya ca | saMsartA parinirdhAtA, sahyAtmA nAnya lakSaNaH || jyAre siddhasvarUpI, armI svarUpa, ajanmA svarUpa, amara svarUpa ja tenuM sAcuM svarUpa che. jyAre jaDa dravya pudgala saMyogI jIvanI oLakha kyAM sudhI ucita che ? sasarAnA nAme athavA Ame jema saMsAramAM jamAinI oLakha khoTI che; ema jIvanI paNa saMsArI avasthAnI oLakha sAcI nathI. tenI oLakha jJAnAdi guNonA AdhAre thavI joie. tene sthAne karmasaMyogI oLakha ucita nathI. avAstavika che. cetana evo AtmA potAnAthI sarvathA viraddhadharmI ajIvanA jaDa-pudagalanA AdhAre oLakhAya e kharekhara zaramajanaka che, dhRNAspada che. jIva anaMta-zaktizALI cetana hovA chatAM paNa jaDa evA karmonA AdhAre oLakhAya e keTalI zaramajanaka oLakhANa che. bhagavAna mahAvIranA janmAbhiSeka prasaMge indranI zaMkAne nirmaLa karavA pagano aMguTho dabAvI kanakAdrivrugane abhiSeka vakhate hacamacAvyo hato ne ! (kalpasUtramAM paNa bhagavAna mahAvIra svAmInA janma prasaMganA varNanamAM A ja vAta vistRta rIte varNavI che.) siMhanuM bacyuM je bakarInA baccA tarIke vartatuM hatuM teNe jyAre sAcI paristhiti jANI tyAre bhAgIne siMhanA ToLAmAM kevuM zAmela thayuM hatuM ! tevI rIte 4 ghAtI ane 4 aghAtI jJAnAvaraNIyAdithI Avarita thayelo AtmA jyAre puruSArtha karI zuddha yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNAdithI graMthabheda karI AgaLa vadhatAM anivRttikaraNa ane samakita, je bhavasAgaramAM prApta karavuM ratnonI jema durlabha che te pAme to vadhu mAM vadhu ardhapagalaparAvartakALamAM athavA aMtarmuhUrtamAM potAnuM mULa, zuddha, zAzvata svarUpa meLavI siddhazilA para zAzvata kALa mATe sthAyI thaI mULa svarUpe nizcita thaI sanAtana samaya sudhIno vAsI banI jAya che. jaDa bhotika, pogalika padArthomAM cetanAtmA gADha mithyAtvavaza bhavAbhinaMdI ke pudgalAbhinaMdI banI jatAM mUchita thaI siMhanA baccAnI jema huM bakarI chuM tevI (dayanIya)sthiti vALo banI jAya che. te pulane AdhIna banI gayo che. lakSaNa paNa tevuM ja banAvI dIdhuM che. 2010_03 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 10 jaina dharmanA puSpaguccha jyAre te guru bhagavaMto pAsethI siddhanuM svarUpa samaje tyAre sAcuM zuddha svarUpa oLakhI huM paNa siddhAtmA chuM evuM, ajara, amara, nitya, zAzvata, niraMjana, nirAkAra tathA rUpa, raMga, AkAra prakArahIna chuM. azarIrI arUpI atyAre sazarIrIrUpI banI karmo nacAve tema nAcato rahyo chuM, gulAmI bhogavI rahyo chuM. sakarmI mAnI bicArApaNAnI dayanIya sthiti bhogavuM chuM. mArI A bhavAbhinaMdIpaNAnI avasthA che. saMsAranI 4 gatimAM 84 lAkha yonimAM saMsAracakramAM anaMta pudgalaparAvarta kALa vItI gayo. karmanI thapATo khAdhI paraMtu samajyo nahIM, sAcuM bhAna thayuM nahIM. te mATe adhyAtmayogI pU. haribhadrasUri mahArAje bhavAbhinaMdI mATe jaNAvyuM che - "bhavAbhinaMdinaH prAya strisajJA eva duHkhitAH keci dharmakatoDapi surlopaMkti kRtAdarAH | vyavahAramAM Adara-satkAra karanArA loko hoya che. tethI Adara satkAranA pralobhana pratye AkarSAI dharma karAya che. tevAM jIvo traNa prakAranI saMjJAvALA hoI prAyaH duHkha ja bhogave che. tevAM jIvone bhavAbhinaMdI kahevAya ane AhAra saMjJA, bhayasaMjJA ane maithunasaMjJA ema traNa saMjJAo batAvI che. bhava eTale saMsAra ane AnaMdIpaNuM AnaMda sUcave che. teone mATe A saMjJAo bhava vadhAranArI che. teonI eka ja vicAradhArA hoya che : masta raho, sukha bhogavo, AnaMdamAM raho. TuMkamAM cArvAkanI jema temano RNa katvA dhRtaM pibetu" mudrAlekha hoya che. koI prabaLa nimittanI asarathI ke preraka paribaLonA AdhAre dharma kare to paNa bhavAbhinaMdInI uDe uDe sukhapipAsA ja saMjJAnuM jora karAve che. tevA jIvo sukhonI vacce AvatAM aMtarAyo ke vidgo je bAdhaka che tene dUra karavA dharma eka sAdhana che tema chatAM paNa dharmArAdhanA gauNa banAvI mUke che. temane mATe baMne prakAranA dharmo lokika ane lokottara sarakhA ja hoya che. temane mATe samyagU dharma ke mithyAdharma, vItarAgI sarvajJa deva ke rAga-dveSI deva-devIo sarakhA gaNe che. game te guru "su" ke "ku' baMne samAna che. temane sukhalakSI banI dharma karavo che, mokSalakSI nahIM, tapa-tyAgalakSI nahIM. teo mokSalakSI nahIM paNa saMsAralakSI che. teo mahAmohanI gADha vRttionI pravRttimAM jIvana vyatIta kare che. laukika kriyAmAM AnaMda pAmanArA bhavAbhinaMdI jIvo lokapaMktimAM rahenArA che. svarga maLe, 2010_03 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatava 2 11 rAjaRSi, sattA, saMpatti, sukha, strI vagere maLe bhogavatA rahe ane temAM ja AnaMda mAnatA rahe che. yogabiMdu graMthamAM teo viSe Ama lakhyuM che: "zudro lAbha (lAbha) ratirdIno matsarI bhayavAna zaThaH | ajJo bhavAbhinaMdI sthAtriphalAraMbha saMgata: || have jarA teonI vRtti ane pravRtti tapAsIe. jIvo pApa zA mATe kare che ? eka tarapha pApa karmonA vipAkothI ajANa che mATe, bIjI bAju pApo AcaravAthI sukha maLe che, evI nirarthaka mAnyatAthI sukhaprAptinI lAlasA vadhAre che. sukheSaNA khUba hoya che. khoTuM bolavAthI sukhI thavAya, corI karavAthI sAdhana sAmagrI-dhanalakSmI maLe. maithuna sevavAmAM viSayasukhanI tRSNA manamAM uMDe uDe paDI hoya che. te mATe svastrI, parastrI, vezyA, kumArikA, vidhavA game te cAle. pAMca indriyonA 23 viSayo bhogavavA talapApaDa rahe che. mAhamohane AdhIna thaI dariyAdino upayoga 99 TakA manoraMjanasukhAnubhUti mATe ja karyo che. sukhanI lAlasA ja preraka baLa che. bIjI bAju mahAmoha ane mithyAtvAdi kaSAyo AtmAnI sAthe anAdi kALathI karmarUpe coMTelA che. anaMtAnaMta bhavomAM eka paNa indriya na maLI hoya tevuM nathI. eka thI pAMca maLI hoya che. pAMca indriyothI 5 varNa + 2 gaMdha + 5 rasa + 8 sparza + 3 dhvani = 23 viSayo indriyothI bhogavAya che. vaLI anaMtakALamAM duHkha udayamAM Ave tyAre jeTalAM navAM karmo baMdhAya tethI ghaNA vadhu sukhodayamAM baMdhAya che. aneka gaNA navA bAMdhyA. vartamAna samayamAM juo, kyo varga vadhu karmo bAMdhe che ? sukhI ke duHkhI? jemanI pAse dhana-saMpatti-sAdhana-sAmagrI savizeSa che, vipula pramANamAM upalabdha che tevA dhanika vargane dArU, jugAra, vezyAgamanAdi pApo sulabha thaI jAya che. samajavAnI vAta to e che ke mithyAtva mohanIyanI pracuratAthI kharaDAyelA jIvo A pApone pAparUpa jovA, mAnavA, samajavA paNa taiyAra nathI. teo mAne che ke paisAthI paramezvara paNa pAmI zakAze. atyAre tarata sukhopabhoga karI zakAya che ne ? majA mANI ane karI lIdhI ne ? paraMtu A mithyAvRtti che. sadaMtara khoTI vRtti che. uparathI dekhAtAM sukho, majA, mAtra sukhAbhAsa che. matibhraMzathI te badhuM vyAjabI sAruM lAge che. pApajanya sukho ane sukhajanya pAponuM A bhayaMkara koTinuM viSacakra cAlyA ja kare che, cAlatuM ja raheze. 2010_03 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1 2 jene dharmanA puSpaguccha bhagavadgItAmAM kahyuM che tema "yathA vAsAMsi jINani parityajya navAni gRhyAti aparANi dehI' tema 84 lAkha yonimAM anantA bhavo karyo ja javAya che. A viSacakramAMthI bacavA mATe sukheSaNA ochI karavI, ghaTADavI, nirmaLa karavI. te mATe Azrava, saMvarabhAva, nirjarA, baMdhAdinuM sAcuM jJAna meLavI karmonA apAya-vipAko oLakhI ajJAna ghaTatAM AtmAnuM sAcuM jJAna thatAM moha-mithyAtvane javuM ja paDe. uparokta saMsAranuM sukha mithyA che, bhramaNA svarUpa che, mRgajaLa jevuM che. tenuM yathArtha svarUpa oLakhI temAMthI nivRtta thavuM joie. mokSanA sAcA sukha tarapha vaLavuM joie je zAzvata kAlIna che; je vedavA mana, vacana, kAyA, indriyAdi koI mAdhyamanI jarUrata nathI, je karmanI maherabAnIvALuM nathI, je AtmAthI anubhavAtuM hoI, tenuM varNana karI zakAya tema nathI te paugalika nathI, paNa sAcuM che. paraMtu jIvane atyAra sudhI mukhya rAjA jevA mohanIya karmanA hAtha samAna rAga-dveSa vaDe saMsAramAM rahevuM gamyuM che. uttarAdhyayana sUtranA "kammapayaTha" adhyayanamAM vIra prabhue kahyuM che keH rAgo ya doSo vi ya kammabIya'. rAga ane dveSa karmanA bIja che. jema bIja naSTa thatAM jhADa na rahe tema rAga-dveSa krodhAdi 4 kaSAyAdi naSTa thatAM mohAdi karmonA viSacakramAMthI bacI javAze. temAMthI chUTelo jIva siddha-buddha mukta banaze to nigodanA aMtima cheDe moze pahoMcAze. saMsaraNazIla je che tenuM nAma saMsAra, akhaMDarUpe janma-maraNanA cakrAvAmAM gati karavI te che saMsAra. te have nitAMta baMdha thaI gaI. bIjI rIte vicArIe to karmo ja mULa kAraNa saMsAramAM pharavA mATenuM che; tethI 8 jJAnAvaraNIyAdi karmonuM cakra saMsAra ane karmonuM cakra race che te baMne vacce anyonyAbhAve kArya-kAraNa bhAva che, janya-janakabhAva saMbaMdha che. tethI karmo ja na hoya to mokSa ja bAkI rahe che. karmono saMsAra sAthe saMbaMdha che. mokSa sAthe bilakula viparIta bhAve che. tethI AtmAno mokSa karmonA AdhAre che. tethI ja jIvane mokSa meLavavo hoya temaNe karmakSayanuM lakSa rAkhavuM joie. karmakSaya kAraNa che ane mokSa kArya che. janma, maraNa, duHkha, sukha, saMpatti, vipatti, duHkhAvo, dardAdi karmodayanA pratyakSa purAvA che. e kramono ja sarvathA saMpUrNa saMkSaya thaI jAya to zarIra ane AtmAno sarvathA viyoga thaI rahe. 2010_03 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatava 2 13 karmAza paNa na rahe tyAre mokSaprApti ja caramalakSya che. mATe karmakSaya sarva pApono kSaya thavAthI, je sau prathama lakSa che, tyAre ja sAdhaka mokSArthI mumukSu kahevAya. mumukSunA jIvanamAM sarva pApono sarvathA abhAva joie je pApapravRtti naSTa thAya to ja bane ane te mATe bacavA tathA bhUtakALamAM pApone naSTa karavA khapAvavA mATe dharmanI vyavasthA che, tenuM AcaraNa che. AvI mokSaprAptinI lagAma ApaNA hAthamAM che. ApaNe svayaM kartA chIe; bIjo koI AvIne mokSa Apaze evuM nathI. mATe jabarajasta supuruSArtha karavo ja joie. Ama sarva pApo TaLe. karmo saMpUrNa khapI jAya ane mokSa avazya maLI jAya. ApaNane have khabara paDavI ja joie ke jIvAtmA zAzvata che. AtmA traNe kALamAM akhaMDapaNe rahe che. saMkoca vikAsa teno mULabhUta lAkSaNika guNadharma che. kIDIno AtmA saMkocAI tenA zarIra jeTalo bane, hAthIno hAthI jeTalo, rAkSasano rAkSasa jeTalo. saMkoca vikAza svabhAvAtargata sthiti che. tenI tene vizvavyApI, vibhu kahevAya. AtmAne AvaraNa karanArA karmomAM sauthI vadhAre kALamaryAdA mohanIya karmanI che je 70 kroDA kroDI sAgaropamanI che. je eka udAharaNa dvArA spaSTa karuM. eka kALacakra je utsarpiNI ane avasarpiNInuM baneluM che. enAM varSo 20 kroDA kroDI sAgaropama thAya tethI cakromAM 20+20+20+10=70 kroDA kroDI thAya. AthI A kramamAM 3aaaa kALacakro pasAra thaI jAya ! keTalo moTo samaya ! (AtmAnuM) tenuM astitva anAdikALathI bhaviSyamAM anaMtakALa sudhI rahevAnuM che. je ajara amara che, abhedya, achedya, adAhya, akArya, akhaMDa dravya che. gItAmAM paNa AtmAne ajara, amara, akA, adAhya vagere guNadharmovALo batAvyo che. tethI AtmAno khaMDa paDato nathI, TukaDA thavA to dUra rahyA paraMtu tenA asaMkhya pradezomAMthI eka paNa pradeza anaMtakALe paNa chUTo paDato nathI. narakamAM bhayaMkara kakSAnA paramAdhAmIo nArakI jIvonA retInA kaNakaNa jevaDA jhINAM TukaDe TukaDA kare to paNa AtmAnA pradezo alaga thaI jatA nathI. temanA vekriya zarIranI racanA ja vaikriya kakSAnI hoI pArAnI jema badhA aMgo pharIthI ekatrita thaI jAya che; tethI nArakI jIva akhaMDa zarIravALo thaI Ubho thaI jAya che. jo AtmAnA pradezo chUTA paDI jatA hoya to anaMtAbhava 2010_03 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 14 jaina dharmanA puSpaguccha ke kALa pachI AtmAnuM astitva ja na rahyuM hota. pradezonA abhAvamAM dravyarUpa AtmAnuM astitva ja na raheta. ApaNe manuSyo chIe. cheka nigodAvasthAmAMthI utkrAnti thakI anaMtA bhavo karI manuSya thayA chIe. Atma pradezo naSTa thaI jAya evI vicAraNA nirarthaka che kemake Aje paNa ApaNo AtmA janma laI zarIra dhAraNa karIne ja rahyo che ne ? A pratyakSa purAvAthI siddha thAya che ke eka paNa Atmapradeza naSTa thayo nathI, chUTo paDato nathI. jaDa pudgala dravyanA pradezo chUTA paDI jAya che. temAMthI chUTA paDatAM paDatAM TheTha aNu paramANu rUpe pariName che. paramANunuM cayApacaya thatuM ja rahe cheH paryAya parivartana utpAdavyaya-dhrauvyanA AdhAre thAya che. chatAM paNa dravya svarUpe paramANu paNa nitya svarUpe che, dhruva che. A rItanuM saMsAranA jaDa-cetana baMne dravyonuM svarUpa che. A be dravyo ja saMsAranA ghaTaka dravyo che. te sivAya trIjA koinuM astitva ja nathI. tethI saMsAra cAlu rAkhavA Izvara jagatanA kartA che te mAnavuM nirarthaka che. samagra saMsAra ke duniyA AkAza dravyamAM samAviSTa thayelI che. AkAza be prakAre che. 1 lokAkAza, 2. alokAkAza. baMne maLIne AkAza pradezo anaMta thaI jAya che. alokAkAza anaMta, asIma, aparimita, amApa che; jyAre lokAkAza sImita, parimita, sAtta che. cheDAvALo eTale ke aMtavAlo che. lokAkAza mAtra 14 rAjaloka pramANa che. urdhva dizAmAM teno aMta AvI jAya, adhodizAmAM paNa aMta Ave che, mATe sAMta che. DAbe-jamaNe tiryaka dizAmAM kyAMka 7, 5, 3, 2, 1 rAjanuM aMtara che. AgaLa aloka che. 14 rAjaloka be paga pahoLA karI keDe hAtha rAkhelA mAnava jevo batAvAya che. jIva dravya ane dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya dravyomAM thoDI ghaNI samAnatA che. e AMzika sAda che. traNeya eka, akhaMDa, pradeza che. A loka parimita ajIva dravya che, paNa asaMkhya pradezavALuM dravya che. asaMkhya pradezomAMthI eka paNa pradeza anaMta kALe paNa chUTo paDato nathI. AtmA paNa asaMkhya pradezavALo akhaMDa svataMtra dravya che. emAM evA prakAranI saMkoca-vikAsazIlatAnI vizeSatA che tethI te game teTalo nAno tathA moTo thaI zake che. traNemAM asaMkhya pradezo che. saMkoca-vikAsa jevI viziSTatA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudagalAstikAyamAM koimAM nathI. lokAkAza jeTalA asaMkhya pradezo cetanAtmAmAM hovA chatAM 2010_03 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 2 15 --- - -- - ---- paNa te saMkocIne eka koDImAM, nAnA amIbAmAM, kAcA pANImAM palALI rAkhelA magamAM, phaLa AvelA dhAnyamAM, lIlIphaga jemAM soyanI aNI jeTalA bhAgamAM anaMta AtmAo bhegA thaI rahe che. chellI kakSAnuM svarUpa sUkSma sAdhAraNa nigodanuM che jemAM anaMta AtmA bhegAM thaI rahelA che. A sarvajJa vacana che. buddhi-tarkagamya nathI, kalpanAtIta che. ekatra pinDIbhUta thaI rahe che te sAMbhaLatAM adha-dha-dha thaI jaie. bIjI khUbI e che ke nigodamAM je sUkSma svarUpa dhAraNa kare che jemAM saMkocIne sUkSmIbhUta thaI zake che te ja AtmA jarUra paDe tyAre kevalI samudyAta vakhate saMpUrNa lokAkAza vyApI paNa thaI zake che. saMkoca-vikAsa vakhate Atma pradezo chUTA, vikharAI jatA nathI. karmAdhIna nAnA moTA zarIramAM vividha gatimAM bhamatAM rahevuM paDe che. utpAda-vyayapaNuM dravyamAM hovA chatAM paNa dhruvapaNuM kevI rIte saMbhave che te spaSTapaNe samajavuM paDaze. jethI sarvajJa vacana para bahumAna, anahada zraddhA tathA pUjya bhAva pragaTe che. paMcAstikAyAtmaka jagata viSe yathArtha vAstavikapaNe najara sAme spaSTa thatAM bhramaNA, bhrAMti, ajJAnatA TaLI jAya. Avo vicAra anya darzanomAM kyAMthI saMbhave ? chadmasthapaNAmAM savajJa jevuM jJAna kema saMbhave ? anya dharmomAM-darzanomAM AvA siddhAntonuM nirUpaNa, vicAraNA, prarUpaNA jevuM kaMI ja na hovA chatAM paNa potAnA praNetA sarvajJavAdI che evI mAnyatA chatAM paNa chabaraDA vaLyA che. jemake AtmA kSaNika che, tenuM svarUpa lupta thaI jAya che, kazuM rahetuM nathI, AtmA vilIna thaI jAya che, zAzvata nathI. mAtra prakAzamaya che. saMkhyAnI dRSTie eka ja che. anaMta AtmAo astitva dharAvatA nathI, te saMbhave ja nahIM. anaMta zarIramAM upAdhi bhedathI bhinna bhinna bhAse che. eka ja AtmAnA pratibiMbo mAtra bhinna bhinna zarIramAM bhAse che. bAkI bIjAM badhAM jIvo to mAtra kaThaputaLI mAtra che. AtmAmAM paNa utpAda-vyaya thatAM ja rahe che mATe e paNa kSaNika che. AtmA paNa nAzavaMta che. kAMdAbaTATA vageremAM anaMtA jIvo ja nathI. AtmA saMkoca vikAsa pAme ja nahIM. anaMtA bhegA thaI eka zarIramAM kevI rIte samAya ? kevI rIte rahe ? evuM svarUpa ja saMbhavI na zake. mada-zaktinI jema AtmA paNa utpanna thaI zake che, naSTa paNa thAya. guNa vagarano che. AtmA mAtra zakti che. AtmA rUpI che, 2010_03 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 16 jaina dharmanA puSpaguccha 2kAlika zAzvata nathI. phUTastha nitya che. AtmAne paNa utpanna karyo che. zarIra e ja AtmA che, mana e ja AtmA che. manathI judo nathI. AvI jAtanA seMkaDo matabhedo, matAMtaro Aje eka AtmA viSayaka pracalita che. A badhuM ekAntavAdanA kAraNe che. anekAntavAdamAM matamatAMtaro saMbhavI zakatA ja nathI. kemake te sva ane para baMnenI apekSAo grahaNa karIne cAle che. tethI syAdrAdi anekAntavAdI evo che ke je spaSTa nyAya Ape che, je grAhya che. jyAre pUrNajJAna thayA pachI vItarAga bhAva paNa sarvopari kakSAno hoI kevaLa-darzanathI sarvadarzI paramAtmA padArthanuM dravya-guNa-paryAya svarUpa yathArtha joyA pachI kevaLajJAnathI e ja sarvajJa paramAtmA dravya-guNa-paryAyanuM utpAdavyaya-dhrauvya yukta padArthonuM yathArtha svarUpa jANI rAga-dveSa vinAnA vItarAgI ApaNA jevA sAmAnya mANasane jaNAve che. A caramasatya siddhAnta jagata samakSa Ave che. je caramasatya bane che, bekAlika siddhAnta bane che. carama siddhAnta zAzvata hoI badalAyA na kare. tethI AtmA-paramAtmA, mokSa tathA jIvAdi dravyonuM ja svarUpa prarUpyuM che te zAzvata che. traNe kALamAM aparivartanazIla che. bhUta, bhaviSya, vartamAna kALamAM AtmAnA siddhAnto badalAze nahIM, jJAna badalAze nahIM, svarUpa badalAze nahIM, vyAkhyA paNa badalAze nahIM. tethI tattvo upara sAcI dRDhazraddhA rAkhIe to samyagU jJAna thAya. padArtho tattvo upara sAcI zraddhA rAkhatAM samya darzana thaze. A traNenA saMyukta svarUpane samyam rUpe AcaravAthI, ArAdhavAthI aMte mokSaprApti thAya che. tethI pU. umAsvAti mahArAje tattvArtha sUtramAM kahyuM cheH "samyagUjJAna-darzana-cAritrANi mokSamArgaH ' bhUtakALamAM A mArge ja anaMtAtmAoe mokSa meLavyo. vartamAna kALamAM mahAvidehamAMthI jIvo A mArga mokSe jaI rahyA che. bhaviSyamAM anaMta kALamAM paNa A ja mArga mokSe javAze. jJAna, darzana, cAritrAdi AtmAnA mULabhUta guNadharmo che. je karmanA AvaraNathI AcchAdita thaI gayAM che tene pragaTa karavAnA che. karmonA AvaraNathI nirAvaraNa karavAnI prakriyA eTale dharma. AtmaguNonI upAsanA e Atmadharma che. mokSa AtmadharmonI upAsanAthI ja maLaze. anaMtA janmomAM anaMtavAra utpAdavyaya-dhrauvya thavA chatAM paNa mULabhUta dravyanuM sattArUpe astitva rahe ja che. kyAre paNa eka pradeza naSTa thAya tema nathI, thayo nathI. koI AtmA siddharUpe, koI 2010_03 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 2 17. devarUpe, koI manuSyarUpe, koI nArakIrUpe hoI zake che. - bauddha darzanamAM nirvANane AtmAnA vilInIkaraNa rUpe mAne che, aMte AtmA lopa thaI jAya, vilIna thaI jAya, tenuM astitva rahetuM ja nathI enuM nAma mokSa che. A vicArasaraNI buddhanI asarvajJatAnuM pradarzana kare che. mIThAno kaNa jema pANImAM vilIna thaI jAya tema AtmA nAmano dravya vilIna thaI jAya che ? jemAM sAkara-mIThuM vilIna thaI jAya te pANI dravya che, jyAM baMne sAkara, mIThuM astitva dharAve che. pANIne ukALIe to baMne dravyonuM astitva rahe che, lopa nathI thato. mIThuM, sAkara pANImAM vilIna thAya che. bauddhonA mate AtmA zemAM vilIna thAya che ? kayuM dravya che ? zuM AkAzamAM ke vAyumaMDaLamAM ? zuM AkAzamAM koIpaNa dravya kyAreya paNa vilIna thayuM che ? jainadarzana spaSTa kahe che ke anaMtAkALamAM jIva ke ajIva AkAzamAM vilIna thaI zakatA ja nathI. bhagavAna mahAvIra svAmIe sarvajJatAnI rUe eTale sudhI spaSTa karyuM che ke vastu mAtra utpAda-vyaya-drauvya rUpe che. paryAyomAM utpAda-vyaya thatAM ja rahe che jenA kAraNe kSaNikapaNuM nAzapaNuM dekhAya; paraMtu emAM dhruvapaNuM aMte spaSTapaNe dRSTigocara thAya che. jemake sonAmAMthI baMgaDI, viMTI, ceIna tarIke eka pachI eka badalAtAM ghATathI paryAyo badalAyA, nAza pAmyA, pharI te ogALI AgaLa jatAM aMguThI, hArAdi banAvyA. trIjI vAra navA ghATamAM banAvaDAvyAM tethI paryAyo badalAya che jene vyaya kahI zakAya. A rIte vAraMvAra utpAda-vyaya thatAM ja rahe to paNa dravyarUpe mULa sonuM darekamAM astitva dharAve che. mAtra AkAra prakAra badalAya sonuM mULa dravya jemanuM tema rahe che, paraMtu kyAMya paNa mULa dravya sonAne kazo vAMdho nathI Avyo. tethI bhagavAna mahAvIra svAmI samajAve che ke akhila brahmAMDamAM mULa be ja dravyo 1. cetana-jIva ane 2. ajIva. jIva dravya eka akhaMDa-asaMkhya pradezI che. jJAna-darzanAdi cetanAzakti saMpanna cetana dravya che. anAdi-anaMtakAlIna astikAya dharAvatuM cetana dravya che, je anutpanna avinAzI che. trikALa zAzvata che ane sukha-duHkhanI saMvedanA hoya che, arUpI che. jIva ane AtmAnI jema ajIva dravya jJAna, darzanAdi cetanAvihIna, sukhaduHkhanI saMvedanA rahita, ajIva dravyo dharmAstikAya, adharmAstikAya, 2010_03 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha AkAzAstikAya ane pudgalAstikAya svarUpe che. pudgala dravyo chuTA paDI zake che, vaLI pAchA skaMdha rUpe bhegA thaI zake che. dravya saMghAta-vidhAtanI prakriyAvAluM che. aMtima avasthAmAM paramANu paNa nitya che. varNa, gaMdha, rasa, sparzAdi guNo parivartanazIla che. vanaspatikAyano ekendriya jIva che paraMtu dRzyamAna zarIra pudgalanuM che. tethI pudgala dravyamAM pudgalanA guNadharmo; jIvamAM jIvagata dharmo-guNo hoya che. sarvajJanA kahevA pramANe jIva-ajIva dravyo ane temanA pAMce peTA bhedo badhA trikAla zAzvata sadAkAlIna nitya dravyo che. emanAmAM satata utpAdavyaya-dhrauvya, sattAthI nityapaNuM, astitva sadA traNe kALamAM rahe che. jenA AdhAre utpAda-vyaya thatA rahe che. ApaNe jANIe chI ke je deha dhAraNa karyo che te choDI bIjo svakarmAnusAra dhAraNa kare che. pharI utpanna thayethI utpAda thAya che. utpAdathI je deha dhAraNa karyo te paryAya (AkAra-prakAra) kahevAya. have navA AkAra pramANe vyavahAra thato rahe che. AtmA cetana dravya anAmI, arUpI che. jyAre pudgala dravya rUpI che jenA nAmAdi paDe che. Ama 4 gatinuM cakra gADAnA paiDAnI jema janma-ma2Na, janma-maraNanA cakravAmAM satata saMcaraNazIla saMsAramAM rahe che. tethI bauddhonI jema sarva kSaNika, sarva zUnyuM, sarva anityaM mata kevI rIte mAnI zakAya ? jainadarzana pramANe pratyeka prANI tIrthaMkara thaI zake che. viziSTa prakriyAnusAra vinayAdinI eka sIDI ane 14 guNasthAnakanI bIjI sIDI. te upara kramika paraMparAgata praNAlie AtmA vikAsa pAmato paramocca zikhare pahoMce tyAre mokSa pAme che. te mATe jeo tIrthaMkara thavAnA hoya che teo kyAMka 20 sthAnakanI sAdhanA ke temAMthI game te ekanI sAdhanA karI jIvanane atyaMta pavitra banAvI de che. pUrvanA trIjA janmamAM A sAdhanA karI chellA janmamAM moTA thaI saMsAranuM mahAbhiniSkramaNa karI dIkSA aMgikAra kare che. AtmA uparanA 8 karmonA AvaraNane anAvRt karavA tapazcaryA, ugra vihAra, kaThora maraNAMta upasargo pratikAra vagara sahana karavA, satata dhyAna, kAyotsargamahinAo-varSo sudhI karI cAre ghanaghAtI karmono kSaya karI vItarAgatAdi sarvajJapaNuM pragaTa thAya che. 4 aghAtI karmono kSaya thatAM sarvajJa banI devakRta samavasaraNamAM besI jagatane mokSano mArga samajAve che. jaina dharmamAM emane 218 2010_03 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 2 19 bhagavAna mAnyA che je pAmarAtmAmAMthI paramAtmA banyA che. teo vItarAgI, sarvajJa, sarvadarzI, siddha, buddha, mukta che. jethI pharIthI saMsAramAM AvavApaNuM rahetuM nathI. Ama A darzane prakriyA dvArA aneka AtmA paramAtmA banI zake tema pratipAdita karyuM che. atre avatAravAdane sthAna nathI. temanI paramAtmA banavAnI paNa ijArAzAhI nathI. saMsAranA tyAgI nispRhI paramAtmAne yuddha vagere karavAnuM na hovAthI AyudhAdi dhAraNa karatA nathI tema ja niHspRhI hoI lIlA karavAno prazna ja nathI. jena dharma avatAravAdamAM mAnato na hovAthI vividha avatAra dhAraNa karavAnI vAta ja asthAne che. veda, vedAMta, rAmAyaNa, mahAbhArata, purANo vagere anekAtmaka dharma graMthomAM bhagavAna banavAnI prakriyA ja nathI kemake ahIM avatAravAdo svIkAryA che je mATe sAmAnya manuSyo mATenA dvAra ja baMdha che. AnAthI UchuM tIrthakarono sAdhanAno kALa chadmAvasthAno che. AnAthI UchuM tIrthakarono sAdhanAno kALa chadbhAvasthAnAM che. prabhu saune dhAraNa kare che. tapa-tapazcaryAdi karI, vihAra kare che, upasargo sahI karma-nirjarA kare che. adbhuta sAdhanAo mahinAo athavA varSo sudhI kare che. ghanaghAtI karmo khapAvI saMpUrNa vItarAgatA, kevaLajJAna, darzana, anaMtavIrya zakti prApta karI mauna toDe che. jagatanA jIvo samakSa dezanA Ape che je devatAoe banAvelA samavasaraNamAM Ape che jemAM sarvaprathama gaNadharo samakSa "utpAdavyaya-dhrauvyanI tripada'nI prarUpaNA kare che. A siddhAnta akArya, zAzvata je traNe kALamAM parama satya svarUpe che. "sarva-jAnAtIti sarvajJaH" sarva jANe che, anaMta jJAnI che. lokAloka vyApI jJAna dharAve che. je sarvajJa hoya te aMza mAtra paNa asamyaka ke asatya bole nahIM. aSTAdaza doSarahito jinaH" 18 doSothI rahita jinezvara bhagavaMto hoya che. 34 atizayo ane vANInA 35 guNothI vibhUSita hoya che. teo arihaMta kahevAya che. 8 karmomAMthI 4 ghanaghAtI karmono kSaya karI sarvajJa, sarvadarzI, kevalI, vItarAgI, anaMta zakti sAmarthanA svAmI have 4 zeSa aghAtI (AtmAnA guNono nAza na karanArA) AyuSyAdi bAkI hovAthI dehadhArI, sadehI avasthAmAM vicaratA pUrvanA trIjA bhavamAM bAMdhelA tIrtha kara nAmakarmano rasodaya thatAM tIrthanI sthApanA karanArAne tIrthakara kahevAya che. paramAtmAnuM AvuM suvizuddha svarUpa bIjA koI dharmamAM 2010_03 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20 jaina dharmanA puSpaguccha na hovAthI jaina darzananI A vizeSatA che. vaLI saMsAranA sukhaduHkhanI lagAma potAnA hAthamAM nathI rAkhatA, dharmIne tAravA tathA adharmIono saMhAra karavAnI koI javAbadArI nathI rAkhI, temaja sRSTinuM sarjana, visarjana, pralayAdi paNa temanA mAthe nathI. jainadarzanamAM AtmA ja, paramAtmA bane che. koI paNa saMsArano bhavyAtmA karmakSayanI prakriyA dvArA paramAtmA bane che. sarvajJa praNIta jaina zAsana pramANe saMsAramAM anaMtAnaMta jIvasRSTi che. Aje je sUkSma dekhAtAM hoya, sthUla hoya teo karmAnusAre yoniyomAM janma dhAraNa kare che. tevA prakAranA karmAnusAra Atmika vikAsa sAdhatAM sAdhatAM manuSya janmamAM avatAra dhAraNa karI sarvajJa praNIta dharma pAmI, AcaraNamAM utArI rAga-dveSAdi arionA hanananI kriyA dvArA zatru rUpa karmono kSaya karatAM karatAM sarva karmono kSaya karI nirvANa pAmI mokSe pahoMcI siddha, buddha, mukta banI jAya che. siddhapada e paramAtmAnuM pada che. siddhapada paNa paramAtmAnuM pada che; jyAre arihaMta sadehI paramAtmA che. jemaNe janma dhAraNa karI dharatI para vicaratA hoI dharmatIrthanI sthApanA kare che. kevalI bhagavaMta cAreya ghAtikarmono kSaya karI kevaLajJAnI thayA bAda AyuSya karma sahita zekha cAreya aghAtI karmone sahajayoge khapAve che. A guNasthAnakano kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona-pUrvakoTi varSano hoya che. jina kevalI ke tIrthakaranuM AyuSya jeTaluM lAMbu teTaluM te kSetranA te lokono puNyodaya ! je sAdhanAtmAne tIrthakara nAma karmano baMdha che tene kevaLajJAna thayA pachI ja e karma vipAkodayamAM Ave che. ane tIrthasthApanA kare che. teo aSTaprAtihArTAdi sahitanA samavasaraNAdinA pUjya, pavitra ahaMne pAme che. evAM tIrthakaro jina kevali kahevAya che. teo vizeSamAM 34 atizayothI prabhAvaka che. 35 guNovALI vANIthI alaMkRta hoI mokSamArga prasthApaka, mokSamArga prarUpaka, mokSapradAyaka, jAgatika prAkRtabala niyAmaka jagata upakAraka che; jagadIza che. jyAre anya kevalI sAmAnya kevalI kahevAya che. 14 pUrvo tathA Agamika zAstranA adhyayana karI adhyApana karAvanArAne zrutakevali kahevAya che. kevali bhagavaMto aDhI dvimamAM jyAM kRSi asi masi che tevAM 15 karmabhUminA kSetromAM ja thAya che. mahAvideha kSetramAM vicaratA, viharamAna 2010_03 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatatva 221 20 tIrthaMkaro sadaiva astitva dharAve che. atyAre sImaMdharAdi 20 tIrthaMkaro vidyamAna che. 15 kSetromAM ajItanAtha bhagavAnanA astitva vakhate 170 utkRSTa tIrthaMkaro hatA. saMsAra ghaNo bihAmaNo ane bhayaMkara che. kalyANamaMdiranI gAthA 41mAM jaNAvyuM che ke AvA bihAmaNA saMsAramAMthI tAranArA tAraka tIrthaMkaro kAryarata hoya che ja. tenAthI vipa2Ita kakSAnuM mokSanuM svarUpa che. saMsAramAM ja rAga-dveSa, sukhadu:kha, gatyaMtara, janmAMtara je je che temAMnuM kazuM mokSamAM nathI. kAraNa ke mokSa e AtmAnI karmarahita avasthA che, duHkharahita avasthA che, janma-maraNa rahita avasthA che. je badhuM karmajanita ja che. karmo nathI mATe tyAM janma-maraNAdi kazuM ja nathI. tethI tenA phaLarUpe gatyaMtara, janmAMtara, bhavAMtara kazuM ja nathI. tyAM janma-maraNanA abhAve yoni paNa na ja hoya. jIvavicAramAM spaSTa kahyuM che ke 'siddhANaM natyi deho na Au na kamAMM na pANajoAio.' tethI teo azarIrI akarmI che. ekamAtra zuddha AtmA tarIke che. zuddha eTale karma vagaranA. kAraNa ke karmo vaDe AtmAmAM azuddhi praveze che. karmo na hoya tethI AtmA zuddha svarUpe ja hoya. AvI che mokSAvasthA. siddhonuM pavitra dhAma, pavitra mokSa je zAzvata che. traNe kALamAM zAzvata che. anaMtakALa pUrve hatuM ane anaMtakALa pachI paNa zAzvata ja rahe che. mokSa traNe kALamAM zAzvata che, astitvamAM rahevAno che. tethI saMsAra ane mokSa baMne dvaitonI sattA zAzvata che. mokSamAM gayA pachI AtmAne sthiratA prApta thaI jAya che. anaMtakALe paNa zAnti naSTa thAya tema nathI, haNAya tema nathI. tyAM sukha paNa AnaMdanuM svarUpa laI anaMtakALanuM banI jAya che je svasaMvedya che, varNanAtIta che. kevalIgamya che. saMsAranuM svarUpa AnAthI taddana viparIta che. jainadarzanamAM AtmAnI uccattama vikasita sthiti mATe mAtra evolution nathI. temAM utkrAMntinI sAthe apakrAntine paNa sthAna ApyuM che. jemake upazamakSeNie ArUDha thayelA jIvane mATe 11me guNasthAnake pahoMcyA pachI paDavAnuM ja mukarara thayeluM che. te jIva gabaDato gabaDato paDatAM paDatAM 2, 1 tathA TheTha nigoda sudhI paNa jaI zake che. jyAre kSapakazreNi jIva 10 methI 11me na jatAM sIdho 12, 13, 14 guNasthAnake ArohaNa kare che. 14 2010_03 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha guNasthAnakanI zreNinI jema ApaNe vinayAdi Atmika guNonA utkRSTatama vikAsanI bIjI zreNi paNa joI che. 222 A be paddhati uparAMta AtmAnA vikAsane kramika samajavA mATe pU. haribhadrasUri mahArAje yogadRSTionI vicAraNA raju karI che je potAnI svataMtra che je AgamazAstromAM nathI maLatI. tethI te AgamazAstrIya vicAraNA nathI. 14 guNasthAnakonI jema A zrI haribhadrasUri mahArAje 'yogadRSTi samuccaya' graMthamAM guNasthAnakamAM vikAsanI prakriyAne phakta 8 yogadRSTimAM samAvI che jemAM ghaNuM saMkSiptIkaraNa karAyuM che. 14 guNasthAnakomAM 4thA guNasthAnake AtmA samyagdarzana pAme che je pahelAM mithyAtvamAM pravartato hoya che. jyAre yogadRSTimAM pAMcamI dRSTimAM samyagdarzana pamAtuM batAvyuM che, te pahelAnI 4 dRSTie mitrA, tArA, balA ane dIprAne mithyAtvanI batAvI che. ahIM yogadRSTino AdhAra kramazaH vadhatA prakAzanA pramANanA AdhAre che. jema jema prakAzanuM pramANa vadhatuM jAya che tema tema dRSTino bodha paNa buspriMgata thato rahe che. dRSTi zabdathI abhipreta AtmAno bodha vizeSa che. Ama AvA prakAranA bodhane prakAzanI sAthe sarakhAve che. dA.ta. tRrNAgni taNakho baLe to keTalo prakAza thAya ? lAkaDuM baLe to keTalo thAya ? dIpaka pragaTAvIe to keTalo vadhe ? ratna ke maNino prakAza, tArAono prakAza, sUryano, pachI caMdrano prakAza jemAM sarasa nirmaLatA pavitratA, keTalI ThaMDaka rahe che ! jema prakAzanuM pramANa vadhatuM jAya, jema jIva vizeSano Atmabodha svarUpa prakAza vadhato jAya che, vadhelA prakAzanA AdhAre jIva dRSTivALo bodhavALo bane che. anaMtAnaMta A saMsAramAM anaMtA jIvo indriyanI dRSTie ekathI pAMca indriyovALA vaheMcAyelA che. paMcendriyomAM paNa saMjJi ane asaMzi jIvo che. svasvakarmAnusAra yoniyomAM utpanna thatAM thatAM nigodathI nIkaLI naka, tiryaMca, manuSya ane deva thatAM thatAM aMtima janma manuSya yonimAM mAtAnA garbhamAM tIrthaMka2ne paNa janma dhAraNa karavo paDe che. teo kalpasUtra pramANe harivaMzakuLa, rAjakuLa, kSatriyakuLa, bhogakuLAdimAM mukhya paTTarANIomAM garbhapaNe utpanna thAya che. A eka zAzvata vyavasthA che. jyAre jIvanI bhavitavyatA paripakva thAya tathA bhavyatAthI bhagIratha puruSArtha kare jenI khUba 2010_03 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA 2 23 AvazyakatA hoI pU. ciraMtanAcAryajI mahArAje paMcasUtramAM jaNAvyuM che ke traNa upAyo jevAM ke 1. caucaraNagamaNa, 2. dukkaDagarihA, 3. sukaDANa sevaNa che. A rIte bhavitavyatA paripakva thavI saMbhava che ane mokSa mATe AgaLa vadhAya. abhuta ane apUrva zraddhA vaDe bhaTakavAno je roga cittane anAdikALathI lAgu paDyo che tene bhagIratha puruSArtha karI sthira karavAthI citta sthira thatAM jJAnAdi AtmaguNo caritArtha thaze, jema asthira pANInI nIce paDelAM adazyamAna ratno sthira pANImAM sahaja rIte dRSTigata thAya che. navatattva prakaraNamAM 8 rUcaka pradezo acaLa hovAthI karma grahaNa karatAM nathI. karmonuM jora AtmacetanAne DhAMkavAnuM che jyAre 8 rUcaka pradezonuM jora AtmacetanAno ughADa karavAnuM che. A rIte AgaLa vadhelAM jIvone jaina darzana pramANe arihaMta ane siddha svarUpanA bannene devatattvamAM gaNe che. emAM arihaMta paramAtmA dehasahita che, zarIradhArI che chatAM paNa 4 ghAtakarmothI mukta kahevAya che, mATe sadehe mukta che. dehayukta zarIradhArI hovA chatAM paNa saMsArathI sarvathA mukta che. have pApAdi karavA ke karmabAMdhavAmAMthI mukta che. jyAre siddha bhagavaMto AThe ATha karmothI mukta che. A rIte jotAM arihaMta ane siddhomAM khAsa pharaka nathI; kemake mAtra zarIranA kAraNe bheda che. baMnemAM bAkInuM badhuM samAna che. baMnenuM kevaLajJAna-kevaLadarzana-vItarAgatA, anaMtazaktimattA badhuM samAna che. dehasahita te arihaMta, jyAre deharahita te siddha bhagavAna kahevAya che. siddha svarUpe sthira thayelA bhagavaMtonuM jevuM zuddhavizuddha, parama ane carama svarUpa che te eka AtyaMtika zuddhAvasthA che. mArA AtmAnuM e ja vartamAne sattAgata pracchana) apragaTa svarUpa che. pracchanapaNe rahela zuddha-vizuddha evA Atma svarUpa para jaDanA tharathI saMyogavazAta virUpita thaI gayuM, azuddha, vikRta thaI gayeluM che. parama sthira, pUrNa, avinAzI evuM AtmasvarUpa asthira, apUrNa, vinAzI ane paryAyamukta banI gayuM che. Ama AvI virUpa vibhAvadazA je AtmAnA sarva duHkhanuM kAraNa banI gayela che, je AtmAnA sarva duHkhanuM kAraNa eTale mULa che. A virUpa dazAne svarUpatAmAM palaTAvI, parivartana karI, mAre mArA svarUpa eTale virUpatAne svarUpamAM sAvI mAre mArA svarUpe 2010_03 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 jaina dharmanA puSpaguccha pragaTa karI svarUpastha thavAnuM che eTale mArA AtmAnI mULa sthitimAM AvI javAnuM che. AtmA viSe bahu ja TuMkANamAM kahevuM hoya to te arUpI, anAmI, adazya, acalAdi guNovALo pratyakSa daSTigocara thato nathI. Indrigamya nathI chatAM paNa tenuM lakSaNa pUjya umAsvAti mahArAje tatvArthamAM kahyuM che ke "upayogo lakSaNa. cetanA lakSaNo jIvAH" AtmAnuM lakSaNa upayoga ane cetanA che. upayoga eTale jJAnAtmaka ane darzanAtmaka jJAnadarzanane ja upayoga kahevAya. pratikramaNa ke vyAkhyAnAdimAM ghoMghATa thAya tyAre "upayoga, upayoga rAkho" ema kahevAya che. te sUcave che ke atyAre tamAro jANavA jovAno tamAro jJAnadarzanano upayoga cAlI rahyo che temAM sthira thajo, rahejo jethI ekAgratA tUTI na jAya. upayoga ke cetanA baMne eka ja che. samAnArthaka zabdo che. arihaMtanA bheda ke prakAro nathI. jyAre siddhonA zAstramAM 15 bhedo darzAvyA che te A pramANe che. (1) jinasiddha, (2) ajina siddha, (3) tIrtha siddha, (4) atIrtha siddha, (5) gRhasthaliMge siddha, (6) avaliMge siddha, (7) svaliMga siddha, (8) strIliMge siddha, (9) puruSaliMge siddha, (10) napuMsakaliMge siddha, (11) pratyeka siddha, (12) svayaMbuddha siddha, (13) buddhabodhita siddha, (14) eka siddha, (15) aneka siddha. uparanA siddho batAve che ke jeno saMkucita mAnasanA nathI. ahIM to AtmA upara lAgelAM karmonA AvaraNono kSaya karI AtmaguNo pragaTAvI AgaLa AgaLanAM 14 guNasthAnako caDhatAM caDhatAM je AgekUca karI zake che te jena hoya, jainettara hoya, puruSa hoya, strI hoya, koIpaNa bhavyAtmA tathA bhavyatAnA paripAkanA phaLarUpe mokSamAM kyAM to arihaMta thaI zake athavA siddha paNa thAya. jJAna, darzana, cAritra, tapAdi guNonA samUhAtmaka piMDanuM nAma ja Atmadravya che ane tenuM guNonuM astittva AtmA sAthe anaMtakALa sudhI rahevAnuM. tAtparya eTaluM ja ke ApaNe A carcA, vicAraNA, AlocanA, prarUpaNAnA aMte AtmA je cetana tattva che, zarIrAdi tene coMTelA karmo baMne jaDa che. jema lohacuMbaka lokhaMDanA kaNone AkarSI potAnI sAthe ekAkAra kare che tema kArmaNavargaNA AtmAnA pradezo sAthe je rAga-dveSa, kaSAyAdithI mohanIya 2010_03 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatava 2 25 paristhitimAM saMkrAnta thaI jAya che te badhuM AtmAnA nijaguNo upayoga ane cetanA eTale ke jANavuM ane jovuM kriyAnvita thatAM AtmA potAnI mULabhUta sthitimAM Ave che. