________________
--
----------
--
-
-
-
--
[ ૨૮૭
—
ચતુર્દશમ પરિચ્છેદ ]. કેટલીક પરચુરણ બાબતો સબંધી છે. શકસંવતને કેટલાક તરફથી શાલિવાહન (૨૫) ગૌતમીપુત્ર યજ્ઞ ૧૩૭ ૧૬૫ ૨૮ શક પણ કહેવાય છે અને તેની આદિ વિ. સં. ૧૩૫ શ્રી શાતકરણિ =ઈ. સ. ૭૮ માં થયેલી મનાતી આવી છે. જ્યારે (૨૬) શાતકરણિ ૧૬૫ ૧૮૨ ૧૭ મારા મત પ્રમાણે શકસંવતને શાલિવાહન રાજા વાસિદ્ધિપુત્ર સાથે કોઈ જાતને સંબંધ જ નથી એટલે પછી (૨૭) શિવશ્રી પુલમાં ૧૮૨ ૧૯૯ ૧૭ તેના સમય પરત્વે તે કહેવું જ શું? શાલિવાહનને (૨૮) ગૌતમીપુત્ર શાતકરણિ ૧૯૯ ૨૨૯ ૩૦ સમય તો વિક્રમ સંવતના સ્થાપક શકારિ વિક્રમાદિત્યના (૨૯-૩૦-૩૧) ત્રણ રાજઓ ૨૨૯ ૨૬૧ ૩૩ સમયને જ છે અને જેનગ્રંથથી માલુમ પડે છે કે [નેટસ-નં. ૨૫ ની આદીની તથા વંશના અંતની શાલિવાહનના સંવતની આદિ મ, સં. ૪૯૬=વિ. સં. સાલ લગભગ નકકી સમજવી. બીજી સાલે કાલ્પનિક ૨૬ માં થઈ છે એટલે તે હકીકત મારા મતને ટેકારૂપ ઠરાવાયેલી સમજવી. થઈ પડતી જણાય છે. આ પ્રમાણે મારું મંતવ્ય છે. નં. ૨૬મા રાજાને સમય ઈ. સ. ૧૨૨–૧૫૩
પરતુ સામાન્યપણે એમ મત બંધાઈ ગયો છે (પૃ. ૪૩) લાગે છે. પરંતુ તેના નામને શિલાલેખ કે, શકસંવત તે ઈ. સ. ૭૮ માં સ્થાપિત થયો છે મળ્યો છે ને તેમાં આલેખાયેલી હકીકતને આધારે તેના અને તેને સ્થાપક રાજા હાલ શાલિવાહન છે. અમને રાજ્યના સાતમા વર્ષથી તેને અવંતિપતિ ચેષ્ઠણને તે માનવાને કોઈ જાતને પૂરા મ નથી. માંડલિક ગણાવવો પડયો છે એટલે તે બનાવના બનવા જોગ છે કે, જેમ અનેક હકીકત એકને સમયની ગણત્રી લઈને નં. ૨૬ને સમય ફેરવો પડે નામ ઉપરથી ઉતારીને બીજાના નામે ચડાવાઈ ગઈ છે જે ઈ. સ. ૧૩૭ની ૧૬૫ ઠરાવું છું. ' છે તેમ, શકસંવતના પ્રવર્તકને અંગે પણું બનવા અધભત્યા વિશેની કેટલીક માન્યતા (જે કે પામ્યું હોય. તે તે જ્યારે પ્રકાશમાં આવે ત્યારે ખરું. સંદિગ્ધ શબ્દોમાં જાહેર થઈ છે છતાં)ની નોંધ ચાદમાં પરંતુ શકસંવતન પ્રણેતા શાલિવાહન જ હોય ને તેને પરિચ્છેદના અંતે મેં લીધી છે, તે માન્યતા પૂર્વેના પ્રારમ્ભ ઈ. સ. ૭૮ થી જ થયેલ હોય તે પૃ. ૪૦ પરિચ્છેદમાં આપેલ વર્ણન કરતાં જોકે જુદી પડે છે ઉપર આપેલ વંશાવળીમાં નીચે પ્રમાણે ફેરફાર કરી લે. પરંતુ એમ સમજવું રહે છે કે શતવહનવંશની જો કે તેમ કરતાં રાજાઓને અનુક્રમ નંબર ફેરવાશે છતાં આદિમાં જેમ સાત આંધ્રભત્યા થયા હતા તેમ અંતમાં જે રાજાનું નામ આપીને તેનું વૃત્તાંત લખાયું છે તેના પણ સાત થયા હતા. તેની ગણનામાં સમાતી જ નામે તે સઘળું માની લેવામાં કાંઈ ફેર પડવાનો નથી.
વ્યક્તિઓ જુદી, પરંતુ તેમની વ્યાખ્યા તો જે પ્રમાણે વ્યક્તિઓ ,
સમજાવી છે તે પ્રમાણે જ. તેમાં ફેર નથી. પ્રથમના સેળ રાજા પૃ. ૩૭ ની વંશાવળી : ન. ૨૩થી છેલ્લે સુધી આ વંશના રાજાઓએ પ્રમાણે ત્યારપછી
વૈદિકમત ગ્રહણ કર્યો હતો એવું વિધાન કરાયું છે તે (૧૭) અરિષ્ટકર્ણ ઈ. સ. પૂ. ૭ર ૪૭ ૨૫ પણ ફેરવવું પડશે. તેમજ રાજા ચષ્મણને અવંતિપતિ (૧૮) પુલુમાવી , ૪૭ ઈ. સ. ૩ ૫૦ થયાનું ઈ. સ. ૧૪૩માં સેંધાયું છે, પરંતુ જેન(૧૯) મંતલક ઇ. સ. ૩ ૪ ૫ સાહિત્યમાં રાજા નાહડ પરમારે જજિગસૂરિ હાથે (૨૦) પુરિકસેન
અંજનશલાકા કરાવ્યાનું જે નીકળે છે અને જેની (૨૧) સુંદર
૪૦ ૧૧ સાલ મ. સં. ૬૭૦=ઈ. સ. ૧૪૩ થઈ શકે છે તે (૨૨) ચકોર
૪૦ ૪૦ ૬ માસ વાસ્તવિક જ હોય તો, ચપ્પણ માટેની તારીખ ઈ. સ. (૨૩) શિવસ્વાતિ
૭૮ ૩૮ ૧૪૪ કે ૪૫ લઈ જવી પડશે. (૨૪) ચન્નપૂણ હાલ ૭૮ ૧૩ પદ આટલા ઉલેખ સિવાય બીજી કોઈ નોંધ લેવી વાસિદિઠપુત્ર
રહેતી નથી ).
૨૯ ૨૧
