________________
૫૮ ]
જુદી ગાદી અને વંશસ્થાપવાનાં કારણે [ અષ્ટમ ખંડ ce a single piece of evidence which (૨) ખતિય-દપમાનમદન=ક્ષત્રિયોના મદને નાશ goes against the possibility of the કરનાર; અર્થ તો તેમણે જે કર્યો છે તે જ આપણે Satavahanas being Brahman; on the કરીએ છીએ; છતાં ક્ષત્રિયના મદને તોડનાર, બ્રાહ્મણ other hand their Brahamanic metro- જ હોવો જોઈએ એમ નથી. પરંતુ ક્ષત્રિયાણીના nymics go positively to show that પેટે જન્મેલ કુંવરો, જે મગધપતિ નીમાયા હતા તથા નંદ they were Brahmans. Their legendary બીજાથી નંદ આઠમા સુધી જેઓ ઓળખાય છે, તેમનાં origin also points to this. Possibly ગાદીએ આવવાથી પ્રજા તથા અમલદારોમાંના ક્ષત્રિો, they were Brahmans. Possibly they બહુ બેજવાબદાર વર્તન બતાવી રહ્યા હતા. એટલે were Naga-Brahamins without gotra. નવમો નંદ જે શાણી જાયો હતો જેને આપણે The Ikshavaku kings of South India મહાનંદ કહ્યો છે અને પુરાણોમાં મહાપદ્ય કહ્યો છે, તેણે were the Brahaman descendants of મગધસામ્રાજ્યની લગામ હાથ લેતાં જ ઉપરોક્ત Ikshavakuસારરૂપે જણાવવાનું કે, શાતવાહને
ક્ષત્રિયનું કુળ-ગુમાન તોડી નાંખવાને કમર કસી હતી બ્રાહ્મણો હતા. તેની શક્યતાની વિરૂદ્ધ જનારો એક
(જુઓ પુ. ૧માં તેનું વૃત્તાંત). તેણે ક્ષત્રિયોનું નિકંદન પણ પુરાવો રજુ કરવાને પ્રોફે. ભાંડારકર નિષ્ફળ થયા
કઢી નાંખ્યું હતું, જે કૃત્યને અંગે નવમાનંદને ખતિયછે. ઉલટા તેમણે જોડેલા માતૃપક્ષીય બ્રાહ્મણગાત્રાથી તે દપમાનમદન નામનું વિશેષણ જોડાયું છે. તેઓ સાહ્મણ હતા એમ વિશેષ સંભવિત થતું જાય છે. (૩) અનલમ-પ્રતિલોમ લગ્ન વિશે આપણે કાંઈજ દંતકથા પ્રમાણેની તેમની ઉત્પતિ પણ આ વાતની સાક્ષી કહેવાપણું નથી. અને પ્રકારનાં લગ્ન જેમ અત્યારે પૂરે છે. ઘણું કરીને તેઓ ગાત્ર વિનાના નાગ–બ્રાહ્મણે જ થાય છે તેમ તે સમયે પણ થતાં જ હતાં. કોઈ કાળે હતા. દક્ષિણ હિંદના ઈક્વાકુવંશી રાજાઓ ઈક્વાકુવંશી એકનું પ્રમાણ, બીજા સમય કરતાં વિશેષ કે ઓછું રહે બ્રાહ્મણોની ઓલાદ જ છે.” અમે તે અહીં મજકુર છે એટલું ગનીમત સમજવું. બે વિદ્વાનોની માન્યતા અને તે ઉપર ત્રીજા વિદ્વાન (૪) શતવહન અને શાલિવાહન શબ્દની ઉત્પત્તિ લેખકે દલીલો આપીને સમીક્ષા ચલાવી છે તેને ટૂંક વિશે આપણી માન્યતા જે છે, તે ઉપરના પરિચ્છેદમાં સાર જ રજુ કર્યો છે. તેમાંથી કોણ સાચું કે ખોટું તે તે શબ્દની નીચે વણવી બતાવી છે. તેને નિર્ણય આપવાનું કામ અમારું નથી; તે તે વાંચક
(૫) પિતૃગાત્રોને સ્થાને માતૃપક્ષના ગોત્રો વર્ગ કહી શકશે. અમારે બતાવવાનું છે તે એટલું જ કે, પિતે શા માટે જોડતાં, તેનું સ્પષ્ટિકરણ પણ આપણે જે દલીલોને તેમણે પ્રત્યેકે આશ્રય લીધો છે તે કેટલે બતાવી ગયા છીએ. વિદ્વાનેએ દંતકથાના આધારે દરજે વાસ્તવિક કહી શકાય તેમ છે. તેને વિવાદ પિતાને મનફાવતી દલીલ ઉપાડીને પુરાણના અક્ષરોના આ પ્રમાણે સમો:
અર્થ બેસારવા પ્રયત્ન સેવ્યો છે. જ્યારે આપણે શિલા(૧) એક બહમનસ=એક બ્રાહ્મણ તરીકે અર્થ લેખ અને સિક્કાલેખના આધારોનાં પણ સમર્થન ગ્રહણ કર્યો છે તેમ નહિ; પણ જે બ્રહ્મચર્ય પાળે તે લીધાં છે. સર્વનું તેલ કરીને વાંચકેએ પિતપતાને બંભણ કહેવાય છે. જીઓ પુ. 2, પૃ. ૨૪૯ ઉપરની સમ- નિર્ણય કરી લેવા રહે છે. જતી તથા સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખોમાં પણ હવે છેવટમાં પુરાણમાંના એક બે વાકયોની આવા જ અર્થમાં તે શબ્દ વપરાયો છે. તે આપણે સમજુતી આપી, આંધ્રપ્રજાની જાતિ–ઉત્પત્તિરૂપ આ પ્રિયદર્શિનના જીવન વૃત્તાંતનું પુસ્તક લખવાના છીએ વિષય બંધ કરીશું (૧) વાયુ, મત્સ્ય અને વિષ્ણુ તેમાં બતાવવામાં આવશે.
પુરાણોમાં તેમને (શતવાહનને) આંધજાતિયા= of
(૪૧) પ. ૪-૭ જુએ.