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM ke A be guNo upayoga ane cetanA AtmAnA guNadharmo che nahIM ke jaDa acetana zarIra ke karmonA. Atmatara jaDa Tebala, khurasI, ariso, ghara, saMpatti vagere koInA nathI, AtmAnA ja nija dharmo che je sanAtana, zAzvata, saikAlika che. chadmasthano AtmA hoya ke tIrthakarono, AtmAnA guNo baMnemAM che ja, ekamAM anAvRta, jyAre bIjAmAM Avarita. bhaktAmaramAM AtmA viSe kahyuM che ke-dhUmADA vagarano ane telavihIna hovA chatAM paNa traNe jagatane pragaTa karanAro che. je jhaMjhAvAtathI olavAI na jAya tevo sakala jagatane prakAzita karanAro che (16) je rAhuthI grasita thanAro nathI ane ekI sAthe traNe lokane prakAzita karanAra che, jeno prakAza vAdaLothI DhaMkAnAro nathI ane jeno mahimA sUryane AMbI jAya tevo che (17) je haMmezA udita rahenAro tathA moharUpI mahA aMdhakArane naSTa karanAro che. jagatane apUrva Dhabe prakAzita karanAro, caMdrabiMba samAna che. tamArA mukharUpI caMdrathI zazi, agni tathA sUryanI kyAM jarUrata rahI che kema ke tamArA mukharUpI caMdrano zItala prakAza ja aMdhakArane naSTa kare tema che (19). kalyANa maMdiramAM paNa Ama kahyuM che -janmorUpI sAgarathI parAMDa-mukha hovA chatAM paNa tamArA Azritone tAraka hovAthI tAro cho. (28) vaLI yogya ja che ke tamo karmonA vipAkodaya vagaranA cho. (29) vizvezvara hoI lokonA rakSaka cho ane vizvano vikAsa karo cho. ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karanArA, phaMgoLI nAkhanAra vizvano vikAsa kare tevA zAzvata jJAnanA adhipati cho (30). atyAra sudhI vividha dRSTikoNathI AtmA viSayaka je vivecana, carcA, vigatAdi rajU karI che temAM sujJa vAcakagaNane punarukti doSa jaNAya to te mATe dilagirI sAthe kSamAprArthI chuM kemake koleja ke vyAkhyAnAdimAM zrotAgaNamAMthI ADuM avaLuM mana vicAromAM cAlI gayuM hoya to baMne vaktA vyAkhyAtA ke pATa para besI vyAkhyAna karanArA sAdhu bhagavaMto samajaNa vadhu paDe te mATe judI judI rIte etaviSayaka carcA rajU kare che jethI baMne jAtanA 2010_03 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha zrotAo jemAM eka varga tallInatAthI sAMbhaLe che bIjo varga jene viSayAMtaramAM mana cAlI gayuM che te baMne sArI rIte viSaya samaje te mATe punarukti jarUrI che tethI pharIthI atre punarukti doSa mATe kSamAprArthIne udAra dile samajazo. uparyukta lakhANanA saMdarbhamAM sArasaMkSepa rUpe Ama kahI zakAya ke jema eka dorI ke doraDuM ke dizAomAM pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa tathA cAre khUNAo virUddha rIte goThavAyelAM che tema saMsAra cakramAM nigodathI virUddha dizAmAM mokSa che je meLavavA mATe jaina dArzanika graMtho ke te saMbaMdhI lakhANAdimAM jenA upara khUba bhAra mUkAyo che te che upayoga. AtmAnI jJAna-darzanAtmaka paristhitine upayoga kahevAyuM che. je prApta karavA mATe anuSThAna ke dhyAnAdi dhArmika kriyAkalApo karatAM karatAM bhAvanirjarA tathA bhAvanA upara ghaNo bhAra mUkyo che je mATe navasmaraNanA 8mA smaraNa kalyANamaMdira smaraNano 38mo zloka TAMkI prastuta lakhANa samApta kare te A pramANe cheHAkarSitoDapi mahitoDapi nirIkSitokapi nUna na cetasi mayA vidhUtokasi bhakatyA | jAtoDasmi tena janabAMdhava ! duHkhapAtra yasmAt kriyA: phalatti na bhAvazUnyAH || 38 AtmA zabdanI vyutpatti je sArthaka che artha samajAve tevI che te A pramANe "ati aparAparaparyAyAnuM satata gacchati iti AtmA' arthAt niraMtara navanavA paryAyomAM je satata jato hoya te AtmA che. paryAya eTale zarIra ane satata eka janma pachI bIjA janmamAM, eka zarIra choDI bIjA zarIramAM je satata jAya che, Ave che te AtmA ja che. nigoda avasthAmAMthI bahAra nIkalI vyavahAra rAzimAM akalpita, atakarma janmamAMthI utkrAnti ane supuruSArtha karIne te ja nigodano eka ja AtmA chevaTe siddhazilA para mokSa pAmI potAnA svataHnA guNadharmalakSaNAdithI saMyukta ane zAzvata have sthira nivAsI banI rahe che. 2010_03 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA lekho --- - ----- --- - -- 2010_03 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama pRSTha 2 29 1. maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2. vittharasamo pUrI-AcArya padano Adarza 3. navakAramaMtramAM namo padano mahimA 4. nigoda 5. leyA 6. pudgala-parAvarta 7. agiyAra upAsaka-pratimAo 2 84 299 - 337 - -- 2010_03 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala mAnavajAti game teTalo bauddhika vikAsa sAdhe ane vaijJAnika paddhatithI tarkayukta vAta ja svIkAravAno Agraha rAkhe, to paNa saMsAramAM vakhatovakhata evI ghaTanAo banatI rahe che ke je keTalAka lokone zraddhAnA kSetra tarapha vALe che. jyAre potAnA jIvanamAM ja evI ghaTanAono anubhava thAya che tyAre keTalAye bauddhiko paNa zraddhAnuM AlaMbana levA lAge che. dareka vakhate AvI zraddhA te sAcI zraddhA nathI hotI. kyAreka emAM aMdhazraddhA, vahema, ajJAna, gatAnugatikatA, lAcArI paNa jovA maLe che. iSTa phlanI prApti ane aniSTano viyoga e sAmAnya mANasanI be mukhya jhaMkhanA hoya che. jyAre potAnI badhI ja gaNatarI UMdhI paDe ane pariNAma aNadhAryuM juduM ja Ave tyAre mANasa vicAra karato thaI jAya che. atizaya lAcArIno prasaMga jyAre AvI paDe che tyAre mANasa zraddhAprerita thaI game te vastu ka2vA tatpara thaI jAya che. jIvanamAM sAmAnya krame ke aNadhArI rIte banatI sArInarasI moTI ghaTanAonuM avalokana karatAM karatAM mAnavajAte tenI sAthe saMkaLAyelA keTalAka zubhAzubha saMketonI vicAraNA karI che. ApaNe tyAM jyotiSazAstra, svapnazAstra, zukanazAstra, nimittazAstra ityAdi e rIte racAyAM hatAM. mANasa navuM ghara karAvato hoya, navI dukAna leto hoya, navo dhaMdho cAlu karato hoya, dIkarA-dIkarInI sagAI ke lagnano prasaMga hoya, pravAse ke tIrthayAtrAe jato hoya, koI vidyArthI parIkSA ApavA jato hoya, kanyA sAsare jatI hoya, vahu prasUti mATe piyara jatI hoya, maMdirano zilAnyAsa ke anya utsava hoya, sAdhu-sAdhvInA vihAra hoya-evAM badhAM kAryo nirvighne ane khUba sArI rIte pAra paDe ema sau icchatA hoya che. e mATe divasa, prahara, coghaDiyuM jovAya che ane te vakhate thatA zubha zukanano vicAra paNa thAya che. eve vakhate koI zubha, pavitra vyakti ke vastunAM darzana thAya to potAnuM kArya sArI rIte siddha thaze evI zraddhA baMdhAya che. 'zukana joine re saMcarajo' jevI paMktio kyAreka samUhamAM gavAya che. potAnI dhArelI IcchAo, vicArelI yojanAo ke sevelA saMkalpo pAra na paDe tyAre mANasa atyaMta mUMjhAya che, bebAkaLo ane nirAza thaI jAya che. 2010_03 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jena dharmanA puSpaguccha potAnA kAryamAM vipna, aMtarAya, muzkelI, Apatti ityAdi na Ave e mATe mANasa sAvadha, saciMta rahe che. bIjI bAju potAnI icchA pramANe, ke dhAryA karatAM vadhAre sArI rIte potAnuM kArya pAra paDe che tyAre mANasa AnaMdathI gadagadita thaI jAya che. saphaLatA ke niSphaLatAnI AvI ghaTanAo jyAre bane che tyAre tenI sAthe kazIka sAMketika vastuo ke ghaTanAone joDI devAnuM mana keTalAka manuSyane thAya e kudaratI che. AvA saMketo mATe "maMgaLa' ke "amaMgaLa' zabda prAcIna kALathI prayojAto Avyo che. aneka peDhIonA lAMbA samayanA ekasarakhA anubhavane AdhAre keTalIka vastuo "maMgaLa" ke "amaMgaLa' tarIke gaNAvA lAge che ane pachI enI paraMparA cAlu thAya che. zubha prasaMge goLa, dhANA ke goLamizrita dhANA, dahIM, kaMsAra, lApasI, sukhaDI, peMDA, koparuM vagere khAvA-khavaDAvavAno rivAja che. A badhAM khAdyadravyone maMgalamaya mAnavAmAM Ave che. enI vaheMcaNImAM utsAhanuM, AnaMdollAsanuM vAtAvaraNa prasarI rahe che. potAnuM kArya pAra paDyAno, kAryamAM phateha meLavyAno emAM saMketa rahelo hoya che. AvAM maMgalone dravyamaMgala kahevAmAM Ave che. evA prasaMge je maMgalamaya stuti karavAmAM Ave che, navakAra maMtra vagere bolavAmAM Ave che tene bhAvamaMgala kahevAmAM Ave che. maMgala gaNAtI vastuonuM ke tevA jIvonuM potAnA kAryanA zubhAraMbhe anAyAsa sAkSAt darzana karavuM sauthI uttama gaNAyuM che. evuM maMgaladarzana anAyAsa zakya na hoya to tene sAmethI yojanApUrvaka maMgAvIne jovuM te paNa sAruM gaNAya che. paraMtu evI paNa jyAM zakyatA na hoya tyAM chevaTe tenI AkRtinuM darzana karavuM Avazyaka ane iSTa manAya che. udAharaNa tarIke mANasa koI zubha kArya mATe gharethI prasthAna karato hoya te vakhate ja barAbara acAnaka sAmethI gAya AvatI hoya ke hAthI Avato hoya to te sArA zukana gaNAya. gAya ke hAthI anAyAsa acAnaka na AvatAM hoya, paNa koI svajane ke mitre evI goThavaNa karI rAkhI hoya athavA pote jAte evI goThavaNa karAvI hoya ke barAbara te ja vakhate sAmethI gAya ke hAthI laI AvavAmAM Ave ane potAne sArA zukana thayA ema mANasa mAne ane manAve tevuM paNa banatuM AvyuM che. AvI paNa jyAre zakyatA na hoya tyAre phoTA ke citramAM gAya ke 2010_03 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2 3 1 hAthI ke anya maMgala vastunAM darzana karI mANasa saMtoSa meLave che ane prasthAna kare che. zubha maMgaLa zukana mATe dareka mANasanI zraddhA ekasarakhI na hoya. koIka zraddhALuo bhagavAnanA ke devadevInA ke potAnA vaDIlo ke svajanonA phoTAnAM darzana kare che. kyAreka phoTo ke AkRti na hoya tyAre temanA nAmano jayajayakAra uccArAya che. zubha prasaMga ke zubha kAryanI vAta na hoya to paNa keTalAka lokone maMgaLa AkRtionuM rojeroja savAranA UThIne ke anya samaye niyamita darzana karavAno rivAja hoya che ke jethI divasa sAro jAya. mahAbhAratanA droNaparvamAM lakhyuM che ke rAja darabAramAM jatAM pahelAM mahArAjA yudhiSThira svastika, vardhamAna, naMdyAvarta, jaLapUrNa kuMbha, agni, mALI, hAra, kuMkuma, dahIM, ghI, madha, mAlA, kanyA vagere mAMgalika dravyonAM ke vyaktinAM darzana karI letA. judA judA vAre koI judI judI vastu maMgalarUpa gaNAya che ene mATe eka lokokti pracalita cheH ravi tAMbUla, some darpaNa, maMgaLe dhANA dharaNInaMdana, budhe goLa, gurue rAI, zukravAre sarasava khAI, zanivAre vAvaDiMgA cAve to kALa kadI ghera nA Ave. lokajIvanamAM AvI vividha prakAranI mAnyatAo rahelI che. kyAMka enI sAthe dharmane sAMkaLavAmAM paNa Avyo che. maMgaLa' zabdano sAdo artha thAya che zubha, pavitra, pAparahita, vijJarahita. "maMgala' zabdamAM maM, ga ane la e traNa akSaro che. e akSarone anulakSIne maMgaLa' zabdanA judI judI rIte artha karAya che. maMgala athavA mAMgalya zabda judI judI rIte vyutpanna karavAmAM Avyo che. e zabdamAM "ma', "mA", "gala", "gAla" jevA zabdo rahelA batAvavAmAM Ave che ane te pramANe arthaghaTana karavAmAM Ave che. AvI bhinnabhinna vyAkhyAomAMthI nIcenI keTalIka vyAkhyAo juo : maM gAlayai bhavAo maMgalamihevamAi neruttA / (ma athavA mA eTale ke pApane je gALI nAkhe che te maMgala kahevAya che.) vizeSAvazyaka bhASya'mAM "maMgala' zabda samajAvatAM kahyuM cheH mAM gAlayati bhavAditi maMgalaM saMsArAdapanayatItyarthaH / 2010_03 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 32 jaina dharmanA puSpaguccha athavA mA bhUta zAstrasya galo vighno asmAditi / / mine bhavathI eTale ke saMsArathI dUra kare che eTalA mATe te maMgala che. athavA gala eTale vighna. zAstranA adhyayananA prAraMbhamAM amane vighna na ho mATe maMgala vaLI "vizeSAvazyaka bhASya'mAM kahyuM cheH maMgijjae'dhigammai jeNa hiyaM teNa maMgalaM hoI / ahavA maMgo dhammo taM lAi tayaM samAdatte / / [jenA dvArA hitanI mAgaNI karavAmAM Ave che ane prApti thAya che te maMgala kahevAya che. athavA "maMgala'no artha dharma thAya che ane e je dharma prApta kare che te maMgala kahevAya che.] "maMgala' zabdanI bIjI keTalIka vyAkhyAo nIce pramANe che: mA galo bhUditi maMgalam / jei gala arthAt vighnano nAza kare che te maMgala.] madyAnti hRSyanti aneneti maMgalam / [jenA vaDe prasannatA thAya te maMgala.] mahAnte pUjyante'neneti maMgalam / jeinA vaDe pUjA thAya che te maMgala.] lokajIvanamAM AvI mAMgalika vastuonI vibhAvanA atyaMta prAcIna kALathI jovA maLe che. samaya jatAM ene dharmakAryomAM paNa sthAna maLyuM. moTA dhArmika prasaMgomAM mAMgalika vastuonAM darzana anivArya manAyAM. vaidika, jaina ane bauddha prAcIna dharmagraMthomAM enA ullekho maLe che. jaina dharmamAM covIsa tIrthaMkara bhagavAnanAM lAMchano, temanAM prAtihAryo, tIrthakara bhagavAnanI mAtAne AvatAM coda (athavA soLa) svapno, devadevIonAM Ayudho, upakaraNo, vAhano vagere maMgaLamaya manAya che. te te vastunuM potAnuM ke tenI AkRtinuM darzana zukanavaMtu ane iSTa phaLanI prApti karAvanAra manAya che. Ama maMgala gaNAtI vastuonI yAdI ghaNI moTI thAya che. jena, bauddha ane vaidika paraMparAnI-ema traNe paraMparAnI kula vastuonI saMkhyA to ethI paNa vadhI jAya che. maMgala vastunA darzanamAM zraddhA duniyAnA anya dharmomAM ane AdivAsI jAtiomAM paNa jovA maLe che. 2010_03 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2 33 A badhI mAMgalika vastuomAM je vadhu vyApaka rIte pracalita rahI che emAMnI thoDIka A pramANe che : svastika, naMdyAvarta, kaLaza, vardhamAnaka (zarAvazakoruM), dIpaka, dhUpa, darpaNa, cAmara, chatra, akSatapAtra, ratnapAtra, dhvaja, sUrya, caMdra, nakSatra, bhadrAsana, matsyayugala, gaja, gAya, vRSabha, siMha, azva, kamaLa, puSpa, mALA, aMkuza, dhanuSya-bANa, goLa, dahIM, madha, vRkSa, kuMbha, agninI vALA, kanyA, rocanA (tilaka karavAnI sAmagrI), kaMku, zrIphaLa, nADAchaDI, ghI, hAra (rucaka), amuka pakSI ane teno avAja, akSata, phaLa, ghaMTanAda, bIjanI caMdrakalA, lADu, lADunuM pAtra (modakapAtra), vAcharaDA sAthe gAya, bALaka sAthe mAtA, zaMkha, cakra, rudrAkSa ityAdi maMgalamaya manAya che. A yAdI haju paNa moTI thaI zake. maMgala-mAnyatAmAM judA judA dharmo vacce dhArmika saMkucitatA rahI nathI. teomAM paraspara AdAnapradAna thatuM rahyuM che. sAkSAt maMgala vastuonAM darzana karavAM e eka vAta che ane jhINI najare joine koika rekhAomAM maMgaLa AkRtiono meLa besADavo e bIjI vAta che. AkAzamAM vAdaLAMomAM, pANInA taraMgomAM, vRkSanA pAMdaDAomAM, mATInA DhagalAomAM, Arasa vagere paththaranA paDamAM, kApelA hAthIdAMtamAM, hAthapaganI rekhAomAM zaMkha, cakra, kaLaza, svastika, dIpaka, naMdyAvarta ityAdi zubha AkRtio mANasa zodhI kADhe che. jene dharmanI mAnyatA pramANe tIrthakara paramAtmAnA aMgAgonI rekhAomAM AvI AkRtio jovA maLe che. temanA dehamAMthI nIkaLatA pudgala paramANuo dvArA AvI AkRtio racAya che. bauddha graMtha "lalitavistarAmAM varNana che ke tathAgata bhagavAna buddha mATe sujAtA jyAre khIra banAvavA dUdha ukALatI hatI tyAre dUdhanA UMcA AvatA UbharAmAM ene zrIvatsa, svastika, naMdyAvarta, pA vagere maMgala AkRtio nihALavA maLI hatI. tasmina thalvapi kSIraM zrIvatsa svastika nandyAvartapadma vardhamAnAdinI maMgalyAni saMdazyate sma / manuSyanA zarIramAM judI judI rekhAonI AkRtio jovA maLe che. puruSanA zarIramAM 32 uttama lakSaNo (vyaMjana) hoya che ane 80 nAnAM lakSaNo (anuvyaMjana) hoya che. A lakSaNo maMgalarUpa manAya che eTale enI dorelI AkRtinAM darzana paNa maMgaLarUpa kahevAya che. jaina dharmagraMtha "sthAnAMgasUtra'mAM 2010_03 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 234 tathA bauddha dharmagraMtha 'mahAvastu', 'mahAvyutpatti', 'arthavinizcayasUtranibaMdhana', 'lalitavistarA' vagere graMthomAM A badhAM lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che. ATalI badhI maMgaLa vastuo hoya to vakhata jatAM emAM pasaMdagI karavAnA prasaMgo paNa UbhA thAya. kaI maMgaLa vastu karatAM kai maMgaLa vastu caDiyAtI che eno nirNaya to loko pote ja anubhava dvArA karatA rahe che. vakhata jatAM ATha maMgala vastuonuM mAhAtmya vadhI gayuM. A AThanI saMkhyAne sthira karavAmAM jaina dharme mahattvano phALo Apyo che. alabatta, AThanI saMkhyA ja zA mATe ? vadhu ke ochI kema nahi ?-e vize judA judA tarka thaI zake, paNa nizcita kAraNa jANavA maLatuM nathI. pUrvakALanA lokonA anubhave ja emAM mahattvanuM kArya karyuM haze ! athavA eka mAnyatA pramANe devoe ja A AThanuM nirmANa karyuM haze. jaina dharmamAM aupapAtikasUtra, rAyapaselziyasUtra, AcAradinakara ityAdi prAcIna graMthomAM aSTa maMgalano je pramANe nirdeza maLe che te anukrame A pramANe che : (1) svastika, (2) zrIvatsa, (3) naMdyAvarta, (4) vardhamAnaka, (5) bhadrAsana, (6) kaLaza, (7) darpaNa ane (8) matsyayugala. 'suzrutasUtrasthAna'mAM dasa prakAranAM maMgala darzAvavAmAM AvyAM cheH strIputriNI savatsAgo varddhamAnaM alaMkRtA / kanyA matsyAH phalaM cAmaM svastikAn modakAH dadhiH / / A dasa maMgala che : (1) bALaka sAthe mAtA, (2) vAcharaDA sAthe gAya, (3) vardhamAna (zarAva-zakoruM), (4) alaMkRtA eTale zaNagArelI kanyA, (5) mInayugala, (6) phaLa, (7) cAmara, (8) svastika, (9) lADu ane (10) dahIM. :: 'viSNusmRti'mAM 'aSTamaMgala'no nirdeza che ane emAM AThamaMgala A pramANe gaNAvavAmAM AvyAM che : (1) pUrNakuMbha, (2) Adarza eTale ke darpaNa, (3) chatra, (4) dhvaja, (5) patAkA, (6) zrIvRkSa athavA zrIvatsa, (7) vardhamAna ane (8) naMdyAvarta. mAtra dharmagraMthomAM ja nahi, citrazilpAdi kalAomAM paNa aSTamaMgalane sthAna maLyuM hatuM. jaina dharmamAM prAcIna avazeSomAM ke kalAkRtiomAM 2010_03 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2 35 aSTamaMgalanuM rekhAMkana jovA maLe che. mathurAnA kaMkAlI TIlAmAMthI maLelA jaina AyAgapaTTImAM aSTamaMgalanI AkRti che. eTale Azare be hajAra varSa pUrve aSTamaMgalane jaina dharmamAM tathA zilpAdi kalAmAM vyavasthita rIte mahatvanuM sthAna maLI cUkyuM hatuM. koika AyAgapaTTamAM aSTamaMgalanI vacce tIrthakara bhagavAnanI AkRti kotaravAmAM AvI che. Abu delavADA, khajurAho vagere ghaNAM prAcIna jaina maMdiromAM aSTamaMgalanI AkRtinI kotaraNI thayelI che. prAcIna jena hastapratomAM paNa aSTamaMgalanuM citrAMkana jovA maLe che. aSTamaMgalano mahimA jena dharmamAM sauthI vizeSa che. pratyeka tIrthakaranA samayamAM ATha pratihAryanI jema aSTamaMgala hoya ja ema manAya che. maMgala vastuo to aneka hoya. zubha prasaMge mANase keTalI vastuonAM darzana karavAM joie ? mANase jema e viSayamAM vistAra karyo tema saMkSepa paNa karyo. ema karatAM karatAM ATha vastuo para te sthira thayo. e ATha vastuonAM sAkSAt darzanamAM paNa vAra lAge. eTale eka ja sthaLe eka sAthe AThe vastuonI AkRti AvI jAya evI yojanA thaI. e vyavahAru ane saraLa banI. AraMbhamAM kadAca mANasa AThe AkRtio svahaste dorato ke bIjA pAse dorAvato haze. paNa pachIthI to kotarelI ke dorelI AkRtivALA taiyAra maLatA pATalA ke pATalIno upayoga mANasa karavA lAgyo. jaina, bauddha ane brAhmaNa paraMparAnI keTalIka kalAkRtiomAM eka athavA vadhu mAMgalika AkRtio kotaravAmAM AvelI jovA maLe che. paraMtu A badhI mAMgalika AkRtiomAMthI phakta AThanI ja pasaMdagI karIne ene "aSTamaMgala tarIke pracalita karavAmAM ane ene pUjanIya gaNavAmAM jaina dharmano sauthI vadhu phALo che. prAcIna kALathI aSTamaMgalanI A paraMparA jaina dharmamAM vartamAna samaya sudhI jIvaMta ane pracalita rahI che ane Aje paNa jaina maMdiromAM "aSTamaMgala'nI dhAtanI pATalInI pUjA thAya che. tIrthakara bhagavAnanI pUjA karyA pachI aMte aSTamaMgalanI pUjA karavAno rivAja che. pratyeka zvetAmbara mUrtipUjaka jaina maMdiramAM aSTamaMgalanI pATalI avazya hoya ja che. moTAM pUjano vakhate paNa pATalApUjanamAM eka pATalA para aSTamaMgalanI ATha AkRtio cAMdInA patarAmAM dorelI hoya che ane enuM pUjana karavAmAM Ave che. brAhmaNa paraMparA karatAM jaina ane bauddha paraMparAmAM maMgala vastuonI 2010_03 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jaina dharmanA puSpaguccha AThanI saMkhyA savizeSa sthira thayelI che. AThano saMkhyAMka eTalo badho dRDha thaI gayo ke kyAMka sAta ke nava ke agiyAra maMgala AkRtio doravAmAM ke kotaravAmAM AvI hoya to paNa te "aSTamaMgala' tarIke ja oLakhAtI rahI. sAMcInA bauddha avazeSonA eka staMbhanA toraNo para paththaramAM kotarelI laTakatI mALAo jovA maLe che, e mALAomAM koikamAM nava maNakA che, to koikamAM agiyAra ke sAta che. dareka maNakA upara eka eka maMgalanI AkRti kotaravAmAM AvI che. u. ta. eka mALAmAM khaga, parazu, zrIvatsa, masyayugala, kamaLa, bhadrAsana, aMkuza, darpaNa ane vRkSa ema nava AkRtio che, bIjI eka mALAmAM vRkSa, puSpa, mALA, parazu, matsyayugala, kamaLa, bhadrAsana, zrIvatsa, khaga, darpaNa ane aMkuza ema agiyAra AkRtio che, to trIjI eka mALAmAM vacalA moTA maNakAmAM kamaLanA AkAre naMdyAvarta che, ane eka bAjunA traNa maNakAmAM matsyayugala, aMkuza tathA bhadrAsana che ane bIjI bAjunA traNa maNakAmAM khaga, darpaNa ane bhadrAsana che. Ama sAta maNakAnI A mALA "aSTamaMgala mALA" tarIke oLakhAya che. vaLI emAM bhadrAsana baMne bAju che. sAranAtha ane mathurAmAMthI kuzAnayuganA maLelA avazeSomAM bhagavAna buddhanI pratimAnI upara rAkhavAmAM AvatA corasa athavA vartuLAkAra chatramAM mAMgalika cihno kotaravAmAM AvelAM joi zakAya che. AmAMnA vartuLAkAra chatramAM ghaDiyALanA AMkaDAnI jema bAra AkRtio vartuLAkAre kotaravAmAM AvI che. emAM svastika, zaMkha, kaLaza, zrIvatsa, matsyayugala, naMdyAvarta, akSatapAtra, vardhamAna e ATha uparAMta cAra phUlapAMdaDI che. mathurAnA corasa chatramAM zaMkha, vardhamAnaka, kaLaza, zrIvatsa, akSatapAtra, svastika, matsyayugala ane naMdyAvarta ema ATha AkRtio che. jemaNe potAnA sikkAo para aSTamaMgala kotarAvyAM hoya evA rAjAomAM dakSiNanA jainadharmI pAMDya rAjAo che. AzcaryanI vAta to e che ke saurASTramAM jUnAgaDha pAse AvelI bAbA pyArAnI guphAmAM je kramamAM aSTamaMgala jovA maLe che e ja kramamAM dakSiNa bhAratanA A sikkAo upara aSTamaMgala jovA maLe che. e samaye rUDha thayelA krama anusAra svastika, zrIvatsa, naMdyAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, darpaNa ane matsyayugala e pramANe 2010_03 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2 37. aSTamaMgala che. prAcIna samayamAM mAtra dharmasthAnakomAM aSTamaMgala kotaravAno rivAja anukrame gharomAM paNa pravezyo hato. gharanA pravezadvAra para aSTamaMgala kotarAtAM ke cItarAtAM hatAM. mANaso potAnI priya kiMmatI vastu para aSTamaMgala kotarAvatA. be hajAra varSathI vadhu prAcIna evI eka talavAra maLI che ke jenI mUTha para aSTamaMgalanI ATha AkRtio doravAmAM AvI che. (alAhAbAdanA saMgrahasthAnamAM A talavAra che.) takSazilAmAMthI maLelI sonAnI eka prAcIna vIMTI upara paNa nava maMgala kotaravAmAM AvyAM che, jemAM naMdyAvarta be vAra che. bauddha dharma jyAM phelAyo evA dezomAM paNa aSTamaMgalano pracAra thayo che. aSTamaMgalanI tAMtrika upAsanA tibeTamAM haju sudhI pracalita che. bhUTAnanA rAjAe potAnA sikkA para aSTamaMgalamAMthI keTalIka AkRtio kotarAvI hatI. aSTamaMgalanI ATha AkRtio pratIkarUpa che. pratIka tarIke jenI gaNanA thAya tenuM arthaghaTana judA judA daSTikoNathI judI judI rIte thaI zake. AthI jaina, bauddha ane hiMdu dharmamAM A pratIkonAM arthaghaTana judI judI rIte thAya e saMbhavita che. chellA keTalAka samayathI zvetAmbara jaina paraMparAmAM aSTamaMgalano krama A pramANe rUDha thayo che. (1) svastika, (2) zrIvatsa, (3) naMdyAvarta, (4) vardhamAnaka, (5) kaLaza, (6) siMhAsana, (7) mInayugma ane (8) darpaNa. A ATha AkRtione kalAkAro vividha kalAtmaka rIte racatA hoya che. jena digaMbara paraMparAmAM prAcIna samayamAM be judA judA pravAho jovA maLe che. eka pramANe aSTamaMgala che : chatra, cAmara, dhvaja, svastika, darpaNa, kaLaza, vardhamAnaka ane siMhAsana. bIjA pramANe aSTamaMgala cheH suvarNakaLaza, vardhamAnaka, darpaNa, vIMjhaNa (paMkho), dhvaja, chatra, cAmara, svastika. vartamAna samayamAM zvetAmbara paraMparAmAM cAra cAranI joDImAM upara nIce ema ATha maMgala AlekhavAmAM AvyAM hoya che. evI aSTamaMgalanI pATalImAM uparanI hAramAM svastika, zrIvatsa, kaLaza ane bhadrAsana ane nIcenI hAramAM naMdyAvarta, vardhamAna, mInayugala ane darpaNa jovA maLe che. 2010_03 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 38 jaina dharmanA puSpaguccha vaDodarAnA eka zvetAmbara jaina maMdiranI jUnA vakhatI aSTamaMgalanI pATalImAM A krama judo che. emAM uparanI hAramAM darpaNa, bhadrAsana, kaLaza ane vardhamAnaka che ane nIcenI hAramAM mInayugala, zrIvatsa, svastika ane naMdyAvarta che. (Ano phoTo "jaina ArTa enDa ArkiTekTara khaMDa-3mAM chapAyo jaina zvetAMbara paraMparAmAM aSTamaMgalanA kramamAM kyAreka pheraphAra ajANatAM thato rahyo che, paraMtu ATha maMgala AkRtio be-aDhI hajAra varSathI eTale ke bhagavAna mahAvIra svAmInA samayathI enI e ja rahI che. A ATha maMgalanA vizeSArtha vize ApaNe joie: svastika : aSTamaMgalamAM sau prathama svastika hoya che. svastika (enA uparathI zabda Avyo che sAthiyo) eka uttama maMgala tarIke hajAro varSathI manAya che. jaina, bauddha ane vaidika e traNe paraMparAmAM arthAt samagra bhAratIya saMskRtimAM svastikanuM sthAna gauravavaMtu rahyuM che. svastika eTale zubha, maMgala ane kalyANakArI. je svasti arthAt bhaluM, AzIrvAdarUpa kare te svastika. svastikanI AkRti sarala, ramaNIya ane AlAdaka che. sAthiyo karavAnuM nAnA bALakane paNa AvaDe evuM che. svastika zubhecchAnuM, svAgatanuM pratIka che. svastika bhagavAna supArzvanAthanuM lAMchana che. svastikamAM prathama sIdhI UbhI lITI ane pachI adhavaccethI sIdhI ADI lITI hoya che. e vattAnI eTale ke vRddhinI nizAnI che. A UbhI-ADI maLIne cAra thayelI lITIne cheDe cAra pAMkhiyAM doravAmAM Ave che. eTale koipaNa cAra vastunA pratinidhi tarIke ene ghaTAvI zakAya. vaidika paraMparAmAM svastika cAra puruSArtha-dharma, artha, kAma ane mokSanA pratIka tarIke athavA cAra yuga-satya, tretA, dvApara ane kalinA pratIka tarIke gaNavAmAM Ave che. svastika zAMti ane sukhanuM pratIka che. jaina paraMparAmAM svastikane deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI e cAra gatinA pratIkarUpe paNa mAnavAmAM Ave che. jina maMdiromAM tIrthakara bhagavAnanI dravyapUjAmAM cokhAno sAthiyo karavAmAM Ave che. sAthiyA upara traNa DhagalI 2010_03 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 2 39 karavAmAM Ave che. traNa DhagalI te samyagu darzana, samyagu jJAna ane samyak cAritrarUpI traNa ratno che. enI upara ardhacaMdrAkAra AkRti karAya che te siddhazilA che ane tenI upara nAnI DhagalI te siddha bhagavaMto che. jIve e cAragatimAMthI traNa ratno vaDe nIkaLI mokSagati prApta karI siddhazilA para pahoMcI tyAM anaMta kALa mATe vizuddha AtmasvarUpe sthira thavAnuM che. svastikamAM pratyeka lITInuM pAMkhiyuM jamaNI bAju vaLe e sIdho svastika che ane te maMgaLarUpa che. pAMkhiyAM DAbI bAju vaLe to e UMdho svastika bane che ane te amaMgaLarUpa gaNAya che. (hiTalare A UMdho svastika potAnA cihna tarIke svIkAryo hato.). zrIvatsa : saMskRta zabda "zrIvatsa' eTale puruSanI chAtIno madhyabhAga. puruSane chAtInA madhyabhAgamAM, nAnA khADA jevA bhAgamAM jyAM thoDA vAMkaDiyA vALa Uge che e aMgane "zrIvatsa" kahevAmAM Ave che. sAmAnya mANaso karatAM mahApuruSonuM zrIvatsa zobhAyamAna ane pauruSa tathA puruSArthanuM pratIka manAya che. tIrthakaronI pratimAmAM A zrIvatsa cokaTa AkAre kalAtmaka rIte upasAvavAmAM AvyuM hoya che. hiMdu paraMparAmAM bhagavAna zrI viSNunA chAtInA e madhya bhAgane zrIvatsa kahevAmAM Ave che eTaluM ja nahi, zrIvatsa viSNunA lakSaNa" tarIke paNa oLakhAya che. zrIvatsa bhagavAna zItalanAthanuM lAMchana chAtImAM hRdaya raheluM che. tIrthakara bhagavAnanI dezanA emanA hRdayamAMthI skure che. eTale hRdaya athavA enA pratIka tarIke zrIvatsa dezanAnuM udgamasthAna che. AthI A pavitra aMgane maMgaLamaya mAnavAmAM Ave che. cokaTa ke hIrA jevI AkRtine kalAtmaka rIte zilpIo ane citrakAro vikasAvatA gayA ane samaya jatAM ene kamaLa ke anya phUla ke pAMdaDInA jevI AkRti apAI. eka nAnI ane eka moTI lAMbI pAMdaDI jevI AkRti paNa banAvAI che ane parAgayukta puSpa jevI AkRti paNa thaI che. lAMbA, TUMkA kiraNo sahita sUrya jevI AkRti paNa dorAI che. vastutaH kalAkAroe zrIvatsanI AkRtine judI judI rIte vikasAvI ane pachI enI paraMparA cAlI. 2010_03 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 40 jaina dharmanA puSpaguccha kyAreka to A zrIvatsa che ema oLakhI paNa na zakAya evI aTapaTI AkRtio dorAI che. "zrIvatsa' e manuSyanA eka zubha aMgalakSaNa tarIke manAya che. eTale maMgala vastuomAM enI gaNanA thavA lAgI, eTaluM ja nahi vakhata jatAM aSTamaMgalamAM paNa ene sthAna maLyuM che. naMdyAvarta : naMdyAvarta e svastikanuM ja vadhu vikasita ane kalAtmaka svarUpa che. naMdyAvartanI AkRti boddha ane jaina paraMparAmAM jeTalI jovA maLe che eTalI brAhmaNa (hiMdu) paraMparAmAM jovA maLatI nathI. bauddha paraMparA karatAM jaina paraMparAmAM te vizeSa jovA maLe che. jene paraMparAmAM te sunizcitapaNe, anivAryarUpe adyApi paryata satata jovA maLe che. aranAtha bhagavAnanuM e lAMchana che. naMda athavA naMdi sAthe Avarta zabda joDAtAM naMdAvarta athavA naMdyAvarta zabda thAya che. naMda athavA naMdi zabda AnaMdanA arthamAM che. Avarta zabdanA vaLAMka, vartuLa, vamaLa, pharIthI AvavuM ityAdi artho thAya che. naMdyAvarta sukhanA AvartanarUpe che. sAthiyo cAra gatino sUcaka che tema naMdyAvarta paNa cAra gatino sUcaka che. naMdyAvartamAM pratyeka gatinuM pAMkhiyuM aMdara vaLAMka laI pachI bahAra nIkaLe che. cAra gatirUpa saMsAra Avarta eTale ke vamaLothI bharelo che. emAMthI nIkaLavuM duSkara che. nadI ke samudranA pANImAM vamaLamAM phasAyelo mANasa DUbI jAya che. koIka ja bhAre baLa vAparI emAMthI bahAra nIkaLI zake che. tevI rIte saMsAranA A vamaLomAM na phasAtAM sAvadhAna banI bahAra rahevuM joie ane jo phasAyA to jabaro puruSArtha ane parAkrama karI emAMthI bahAra nIkaLavuM joie. naMdyAvartano artha bIjI rIte paNa ghaTAvAya che. naMdyAvartamAM pratyeka lITI kendrathI bahAra nIkaLe tyAM sudhImAM emAM nava khUNA Ave che. navano AMka nava nidhino sUcaka che. navano AMka akSaya manAya che kAraNa ke ene game teTalAthI gaNavAmAM Ave to AvelA javAbano saravALo pharI nava thaI jAya che. AthI naMdyAvartane akSaya nidhinA pratIka tarIke paNa mAnavAmAM Ave che. naMdyAvarta sukhasamRddhinA AvAsa tarIke paNa oLakhAya che. naMdyAvartanI 2010_03 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 241 AkRtine 'sarvatobhadra' paNa kahevAmAM Ave che. cAre bAjuthI eka sarakhI suMdara kalAtmaka A maMgala AkRti gamI jAya evI che. vardhamAnaka-zarAvasaMpuTa H 'aSTamaMgala'mAM eka maMgala te vardhamAna athavA vardhamAnaka che. eno artha thAya che ke je vRddhi pAme che athavA je vRddhi kare che te. vardhamAnaka eTale nAnA ke moTA koDiyA jevuM mATInuM vAsaNa (pachIthI e dhAtunuM paNa thayuM). ene mATe bIjo saMskRta zabda che 'zarAva'. A zarAvanA khADAmAM cIjavastuo, khAdyapadArtho mUkI zakAya. jo khAnArane moDuM thAya to zarAva para bIjuM zarAva DhAMkavA mATe vaparAya che. Ama, eka zarAva upara bIjuM zarAva goThavavAmAM Ave che tyAre te zarAvasaMpuTa bane che. kyAreka 'zarAva saMpuTa'ne badale phakta 'saMpuTa' zabda vaparAya che. saMpuTa thavAthI vastu surakSita bane che. upara nIce ema baMne bAjuthI ene rakSaNa maLe che. upara nIcenA zarAva khasI na jAya eTalA mATe ene nADAchaDIthI bAMdhavAmAM Ave che. (zarAva parathI 'sAvalAM' zabda AvelA che.) lagnavidhimAM zarAva saMpuTano upayoga maMgalakriyA tarIke thAya che. vardhamAnakanI yaMtramAM dorelI AkRti taMtravidyAnI sAdhanAmAM paNa upayogI manAya che. kaLaza : bhAratIya saMskRtimAM kaLazanuM mahattva TheTha prAcIna kALathI jovA maLe che. kuMbha mallinAtha bhagavAnanuM lAMchana che. jaLathI bharelo kuMbha e jIvananI pUrNatAnuM pratIka che. jaLa jIvananirvAhanuM mahattvanuM sAdhana che. hiMdu dharma pramANe jaLanA devatA varuNano kaLaza sAthe avinAbhAva saMbaMdha che. ghare ghare kuMbha hoya che. jaLane jIvana tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. jaLa zuddhinuM paNa pratIka che. jaLasnAnathI mANasa vizuddha bane che. beDuM bharIne sAmethI AvatI panihArI zukanavaMtI manAya che. tIrthaMkara bhagavAnanA janma samaye snAtra mahotsava devo kare che, tyAre teo vividha jAtinA kaLaza bharIne bhagavAnane meru zikhara para snAna karAve che. Ama kaLaza e vizuddhi ane paripUrNatAnuM pratIka che. koipaNa kArya pUrNa thAya eTale kaLazanI sthApanA karavAmAM Ave che. maMdiranuM zikhara baMdhAI rahe tyAre enA para kaLaza caDAvavAmAM Ave che. 2010_03 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 242 jUnA vakhatamAM lahiyAo pothI (hastaprata) pUrI lakhAI jAya tyAre chelle kaLazanI AkRti doratA. kaLaza e puruSArtha ane pUrNAhutinuM paNa pratIka che. AthI kaLazane aSTamaMgalamAM sthAna avazya maLe ja e svAbhAvika che. emAM kaLazanI AkRti judI judI rIte, kyAreka AMkho sAthe, jANe manuSyanI mukhAkRti hoya evI rIte doravAmAM Ave che. zubha prasaMge sAcA kaLazanI sthApanA thAya che. evA kaLaza upara nakazIkAma thAya che. cAMdInA ke sonAnA kaLaza paNa banAvavAmAM Ave che. suvarNa kaLaza samRddhinuM pratIka banI rahe che. mAnavadehane ghaTa athavA kuMbha tarIke oLakhAvAya che. e AtmajyotithI sabhara che. eTale ghaTaghaTamAM arthAt rageragamAM bhagavAnano vAsa che ema kahevAya che. bhadrAsana : tIrthaMkara paramAtmA siMhAsana para besI samavasaraNamAM dezanA Ape che. sabhAmAM mukhya Asana e prabhutAnuM dyotaka che. vaLI Asana e sthiratAnuM pratIka che. mANasa jyAM sudhI Asanabaddha na thAya tyAM sudhI AdhyAtmika pragati sAdhI zakato nathI. AsananI sthiratAthI kAyAnI sthiratA prApta thAya che ane kAyAnI sthiratAthI dhyAnanI sthiratA vadhe che. uccatama dhyAna vaDe eTale ke zukaladhyAna vaDe ja jIva kevaLajJAna pAme che ane mokSagati meLavI zake che. A arthamAM AsananuM-bhadrAsananuM mahattva che. eTale ene aSTamaMgalamAM sthAna apAyuM che. digaMbara paraMparA pramANe tIrthaMkaranI mAtAne AvatAM svapnomAM eka svapna siMhAsananuM che. matsyayugala : mIna athavA matsya eTale mAchalI. mastyayugala, mInayugma, athavA mInamaithuna eTale be mAchalI. maMgalamAM A baMne mAchalIo paraspara sanmukha hoya che. (kyAreka baMne mAchalI paraspara vimukha paNa batAvAya che.) A baMne mAchalIone nara ane mAdAnA yugala tarIke gaNavAmAM Ave che. mInayugala sukhanuM pratIka che. prAgaitihAsika kALathI janajIvanamAM mAchalInuM mahattva svIkArAyeluM che. jaLacaramAM te agragaNya che. pANImAM taravAnI ane A kinArAthI sAmA 2010_03 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 243 kinArA sudhI tarI javAnI zakti enAmAM rahelI che. mAchalIne pANImAM taratI jovI e rasano viSaya banI zake che. mAchalI buddhizALI prANI che. enA ghaNA prayogo Adhunika vaijJAnikoe karelA che. (koika mAchalIdharamAM plAsTikanA motI jeTalA nAnA daDAthI mAchalIone ramata ramatI joine Azcaryamugdha thaI javAya che.) ApaNI bAra rAziomAM eka rAzi te mIna rAzi che. bhagavAna viSNunA avatAromAM eka avatAra te matsyAvatAra che. aDhAra purANomAM eka purANanuM nAma matsyapurANa che. Ama ApaNAM sAMskRtika vArasAmAM matsyanuM sthAna mahattvanuM raheluM che. digaMbara paraMparA pramANe tIrthaMkaranI mAtAne AvatAM svapnomAM eka svapna mInayugalanuM che. kAmadevane sAmAnya rIte 'makaradhvaja' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. makara eTale magara. paNa keTalIka vAra kAmadevane mIna-dhvaja' tarIke paNa oLakhAvavAmAM Ave che. joke emAM kyAreka eka ja mIna (mAchalI) hoya che, to kyAreka mInayugala paNa hoya che. jinezvara bhagavaMta AgaLa kAmadeve potAno dhvaja nIce mUkI dIdho evo artha paNa A maMgalano ghaTAvavAmAM Ave che. sAmudrika zAstra pramANe zarIranA judAM judAM aMgomAM rekhAonI AkRtiono bhAsa thAya che. e rIte mANasanA hAthanI chellI TacalI AMgaLInI nIce hatheLInI kinAra pAse matsyanI AkRti hoya to te mANasa atyaMta zubha lakSaNavALo bhAgyazALI manAya che. jenI baMne hatheLImAM matsyanI AkRti hoya te vaLI mahAbhAgyazALI manAya che. AvI baMne hatheLI aDoaDa rAkhavAmAM Ave to matsyayugala jovA maLe. A yugalamAM eka nara ane eka mAdA ja hoya evuM anivArya nathI; paNa yugala hovAthI tema mAnavAnI paraMparA che. e lakSamAM rAkhavAnuM che ke pANImAM taratI jIvatI mAchalI e maMgaLarUpa che. marelI mAchalI maMgaLarUpa nathI. te apazukana gaNAya che. eTale ja mAchImA2 ke mAchImAraNa rastAmAM sAme maLe, mAchalAM sAthe ke mAchalAM vagara te apazukana gaNAya che. jo ke have A lokamAnyatA paNa ghasAI javA AvI che. darpaNa : aSTamaMgalamAM darpaNa (arIso) e paNa eka maMgaLa vastu manAya che. 2010_03 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 244 kudaratanI kevI karAmata che ke mANasa AkhI duniyAnA mANasonA caherA joI zake che, paNa potAno cahero joI zakato nathI. jyAre kAca ke darpaNanI zodha nahotI thaI tyAre mANasa kUvA ke taLAva ke nadI sarovaranA zAMta jaLamAM potAnuM pratibiMba joto. kAca ane darpaNanA pratibiMbe mANasane potAnI jAtane oLakhavAnuM zIkhavyuM. potAnA hRdayarUpI darpaNamAM bhagavAnanA pratibiMbane mANasa nihALato thayo. darpaNamAM bhagavAnanAM darzana karavAnI prathA jaina ane hiMdu maMdiromAM che. jainomAM darpaNa-pUjAno dUho bolAya che : prabhudarzana karavA bhaNI, darpaNapUjA vizALa; AtamadarpaNathI jue, darzana hoya tatkALa. keTalAMka maMdiromAM raMgamaMDapomAM ke tenI bahAra evI rIte vizALa arIso rAkhavAmAM Ave che ke game teTalI bhIDamAM paNa bhagavAnanAM darzana thAya ane pAchA pharI nIkaLatI vakhate paNa darzana thAya. darpaNa Atmadarzana mATe che. AthI darpaNanI eka maMgalamaya vastu tarIke gaNanA thavA lAgI ane aSTamaMgalamAM ene sthAna maLyuM. devo jyAre tIrthaMkara paramAtmAnA janma samaye emane snAtra mahotsava mATe lai jAya che tyAre teo jema cAmara, paMkho vagere dhAraNa kare che, eno upayoga kare che tema darpaNano paNa upayoga kare che. jina maMdiromAM aSTaprakArI pUjAnAM ATha dravyone paNa aSTamaMgala dravya kahevAmAM Ave che. jala, caMdana, puSpa, dhUpa, akSata, naivedya ane phaLane zvetAMbara paraMparAmAM maMgala tarIke mAnavAmAM Ave che. digaMbara paraMparAmAM jinamaMdiranAM aSTa maMgaladravya tarIke jhArI, kaLaza, darpaNa, cAmara, chatra, dhvajA, dhUpa tathA dIpanI gaNanA thAya che. (koIka zaMkha, vIMjhaNo vagere sahita enI judI rIte gaNanA kare che.) vastutaH jinamaMdiranAM u5ka2No maMgalarUpa che ane te jinapratimAnA parivArarUpa manAya che. aSTamaMgalanI AkRtionI dravyathI pUjA karavI te dravyapUjA che ane enA tAtparyanuM ciMtana karavuM ane te pramANe bhAvanA bhAvavI te bhAvapUjA che. aSTamaMgalanI dravyapUjA mANasanA vighnono vinAza kare che ane ene saphaLatA ke vijaya apAve che e eno vyavahAru artha che. paraMtu jarA UMDo vicAra karIe to jaNAze ke manuSyanA jIvanamAM je kaMI thAya che te enAM zubhAzubha 2010_03 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 245 karmone AdhAre thAya che. aSTamaMgala to emAM nimitta mAtra che. dhAro ke parIkSAmAM prathama naMbare AvavA mATe be tejasvI vidyArthIoe aSTamaMgalanI pUjA karI, to bemAMthI eka ja vidyArthI prathama naMbare Avaze, bIjo nahi. adAlatamAM kesa cAlato hoya ane vAdI tathA prativAdI baMnee aSTamaMgalanAM darzana karyA hoya to bemAMthI eka kesa jItI jaze, ane bIjo hArI jaze. eno artha e che ke aSTamaMgalathI iSTa phalanI prApti thaze ja evuM anivArya nathI. alabatta, eno artha e nathI ke aSTamaMgalanI pUjAnI AvazyakatA nathI athavA enI avagaNanA karavI, paNa aSTamaMgala sarvasva che ema na mAnatAM enI sAthe zubhAzubha karma paNa joDAyelAM che ema samajavuM joie. cha khaMDanA dhaNI subhUma cakravartIe sAtamo khaMDa upara jIta meLavavA mATe aSTamaMgalanAM bahu bhAvathI darzana karyA hatAM ane dahIM vagere maMgala zukanavaMta dravyo ArogyAM hatAM, tema chatAM e sAtamA khaMDane jItI na zakyo ane samudramAM DUbIne marI gayo ane naraka gayo. A aSTamaMgalanI pUjA jIvane bhautika sukho tarapha na AkarSatAM, mokSamArga tarapha lai jAya to enI vadhu sArthakatA gaNAya. eTale prasthAna ke saphara, nirvighna pUrNAhutinA pratIta tarIke enI pUjA karavA sAthe mokSamArgamAM e AlaMbana banI rahe, zuddha AtmasvarUpanI sanmukha thavAmAM ane emAM sthiratA meLavavAmAM e sahAyabhUta bane e vadhu jarUrI che. mahAmaMgala : "aSTamaMgala'mAM je ATha maMgalAkRtio che te bhautika ane AdhyAtmika ubhayarUpe sahAyabhUta che. paraMtu A ATha maMgala karatAM caDiyAtAM maMgalamahAmaMgala te AdhyAtmika maMgala che. eTalA mATe A AdhyAtmika maMgalone jIvanamAM vadhu caDiyAtuM sthAna ApavuM ghaTe. navakAramaMtramAM paMcaparameSThi-arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra karavAmAM Ave che. A pAMca vakhata namaskArane sarva maMgalomAM prathama maMgala tarIke oLakhAvavamAM AvyA che. paMcaparameSThine vaMdana-namaskAra e sarvocca maMgala che. eTale ja navakAramaMtranuM chelluM pada che : maMgalANAM ca savvasi paDhamaM havaI maMgala. navakAramaMtramAM arihaMta ane siddha te deva, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu 2010_03 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jaina dharmanA puSpaguccha te guru ane yulikAnAM cAra pada te dharma-ema deva, guru ane dharma e traNa tattva rahelAM che. emAM sAcI zraddhA te samyagdarzana. e ja sarvottama maMgala. dharmatIrtha pravartanAra sarvajJa, sarvadarzI, vItarAga, aSTa prAtihArya ane cotrIsa atizayayukta, samavasaraNamAM birAjamAna thaI dezanA ApI aneka jIvone dharma pamADanAra arihaMta bhagavAna, AThe karmano kSaya karI ATha sarvocca guNa pragaTAvanAra, deharahita, vizuddha AtmasvarUpa, lokAgre siddhazilAnI uparanA bhAgamAM anaMta kALa mATe birAjamAna, niraMtara svasvarUpamAM ramaNa karanAra siddha bhagavAna, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra e paMcAcAranuM pAlana karanAra, pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana karanAra, chatrIsa guNothI zobhatA, gacchanA nAyaka evA AcArya bhagavaMta, aMga ane upAMga pote bhaNe ane bIjAne bhaNAve tathA karaNasittarI ane caraNasittarInuM pAlana karanAra, paccIsa guNothI yukta evA upAdhyAya mahArAja ane paMcamahAvrata, pAMca samiti, traNa guptinuM pAlana karanAra, sattAvIsa guNothI zobhatA sAdhu mahArAja-A paMcaparameSThine haMmeza namaskAra karavA e sarvotkRSTa dharmamaMgala che. sarva pApano kSaya karanAra te mahAmaMgala che, parama maMgala che. mANasa jo bhAvapUrvaka mAtra navakAramaMtranuM ja AlaMbana ke zaraNa le to emAM badhAM maMgala AvI jAya che. navakAra maMtramAM paMca parameSThine karAtA namaskAranuM-navakAramaMtranuM judI rIte vargIkaraNa karIne cAra maMgala darzAvavAmAM Ave che. emAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNeno vizALa arthamAM sAdhu'mAM samAveza karavAmAM Ave che, ane navakAramaMtranI cUlikAnI cAra paMkti "dharma'nI sUcaka bane che. A rIte navakAramaMtrane cAra maMgalamAM paNa darzAvI zakAya-arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma. eTalA mATe "cattArI maMgala'nI prArthanA karAya che : carAri maMgala, arihaMtA maMgala, siddhA maMgala, sAhU maMgala, kevalI paNato dhamo maMgalam | vartamAna avasarpiNIne lakSamAM rAkhI keTalAka cAra maMgala nIce pramANe bole cheH maMgala bhagavAna vIro, maMgala gautama prabhu ! maMgala dhUlibhadrAghA, jaina dharmostu maMgalam II 2010_03 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala, aSTamaMgala, mahAmaMgala 247 arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma e cAre maMgalano vizALa arthamAM ekamAM ja samAveza karavo hoya to te dharmamAM ja karavo paDaze. eTalA mATe ja kahevAyuM che : dhammo maMgalaM ukkiTTo ahiMsA, saMjamo, tavo / Ama utkRSTa maMgala, mahAmaMgala te dharma che. enI ArAdhanA ahiMsA, saMyama ane tapa dvArA karavAnI che. jIvane saMsAranA paribhramaNamAMthI choDAvI mokSagati mAtra dharma ja apAvI zake. eTalA mATe dharmane sarva maMgalomAM prathama maMgala, sarvotkRSTa maMgala tarIke svIkAravAmAM Avyo che. enuM vismaraNa na thAya eTalA mATe rojerojanI prArthanAmAM, dharmakriyAomAM zubha avasare bolAya che : sarva maMgala mAMgalyuM, sarva kalyANa kAraNuM; pradhAnaM sarva dharmANAM, jainaM jayaMti zAsanam. 2010_03 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tisthayamo sUra-AcAryapadano Adarza anAdisiddha, zAzvata evA navakAra maMtramAM ApaNe arihaMta bhagavAna ane siddha paramAtmA pachI "namo AyariyANaM' bolI AcArya bhagavaMtone namaskAra karIe chIe. siddhazilA upara birAjamAna azarIrI siddha paramAtmAo sarvane mATe haMmezAM najare pratyakSa na joI zakAya evA, parokSa ja rahevAnA. carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachI ApaNe mATe arihaMta bhagavAna paNa parokSa ja che, kAraNa ke tIrthakaronuM vicaraNa sarva kSetre, sarva kALe niraMtara hotuM nathI. eTale hAla ApaNe mATe to paMca parameSThimAMthI AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNa ja pratyakSa rahevAnA. e traNamAM sarvocca pade AcArya bhagavaMta che. jinazAsanamAM AcAryapadano mahimA ghaNo moTo che. tIrthaMkara paramAtmAnA virahakALamAM, emanI anupasthitimAM zAsananI dhurA vahana kare che AcArya bhagavaMto. Avo virahakALa avasarpiNImAM uttarottara ocho thato jAya che, paraMtu pahelA traDhaSabhadeva ane bIjA ajitanAtha vacceno ke e pachInA tIrthakaro vaccenA AMtarAnA kALano jyAre vicAra karIe chIe tyAre samajAya che ke aho, AcArya bhagavaMtoe pATaparaMparA calAvIne jinazAsananI rakSAnuM kArya, kSetra ane kALanI dRSTie keTaluM bhagIratha karyuM che ! eTale ja AcArya bhagavaMtoe tIrthaMkara paramAtmAnA pratinidhi tarIke temanI AjJA anusAra kArya karavAnuM hovAthI teone tIrthakara samAna gaNavAmAM Ave che. eTale ja gacchAcAra prakIrNakamAM kahyuM che : tityayarasamo sUrI, samma no niNamayaM payArDa I jeo jinamArgane-jinamatane samyaka prakAre prakAzita kare che evA sUri eTale ke AcArya bhagavaMta tIrthaMkara paramAtmA samAna che. Ama AcArya bhagavaMtane tIrthakara jevA gaNavAmAM AvyA che. emAM AcArya padano sarvocca Adarza batAvavAmAM Avyo che. zrI ratnazekharasUri mahArAje "sirisirivAla kahA' (zrI zrIpAla kathA)mAM kahyuM che : atthamie jiNasUre kevali caMde vi je paIvuvva / payaDaMti iha payatthe te Ayarie namasAmi / / jinezvara bhagavAnarUpI sUrya ane kevaLajJAnIrUpI caMdra jyAre AthamI jAya che tyAre je dIpakanI jema prakAze che te AcArya bhagavaMtane namaskAra karuM chuM. 2010_03 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 49 tirasamo sUra-AcAryapadano Adarza zrIpAlarAsa'mAM upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM cheH aFmiye jinasUraja kevaLa, caMde je jagadIvo; bhuvana padAratha prakaTana-paTu te, AcAra ciraMjIvo. sUrya AthamI jAya ane caMdra paNa AkAzamAM na hoya evA aMdhakAramAM dIvo prakAza pAthare che ethI ApaNe kyAMya bhaTakAI paDatA nathI. tevI rIte tIrthakara bhagavAnarUpI sUrya nathI ane kevaLajJAnIo rUpI caMdra nathI tyAre mokSamArgamAM dIvo banIne prakAza pAtharanAra te AcArya bhagavaMto che. teo ja jinazAsanane avicchinna TakAvI rAkhe che. eTale temano upakAra jevo tevo nathI. sUrya ane caMdra eka eka che, paraMtu dIvA aneka hoI zake che, vaLI eka dIvAmAMthI bIjA aneka dIvA pragaTI zake che. eTale AcArya mATe dIvAnI upamA yathAyogya ja che. kahyuM che : jaha dIvA dIvasayaM paippaI so a dippaI dIvo / dIvasamA AyariyA dippaMti paraM ca dIvaMti / / jema eka dIvo seMkaDo dIvAne pradIpta kare che ane svayaM pradIpta rahe che tema dIvA jevA AcArya bhagavaMto pote jhaLahaLe che ane bIjAne paNa prakAzita kare che. eTalA mATe AcArya bhagavaMto jaina zAsananA jyotirdhara che. arihaMta bhagavaMto zAsananA nAyaka che. caturvidha saMghanI sthApanA teo kare che ane dezanA Ape che. emanA gaNadhara bhagavaMto e dezanAne dvAdazAMgImAM gUMthI le che, paNa pachI arihaMta bhagavAnanA virahakALamAM emanI AjJA mujaba zAsananuM sukAna AcArya bhagavaMto ja saMbhALe che. jaina zAsanamAM tIrthaMkara paramAtmAnI anupasthitimAM AcAryanI padavI UMcAmAM UMcI che. eTale zAsananI dhurA vahana karanAra AcAryanI pasaMdagInuM dhoraNa paNa UMcAmAM UMcuM hovuM ghaTe. mAtra uMmaramAM moTA hoya tethI ke mAtra dIkSAparyAyamAM moTA hoya tethI AcAryapadane pAtra nathI banI zakAtuM. AcAryapada mATenI yogyatAnAM dhoraNo bahu UMcA ane kaDaka rAkhavAmAM AvyAM che. alabatta, dezakALa anusAra emAM nyUnAdhikatA jovA maLe che, to paNa Adarza to UMcAmAM UMco hovo ghaTe che. eTale ja zrI padmavijaya mahArAje kahyuM che ke zuddha prarUpaka guNa thakI je jiNavara sama bhAkhyA ." 2010_03 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 jaina dharmanA puSpaguccha 'AcArya' zabdanI vyAkhyA vividha rIte ApavAmAM AvI che ane AcAryanAM lakSaNo paNa judI judI rIte darzAvavAmAM AvyAM che. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrie AcAryanAM lakSaNo mATe pUrvAcAryanuM nIce pramANe avataraNa TAMkyuM cheH paMcavihaM AcAraM AyaramANA tahA prabhAsaMtA / AyAraM daMsaMtA AyariyA teNa vuccaMti / / AcArya paMcavidha AcArane AcaranArA tathA tene prakAzanArA tathA te AcArone darzAvanArA (upadeza ApanArA) hovAthI teo AcArya kahevAya "AcArya' zabdanI vyAkhyA nIce pramANe paNa karavAmAM Ave che ? A maryAdayA carantIti AcAryAH / jeo maryAdApUrvaka vicare che te AcArya. x x x AcAreNa vA carantIti AcAryAH / jeo AcAranA niyamAnusAra vicare che te AcArya. x x x paMcasvAcAreSu ye vartante parAMzca vartayanti te AcAryAH / paMcAcAranuM jeo pote pAlana kare che ane bIjA pAse karAve che te AcArya. x x x AcArAH yatra rUcirA: AgamA zivasaMgamAH / AyopAyA gatApAyA AcAryaM taM vidurbudhAH / / jyAM AcAra suMdara che, Agamo ziva (mokSa)no saMga karAvI ApanAra che, Aya (lAbha)nA upAyo che ane apAyo (nukasAna) cAlyAM gayAM che temane paMDito "AcArya' kahe che. XXX AcAro jJAnAcArAdi paMcadhA A-maryAdayA vA cAro vihAra AcArastatra svayaM karaNAt prabhAvaNAt prabhASaNAt 2010_03 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 5 1 sthirasamo pUrI-AcAryapadano Adarza pradarzanAccetyAcAryAH / jJAnAcAra vagere pAMca prakAranA AcAranuM tathA cAra eTale vihArarUpI AcAranuM jeo svayaM pAlana kare che ane karAve che tathA te vize upadeza Ape che te AcArya. x x x Acaryate sevyate kalyANakAmairityAcAryaH / kalyANanI kAmanA karavAvALA dvArA jemanI sevA thAya che te AcArya. X X X bhagavatI sUtranI TIkAmAM kahyuM che : A iSad aparipUrNAH cArAH herikA ye te AcArA: cAra kalpA ityarthaH / yuktAyukta vibhAganipuNAH vineyA: atasteSu sAdhavo yathAvacchAstrArthopadezakatayA DratyAvaryAdA zrI abhayadevasUrie "AcAra' zabdamAM rahelA "cAra' zabdano artha "cAra puruSa" eTale ke jAsUsa evo artha karIne kahyuM che ke jaina zAsananI rakSA mATe jAsUso rUpI sAdhuone je niyaMtrita rAkhe te AcArya. jema jAsUso yogyAyogyanuM vibhAjana karavAmAM nipuNa hoya che tema sAdhuorUpI jAsUso paNa saMyamanA pAlanArthe yogyayogyanuM vibhAjana karavAmAM nipuNa hoya che. AvA ziSyone je upadeza Ape, ekatrita-niyaMtrita rAkhe te AcArya. AcArya bhagavaMtanuM svarUpa ApaNA zAstragraMthomAM vigate varNavAyuM che. mahAnizIthasUtramAM kahyuM che ke aDhAra hajAra zIlAMganA dhAraka ane chatrIsa prakAranA AcAronuM ahorAtra pAlana karavAmAM jeo apramatta rahe che te AcArya che. sarva jIvonuM hita Acare te AcArya. jeo jIvonI rakSA kare ane AraMbha-samAraMbha kare nahi, karAve nahi tathA tenI anumodanA kare nahi te AcArya. jeo potAnA manane kaluSita kare nahi te AcArya. AvazyakasUtramAM, "paMcidiyasUtra'mAM AcArya mahArAjanA 36 guNono spaSTa nirdeza che. ene anusarIne zrI ratnazekharasUrie chatrIsa chatrIsI kevI rIte thAya te darzAvyuM che. zrI abhayadevasUri mahArAje jaNAvyuM che ke jeo sulakSaNothI yukta hoya, sUtra ane artha sahita jinapravacananA jANakAra hoya ane ziSyone te samajAvI 2010_03 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 2 jaina dharmanA puSpaguccha zakanAra hoya, gacchanA AdhArastaMbha hoya ane gacchanI nAnI nAnI prakIrNa javAbadArIo (je ziSyoe upADI levAnI hoya che)thI mukta hoya tevA AcArya hovA joie. zrI bhadrabAhu svAmIe "namaskAra niryukti'mAM kahyuM che ke jJAnAcArAdi paMcAcAranuM pAlana karanAra ane karAvanAra AcArya bhAva-AcArathI paNa yukta hovAthI bhAvAcArya paNa hoya che. AyAro nANAI tassAyaraNA pamAsaNAo vA / / je te bhAvAyariyA bhAvAyArovauttA ya / / zrI haribhadrasUri mahArAje "saMbodha prakaraNa'mAM AcAryanA svarUpanuM bahu vistArathI nirUpaNa karyuM che. temaNe jaNAvyuM che ke AcArya bhagavaMta Arya deza, uttama kuLa ane uttama jAtimAM janmelA, jitendriya, tejasvI ane daDha saMghayaNavALA, apramatta, vairyavaMta, nirlobhI, ni:spRhI vikathAtyAgI, prabhAvaka, amAyAvI, sthira Agama paripATIvALA, paMcAcAranA pAlanamAM rata, vizaddha daDha brahmacarya pALanAra, nirbhaya, nirahaMkArI, kuzala, niHzalya; apratibaddhavihArI, Adeya vacanavALA, dezanAlabdhivALA, sabhAmAM kSobha na pAme tevA, nidrA para vijaya meLavanAra, dezakALanA jANanAra, tarata uttara ApanAra pratyutpannamativALA, judA judA dezonI bhASAnA jANakAra, svapara zAstranA jJAtA, hetu, naya, upanaya ityAdinA pratipAdanamAM pravINa, ziSyone bhaNAvavAmAM kuzaLa, ziSya samudAyanuM vAtsalyapUrvaka suyogya netRtva saMbhALanAra, asaMkaliSTa cittavALA, gaMbhIra prasanna mukhamudrAvALA, madhyastha bhAvavALA, samatAnA dhAraka, sanmArga-unmArga-doSAdinA jJAtA, nirdoSa gocarIvALA, zAstrokta vihAra karavAvALA, ityAdi seMkaDo guNonA bhaMDAra jevA hovA joie. zrI haribhadrasUrie AcArya mahArAjanI tulanA tIrthakara bhagavAna sAthe nava prakAre karI che ane kahyuM che ke AcArya mahArAja "tIrthakaratulya" che. zrI udyotanasUrie potAnA prAkRta "kuvalayamALA' graMthamAM AcArya bhagavaMtanI stuti karatAM kahyuM che ke jo AcAryo na hota to Agamono sAra ke rahasya koNa jANI zakata ? buddhirUpI ghIthI siMcAyelI Agamajyotane dhAraNa karanAra AcAryo na hota to zuM thAta ? nirmaLa caMdrarUpI AcAryo 2010_03 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithitharasamo bhU-AcAryapadano Adarza 2 53 bhavya jIvarUpI kumudone vikasAve che. cAritrarUpI kiraNo vaDe teo ajJAnarUpI aMdhakArano nAza kare che. sUrya jevA sUrideva na hoya to jagatanA jIvo mithyAtvanA aMdhakAramAM aTavAtA hota. AcArya mahArAja sUrya samAna udyota karanAra, kalpavRkSanI jema phaLa ApanAra, ciMtAmaNi ratnanI jema sukha ApanAra jaMgama tIrtharUpa che. nizIthabhASyamAM kahyuM che ke rAtoravimuka sIyAramo ya mAriyA rAgadveSathI rahita AcArya "zItagRha' samAna che. zItagRha eTale badhI RtumAM jyAM ekasarakhuM sukhada, anukULa vAtAvaraNa hoya (prAcIna samayamAM moTA rAjAo, cakravartIo AvA bhavananI racanA karAvatA.) eTale AcArya mahArAja anukULa ke pratikULa evI sarva prakAranI paristhitimAM samatAnA dhAraka hovAthI sadAsarvadA prasanna hoya che. digaMbara AmnAyanA "dhavalA' vagere graMthomAM mAthoi oi ro ema kahIne AcAryanAM je lakSaNo batAvyAM che te pramANe pravacanarUpI samudranA jaLanI madhyamAM snAna karavAthI arthAt paramAtmAnA paripUrNa abhyAsathI ane anubhavathI jemanI buddhi nirmaLa thaI gaI che, jeo nirdoSa rItithI cha AvazyakanuM pAlana kare che, jeo merunI samAna niSkapa che, jeo zUravIra che, jeo siMhanI jema nirbhaya che, jeo varya eTale ke zreSTha che, jeo deza, kuLa, jAtithI zuddha che, jeo saumyamUrti che tathA aMtaraMga ane bahiraMga parigrahathI rahita che, jeo AkAzanI jema nirlepa che, evA AcAryane paMca parameSThimAM sthAna che. jeo saMghane saMgraha (arthAt dIkSA) ane nigraha (arthAt zikSA eTale prAyazcittAdi) devAmAM kuzaLa che, jeo sUtra ane enA arthamAM vizArada che, jemanI kIrti sarvatra phelAI rahI che, jeo sAraNa arthAt AcaraNa ane vAraNa arthAt niSedha tathA sAdhana arthAt vratonI rakSA karavAvALI kriyAomAM niraMtara udyamazIla che emane parameSThi tarIke oLakhavA joie. jeo coda vidyAsthAnomAM pravINa hoya, agiyAra aMga (vizeSataH AcArAMga)ne dhAraNa karanAra hoya, svasamaya ane parasamayamAM pAraMgata hoya, merunI jema nizcala hoya, pRthvInI jema sahiSNu hoya, samudranI jema doSone bahAra pheMkI denAra hoya, sapta prakAranA bhayathI rahita hoya, jeo paMcAcAranA pAlanamAM ane paLAvavAmAM samartha hoya teo AcArya kahevAya. 2010_03 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jaina dharmanA puSpaguccha pravacanasAramAM zrI kuMdakuMdAcArye kahyuM che : daMsaNaNANappahANe vIriyacArittavaratavAyAre / appaM paraM ca juMjaI so Ayario muNIeo / / [je darzana ane jJAnathI pradhAna eTale ke zreSTha che, je uttama vIrya, cAritra ane tapathI yukta che tathA je sva ane parane sanmArgamAM joDe che te AcArya munio dvArA ArAdhanA karavAne yogya che.] jeo AcArya hoya teo upAdhyAya ane sAdhu to hoya ja kAraNa ke sAdhupaNAmAM jeo upAdhyAya padane yogya hoya tene ja upAdhyAya banAvavAmAM Ave che ane upAdhyAyanA pada pachI jemanAmAM AcAryanA padanI yogyatA hoya teone ja AcAryanI padavI ApavAmAM Ave che. jeo yogohana karavApUrvaka nizcita AgamagraMthonuM sUtrathI ane arthathI vidhipUrvaka adhyayana kare che teone ja AcAryanuM pada ApavAmAM Ave che. A uparAMta e pada mATe bIjI ghaNI yogyatA prApta karavAnI rahe che. - "AcArya' zabda "AcAra' zabda parathI Avyo che. paraMtu AcAryanuM kartavya bevaDuM che. jeo AcAranuM svayaM pAlana kare che ane ziSyAdi pAse AcAranuM pAlana karAve te AcArya. teo sAraNA, vAraNA, coyaNA ane paDicoyaNA vaDe potAnA ziSyone cAritrapAlanamAM, mokSamArgamAM daDha rAkhe che. zrI ratnazekharasUrie "sirisirivAlakahA'mAM kahyuM cheH je sAraNa vAraNa coyaNAhiM paDicoyaNAhiM niccaMpi / sAraMti niyaMgacchaM te Ayariye namasAmi / / upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che : je diye sAraNa, vAraNa, coyaNa, paDicoyaNa vaLI janane; paTadhArI gacchathaMbha AcAraja, te mAnyA muni manane. sAraNA eTale smAraNA. smaraNa zabda parathI smaraNa thAya che. eno artha thAya che yAda karAvavuM. AcArya bhagavaMta potAnA ziSyonA AcArapAlana upara evI bArIkAithI dhyAna rAkhe che ke paMca mahAvratanA pAlanamAM, samitiguptinA pAlanamAM, Avazyaka kriyAomAM, divasa-rAtanI sAmAcArImAM kyAMka vismaraNa thaI jatuM hoya to yAda karAve. A yAda karAvavAnI kriyA te sAraNA. AcArya mahArAjanuM e kartavya che. "haze', "cAlaze', "kaMI vAMdho 2010_03 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithayasamo sUrI-AcAryapadano Adarza nahi'-evuM valaNa AcArya mahArAjanuM na hoya. vAraNA eTale vAravuM athavA aTakAvavuM. AcArya mahArAja potAnA ziSyothI kaMI doSa thavAno hoya to te aTakAve. ziSyo AcArapAlanamAM utAvaLa karatA hoya, te avidhie karatA hoya, akalpanIya karaNI karatA hoya, sAvadhayogamAM pravartatA hoya, utsUtra parUpaNA karatA hoya, pramAda sevatA hoya, unmArge jatA hoya, mana, vacana ke kAyAthI anucita, aticArayukta AcaraNa karatA hoya to tene aTakAve. potAnA Azrita ziSyo upara barAbara dekharekha rAkhI temane paDatA bacAvavA te AcArya mahArAjanuM kartavya che. coyaNA eTale preraNA. AcArya mahArAja potAnA ziSyone aticArayukta AcaraNa karatAM aTakAve eTaluM ja nahi, sAdhutAnA Adarza tarapha pragati karavA mATe preraNA Ape, protsAhana Ape. jarUra paDe potAnA AcaraNathI bodha Ape. koIthI tapazcaryA na thatI hoya, koIthI parISaha sahana na thatA hoya, koIne prabhubhaktimAM rasa na paDato hoya, koIne bIjAnI vaiyAvacca na gamatI hoya to tene madhura vANIthI, mahAna pUrvAcAryonAM ane anyanAM evAM preraka dRSTAnto ApIne preraNA kare tathA protsAhita kare. paDicoyaNA eTale praticoraNA arthAt vAraMvAra pre2NA ka2vI. keTalIka vAra eka vakhata kahevAthI kArya na thAya to pharIthI kahevAnI jarUra paDe. kyAreka eka karatAM vadhu vakhata ziSyone jAgRta ane protsAhita karavAnI jarUra paDe. keTalAka ziSyomAM gRhastha jIvananA saMskAra eTalA prabaLa hoya che ke vratapAlanamAM maMdatA AvI jAya che. AcArya mahArAja A je kaMI kare te kaThoratAthI ke kaTutAthI nahi, paNa madhuratAthI ane vAtsalyabhAvathI kare che. ethI ziSyane potAnA AtmakalyANanA mArga para sthira rahevAnuM game che. AcArya, upAdhyAya, sAdhu ItyAdi mATe vividha prakAranAM rUpaka zAstragraMthomAM prayojAyAM che. dharmazAsanarUpI sAmrAjyamAM AcArya bhagavaMtone rAjA athavA samrATa, upAdhyAyane dIvAna, sAdhune subhaTa tarIke ane zrAvaka zrAvikAne prajAjana tarIke varNavavAmAM AvyA che. A zAsanamAM zrutarUpI dhanabhaMDAra dvArA prajAno kArabhAra cAle che. A rIte sUrirUpI rAjA jinazAsanarUpI sAmrAjya calAve che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'navapada 2010_03 255 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jaina dharmanA puSpaguccha pUjA'nI DhALamAM lakhyuM cheH namuM sUri rAjA, sadA tattva tAjA; jinendrAgame proDha sAmrAjya bhAjA. AcArya mahArAja mATe bhAvavaMdyanuM rUpaka paNa prayojAyuM che. teo saMsAranA jIvo je karmajanita duHkharUpI rogothI pIDita che teone pathyApathya samajAvIne tattvajJAnarUpI auSadha ApI svastha, nirAmaya banAve che. AcArya bhagavaMtane nAvika tarIke oLakhAvavAmAM Ave che kAraNa ke teo jIvone DUbatA bacAve che ane saMsArarUpI samudramAM pAra UtaravAno upAya batAve che. navakAra maMtramAM ApaNe arihaMta bhagavAna ane siddha paramAtmA pachI AcArya bhagavaMtane namaskAra karIe chIe. navakAra maMtramAM arihaMta ane siddha devatattva svarUpe che ane AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNa gurutattva svarUpe che. emAM paNa mukhya guru te AcArya bhagavaMta. jina zAsanamAM guruno mahimA apAra che, kAraNa ke guru vinA jJAna nathI ane guru vinA mukti nathI. guru mATe zvetAmbara saMpradAyamAM "paMcidiya" sUtra suprasiddha che. emAM AcArya bhagavaMta-guru bhagavaMtanA 36 guNa darzAvavAmAM AvyA che: paMcidiya saMvaraNo, taha navaviha baMbharavuttidharo, cauviha kasAyamukko, Iha aDhArasaguNe hiM saMjuro; paMca mahAvayajutta, paMca vihAyArapAlaNa samantho, paMca samiItigutto, chattIsaguNo guru majja. A chatrIsa guNa A pramANe cheH pAMca Indriyone jItavAvALA (5 guNa); navavidha eTale nava vADa sahita brahmacaryanuM pAlana karanAra (9 guNa), cAra kaSAyathI mukta (4 guNa), pAMca mahAvratathI yukta (5 guNa), pAMca prakAranA AcAranuM pAlana karanAra (5 guNa), pAMca samitithI yukta (5 guNa) ane traNa guptithI yukta (3 guNa)-ema AcAryanA 36 guNa batAvavAmAM Ave AcArya bhagavaMtanA chatrIsa gaNa bIjI rIte paNa batAvavAmAM Ave che? paDirUvAi caudasa khaMtImAi ya dasaviho dhammo / bArasa ya bhAvaNAo sUriguNa huMti chattIsaM / / 2010_03 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthirasamo pUrI-AcAryapadano Adarza 2 57. cauda prakAranA pratirUpa vagere, kSamAdi dazavidha dharma ane bAra bhAvanA e pramANe AcAryanA chatrIsa guNa thAya che. AcArya bhagavaMtanA A chatrIsa guNa mATe upAdhyAya zrI yazovijayajIe paMca parameSThi gItA'mAM lakhyuM che : cauda paDirUva pamuhA udAra, khaMti pamuhA vizada dasa prakAra; bAra guNa bhAvanAnA anerA, pada chattIsa guNa sUri kerA. vaLI temaNe navapadanI pUjAmAM lakhyuM cheH vara chattIsa guNe karI sohe, yugapradhAna jana mohe; jaga bohe na rahe khiNa kohe, sUri namuM te jove re. AmAM pratirUpAdi cauda guNa A pramANe cheH (1) pratirUpa (asAdhAraNa vyaktitva), (2) tejasvI, (3) yugapradhAnAgama, (4) madhuravAkya, (5) gaMbhIra, (6) dhairyavAna, (7) upadezAtatpara, (8) aparizrAvI-sAMbhaLeluM nahi bhUlanAra, (9) saumya, (10) saMgrahazIla, (11) abhigrahamativALA, (12) avikathAkara, (13) acapaLa ane (14) prazAnta hRdayavALA. kSamAdi dasa dharma A pramANe che: (1) kSamA, (2) mArdava, (3) Arjava, (4) zauca, (5) satya, (6) saMyama, (7) tapa, (8) tyAga, (9) akiMcanatva, (10) brahmacarya. bAra bhAvanA A pramANe cheH (1) anitya, (2) azaraNa, (3) saMsAra, (4) ekatva, (5) anyatva, (6) azuci, (7) Azrava, (8) saMvara, (9) nirjarA, (10) lokasvarUpa, (11) bodhidurlabha, (12) dharmabhAvanA. navapadanI oLInI ArAdhanAmAM trIje divase AcAryapadanI ArAdhanA karavAnI hoya che. AcAryano raMga pILo hovAthI je keTalAka eka dhAnanI vAnagI vApare che teo te divase pILA raMganA dhAna-caNA vagerenuM AyaMbila kare che. AcArya bhagavaMtanA A pratirUpadi 36 guNamAMthI temano eka eka guNa yAda karatAM jaI nIceno duho 36 vAra bolatA jaI 36 vAra khamAsamaNAM devAmAM Ave che. dhyAtA AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubha dhyAnI re; paMca prasthAne AtamA, AcAraja hoya prANI re. dazAzrutaskaMdha'mAM ane anya graMthomAM AcAryanA 36 guNomAM ATha 2010_03 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 258 prakAranI saMpadA ane te pratyekanA cAra cAra bheda ema 32 guNa tathA cAra prakArano vinaya ema maLIne 36 guNa batAvavAmAM AvyA che. emAM AcArya mahArAjanuM vyaktitva kevuM hovuM joie teno sarasa savigata paricaya maLI rahe che. 'dazAzrutaskaMdha'mAM lakhyuM cheH aTThavihA gaNipayA paNNattA, taM jahA (1) AyArasaMpayA, (2) suyasaMpayA, (3) sarIrasaMpayA, (4) vayaLasaMpayA, (5) vAyasaMpavA, (6) maEpayA, (7) 5goLasaMpayA (8) saMpannAsaMpayA. gaNisaMpadA athavA AcAryasaMpadA ATha prakAranI cheH (1) AcArasaMpadA, (2) zrutasaMpadA, (3) zarIrasaMpadA, (4) vacanasaMpadA, (5) vAcanAsaMpadA, (6) matisaMpadA, (7) prayogasaMpadA ane (8) saMgrahaparikSAsaMpadA. 1. AcArasaMpadA-paramAtmAnA zAsanamAM AcAranuM mahattva ghaNuM badhuM che. tapa, tyAga, saMyama ityAdithI ja dharmanA kSetre vyaktino prabhAva paDe che. je guru AcArasaMpanna hoya tene ja jo AcAryapada soMpavAmAM Ave to te potAnA Azrita upAdhyAya, sAdhu vagereno samudAya AcArasaMpanna banAve. AcArasaMpadAnA cAra mukhya bheda cheH (1) AcArya pote saMyamamAM dRDha hoya ane nitya apramatta hoya, (2) AcArya pote garva ke ahaMkArathI rahita hoya. potAnA tapasvIpaNAno, jJAnano, bahuzrutatAno, UMcI jAtino, suMdara mukhamudrAno, yazakIrtino, vizAla ziSyasamudAya ke bhaktavargano AcAryane mada na thavo joie, (3) AcArya apratibaddhavihArI hovA joie. temane kSetra, kALa vagerenuM koI baMdhana na hovuM joie. amuka vyakti sAthe phAve ane amuka sAthe nahi evuM paNa na hovuM joie. teo anukULatA ke pratikULatAthI para hovA joie. teo parAdhIna na hoya. teo rAgadveSathI mukta hoya, (4) AcArya mahArAja nibhRta svabhAvavALA eTale pukhta, gaMbhIra, ane prasanna svabhAvanA hovA joie. teo caMcaLa nahi paNa paripakva ane udAsIna eTale samatAvALA hovA joie. 2. zrutasaMpadA--AcArya jJAnavAna joie. teo samudAyanA, saMghanA agresara che. teo gacchanA nAyaka ke gacchAdhipatinA sthAne hoya che. teo jo zAstranA jANakAra na hoya, bIjAnI zaMkAonuM samAdhAna na karAvI zake to nAyaka tarIke te temanI truTi gaNAya. AcAryamAM zrutasaMpadA cAra prakAranI 2010_03 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sthirasamo -AcAryapadano Adarza 259 hovI joie. (1) bahuzrutapaNuM hovuM joie. teo AgamAdi loko sara zAstromAM jema pravINa hovA joie tema zilpAdi laukika zAstronA paNa jANakAra hovA joie. jUnA vakhatamAM AcAryane bAra varSa judA judA pradezamAM vicaravArUpa dezATana karAvatA ke jethI lokajIvana, rItarivAjo ityAdinA paNa teo jANakAra bane. (2) parijinayutapaNuM-eTale zruta emanAmAM upasthita hovuM joie. teo je zAstro bhaNyA hoya te bhUlavA na joie. ghaNuM vAMcyuM hoya paNa prasaMge jo yAda na Ave to te zA kAmanuM ? (3) vicitrazrutapaNuM eTale AgamazAstronA jANakAra uparAMta bIjA aneka viSayonA arthAt svasamaya ane parasamayanA teo jANakAra hovA joie. (4) ghoSavizuddhi eTale AcArya mahArAjano avAja spaSTa hovo joie ane emanA uccAro vizuddha hovA joie. 3. zarIrasaMpadA-AcArya zarIrasaMpadAyukta hovA joie. temanA zarIrano prabhAva paDavo joie. teo ati pUla, ati UMcA ke sAva ThIMgaNA na hovA joie. (alabatta temAM viziSTa apavAda hoI zake) zarIranI dRSTie temanAmAM cAra lakSaNa hovAM joie-(1) temanuM zarIra temane lajjA upajAve evuM na hovuM joie. teo hAthe ThuMThA hoya, page laMgaDA hoya, kANA ke AMdhaLA hoya, zarIre koDhiyA hoya to potAnA zarIrathI pote ja lajjA pAme, (2) AcArya mahArAja paripUrNa IndriyovALA hovA joie, teo baherA, totaDA, maMda buddhivALA na hovA joie, (3) AcAryanuM zarIra-saMghayaNa majabUta hovuM joie. vAraMvAra bhUkhyA thaI jatA hoya, vAraMvAra zaucAdi mATe javuM paDatuM hoya, thAkI jatA hoya, ghaDIe ghaDIe mAMdA paDI jatA hoya, satata auSadhopacAra karavA paDatA hoya, kAyama vaiyAvacca karAvavI paDatI hoya evA AcArya samudAya ke gacchanA nAyaka tarIke na zobhe. (AcAryanI padavI maLyA pachI AvuM kaMI thAya te vAta alaga che.). 4. vacanasaMpadA-AcArya mahArAjanI vANImAM evA evA guNo hovA joie ke teo vyAkhyAna ApatA hoya, koI vidhividhAna karAvatA hoya ke anya sAdhuo ke gRhastho sAthe vArtAlApa karatA hoya tyAre emanAM vacana mATe koI TIkA na thavI joie, eTaluM ja nahi enI prazaMsA thavI joie. e mATe cAra mahattvanAM lakSaNa A pramANe batAvavAmAM Ave che. (1) emanuM 2010_03 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jaina dharmanA puSpaguccha vacana Adeya hovuM joie eTale ke grahaNa karavAnuM mana thAya evuM hovuM joie. AcAryanuM kartavya anyane dharma pamADavAnuM che. emanuM vacana emanA Azrita sAdhusAdhvImAM ja jo grAhya ke svIkAravA yogya na thAya to anya lokomAM kyAMthI thAya ? mATe AcArya mahArAjanuM vacana Adeya hovuM joie. (2) AcAryanI vANImAM madhuratA hovI joie. sAcI apriya lAge evI vAta paNa priya rIte kahetAM AvaDavuM joie. aMtaramAM sarva jIvo mATe vAtsalyabhAva hoya to vANImAM madhuratA AvyA vagara rahe nahi. (3) AcArya mahArAjanI vANI rAgadveSa-anizcita hovI joie. eTale ke rAgadveSanA Azraya vagaranI hovI joIe. AcArya ucca sthAne birAjatA hovAthI keTalIye vAra evA nirNayo levAnA Ave ke je kadAca koI vyakti ke jUthane na game. paNa teve vakhate temaNe pakSApakSIthI doravAyA vagara taTastha, nyAyayukta, rAgadveSarahita nirNaya levo joie. (4) AcArya mahArAjanI vANI asaMdigdha vacanavALI, zaMkArahita vacanavALI hovI joie. emanI vANIthI bIjA bhramamAM na paDavA joie athavA bIjAne bhramamAM pADavAnA hetuthI evI goLa goLa vAta na karavI joie. 5. vAcanasaMpadA-AcArya mahArAja potAnA ziSyasamudAyane vAcanA ApavAmAM kuzaLa ane samartha hovA joie. A vAcanAsaMpadAnAM cAra lakSaNo che. (1) vidhiuddeza-vidhipUrvaka vAcanA Ape. vidhi bhinnabhinna prakAranI che. ziSyonI yogyatA anusAra vidhi apanAvavI joie. je ziSyo AgaLanuM bhaNatA jAya ane pAchaLanuM bhUlatA jAya temane yogya rIte bhaNAve. utsarga ane apavAdanI vAta ziSyanI yogyatA joine karavI joie. pAtranI yogyayogyatA joine yogya kALe yogya zAstronuM adhyayana karAvavuM joie. (2) samudeza--eTale je adhyayana karAvyuM hoya temAM ziSyo barAbara sthira thayA che ke nahi te cakAsatA rahevuM joie. (3) vAcanA vAraMvAra ApavI-AcArya mahArAje vAcanA ApavAmAM pramAda na karavo joie. ziSyanI yogyatA anusAra vAcanA vakhatovakhata ApatA rahevuM joie. (4) gahana artha samajAve-ziSyonI yogyatA anusAra naya pramANe, nikSepathI niryukti sahita arthanA UMDANamAM laI jAya. teo sAmAnya artha samajavAvALAne te pramANe samajAve ane yogya adhikArI vargane talasparzI 2010_03 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithitharasamo pUra-AcAryapadano Adarza abhyAsa karAve. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSAno krama jALavIne ziSyone padArthanuM rahasya samajAvavuM joie. ziSyonuM zAstrajJAna vRddhi pAmatuM rahevuM joie. vAcanA vakhate vaMdanavyavahAra paNa barAbara sacavAvo joie. 6. matisaMpadA-AcArya mahArAja buddhimAna hovA joie. sAmI vyakti aDadhuM vAkya bole tyAM eno artha ane kahevA pAchaLano Azaya tarata samajI jAya. teo AgaLa pAchaLanI ghaNI vAto jANatA hoya, temane yAda paNa hoya ane prasaMgAnusAra enuM kathana karatAM paNa temane AvaDavuM joie. matijJAnanA prakAro avagraha, IhA, apAya ane dhAraNAnA guNa temanAmAM hovA joie. emanI medhA atyaMta tejasvI hovI joie. emanuM ciMtana eTaluM vyApaka ane sUkSma hovuM joie ke game tyAre koIpaNa viSayamAM teo tarata yathArtha javAba ApI zake evA hovA joie. 7. prayogasaMpadA-prayoga eTale pravartavuM. enA AtmA, puruSa, kSetra ane vastu ema cAra prakAra che. AcArya mahArAja avasarajJa hovA joie. teo carcAvicAraNA ke vAdavivAda karatA hoya tyAre potAnI buddhizakti, sabhAjanonI kakSA, mAnyatA ityAdi, tathA vAda karanAra vyaktinI yogyatA, kSetra vagere vize paNa jANakAra hovA joie. 8. saMgrahaparijJAsaMpadA-AcArya mahArAja vyavahAradakSa paNa hovA joie. potAnA ziSya-samudAyanI vyavasthA, jarUriyAto ItyAdinI dRSTie jyAre kyAre kaI kaI vastuno, potAnAM vratonI maryAdAmAM rahIne aucityapUrvaka saMgraha karavo tenA teo jANakAra hovA joie. emAM cAra mukhya muddA che; (1) bahujanayogya kSetrano vicAra kare eTale ke vizALa ziSya parivAra sAthe teo vihAra karatA hoya tyAre e badhAne mATe AvAsa, gocarI, abhyAsa, dhyAna, vyAkhyAna, vaMdanArthe lokonI avarajavara ItyAdinI kevI anukULatA che te vicArI le. nAnAM kSetrone bojo na paDe ane moTAM kSetro vaMcita na rahI jAya, tathA lAbhAlAbha barAbara che ke kema te vize vicAra karI levo joie. (2) vastra-pAtra ityAdi AvazyakatA anusAra grahaNa kare. (3) Avazyaka upakaraNono paNa agAuthI vicAra karI levo joie. (4) yathA gurupUjA kare eTale ke dIkSAguru, vidyAguru, ratnAdhika vagerenI yathAvidhi pUjA kare, AdarabahumAna karAve. 2010_03 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha AcArya mahArAjamAM A ATha saMpadA uparAMta cAra prakArano vinaya hovo joieH (1) AcAra vinaya-eTale svayaM saMyamanuM pAlana kare ane ziSyo pAse karAve. jeo samaya sArI rIte pALatA hoya temanI anumodanA kare. tapavinaya eTale AcArya mahArAja pote tapa kare ane ziSyo pAse tapa karAve, tapa mATe protsAhita kare ane tapanI anumodanA kare. gaNaviharaNa eTale potAnA gaNamAM, samudAyamAM rahelA bAla, vRddha, rogI sAdhuonI ucita vyavasthA karAve; sAraNA-vAraNAdi dvArA gaNane surakSita rAkhe. ziSyone saMyama, tapa, gocarI, vihAra vagere vize yogya zikhAmaNa ApI taiyAra kare. 2. zrutavinaya-AcArya ziSyone sUtra bhaNAve athavA bhaNavAnI vyavasthA karAve; sUtronA artha, UMDA rahasya naya-nikSepathI samajAve, ziSyane mATe je hitakara hoya tevA graMtho tene Ape ane bhaNAve, ane niHzeSa vAcanA Ape eTale ke graMthanuM adhyayana adhavaccethI na choDI detAM pUrNa karAve. 3. vizeSaNavinaya-AcArya pote mithyASTine samyagudaSTi banAve, e mATe upadeza ane preraNA Ape, samyagudaSTi jIvane sAdhupaNA sudhI pahoMcADe, asthirane sthira kare, ane je sthira hoya emanAmAM aticAranA doSa na lAge tathA teo saMyamamAM vRddhi pAme e mATe prayatnazIla rahe. 4. doSanirdhAnatA vinaya-A vinaya eTale doSone dUra karavA ane guNone pragaTAvavA. AcArya mahArAja krodhI svabhAvavALAnA krodhane dUra karAve. teo mAna-mAyA vagere kaSAyone paNa dUra karAve; ziSyonI zaMkA-kuzaMkA dUra kare ane teone kadAca bIjAnA matamAM javA mATe AkAMkSA thAya tyAre tevuM vAtsalyapUrvaka samAdhAna karAvI tene sthira kare ane tenI zraddhA vadhe, vairAgya vadhe e mATe upAyo yoje. vaLI AcArya pote potAnI jAtanuM avalokana karatA rahe ane potAnAmAM skUla ke sUkSma doSo rahelA jaNAya to te dUra karavAno puruSArtha kare. Ama ATha saMpadAnA batrIsa prakAra tathA cAra prakArano vinaya ema maLIne 36 guNa AcAryanA gaNAvavAmAM Ave che. navakAramaMtramAM paMca parameSThInA kula 108 guNa gaNAvavAmAM Ave che emAM AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa batAvavAmAM AvyA che. A chatrIsano AMkaDo ja mukhya che. paraMtu A chatrIsa guNa te kayA kayA eno jyAre vicAra 2010_03 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithirimo pUra-AcAryapadano Adarza thAya che tyAre judI judI rIte chatrIsa guNa gaNAvavAmAM Ave che. e rIte chatrIsa prakAranI chatrIsI batAvavAmAM Ave che. e badhA guNonI gaNatarI karIe to 36836 eTale 1296 guNa AcArya mahArAjanA thAya. zrI padmavijaya mahArAje lakhyuM cheH zuddha prarUpaka guNa thakI, je jinavara sama bhAkhyA re; chatrIza chatrIzI guNo, zobhita samayamAM dAkhyA re. zrI lakSmIsUri mahArAje "vIsa sthAnakanI pUjA'mAM AcArya padano mahimA gAtAM kahyuM cheH bArase chavuM guNe guNavaMtA, sohama jaMbU mahaMtA; AyariyA dIThe te dIThA, svarUpa samAdhi ullacaMtA Ama pUrvAcAryoe chatrIsa chatrIsI batAvI che. "guruguNaSatriziMtasiMzikA' nAmanA graMthamAM A chatrIsa chatrIsI kevI rIte thAya te batAvavAmAM AvyuM che. zrI bhuvanabhAnusUrie navapada vAcanA" nAmanA potAnA graMthamAM A chatrIsa chatrIsI nIce pramANe ApI che. (emAM saMkSepa khAtara mAtra nAmollekha karyo che eTale je guNa hoya te grahaNa karavAnA hoya ane doSathI mukta thavAnuM hoya.). (1) 4 dezanA, 4 kathA, 4 dharma, 4 bhAvanA, 4 smAraNAdi, 4 ArtadhyAna, 4 raudradhyAna, 4 dharmadhyAna, 4 zukaladhyAna. (2) 5 samyakatva, 5 caritra, 5 mahAvrata, 5 vyavahAra, 5 AcAra, 5 samiti, 5 svAdhyAya, 1 saMvega. (3) 5 pramAda, 5 Azrava, 5 nidrA, 5 kubhAvanA, 5 Indriyo, 5 viSayo, 6 jIvanikAya. (4) 6 vezyA, 6 Avazyaka, 6 dravya, 6 darzana, 6 bhASA, 6 vacanadoSa. (5) 7 bhaya, 7 piDeSaNA, 7 pAneSaNA, 7 sukha, 8 mada. (6) 8 jJAnAcAra, 8 darzanAcAra, 8 cAritrAcAra, 8 guNa, 4 buddhi. (7) 8 karma, 8 aSTAMgayoga, 8 yogadaSTi, 8 mahAsiddhi, 4 anuyoga. (8) 9 tattva, 9 brahmacarya, 9 niyANa, 9 kalpa. (9) 10 asaMvaratyAga, 10 saMkalezatyAga, 10 upaghAta, 6 hAsyAdi. (10) 10 samAdhisthAna, 10 sAmAcArI, 16 kaSAyatyAga 2010_03 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jaina dharmanA puSpaguccha (11) 10 pratisevanA, 10 zodhidoSa, 4 vinayasamAdhi, 4 zrutasamAdhi, 4 tapasamAdhi, 4 AcArasamAdhi. (12) 10 vaiyAvacca, 10 vinaya, 10 kSamAdidharma, 6 akalpanIyAdi parihAra. (13) 12 aMga, 12 upAMga, 10 ruci, 2 zikSA. (14) 11 zrAvaka pratimA, 12 vrata upadezaka, 13 kriyAsthAna upadezaka. (15) 12 upayoga, 14 upakaraNadhara, 10 prAyazcittadAtA. (16) 12 tapa, 12 bhikSupratimA, 12 bhAvanA. (17) 14 guNasthAnakamAM nipuNa, 8 sUkSmopadezI, 14 pratirUpAdi guNayuktatA. (18) 15 yoga upadezaka, 3 gArava, 3 zalya, 15 saMjJA. (19) 16 udgama doSo, 16 upAdAna doSo, 4 abhigraha. (20) 16 vacanavidhijJa, 17 saMyama, 3 virAdhanA. (21) 18 naradIkSAdoSa parihA2, 18 pApasthAnaka. (22) 18 zIlAMgasahasradhAraka, 18 brahmabheda. (23) 19 kAyotsarga, 17 maraNaprakAra prakaTana. (24) 20 asamAdhisthAnatyAga, 10 eSaNAdoSa tyAga, 5 grAseSaNA doSa tyAga, 1 mithyAtva. (25) 21 sabalasthAnatyAga, 15 zikSAzIla. (26) 22 pariSaha, 14 AvyaMtaragraMthI. (27) 5 vedikAdoSatyAga, 6 ArabhaTAdidoSa tyAga, 15 pratilekhanA. (28) 27 azagAraguNa, 9 koTivizuddhi (29) 28 labdhi, 8 prabhAvaka (30) 29 pApazrutavarjana, 7 zodhiguNa. (31) 30 mahAmoha baMdhasthAna varjhana, 6 aMtaraMgArivarjana. (32) 31 siddhaguNonuM anukIrtana, 5 jJAnanuM anukIrtana. (33) 32 jIva2kSaka, 4 upasarga vijetA. (34) 32 doSarahita vaMdanAnA adhikArI, 4 vikathArahita. (35) 33 azAtanAvarjI, 3 vIryAcAra. 2010_03 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nitzayara samo sUrI-AcAryapadano Adarza (36) 32 prakAranI gaNisaMpadA, 4 vinaya. Ama, AcAryanA chatrIsa guNa judI judI rIte gaNAvavAmAM Ave che. e AcAryanA padano mahimA ane gaurava batAve che. AcAryanA vividha dRSTikoNathI vividha prakAra batAvavAmAM AvyA che. u. ta. AcAryanA gRhasthAcArya, pratiSThAcArya, bAlAcArya, nirvyApakAcArya, elAcArya evA pAMca prakAro batAvavAmAM Ave che. te darekanI yogyatA, temanI javAbadArI ane temanuM kArya ItyAdi zAstragraMthomAM darzAvavAmAM AvyAM che. 265 rAjapraznIyasUtramAM AcArya traNa prakAranA batAvyA che. kalAcArya, zilpAcArya ane dharmAcArya. sAdhuomAM AcAryanuM pada sarvocca hovA chatAM te pada mAnakaSAyanuM moTuM nimitta banI zake che. emAMthI ja AcAramAM keTalIka truTio Ave che; kyAreka utsUtra-parUpaNA thaI jAya che. svayaM AcArapAlanamAM ane AcArapAlana karAvavAmAM nyUnAdhikatAno saMbhava rahe che. eTale ja zAstrakAroe AcAryanA bhinnabhinna prakAro batAvyA che. sthAnAMgasUtramAM cAra prakAranA AcAryao kahyA cheH (1) AMbAnA madhura phaLa jevA, (2) drAkSanA madhura phaLa jevA, (3) khIranA madhura phaLa jevA ane (4) zeraDI jevA. AcArya mahArAja ane emanA ziSyaparivAranI pratyekanI nyUnAdhika guNavattAne lakSamAM rAkhI eka bAju zobhAyamAna sAla vRkSa ane bIjI bAju tuccha evuM eraMDAnuM vRkSa e benI upamA sAthe 'sthAnAMgasUtra'mAM nIce mujaba cAra prakAranA AcArya kahyA che, jema ke-(1) AcArya sAlavRkSa jevA eTale ke uttama zrutAdi guNothI yukta zreSTha che ane emano ziSyaparivAra paNa sAla vRkSa jevo ja zreSTha che. (2) AcArya sAlavRkSa jevA che, paraMtu emano ziSyaparivAra eraMDAnA vRkSa jevo zrutAdi guNo vinAno che. (3) AcArya pote eraMDAnA vRkSa jevA che, paraMtu emano ziSyaparivAra sAlavRkSa jevo che ane (4) AcArya pote eraMDAnA vRkSa jevA che ane emano ziSyaparivAra paNa eraMDAnA vRkSa jevo zuSka ane tuccha che. 'sthAnAMgasUtra'mAM vaLI bIjI eka rIte upamA ApIne AcAryanA cAra 2010_03 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha prakAra batAvavAmAM AvyA che jemake-(1) sonAga eTale caMDAlanA karaMDa eTale TopalA athavA pAtra jevA, (2) vezyAnA TopalA jevA, (3) gAthApati arthAta gRhapatinA TopalA jevA ane (4) rAjAnA TopalA jevA. badhA AcAryo ekasarakhA nathI hotA. keTalAka to zAsananuM rakSaNa karavAne badale zAsananuM ahita kare che. teo tIrthakaranI AjJAnuM ullaMghana kare che. eTale ja gacchAcAra prakIrNamAM ane "saMbodha prakaraNamAM emane sanduruSa nahi paNa kApuruSa kahyA cheH mA ma mato so puriso, ne jyuriso ! AcAryapadanuM ATaluM badhuM gaurava hovA chatAM je je AcArya bhagavaMto potAno aMtima kALa najIka jANIne saMthAro-saMlekhanA le che teo saMgha samakSa jAheramAM athavA aMgata rIte potAnA AcAryapadano tyAga kare che. teo vizuddha AtmabhAvamAM hovAthI jinazAsananI-lokavyavahAranI dRSTie apAyelA padathI para thaI gayA hoya che. keTalAka mahAtmAo potAnA uttarAdhikArIne potAnA samudAyanI dhurA veLAsara soMpavA mATe potAnI hayAtImAM ja AcAryapadano tyAga kare che. AcAryanA pada upara upAdhyAyAdine jyAre ArUDha karavAmAM Ave che tyAre e dRzya nihALavA jevuM hoya che. jaina zAsanamAM AcAryanI padavIno mahimA keTalo badho che te tyAre jovA maLe che. jyAre nUtana AcAryanI padavI ApavAmAM Ave che ane AcAryanuM nAmAbhidhAna jAhera thAya che tyAre nUtana AcAryane pATa para besADI, emanA guru mahArAja nIce UtarI, khamAsamaNAM daI AcArya banelA potAnA celAne vaMdana kare che. emAM vyakti nahi paNa padano mahimA che. guru mahArAja potAnA ziSyane vidhipUrvaka vaMdana kare evI jinazAsananI praNAlikA ajoDa che. anya koI dharmamAM AvI praNAlikA nathI. AthI ja zrI ratnazekharasUrie kahyuM cheH je mAya tAyabAMdhavapamuhehiMto'vi ittha jIvANaM / / sAhati hiaM kajjaM te Ayariye namasAmi / / [je jIvonuM mAtA, pitA tathA bhAI vagerethI adhika hitakArya kare che te AcAryone huM namaskAra karuM chuM]. upAdhyAya zrI yazovijayajIe AcArya padanI pUjAmAM aMte A ja bhAvanA 2010_03 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 67 tistharasamo pUrI-AcAryapadano Adarza bhAvI che te ApaNe bhAvavI joieH na te suI deI piyA na mAyA, je diti jIvANa sUrIsa-pAyA; tappA te ceva sayA bhajeha, je mukhya sukhAI lahu loha. AcArya bhagavaMtanA caraNamAM je sukha maLe che tevuM sukha to mAtApitA paNa ApI zakatA nathI. eTale te caraNanI haMmezAM sevA karo, jethI mokSasukha jaladI maLe. zrI bhadrabAhusvAmIe zrI AvazyakasUtramAM aMtargata "namaskAra niyuktimAM AvA AcArya bhagavaMtane namaskAra karavAno mahimA darzAvatAM lakhyuM cheH AyariyanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe / / [AcAryane karelo namaskAra jo te bhAvathI karavAmAM Avyo hoya to te hajAro bhavathI choDAve che ane te namaskAra vaLI aMte bodhilAbha-samyaktane ApanAro thAya che.] AyariyanamukkAro dhannANa bhavakkhayaM kuNaMtANaM / / hiayaM aNummuyaMto visuntiyAvArao hoi / / [bhavano kSaya karavA IcchatA je dhanya mANaso potAnA hradayamAM AcAryane namaskAra karavAnuM choDatA nathI temanA durgAnanuM nivAraNa te avazya kare ja AyariyanamukkAro evaM khalu vaNNio mahatthu tti / jo maraNammi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuste / / [A rIte AcAryane karelo namaskAra mahAna arthavALo ane maraNa najIkamAM hoya tyAre te niraMtara ane bahu vAra karavAmAM Ave che.] AyariyanamukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM taiaM hoi maMgalaM / / [AcAryane karelo namaskAra badhAMye pApono nAza karanAro ane badhAM maMgalomAM A trIjuM maMgala (paheluM arihaMta ane bIjuM siddha) che.] 2010_03 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA anAdisiddha maMtraziromaNi navakAra maMtranA nava padamAMthI pahelAM pAMca padamAM, pratyekamAM eka eka parameSThine, e rIte paMcaparameSThine namaskAra che. A pratyeka padamAM paheluM pada (vAkyamAM vaparAyelo zabda te pada) te namo che. zabda nAno be akSarano ja che, paNa teno mahimA ghaNo moTo che. - sAmAnya rIte maMtro TuMkA hoya che. paNa navakAra maMtra 68 akSarano che. A maMtra dIrgha hovA chatAM kaSToccArya nathI. jIbhe saraLatAthI caDI jAya ane yAda rahI jAya evo A maMtra che. navakAramaMtranI viziSTatA e che ke pAMca parameSThine namaskAra karavA mATe emAM namo (athavA pAmo) pada pAMca vAra prayojAyuM cheH namo arihaMtANe namo siddhANa namo AyariyANaM namo uvajhAyANa namo loe savva sAhUNaM. navakAramaMtramAM "namo' pada pAMca vakhata AvatuM hovA chatAM temAM punaruktino doSa nathI, balka pharI pharI bolavuM game evuM e pada . vaLI namo pada pAMca vakhata AvatuM hovA chatAM pAMca parameSThine karelA namaskArane ekarUpa gaNyo che. eTale ja chaThThA padamAM "paMcanamukkAro" zabda bahuvacanamAM nahi paNa ekavacanamAM prayojAyo che. navakAra maMtramAM "namo' pada pratyeka parameSThinI sAthe Ave che e saprayojana che. emAM ghaNuM rahasya raheluM che. enA upara vakhatovakhata aneka mahAtmAoe judA judA dRSTikoNathI prakAza pADyo che. navakAramaMtramAM A pAMca pada uparAMta chaThTha pada "eso paMca namukkAromAM paNa "namo' pada gUMthI levAmAM AvyuM che. | navakAramaMtramAM "namo' pada A rIte cha vakhata bolAya che te paNa sahetuka che. "namo' dvArA manane zuddha karavAnuM che ane mana dvArA pAMce Indriyone parizuddha karavAnI che. A rIte pAMca Indriya ane mane e rIte namo nI chanI saMkhyAne sUcaka rIte ghaTAvAya che. sAdhake "namo' bolatI vakhate, pratyeka veLAe eka 2010_03 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 navakAra maMtramAM namo padano mahimA eka IndriyamAM cittane kendrita karI, tene nirmaLa karI, te te parameSThinuM dhyAna dharavAnuM che ane pachI chaThThI vAra "namo' Ave tyAre pApanA kSaya mATe ane maMgaLanA ArvibhAva mATe manane nirmaLa karI zubha bhAva bhAvavAno hoya che. sAmAnya rIte maMtramAM akSaronI racanA saghana hovI joIe. pAMca parameSThi mATe phakta eka vakhata namo zabda jo prayojAya to artha to spaSTa ja che. to pachI pAMca vakhata no prayojavAthI maMtra zithila na banI jAya ? evo prazna thAya. hA, e vAta sAcI che ke maMtranI aMdara ochAmAM ochA akSaro hoya che. maMtra saghana hovo joIe. paraMtu navakAra maMtra viziSTa koTino maMtra che. namo pada pAMca vAra prayojAvAthI e zithila banato nathI. eka padamAMthI bIjA padamAM javA mATe vacce punaHsmaraNa tarIke ke virAma tarIke te upayogI che. bALajIvo mATe te jarUrI che. ethI laya paNa sacavAya che. taduparAMta navakAramaMtranI ArAdhanAnI dRSTie paNa e pAMca vakhata Avazyaka che. anya maMtrono jApa sIdho saLaMga karAya che. maMtra sIdho uccArAya che. paraMtu navakAramaMtramAM ethI kaMIka vadhu che. navakAra maMtrano jApa traNa bhinna bhinna paddhatithI thAya che. pUrvApUrva, pakSAnupUrvI ane anAnupUrvI. pUrvAnupUrvI eTale sIdho saLaMga jApa, pahelA padathI pAMcamA athavA navamA pada sudhIno kramathI jApa. pazcAnupUrvI eTale UMdho navakAra, chellA navamA athavA pAMcamA padathI pahelA pada sudhIno kramathI jApa ane anAnupUrvI eTale krama vagara ADAavaLI koIpaNa saMkhyA anusAra te te padano jApa. have jo phakta prathama pada sAthe ja namo pada joDAyuM hoya ane bAkInA cAra pada sAthe na joDAyuM hoya to chellethI ke vaccethI navakAra gaNanAra mATe parameSThinA cAra padanI sAthe namo zabda Avaze nahi. to namo vagara e maMtrano jApa adhUro gaNAze. vaLI navakAramaMtramAM keTalIka ArAdhanA mATe mAtra koIpaNa eka ja parameSThino jApa thAya che, jemake no siddhA" athavA namo mAriyA ityAdi siddhacakrapUjana tathA anya anuSThAnomAM Avo eka padano jApa thAya che. have jo tyAM namo pada na hoya to jApa adhUruM raheze. emAM bhAva nahi Ave. eTale navakAramaMtramAM pAMca parameSThi sAthe namo pada joDAyuM che te yogya ja che. kyAreka prazna thAya che ke namo pada ane gamo pada e bemAM kayuM sAcuM ? teno 2010_03 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 270 uttara e che ke baMne pada sAcAM che. saMskRtamAM jyAM na hoya tyAM prAkRtamAM / thAya che. prAkRta bhASAnA vaiyAkaraNo e pramANe mata darzAve che. 'prAkRta prakAza'mAM kahyuM che 'no na sarvatra'-eTale jyAM na hoya tyAM badhe La thAya che. A sAcuM che ane navakAramaMtra prAkRtamAM hovAthI emAM 7 no kha thavo joie. paraMtu A niyamamAM apavAda paNa che. apavAda e che ke zabdanA AraMbhamA ja maiM vyaMjana hoya to maiM no na vikalpe thAya che. eTale ke na no // thAya ane na paNa thAya. zrI hemacaMdrAcArye 'zabdAnuzAsana' vyAkaraNamAM 'vAvo' sUtra ApyuM che te pramANe AdimAM rahelo asaMyukta na no vikalpe La thAya che. zabdamAM vacce ke chelle Avato La uccAravAnuM eTaluM kaThina nathI, paraMtu La thI zarU thato zabda uccAravAnuM badhAM mATe saheluM nathI. 7 daMtya vyaMjana che ane jJa mUrdhanya vyaMjana che. daMtya karatAM mUrdhanyanuM uccAraNa kaThina che. eTale ja maiM ane 5 vikalpe che. eTale ja keTalAye prAcIna prAkRta graMthomAM namo ane mo ema baMne zabdo jovAmAM Ave che. vaLI be hajAra varSa pUrve orissAmAM udayagirinI hAthIguphAmAM mahArAjA khAravele je zilAlekha kotarAvyo hato temAM namo arihaMtANaM che. tevI ja rIte mathurAnA prAcIna stupamAM paNa 'namo' zabda che. vaLI, zrI siddhasena divAkare 'namaskAra mAhAtmya'nI prAkRtamAM racanA karI che temAM 'narmA' padano ja upayoga karyo che. bIjI bAju 'bhagavatIsUtra'mAM namo arihaMtANaM che. Ama TheTha prAcIna kALathI namo ane mo e baMne pado vikalpe prayojAya che, eTale baMnne sAcAM che. tevI rIte namuvAro ane muvAro-movAro baMne sAcAM che. navakAramaMtranA pAMce padamAM pratyekamAM pahelo akSara 7 athavA La che paraMtu chello akSara to N che. e anusvAra athavA biMduyukta che. 7 athavA anunAsika che ane tenuM viziSTa prakAranuM nAdamAdhurya hoya che. vaLI saMgItamAM rAganA AlApa mATe 7 nuM gaLAmAM uccAraNa Avazyaka manAyuM che. gAyanamAM, tabalAM, vINA vagerenA vAdanamAM ane kathaka vagere nRtyanA prakAromAM 7 nA upayogathI, AvartanathI nanana...nanana...thI ojas vadhe che. yogIo kahe che ke 7 nA uccAraNathI hRdayataMtrI vadhu samaya taraMgita rahe che. chaMdazAstranI dRSTie 5 dagdhAkSara che eTale chaMdamAM enA upayogane ISTa gaNavAmAM nathI Avato, to bIjI bAju La vyaMjana jJAnano vAcaka manAya che 2010_03 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 navakAra maMtramAM namo padano mahimA ane tethI tene maMgalasvarUpa mAnavAmAM Ave che. Ama namo ane mo baMne pada suyogya che. navakAramaMtra maMtra che eTale maMtrazAstranI dRSTie paNa ra ane pa no vicAra karAya che. maMtrazAstramAM na nAM 35 nAma ApavAmAM AvyA che ane pa nAM 20 athavA 24 nAma ApavAmAM AvyA che. "vRttaratnAkara'mAM mAtRkA akSaronAM je zubha ke azubha phaLa darzAvavAmAM AvyAM che te pramANe ja zrama karAvanAra che ane na saMtoSa ApanAra che. Ama navakAramaMtramAM namo pada vadhu pracalita che. paraMtu dhyAna dharavA mATe no padanI bhalAmaNa thAya che. ApaNAM AgamomAM sarva prathama paMcamaMgala sUtra che eTale ke navakAramaMtra che. eTale ke sarva zruta sAhityano prAraMbha namaskAra mahAmaMtrathI thayo che ane namaskAra mahAmaMtrano prAraMbha namo zabdathI thayo che. eTale sarva Agama sAhityamAM, zrutasAhityamAM prathama zabda che namo. eTale teno padanuM mAhAbhya ane gaurava keTaluM badhuM che te AnA parathI joI zakAze. jemaNe paNa zrutasAhityanuM adhyayana karavuM haze temaNe pahelo zabda uccAravo paDaze namo athavA mo. emanAmAM namo no bhAva Avavo joize. eTale mATe no ne zrutasAhityanA, jinAgamonA, dharmanA pravezadvAra tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. mithyAtvI jIva bhAvarucipUrvaka A namo pada sudhI paNa pahoMcI zakato nathI. | namo padane maMgalasvarUpa gaNavAmAM Ave che, kAraNa ke maMgala traNa prakAranAM che : (1) AzIrvAdAtmaka, (2) namaskArAtmaka ane (3) vastunirdezAtmaka. namo arihaMtANaM', "namo siddhANaM' vageremAM "namo' zabda namaskAranI kriyAne sUcavato hovAthI maMgalarUpa che. navakAramaMtramAM namo rihaMtA vageremAM namo pada arihaMta, siddha vagere pAMce parameSThinI pahelAM kema mUkavAmAM AvyuM che evo prazna keTalIka vAra thAya che. namo pada pachI mUkavAmAM Ave eTale ke arihaMtANaM namo ema na bolAya? kAraNa ke ethI vyAkaraNanI dRSTie tathA arthanI dRSTie kaMI pharaka paDato nathI. eno uttara e che ke sUtra ke maMtramAM no pada pahelAM mUkavAnI parApUrvathI cAlI AvelI paraMparA che. ethI laya sacavAya che ane bhAva Ave che. maMtravidone 2010_03 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 272 potAnI sAdhanA dvArA thayelI anubhUti pramANe 'namo' pada pahelAM mUkavAnI praNAlikA atyaMta prAcIna samayathI cAlu thayelI che. ApaNe tyAM 'namotthazaM (namutyui)'mAM, 'namo'stu vardhamAnAya'mAM, 'namo bhagavate pArzvanAthAya' vageremAM tathA anya darzanomAM paNa 'namo bhagavate vAsudevAya' ItyAdimAM 'namo' pada pahelAM mUkavAmAM AvyuM che. maMtro ke sUtromAM no pada chelle AvatuM hoya evAM udAharaNo paNa maLaze. paNa ekaMdare Adya pada tarIke namo vizeSa pracalita che. svarabhaMjananI dRSTie namo zabdanuM vizleSaNa thayuM che. 'mana' zabdamAM be svarayukta vyaMjana che.H ma ane 7. A baMne vyaMjanono jyAre viparyaya ke vyatyaya thAya che tyAre zabda bane che 'nama.' A sthUla kriyAne sUkSma rIte ghaTAvIne kahevAmAM Ave che ke jyAre bahirmukha rahetA manane aMdara vALavAmAM Ave, mana aMtarmukha jyAre bane tyAre 'mana'nuM 'nama' thAya che. namo (mo) ne ulaTAvavAthI mona (moLa) thaze. mona (moNa) eTale munipaNuM. manane saMsAra taraphathI pAchuM pheravavAmAM Ave tyAre ja munipaNuM prApta thaI zake che. eTale no pada tyAre ja sArthaka gaNAya ke jyAre te saMsAra taraphathI mukha pheravIne paMcaparameSThi tarapha vALavAmAM Ave. mona no artha jo mona karavAmAM Ave to eno artha e thayo ke jIve have zAMta banI maunamAM sarakI aMtarmukha thavAnuM che. 'namo' padamAM OMOMkAra aMtargata rahelo che. namo padanA svarabhaMjana chUTA pADIe to te A pramANe thAyaH +ga+ma+mo. A svaravyaMjanano viparyaya karIe to A pramANe thazeH go+++r. AmAM prathama be varNa te or= che. Ama no padamAM maMtrabIja OM kArano samAveza thayelo che. hemacaMdrAcArye batAvyuM che ke 'na' akSara sUryavAcaka che ane 'ma' akSara caMdravAcaka che. eTale 'namo' mAM 'na' sUryavAcaka che ane 'mo' caMdravAcaka che. maMtrazAstramAM AtmAne mATe sUryanI upamA che ane manane mATe caMdranI upamA che. eTale 'namo'mAM prathama AtmAnuM sthAna che ane pachI mananuM sthAna che arthAt mana karatAM AtmA sarvopari che. mana eTale saMsAra ane AtmA eTale mokSa. eTale no pada sUcave che ke mana ane mananA vistArarUpa kAyA, vacana, kuTuMba parivAra, mAlamilakata ItyAdi karatAM AtmAnuM prAdhAnya 2010_03 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA 273 svIkAravuM. matalaba ke traNe karaNa ane traNe yogane AtmabhAvathI bhAvita karavA joIe. vyAkaraNanI dRSTie nano pada naipAtikapada che eTale ke avyaya che. namo avyaya che ane te a+vyaya arthAt jeno kyAreya vyaya athavA nAza thato nathI evA mokSapada sAthe joDANa karAvI Ape che, mokSagati prApta karAvI Ape che. Ama namo eTale avyayanuM avyaya sAthe anusaMdhAna. namo padanI vyAkhyA ApatAM niryuktikAre kahyuM cheH vva-mAva-saMjoganayahyo. eTale no 5dano artha thAya che 'dravya ane bhAvano saMkoca.' A vyAkhyAno vistAra karatAM zrI haribhadrasUrie 'lalitavistarA'-caityavaMdana vRttimAM kahyuM cheH ra-zira: pAvali saMnyAso dravyasaMoSa: mAvalaMovastu vizuddhasya manaso niyoga kRti / eTale ke hAtha, mastaka, paga vagerene sArI rIte saMkocIne rAkhavAM te dravyasaMkoca ane temAM vizuddha manane joDavuM te bhAva-saMkoca. dravya saMkocamAM zarIranAM hAtha, mastaka ane paga vagerenA saMkocano nirdeza karavAmAM Avyo che. hAtha sIdhA lAMbA hoya che. zeraDInA sAMThAnI ene upamA apAya che. baMne hAthane vALIne chAtI AgaLa lAvavA tathA baMne hatheLI ane dase AMgaLIo bhegI karavI tene ka2saMkoca kahevAmAM Ave che. mastaka sIdhuM, UMcuM, TaTTAra hoya che. ene parvatanA zikharanI upamA ApavAmAM Ave che. mastaka chAtI tarapha namAvavuM ene zirasaMkoca kahevAmAM Ave che. baMne paga UbhA ane sthira hoya che. ene thAMbhalAnI upamA ApavAmAM Ave che. baMne pagane ghUMTaNathI vALIne jamInane aDADavA te pAdasaMkoca che. A rIte hAtha, mastaka ane pagano saMkoca thatAM te dravya namaskAranI mudrA bane che. be hAtha, be paga ane eka mastaka ema pAMcano saMkoca hovAthI tene paMcAga praNipAta kahevAmAM Ave che. manamAM namratA, laghutA, vinaya, bhakti, AdarabahumAna ItyAdi bhAvo sAthe AjJA ane zaraNa svIkAravAM te bhAvasaMkoca. 'jene namaskAra mAre ka2vAnA che te mArA karatAM guNo vageremAM moTA che' evo bhAva AvyA vinA sAco bhAvasaMkoca-eTale ke bhAvanamaskAra thato nathI. 'namo'mAM dravya namaskAra ane bhAva namaskAra hoya che. dravya namaskAramAM zarIra-IndriyAdinA saMkocanI kriyA rahelI che. eTale ke emAM kAyagupti rahelI 2010_03 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 74 jaina dharmanA puSpaguccha che. bhAva namaskAramAM mananA bhAvonA saMkocanI-ahaMkAra, avinayAdi durbhAvonA tyAga sahita mananA saMkocanI kriyA rahelI hovAthI emAM manogupti paNa rahelI che. "namo'nA uccAraNa sAthe arihaMtAdinA uccAraNa sivAya kazuM uccAraNa na hovAthI emAM vacanagupti paNa rahelI che. Ama, namo" pada sAthe traNa prakAranI gupti saMkaLAyelI che. dravya namaskAra ane bhAva namaskAra e baMnene bhegA karatAM cAra bhAMga thAya. (1) dravya namaskAra hoya, paNa bhAva namaskAra na hoya, (2) bhAva namaskAra hoya, paNa dravya namaskAra na hoya, (3) dravya namaskAra hoya ane bhAva namaskAra paNa hoya ane (4) dravya namaskAra na hoya ane bhAva namaskAra paNa na hoya. A cAramAM sarvazreSTha te dravya namaskAra ane bhAva namaskAra baMne jemAM hoya che. phakta dravya namaskAra karatAM phakta bhAva namaskAra hoya to te caDiyAto gaNAya. paraMtu dravya namaskAra anAvazyaka ke nirarthaka che ema na samajavuM. dravya namaskAranI paNa eTalI ja AvazyakatA che. bhAva namaskAra dravya namaskAramAM pariNamavo joIe, sivAya ke saMjogo ke zarIranI maryAdA hoya. bhAva namaskAra hoya paNa pramAda, lajjA, moTAI, mAyAcAra vagerene kAraNe dravya namaskAra karavAnI IcchA na thAya to te eTaluM phaLa na Ape. dravya namaskAra e pAyAnI vAta che. dravya namaskArano mahAvaro haze to emAM bhAva Avaze. bhAva nathI Avato mATe dravya namaskAra paNa choDI devo joie evA vicArathI baMne gumAvavAnuM thaze. dravya namaskAranuM ochuM phaLa che, paNa phaLa to avazya che ja. mAtra dravya namaskAra karatI vakhate viparIta, asadubhAvo hoya to tenuM phaLa viparIta Ave. bALajIvone AraMbhamAM dravya namaskAra ja zIkhavavAmAM Ave che. pachI emAM bhAva Ave che. bhAvarahita ane bhAva vagara dravya namaskAra thAya tenuM phaLa kevuM hoya te vize jaina purANomAM eka prasaMga varNavAyo che. eka vakhata zrIkRSNa neminAtha bhagavAna pAse gayA te vakhate neminAtha bhagavAnanA aDhAra hajAra sAdhuo birAjamAna hatA. e badhAMne joine zrIkRSNane manamAM eTalo badho ullAsa ane vinayano bhAva Avyo ke "mAre A dareke dareka sAdhu bhagavaMtane dvAdazAvartapUrvaka vaMdanA karavI." A kaMI saheluM kAma nahotuM. paNa emaNe e kAma bhAvapUrvaka cAlu karyuM. e joI bIjA 2010_03 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA 275 rAjAoe paNa vaMdanA cAlu karI. paNa badhA ja rAjAo thoDA vakhatamAM ja thAkI gayA eTale besI gayA. te vakhate zrIkRSNa sAthe AvelA vIrA sALavIne vicAra Avyo ke 'zrIkRSNanI sAthe huM paNa badhAMne batAvI ApuM ke thAkyA vagara huM vaMdanA karI zakuM chuM.' eTale vIrA sALavIe paNa vaMdanA cAlu rAkhI ane zrIkRSNanI sAthe te pUrI karI. vaMdanA karIne zrIkRSNa neminAtha bhagavAna pAse AvyA ane kahyuM ke aDhAra hajAra sAdhuone pratyekane dvAdazAvartapUrvaka vaMdanA karatAM mane eTalo badho parizrama paDyo che ke eTalo to yuddho laDatAM mane paDyo nathI.' neminAtha bhagavAne kahyuM, 'he vAsudeva ! tame A rIte bhAvapUrvaka vaMdana karavAthI aDhaLaka puNya, kSAyika samakita ane tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM che.' e vakhate zrIkRSNe pUchyuM ke 'mArI sAthe vIrA sALavIe paNa aDhAra hajAra sAdhuone vaMdana karyAM che to ene paNa eTaluM phaLa maLaze ?' zrI neminAtha bhagavAne kahyuM, 'he vAsudeva, vIrA sALavIe to mAtra badhAMne batAvavA tamArA anukaraNarUpe vaMdana karyAM che. emAM bhAva nahoto, dekhADo hato. eTale eno namaskAra te kAyAkaSTarUpa mAtra dravya namaskAra hato. enuM vizeSa phaLa na hoI zake.' 'namo' pada namaskAra, praNipAta, vaMdanAnuM sUcaka che. jyAM paMca parameSThine namaskA2no bhAva janme che tyAM dharmanuM bIja vavAya che. zrI haribhadrasUrie caityavaMdanasUtranI vRtti 'lalita vistarA'mAM kahyuM cheH dharma prati mUlamUtA vaMvanA| dharma pratye jIvane gati karAvanAra mULabhUta jo kaMI hoya to te vaMdanA che, namaskAra che, 'namo' che. 'namo arihaMtANaM' mAM Ama eka apekSAe sAmAnya dRSTie jotAM 'namo' padanuM mahattva che. paraMtu 'arihaMta' pada gauNa che ema samajavAnuM nathI. jyAM sudhI namavAno bhAva hradayamAM pragaTa na thayo hoya tyAM sudhI 'arihaMta' padanuM raTaNa lAbhakAraka thatuM nathI. bIjI bAju 'namo' padanuM mAtra zabdoccAraNa thatuM hoya, are, kAyA paNa namavAnI kriyA karatI hoya paNa aMdara arihaMtane namavAno bhAva na hoya to tethI paNa lAbha thato nathI. namo arihaMtANaM mAM mahattvanuM pada kayuM ? namo ke arihaMtANaM ? judI judI apekSAthI eno uttara apAya che. 2010_03 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jaina dharmanA puSpaguccha namo arihaMtANaM'mAM paheluM pada "namo' mUkyuM che, "arihaMtANaM' nahi. jo "arihaMta' pada mukhya hota to "arihaMtANaM namo' ema thayuM hota. vaLI "namo' eTale ke namaskAra e prathama moTuM kartavya che, kAraNa ke jyAM sudhI ahaMkAra che tyAM sudhI mokSagati nathI. ahaMkArane kADhavA mATe "namo'nI anivAryatA che. namo' hoya to vinaya Ave che. vinaya mokSanuM bIja che. vinaya paraMparAe mokSa sudhI kevI rIte laI jAya che e vAcaka zrI umAsvAtijIe "prazamarati'mAM sarasa samajAvyuM che. paraMtu bIjI bAju tattvadaSTie jotAM "arihaMta pada ja mukhya che. arihaMta paramAtmAnA prabhAvathI, emanI parama kRpAthI zubha adhyavasAya, puNya, saMyama, cAritrapAlana, mokSagati prApta thAya che. kahyuM che : kALa, svabhAva, bhavitavyatA e saghaLA tuja dAsI re; mukhya hetu tuM mokSano, e muja sabaLa vizvAsa re. Ama arihaMtapadanI mukhyatA che. arihaMta paramAtmA che to ja temane namaskAranI vAta che. paraMtu namaskAra na kare to ya arihaMta to che ja. arihaMta paramAtmA (paMcaparameSThi) na hoya to anyatra thayelA namaskAranI mokSamArgamAM kazI gaNanA nathI. namo mAM namavAno-namanano bhAva che. zabdazleSathI kahevAya ke namana eTale na-mana. mana potAnAmAM-sAMsArika bhAvomAM na rahe te na-mana. namana eTale No Mind nI avasthA, nirvikalpa dazA. mana jyAre parabhAvamAMthI nIkaLI svabhAvamAM sthira thAya, sAMsArika viSayomAMthI nIkaLI paMca parameSThimAM lIna thAya tyAre te na-mana ane namana bane che. namo nuM A rahasya che. no mana, prANa ane Indriyone saMyama rAkhavAnI vidyA che. jyAM mo che tyAM saMyama che, kRtajJatA che, udAratA che, sarva jIva pratye maitrInI bhAvanA che. "namo' bolIne karAtA namaskArathI samyagdarzananI vizuddhi thAya che. namaskAra karatI vakhate potAnI laghutA ane paMca parameSThinI uccatA ane mahattAnI zraddhApUrvaka pratIti thavI joIe ema thAya to ja potAnAmAM kiMcit rahelo ahaMkAra paNa nIkaLI jAya che ane vinayayukta bhaktibhAva pragaTa thatAM darzananI vizuddhi thAya che. namo pada dharmazAstra, maMtrazAstra ane taMtrazAstranI dRSTie jIvane upakAraka 2010_03 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA 277. che. dharmazAstranI dRSTie te vinayanuM bIja che. maMtra zAstranI dRSTie namo pada zodhanabIja hovAthI zarIra ane mananI zuddhi karavA dvArA AtmAnI zuddhi kare che. taMtrazAstranI dRSTie "namo pada zAntika karma ane pauSTika karmano siddha karanAra che. eTale namo pada joDIne je koI maMtra ke sUtra uccArIne ArAdhanA thAya to te zAnti ane puSTi ApanAra gaNAya che. taMtrazAstra pramANe namaskAranA mukhya traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. kAyika, vAcika ane mAnasika. temAM eka apekSAe kAyika namaskAra uttama prakArano, mAnasika namaskAra madhyama prakArano ane vAcika namaskAra adhama prakArano manAya che. taMtrazAstramAM namaskAranAM lakSaNo batAvatAM kahevAyuM cheH trikoNamaya SaTkoNamarddhacandraM pradakSiNam / daNDamaSTAMgamugraM ca saptadhA natilakSaNam / / (1) trikoNa, (2) pakoNa, (3) ardhacaMdra, (4) pradakSiNa, (5) daMDa, (6) aSTAMga ane (7) ugra ema namaskAranA sAta prakAranAM lakSaNa che. AmAM kevA prakArano namaskAra kayA deva ke devIne kayA samaye karavo tenuM vidhAna ApavAmAM AvyuM che. namo padathI arihaMtAdi tarapha je bhAva utpanna thAya che, bhAvanA thAya che ethI bAhya viSayonuM AkarSaNa ghaTe che. ethI bahirAtmabhAva krame krame maMda thAya che, TaLe che ane aMtarAtmabhAva vRddhi pAme che. pugala pratyenI Asakti ghaTe che ane caitanya pratye bhAvanI vRddhi thAya che. jema bhUkha lAgI hoya ane bhojana maLatAM yudhAnI nivRtti thAya che, khAdhAno saMtoSa ane AnaMda thAya che ane bhojanathI zarIranI puSTivRddhi thAya che tevI rIte namaskAranI bhAvanAthI bahirAtmabhAvanI nivRtti thAya che, aMtarAtmabhAvano AnaMda thAya che ane paramAtmabhAvanI puSTivRddhi thAya che. namo' pada dAyika bhAvono tyAga karAvI, kSayopazamabhAva tarapha laI jAya che. mamatvano tyAga karAvIne e samatva tarapha laI jAya che. e mithyAtvano tyAga karAvI samyagudarzana tarapha laI jAya che. e manane azubha vikalpothI choDAvI zubha vikalpomAM joDe che. namo pada jIvAtmAne paramAtmA prati laI jAya che. 2010_03 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jaina dharmanA puSpaguccha namo mAM RNamukti rahelI che. upakArInA upakArano-paMca parameSThinA upakArano svIkAra mANasane RNamukta banAve che. enAmAM namaskArano bhAva prakAzita thAya che. namo thI nIca gotrakarma baMdhAtuM aTake che ane ucca gotrakarma baMdhAya che. namo' mAM duSkRtagartA, sukRta-anumodanA ane zaraNAgatino svIkAra che. ethI nirvikalpa dazAnI anubhUti thAya che. namo rAga, dveSa ane mohane jItavAno maMtra che. e sat, cit ane AnaMdano maMtra che. namo pada sAthe jJAna, bhakti, vairAgya ane atyaMtara tapa joDAyelAM che. namo pada dvArA svasvarUpanI yathArtha samajaNa prApta thAya eTale jJAna prApta thAya che. paMca parameSThi pratye namaskAra karavAmAM bhakti rahelI che. paramAtmAnI bhakti pragaTa thatAM sAMsArika viSayono rasa maMda thAya che. eno artha e ke namo' pada dvArA vairAgya pragaTa thAya che. mo dvArA vinaya, vaiyAvacca, prAyazcita vagerenA bhAvo udbhave che eTale emAM atyaMtara tapa raheluM che. Ama "namo" pada sAthe jJAna, bhakti, vairAgya ane tapa joDAyelAM che. pUjya paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje lakhyuM che ke "namo pada e vAsIcaMdana kalpa che; jIvita-maraNa, lAbha-alAbha, mAna ane apamAnAdi kaMDhone avagaNIne zuddhAtma svarUpamAM rahevAnI kAyotsargarUpa prakriyA che. e rIte atyaMtara tapanA sarva prakAronuM ArAdhana jemAM saMgrahIta thayuM che, evuM namo' pada sAgarathI paNa gaMbhIra che, sUryathI paNa tejasvI che, caMdrathI paNa zItaLa che, Arogya, bodhilAbha ane samAdhine ApavAvALuM che. "namo" pada anaMta ane agAdha evA AtmasvarUpa upara manane laI javA, kUdako athavA chalAMga bharavA mATe kAyA, vANI ane manane saMkocavAnI kriyA che. dravya-bhAva saMkoca karIne AtmasvarUpamAM pahoMcavA mATeno uttama vyAyAma che." namo eTale saMsAranI asAratA svIkArIne zuddhAtmasvarUpa tarapha, sAra tattva tarapha vaLavuM, vibhAva dazAno tyAga karI svabhAva dazA tarapha vaLavuM, bahirAtmabhAvamAMthI nIkaLIne aMtarAtmabhAvamAM prati prayANa karavuM. jaDa ane caitanyano bheda samajIne caitanyamAM sthira thavuM. namo padathI mananI dizA badalAya che. te viSaya-kaSAyothI viramIne zuddha 2010_03 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA 279 bhAvomAM parovAya che. vizuddha manamAM vinaya, zraddhA, sanmAna, Adara-bahumAna, prema, sva-samarpaNano bhAva pragaTa thAya che. paMca parameSThi pratye pramodabhAva hure che ane emanI sAthe anusaMdhAna thAya che. namo padamAM aciMtya baLa raheluM che. te bhAva jo utkRSTa prakArano banato jAya to jIvane ArAdhanAnA aMtima lakSya sudhI pahoMcADI zake che. eTale ja namo padane mokSanI cAvI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. jemane namaskAra karavAmAM Ave che te moTA che ane huM nAno chuM'- eTale ke potAnI alpatA ane parameSThinI mahattAno sAco bhAva jyAM sudhI dilamAM pragaTa na thAya tyAM sudhI sAco namaskAra thato nathI. namaskArathI jinAjJAnuM pAlana karavAno bhAva pragaTe che. namaskArano bhAva e dharmanuM bIja hovAthI emAMthI dharmaruci, dharmazravaNa, dharmaciMtana ItyAdi rUpI aMkuro phUTe che, dharmAcaraNarUpI zAkhAo prasare che ane AgaLa jatAM svarganA sukharUpI ane mokSasukharUpI phUla ane phaLa prApta thAya che. eTale namo padarUpI bIja mokSarUpI phaLanI prApti karAvI zake che. namo padamAM "Izvara-praNidhAna raheluM che. "Izvara-praNidhAna' zabda vizeSataH anya darzanamAM prayojAyo che. paraMtu jaina darzanamAM paNa te avazya ghaTAvI zakAya che. Izvara eTale paramezvara, paramAtmA. arihaMta bhagavAna athavA siddha paramAtmAne "Izvara" gaNI zakAya athavA potAnA AtmasvarUpamAM rahelA paramAtmabhAvane Izvara gaNI zakAya. praNidhAna eTale dhyAna vaDe sthApana karavuM te. IzvaramAM potAnA cittanuM sthApana karavuM, nyAsa karavo te IzvarapraNidhAna. paramAtmAmAM potAnI jAtano nyAsa karavo, athavA potAnAmAM paramAtmAno nyAsa karavo ane e rIte paramAtmAnI sAthe ekarUpa thavuM te IzvarapraNidhAna. "to' padamAM A rIte IzvaaiNidhAna raheluM che. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje "namo' padamAM cha AvazyakanuM pAlana kevI rIte thAya che te darzAvatAM lakhyuM che, "namo' maMtra vaDe zrutasAmAyika ane samyakatvasAmAyikanI ArAdhanA thAya che; caturvizatistava ane guruvaMdananI sAdhanA thAya che; mithyAtvanuM pratikramaNa ane samyakatvanuM Asevana thAya che, audayikabhAvamAMthI pAchA pharIne kSAyopathamika bhAvamAM AvavAnuM thAya che; atItanI niMdA, vartamAnano saMvara ane AgAmInuM pratyAkhyAna thAya che. 2010_03 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jaina dharmanA puSpaguccha vartamAnano saM vara kAyotsarga rUpa che ane AgAmInuM pratyAkhyAna paccakakhANArUpa che. "namo' maMtra vaDe A rIte chae AvazyakonI bhAvathI ArAdhanA thAya che." namo mAM navapadanuM dhyAna raheluM che. navapadamAM paMca parameSThi uparAMta jJAna, darzana, cAritra ane tapa e cAra hoya che. A nave padanI sAthe "namo' pada joDAtAM viziSTa bhAvajagata utpanna thAya che. namo arihaMtANa" mAM "namo pada arihaMta bhagavAna sAthe joDAyeluM che. arihaMta bhagavAnane namaskAranA bhAva sAthe ane emanA dhyAna vaDe mokSanuM lakSya batAvanAra ane mokSamArganI dezanA ApanAra sAthe mana joDAya che. e ja rIte bIjAM padonA svarUpanuM paNa dhyAna dharAya che. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje namo mAM nava padanuM dhyAna viziSTa rIte ghaTAvyuM che. temaNe lakhyuM che, "arihaMta pada sAthe no pada joDAya che tyAre mananuM dhyAna saMsAra taraphathI vaLI mokSa tarapha joDAya che. siddha pada sAthe joDAya tyAre rasa-AnaMda jAge che. AcArya pada sAthe joDAya tyAre mokSanI IcchA utpanna thAya che. upAdhyAya pada sAthe joDAya tyAre prabaLa IcchA pragaTe che. sAdhu pada sAthe joDAya tyAre kalpanA karavAnI zakti pragaTe che. te ja nyAye AgaLa vadhatAM samyagu darzana, samya jJAna, samyaka cAritra ane samyaka tapa sAthe joDAya tyAre AbehUba kalpanA, ekatA ane saMpUrNa laya utpanna thAya che. pachI unmanI-manonAzanI sthiti anubhavAya che. te amAtra avasthAmAM laI javAnuM anaMtara sAdhana bane che." A rIte namo pada sAthe thatuM navapadonuM dhyAna jIvane trimAtra (bahirAtmabhAva)mAMthI choDAvI, biMdunavakarUpI ardhamAtrA (aMtarAtmabhAva)mAM lAvI, amAtra (paramAtmabhAva)mAM sthApanAruM thAya che." jyAM namavAnI kriyA che tyAM kudaratI rIte prema, bhakti, vAtsalya, ItyAdinA bhAvo pragaTa thAya che. eTale "namo' mAM paramAtmA pratyenI navadhA bhakti rahelI che. zravaNa, kIrtana, smaraNa, vaMdana, pUjana, arcana, sevana, Atmanivedana, zaraNAgati ItyAdi sarva bhAvo ane bhaktinA prakAro emAM AvI jAya che. namo' pada dvArA prIti, bhakti, vacana ane asaMga e cAre prakAranAM 2010_03 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM namo padano mahimA 201 anuSThAna AvI jAya che. namo padamAM IcchAyoga, pravRttiyoga, sthUryayoga ane siddhiyoga ema cAre yoga rahelA che. namo padanI ArAdhanAmAM amRtakriyA rahelI che. upAdhyAyajI mahArAje amRtakriyAnAM lakSaNo nIce pramANe jaNAvyAM cheH tagata citta ne samaya vidhAna, bhAvanI vRddhi, bhavabhaya ati ghaNo; vismaya pulaka pramoda pradhAna, lakSaNa e che amRta kriyAtaNo. ahIM amRtakriyAnAM je lakSaNo darzAvyAM che-tagata citta, samayavidhAnadharmAnuSThAna, bhAvanI vRddhi, bhavabhaya, vismaya, pulaka, pramoda ityAdi namo pada sAthe jyAre gahanatAmAM anubhavAya che tyAre pragaTa thAya che. eTale no padamAM amRtakriyAno anubhava karAvavAnuM sAmarthya che. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje lakhyuM che, 'nitya namaskArano abhyAsa e bhedabhAvanI UMDI nadI para pUla bAMdhavAnI kriyA che. 'namo' e pUla che, setu che. e setu para cAlavAthI bhedabhAvanuM ullaMghana thAya che. ane abhedabhAvanA kinArA para pahoMcI javAya che. pachI DUbI javAno bhaya raheto nathI. bhedabhAvane nAbUda karI, abhedabhAva sudhI pahoMcavAnuM kArya 'namo' bhAvarUpI setu kare che. tene 'amAtra' pada para pahoMcADavA mATenI ardhamAtrA paNa kahevAya che. ardhI mAtrAmAM samagra saMsAra samAI jAya che ane bIjI ardhI mAtrA setu banIne, AtmAne saMsAranI pele pAra laI jAya che. saMkalpa-vikalpamAMthI mukta karAvIne nirvikalpa avasthAmAM pahoMcADe che.' 'namo' padanA jApathI cittanI azAMti dUra thAya che. jyAM rAga che tyAM azAnti che. jIva rAgadveSamAM phasAyelo che. emAM paNa rAgane e saraLatAthI tyajI zakato nathI. paraMtu eka vakhata ene paMca parameSThi pratye anurAga janme che ane vRddhi pAme che eTale sAMsArika rAgano kSaya thavA lAge che. jema jema rAgano kSaya thato jAya tema tema cittamAMthI azAMti dUra thAya che. Ama 'namo' padano jApa zAntipreraka che. namo padano athavA namo arihaMtANaM no jApa, AgaLa praNava maMtra OM joDIne OM namo arihaMtANaM e pramANe karI zakAya ke kema e vize keTalAkane prazna thAya 2010_03 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha 282 che. paraMtu zAstrakAro kahe che ke e rIte jApa karavAno ekAnte niSedha nathI. laukika jIvanamAM saubhAgya, zAnti ityAdi mATe OM sAthe jApa thaI zake che. kevaLa mokSAbhilASI mATe enI AvazyakatA nathI. zrI hemacaMdrAcArye 'yogazAstra'nA AThamA prakAzamAM kahyuM che : maMtra: praNavapUrvo'yaM phalamaihikamicchubhiH / dhyeya praNavahInastu nirNANapadakAMkSibhiH / / arthAt lokasaMbaMdhI phaLanI IcchAvALAoe AgaLa praNavamaMtra-kAra sahita dhyAna dharavuM, paraMtu nirvANa padanA arthIoe praNavarahita-eTale ke OMOM kAra vagara dhyAna dharavuM. zrI merutuMgAcArye 'sUrimaMtra'nA aSTavidyAdhikAramAM paNa kahyuM cheH praNavanamoyuktAni padAni sarvANi iSTaM kAryaM janayati / praNavaM vinA namo iti mokSabIjam / arthAt praNava maMtra OMOM sAthe joDAyelA namaskAranAM sarva pado ISTa kArya utpanna kare che, eTale ke ISTa phaLa Ape che. praNava vinAno namaskAra 'mokSabIja' che. Ama namo padano, namaskArano mahimA ghaNo moTo che. 'gaMdharvataMtra'mAM namaskArano mahimA nIce pramANe batAvyo che. devamAnuSagaMdharvAH yakSarAkSasapannagAH / namaskAreNa tuSyanti mahAtmAnaH samantataH / / namaskAreNa labhate catuvarga mahodayam / sarvatra sarva siddhayarthaM natirekA pravartate I tyA vijayate lokAn natyA dharma pravartate / namaskAreNa dIrghAyurachinnA labhate prajAH / / arthAt deva, manuSya, gaMdharva, yakSa, pannaga (nAga) ane mahAtmAo namaskArathI mahAna udaya-(unnati) karanAra evA catuvarga (dharma, artha, kAma ane mokSa)ne prApta kare che. sarvatra sarva kAryanI siddhi mATe namaskAra ja pravarte che. namaskAra karavAthI loka jitAya che. namaskArathI dharmanuM pravartana thAya che ane namaskArathI prajA rogarahita dIrghAyuSya meLave che. namo mATe eTale ke namaskAra mATe vividha prakAranI upamAo ke rUpako 2010_03 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtramAM na padano mahimA 283 yojAyAM che, jema ke namo saritA che ane arihaMta sAgara che. zrI haribhadrasUrie namaskArano mahimA samajAvatAM "lalita vistarA-caityavaMdanavRttimAM kahyuM cheH eso jaNao jaNaNI ya esa eso akAraNo baMdhU / eso mittaM eso paramuvyArI namukkAro / / seyANaM paraM seyaM maMgalANaM ca paramaMgalaM / punnANaM parama punnaM phalaM phalANaM paramarammaM / / [A namaskAra pitA che, mAtA che, akAraNa baMdhu che, ane parama upakArI mitra che. zreyomAM te parama zreya che, mAMgalika vize parama maMgala che, puNyomAM te parama puNya che ane phalomAM te parama ramya che.) bArAkhaDI-varNamALAmAM lakhAyelA akSara karatAM zabdamAM vaparAyelo akSara vadhu sabaLa bane che. zabdakozamAM rahelA zabda karatAM vAkyamAM vaparAyelA zabdanuM mUlya vadhI jAya che. e ja zabda maMtramAM jyAre prayojAya che tyAre enI mahattA ghaNIbadhI vadhI jAya che. vaLI anya maMtra karatAM navakAramaMtramAM prayojAyelo zabda atizaya mahimAvaMto banI gayo che. navakAramaMtramAM no zabdamAM mAtra akSara be ja che, paraMtu maharSioe potAnI divya anubhUtinA AdhAre emAM keTaluM sAmarthya raheluM che te darzAvyuM che. zrI ratnamaMdiramaNie kahyuM che: maMtra: paMcanamaskAra: kalpakAraskarAdhikaH / asti pratyakSarASTAnotkRSTa vidyAsahasrakaH / / [ paMca namaskAramaMtra kalpavRkSathI paNa adhika prabhAvavALo che. enA pratyeka akSara upara eka hajAra ane ATha mahAvidyAo rahelI che. ] navakAramaMtramAM namo padanA be akSarano keTalo badho aciMtya mahimA che te samajavA mATe A eka ja vAta pUratI che. 2010_03 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda nigoda jaina dharmano eka pAribhASika viSaya che. jIvanA svarUpa vize jena dharme keTalI sUkSma ane gahana mImAMsA karI che te A viSayanI vicAraNA parathI samajI zakAze. duniyAmAM anya koI dharme AvI sUkSma vicAraNA karI nathI. "nigoda' zabda paNa mukhyatve jainomAM ja vaparAya che. Adhunika vijJAne siddha karI batAvyuM che ke vanaspatimAM jIva che, pANImAM sUkSma jIva eTale ke jIvANu che ane havAmAM paNa jIvANu che. pANI vagere pravAhImAM vividha prakAranA bekTariyA (apakAya) ane havAmAM vividha prakAranA vAIrasa' (vAyukAya)nI vAta have sAmAnya gaNAya che. je keTalAka jIvANuo narI najare joI zakAtA nathI te jIvANuo sUkSmadarzaka yaMtra dvArA joI zakAya che. vijJAne sUkSmamAM sUkSma jIvANu tarIke eka koSanA zarIravALA "amIbA'nI zodha karI che. te narI AMkhe dekhI zakAtA nathI. jaina dharme ethI AgaLa jaIne kahyuM che ke sUkSmadarzaka yaMtrathI paNa je na joI zakAya evA sUkSmatama eka koSanA zarIramAM paNa anaMta jIvo eka sAthe rahe che. teo badhA vacce eka ja zarIra hoya che. A eka sAdhAraNa deha (Common body) vALA jIvo te nigoda' kahevAya che. bekTariyA ke vAIrasa karatAM teo vadhu tvaritapaNe potAnA zarIramAM janmamaraNa kare che arthAt tyAM ja utpanna thAya che, tyAM ja mRtyu pAme che, pAchA tyAM ja utpanna thAya che ema ghaTanA amuka amuka niyamone AdhAre cAlyA kare che. nigodanI vAta buddhithI samajAya evI hoya to paNa enA svIkAra mATe zraddhA anivArya che. bhagavAna mahAvIre gautama svAmIne nigoda vize kahyuM hatuM. bhagavatI sUtra, prajJApanA sUtra vageremAM nigodanI carcA Ave che. koIka pUrvAcAryuM nigoda chatrIzI'nI racanA karI che. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri mahArAje bhagavatI sUtranI TIkAmAM A AkhI nigodachatrIzI utArelI che. eTale ApaNane e prApta thaI zakI che. A chatrIzInA kartAnuM nAma maLatuM nathI, paNa emanA sAmarthyanI pratIti gAthAo vAMcatAM thAya che. (A chatrIzI 2010_03 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda 285 upara pa. pU. sva. pratApasUrijI mahArAjanA ziSya sva. vijayadharmasUrijI mahArAje sarasa vivecana karyuM che je prakAzita thayeluM che.) nigodano viSaya atyaMta sukSma ane kaThina che. enA samagra svarUpane koIka ja jANI zake che. jene paraMparAno itihAsa kahe che ke eka vakhata Indra mahArAja mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdhara svAmIne vaMdana karavA gayA. te samaye zrI sImaMdhara svAmIe potAnI dezanAmAM nigodanuM svarUpa samajAvyuM. e sAMbhaLI Indra mahArAja Azcarya cakita thaI gayA. emaNe zrI sImaMdhara svAmIne prazna karyo ke "bhagavAna hAla bharata kSetramAM nigodanuM svarUpa jANanAra koNa che bhagavAne kahyuM, "mathurA nagarImAM zrI AryarakSitasUri mArI jema ja nigodanuM svarUpa samajAvI zake che." tyAra pachI indra mahArAjane jijJAsA thaI eTale teo eka garIba brAhmaNanuM rUpa laI zrI AryaratisUri pAse AvyA ane nigoda vize samajAvavA vinaMtI karI. zrI AryarakSitasUrie emane nigodanuM yathAsthita svarUpa samajAvyuM. ethI Indra mahArAja Azcaryacakita thaI gayA. te vakhate zrI AryarakSitasUrie potAnA jJAnathI Indra mahArAjane oLakhI lIdhA hatA. samagra sRSTimAM coryAsI lAkha jIvAyoni che eTale ke coryAzI lAkha prakAranA jIvo che. emAM saMsArI jIvanuM atyaMta prAthamika svarUpa te nigoda che ane atyaMta vikasita svarUpa te manuSya che. jyAM sudhI saMsAramAMthI mukti maLatI nathI, mokSagati prApta thatI nathI tyAM sudhI jIvo manuSya, deva, tiryaMca ane nArakI e cAra gatimAM-coryAsI lAkha yonimAM paribhramaNa karyA kare che. emAM nigoda e sau jIvonuM paheluM zarIrarUpI sahiyAruM ghara che. A jIvasRSTimAM sauthI nIcenA kramamAM ekendriya, mAtra sparzendriyavALA jIvo che. pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya, teukAya (agnikAya) ane vanaspatikAya. A darekanA sUkSma ane bAdara evA be prakAra che. emAM bAdara vanaspatikAyanA be bheda che-bAdara pratyeka vanaspatikAya ane bAdara sAdhAraNa vanaspatikAya. eka zarIramAM eka jIva hoya te pratyeka kahevAya ane eka zarIramAM anaMta jIva hoya te sAdhAraNa kahevAya. sUkSma ane bAdara evA pRthvIkAya, apakAya, vAukAya, teukAya e cAramAM eka zarIramAM eka jIva 2010_03 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 jaina dharmanA puSpaguccha che. sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyamAM anaMta jIva che ane bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyamAM paNa anaMta jIva che. AmAM sUkSma ane bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIvo te nigodanA jIvo che. sAdhAraNa vanaspatikAya evA nigodanA jIvone "anaMtakAya paNa kahe che. nirodra zabdanI vyAkhyA A pramANe apAya cheH ni-niyatAM, gAM-bhUmi-kSetraM-nivAsaM, anantAnaMta jIvAnAM dadAti iti nigodaH / ni eTale niyata-nizcita, anaMtapaNuM jemanuM nizcita che evA jIvo, che eTale eka ja kSetra, nivAsa, 2 eTale rAti arthAt Ape che. je anaMta jIvone eka ja nivAsa Ape che te nigoda. nigodazarIraM yeSAM te nigodazarIrA: / arthAt nigoda e ja jemanuM zarIra che te nigodazarIrI kahevAya che. nigoda' zabda strIliMgamAM prayojAya che. prAkRta-ardhamAgadhImAM , fNIya zabda che. jIvane nigodapaNuM "sAdhAraNa' nAmanA nAmakarmanA udayathI hoya che. 'nigoda' zabda tenA zarIra mATe prayojAya che. taduparAMta "nigoda' zabda temAM rahelA pratyeka jIva mATe prayojAya che ane anaMta jIvanA samudAya mATe paNa prayojAya che. gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrane pUche cheH vi aa aMte ! fovA pALatA ? (bhagavAna, nigoda keTalA prakAranA kahyA che ?) bhagavAna kahe che: yamAM suvi Lio qUUUtA, te nadI, tAva, pigIvA vA (he gautama, nigoda be prakAranA kahyA che. jemake (1) nigoda (zarIra) ane (2) nigoda jIva. soyanI aNI jeTalI jagyAmAM anaMta jIvo rahelA che. soyanI aNI to najare dekhAya che. paNa ethI paNa anekagaNI sUkSma jagyAmAM nigodanA anaMta jIvo rahelA che je najare dekhI zakAtA nathI. sUkSmadarzaka yaMtrathI paNa te dekhI zakAya ema nathI. 2010_03 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 87. nigoda nigadamAM A anaMta jIvo potapotAnI judI judI jagyA rokIne nathI rahyA. eka jIvamAM bIjo jIva, trIjo jIva, cotho jIva vagere ema anaMta jIvo paraspara ekabIjAmAM praveza karIne, saMkramIne, otaprota banIne rahyA nigodanA eka zarIramAM anaMta jIvo eka sAthe kevI rIte rahI zake? tenA uttaramAM kahevAyuM che ke be athavA vadhu padArtho ekabIjAnI aMdara rahI zake che. e pramANe rahevAnI be rIti che. (1) apraveza rIti ane (2) praveza rIti athavA saMkrAnta rIti. eka dAbaDInI aMdara bIjI dAbaDI hoya ane emAM trIjI dAbaDI hoya ane e dAbaDImAM sonAnI eka vIMTI hoya, to bahArathI jotAM eka ja moTI dAbaDImAM te badhAM hovA chatAM teo ekabIjAmAM saMkAnta nathI thayAM. paraMtu eka dIvAmAM bIjo dIvo bhaLe athavA e rIte paMdara pacIsa dIvA sAthe prakAze che tyAre eka ja jyotimAM bIjI jyoti saMkrAnta thaIne samAI jAya che. athavA eka oraDAmAM eka dIvo hoya athavA paMdara pacIsa dIvA hoya to te badhAno prakAza ekabIjAmAM bhaLI jAya che. matalaba ke emAMthI koI paNa eka dIvAne bahAra kADhI levAmAM Ave to te dIvo svataMtra prakAzavALo paNa thaI zake che. sagarbhA strInA peTamAM bALaka hoya che to mAtA ane bALaka baMnenI Atmajyoti eTalA bhAgamAM paraspara saMkrAnta thayelI hoya che. ramatanA medAnamAM koI khelADInI upara eka lAkha mANasanI dRSTi eka sAthe pheMkAya che, paraMtu e badhI dRSTio mAhomAhe athaDAtI nathI ane khelADInA zarIra para dhakkAmArI karatI nathI. badhI dRSTio paraspara bhaLI jAya che. bIjuM eka udAharaNa loDhAnA goLAnuM laI zakAya. ene tapAvavAmAM Ave ane te lAlacola thAya tyAre agni enAmAM saMkrAnta thaIne rahelo hoya che. evI rIte nigodanA eka zarIramAM anaMta jIvonI Atmajyoti ekabIjAmAM bhaLIne rahelI hoya che. eka nigodamAM anaMta jIvo hoya che eTaluM ja nahi eka nigodanI aMdara bIjI asaMkhya nigodo paNa hoya che. eTale ja cauda rAjalokamAM nigodo ThAMsI ThAMsIne bharelI che ema kahevAya che. je ane jeTalA AkAzapradezo eka nigode avagAhyA hoya te ja ane 2010_03 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jaina dharmanA puSpaguccha teTalA ja AkAzapradezo bIjI asaMkhya nigodoe te ja samaye avagAhyA hoya to te nigoda ane bIjI tevI sarva nigodo "samAvagAhI' kahevAya che. jema dUdhamAM sAkara bhaLI jAya to dUdhanA eka bhAgamAM sAkara vadhAre ane bIjA bhAgamAM ochI hoya evuM nathI hotuM. dUdhamAM sAkara anyUnAdhikapaNe-tulyapaNe prasare che. tema samAvagAhI nigodo paraspara eka paNa AkAzapradezanI cUnAdhikatA vagara sarvatra tulya kSetramAM avagAhelI hoya che. AvI nigodone "samAvagAhI' nigodo kahe che ane samAvagAhI nigodonA samudAyane "goLo' kahe che. AvA asaMkhya goLA cauda rAjalokamAM vyApelA che. Ama, nigodanA eka goLAnA avagAhakSetramAM keTalIye nigodo samAvagAhI hoya che. paraMtu taduparAMta keTalIka nigoda samAvagAhamAM eka pradeza nyUna hoya che, keTalIka be pradeza nyUna hoya che, ema karatAM karatAM keTalIka asaMkhyAta pradeza nyUna hoya che ane chae dizAmAM avagAhelI hoya athavA viparIta krame jo ie to keTalIka nigodo amuka nigodanA avagAhakSetranA eka pradeza upara vyApta thaI hoya, keTalIka be pradeza upara vyApta thaI hoya, ema e asaMkhyAta pradeza upara vyApta thaI hoya. AvI eka eka pradeza hAnivALI athavA eka eka pradezanI vRdvivALI nigodo viSamAvagAhI' nigoda kahevAya che. je goLAmAM viSamAvagAhI nigodonI sparzanA cha e dizAmAM hoya te akhaMDagoLo athavA saMpUrNa goLo kahevAya che. je goLAmAM viSamAvagAhI nigodonI sparzanA mAtra traNa dizAmAM ja hoya to te khaMDagoLo kahevAya. AvA khaMDagoLA phakta lokanA aMte nikUTa sthAnomAM hoya che. nikUTa eTale sarva bAjue alokanI aMdara cAlyo gayelo lokanA aMte rahelo lokano atyaMta alpa bhAga. lokane cheDe AvelA nigadanA goLAonI, alokamAM traNa dizAmAM sparzanA thatI nathI. eTale te khaMDagoLo kahe che. nigodanA goLAnA khaMDa goLo ane akhaMDa goLo evA prakAra ahIM batAvavAmAM AvyA che, paraMtu avagAhanAnI dRSTie baMne goLA sarakhA ja che. mAtra dizAonI sparzanAnI nyUnAdhikatA batAvavA ja khaMDa goLo ane akhaMDa athavA pUrNa goLo evA zabdo prayojAyA che. 2010_03 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda 289 samAvagAhI nigodono darekano saMpUrNa bhAga ane viSamAvagAhI nigodono darekano deza bhAga je amuka nigodAvagAha kSetramAM avagAhyo che evA nigodagoLAne sarvagoLA kahevAmAM Ave che. A rIte coda rAjalokamAM nigodanA goLA asaMkhyAtA che. eka eka goLAmAM asaMkhyAtA nigodo che ane eka eka nigodamAM anaMta anaMta jIvo che. eTalA mATe "nigodachatrIzI'mAM kahyuM cheH golA ya asaMkhijjA, haMti nigoyA asaMkhayA gole / vize ya nirogo, gaMta nIvo muLayo |12 || [goLA asaMkhyAtA che. eka eka goLAmAM asaMkhyAtI nigodo che tathA eka eka nigodamAM anaMtA jIvo che ema jANavuM] nigoda eTale sAdhAraNa vanaspatikAyanuM zarIra. agAu batAvyuM tema sAdhAraNa vanaspatikAyanA be prakAra che: (1) sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya ane (2) bAdara sAdhAraNa vanaspatikAya. A baMnenA pratyekanA paryAptA ane aparyAptA evA be bheda hoya che. e rIte cAra bheda thAya che: (1) sUkSma aparyAptA nigIda, (2) sUkSma paryAptA nigoda (3) bAdara aparyAptA nigoda ane (4) bAdara paryAptA nigoda. kahyuM cheH evaM sahamaNigodajIvA vi pajjattagA vi apajjattagA vi / bAyara NigodajIvA vi pajjattagA vi apajjattagA vi / / sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyarUpa nigoda coda rAjalokamAM eTale ke samagra lokAkAzamAM atinibiDapaNe vyApta che. sarva lokAkAzamAM evuM koI sthaLa nathI eTale ke evo koI AkAzapradeza nathI ke jyAM sUkSma nigoda na hoya. A sUkSma nigoda nathI chedAtI, nathI bhUdAtI, nathI baLatI, nathI bALatI, nathI bhIMjAtI ke nathI zoSAtI. bAdara sAdhAraNa kAyarUpa nigodanA jIvo sarvatra nathI, paNa jyAM jyAM kAcuM jaLa che, lIla che, phUga che ane jyAM jyAM kaMdamULa Adi rUpe vanaspati che tyAM tyAM bAdara nigoda che. bAdara nigoda niyatasthAnavartI che. te nirAdhArapaNe rahI zakatI nathI. te bAdara pRthvIkAya vagere jIvanA zarIranA AdhAre rahe che. A rIte bAdara nigoda lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. 2010_03 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 9o jaina dharmanA puSpaguccha nigodanA jIvone bIjA be prakAre paNa oLakhAvAya che. te che avyavahArarAzi" nigoda ane vyavahArarAzi" nigoda emAM "vyavahAra' ane "avyavahAra' zabda enA artha pramANe prayojAyA che. sUkSma vanaspatikAyamAMthI nIkaLelA je jIvono pachIthI bAdara' nAme, pRthvIkAyAdi nAme vyavahAra thAya che te vyavahArarAzinA jIvo che ane je jIvo sUkSma vanaspatikAyamAM ja anAdi kALathI janmamaraNa karyA kare che ane haju bAkara nAmano vyavahAra pAmyA nathI te jIvone avyavahAra rAzinA jIvo tarIke oLakhavAmAM Ave che, teone "anAdi nigoda', "sUkSma nigoda', nitya nigoda', 'nizcaya nigoda' ityAdi tarIke paNa oLakhAvAya che. sUkSma pRthvIkAyAdi jIvo sUkSma vanaspatipaNAmAMthI bahAra nIkaLyA hovAthI teo avyavahAra rAzinA nathI, paraMtu je jIvo anAdi kALathI sUma vanaspatikAyamAM ke sUkSma pRthvIkAyAdimAM vAraMvAra utpanna thayA karatA rahyA hoya ane anAdi kALathI je jIvoe bAdarapaNuM kyAreya prApta na karyuM hoya evA sUkSma pRthvIkAyAdinA jIvone avyavahArarAzinA gaNavA ke kema te vize matAntara che. je jIvo anAdi kALathI mAtra sUkSma vanaspati rUpe ja janmamaraNa karyA kare che ane kyAre ya bAdarapaNuM prApta karyuM nathI ke karavAnA nathI tevA avyavahAra rAzinA jIvono satata AyuSyakALa anAdi-anaMta che. vyavahAra rAzinA nigodanA jIvono Avo utkRSTa kALa anAdi-sAnta athavA sAdi-sAnta nigodanA je jIvoe eka vAra paNa bAdarapaNuM prApta karyuM hoya ane vyavahArarAzimAM AvyA hoya, paraMtu pAchA sUkSma nigodamAM utpanna thayA hoya to paNa te vyavahArarAzinA jIvo gaNAya che. sUkSma ane bAdara baMne prakAranA jIvonuM zarIra pramANa jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che ane utkRSTathI paNa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM hoya che. paraMtu jaghanya karatAM utkRSTathI zarIra kaMIka adhika hoya che. emAM aparyApta sUkSma nigodanI avagAhanA sauthI ochI ane paryApta bAdara nigodanI avagAhanA sauthI vadhu hoya che. sUkSma nigoda ApaNane narI najare dekhAtI nathI. tevI rIte bAdara nigoda 2010_03 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda 291 paNa dekhAtI nathI. to pachI sUkSma ane bAdara evA bheda karavAnI zI jarUra ? A praznano uttara e che ke sUkSma nigoda game teTalI ekatra thAya to paNa carmacakSuthI ke sUkSmadarzaka kAcathI kyAreya nihALI nahi zakAya. paraMtu bAdara nigoda eka, be ke lAkho ke karoDo eka sAthe hoya to paNa na dekhAvA chatAM asaMkhyAta bAdara nigodazarIra ekatra thAya to eno piMDa sUkSmadarzaka kAcathI ke narI najare dekhI zakAya che, kAraNa ke enAmAM dekhAvAnI yogyatA hoya che. bhagavAne kahyuM cheH __ egassa doNha tiNha va, saMkhejjANa va na pAsika sakkA / dIsaMti sarIrAiM NioyajIvANa'NaMtANaM / / [eka, be, traNa, saMkhyAta nigodone (pratyekanA judA judA zarIrane) dekhavAnuM zakya nathI. kevaLa anaMta (bAdara) nigodajIvonA nigodarUpa zarIrane dekhI zakAya che.] baTATA, gAjara, mULA, Adu vagere anaMtakAya che. temAMthI soyanA agrabhAga para rahe eTalo nAno bhAga laie to te asaMkhya zarIrano piMDa che ane te najare joI zakAya che. asaMkhya zarIramAMnA pratyeka zarIramAM anaMta anaMta jIvo paraspara saMkramIne rahelA che. A sAmAnya mANasane gaLe Utare evI vAta nathI. jeo jinezvara bhagavAnanI AjJAmAM ruci ane zraddhA dharAve che temane A vAta tarata haiye besI jaze. bAdara nigodanuM zarIra jyAM sudhI jIvotpattine ayogya thatuM nathI eTale ke naSTa pAmatuM nathI tyAM sudhI emAM koI paNa samaye anaMta jIvo vidyamAna hoya che. paraMtu A jIvonuM janmamaraNanuM cakra bahu tvarita gatie cAlatuM hoya che. eTale eka nigodamAM je anaMta jIvo koI eka samaye hoya che te ja jIvo satata temAM ja rahyA kare evuM nathI. e anaMtamAMnA keTalAka (eTale ke anaMta) jIvo amuka eka samaye utpanna thayelA hoya che. bIjA keTalAka anaMta jIvo bIjA koI samaye utpanna thayelA hoya che. vaLI pachInA samaye bIjA koI anaMta jIvo utpanna thayelA hoya che. eTale koI paNa eka nigodamAM judA judA samaye utpanna thayelA anaMta anaMta jIvono samUha hoya che. je jIvo nigodamAMthI nIkaLyA nathI paNa nIkaLaze temanI kAyasthiti 2010_03 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 92 jaina dharmanA puSpaguccha anAdisAnta che. jeo kyAreya nIkaLavAnA nathI temanI kAyasthiti anAdianaMta che. jeo nigodamAMthI nIkaLI pharI pAchA nigodamAM Ave che ane pAchA nIkaLaze emanI kAyasthiti sAdi-sAtta che. sAdhAraNa jIvomAM sAdhAraNapaNuM eTale sarakhApaNuM athavA sAmAnyapaNuM hoya che. nigodamAM sarva jIvo mATe eka ja sAmAnya zarIra Common body hovAthI te sAdhAraNa zarIra gaNAya che. vaLI te jIvo sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA hovAthI sAdhAraNa kahevAya che. Ama nizcayathI sAdhAraNapaNuM jIvone mATe hoya che ane vyavahArathI sAdhAraNapaNuM zarIra mATe kahevAya che. eTale prajJApanAstramAM kahyuM cheH samayaM vakkaMtANaM samayaM tesiM zarIra nivvattI / samayaM ANuggahaNaM samayaM usAsanIsAso / / simakALe utpanna thayelA te (sAdhAraNa vanaspatikAya) anaMta jIvonI zarIraracanA paNa samakALe thAya che, ucchavAsa-ni:zvAsane yogya pugala paramANuonuM grahaNa paNa eka sAthe-samakALe thAya che ane ucchavAsaniHzvAsano vyApAra paNa samakALe thAya che.] ekkasya u jaM gahaNaM, bahUNa sAhAraNANa taM ceva / jaM bahuyANa gahaNaM, samAsao taM pi egassa / / sAhAraNamAhAro sAhAraNamANupANa gahaNaM ca / sAhAraNajIyaNaM sAhAraNa lakkhaNaM eyaM / / [eka jIva je grahaNa kare che te bahu jIvothI grahaNa karAya che ane je bahu jIvothI grahaNa thAya che te eka jIvathI thAya che. sAdhAraNa jIvono AhAra sAdhAraNa hoya che. zvAsocchavAsanuM grahaNa sAdhAraNa hoya che. sAdhAraNa jIvonuM A sAdhAraNa lakSaNa che.] eka nigodamAM rahelA anaMta jIvonAM vedana prAyaH eka sarakhAM hoya che. nigodanA eka jIvane upaghAta lAge to te nigodanA sarva jIvone upaghAta lAge che. nigodanA jIvone dArika, tejasu ane kAzmaNa e traNa prakAranAM zarIra hoya che. dArika zarIra anaMta jIvonuM eka hoya che. tejas ane kArpaNa zarIra pratyeka jIvanuM juduM juduM hoya che. vaLI pratyeka jIvanA Atmapradezo 2010_03 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 93 nigoda asaMkhyAta hoya che. - nigodanuM saMsthAna huMDaka, aniyata AkAravALuM ke parapoTA (sibuka) jevuM goLa che. nigodanA jIvone hADa na hovAthI saMghayaNa nathI hotuM, paraMtu baLanI apekSAe teone sevArya saMghayaNa hovAno mata che. nigodanuM jaghanya AyuSya 256 AvalikA pramANa kSullaka bhava (eka zvAsocchavAsamAM sADI sattara bhava) jeTaluM hoya che ane utkRSTathI attamuhUrta jeTaluM hoya che. nigodanA jIvone AhArasaMzA, bhayasaM jJA, viSaya(methuna)saMjJA ane parigrahasaMjJA e cAra saMjJA avyaktapaNe hoya che. vaLI teone krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAya paNa avyaktapaNe hoya che. puruSa veda, strI veda ane napuMsaka veda e traNa vedamAMthI nigodanA jIvone phakta napuMsaka veda ja hoya che ane te paNa avyaktapaNe ja hoya che. nigodanA jIvo mithyAdRSTi hoya che. teone avyakta mithyAtva hoya che. teo vicAra karavAne azakta hovAthI teone asaMjJI jIvo kahevAmAM Ave che. teone cha legyAmAMthI phakta kRSNa, nIla ane kApota e traNa vezyA hoya che. nigodanA jIvone matiajJAna ane zrutaajJAna atyaMta alpa pramANamAM hoya che. nigodanA jIvone akSaranA anaMtamA bhAga jeTaluM jJAna hoya che. vaLI teone mAtra eka ja indriya-sparzendriya hovAthI teo acala darzanavALA hoya che. Ama teone be ajJAna ane eka darzana ema maLIne traNa upayoga hoya che. nigodamAM eka zarIramAM rahelA anaMta jIvo avyakta arthAt aspaSTa azAtA vedanAno anubhava kare che. e vedanA sAtamI narakanA jIvonI vedanAthI anaMtaguNI vadhAre hoya che. teone spaSTa cetanya nathI, to paNa bhale avyakta prakAranI paNa vedanA to teo avazya anubhave che. bhagavAna mahAvIre gautamasvAmIne kahyuM hatuM: jaM narae neraiyA dukhaM pAvaMti goyamA tikhaM / taM puNa nigoajIvA anantaguNiyaM viyANAhi / / hiM gotama ! nArakImAM nArakInA jIvo je duHkha pAme che, tethI anaMtaguNa 2010_03 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 jaina dharmanA puSpaguccha duHkha nigodanA jIvo pAme che ema jANavuM.] Ama saMsAramAM sauthI vadhu duHkha nigodanA jIvone hoya che. nigodamAMthI nIkaLelo koI bhAgyazALI jIva anantarapaNe eTale ke taratanA bIjA bhave paMcendriya tiryaMca thAya to samyakatva ane dezavirati paNa pAmI zake tathA anantarapaNe jo manuSyabhavamAM utpanna thAya to samyakatva, dezavirati ane sarvavirati paNa pAmI zake. nigodanA jIvone agrabhavamAM-pachInA taratanA bhavamAM mAMDalika, cakravartinA cauda ratnonI padavI, tathA samyakatva, dezavirati ane sarvavirati ema koI paNa padavI maLI zake, paNa teone agrabhavamAM tIrthakara, cakravarti, vAsudeva ane baladeva A cAra padavI na maLI zake. vaLI, teo anantara bhave yugalikamAM, devamAM ane nArakamAM utpanna thatA nathI, tevI ja rIte yugalika, deva ane nArakanA jIvo anattara bhave nigodamAM AvatA nathI. koI paNa eka jIvanA AtmapradezonI utkRSTa avagAhanA cauda rAjaloka pramANa che. kevaLI bhagavaMto jyAre samudyAta kare che tyAre cothe samaye temano eka eka Atmapradeza lokAkAzanA eka eka pradeza upara AvI jAya che. eTale ke emanA Atma pradezo cauda rAjalokamAM vyApta bane che. A jIvanI utkRSTa avagAhanA che. have jIvanI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa hoya che. jIva jyAre saMkucita thAya che, nAnAmAM nAno deha dhAraNa kare che tyAre te aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa avagAhanAvALo thAya che. AvI saMkucita jaghanya avagAhanA phakta nigodamAM hovAthI eka nigodanI avagAhanA aMgulanI asaMkhyAta bhAga pramANa che. eka nigodamAM anaMtA jIvo hovAthI, eTale ke teonuM eka sAdhAraNa zarIra hovAthI nigodanA badhA ja jIvonI avagAhanA sarakhI hoya che. koI paNa vanaspati sAdhAraNa che ke pratyeka che te kevI rIte jANavuM? te mATe kahyuM che ke je vanaspatinI sirA (naso), saMdhi (sAMdhA) ane parva (gAMThA) gupta hoya, je vanaspatine bhAMgavAthI sarakhA bhAga thAya, jemAM taMtu na hoya ane chedavA chatAM je pharIthI UgI zake te sAdhAraNa vanaspati kahevAya. A uparAMta bIjA paNa kAraNo che jene lIdhe amuka prakAranI vanaspatine 2010_03 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda sAdhAraNa vanaspati kahevAmAM Ave che. amuka vanaspati ke teno amuka bhAga amuka kALa sudhI sAdhAraNa vanaspati gaNAya che. ane pachI te pratyeka vanaspati thAya che. sAdhAraNamAMthI pratyeka ane pratyekamAMthI sAdhAraNa vanaspati kyAre kyAre kaI vanaspatimAM thAya che tenI vigate chaNAvaTa zAstragraMthomAM thayelI che. kanda, aMkura, kisalaya, panaka (phUga), sevALa, lIlAM Adu-haLadara, gAjara, thuvara, kuMvArapATo, gugaLa, gaLo vagere sAdhAraNa vanaspatimAM gaNAya che. AvA kula batrIsa prakAranA anaMtakAya batAvavAmAM AvyAM che. ene abhakSya gaNavAmAM AvyAM che. enA bhakSaNathI bahu doSa lAge che kAraNa ke enA bhakSaNathI sUkSma jIvonI pAra vagaranI hiMsA thAya che. nigodanA jIvo mAMsamAM paNa utpanna thAya che. zrI hemacaMdrAcArya yogazAstranA trIjA prakAzamAM kahyuM cheH sadyaH samUrcchitAnta-jantusantAnadUSitam / narakAdhvani pAtheyaM ko'znIyAt pizitaM sudhIH / / [prANIne kApatAM ke vadha karatAMnI sAthe ja tarata ja mAMsanI aMdara nigodarUpa anaMtA saMmUchima jIvo utpanna thAya che ane tenI vAraMvAra utpanna thavAnI paraMparA cAlu ja rahe che. mATe narakanA mArganuM A pAtheya (bhAtuM) che. kayo samaju mANasa narakanA bhAtA sarakhA mAMsanuM bhakSaNa kare ?] . eka nigoda (sUma ke bAdara)mAM anaMta jIvo che. cauda rAjalokamAM nigodanA goLA asaMkhyAta che. bAdara nigoda asaMkhyAta che ane pratyeka nigodamAM anaMta jIva che. bAdara nigoda karatAM sUkSma nigoda asaMkhyAtaguNI vadhAre che. vaLI pratyeka sUkSma nigodamAM anaMta jIvo che. eTale sUkSma ane bAdara nigodanA jIvo anaMta anaMta che. vartamAnamAM siddhagatimAM gayelA jIvo anaMta che. bhUtakALamAM anaMta jIvo mokSe gayA che ane bhaviSyamAM anaMta jIvo mokSe jaze. Ama traNe kALanA siddhagatinA jIvono kula saravALo kyAre paNa pUchavAmAM Ave tyAre eka ja javAba raheze ke haju eka nigodano anaMtano bhAga mokSe gayo che.' dravyalokamAM kahyuM cheH 2010_03 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 96 jaina dharmanA puSpagucchA na tAdaga bhavitA kAla: siddhA: sopacayA api / yatrAdhikA bhavaMtyeka-nigodAnaMtabhAgata: / [evo kALa bhaviSyamAM AvavAno nathI ke jyAre sarva (traNe kALanA) siddhAtmAone ekatra karavAmAM Ave to paNa eka nigodanA anaMtamA bhAga karatAM adhika thAya.] jaiAi hoi pucchA, jiNANa maggaMmi uttaraM taiyA / ikkasa nigoyassa ya, aNaMtabhAgo u siddhagao / / [zrI jinezvara bhagavAnanA mArgamAM jyAre jyAre (siddhagatinA jIvonI saMkhyA vize) pRcchA karavAmAM Ave tyAre tyAre eka ja uttara maLaze ke eka nigodanA anaMtamAM bhAganA jIvo siddhagatimAM gayA che.] have ATaluM to nakkI che ke cauda rAjalokamAM manuSyakSetramAMthI manuSya gatinA jIvo satata mokSe jAya che. eTale catargatirUpa saMsAramAMthI jIvo to ochA thAya che. eka jIva mokSe jAya eTale te ja samaye eka jIva avyavahAra rAzimAMthI nIkaLI vyavahAra rAzimAM Ave che. kAraNa ke vyavahArarAzinI saMkhyA kAyama akhaMDa rahe che. paraMtu avyavahAra rAzimAMthI to jIvo satata ochA thatA jAya che. avyavahArarAzine satata phakta hAni ja thatI rahe che. paraMtu vyavahArarAzimAM hAni ane vRddhi baMne sarakhI ja thatI rahe che. eTale vyavahArarAzi haMmezAM tulya saMkhyAvALI rahe che ane avyavahArarAzine ekAnta hAni ja thayA kare che. Ama chatAM siddhagatinA jIvo eka nigodanA anaMtamAM bhAga jeTalA kema kahevAmAM Ave che ? vaLI, nigodanA jIvo satata ghaTatA ja rahe to chevaTe (bhale anaMta kALe) evo vakhata nahi Ave ke jyAre nigodamAM koI jIva bAkI rahyA ja na hoya ? A be praznono uttara samajavA mATe pahelAM rAzi vize samajavuM jarUrI che. saMkhyAne samajavA mATe mukhya traNa rAzi cheH (1) saMkhyAta, (2) asaMkhyAta ane (3) anaMta. A traNenA peTA prakAro che ane enA paNa peTA prakAro che. (cothA karmagraMthamAM e vize mAhitI ApI che.) A prakAro bahu ja vyavasthita ane vaijJAnika che. Adhunika gaNitazAstra paNa e svIkAre che. 2010_03 . Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigoda 297 ekathI amuka AMkaDA (Digit) sudhInI rakamane "saMkhyAta" kahevAmAM Ave che. eno vyavahAra eka rItano hoya che, jemake pAMcamA pAMca umerIe to dasa thAya. pAMcamAMthI pAMca bAda karIe to zunya Ave. pAMcane pAMce guNIe to paccIsa thAya ane pAMca pAMce bhAgIe to javAba "eka Ave. paraMtu asaMkhyAtamAMthI asaMkhyAta bAda karo to paNa asaMkhyAta ja rahe. asaMkhyAtamAM asaMkhyAta umero to paNa asaMkhyAta ja thAya. asaMkhyAta kyAreya asaMkhyAta maTI saMkhyAta na thAya. tevI ja rIte anaMtamAMthI anaMta bAda karo to zUnya nahi, paNa anaMta ja 22. (Infinity-Infinity=Infinity) atid 01934124id 421942 atid 414. (Infinity x Infinity=Infinity) eTalA mATe avyavahArarAzi nigoda kyAreya anaMta maTIne asaMkhyAta thAya nahi. (jo asaMkhyAta thAya to pachI asaMkhyAtamAMthI saMkhyAta paNa thaI zake ane saMkhyAtamAMthI zUnya paNa thaI zake.) eTale avyavahAra rAzi nigoda anAdi-anaMta che ane anAdi-anaMta ja raheze. siddhagatinA jIvo anaMta che to paNa nigodanA anaMtamA bhAga jeTalA ja raheze. eTalA mATe "ghaTe na rAzi nigodakI, baDhe na siddha anaMta" evI ukti pracalita banI gayelI che. nigodamAMthI nIkaLelo jIva pAcho nigodamAM na jAya evuM nathI. je jIvanAM tevA prakAranAM karma hoya to te pAcho nigodamAM jAya che. manuSya, tiryaMca, deva ane nArakI e cAre gatimAM paribhramaNa karIne AkhA saMsArano anubhava laine, mokSagati na pAmatAM jIva pAcho nigodamAM AvI zake che. evA jIvone "caturgati nigoda' kahevAmAM Ave che. nigodamAMthI nIkaLyA pachI jIva uttarottara vikAsa sAdhato manuSya bhavamAM AvI, tyAga saMyama dhAraNa karI, sarvavirati samyagdaSTi banI uparanA guNasthAnake ArohaNa kare che, paraMtu mohanIya karmane kAraNe dasamA guNasthAnakethI upazamazreNI mAMDI agiyAramA guNasthAnakethI nIce paDe che. koIka jIvo to evA vegathI paDe che ke teo sIdhA nigodamAM cAlyA jAya che. pharI pAchuM emane udhvarohaNa karavAnuM rahe che. alabatta, temanA saMsAraparibhramaNano kALa maryAdita banI jAya che. teo ardhapudgala 2010_03 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 jaina dharmanA puSpaguccha parAvartanamAM hoya che, to paNa eTalo kALa paNa ocho nathI. emAM anaMta bhavo pharI pAchA karavAnA Ave che. moTA moTA mahAtmAo paNa mohanIya karmane kAraNe pAchA paDyA che ane nigodamAM gayA che. eTale mANase vicAra karavo joie ke potAno jIva nigodamAMthI nIkaLI rakhaDato rakhaDato, athaDAto-kUTAto, aneka bhayaMkara duHkho sahana karato karato anaMta bhave manuSya janma pAmyo che, to have evAM bhAre karma na thaI javAM joie ke, jethI pharI pAchA nigodamAM pachaDAie ane ekaDe ekathI zarU karavAnuM Ave. nigoda jevA atyaMta sUkSma ane gahana viSayanI samajaNa ane zraddhA prApta thAya to mANase AtmavikAsa mATeno puruSArtha cUkavA jevo nathI. 2010_03 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA sAmAnya rIte joie to dareka vyaktinA caherA upara emanI cAmaDInA varNa uparAMta kaMIka camaka, jhAMya ke AbhA jevuM kazuMka varatAya che. badhA mANasonI prakRti, vicAradhArA, bhAvanA ityAdi ekasarakhAM nathI hotAM ane ekanA eka mANasanA vicAro, bhAvo ityAdimAM paNa vakhatovakhata parivartana Ave che ane tadanusAra A AbhA badalAtI dekhAya che. eka dhUpasaLImAMthI jema satata dhUmrasera nIkaLatI rahe che ane e vadhatI ghaTatI ke vaLAMko letI rahe che tevI rIte manuSyanA cittamAMthI vicAradhArA, bhAvataraMga avirata vahyA kare che ane teno prabhAva enA caherA upara, mastaka upara ane anukrame samagra zarIra upara paDe che. A bhAvataraMga anusAra enI sAthe vividha raMganAM sUkSma-sUkSmatara pudgala paramANuo paNa nIkaLe che ane vizeSata: mastakamAM ane anukrame samagra zarIramAM prasarI jAya che. sAmAnya arthamAM samajavA mATe A bhAvadhArA ane pudgala paramANuone vezyA kahevAmAM Ave che. lezyA' jena dharmano eka pAribhASika viSaya che. eno saMbaMdha manamAM UThatA bhAvonI sAthe, AtmAmAM udbhavatA adhyavasAyonI sAthe che. vaLI lezyAno saMbaMdha vividha adhyavasAyo sAthe ubhavatA-pariNamatA vividharaMgI pudgala paramANuo sAthe paNa che. A pudgala paramANuone dravyalezyA kahevAmAM Ave che. enI sAthe saMkaLAyelA bhAvI, adhyavasAyone bhAvalezyA kahevAmAM Ave che. lezyA' zabdanA judA judA sAmAnya artha thAya che, jema ke vezyA eTale teja, jyoti, kiraNa, jvALA, dIpti, bimba, saundarya, sukha, varNa ityAdi. lezyA zabdanA vizeSa artha thAya che adhyavasAya, aMtaHkaraNanI vRtti, AtmapariNAma, aMtarjagatanI cetanA, AbhAmaMDaLa, AtmapariNAma mATe nimittabhUta dravyavizeSa. prAkRtamAM 'lessA' zabda vaparAya che. "lessA" zabda "lam' uparathI vyutpanna karAya che. "lam' eTale camakavuM. lezyAnI judI judI vyAkhyA apAya che. uttarAdhyayananI TIkAmAM kahyuM cheH lezayati zrleSayatIvAtmani jananayanAnIti lezyA / 2010_03 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jaina dharmanA puSpaguccha [ja lokonI AMkhone potAnA tarapha AkRSTa kare che te lezyA che.] Avazyaka sUtranI TIkAmAM zrI haribhadrasUrie kahyuM cheH zleSayantyAtmAnamaSTavidhena karmaNA iti lezyAH / / [ja AtmAne aSTavidha karma coMTADe che te vezyA che.] yogapariNAmo joyA ! arthAt legyA e yogapariNAma che. nirco jo-lezyA e karmanisyadarUpa che. (karmamAMthI vaheto pravAha digaMbara graMtha "dhavalA'nI TIkAmAM kahyuM cheH tipatIti te je karmone AtmA sAthe lipta kare che te vezyA. vaSayogitA yoga pravRtineMDyA -lezyA e kaSAyodayathI anuraMjita yogapravRtti che. (A vyAkhyA adhUrI gaNAya che, kAraNake sayogI kevalIne kaSAya nathI hotA, paNa zukala vezyA hoya che.) zrI abhayadevasUrie bhagavatI sUtranI TIkAmAM dravya legyA mATe kahyuM cheH kRSNAdi dravya sAnidhyajanito jIva pariNAmo lezyA / [kRSNa vagere dravyanA sAnidhyathI je jIvapariNAma utpanna thAya che te vezyA.] vaLI kahyuM cheH kRSNAdi dravya sAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH / skaTikasyeva tatrAyaM, lezyA zabda prayujyate / vaLI bhAvaleNyA mATe emaNe kahyuM cheH kRSNAdi dravya sAcivya janitA'tmapariNAmarUpA bhAvalezyA / [kRSNAdi dravyanA sAnnidhyathI je AtmapariNAmarUpa bhAva utpanna thAya che te bhAvale zyA.] ApaNA manamAM bhAvo, vicArataraMgo satata badalAtA rahe che. eka kSaNa paNa citta navaruM paDatuM nathI. kyAreka kadAca ApaNe e vize sabhAna na paNa hoie, paNa bhAvataraMgo to niraMtara, UMghamAM paNa cAlatA ja rahe che. vyavahArajagatamAM ApaNe vividha prakAranA manuSyo joIe chIe. dareka mANasanA caherA bhinnabhinna che ane e dareka caherA paranuM teja paNa bhinnabhinna che, eTaluM ja nahi eka ja vyaktinA caherA para paNa vAraMvAra teja badalAya che. eka pratiSThita mANasa hoya ane koI enuM kharAba rIte jAheramAM apamAna 2010_03 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leyA 301 kare to enA caherAnA hAvabhAva badalAI jAya che. koIka prAmANika gaNAto mANasa kaMIka corI karatAM raMge hAtha pakaDAI jAya ke tarata enuM moMDhuM paDI jAya che, plAna thaI jAya che. mANasa atyaMta prasanna hoya paNa acAnaka ciMtAnA gaMbhIra samAcAra AvatAM vyagra banI jAya tyAre enA caherA paranI rekhAo ane raMgo badalAI jAya che. mANasa nirAza beTho hoya ane ekadama koI sarasa khuzakhabara Ave ke tarata te jo utsAhamAM AvI jAya to enA caherA para rozanI patharAI rahe che. mANasanI bhUla thAya ane ene apamAnajanaka Thapako ApavAmAM Ave to enuM moTuM paDI jAya che. krodhanA bhAre AvezamAM koI mANasa AvI jAya to eno cahero pahelAM lAla thAya ane pachI kALo paDI jAya che. A badhuM batAve che ke mANasanA dehamAM raMgonI koika sUkSma prakriyA thayA kare che. A sUkSma prakriyA te legyA che. ApaNA bAhya dekhAtA zarIranI aMdara ApaNA AtmA sAthe, (Atmapradezo sAthe) joDAyelAM bIjAM be sUkSma zarIra hoya che. eka zarIra te tejasa zarIra ane bIjuM te kArmaNa zarIra. tejasa zarIra sUkSma che ane karmaNa zarIra enAthI paNa vadhu sUkSma che. jema bAhya zarIranAM pugala paramANuo che, tema A baMne sUkSma ane sUkSmatara zarIranAM paNa pugala paramANuo che. ApaNAM skUla bAhya zarIra, sUkSma zarIra ane sUkSmatara zarIra e traNe sAthe kAma kare che. ApaNo cetanAvyApAra A traNe zarIra sAthe saMkaLAyelo che. jema ApaNA pUla bAhya zarIranA vyApAronuM kendrasthAna magaja eTale ke citta che, tema ApaNA sUkSma ane sUkSmatara zarIranA vyApAronuM kendrasthAna paNa citta ja che. cittano AtmA sAthe saMbaMdha che. ApaNA sUkSma tejasa zarIra sAthe cetanAnA je vyApAro cAle che te vezyA che ane ApaNA kAmaNa zarIra sAthe ke te dvArA cAlatA vyApAro te adhyavasAyo che. adhyavasAyo anusAra lezyA hoya che. adhyavasAya badalAya to lezyAM badalAya. bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM lezyA ke tene maLatI vicAraNA thayelI che. mahAbhAratanA "zAntiparvanI "vRtragItAmAM kahyuM che: SaD jIvavarNAH paramaM pramANaM kRSNo dhUmro nIlamathAsya madhyam / raktaM puna; sahyataraM sukhaM tu hAridravarNaM susukhaM ca zuklam / / 2010_03 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 2 jaina dharmanA puSpaguccha mahAbhAratamAM varNa (raMga) anusAra jIvanA cha vibhAga pADavAmAM AvyA cheH A cha varNa che-kRSNa, dhUmra, nIla, rakta, hAridra tathA zukala. emAM kRSNa varNavALA jIva ochAmAM ochuM sukha pAme che. dhUmra varNavALA jIvo enAthI kaMika adhika tathA nIla varNavALA madhyama sukha pAme che. rakta varNavALA sukha-duHkha sahana karavAne yogya hoya che. hAridra (pILA) varNavALA sukhI hoya che ane zukala varNavALA parama sukhI hoya che. A zlokanI TIkAmAM kahyuM che ke jyAre tamoguNanI adhikatA, sattvaguNanI nyUnatA ane rajoguNanI sama avasthA hoya tyAre kRSNa varNa hoya che. A rIte eka guNanI adhikatA, bIjA guNanI sama avasthA ane trIjA guNanI nyUnatA hoya to te pramANe jIvanA judA judA varNa thAya che. zukala varNamAM tamoguNanI nyUnatA, rajoguNanI sama avasthA ane sattvaguNanI adhikatA hoya che. pAtaMjala yogadarzanamAM kahyuM che ke cittanA kRSNa, akRSNa-azukala ane zukala ema traNa prakAra che. gozAlakanA AjIvaka saMpradAyamAM ane bauddha dharmamAM vezyAne mATe "abhijAti' zabda prayojAyo che. boddhonA "aMguttaranikAya' graMthamAM ziSya AnaMda pUraNakazyapano saMdarbha ApIne bhagavAna buddhane kahe che ke "bhadanta! pUraNakazyape kRSNa, nIla, lohita, hAridra, zukala tathA parama zukala evA varNavALI cha abhijAtio kahI che; jema ke khATakI, pAradhi vagere mANasonI abhijAti kRSNa varNanI kahI che." jaina dharmamAM zrI bhagavatIsUtramAM kahyuM che te pramANe zrI gautamasvAmInA praznano uttara ApatAM bhagavAna mahAvIra svAmI kahe che ke vezyAo cha prakAranI kai NaM bhante. lessAo pannattAo ! goyamA ! chalessAo panattAo, taM jahAkaNha lessA, nIlalessA, kAulessA, teulessA, pamhalessA, sukklessaa| hiM bhagavAna, vezyAo keTalA prakAranI che ? he gautama, vezyAo che prakAranI che, te A pramANe : (1) kRSNa vezyA, (2) nIla vezyA, (3) 2010_03 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA kApota lezyA, (4) tejo vezyA, (5) padma lezyA, (6) zukala legyA.] zrI bhagavatIsUtra uparAMta zrI prajJApanAsUtra, zrI uttarAdhyayanasUtra vageremAM A cha vezyAo vize bahu vigate vicAraNA karavAmAM AvI che. lezyAnA mukhya be prakAra che : (1) dravya lezyA ane (2) bhAva vezyA. dravya lezyA pudgalarUpa che. eTale varNa, gaMdha, rasa ane sparza e pudgalanA guNo dravya legyAmAM paNa che. "prajJApanA sUtra'nA 17mA padamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe gautama svAmIne kahyuM che ke dravyalezvA asaMkhyAt pradezI che ane tenI ananta vargaNA che. bhAvalezyA avarNI, agaMdhI, arasI, asparzI hoya che. bhAvalezyA agurulaghu che. bhAvalezyA parasparamAM pariNamana kare che. bhAvalezyA karma baMdhanamAM koI prakAre heturUpa che. eTale bhAvalezyA sugatino hetu banI zake che ane durgatino hetu paNa banI zake che. dravyalezyA bhAvalezyA anusAra ja hoya che. chae vezyAo sUkSma hovAthI chabasthane agocara hoya che. uttarAdhyayanasUtramAM enA cotrIsamA adhyayanamAM A cha vezyAnAM lakSaNo ApyAM che. emAM kRSNa vezyAnAM lakSaNo nIce pramANe ApyAM cheH paMcAsavappavatto tIhi agutto chasu avirao ya / tivvAraMbhapariNao khuddo sAhasio naro / niddhandhasapariNAmo nissaMso ajiiNdio| eyajogasamAutto kiNhalesaM tu pariName / / [je manuSya pAMca Azrava (mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane azubha yoga)mAM pravRtta che, traNa guptimAM agupta che, chakAyanI hiMsAthI nahi viramelo, tIvra AraMbhanAM pariNAmavALo che, zudra, vagara vicAre kArya karanAra sAhasika che, krUra pariNAmavALo, nRzaMsa kuTila bhAvavALo) ane ajitendriya che-A badhAthI joDAyelo te jIva kRSNa vezyAnAM pariNAmavALo che.] nIla vezyAnA lakSaNo nIce pramANe che : issA amarisaatavo avijjamAyA ahIriyA ya / gehI paose ya saddhe pamatte rasalolue sAya gavesae ya / / AraMbhAo avirao khaddo sAhasio naro / eyajogasamoutto nIlalesaM tu pariName / / 2010_03 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jaina dharmanA puSpaguccha | ji manuSya irSALu, kadAgrahI, atapasvI, ajJAnI, mAyAvI, nirlajja, vRddha, SI, zaTha, pramatta, rasalolupa, sukha zodhanAra (svArthI), AraMbha karavAmAM na aTakanAra, kSudra, sAhasika tathA A badhAmAM joDAyelo che te nilalekSAmAM pariNata thAya che.] kApotalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che : vaMke vaMkasamAyAre niyaDille aNujjue / pali caMga ovahie micchadiTThI aNArie / upphAlagaduTThavAI ya, tene yAvi ya mcchrii| eyajogasamAutto kAulesaM tu pariName / / [je manuSya vANI ane AcaraNamAM vakra che, kapaTI che, asaraLa, doSone chupAvanAra, abhimAnI, parigraha, mithyAdRSTi, anArya, duSTa vacana bolanAra, cora, matsarI che-A badhAMthI je yukta hoya che te kApata legyAmAM pariNata thAya che.] tejo legyAnAM lakSaNo nIce pramANe cheH nIyAvittI acavale amAI akuuhala / viNIyaviNae dante jogavaM uvahANa vaM / / piyadhamme daDhadhamme vajjabhIru hiese| eyajogasamAutto teUlesaM tu pariName // ji manuSya namratAthI vartanAra, acaMcala, mAyArahita, akUtuhalI, vinayamAM nipuNa, dAnta, yogI, upadhAna karavAvALo, dharmapremI, dharmamAM daDha, pApabhIru, hita icchanAra-e badhAMthI yukta hoya te tejalezyAmAM pariNata thayelo che.] pAlezyAnAM lakSaNo nIce pramANe cheH payaNukkohamANe ya mAyAlobhe ya payaNue / pasaMtacitte daMtappA jogavaM uvahANavaM / / tahA payaNuvAI ya uvasaMte jiiMdie / eyajogasamAutto pamhalesaM tu pariName / / [je manuSyanAM krodha, mAna, mAyA ane lobha atyaMta alpa hoya, citta prazAMta hoya, potAnA AtmAnuM damana karato hoya, yogI ane upadhAna 2010_03 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lethA 305 (tapazcaryA) karavAvALo hoya, alpabhASI, upazAnta, jitendriya hoya-A badhAMthI je yukta hoya tenAmAM pabalezyA pariNata thayelI hoya che.] zukalatezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che: aTTaruddANi vajjittA dhammasukkANi sAhae / pasaMtacitte daMtappA samie gutte ya guttisu // sarAgo vIyarAgo vA uvasaMte jiiMdie / eyajogasamAutto sukkalesaM tu pariName / / [je manuSya ArtadhyAna ane raudradhyAna choDIne dharmadhyAna ane zukaladhyAna dhare che, prazAnta cittavALo che, potAnA AtmAnuM damana karavAvALo che, samiti ane guptithI gupta che, upazAnta ane jitendriya che, sarAga (alparAgI) ke vItarAga hoya che te zukala lesthAmAM pariNata hoya che.] dravyalezyA pugala paramANuonI hoya che ane pudgala paramANamAM varNa, rasa, gaMdha ane sparza hoya che. eTale e dravya lazyAnAM varNa, rasa, gaMdha ane sparza kevA prakAranA hoya che e bhagavAne bhagavatIsUtra, uttarAdhyayana, prajJApanAsUtra vageremAM kahyAM che. lezyAonA varNa, rasa vagere keTalA hoya che te vize bhagavAne bhagavatIsUtramAM kahyuM che: goyamA ! davvalesaM paDucca-paMcavaNNA, paMcarasA, du gaMdhA, aTTha phAsA pnnnnttaa| . mavileNe paDuM-avA, arajI, mAMdhA, mAsa pachI ! hi gautama ! dravya lazyAnI apekSAe emAM pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparza kahyA che. bhAvalezyAnI apekSAe te varNarahita, rasarahita, gaMdharahita ane sparzarahita che.] dravyalezyAo cha che, paraMtu enA varNa (raMga) pAMca batAvavAmAM AvyA che, kAraNake kApota (kabUtaranA raMga jevI) legyAno judo varNa nathI, paNa te kALo ane lAla e be varSanA mizraNavALo varNa che. A cha dravyalezyAnA varNa (raMga) samajAvavA mATe nIce pramANe udAharaNa ApyAM che: kRSNa lezyA kALAM vAdaLa, aMjana, pADAnA ziMgaDAM, arIThAM, gADAnI maLI, AMkhanI kIkI, bhamaro, kALI kesara, koyala, kALI kanera vagerenA 2010_03 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 jaina dharmanA puSpaguccha kALA varNa karatAM paNa vadhAre kALI hoya che. nIla glezyA azokavRkSa, cAsa pakSInI pAMkha, vaiDUrya nIlamaNi, popaTanI pAMkha, kabUtaranI Doka vagerenA nIla raMga karatAM vadhu nIla varNavALI hoya che. kApota lezyA kabUtaranI Doka, koyalanI pAMkha, aLazInAM phUla vagerenA varNa jevI, kAlalohita varNavALI hoya che. te jovezyA lohI, bAlasUrya, indragopa, hiMgaLo, popaTanI cAMca, dIpazikhA, lAkha vagerenA varNa jevI hoya che. pAlezyA caMpAnuM phUla, haLadara, haDatAla, suvarNa, vAsudevanuM vastra vagerenA varNa jevI hoya che. zukalezyA zaMkha, macakuMdanAM phUla, dUdhanI dhAra, rUpAno hAra, zarada RtunI vAdaLI, caMdra vagerenA varNa jevI hoya che. AmAM kRSNa, nIla ane kApota e traNa azubha lezyAno varNa aprItikara, amanojJa hoya che. traNa zubha lezyAno varNa prItikara ane manojJa hoya che. mANasanA ke anya jIvanA zarIranI cAmaDInA je raMgo che te dravya lazyAne kAraNe che ema na samajavuM. e raMgo nAmakarma pramANe hoya che ane te pUla dRSTithI nihALI zakAya che. dravya lazyAnAM paramANu sUkSma hoya che. AthI ja koIka goro mANasa ghAtakI hoI zake che ane enI kRSNa vezyA saMbhavI zake che. tevI ja rIte koI mANasa taddana zyAma hoya ane chatAM e pavitra, jJAnI, zubha lezyAvALo hoI zake che. ApaNAM tIrthakaro rAtA varNanA, nIla varNanA, kaMcana varNanA hatA. eTale dehavarNa ane vezyAvarNa e be judA che. dravya lazyAnA varNa, gaMdha, rasa ane sparza e cAra lakSaNamAMthI varNa manuSyanA manane ane zarIrane vadhu prabhAvita kare che. eTale vezyAvarNano prabhAva dehavarNa para paDe tIvra azubha lezyAvALA mANasonI pAse besatAM vAtAvaraNa bahu taMga lAge che. kyAreka koI krodhI mANasanA krodhanI evI asara thAya che ke zAnta svabhAvano sAmo mANasa paNa uzkerAIne krodha karavA lAge che. bIjI bAju rtIrthaMkara paramAtmAnI, kevalI bhagavaMtonI ane keTalAka pavitra mahAtmAonI zakala legyA evI prabaLa hoya che ke emanI sAthe takarAra karavAnA AzayathI ApelA mANaso ke paraspara veravirodhavALA jIvo emane jotAM ja zAnta 2010_03 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA 307 thaI jAya che. mahAtmA gAMdhIjInA jIvanamAM paNa AvA keTalAye prasaMgo banyA hatA. keTalAka yogI mahAtmAo jaMgalamAM hoya to hiMsaka prANIo emanI pAse AvIne zAnta banIne besI jatAM hoya che. A badho vezyAno ja prabhAva che. kRSNa, nIla ane kApota e traNa vezyAnI gaMdha marelI gAya, mareluM kUtaruM, marelo sarpa vagerenI gaMdha karatAM paNa vadhu durgadhamaya hoya che. tejolezyA, pAlezyA ane zukalatezyA e traNa vezyAnI gaMdha sugaMdhI puSpa, ghaselAM sugaMdhI dravyo vagerenI sugaMdha jevI hoya che. kRSNa lezyAno rasa (svAda) kaDavuM tuMbaDuM, kaDavo lIMbaDo, kuTaja, kRSNakaMda vagerenA svAda karatAM paNa vadhu kaDavo hoya che. nIla vezyAno rasa sUMTha, marI, pIpara, maracuM, citramUla vagerenA svAda karatAM paNa vadhu tIkho hoya che. kApotalezyAno rasa kAcI kerI, kAcuM koThuM, kAcuM dADama, bIjoruM, bIluM, phaNasa vagerenA svAda karatAM paNa vadhu suro hoya che. A traNe lazyAno rasa aprItikara, amanojJa hoya che. teno lazyAno rasa pAkI kerI, pAkuM koThuM, pAkuM dADama vagerenA svAda jevo khaTamITho hoya che. paDA lazyAno rasa candraprabhA, uttama vAruNI, madha, khajUrAsava, drAkSAsava vagerenA svAda jevo madhura hoya che. zukala vezyAno rasa goLa, sAkara, khajUra, drAkSa, khIra, lADu vagerenA svAda jevo mITho hoya che. kRSNa, nIla ane kApota e traNe vezyAno sparza karavata, gAyanI jIbha, sAgavRkSanAM pAMdaDAM vagerenA jevo karkaza hoya che. tejo, padha ane zukala e traNa lezyAno sparza mAkhaNa, zirISanAM phUla vagerenA komaLa sparza karatAM vadhAre komaLa hoya che. dravya lazyAnA varNa, gaMdha, rasa ane sparza atyaMta sUkSma che, najare na joI zakAya evAM che. e vize je ahIM kahyuM che te e pudgala paramANuomAM keTalI kSamatA rahelI che te batAvavA mATe che. evAM paramANuo bahAra jo skaMdharUpa hoya to Avo anubhava avazya thAya. zubha ane azubha lezyAnAM sthAna kyAM kyAM ane kyAre kyAre hoya che e mATe bhagavAne kahyuM che ke asaMkhya avasarpiNI ane asaMkhya utsarpiNInA jeTalA "samaya" ane cauda rAjalokanA jeTalA AkAzapradezo hoya teTalAM 2010_03 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hao8 jaina dharmanA puSpaguccha zubhAzubha legyAnAM sthAna jANavAM. matalaba ke sarva kALe ane sarva kSetre zubha ane azubha lezyA hoya che. kRSNa, nIla, kapota, tejo, padha ane zukala e chae vezyAnI jaghanya sthiti aMtamuhUrta che. darekanI utkRSTa sthiti judI judI hoya che, jema ke kRSNa lezyAnI sthiti tetrIsa sAgaropamanI upara eka aMtamuhUrta adhika jANavI. te ja pramANe zukala legyAnI sthiti che. nIla, kApota, tejo ane padma lezyAnI utkRSTa sthiti judI judI che. tiryaMca gatinA jIvomAM potapotAnI sthiti anusAra traNa, cAra ke cha lezyA hoya che. jemake keTalAka ekendriya jIvomAM kRSNa, nIla, kApota ema traNa vezyAo hoya che, ane keTalAka jIvomAM tejolezyA sahita ema cAra lezyAo hoya che. be indriya, traNa indriya ane cAra indriyavALA jIvomAM traNa vezyA hoya che. tiryaMca paMcendriya jIvomAM keTalAkamAM traNa azubha lezyAo hoya che ane keTalAkamAM traNa azubha ane traNa zubha lezyAo hoya che. manuSya gatinA jIvomAM traNa azubha ane traNa zubha ema cha lezyAo hoya che. manuSyagatinA jIvo caudame guNasthAnake alezI hoya che. akarmabhUminA manuSyomAM cAra vezyA hoya che ane saMmurchAima manuSya jIvomAM traNa vezyA hoya che. jIva Atmika vikAsa karato karato upara caDe che. jaina darzanamAM Atmika vikAsanAM AvAM cauda pagathiyA-cauda guNasthAna batAvavAmAM AvyAM che. nIcethI uparanA guNasthAne ArohaNa karatA jIvomAM kaye kaye guNasthAne kaI kaI vezyAo hoya che te bhagavatIsUtramAM batAvyuM che. AmAM pahelAthI chaThThA guNasthAna sudhI jIvamAM chae vezyAo-kRSNa, nIla, kapota, pIta, pada ane zukala e cha vezyAo hoya che. sAtame guNasthAne traNa zubha lezyAo-pIta, paddha ane zukala e vezyAo hoya che. AThamAthI bAramA guNasthAna sudhI jIvane eka mAtra zukala lezyA hoya che. terame guNasthAne jIvane parama zukala legyA hoya che. Ama pahelAthI teramAM guNasthAna sudhI zukalalezyA avazya hoya che. caudame guNasthAne jIva alezI eTale ke lesthArahita hoya che. nArakInA jIvomAM vezyA nIce pramANe hoya che ? 2010_03 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA 309 evaM sattevi puDhavIo neyavvAo NAvattaM lesAsu / kAU ya dosu taivAe mIsiyA nIliyA cautthIe / .. paMcamiyAe mIsA kaNhA tatto parama kaNhA / / pahelI ratnaprabhA nArakImAM tathA bIjI zarkarAmabhA nArakImAM eka kApo lezyA hoya che. trIjI vAlukAprabhA nArakInA jIvomAM kApota ane nIla lezyA hoya che. cothI paMkaprabhA nArakInA jIvomAM eka nIla lezyA hoya che. pAMcamI dhUmaprabhA nArakImAM nIla ane kRSNa lezyA hoya che. chaThI tama prabhA nArakImAM eka kRSNa vezyA hoya che ane sAtamI tamatamA prabhA nArakImAM parama kRSNa vezyA hoya che. Ama nArakInA jIvomAM phakta traNa lezyA hoya che ane pahelIthI sAtamI nArakI sadhI anukrame azubha, azubhatara, azubhatama vezyA hoya che. devagatinA jIvomAM potapotAnI sthiti anusAra vezyAo hoya che, jemake bhuvanapatinA ane vANavyaMtara deva-devImAM cAra vezyAo hoya che. jyotiSI deva-devImAM eka tejovezyA hoya che. mAnika deva-devImAM traNa zubha lezyAo-tejo, pada ane zukala legyA hoya che. anuttarIpapAtika devone parama zukalezyA hoya che. cAre gatinA jIvonI lezyAono ahIM mAtra saMkSepamAM nirdeza karavAmAM Avyo che. AgAmomAM te vize bahu vistArathI vicAraNA karavAmAM AvI che. lezyAonA A be mukhya vibhAgane bIjI rIte paNa oLakhAvavAmAM Ave che, jemake pahelI traNa vezyAo durgadhavALI che ane pachInI traNa lezyAo sugaMdhavALI che. pahelI traNa lezyAo rasanI apekSAe amanojJa che ane pachInI traNa vezyAo manojJa che; pahelI traNa vezyAo sparzanI apekSAo zItarukSa che ane pachInI traNa vezyAo uSNa-nigdha che. pahelI traNa vezyAo adharma vezyAo che ane pachInI traNa vezyAo dharma lezyA che; pahelI traNa vezyAo durgatimAM laI janArI che ane pachInI traNa lezyAo sugatimAM laI janArI che; pahelI traNa legyAo azuddha che ane pachInI traNa lezyAo vizuddha che; pahelI traNa vezyAo saMkliSTa che ane pachInI traNa lezyAo asaMkliSTa che; pahelI traNa lezyAo aprazasta che ane pachInI traNa lezyAo prazasta che. A ja pramANe bhAvalezyAnAM lakSaNo batAvavAmAM 2010_03 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 10. jaina dharmanA puSpaguccha Ave che. cha lezyA vacceno pharaka samajAvavA mATe prAcIna samayathI jAMbunuM vRkSa ane cha mitronuM dRSTAnta ApavAmAM Ave che. AvazyakasUtranI TIkAmAM zrI haribhadrasUrie A dRSTAnna ApyuM che. (A dRSTAntanuM citra keTalIka prAcIna hastapratomAM jovA maLe che. keTalAMka maMdiromAM Ano paTa kotarAvelo hoya che.) cha mitro eka upavanamAM pharavA gayA hatA. teo bahu bhUkhyA thayA hatA. tyAM teoe eka jAMbunuM vRkSa joyuM ke jenA upara ghaNAM badhAM jAMbu laTakatAM hatAM. jAMbunA bhArathI keTalIka DALIo lacI paDI hatI. sarasa majhAnAM jAMbu jotAM te khAvAnI darekanA manamAM icchA jAgRta thaI. te kevI rIte meLavIne khAvAM te vize potapotAnA mananI vezyA anusAra darekanA manamAM judo judo vicAra utpanna thayo. eka mitre kahyuM ke ApaNane bhUkha lAgI che ane jAMbu khAvAnuM mana thayuM che, paraMtu vRkSa upara caDavAmAM kaSTa ghaNuM che. vaLI jo uparathI paDyA to jAnanuM jokhama che. enA karatAM sAro rasto e che ke ApaNe AkhA vRkSane ja nIcethI kApIne pADI nAkhIe to ArAmathI jAMbu khAI zakIe. ApaNI pAse vRkSane kApavA mATe karavata, kuhADI vagere che. bIjA mitre kahyuM ke AkhA vRkSane kApI nAkhavAnI zI jarUra che ? ApaNe moTI moTI DALIo kApI nAkhIe. jethI vRkSa bacI jAya ane ApaNane jAMbu maLe. trIjA mitre kahyuM, "moTI moTI DALa kApavAnI zI jarUra che ? je nAnI nAnI zAkhAo che te ja toDI laie." cothA mitre kahyuM, "nAnI zAkhAo toDavAnI jarUra paNa nathI. phakta jAMbuphaLavALA je gucchA (jhUmakhAM) che te toDI laie." pAMcamA mitre kahyuM ke "AkhA gucchA toDavAnI paNa jarUra nathI. emAMthI sArAM sArAM pAkAM jAMbu hoya te jhUmakhAM halAvIne jAMbu pADI laie to kema ? chaThThA mitre kahyuM, "mitro, ema karavAnI paNa jarUra nathI. ahIM vRkSa nIce to juo ! keTalAM badhAM sarasa pAkAM jAMbu paDelAM che. ApaNe e ja vINI 2010_03 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 lezyA laie. jhADa para caDavAno zrama levAnI ane jhADane nukasAna pahoMcADavAnI kaMI jarUra nathI.' A dRSTAntamAM eka ja hetu mATe chae mitrone judA judA bhAva thAya che. emAM ugratama bhAvathI komalatama bhAva sudhInA bhAvo joI zakAya che. AkhuM vRkSa kApavAnI vAta karanAranI kRSNa vezyA che ane nIce paDelAM jAMbu vINI levAnI vAta karanAranI zukala legyA che. bIjA, trIjA vagere mitranI anukrame nIla, kapota, pIta ane padma lezyA che. cha lezyAone samajAvavA mATe "AvazyakasUtra'nI TIkAmAM bIjuM eka daSTAnta ApavAmAM AvyuM che. e che grAmaghAtakanuM. eka vakhata cha DAkuo eka gAma lUMTavA mATe zastro laine nIkaLyA. chaenI vezyA judI judI hatI. darekanA manamAM judA judA vicAra cAlatA hatA. rastAmAM eka DAkue kahyuM, ApaNe gAma lUMTavA jaie chIe tyAre tyAM koI paNa mANasa ke pazu vacce Ave te badhAMnI ApaNe zastrothI hatyA karI nAkhavI joie, jethI lUMTanuM kAma saraLa bane. bIjAe kahyuM ke pazuone mAravAnI zI jarUra ? ApaNe phakta manuSyone mArI nAkhavA joie. trIjAe kahyuM ke badhA manuSyomAMthI strIo ane bALakone mAravAnI jarUra nathI. phakta purUSone mArI nAkhavA joie. cothA DAkue kahyuM, "badhA puruSone mAravAnI jarUra nathI, je sazakta ane sazastra puruSo hoya eTalAne ja mArI nAkhIe." pAMcamA DAkue kahyuM, badhA sazastra puruSonI hatyA karavAnI jarUra nathI. jeo ApaNane joI bhAgI jAya teone mAravAnI jarUra nathI. chaThThA DAkue kahyuM. "ApaNuM kAma dhana lUMTavAnuM che. jo dhana lUMTavA maLatuM hoya ane koI sAmano na kare to koinI paNa hatyA karavAnI zI jarUra che? A dRSTAntamAM badhAMne mArI nAkhavAno vicAra karanAra prathama DAkunI lezyA kRSNa che. ane koinI paNa hatyA karavAnI jarUra nathI e DAkunI lezyA zukala che. alabatta, A dRSTAnta judI judI vezyA vacceno pharaka samajAvavA mATe ja che. eka ja kriyA karavAnI hoya paraMtu te mATe bhinnabhinna vyaktinA adhyavasAyo bhinnabhinna hoI zake che. ahIM koine ema prazna thAya ke jenI lezyA zukala hoya te lUMTavA jAya ja kema? athavA je lUMTavA jAya tenI vezyA zukala kevI rIte hoI zake? paraMtu ahIM daSTAnta sApekSa dRSTithI samajavAnuM 2010_03 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jaina dharmanA puSpaguccha tejalezvAno eka bIjo prakAra paNa che. cha lazyAmAnI tejalezyA karatAM e judo che. bhagavAna mahAvIra ane gozAlakanA saMbaMdhamAM banelI tejalezyAnI ghaTanA suprasiddha che. cha prakAranI legyAmAM AvatI tejovezyA karatAM A tejolezyA bhinna prakAranI che. A tejovezyA tapolabdhithI prApta thAya che ane te polika prakAranI che. ThANAMgasUtramAM batAvyuM che te pramANe traNa rIte A paudgalika tejolezyA prApta thAya che. tihiM ThANehiM sammaNe niggaMthe saMkhitaviulateulesse bhavai, taM jahA-AyAvaNayAe, khaMtikhamAe, apANageNaM tavo kammeNaM / [traNa sthAnathI (prakArathI, rItathI) zramaNa nircanthane saMkSipta-vipula evI tejalezyAnI prApti thAya che jema ke (1) AtApanathI (ThaMDI-garamI sahana karavAthI), (2) zAMtikSamAthI (krodhAdi kaSAyo upara vijaya meLavI satata kSamAbhAva dhAraNa karavAthI) ane (3) apAnakena nAmanI tapazcaryA (chaThThane pAraNe chaThTha) karavAthI.] viziSTa prakAranI ugra tapazcaryAthI tejovezyA prApta thaI zake che. uSNa tejalezyAnI prAptinA upAya tarIke kevI tapazcaryA karavI paDe te vize bhagavatIjI sUtramAM kahyuM cheH je vyakti cha mahinA sudhI chaThTha (saLaMga be upavAsa)nA pAraNe chaThTha kare eTale ke chaThTha pUro thatAM enA pAraNAmAM mAtra eka mUThI bAphelA aDada khAvAmAM Ave ane eka cogaluM (nAno pyAlo) uSNa pANI pIvAmAM Ave ane pharI chaThTha karavAmAM Ave ane A rIte saLaMga cha mahinA tapazcaryA karavAmAM Ave ane teTalo kALa roja amuka samaya sudhI sUryanI sAme joI enI uSNatA-AtApanA levAmAM Ave to e tapasvIne uSNa tejalezyA prApta thAya che. AvI te jalezyA dharAvanAra vyakti te tejolezyA pheMkIne bIjAne bALIne bhasmIbhUta karI zake che athavA amuka nagarone paNa bALI nAkhI zake che. tapalabdhithI meLavelI tejovezyA keTalI badhI baLavAna hoi zake che e aMge gozAlake bhagavAna mahAvIra svAmI para pheMkelI tejalezyAnuM udAharaNa 2010_03 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leyA 313 bhagavatIsUtramAM ApeluM che. emAM kahyuM cheH bhagavAna zrI mahAvIre zramaNa nircanthone bolAvIne kahyuM, "he Aryo! maMkhaliputra gozAlake mAro vadha karavAne mATe potAnA zarIramAMthI je uSNa tejovezyA kADhI hatI te aMga, baMga vagere soLa dezono ghAta karavAmAM-ene bhasmIbhUta karavAmAM samartha hatI. AnA uparathI AvI tejolezyA keTalI zaktizALI hoI zake teno khyAla Avaze. (vartamAna samayano eTama bomba enI AgaLa kaMI visAtamAM nathI.) jyAre gozAlake bhagavAna mahAvIra svAmI upara uSNa tejalezyA pheMkI tyAre bhagavAne enI sAme zItalezyA pheMkI ke jethI gozAlakanI tejalezyA bhagavAnano vadha na karI zakI, paNa te bhagavAnanI AsapAsa pradakSiNA pharIne pAchI gozAlaka para ja paDI hatI. tapolabdhithI prApta thatI tejAlezyA e jIvanA tejas zarIramAMthI prasaratI eka prakAranI urjA che, pogalika zakti che. zramaNa kAlodayIne bhagavAna zrI mahAvIra svAmIne pUchyuM, "he bhagavAna I ! jema sacitta agnikAya prakAze che, tema acitta agnikAyanAM pudgala prakAze bhagavAne kahyuM, "hA ! kAlodayIna ! acitta pugala paNa prakAza kare che. kAlodayIna ! krodhI aNagAramAMthI tejovezyA nIkaLIne dUra javAthI dUra paDe che ane pAse javAthI pAse paDe che. jyAM te tejolezyA paDe che tyAM acitta pudgala prakAza kare che." uSNa tejovezyAthI anya vyakti ke grAmanagarane bALavAnI zaktino pratikAra karI ene zAnta karavAnI, pAchI vALavAnI zakti zIta tejalezyAmAM hoya che. tApasa vezyAyane gozAlaka upara tejolezyA pheMkI tyAre bhagavAna mahAvIre gozAlakane potAnI zItale zyAthI bacAvI lIdho hato. bhagavatIsUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmI gautamasvAmIne kahe che, "he gautama ! makhalIputra gozAlaka para anukaMpA lAvIne meM tApasa vezyAyane pheMkelI te jovezyAno pratisaMhAra karavA mATe zIta te jovezyA bahAra kADhIne e uSNa tejolezyAno pratighAta karyo hato. e jANIne ane gozAlakane kaMI paNa ijA na thayelI joine vezyAyane potAnI uSNa tejovezyA pAchI kheMcI lIdhI 2010_03 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jaina dharmanA puSpagucchA hatI. koipaNa vyakti bIjA upara uSNa tejovezyA pheMke paNa te vyakti pAse ethI vadhu zaktizALI tejalezyA hoya to pheMkelI vezyA pAchI phare che eTaluM ja nahi, pheMkanArane te dAha utpanna karI zake che ke bALIne bhasma paNa karI zake te jo leyA pheMkavA mATe te jasa zarIrano samughAta karavo paDe che. samudyAmAM potAnA Atmapradezone bahAra kADhavAM paDe che. zAstromAM AvA samughAta sapta prakAranA batAvavAmAM AvyA che. emAM te jasamughAta tejolezyAnI labdhivALA jIvo ja karavAne samartha hoya che. evI labdhivALo jIva potAnA Atmapradezone bahAra kADhI, svadehapramANa jADo daMDAkAra racI, pUrvabaddha tejasanAmakarmanA pradezone prabaLa udIraNA vaDe udayamAM lAvI, tejasapudgalone grahaNa karI je tejalezyA pheMke che tene tejasamughAta kahe che. AvI tejolezyAnAM pudgalo acitta hoya che. mukhya cha zyAomAMnI te jovezyA tathA tapolibdhithI prApta thatI tejalezyA uparAMta vadhu eka prakAranI tejalezyAno nirdeza zAstragraMthomAM thayelo che. e tejovezyAno artha thAya che "Atmika sukha." TIkAkAre e mATe zabda prayojyo che. "sukhAsI-kAma." dIkSA grahaNa karanAra aNagAra munine je Atmika sukhano anubhava thAya che te sukha devonA sukhathI caDiyAtuM hoya che. e mATe kahyuM che ke je zramaNa nigraMtha AryatvamAM eTale pAparahitapaNe vicare che te jo eka mAsanI dIkSAparyAyavALo hoya to vANavyaMtara devonI tejolezyAne atikrame che eTale e devonA sukha karatAM vadhu Atmika sukha anubhave che. e pramANe be mAsanI, traNa mAsanI, yAvata bAra mAsanI dIkSA paryAyavALA, pAparahita vicAravALA aNagAra uttarottara anukrame vadhu UMcA devalokanA devanI tejovezyAne atikrame che. bAra mAsanI dIkSA paryAyavALA aNagAranI tejAlezyA anuttaro papAtika devonI tejAlezyAne atikrame che. Ama, traNa prakAranI te jo legyA batAvavAmAM AvI che. lezyA ane kaSAyano avinAbhAva saMbaMdha nathI. eTale ke jyAM kaSAya che tyAM lezyA avazya hoya ja che, paNa jyAM lezyA hoya to tyAM kaSAyo hovA ja joie evuM nathI. enuM udAharaNa kevaLajJAnInI vezyA che. kevaLajJAna thayA 2010_03 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA 315 pachI kevaLajJAnIne phakta eka zukala lezyA ja hoya che, paraMtu kevaLajJAnIne kaSAya hotA nathI. lezyA ane yoga (mana, vacana ke kAyAnA athavA traNenA) vacceno saMbaMdha avinAbhAva che. jyAM yoga che tyAM lezyA che ane jyAM lezyA che tyAM yoga che. legyA mATe mana, vacana ane kAyA e traNenA yoga sAthe hovA anivArya nathI. ekendriya jIvomAM phakta kAyayoga hoya che. teone vacanayoga ane manoyoga na hovA chatAM teone vezyA hoya che. sayogI kevaLIne zukala lezyA hoya che. ayogI kevaLI alezI hoya che. lezyAno jJAna-ajJAna sAthe saMbaMdha kevo che e vize bhagavatIsUtramAM kahyuM che ke kRSNalezyAthI pAlezyAvALA jIvomAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. zukalalezyAvALA jIvomAM pAMca jJAna tathA traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. alezI jIvamAM niyamathI phakta eka kevaLajJAna hoya che. jema jema legyAnI vizAddhi thatI jAya tema tema jJAnanI vizuddhi thatI jAya che. vizuddha jJAna mATe legyAnI vizuddhi hovI jarUrI che. udAharaNa tarIke vizuddha lezyA hoya to ja jAtismaraNa jJAna thAya che ane to ja avadhijJAna thAya che. mana:paryava jJAna atizaya vizuddha jJAna che ane kRSNalezyA to saMkliSTa adhyavasAyarUpa che. to pachI kRSNalezyA ane mana:paryava jJAnano saMbaMdha kevI rIte ghaTI zake ? A praznano uttara ApatAM prajJApanA sUtramAM kahevAyuM che ke pratyeka vezyAnA asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya hoya che. emAMthI keTalAye maMda rasavALAM adhyavasAyasthAna pramattasaMyatane paNa hoya che. eTale kRSNa lezyA, nIla glezyA ane kApota lezyA pramatta guNasthAna sudhI hoya che. bIjI bAju mana:paryavajJAna sau prathama thAya che to apramatta guNasthAnavALAne ja. paraMtu apramatta guNasthAna ane pramatta guNasthAna vacce caDaUtara, AvanajAvana thAya che. eTale apramatta guNasthAnavALA mahAtmA jo ane jyAre pramatta guNasthAnake Ave tyAre mana:paryavajJAna to hoya ja che. A rIte kRSNa vezyAvALAne paNa mana:paryavajJAna saMbhavI zake che. A eka saMbhAvanA che. jo ke e atyaMta virala ane apavAdarUpa che. pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya vageremAM raheto kRSNa lezyAvALo 2010_03 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jaina dharmanA puSpaguccha (athavA nIla ke kApota lezyAvALo) jIva anattara bhavamAM-pachInA taratanA bhavamAM manuSyagati pAmI zake che, kevaLajJAna pAmI zake che ane mokSagati pAmI siddha paramAtmA thaI zake che. evA jIvonI tevI bhavitavyatA hoya che. emAM AgaLa jatAM emane zukala legyA sahAyabhUta thAya che. mithyAtva guNasthAnake paNa zukala legyA hoya che. lezyA ane dhyAnano vicAra karIe to ArtadhyAna vakhate kRSNa, nIla ane kApota e traNa azubha lezyAo hoya che. raudradhyAna vakhate paNa e ja traNa azubha lezyAo hoya che. paraMtu tenuM pariNamana vadhAre tIvra hoya che. ArtadhyAna karatAM rodradhyAnamAM lezyA atisaMkSipta pariNAmavALI hoya che. dharmadhyAnanA samaye tejo, padha ane zukala lekSA hoya che. zukaladhyAnanA pahelA be pAyA (caraNa)mAM phakta zukala legyA hoya che, trIjA caraNamAM parama zukala legyA hoya che ane cothA caraNamAM jIva lezyAtIta hoya che. lezvAonuM pariNAmana kevA prakAre thAya che e vize bhagavAne gautamasvAmIne kahyuM che ke "he gautama! sarva vezyAo traNa prakAre, nava prakAre, sattAvIsa prakAre, ekyAsI prakAre, baso tetAlIsa prakAre athavA ethI paNa ghaNA badhA prakAre pariNAmomAM pariNata thAya che. kRSNalezyA nIlalezyAne prApta karIne enA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA rUpamAM pariNamana pAme che. evI ja rIte bIjI le zyAo paNa pariNAmana pAme che. jema dUdha meLavaNa (chAza vagere khaTAzavALuM jAmaNa) prApta karIne pachI enA ja varNa, gaMdha, rasa ane sparzane vAraMvAra prApta karatuM rahe che ane pachI dUdha dahIM thaI jAya che e rIte eka lazyAmAMthI bIjI vezyAnuM pariNamana thAya che. A prakAranA pariNamanane vezyAgati kahevAmAM Ave che." lezyAnuM pariNamana koI jaDa vibhAjana jevuM nathI. eTale ke eka vezyA pUrI thAya pachI ja bIjI vezyA cAlu thAya evuM nathI. be vezyAonA vAraMvAra saMmizraNathI ekamAMthI bIjInuM pariNamana thAya che. A pariNamana satata urdhvagAmI ja rahe athavA satata adhogAmI ja rahe athavA chae vezyAe AkhuM vartuLa pUruM karavAnuM ja rahe evuM nathI. zukalezyAvALo kRSNalezyAmAM paNa AvI jAya ane kuNAlezyAvALo zukalalezyAmAM AvI jAya. A pariNAmana mATe koI kALa nizcita nathI. aMtamuhUrtamAM ekamAMthI bIjI legyAmAM pariNamana 2010_03 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA 317 thaI zake che. prasannacaMdra rAjarSinuM e mATe sacoTa udAharaNa che. zukalalezyAmAMthI parama kRSNalezyA ane paramakRNamAMthI parama zukalalezyAmAM pariNamana keTalA alpakALamAM thayuM hatuM! vezyAe narakagatimAMthI bacAvI kevaLajJAna apAvyuM! jema dUdha ane dahIMnuM daSTAnta ApavAmAM Ave che tema zuddha zveta vastramAM paDelA koI raMganuM pravAhI paDatAMnI sAthe jema prasarI jAya che enuM daSTAnta ApavAmAM Ave che athavA veDUrca mahinAmAM parovelA raMgIna dorAnuM dRSTAntA paNa ApavAmAM Ave che. lekSAnA pariNamana ane jIvanAM utpatti tathA maraNa vize uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM cheH lesAhiM savvAhiM paDhame samayammi pariNayAhiM tu / na hu kassai uvavAo, pare bhave asthi jIvassa / / lesAhiM savvAhiM carime samayammi pariNayAhiM tu / na hu kassai uvavAo pare bhave asthi jIvassa / aMtamuhuttammi gae aMtamuhuttammi sesae ceva / lesAhiM pariNayAhiM, jIvA gacchanti paraloyaM / / badhI ja vezyAomAM enA prathama samayanI pariNati ane aMtima samayanI pariNati vakhate koI paNa jIvanI parabhavamAM utpatti thatI nathI. vezyAnI pariNati thAya te pachI aMtamuhUrtamAM jIva paralokamAM jAya che. eTale ke maraNAveLA e AgAmI bhavanI vezyA pariNamyA pachI aMtamuhUrta bAda ane aMtamuhUrta bAkI rahe tyAre jIva paralokamAM jAya che. vezyAnI vyavasthA evI che ke je gatimAM javAnuM hoya tevA AkAramAM mRtyunA eka samaya pahelAM te parita thAya che. paralokamAM je vezyA prApta thavAnI hoya te legyA maraNa pahelAM eka aMtamuhUrta vahelI Ave che. eTalA mATe, udAharaNa tarIke, kRSNa lezyAnI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama uparAMta vadhArAnA eka aMtamuhUrtanI hoya che. bIjI vezyAomAM paNa te pramANe samajavuM. mRtyu pAmanAra jIvanI gatimAM legyAnA yoga aMge zrI bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke koI garbhastha jIva garbhamAM ja mRtyu pAmIne jo naraka gatimAM utpanna thAya to maraNakALe te jIvanAM lezyA-pariNAma paNa tevAM ja hoya che. evI rIte koI garbhastha jIva garbhamAM ja mRtyu pAmIne devalokamAM utpanna 2010_03 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 jaina dharmanA puSpaguccha thAya to maraNakALe te jIvanAM lezyA pariNAma paNa tevAM ja hoya che. mRtyu samaye jIvanI je vezyA hoya che temAM paNa pariNamananI taratamatA saMbhavI zake che. eTale e pramANe maraNanA prakAra sthAnAMgasUtranI TIkAmAM darzAvyA che. mRtyu samaye vezyA jema che tema ja avasthita rahe to ene sthita lezyAmaraNa kahe che. e samaye jo vezyA saMkiSTa thAya to saMkliSTa lazyAmaraNa kahe che ane mRtyu samaye lezyAnA paryAyo pratisamaya vizuddha thatA rahe to tene paryavajAtalezyAmaraNa kahe che. maraNa samaye lezyA avizuddha na thatI hoya to asaMkiSTalezyAmaraNa kahe che ane paryAyomAM vizuddhi na thatI hoya to aparyavajAtalezyAmaraNa kahe che. maraNanA bAlamaraNa, paMDitamaraNa ane bAlapaMDitamaraNa tathA paMDita bAlamaraNa evA prakAro pADavAmAM Ave che. e prakAra anusAra e samayanI vezyAnA paryAyomAM zuddhi-azuddhinI dRSTie paNa prakAro vicArAyA che. mRtyu samayanI jIvanI vezyA keTalI zubha ke azubha che ane emAM paNa te keTalI avagADha (magnatAyukta) che te pramANe jIvane parabhavamAM bodhilAbha ane sabhyatvanI prApti thAya che. uttarAdhyayana sUtranA 36mA adhyayanamAM aMte kahyuM che ke je jIvo samyagdarzanamAM anurakta, niyANa na karanAra ane zukalatezyAmAM avagADha hoya che ane te ja bhAvamAM mRtyu pAme che te jIvo parabhavamAM sulabhabodhi thAya che. je jIvo mithyAdarzanamAM anurakta, niyANa karavAvALA ane kRSNa legyAmAM avagADha hoya che ane te ja bhAvamAM mRtyu pAme che te jIvo parabhavamAM durlabhabodhi thAya che. cAra gati ane coryAzI lAkha yoninA jIvo eka gatimAMthI bIjI gatimAM, eka yonimAMthI bIjI yonimAM utpanna thAya tyAre temanI vezyAonuM pariNamana kevuM thAya che e vize bahu sUkSmatAthI bhagavatIsUtra, prajJApanA sUtra vageremAM darzAvavAmAM AvyuM che. e Akho viSaya paribhASika ane kaThina che, paraMtu jo rasa paDe to bahu game evo viSaya che. Adhunika vijJAne je keTalAMka sUkamadarzaka sAdhano banAvyAM che emAM kiliyane phoTogrAphI paNa che. A phoTogrAphI dvArA manuSyanA zarIramAMthI bahAra je AbhA 2010_03 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA 319 (Aura) nIkaLe che e AbhAmaMDaLano phoTo laI zakAya che. A phoTogrAphamAM manuSyanA mastakanI bahAra, enA manamAM cAlatA vicAro, adhyavasAyo anusAra je AbhAmaMDaLa racAya che te dekhAya che. darekanuM AbhAmaMDaLa juduM hoya che. dravya lazyAmAM varNa, rasa, sparza ane gaMdha ema cAra hoya che. A phoTogrAphamAM mAtra varNa dekhAya che. phoTogrAphanuM A AbhAmaMDaLa e vezyAnuM ja saMpUrNa raMgapratibiMba che ema tarata nizcitapaNe nahi kahI zakAya. emAM haju saMzodhanane- abhyAsane ghaNo avakAza che. kAraNa ke legyAnAM cha raMga che, jyAre AbhAmaMDaLanA phoTogrAphamAM vAdaLI, rAkhoDI vagere be traNa raMga AchA ke gherA dekhAya che, paraMtu manuSyanA manamAM UThatA vicAro, bhAvo, adhyavasAyo anusAra zarIramAM, vizeSataH mastakamAM sUkSma raMgo udbhave che ane te bahAra Ave che ema Adhunika vijJAna svIkAratuM thayuM che. lezyAne AbhAmaMDaLa, zarIranAM cakro, jyotiSazAstra, raMga cikitsA, ratnacikitsA vagere zAstro sAthe saMbaMdha hovAnuM anumAna thAya che. A vize abhyAsa thavA lAgyo che ane e vize bhaviSyamAM vadhu prakAza paDavAno saMbhava che. (hAla pa. pU. zrI naMdIghoSavijayajI mahArAja e viSayamAM UMDo abhyAsa karI rahyA che.) ApaNane AnaMda e vAtano hoI zake ke agAu sAmAnya mANaso je sUkSma vAtone mAnatA na hatA athavA mAtra zraddhAthI ja svIkAratA hatA te vAto have temane pratItikara lAge che ane ethI je dharmamAM emanI zraddhA savizeSa daDha thAya che. jeone dhArmika-AdhyAtmika dRSTie nahi paNa mAtra aihika jIvananI dRSTie vicAra karavo che teoe paNa e jANavuM joie. azubha lezyAonA satata pariNamanathI zarIramAM rogo utpanna thAya che ane zubha lezyAonA satata pariNamanathI svAthya sAruM rahe che. prajJApanA sUtronI malayagiri-viracita TIkAmAM kahyuM cheH tathApi zItarukSo sparzI AdyAnAM tisRNAM cittAsvAsthyajanane snigdhoSNasparzI uttarANAM tisRNAM lezyAnAM paramasaMtoSotpAdane sAdhakatamau / arthAt AraMbhanI traNa azubha legyAthI cittanI asvasthatA pedA thAya che ane pachInI traNa zubha lezyAthI parama saMtoSa prApta thAya che. eTale ja 2010_03 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jaina dharmanA puSpaguccha ApaNe sAmAyika, pratikramaNa vagere karIe chIe tyAre muhapattinA paDilehaNamAM mastake muhapatti rAkhI azubha lezyA pariharavAnI kriyA karIe chIe. bhagavAna mahAvIra svAmIe "uttarAdhyanasUtra'mAM kahyuM che: tamhA eyAsi lesANaM, aNubhAve viyANiyA / apasatthAo vajjittA pasatthAo ahiTThie muNi // Ama, A vezyAonA anubhavo jANIne munie aprazasta lezyAo choDIne prazasta leyAomAM avasthita rahevuM. bhagavAne munione je bodha Apyo che te gRhasthoe paNa grahaNa karavA yogya che. eka vakhata lezyA vize samaja paDe ane e vize sabhAnatA Ave to azubha legyAmAM sarI na paDavuM ane sarI paDAya to tarata zubha lezyAmAM AvI javuM joie. lezyA e jIvane mokSagati sudhI pahoMcADanAra eka viziSTa zakti che. 2010_03 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala-parAvarta pudgala (prAkRta-puggala, poggala) eTale jaDa tattva. parAvarta (parAvartana) eTale pAchuM pharavuM, badalAvavuM, cakra pUruM karavuM. pudgala parAvarta eTale jIve jaDa tattvanA bhogavaTAnuM cakra puruM karavuM. jIva kayA prakAranAM jaDa tattvono bhogavaTo kare che ? kyAM kyAM kare che ? kyAre kare che ? kevI rIte kevA bhAvathI kare che ?-evA badhA praznonA uttara rUpe koI saMsArI jIva potAnI aMgata vAta kare to te bIjAne rasika lAge che. paraMtu mohAsaktithI karelo e bhogavaTo ja, mANasane emAMthI kaMTALIne bahAra nIkaLavuM hoya to nIkaLavA deto nathI. jIva jyAM sudhI saMsAramAM che tyAM sudhI jaDa tattva sAtheno eno saMbaMdha avinAbhAva che, paraMtu jaDa tattvanA bhogavaTA karatAM paNa kaMIka ucca vasta che ane e joitI haze to jaDa tattva sAtheno saMbaMdha toyA vagara chUTako nathI e bahu ochA lokone samajAya che. saMsAranA cAra gatinA sarva prakAranA jIvomAM aMtarmukha banI ciMtana karavAno avakAza manuSyomAM savizeSa che. buddhizakti hovAthI mANaso bhUta, vartamAna ane bhAvi-ema traNe kALano vicAra karI zake che. paraMtu moTA bhAganA lokonI A vicAraNA teonA vartamAna jIvana pUratI sImita rahe che. duniyAmAM aDadhA loko pUrvajanma-punarjanmamAM mAnatA nathI. teo to potAne prApta thayeluM jIvana eTaluM ja astitva che ema mAne che ane ene jema vadhu sukhasagavaDavALuM tathA AnaMdapramodathI sabhara banAvI zakAya enA AyojanamAM ja racyApacyA rahe che. vaijJAniko paNa e dizAmAM ja kAma kare je dharmo janmajanmAntaramAM mAne che te dharmanA keTalAka anuyAyIo jo ke bhUtakALanA ane bhaviSyakALanA janmo vize vicAre che, paraMtu teomAM paNa te vize UMDuM ciMtana karanArA thoDA che. pote anAdikALathI saMsAramAM cAra gatimAM bhaTakI rahyo che ane have saMsAracakramAMthI chUTI mukti prApta karavI che evI laganIvALA ane te pramANe AcaraNa karanArA jIvo to bahu ja alpa saMkhyAmAM jovA maLaze. vaLI, potAnuM saMsAra-paribhramaNa keTalA kALathI cAle che, te keTaluM 2010_03 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 2 jaina dharmanA puSpaguccha lAMbuM-pahoLuM che ane tenuM svarUpa kevuM che e vize to koIka ja vicAra kare che. jaina dharma pramANe cauda rAjalokapramANa samasta vizva ane emAM bhamatA corAzI lAkha jIvAyoninA jIvo-A badhAMno mukhya be dravyanI dRSTie vicAra karI zakAya-cetana ane jaDa athavA jIva ane ajIva. ajIva dravyanA pAMca prakAra cheH (1) pugala (2) dharmAstikAya (3) adharmAstikAya (4) AkAzAstikAya ane (5) kAla. emAM jIvane savizeSa ghaniSTha saMbaMdha jo hoya to te pudagala sAthe che. A saMbaMdha anAdi kALathI eTale ke jyAre jIva nigoda avasthAmAM hato tyArathI che. e avasthAmAMthI bahAra nIkaLI anaMtAnaMta cakkaro cAre gatimAM mArato mArato jIva manuSappaNuM pAmyo che, paNa keTalAka mANasone jema apriya bhUtakALa yAda karavo gamato nathI, tema manuSyane pote vItAvelA e cakkaronA kALane yAda karavo gamato nathI. e vize sUjha paNa nathI. paraMtu mANaso jo samaje ane pote AgalA janmomAM keTalAM kaSTo vekyAM che ane keTalo badho puruSArtha karyo che e vize jANe to ja A cakkaramAMthI jaladI chUTavAno ane bhAva thAya. jIvano jaDa tattva eTale ke pudgala sAtheno saMbaMdha anAdi che ema kahevuM saheluM che, paNa anAdinI kalpanA karavI ghaNI agharI che. anAdi kALathI, nigoda avasthAthI jIvano jaDa tattva, pudgala sAthe joDAyelo saMbaMdha satata A manuSya bhava sudhI cAlato Avyo che. ApaNe ApaNA samagra jIvanakALa daramiyAna AhAra mATe ane anya vaparAza mATe je badhAM pugala paramANuono upayoga karIe chIe tenA jeTalo Dhagalo karIne koI ApaNane batAve to Azcaryacakita thaI javAya. mANasa potAnA sittera, eMsI ke so varSanA AyuSyamAM phakta anAja, zAkazAjI, pANI vagere vApare che e badhAM eka ja sthaLe ekatra karavAmAM Ave to paNa moTo parvata thaI jAya. eka jiMdagImAM eka vizALa sarovara karatAM vadhu pANI ApaNe pIvAmAM-nahAvAMdhovAmAM vAparatA hoizuM. jema bhojana vageremAM tema zaucAdi kriyAmAM je pudgalonuM ApaNe visarjana karIe chIe enuM pramANa paNa eTaluM ja moTuM che. zvAsocchavAsamAM prANavAyuno upayoga eka jiMdagImAM je thAya che eno hisAba to kevI rIte thaI zake ? 2010_03 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala-parAvarta ApaNe je pugala paramANuo bhojanAdimAM grahaNa karIe chIe ane enuM UMjhana-visarjana karIe chIe emAM dareka vakhate enA e ja paramANu nathI hotA. pratyeka veLA jUnAnI sAthe keTalAye navA paramANuonuM paNa grahaNa-visarjana thAya che. A badhAMno hisAba koNa rAkhe ? ane A to vartamAna jIvana pUratI vAta thaI. bhUtakALamAM je anaMta janmo ekendriyathI manuSyapaNA sudhImAM pasAra thaI gayA teno hisAba paNa vicAravo joie. jIva je pudgala paramANuonuM grahaNa-visarjana janmajanmAntarathI karato Avyo che tene mATe pAribhASika vicAraNA jaina dharmamAM vyavasthita rIte thayelI che. A prakriyAne taddana sAdI rIte sAmAnya dRSTie samajAvavI hoya to ema kahevAya ke cauda rAjalokamAM rahelAM tamAme tamAma pudgala paramANuonuM koIpaNa jIva grahaNa-visarjana pUrNa kare ene eka pula parAvarta kahevAmAM Ave che. jo ke ATalI vAta pUratI nathI, kAraNa ke A parAvartanA svarUpa, krama ityAdi vize ApaNA AgamagraMthomAM gahana vicAraNA thayelI che. pudgala zabda put ane mana evAM be padono banelo che. pu (athavA pura) eTale pUraNa, eTale purAvuM, bhegA thavuM, joDAvuM ityAdi. gat eTale galana, eTale ke gaLI javuM, chUTA paDavuM, judA thavuM. Ama, pugala eTale evuM dravya ke jenAmAM saMyojana ane vibhAjananI prakriyA niraMtara cAlatI rahe che. cha dravyomAMthI bIjo koI dravyamAM AvI saMyojana, vibhAjananI kriyA thatI nathI. eka mAtra pudgala dravyanI ja A viziSTatA che. pudgala (prA. pugala, poggala) zabdanI vyAkhyA "pravacana sArodvAra" TIkAmAM nIce pramANe ApavAmAM AvI cheH dravyAd galanti-viyujyante kiMcit dravyaM svasaMyogataH pUrayanti-puSTaM kurvanti puna: I ji dravyathI galita thAya che, viyukta thAya che ane svasaMyogathI kiMcit puSTa kare che te pugala che.] bIjI vyAkhyA che : pUraNagalaNattaNatto puggalo / athavA pUrapAt mananIcce puna: | 2010_03 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jaina dharmanA puSpaguccha eTale ke jenAmAM pUraNatva ane galatva che te pudagala che. ApaNe paththara, lAkaDuM, dhAtu vagere nirjIva jaDa vastune joie chIe ane oLakhIe chIe. e vastunA TukaDA karatAM karatAM, bArIka bhUko karatAM evA tabakke AvIe ke jyAre have enA be vibhAga thaI zake ema na hoya ene aNu athavA paramANu kahIe chIe. zrI bhagavatIsUtranA pAMcamA zatakanA sAtamA uddezakamAM kahyuM che ke paramANu yudgala avibhAjya, acchedya, abhedya, adAhya ane agrAhya che, eTale ke pugala paramANunA vibhAga thaI zakatA nathI, tenuM chedanabhedana thaI zakatuM nathI. tene bALI zakAtA nathI ane indriya vaDe te grahaNa karI zakAtA nathI. vaLI te anaI, amadhya ane apradeza che. eTale ke tenA be bhAga thaI zakatA nathI, temAM Adi, madhya ane aMta evA vibhAga thaI zakatA nathI ane te eka pradezarUpa hovAthI tenA vadhu pradezo thaI zakatA nathI. navatattva prakaraNamAM kahyuM che ke puranA vaDA (arthAta pudgala dravyanA cAra prakAra che) uMghA, vesa-pAsA paramANu veva nAyabrA. Ama pugalanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu evA cAra prakAra che. emAM skaMdho anaMta che, tevI rIte deza, pradeza ane paramANu paNa anaMta che. A rIte paramANu e pudgalano sUkSmatama aMza che. te nitya, avinAzI ane sUkSma che. evA sUkSma paramANumAM rasa, gaMdha, varNa ane sparza e cAra guNalakSaNa hoya che. be ke tethI vadhu paramANu ekatra thAya, eTale ke ekabIjA sAthe joDAI jAya to skaMdha thAya che. be, traNa ema saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA paramANuonA piMDane skaMdha kahevAmAM Ave che. bhagavatIsUtranA AThamA zatakanA pahelA uddezakamAM kahyuM che ke pudgalanA traNa prakAra cheH (1) prayoga pariNata-eTale jIvanA vyApArathI pariNata pugalo jema ke zarIrAdi, (2) visA pariNata eTale jIvanA prayatna vinA svabhAvathI pariNata pudgalo jema ke taDako, chAMyo, (3) mizra pariNata eTale ke prayoga ane visasA e baMne dvArA pariNata yugalo-jema ke mRtakalevaro. pudgala dravyamAM niraMtara parivartana thayA kare che. paramANu pugalamAM saMghAta ane bhedathI anaMta parivartana satata cAlyA kare che. eka paramANu bIjAM anaMta paramANuo sAthe athavA skaMdha sAthe saMghAta ane bhedane prApta thAya che. A 2010_03 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala-parAvarta 3 2 5 prakAranuM parivartana anaMta che, kAraNa ke pudgala paramANuo anaMta che. eTale A parivartananA prakAra paNa anaMta che. A parivartananA AdhAre pugalono je parAvarta thAya che tenI vicAraNA ApaNA zAstragraMthomAM thayelI che. cauda rAjalokamAM anaMtAanaMta pugala paramANuo che. emAM koIpaNa eka jAtinA samUhane vargaNA kahe che. evI anaMta vargaNAo pudgala paramANuomAM che. e badhI vargaNAone sAta mukhya prakAranI vargaNAmAM vibhakta karavAmAM AvI che, jema ke (1) dArika vargaNA, (2) vekriya vargaNA, (3) tejas vargaNA, (4) kArmaNa vargaNA, (AhAraka vargaNA atyaMta alpa pramANamAM che. AhAraka zarIra jIvane samagra bhavacakramAM vadhumAM vadhu cAra vAra prApta thaI zake che.) (5) manovargaNA, (6) vacana vargaNA ane (7) zvAsocchavAsa vargaNA. anAdi kALathI jyAM sudhI mukti na maLe tyAM sudhI jIva paribhramaNa karato rahyo che. A paribhramaNano AdhAra te pugala paramANuonuM grahaNa ane eno tyAga che. A grahaNa ane tyAganI prakriyAne pudgala parAvarta kahevAmAM Ave che. jIva jyAre cauda rAjalokamAM rahelA samasta pudgala paramANuone grahaNa kare ane pariNamAve tyAre eka pudgala parAvartana thAya. emAM anaMta kALacakra pasAra thaI jAya che. eka kALacakra eTale eka avasarpiNI ane eka utpasarpiNIno kALa arthAt vIsa koDAkoDI sAgaropama jeTalo kALa. palyopama ane sAgaropama e kALane mApavAnAM be virATa mApa che. palyopama eTale jene palyanI upamA ApI zakAya. palya eTale kUvo athavA moTo khADo. cAra gAu lAMbo, eTalo ja pahoLo ane eTalo ja UMDo eka goLAkAra virATa kUvo karavAmAM Ave ane temAM yugalIAnA komaLa vALa (vadhu saMkhyAmAM samAya evA)nA agrabhAganA TukaDA evI rIte ThAMsI ThAMsIne bharavAmAM Ave ke jethI jarA paNa khAlI jagyA rahe nahi. enA uparathI pANIno dhodha vahI jAya to paNa eka paNa TIpuM aMdara Utare nahi ane cakravartInI senA enA uparathI cAlI jAya to paNa e palya jarA paNa dabAya nahi ke name nahi. have e palpamAM rahelA asaMkhyAtA vALanA TukaDAomAMthI dara so varSa eka TukaDo bahAra kADhavAmAM Ave ane e rIte Akho kUvo khAlI thatAM jeTalo vakhata lAge te vakhate barAbara eka palyopama kahevAya. 2010_03 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 26 jaina dharmanA puSpaguccha palyopamanA cha prakAra zAstrakAro batAve che ane emAM dara so varSe vALano eka TukaDo kADhavAnuM je dRSTAnna ApyuM che te sUkSma addhA palyopamanuM che. sAgaropama eTale sAgaranI upamA apAya evuM moTuM. have palya eTale ke kUvAne badale sAgara jeTalA vizALa kUvAmAM ke khADAmAM vALanA TukaDA e ja pramANe bharavAmAM Ave ane te pachI e ja pramANe khAlI karavAmAM Ave to tene sAgaropama kALa kahevAmAM Ave che. A sAgara jevo kuvo keTalo moTo hoya ? te mATe kahe che ke dasa koDAkoDI palyopama barAbara eka sAgaropama thAya. koDAkoDI eTale karoDa guNyA karoDa. dasa koDAkoDI eTale dasa karoDa guNyA karoDa. palyopamanI jema sAgaropamanA paNa cha bheda thAya che. ahIM sUkSma addhA sAgaropamanuM dRSTAnta che. have kalpanA karI zakAze ke eka sAgaropama eTale keTalo kALa. evA dasa koDAkoDI sAgaropama barAbara aDadhuM kAlacakra-utsarpiNI athavA avasarpiNI. utsarpiNI ane avasarpiNI baMne bhegA maLIne eka kALacakra eTale ke vIsa koDAkoDI sAgaropama (sarvArthasiddha vimAnanA devonuM athavA sAtamI narakanA jIvonuM AyuSya tetrIsa sAgaropamanuM hoya che.) thAya. eka be nahi paNa anaMta kALacakra jeTalo kALa eka pudgala parAvartanamAM pasAra thaI jAya che. ApaNe A vAta tarata mAnI na zakIe, paNa zAstrakAro kahe che ke cauda rAjaloka ane coryAsI lAkha jIvayonimAM paribhramaNa karato karato, anaMta pudgala parAvarta karato karato ApaNo jIva manuSya gatimAM Avyo che. A pramANe pugala parAvarta mukhya cAra prakAranA che : (1) dravya pudgala parAvarta (2) kSetra pudgala parAvarta (3) kALa pudgala parAvarta ane (4) bhAva pudgala parAvarta. A cAre prakAranA pudgala parAvartana bAdara (sthUla) ane sUkSma evA bheda karIe to kula ATha pudgala parAvarta nIce pramANe thAya ? (1) bAdara dravya pudgala parAvarta, (2) sUkSma dravya pudgala parAvarta, (3) bAdara kSetra pudgala parAvarta, (4) sUkSma kSetra pudgala parAvarta, (5) bAdara kALa pudgala parAvarta, (6) sUkSma kALa pudgala parAvarta, (7) bAdara bhAva pugala parAvarta ane (8) sUkSma bhAva pudgala parAvarta. 2010_03 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 7 mugala-parAvarta pravacana sAroddhAramAM kahyuM che : poggala pariyaTTo iha davvAi cauviho munneyvvo| dhUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmei / / (dravya vagere pudgala parAvarta cAra prakAranA jANavA. emAM paNa skUla ane sUma evA bhedo kahelA che.) saMsAra-paribhramaNamAM jIva A AThe prakAranAM pudgala parAvarta karato Avyo che. A AThe pudgala parAvartamAM eka pUruM thAya pachI jIva bIjuM pudgala parAvarta cAlu kare evuM nathI. AThe pugala parAvarta sAthe sAthe ja cAle che. vaLI evuM nathI ke eka parAvarta pUruM thayuM eTale kAma patI gayuM, athavA AThe parAvarta pUrAM thayAM eTale vAtano aMta AvI gayo. eka parAvarta pUruM thatAM bIjuM tatpaNa cAlu thaI jAya che. e rIte jIve anAdi kALathI vartamAna kALa sudhImAM anaMta pugala parAvarta karyA che. ATha prakAranA pudgala parAvartanuM svarUpa koIne tarata na samajAya evuM che. e mATe udAharaNa tarIke meM nIce ApelI ramato upayogI thaI paDaze. 2mata-1 UbhI ane ADI lITIo dorIne UbhAM dasa ane ADAM dasa-e rIte gaNatAM kula 100 khAnAM karavAM. e dareka khAnAmAM anukrame 1 thI 100nI saMkhyA lakhavAmAM Ave. have eka jaNa eka kothaLImAM Dhagalo karIne rAkhelI 100 sogaThIomAMthI eka pachI eka sogaThI kADhe. dareka sogaThI upara koI eka AMkaDo lakhyo hoya. evI 1 thI 100 sudhInI sogaThI kothaLImAM che. jema jema eka eka sogaThI nIkaLatI jAya tema tema ramata ramanAre kAgaLanA koThAmAM te te AMkaDA upara cokaDI karavI. e rIte badhI sogaThI pUrI thaze tenI sAthe kAgaLa paranI cokaDIo paNa pUrI thaze. A eka prakAranuM parAvartana pUruM thayuM kahevAya. AmAM naMbara upara ekathI anukrame cokaDI karI nathI, paNa jema jema je je naMbara nIkaLe te pramANe cokaDI karavAmAM AvI che eTale A vyakrama athavA krama-utkrama parAvartana che. ene sthUla athavA bAdara parAvartana kahI zakAya. 2mata-2 have e ja pramANe 1 thI 100 sudhInA AMkaDA lakhyA hoya evA koThAvALA 2010_03 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 28 jaina dharmanA puSpaguccha kAgaLa upara cokaDI karavAnI che, paNa kothaLImAMthI jyAre naMbara 1 nIkaLe tyAre ja cokaDI karavAnI. tyAra pachI jyAre naMbara 2 nIkaLe tyAre ja cokaDI karavAnI. vacce bIjA AMkaDAvALI sogaThI nIkaLe to tenI cokaDI nahi karavAnI. have eka kothaLI pUrI thaI, paNa thoDAka ja AMkaDA upara anukrame cokaDI thaI zakI che. eTale ramata AgaLa laMbAvavA e badhI sogaThIone kothaLImAM pAchI mUkI daIne halAvIne pharIthI sogaThIo eka pachI eka kADhavAnI. emAM AgaLa karelI cokaDIomAM anukrame ja AgaLa vadhavAnuM. A kothaLI pUrI thatAM bIjA keTalAka naMbaramAM anukrame AgaLa vadhAze. tyAra pachI trIjI vAra, cothI vAra, ema anukrame kothaLImAMthI pharI pharI sogaThIo kADhavAnI ane ema karatAM 1 thI 100 sudhInA AMkaDA upara anukrame badhI ja cokaDI thaI jAya tyAre eka parAvartana thAya. A parAvartana kramathI thayuM che. emAM be traNa vAra kothaLI pharIthI bharIne kADhavAthI cokaDI pUrI karavAnuM kArya nahi pate. ghaNI badhI vAra karavuM paDaze. koIvAra paMdara-vIsa kothaLIthI parAvartana puruM thAya ane na thAya to chevaTe so vAra kothaLI bharavAthI to e avazya pUruM thaze ja. A pramANe thayeluM parAvartana kramathI thayuM che ema kahevAya. Ane sUkSma parAvartana kahI zakAya. ramata naM. 3 AgaLa pramANe ja 1 thI 100 khAnAmAM anukrame AMkaDA lakhavA. paNa evA naMbaravALA cAra kAgaLa sAthe rAkhavA. eka lAla raMgano, eka vAdaLI raMgano, eka lIlA raMgano ane eka kesarI raMgano. cAra bAjuvALI corasa sogaThImAM pratyeka bAju anukrame lAla, lAdaLI, lIlo ane kesarI raMga rAkhavo. dareka raMga upara 1 thI 100 mAMthI koI eka AMkaDo lakhelo hovo joie. jarUrI nathI ke eka ja AMkaDo cAre raMgamAM eka sarakho lakhelo hoya. e lakhelo hoI paNa zake che ane na paNa hoya, paNa dareka raMgamAM 1 thI 100 sudhInA AMkaDA hovA joie. have kothaLImAMthI eka sogaThI kADhavAmAM Ave. enA upara lAla raMgamAM je AMkaDo hoya te pramANe lAla raMganA kAgaLa paranA AMkaDA para cokaDI karavI. e ja vakhate e ja sogaThImAM vAdaLI, lIlA ane kesarI raMgamAM je je AMkaDA lakhyA hoya te pramANe te te raMganA kAgaLanA AMkaDAmAM cokaDI 2010_03 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pula-parAvarta 329 karavI. Ama, 1 thI 100 sudhInI badhI sogaThI bahAra nIkaLaze tyAre cAre raMganA kAgaLa para cokaDIo pUrI thaze. A badhI cokaDI kramathI nahi paNa akramathI ke vyakramathI thaI. A akrama parAvartana eka sAthe cAra raMganuM thayuM. e cAra raMga te dravya, kSetra, kALa ane bhAva-e cAranAM che. eTale eka sAthe cAra akrama athavA pUla parAvartana thayAM. ramata naM. 4 AgaLa pramANe cAra raMganA kAgaLa ane cAra raMgavALI sogaThI rAkhavAnI. paNa have dareka raMganA kAgaLamAM AMkaDAo upara 1 thI 100 sudhI anukrame ja cokaDI karavAnI. vacce bIjA AMkaDA nIkaLe te choDI devAnA. eTale AgaLa pramANe cAra parAvartana anukrame ja thaze. A dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM pratyekanuM anukrame parAvartana thayuM kahevAya. Ane sUkSma parAvartana kahI zakAya. ahIM to samajavA mATe ramatamAM ApaNe 1 thI 100 sudhInA AMkaDA udAharaNa svarUpe rAkhyA. jo ke A ramato saMpUrNa nathI, paNa bALajIvone samajavA mATe che. paNa e AMkaDA 1 thI lAkha, karoDa ke abaja sudhInA nahi, paNa asaMkhyAtA ke anaMtA hoya to A ramata ramatAM keTalo badho samaya lAge ? ApaNI kalpanAmAM paNa na Ave eTalo samaya lAge. alabatta, A yugala parAvartanamAM eka sekanDano, eka "samaya' mAtrano bagADa thato nathI. ramata satata cAlu ja rahe che-eka bhavathI bIjA bhava sudhI ane bhavobhava sudhI e pramANe cAlyA ja kare che. vaLI AvI rIte eka parAvartana thayuM eTale ramata pUrI thaI gaI evuM nathI. eka prakAranA parAvartana pachI tarata ja-taNa te prakAranuM bIjuM parAvartana cAlu thaI jAya che. ema anaMta parAvartano karato jIva saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. have dravya, kSetra, kALa ane bhAva A cAre prakAranA pugala parAvartana vize vigate joie. sthUla ane sUthama dravya pudgala parAvarta zrI pudgala parAvartastava' nAmanI kRtimAM kahyuM cheH audArikavaikriya tejasabhASAprANacitta karmatayA / sarvANupariNaterbhe sthUlo'bhUtpudgalAvartaH // 2010_03 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 jaina dharmanA puSpaguccha [audArika, vaikriya, tejasa, bhASA, prANa (zvAsocchavAsa), mana ane karma-e sAta vargaNAnA sarva aNuone pariNamAvavAthI (grahaNa karIne mUkavAthI) pUla dravya pudgala parAvarta thAya che.] pugala paramANuonA vargaNAnI dRSTie sAta pudgala parAvarta gaNAvavAmAM Ave che. jema ke (1) dArika pudgala parAvarta (2) vaikriya pudgala parAvarta (3) tejasa pudgala parAvarta (4) kArpaNa pudgala parAvarta (pa) mana pudgala parAvarta (6) vacana pudgala parAvarta ane (7) zvAsocchavAsa pugala parAvarta. jIve jyAre jyAre dArika zarIra dhAraNa karyuM hoya tyAre dArika vargaNAnA lokavartI samasta pudgalone kramazaH dArika zarIrarUpe grahaNa kare ane pariNAve. emAM jeTalo kALa pasAra thAya tene dArika parAvarta kahe che. e rIte saMsAracakramAM paribhramaNa karato jIva, kramazaH dArika vagere sAte prakAranI vargaNAnA samasta pudgala paramANuone pariNamAve tyAre sAte vargaNAno eka parAvarta pUro thAya. jIve je gatimAM je prakArano deha dhAraNa karyo hoya tene anurUpa vargaNAnA pudgala paramANuone te pariNamAve che. udAharaNa tarIke jIva manuSya hoya to vaikriya vargaNAnA pudgalone na pariNamAvI zake. jo te devagatimAM ke narakagatimAM hoya tyAre te teTalo vakhata audArika pugalone na pariNamAvI zake. e pramANe jIva jo asaMzI hoya to te vakhate te mana vargaNAnA pugalone na pariNamAvI zake. ekendriya jIvo vacana vargaNAnA pudgalone na pariNamAvI zake. naraka gatinA jIve pUrvanA janmomAM audArika pugala parAvarta anaMta vAra karyA hoya. A pramANe judI judI gatinA jIvo vize te gati anusAra pUrvajanma ane punarjanma vize kathana karavAmAM Ave che. pUrvajanmomAM sarva jIvoe anAdi kALathI saMsAra paribhramaNa karavAmAM sAte vargaNAnA prakAranA anaMta pugala parAvarta karyA che. anAgata eTale ke bhaviSya kALanI dRSTie vicArIe to abhavya jIvo sAte prakAranAM pudgala parAvarta karaze, kAraNa ke temano mokSa nathI. bIjA badhA jIvo mATe anAgata kALa vize judI judI sthiti hoI zake. dArika zarIravALo jIva dArika vargaNAnA pulonuM parAvartana 2010_03 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala-parAvarta kevI rIte kare che te vize bhagavAna mahAvIra svAmIe zrI gautamasvAmIne kahyuM che ke te jIve prathama dArika zarIranA nirmANane yogya pugala dravyone dArika zarIra rUpe grahaNa karyA che, pachI tene Atma pradezonI sAthe baddha karyA che. zarIramAM dhULanI jema pahelAM sparza karyo che) pUrva pariNAmamAMthI anya pariNAma rUpe pariNamita karyA che, tene prasthApita ryA che, tene niviSTa karyA che (pote teno praveza karAvyo che), abhiniviSTa karyA che (AtmAnI sAthe saMpUrNapaNe saMlagna karAvyA che), abhisamanvAgata karyA che (pudgalono rasAnubhava karyo che), pariyAra karyA che (sarva avayavothI rasAnubhava karyA che, anya rUpe pariNAmita karyA che), nijIrNa (kSINa rasavALAM) karyA che, niHsRta ane niHsRSTa pRthaka) karyA che ane e rIte te pugalo AtmA pradezothI pRthak arthAt chUTA thayAM che. Ama jIva potAnA zarIramAM dArika pudgalo grahaNa karIne, pariNAvIne pachI choDI de che. emAM gRhIta, baddha, sRSTa, kRta, prasthApita, niviSTa, abhiniviSTa, abhisamanvAgata, prasthApita, pariNAmita, nijIrNa, niHsRta ane niHsRSTa ema tera prakAranI prakriyA thAya che. evI ja rIte pratyeka vargaNAnAM pudgala paramANuo vize A tera prakAranI prakriyA thAya che. bhagavatI sUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmI gaNadhara zrI gautamasvAmIne kahe che: he gotama ! sauthI ochAM vekriya pugala-parivarta che. enAthI anantaguNA vadhAre vacana-pudgala parivarta che. enAthI anaMtaguNA mana pudgala parivarta che. enAthI anaMtaguNA Ana-prANa (zvAsocchavAsa) pugala parivarta che. enAthI anaMtaguNA audArika pudgala-parivarta che. enAthI anaMtaguNA tejas pudgala-parivarta che ane enAthI anaMtaguNA kArpaNa pudgala parivarta che. bIjI bAju A sAta vargaNAnA pula parAvartanA nivartanA (niSpatti) kALanuM alpabadutva kevuM che te vize bhagavAne kahyuM che ke sauthI thoDo nivartana kALa kArmaNa pudgala parAvartano che. enAthI tejasa pugalano kALa anaMtaguNo che. enAthI audArika pudgalano kALa anaMtaguNo che, enAthI zvAsocchavAsa pudgalano kALa anaMtaguNo che. enAthI mana yugalano kALa 2010_03 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jaina dharmanA puSpaguccha anaMtaguNo che. enAthI vacana pudgalano kAla anaMtaguNo che ane enAthI vikriya pudagala parAvartanano nirtanA kALa anaMtaguNo che. A pramANe coda rAjalokamAM rahelA sAta vargaNAnA sarva pudgala paramANuono upabhoga thatAM eTale ke grahaNa karIne mUkI detAM je parAvarta thAya tene sthUla dravya pudgala parAvarta kahe che. saMsAramAM bhramaNa karato jIva cauda rAjalokamAM rahelA sarva paramANune sAta vargaNAmAMthI anukrame eka pachI eka vargaNArUpe pariNamAve eTale ke grahaNa karIne mUke tyAre sUkSma dravya pudgala parAvarta kahevAya. jIva prathama dArika vargaNArUpe sarva pugala paramANune bhogave, tyAra pachI vekriya vargaNA rUpe bhogave, ema karatAM sAta vargaNA rUpe anukrame bhogave tyAre sUma dravya pudagala parAvarta thAya. jIva yugala paramANane dArika vargaNA tarIke bhogavato hoya tyAre vacce vaikriyAdi vargaNArUpe game teTalI vAra bhogave te na gaNAya. tevI ja rIte vaikriyAdi anya vargaNA mATe paNa samajavuM. keTalAka zAstrakAro dravya parAvartanA be bheda batAve che : (1) nokarma dravya parAvarta ane (2) karma dravya parAvarta. emAM nokarma dravya parAvartana kALanA traNa bheda batAvavAmAM Ave che : (1) agRhIta-grahaNa kALa, (2) gRhIta-grahaNa kALa ane (3) mizra kALa. pUla (bAdara) ane sUkSma kSetra parAvarta sthUla kSetra parAvarta vize zrI "pula parAvartastavamAM kahyuM cheH niravazeSalokadezAn bhave bhave pUrvasaMbhavairmaraNaiH / spRzataH kramotkramAbhyAM kSetre sthUlastadAvartaH // [coda rAjalokanA badhA ja AkAza pradezone bhave bhave krama-utkramathI maraNa vaDe sparze tyAre sthUla kSetra parAvarta thAya lokAkAzanA asaMkhya pradezo che. enA pratyeka pradezane bukramathI jIva maraNathI sparze ane ema karatAM badhA ja AkAzapradezone sparzI le tyAre eka bAdara kSetra parAvarta thayo kahevAya (anya eka mata pramANe jIva janmathI sparza ane ema karatAM badhAM ja AkAza pradezone janmathI sparzI le tyAre eka bAdara kSetra parAvarta thayo kahevAya.) 2010_03 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala-parAvarta 133 jIva cauda rAjalokanA samagra AkAza pradezone pratyekane anukrame maraNathI sparze tyAre sUkSma kSetra parAvarta thayo kahevAya. keTalAka zAstrakAro kSetra parAvartanA be bheda batAve cheH (1) svakSetra parAvarta ane (2) parakSetra parAvarta. svakSetra parAvarta eTale koI eka jIva sUkSma nigodanI jaghanya avagAhanA sAthe utpanna thaI uttarottara kramathI eka eka pradeza adhika avagAhanA sAthe utpanna thato thato chevaTe mahAmatsyanI utkRSTa avagAhanA sudhI pahoMce ane emAM jeTalI vAra lAge tene svakSetra pudgala parAvarta kahe che. parakSetra parAvarta eTale koI jIva samagra lokAkAzanA eka eka pradezane janmakSetra banAvatAM banAvatAM badhA ja pradezone janmakSetra banAvI rahe tyAre eka parakSetra parAvarta thAya. sthUla ane sUkSma kALa pudgala parAvarta 'pravacana sArodvAra'mAM skUla kALa parAvarta mATe kahyuM cheH osappiNIha samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / puTTA kamukkameNa kAlaparaTTo bhave thUlo || [avasarpiNI (tathA utsarpiNI)mAM enA samayone jIva krama-utkramathI maraNa vaDe sparze tyAre sthUla kALa pudgala parAvarta thAya.] jIva avasarpiNI ane utsarpiNInA jeTalA 'samaya' thAya te sarva samayane krama-akramathI maraNa dvArA sparze tyAre eka sthUla kALa pudgala parAvarta thAya. koI jIva avasarpiNInA prathama 'samaye' maraNa pAmyo tyAra pachI te e ja athavA bIjI avasarpiNInA bIjA samaye maraNa pAme to te samaya gaNAya. vacce te avasarpiNInA paMdaramA ke pacAsamA ke anya koI samaye maraNa pAme to te na gaNAya. tevI rIte avasarpiNInA badhA ja samayane anukrame sparzavA joIe. A rIte jIva utsarpiNI ane avasarpiNInA eTale ke eka kALacakranA sarva samayone anukrame maraNa vaDe sparze tyAre te eka sUkSma kALa pudgala parAvarta thayo kahevAya. sthUla ane sUkSma bhAva parAvarta zrI pudgala parAvartastavamAM skUla bhAva parAvarta mATe kahyuM cheH anubhAgavandhahetUn samasta lokApradezaparisaMkhayAn / mriyataH kramotkramAbhyAM bhAve sthUlastadAvartaH // 2010_03 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 jaina dharmanA puSpaguccha [samasta lokAkAzanA pradeza pramANe anubhAga baMdhanA sthAnone (hetuone) krama-utkramathI maraNa pAmIne jIva sparze tyAre bhAva pudgala parAvarta thAya samasta lokAkAzanA pradeza pramANe anubhAgabaMdhanA sthAnone jIva maraNa pAmato vyakramathI sparze tyAre bAdara bhAva pudgala parAvarta thAya. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAyomAM maMda-maMdatara, tIvra-tIvratara ema emAM ghaNI taratamatA hoya che. kaSAyanA adhyavasAyathI karmabaMdha thAya. kaSAyonI taratamatAne lIdhe asaMkhya anubaMdhasthAno thAya che. A pramANe AThe karmanAM pudgalomAM rahelA asaMkhyAtA rasabhedonA pudgalaparamANuone jIva vyakramathI maraNa vaDe sparze tyAre bAdara bhAva parAvartana thAya ane kramathI sparze tyAre sUkSma bhAva parAvartana thAya. dravya, kSetra, kALa ane bhAva e pratyekanAM bAdara ane sUkSma ema kula ATha prakAranAM pudgala parAvartana batAvavAmAM AvyAM che, paraMtu zAstrakAro kahe che ke bAdara athavA pUla parAvarta eTale ke vyakramavALAM parAvarta to sUkSma parAvarta samajavA mATe che. jIve je pudgala parAvarta anaMtavAra karyA che e to sUkSma ja samajavAnA che. digaMbara paraMparAmAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cAra prakAranA pudgalaparAvarta uparAMta pAMcamo bhava pudgalaparAvarta gaNAvavAmAM Ave che. "sarvArtha siddhi' graMthamAM jaNAvyuM che keH tatra parivartanaM paMcavidhaM, dravyaparivartana, kSetraparivartanaM, kAlaparivartanaM, bhavaparivartanaM, bhAvaparivartanaM ceti / mithyAtvayukta jIva naraka gatinuM ochAmAM ochuM AyuSya bhogave tyAMthI te pramANe aneka vAra bhogavyA pachI tyAM ja te gatimAM jyAre Ave tyAre eka eka samaya vadhAre AyuSya bhogavato jaI chevaTe naraka gatimAM utkRSTa AyuSya bhogave, tyAra pachI tiryaMca gatimAM jaghanya AyuSyathI utkRSTa AyuSya krame krame bhogavI tyAra pachI manuSyagatimAM jaghanya AyuSyathI utkRSTa AyuSya anukrame bhogave ane pachI devagatimAM paNa e rIte AyuSya bhogave (je devone eka ja bhava bAkI hoya temanA AyuSyanI gaNanA karI nathI.) tyAre jIvanuM saMsAraparibhramaNanuM eka bhavaparAvartana thayuM gaNAya che. TUMkamAM coryAzI 2010_03 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala-parAvarta 335 lAkha jIvayonimAM pratyekamAM jIva utpanna thaI, jaghanya AyuSyathI anukrame uttarottara vadhatuM AyuSya bhogavIne ema chevaTe utkRSTa AyuSya bhogavIne maraNa pAme tyAre eka bhavaparAvarta pUro thayo kahevAya. evA anaMta bhavaparAvarta A jIve bhUtakALamAM karyAM che. Ama, pudgala parAvartano ane enA prakArono vicAra karIe to buddhi kAma na kare. koIkane ema lAge ke kharekhara Ama thatuM haze ? vastutaH sUkSma ekendriyAdi jIvone ane tiryaMca gatinA jIvone lakSamAM rAkhI pote paNa A badhAM bhavacakromAMthI pasAra thayA che enuM zAMta citte manana karIe to kaMIka aMtaramAM pratIti avazya thAya. mAtra potAnA manuSyabhavano vicAra ka2vAthI A tarata nahi mAnI zakAya. sarvajJa bhagavAne jyAre zrI gautamasvAmIne svamukhe A pramANe kahyuM che tyAre to emAM aDaga zraddhA thavI joIe. koIne prazna thAya ke to zuM A parAvartano aMta na Ave ? avazya Ave. jo jIvanuM mithyAtva maMda thaI gayuM hoya ane tenAmAM amuka guNalakSaNo pragaTa thayAM hoya to te tene have chello eka parAvarta karavAno bAkI rahe che. evA jIvo carama (chellA) Avarta (parAvarta)mAM AvelA hovAthI teo caramAvartI jIva kahevAya che. zrI haribhadrasUrijIe 'yogabindu'mAM (zloka 72) jaNAvyuM che : carame pudgala - parAvarte yato yaH zukalapAkSikaH / bhinnagranthicaritrI ca, tasyaivetadudAhRtam // [chellA pudgala parAvartamAM vartato jIva zukala pAkSika jANavo. te ja AtmA graMthibheda karanAro ane cAritra pALanAro thAya che e pramANe kaheluM che.] je jIvone saMsA2paribhramaNamAM eka vakhata paNa graMthibheda ane samyagdarzana thAya che to te jIvo dezauNa aDadhA pudgalaparAvartamAM AvI jAya che. bhavasthiti anusAra vacce kadAca koInuM samakita cAlyuM gayuM hoya to paNa te jIvane ardhapudgala parAvarta jeTalo kALa bhavabhramaNa karavAno rahe che. jema samakita nirmaLa thatuM jAya tema bhava ochA karavAnA rahe. eTale ApaNe 'zrI pudgalaparAvartastava'nA racanAra mahAtmAe emAM 2010_03 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jaina dharmanA puSpaguccha aMte je prArthanA karI che te ja prArthanA karIe nAnA pudgala pudgalAvali parAvartAnantAnahaM, pUraMpUramiyaciraM kiyadazaM vADhaM dRDhaM noDhavAn / dRSTavA dRSTacaraM bhavantamadhunA bhanyArthayAmi prabho, tasmAnmocaya rocaya svacaraNaM zreyaHzriyaM prApaya / / [aneka pugala paramANuonI zreNIvALA anaMta parAvarta sudhI bhamI bhamIne he prabhu! huM ghaNuM duHkha pAmyo chuM. have Apane daSTivaDe nihALavAthI bhaktithI prArthanA karuM chuM ke mane duHkha (mAM) thI choDAvo. ApanuM cAritra mane ruce ane kalyANarUpI (mokSarUpI) lakSmIne huM prApta karuM) 2010_03 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo "pratimA' zabda ahIM jene pAribhASika arthamAM levAno che. duniyAnA dareka dharmamAM gRhatyAga karI sAdhu-saMnyAsI- bhikhkhuM ke pAdarI bananAra lokonI saMkhyA e dharma pALanArA lokonI saMkhyAnA eka TakA jeTalI hoya to hoya, kAraNa ke sAdhujIvana atyaMta kaThina che. jenonI deza-videzamAM maLIne hAla eka karoDa jeTalI vasati gaNIe, (thoDI vadhAre paNa hoya) to cAre phirakAnA maLIne jaina sAdhu-sAdhvIonI saMkhyA hAla dasa hajAra karatAM vadhu nathI. kadAca ochI haze. eno artha e thayo ke kula vasatinA aDadhA ke pA TakA karatAM paNa ochI saMkhyA sAdhusAdhvIonI che. AvI sthiti lagabhaga haMmezAM rahevAnI, kAraNa ke jaina sAdhusAdhvInI dinacaryA to sauthI vadhu kaThina che. je dharmamAM raheThANa, bhojana, vastra, vAhana vagerenI ghaNI sagavaDa sAdhuone hoya che temAM paNa gRhatyAga karIne tathA apariNIta rahIne sAdhujIvana svIkAranArA ochA hoya che. vaLI vezathI eTale ke dravyathI sAdhu thavuM e eka vAta che ane dravyanI sAthe bhAvathI sAdhu thavuM ane adhyAtmanI mastImAM rahevuM e to ethI paNa vadhu duSkara che. eTale ja bhagavAna mahAvIre sAdhunAM mahAvrato ane gRhasthanAM aNuvrato ema judAM vrato batAvyAM ke jethI koInI pAse vadhu paDatI apekSA rakhAya nahi ane koI hatotsAha bane nahi. zrAvakanAM aNuvrato, guNavrato ane zikSAvrato ema bAra prakAranAM vrato batAvavA uparAMta je zrAvako sAdhu thaI zakatA nathI, paNa kramika rIte AgaLa vadhI sAdhunI avasthAnI lagolaga pahoMcavA icche che emane mATe sAmAyika, pauSadha, upadhAna vagere niyatakAlika sAdhupaNAnI kriyAo karavA uparAMta zrAvakanI, upAsakanI agiyAra pratimA batAvI che. pratimA' (pAkRta-paDimA') zabdano sAdo vAcyArtha che mUrti, pUtaLuM, bAvaluM. pratimA sthira hoya che eTale "pratimA' zabdano lAkSaNika artha che koi paNa eka avasthAmAM sthiratA. "pratimA' uparathI pratibiMba, pratirUpa jevA samAnArthI zabdo prayojAya che. pratimA' zabda parathI pratimAna zabda paNa Avyo che. teno artha "mApadaMDa" evo paNa karavAmAM Ave che. eTale eka eka pratimA mApadaMDa rUpa che evo 2010_03 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA puSpaguccha artha thAya che. pratimA eTale niyama, abhigraha, pratijJA evo artha paNa karavAmAM Ave che. sAdhake eka pachI eka abhigraha dhAraNa karIne upara-uparanI dazAmAM sthira thavAnuM hoya che. 'pratimA'nI vyAkhyA karatAM zrI banArasIdAse 'nATaka samayasAra'mAM kahyuM 268 cheH saMyama aMza jagyo jahAM, bhoga aruci pariNAma; udaya pratijJA ko bhayo, pratimA tAko nAma. [sAdhakanA hRdayamAM saMyama dhAraNa karavAno bhAva jAgyo hoya, bhoga pratye aruci, udAsInatA thavA lAgI hoya ane te mATe tene anurUpa pratijJA levAnA bhAvano udaya thayo hoya to tene 'pratimA' kahevAmAM Ave che.] zrI samantabhadrAcArye 'ratnakAMDa zrAvakAcAra'mAM pratimAne badale 'pada' zabda prayojyo che. juoH zrAvakApadAnidevaikAdaza dezitAni ceSu khalu / svaguNAH pUrvaguNaiH saha saMtiSThante kramavivRddhA // [bhagavAna sarvajJa deve zrAvakanAM agiyAra pado kahyAM che. pUrva padonA guNo sahita te potAnA guNo sAthe anukrame vRddhi pAmatAM rahe che.] ahIM pada eTale pagaluM, pagathiyuM, upara caDavAno, AgaLa vadhavAno krama evo artha levAno che. zrAvakane zramaNopAsaka kahevAmAM Ave che. te potAnA saMjogane kAraNe svayaM dIkSita thaine zramaNa thaI zakato nathI, paNa te ghare rahIne athavA upAzrayamAM rahIne zramaNa jevI upAsanA karI zake che. vaLI te zramaNanI najIka rahI temanI vaiyAvacca kare che. zramaNopAsake kevuM jIvana jIvavAnuM hoya che te AgamomAM batAvyuM che. eTale zramaNopAsaka zrAvaka je pratimA dhAraNa kare che tene 'upAsaka-pratimA' (vAsADimA) kahevAmAM Ave che. zramaNopAsakanA AdhyAtmika vikAsanA tabakkAo 'upAsaka pratimA' tarIke oLakhAya che. zrAvakanI pratimAnI vAta AgamomAM Ave che. 'upAsakadazAMgasUtra'mAM AnaMda zrAvakanA adhikAramAM evuM nirUpaNa che ke emaNe 'upAsaka pratimA' dhAraNa karI hatI ane teo chellI agiyAramI pratimA sudhI pahoMcI gayA 2010_03 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 339 hatA. 'upAsakadazAMgasUtra'mAM lakhyuM che: . tae NaM se ANaMde samaNovAsae paDhamaM uvAsagapaDimaM uvasaMpajjittANaM viharai jAva paDhamaM uvAsagapaDimaM ahAsuttaM, ahAkappaM, ahAmaggaM, ahAtaccaM sammaM kAeNaM phAsei, pAlei, sohe, tIre;, rUDuM, mArApha ! tyiArapachI zramaNopAsaka AnaMde pahelI upAsaka pratimA dhAraNa karI yAvat pahelI upAsaka pratimA temaNe yathAzruta (zAstra pramANe), yathAkalpa (AcAra pramANe), yathAmArga (vidhi pramANe), yathAtattva (siddhAnta pramANe), samyak prakAre grahaNa karI, tenuM pAlana karyuM, zobhita (zodhita) karI, tIrNa karI (sArI rIte pAra pADI), kIrtita karI ane ArAdhita karI.] tae NaM se ANaMde samaNovAsae doccaM uvAsagapaDimaM, evaM taccaM, cautyaM, paMcamaM, chaThaM, sattama, aTThamaM, navamaM, dasamaM, ekkArasamaM ahAsuttaM, ahAkappaM, ahAmaggaM, ahAtaccaM, samma If wADu, palaDuM, sohe, tIre, vI. mArA [tyAra pachI zramaNopAsaka AnaMda bIjI, trIjI, cothI, pAMcamI, chaThThI, sAtamI, AThamI, navamI, dasamI ane agiyAramI upAsaka pratimAnI ArAdhanA karI eTale ke te pratimAone yathAzruta, yathAkalpa, yathAmArga, yathAtattva, sArI rIte sparzanA karI, pAlana karI, zobhita (zodhita) karI, pAra pADI, ane kIrtita karI.] zrAvakanI A agiyAra pratimAonuM savigata varNana dazAzrutaskaMdhasUtranA chaThA adhyayanamAM Ave che. A agiyAra pratimAono kramAnusAra nAmollekha nIcenI eka gAthAmAM karavAmAM Avyo che. daMsaNaM vayaM sAmAia posaha paDimA abaMbhasacitte / AraMbhaM pesa uddiTTha vajjae samaNabhUe a / / agiyAra pratimAnAM nAma A pramANe cheH (1) darzana pratimA, (2) vrata pratimA, (3) sAmAyika pratimA, (4) poSadha pratimA, (5) "patimAM pratimA' eTale kAyotsarga pratimA, (6) abrahmavarjana pratimA (brahmacarya pratimA), (7) sacitta-varjana pratimA, (8) AraMbha-varjana pratimA, (9) preSa-varjana pratimA, (10) udiSTa-varjana pratimA ane (11) zramaNabhUta pratimA. A agiyAra pratimAonA uddeza aMge kahevAyuM che ke : 2010_03 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jaina dharmanA puSpaguccha vidhinA darzanAdyAnAM pratimAnAM prapAlanam / yAsu sthito gRhastho'pi vizuddhayati vizeSa ta: // ji pratimAonuM pAlana karavAthI AtmA gRhastha hovA chatAM vizeSatA vizuddha thAya che, te "darzana' Adi zrAvakanI pratimAonuM vidhipUrvaka pAlana karavuM] A agiyAra pratimAomAM pahelI cha pratimA jaghanya prakAranI mAnavAmAM Ave che, tyAra pachI sAta, ATha ane nava e traNa pratimAone madhyama prakAranI ane dasa tathA agiyAra naMbaranI pratimAne uttama prakAranI mAnavAmAM AvI che. A agiyAra pratimAomAM pahelI cAra pratimAo zvetAmbara ane digaMbara paraMparAmAM samAna che. pAMcamIthI dasamI pratimAnAM nAma, krama ane prakAra aMge zvetAMbara ane digaMbara paraMparAmAM thoDoka pharaka che. paNa emAM keTalIka AgaLa pAchaLa che to keTalIkamAM bhinnatA jovA maLe che. agiyAramI pratimA baMne paraMparAmAM lagabhaga sarakhI che. Ama chatAM A badhI pratimAono je mukhya uddeza che te to baMne paraMparAmAM samAna che. zvetAmbara paraMparA pramANe pahelI pratimA eka mAsa parvata, bIjI pratimA be mAsa parvata, trIjI pratimA traNa mAsa parvata, cothI cAra mahinA mATe, pAMcamI pAMca mahinA mATe ema anukrame AgaLa vadhatAM vadhatAM dasamI pratimA dasa mahinA mATe ane agiyAramI pratimA agiyAra mahinA mATe dhAraNa karavI joie. digaMbara paraMparAmAM eka pachI eka pratimA dhAraNa karavAno nizcita kALakrama hoya tevuM jaNAtuM nathI. eka pratimAmAM sthira thayA pachI ja bIjI pratimAnI sAdhanA upADavAnI hoya che, kAraNa ke bIjI pratimAmAM pahelI pratimAnI sAdhanA paNa AvI javI joie. e rIte pachInI pratyeka pratimAmAM pUrvanI badhI ja pratimAonI sAdhanA hovI ja joIe. koI paNa eka pratimAmAM AgaLa vadhAyuM hoya, paraMtu pUrvanI koI pratimAmAM kacAza rahI gaI hoya to te pratimA siddha thayelI gaNAtI nathI. udAharaNa tarIke brahmacaryanI pratimAmAM sthira na thavAyuM hoya athavA e pratimAnA kALa sudhI ja sthiratA rahI gaI hoya paNa pachI sthira na rahevAyuM hoya ane zrAvaka AgaLanI navI pratimA dhAraNa kare to enI pratimA khaMDita thAya che. 2010_03 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 341 sAdhaka eka pratimAmAM sthira thayo hoya paNa pachInI pratimAnI sAdhanA mATe haju zarIra ke mananI taiyArI na hoya ke saMjogonI pratikULatA hoya to paNa ghaNo badho samaya lAge. pratyeka pratimAnA mahinAno sa2vALo karIe to 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9+ 10 + 11 = 66 mahinA eTale ke pAMca varSa ane cha mahinA lAge. pratimAnI sAdhanA jo saLaMga na thaI zake to koikane AthI paNa ghaNo vadhu samaya lAge. A agiyAra pratimAmAM rahevAvALA zrAvakomAM pratyeka pratimA anusAra uttarottara samyagdarzanAdi guNonI anukrame vRddhi thatI rahevI joie, tyAgavairAgya ane tapazcaryAnA bhAvo paNa vadhatA rahevA joie. dehAsakti tUTavI joie, kaSAyo maMda thavA joie, vItarAgatA vRddhi pAmatI rahevI joie ane AtmasvarUpamAM ramaNatAnuM sAtatya yathAzakya rahevuM joie. matalaba ke pratimA mAtra dravyapratimA na rahetAM bhAvapratimA paNa banavI joie. A badhI pratimAono ahIM saMkSepamAM paricaya karIzuM. dazAzrutaskaMdha anusAra zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vageree tathA digaMbara paraMparAmAM zrI samantabhadrAcArya, zrI banArasIdAsa vageree A agiyAra upAsakapratimA upara sAro prakAza pADyo che. pahelI darzana pratimA zrAvakanI pahelI pratimA te samyagdarzanarUpa pratimA che, kAraNa ke AdhyAtmika vikAsanA pAyAmAM sauthI paheluM samyaktva raheluM hovuM joie. darzanapratimA mATe lakhyuM cheH daMsaNapaDimA NeyA sammattattassa jA ihaM boMdI / kuggahakalaMkarahiA micchattakha osamabhAvA || [samyaktvayukta jIvanI kAyA ke je mithyAtvano kSayopazama thavAthI (zAstraviruddha) kugraharUpI kalaMkathI rahita hoya che, tene ahIM darzanapratimA samajavI.] pratimAdhArI zrAvaka have 'dezavirati samyagdaSTi' nAmanA pAMcamA guNasthAnake AvI jAya che. pahelIthI agiyAramI pratimA sudhIno zrAvaka pAMcamA guNasthAnake hoya che. te vItarAgatA ane nirvikalpa dazAmAM uttarottara pragati sAdhato rahe che. 2010_03 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jaina dharmanA puSpaguccha samakitanA 67 bolamAM samyakatvanuM svarUpa vigate samajAvavAmAM AvyuM che. zaMkA, kAMkSA vagere pAMca doSothI rahita, zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya e pAMca lakSaNothI yukta, sthiratA vagere pAMca bhUSaNothI bhUSita, mokSamArgarUpI mahelanA pAyArUpa, tathA devatA, rAjA vagerenA abhiyogathI bhaya, lajjA vagere na pAmanAra evA niraticAra samyakatvanuM ochAmAM ochuM satata eka mahinA sudhI pAlana karavuM te darzana pratimA che. pratimadhArI zrAvaka saMsAra, zarIra, bhogopabhoga ityAdithI vadhu ane vadhu virakta thato jaI tattvone zraddhAna rAkhe che ane sarvajJakathita AtmabhAvamAM, jJAyakabhAvamAM rahe che. tyArapachI paNa enI samyakatva pratimA cAlu ja rahe bIjI vrata pratimA zrAvakanI bIjI pratimA te vrata pratimA che. temAM bAra vratonuM pAlana hoya che. AnA parathI keTalAka evo artha kare che ke pahelI pratimA dhAraNa karanAra bAra vratadhArI ja hoya evuM anivArya nathI, keTalAka kahe che ke darzana pratimA dhAraNa karanAra zrAvaka bAra vratadhArI paNa hovo joie. AmAM matAntara che. A bIjI pratimA anusAra zrAvake be mahinA sudhI samyakatva sahita pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratanuM pAlana karavAnuM hoya che. A vratapAlana niraticArapaNe ane atikramAdi doSa sevyA vinA niHzalya thaine karavAnuM hoya che. vratomAM prANAtipAtaviramaNa, mRSAvAdaviramaNa, adattAdAna viramaNa, dArAsa to ja ane parigraha-parimANa e pAMca aNuvrata che. di parimANa vrata, bhogopabhoga-parimANa vrata ane anarthadaMDaviramaNa vrata e traNa guNavrata che. sAmAyika vrata, dezAvagAsika , po vadha vrata ane atithi-saMvibhAga vrata e cAra zikSA vrata che. traNa guNa vrata ane cAra zikSAvrata ema sAtane zIlavrata kahevAmAM Ave che. Ama zrAvakanAM bAra vrata che. A bAre vratonuM mana, vacana, kAyAthI A pratimA dhAraNa karanAra zrAvake custa pAlana karavAnuM hoya che. bAra vratadhArI zrAvaka rAtribhojanatyAganuM vrata paNa dhAraNa kare che. 2010_03 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo trIjI sAmAyika pratimA A trIjI pratimA che eTale ochAmAM ochA saLaMga traNa mahinA mATe to enuM pAlana thavuM joie. zrI haribhadrasUrie sAmAyikanI vyAkhyA nIce pramANe ApI cheH samatA sarva bhUteSu, saMyamaH zubhabhAvanA / ArttaraudraparityAgataddhi sAmAyikaM vratam // [sarva jIvo pratye samatA rAkhavI, saMyama dhAraNa karavo. zubha bhAvanA bhAvavI tathA Artta ane rodra dhyAnano tyAga karavo ene sAmAyika vrata kahevAmAM Ave che. zrI banArasIdAsajIe lakhyuM cheH dravya bhAva vidhi saMjugata, hiye pratijJA Teka; tajI mamatA samatA gahe, antarmuhUrata eka. jo ari mitra samAna vicAre, Arata raudra kudhyAna nivAre; saMyama sahita bhAvanA bhAve, so sAmAyikavaMta kahAve. 343 zvetAmbara paraMparAmAM A pratimA dhAraNa karanAre savAra-sAMja ema be vakhata sAmAyika niyamita karavAnuM vidhAna che. digaMbara paraMparAmAM savAra, bapo2 ane sAMja ema traNa sAmAyika karavAnuM kahyuM che. zrAvakanAM bAra vratomAM 10muM vrata te sAmAyikavrata che. e zikSAvrata che. eTale bAra vratadhArI zrAvake A vratano abhyAsa karelo hoya che. paraMtu emAM sAmAyikanI aniyamitatA hoI zake, 'sAmAyika pratimA'mAM sAmAyika niyamita karavAnAM hoya che. dravya sAmAyikanI vidhi zvetAmbaro ane digaMbaromAM judI judI che. vaLI zvetAmbaro ane digaMbaromAM paMtha, gaccha, samudAya vage2e anusAra sAmAyikanI vidhimAM ane tenAM sUtromAM pharaka che. vastutaH A sAmAcArIno prazna che. dareka vyakti potAnI niSThA ane zraddhA anusAra potAnI sAmAcArIne anusare te svAbhAvika che. paraMtu A sAmAcArI sAcavavA sAthe sAmAyikanA hArda sudhI pahoMcavuM e mahattvanuM che. sAmAyika karavAthI potAnAmAM keTalo 2010_03 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jaina dharmanA puSpaguccha samabhAva Avyo, samatA AvI ane ArtadhyAna ane raudradhyAnanuM pramANa keTaluM ochuM thayuM te jovuM e mahattvanuM che. cothI pauSadha pratimA dazAzrutaskaMdha anusAra zrI haribhadrasUrie ane zrI hemacaMdrAcArye "pauSadha pratimA'ne cothI pratimA tarIke batAvI che. kahyuM cheH aTThamI mAi pavvesu sammaM poshpaalnn|| sesANuTThANa juttassa cautthI paDimA imA / / [pUrvanI pratimAomAM jaNAvelAM anuSThAnothI yukta zrAvake aSTamI vagere parvomAM samyak rItie poSa vratanuM pAlana karavuM te cothI poSadha pratimA A pratimAdhArake AgaLanI pratimAo dhAraNa karavA sAthe A pratimA cAra mAsa sudhI dhAraNa karavAnI hoya che. A pratimAdhArake aSTamI, caturdazI vagere parva tithie eTale mahinAmAM ochAmAM ochA cAra pauSadha karavAnA hoya che. zrata ane cAritranI jenAthI puSTi thAya te pauSadha kahevAya. pauSadhamAM upavAsa karavAno hoya che tathA Avazyaka dharmakriyAo doSarahita karavAnI hoya che. svAdhyAya, dhyAna vageremAM lIna banavAnuM hoya che. ane eka divasanuM sAdhujIvana jevuM jIvana jIvavAnuM hoya che. (apavAdarUpa saMjogomAM guru bhagavaMtanI AjJAnusAra phakta divasano eTale ke cAra praharano pauSadha paNa thAya che) digaMbara paraMparAmAM paNa cothI pratimA te poSadha pratimA che. zrI banArasIdAse lakhyuM cheH prathamahiM sAmAyika dazA, cAra pahara loM hoya, athavA ATha pahara rahe, pauSadha pratimA soya. pAMcamI kAyotsarga pratimA pAMcamI pratimA "paDimA' arthAt kAyotsarga (kAusagga)nI che? nikkaMpo kAusaggaM tu puvvuttgunnsNjuo| karei pavvarAIsuM paMcamI paDivannao / / [pUrvanI pratimAonA guNothI yukta evo zrAvaka parvarAtrie niSkapaNe kAusagna kare te pAMcamI pratimA jANavI.] 2010_03 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 345 A pratimAne "niyama pratimA paNa kahevAmAM Ave che. A pratimA dhAraNa karanAre parva rAtrie eTale aSTamI ane caturdazInI rAtrie gharamAM ke gharanI bahAra, niSkapapaNe eTale parISaha vagere sahana karIne, vicalita thayA vagara kAusagna karavAno hoya che. A kAusagga AkhI rAta daramiyAna athavA madhyarAtri sudhI IzAna dizAmAM mukha rAkhIne karavAno hoya che. A pratimA dhAraNa karanAra snAna kare nahi, adhovastrane kaccha vALa nahi tathA pratimA vahananA kALa daramiyAna divase brahmacarya pALe che ane rAtre bhoganuM pramANa nakkI kare che. AvazyakacUrNimAM "rAtribhojananA tyAgane pAMcamI pratimA tarIke batAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samaMtabhadrAcArya ane zrI banArasIdAse "sacitta tyAga ne pAMcanI pratimA tarIke batAvI che. chaThThI brahmacarya pratimA hemacaMdrAcArye yogazAstramAM, dazAzrutaskaMdha anusAra chaThThI pratimA abrahmavarjananI athavA brahmacaryapAlananI kahI che. cha mahinAnA pramANavALI A pratimA dhAraNa karanAre cittanI sthiratApUrvaka brahmacaryanuM akhaMDa pAlana karavAnuM hoya che. zrAvake strIkathA, kAmakathA ityAdi zRMgArottejaka vAtacIta na karavI joie. zrAvaka strInI sAthe ekAntamAM na rahe, strIno ati paricaya na rAkhe tathA snAna, vilepana, alaMkAra vagere dvArA te potAnA zarIranI zobhAvRddhi mATe prayatna na kare. zrAvake zIlanI nava vADa sAthe brahmacarya vratanuM pAlana karavuM joie. zIlanI nava vADa nIce pramANe che: (1) strInI sAthe ekAMtamAM na rahevuM. jAheramAM paNa strI sAthe vadhu paricaya na rAkhavo. (2) rAgabharI dRSTithI strInAM mukha ke anya avayavo para najara na karavI. strImukhadarzana varjavuM. (3) strI sAthe patravyavahAra na rAkhavo. strIonI vAto pragaTapaNe ke gupta rIte na sAMbhaLavI. (4) pUrve bhogavelA kAmabhogonAmuM smaraNa na karavuM. 2010_03 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 4 6 jaina dharmanA puSpaguccha (5) kAmottejaka, svAdiSTa, snigdha, gariSTha bhojana na karavuM. (7) strI jyAM beThI ke sUtI hoya evA Asana, zayana para be ghaDI na besavuM. (8) kAmottejaka vAto, gIto vagere na sAMbhaLavAM ke tevAM dRzyo na jovAM. (9) vadhu paDatuM bhojana karavuM nahi. uNodarI vrata karavuM. (zIlanI nava vADa jarAka judI rIte paNa gaNAvAya che. enA kramamAM paNa pharaka hoya che. paraMtu enuM hArda eka ja che.) A pratimA dhAraNa karanAre cha mahinA brahmacaryavratanuM pAlana karavAnuM hoya che. jo te sAtamI ane AgaLanI pratimA dhAraNa karavAnuM choDI de to pachI brahmacarya ene mATe pharajiyAta nathI. bIjI bAju pratimA na dhAraNa karanAra paraMtu yAvajajIvana brahmacarya vrata dhAraNa karanArA zrAvako paNa hoya che. eTale ja kahyuM cheH evaM jA chammAsA eso'higao iharahA diTuM / . jAvajjIvaM pi imaM vajjai eyaMmi logaMmi / / A pramANe pratisAdhArI zrAvaka cha mahinA divasarAta brahmacaryanuM pAlana kare che. A pratimA vagara paNa yAjajIvana brahmacarya pALanArA hoya che. AvazyakacUrNimA sacitta AhAranA tyAganI pratimAne chaThThI pratimA tarIke batAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samatabhadrAcArye "ratnakaraMDaka zrAvakAcAra'mAM rAtribhojanatyAgane chaThThI pratimA tarIke batAvI che, to zrI banArasIdAse nATaka samAcAra"mAM "divAmaithunatyAgane chaThThI pratimA tarIke batAvI che. banArasIdAsa lakhe che: jo dina brahmacarya vrata pAle, tithi Aye nizi divasa saMbhAle. gahI nava vADa kare vrata rakSA, so SaTuM, pratimA zrAvaka akhyA. sAtamI sacitta tyAga pratimA sAtamI pratimA "sacittatyAganI che. 3 mahAra sattamI zrAvake AgaLanI cha pratimA dhAraNa karavA sAthe have saLaMga sAta mAsa sudhI A pratimA dhAraNa karIne sacitta AhArano tyAga karavAno hoya che. sacitta eTale jIvasahita ane acitta eTale jIvarahita. mUla, phaLa, patra, DALI, bIja, kada, phUla vagerenuM 2010_03 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 7. agiyAra upAsaka-pratimAo agnithI pakavyA vinA ke anya rIte te acitta thAya te pahelAM tenuM bhakSaNa karavuM nahi e sacitta AhAra-varjana nAmanI sAtamI pratimA che. A pratimAnuM pAlana sAta mahinA sudhI karavAnuM hoya che. zrAvake sAdhanA karatAM karatAM paNa lakSamAM rAkhavuM joIe ke bhojana paNa dehanirvAha arthe karavAnuM che. bhojananI Asakti chUTavI joie. bhojananA rasano AnaMda mANavAnuM have na rahevuM joie. sAdhake pANI paNa ukALeluM-prAsuka vAparavuM joie. sAdhu bhagavaMto AjIvana sacitta padArthanA tyAgI hoya che ane haMmezAM prAsuka jaLa vAparatA hoya che. A pratimAnA dhArake sAta mahinA evuM jIvana jIvavAnuM hoya che. Avazyaka cUrNimAM divAmathunatyAgane sAtamI pratimA tarIke oLakhAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samattabhadrAcAryuM ane zrI banArasIdAse saMpUrNa brahmacaryapAlanane sAtamI pratimA tarIke oLakhAvI che. AThamI AraMbhavarjana pratimA A AThamI pratimAdhArake AgaLanI sAta pratimAo dhAraNa karavA sAthe saLaMga ATha mahinA sudhI AraMbhano tyAga karavAno hoya che. AraMbha eTale pApAraMbha. je pravRttiomAM pApa thavAno saMbhava hoya evI sAvadya pravRtti zrAvake tyajI devAnI rahe che. asi, masi ane kRSinA prakAranI pravRttio eTale ke vepAradhaMdho ityAdi choDI devAnAM rahe che. agni pragaTAvavo, rasoI karavI, zAka lAvavuM, zAka sudhAravuM, kapaDAM dhovAM, vAsIduM kADhavuM ityAdi prakAranI pravRtti pratimAdhArI zrAvake svahaste na karavI joie. ethI vikalpo ghaTI jAya che ane citta svastha ane zAMta rahe che. zrAvake have sAMsArika pravRttio, bhogapabhogo tathA anya prakAranA vyavahAro ityAdi tarapha udAsIna banI, vizeSa aMtarmukha thaI, potAnA cittane svAdhyAya, japa, dhyAna ityAdi dharmakriyAmAM lagADI devuM joie, AtmabhAvanuM ciMtana karavuM joie ane svasvarUpAnusaMdhAna mATe puruSArtha karavo joie. ratnakaraMDa zrAvakAcAra'mAM zrI samantabhadrAcArye tathA "nATaka samayasAra'mAM zrI banArasIdAse paNa "AraMbhatyAga'ne AThamI pratimA kahI che. 2010_03 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jene dharmanA puSpaguccha zrI samantabhadrAcArye kahyuM che ke sevA, kRSi, vANijya, astikarma, lekhanakArya, zilpakarma vageremAM rahelI hiMsAnA kAraNarUpa "AraMbhathI A pratimAdhAraka virakta thAya che. zrI banArasIdAse lakhyuM che: jo viveka vidhi Adare, kare na pApAraMbha; so aSTama pratimA banI, mugati vijaya raNathaMbha. navamI preSyavarjana pratimA navamI pratimA te zreSya-varjana pratimA che. zreSTha eTale nokara, dAsa vagere bIjAo. navamI pratimA hovAthI nava mAsa sudhI tenuM pAlana karavAnuM che. emAM bIjAo dvArA paNa koI AraMbha karAvavAno hoto nathI. A pratibhAdhArakathI nokaracAkara vagere bIjAo dvArA paNa kazuM karAvAtuM nathI ane svayameva paNa tevuM pApAraMbhanuM kArya karI zakAtuM nathI. kahyuM cheH avareNavi AraMbhaM navamIe no karAvae / nivamI pratimA dhAraNa karanAra zrAvake bIjA pAse-nokaro, svajano ke Itarajano dvArA potAnA AhAra vagere mATe AraMbha na karAvavo. nikkhittabharo pAyaM, puttadisu ahava sesaparivAre / yevamamatto atahA, savvatthavi pariNavo NavaraM / / nivamI pratimAvALo kuTuMbano, vepArAdi kAryono bhAra prAyaH putra vagerene athavA bAkInA parivAranA sabhyone soMpI de. tathA pote dhanadhAnya vagere parigrahane vize amamatvavALo tathA sarvatra pariNata viveka buddhivALo hovo joIe.] logavavahAravirao, bahuso saMvegabhAviamaI a| puvvoiaguNajutto, Nava mAsA jAva vihiNA u / / [lokika vyavahAramAMthI nivRtta thayelo tathA saMvega-mokSanI abhilASAnuM sevana karato ane e pramANe pUrvanA guNo-pratimAothI yukta thayelo te nava mahinA sudhI AraMbhano tyAga kare.] digaMbara paraMparAmAM zrI samannubhadrAcArye tathA zrI banArasIdAse jaNAvyA pramANe navamI pratimA te "parigraha-tyAganI che. zrI samantabhadrAcArye lakhyuM che ke zrAvaka dasa prakAranA bAhya parigrahamAM mamattva choDIne, A duniyAmAM potAnuM kAMI ja nathI evo bhAva rAkhI, paradravya ane paraparyAyomAM Atmabuddhi 2010_03 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 349 na rAkhatAM, bhojana vastrAdimAM saMtoSa rAkhI, dInatA vagara samatApUrvaka rahe te parigrahatyAga pratimA che. zrI banArasIdAse lakhyuM cheH jo dazadhA parigraha ko tyAgI, sukha saMtoSa sahita vairAgI, samarasa saMcita kiMcit grAhI, so zrAvaka nI pratibhAdhArI. dasamI udiSTa-varjana pratimA 'dazAzrutaskaMdha' anusAra zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vageree dasamI pratimA tarIke "udiSTa-varjana pratimA' kahI che. dasamIe puNoddiTuM phAsuaMpi na bhuMjae / potAnA kahevAthI athavA potAnA kahyA vagara bIjAoe potAne mATe taiyAra karelA AhArAdi bhale prAsuka hoya-nirjIva, acitta hoya to paNa pratimAdhArI zrAvake grahaNa na karavAM joIe. A pratimAdhAraka mastake muMDana karAvI zake che athavA mAthe coTalI paNa rAkhI zake che. AvazyakacUrNimAM "pregavarjana pratimAne dasamI pratimA gaNAvI che ane udiSTa-varjananI pratimAne agiyAramI pratimAmAM samAvI lIdhI che. zrI samantabhadrAcArye tathA zrI banArasIdAse "anumatityAga pratimAne dasamI pratimA kahI che. e pramANe A pratimA dhAraNa karanAra zrAvaka bIjA lokonAM AraMbha-parigrahanAM kAryonI tathA gharamAM bhojana, vepAra, lagnAdi vizenI vAtonI anumodanA na kare. koI pUche to paNa rAgadveSayukta uttara na Apo. bhojana vageremAM te bahu sarasa che' athavA amuka vAnagI "barAbara nathI thaI" evuM kathana paNa na kare. zrI banArasIdAse lakhyuM cheH parakoM pApAraMbhako jo na deI upadeza, so dazamI pratimAnI, zrAvaka vigata kaleza. 11. zramaNabhUta pratimA A pratimAnuM, AgaLanI sarva pratimAo dhAraNa karavA sAthe, have vadhu ucca dazA prApta karavA mATe, zramaNa eTale ke sAdhunI bhUmikA sAthe lagolaga thavA mATe, agiyAra mahinA sudhI pAlana karavAnuM hoya che ke jethI emAM sthiratA Ave. A pratimAdhAraka potAnuM ghara ane svajano vagerene choDIne anyatra potAne svAdhIna hoya (eTale ke koI cAlyA javA mATe kahenAra na 2010_03 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jaina dharmanA puSpaguccha hoya) evA sthAnamAM rahe che. te sAdhu jevo veza dhAraNa kare che, mAthe hAthathI loca ke astrAthI muMDana kare che, pAtra rAkhe che ane koIkanA gharethI bhikSA lAvIne vApare che. bhikSA levA jAya tyAre gRhasthanA ghare jaI pratimApratipatrIya zramaNopAsAya fmakSa jJa | (pratimAdhArI zrAvakane bhikSA Apo) ema bole che, paraMtu AvI rIte bhikSA levA janAre sAdhuo jema te samaye "dharmalAbha' bole che tema zrAvake "dharmalAbha' bolavAnuM hotuM nathI, kAraNake pote haju gRhastha che. kahyuM cheH ekArasIsu nisrasaMgo dhare liMga paDiggahaM / kayaloo susAhucca puvvuttaguNasAyaro / / [pUrve dasamI pratimA sudhInA jaNAvelA saghaLA guNonA sAgara jevo zrAvaka have agiyAramI pratimAmAM uttama sAdhunI jema niHsaMga banIne arthAta ghara, kuTuMba, parigraha vagere choDIne ekAntamAM rahIne sAdhu jevo veSa dhAraNa kare ane mastake loca kare.] diMgabara paraMparAmAM zrI samatabhadrAcAryuM ane zrI banArasIdAse A agiyAramI pratimAne "uddiSTatyAga pratimA' tarIke batAvI che. paraMtu temAM zramaNabhUta pratimA" jevAM ja lakSaNo batAvyAM che. zrI samatabhadrAcArya lakhe che ke zrAvaka gRhavAsano tyAga karI muni mahArAjanI pAse vanamAM rahe, temanI pAse vrato grahaNa kare, tapazcaryA kare, bhikSAbhojana kare ane vastranA khaMDane dhAraNa kare (khaMDavastra eTale evuM TUMkuM vastra ke jenAthI jo mastaka DhAMke to paga na DhaMkAya ane paga DhAMke to mastaka na DhaMkAya). AvuM vrata dhAraNa karanAra zrAvaka potAnA nimitte banAveluM bhojana grahaNa na kare. te divasamAM ekavAra AhAra le, parISaha-upasarga sahana kare tathA dhyAna ane svAdhyAyamAM lIna rahe. zrI banArasIdAsa lakhe cheH jo sUchaMda varate taja DerA, maTha maMDapameM kare baserA; ucita AhAra, uddeDa vihArI, so ekAdaza pratimAdhArI. zrAvakanI agiyAramI pratimA te utkRSTa pratimA che ane te sAdhunI barAbara gaNAya che. digaMbara paraMparAmAM A agiyAramI pratimAnA paNa be tabakkA karavAmAM AvyA che-kSullaka ane elaka. kSullaka dazAmAM zrAvaka laMgoTI uparAMta khaMDavastra rAkhe che. te kezaloca nahi paNa muMDana karAve che. elaka phakta laMgoTI 2010_03 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 351 rAkhe che. te pIMchI-kamaMDaLa sivAya sarva bAhya parigrahano tyAgI banI jAya che. A dazAe pahoMcelA zrAvakane have deha pratye udAsInatA AvI jAya che. A agiyAra pratimA zrAvake uttarottara kevI rIte siddha karavI ane te pratyeka pratimAnAM kevAM kevAM lakSaNo che e vize zAstragraMthomAM spaSTa batAvyuM che. eka pratimA pachI bIjI pratimA tarapha javA mATe jo tevA prakAranA bhAva na hoya to utsAha na rahe. eTale jIvanI AMtarika pariNati tenI pragatimAM ghaNo mahattvano bhAga bhajave che. keTalAka nizcayanayavALAo jema darekamAM vyavahAra ane nizcaya evA bheda pADe che tema A agiyAra pratimAmAM paNa nizcaya pratimA ane vyavahAra pratimA evA bheda pADe che. je agiyAra pratimAo batAvI che ene teo mAtra vyavahAra pratimA tarIke oLakhAvI te te pratimA anusAra Asaktino tyAga, kaSAyonI maMdatA tathA svarUpamAM ramaNatAne nizcaya pratimA tarIke oLakhAve che. paraMtu vyavahAra pratimAomAM eka pratimA karatAM bIjI pratimA bhinna che evI spaSTa khabara sAdhakane potAne hoya che ane bIjAo paNa te jANI zake che. paraMtu nizcaya pratimA vize bIjAone to kazI khabara paDatI nathI, paraMtu jIvane potAne paNa potAnA kaSAyonI maMdatA ItyAdi anusAra have kaI pratimA che tenI khabara paDe ke na paNa paDe. vaLI vyavahAra pratimAmAM to uparanI pratimAmAMthI nIcenI pratimAmAM AvatAM athavA pratimAbhaMga thatAM tarata jaNAya che, paraMtu nizcaya pratimAmAM jIva uparathI nIcenI pratimAe UtarI paDyo hoya to paNa e vize ene kadAca khabara paDe ke na paDe evuM banI zake. vyavahArapratimAnA mApadaMDa jeTalA spaSTa che teTalA nizcayapratimAnA nathI. vastutaH jaina dharmamAM pratyeka vratAdi AcAra-pAlanamAM dravya ane bhAva evuM vargIkaraNa pahelethI Ave ja che. eTale pratimA bhAvapUrvaka ja dhAraNa ka2vAmAM Ave e Avazyaka manAyuM che. eTale dravyapratimA ane bhAvapratimA pachI vyavahArapratimA ane nizcayapratimA evuM juduM vargIkaraNa karavAnI AvazyakatA keTalAkane lAgatI nathI. keTalAka bhAvapratimA ane nizcayapratimA vacce paNa pharaka kare che. AgamomAM ane zvetAmbara tathA digaMbara paraMparAnA prAcIna zAstragraMthomAM vyavahA2pratimA ane nizcayapratimA evA bheda jovAmAM 2010_03 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 2 jaina dharmanA puSpaguccha AvatA nathI. pratimAnuM kSetra evuM che ke emAM bhAva ane AMtarika pariNati vagara pragati thatI nathI. koI jIva vyavahArapratimAne UtaratI gaNI, tene choDIne mAtra nizcayapratimAno ja Azraya le to te bhramadazAmAM rahe ane kadAca pragati na karI zake evo saMbhava rahe che. bAra vratadhArI zrAvaka banavuM e paNa kharekhara kaThina che. zrAvakavargamAMthI jeoe bAra vrata dhAraNa karyA hoya evA zrAvakonI TakAvArI paNa ghaNI ja ochI rahe che. eTale agiyAra pratisAdhArI zrAvaka to jvalle ja jovA maLe. jeo dIkSArthI hoya evA apariNIta puruSo agiyAramI pratimA sudhI pahoMcI jaI zake che, paraMtu kuTuMbaparivAravALA zrAvako ghaNuMkharuM pAMcamI-chaThThI pratimAthI AgaLa vadhI zakatA nathI. e mATe vyavasAyamAMthI pukhta uMmare nivRtta thayA pachI mANasa pratimAnI sAdhanA karavA taiyAra thAya to AgaLa vadhI zake che, paraMtu tyAre ghaNAne zArIrika zaktinI maryAdAo naDe che. bhagavAna mahAvIra svAmInA kALamAM zrAvakanI A pratimAonuM mahattva ghaNuM badhuM hatuM. e kALa evo anukULa hato ane zarIranuM saMghayaNa paNa evuM sazakta hatuM. eTale ja AnaMda zrAvaka, kAmadeva zrAvaka, culanIpitA zrAvaka vageree agiyAre agiyAra pratimA kramAnusAra dhAraNa karI hatI. A badhI pratimA saLaMga pUrI karatAM pAMca varSa ane cha mahinA lAge ane eTalA samayagALAmAM to zarIra atyaMta kuza ane azakta thaI jAya. eTale ja AvI rIte agiyAramI pratimAe pahoMcelA zrAvakane chelle saMlekhanA karIne deha choDavAno bhAva thayA vagara rahe nahi. vartamAna kALamAM jIvananI raheNIkaraNI badalAI che ane zarIrasaMghayaNa ghaTyuM che. eTale pAMcamI-chaThThI pratimAthI AgaLa vadhanArA zrAvako javalle ja jovA maLe che. alabatta koIka bhAgyazALIo agiyAramI pratimA sudhI paNa pahoMcI zake che. Ama chatAM A pratimAo dhAraNa karavAnI ane te vahana karavAnI muzkelI ghaNI badhI che. eTale ema kahevAya che ke sAdhu banavuM saheluM che, paNa saMpUrNa pratimAdhArI zrAvaka banavuM kaThina che. gRhatyAga karI sAdhu thanArane je anukULatAo maLe che tevI anukULatAo gharaparivAra sAthe rahenAra zrAvakane pratimA dhAraNa karavA mATe ghaNI ochI maLe che. vaLI sAdhu samudAyamAM rahevAthI sAdhutAnuM-saMyama, tapa-japa, svAdhyAya tathA 2010_03 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka-pratimAo 353 Avazyaka kriyAonuM je vAtAvaraNa maLe che te zrAvakane gharamAM ekaMdare maLatuM nathI. AthI ja uparanI pratimAono pracAra bahu rahyo nathI. bIjI pratimA te vratadhArI zrAvakanI che. bAravrata dhAraNa karI e pramANe pavitra jIvana jIvanArA ghaNA zrAvako jovA maLe che. bAra vratamAM sAmAyika, pauSadha AvI jAya che. vaLI AjIvana brahmacarya vrata dhAraNa karanArA zrAvako paNa hoya che. keTalAka bAra vrata dhAraNa karI nathI zakatA to amuka vratanA athavA amuka prakAranA niyamonA pacakhANa le che. AthI ja vrata upara jeTalo bhAra mUkavAmAM Ave che teTalo pratimA vahana karavA upara mUkavAmAM Avato nathI. zvetAmbara paraMparA karatAM digaMbara paraMparAmAM pratibhAvahananI vAta vizeSa thAya che, to paNa dasamI-agiyAramI pratimAe pahoMcelA to koIka ja hoya che. Ama chatAM zrAvakajIvanamAM paNa dharmakaraNI ane AtmaciMtana para bhAra mUkavAmAM Ave che. jIve jIvanamAM AcaravA jevI vAto aneka che. eTale kyAMkathI paNa zarUAta karavAmAM Ave to samaya jatAM te ghaNo AgaLa nIkaLI zake che. nAnI zarUAta paNa moTAM pariNAma lAvI zake che. "TIpe TIpe sarovara bharAya' e kahevata anusAra dharmArthI-mokSArthI bhavobhavanI sAdhanA karatAM karatAM mokSa sudhI pahoMcI zake che. zrI haribhadrasUrie dharmabindumAM kahyuM cheH padaMpadena medhAvI yayA''rohati parvatam / samyak tathaiva niyamAddhIrazcaritra-parvatam / / jima DAhyo mANasa eka eka DagaluM bharato bharato kramazaH parvata upara caDhI jAya che, tema dhIra puruSo zrAvakadharmanuM sArI rIte pAlana karatAM karatAM avazya cAritradharmarUpI parvata para caDhI jAya che.] stokAM guNAna samArAdhya bahUnAmapi jAyate / yasmAdArAdhanAyogya stasmAdAdAvayaM mataH / / [AraMbhamAM thoDA thoDA guNonI ArAdhanA karIne AtmA ghaNA guNonI ArAdhanA mATe paNa yogya bane che. mATe gRhastha dharmane pahelo kahyo che.' 2010_03 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03