________________
ભારતવર્ષ ]..
ઉઠેલ ચર્ચાના અને પ્રશ્નોને ખુલાસાએ
"
[ ૩૨૭
તે જ મિશાલે કામ લીધે રાખ્યું છે; અનેક એમ મારું માનવું ગણાવે છે. હવે વિચારો કે એક વિદ્વાનોના મંતવ્યો-વિદ્યાનેથી હું ભિન્ન મત ધરા- વખત ઉપરની ચાર વસ્તુસ્થિતિ મારાં મંતવ્ય તરીકે વતો હેઈ, કેવળ તેને ઉદ્ધત કરી મારા પુસ્તક પોતે લેખાવે છે અને બીજી વખતે પાછી તેનાથી આલેખનમાં તે ઉપર મેં વિવાદ કર્યો છે. એટલે કે ઉલ્ટી જ સ્થિતિ મારાં મંતવ્ય તરીકે તેઓશ્રી મનાવવા ઉદ્ધત કરેલ મંતવ્યો મારાં નથી, છતાં તેવાં અવતરણો મળે છે. આ બધામાં શું સમજવું? અને મારાં મારાં જ વિધાન છે એમ ગણી તે પુસ્તિકામાં તેમજ મંતવ્ય તરીકે તેઓ ક્યાંથી લાવ્યા ? તેમના પ્રકાશિત અન્ય ગ્રંથોમાં, અવકાશ મળતાં જ (૧૨-૧૩) તેવી જ રીતે પૃ. ૧૯ ઉપર ડે. તેની સારી રીતે ખબર લઈ લીધી છે. આવાં ચારેક પીટરસનનું પૃ. ૩૦ ઉપર ડો. ભાંડારકરનું, અને પૃ. દૃષ્ટાંત તેમણે પુસ્તિકા બહાર પાડી, તે અરસામાં જ ૫૦-૫૧ ઉપર ડે. ફલીટ આદિનું-એમ વિદ્વાનોનાં મુંબઈના સાપ્તાહિક “ગુજરાતી પત્ર”ના તા. ૨૫- મંતવ્યો ટાંકી તે ઉપર મેં વિવેચન કર્યું છે; તે ત્રણે ૧૦–૩૬ના અંકમાં પૃ. ૧૫૯૩ ઉપર મેં ટાંકી મત કેમ જાણે મારા જ હોય ? (જે કે મેં તે બતાવ્યાં છે. વાચકવર્ગને તેનો ખ્યાલ મળી શકે તે પાછા તેમાં સુધારા જ સુચવ્યા છે) કોઈ એ સારૂ તે પત્રમાંથી તેની નકલ અત્રે ઉતારું છું – નિયમ હોતું નથી કે એક જણે અમુક મત દર્શાવ્યો
(૧૦–૧૧) પૃ. ૪૯૭ ઉપર તેમણે મારું મંતવ્ય તે જ મત સર્વેએ ગ્રહણ કર જ જોઈએ. અરે ઉતાર્યું છે તેના શબ્દો આ પ્રમાણે છે “ અત્યાર આ તે પ્રથમ દર્શની હકીકત ચાલે છે, તેમાં તે સુધી સર્વેની માન્યતા એમ છે, કે અશક અને અનેક મતમતાંતર નજરે પડે, પણ કેટલીક બાબતે પ્રિયદર્શિન તે બંને એક જ વ્યક્તિ છે, જ્યારે મારા તો સિદ્ધ થયેલી હોય છે જ છતાંયે નવી હકીકત મંતવ્ય પ્રમાણે તે બન્ને ભિન્ન ભિન્ન વ્યક્તિઓ લાગે ઉપલબ્ધ થતાં તે સિદ્ધ થયેલીને પણ ફેરવવી પડે છે અને અશોક પછી તેના પૌત્ર રાજા પ્રિયદર્શિને છે એમ ગણીને પોતે પોતાને મત દર્શાવવા મંડી રાજ્યની લગામ ગ્રહણ કરી છે”—“બાદ પ્રિયદર્શિન પડયા છે. વાસ્તવિક તે એમ કહેવાય છે, તે ત્રણે ઉફે સમ્રાટ સંપ્રતિ થયો, એમ કહીને તેમણે પ્રિય વિદ્વાનોના મતથી જુદા પડી જેમ મે સુધારે સૂચવ્યા દશિન અને સંપ્રતિની અભિનતા સ્વીકારી છે” એટલે તેમાં તેઓ પોતે પણ સુધારા સૂચવી શકે. આમાં એમ તો તેઓએ સ્વીકાર્યું છે કે, મારે મત નીચે એકલા મને જ ઉધડો લેવાનું ધોરણ તેમણે જે સ્વીપ્રમાણે જ છે. (૧) અશોક એક વ્યક્તિ છે (૨) કાર્યું છે તેને બદલે જે વિદ્વાનનાં મંતવ્યો છે તેમને પ્રિયદર્શિન બીજી વ્યકિત છે. (૩) પ્રિયદશિનનું બીજું પણ ઉધડા લેવા હતા. અથવા એમજ કહેવું જોઈતું નામ સંપ્રતિ છે. (૪) અશોક પછી તેને પૌત્ર પ્રિયદર્શન હતું કે આને અર્થ આમજ થાય છે માટે તે ઉપર ઉ સંપ્રતિ ગાદીએ આવ્યો છે. આ પ્રમાણે મારા કાઈ એ હવે સુધારો સૂચવવો જ જોઈએ નહીં. મતનું ઉચ્ચારણ કરે છે, છતાં પિતે પૃ. ૩૬ ઉપર ઉપરના અવતરણથી વાચક તરત ખ્યાલ બાંધી શકશે જણાવે છે કે, “સેન્ડેકેટસ એટલે અશોક એમ કે, વસ્તુસ્થિતિ કયાં ને કેવી છે ! માની લઈએ તે અશોકને લેખક મહાશય સંપ્રતિ (૪) અયોધ્યા શબ્દ ઉપર ટીકા કરનાર, (૧)માં માને છે.” એટલે કે અશોકને હું સંપ્રતિ માનું છું. દર્શાવેલ સાહિત્યમનીષી પં. ભેછારામ શર્માજીએ મારૂં વળી પૃ. ૬૦ ઉપર લખે છે કે, “લેખકે અશક અને કથન ટાંકીને તા. ૧૩–૨–૩૮ ના “જૈન” સંપ્રતિ (પ્રિયદર્શિન)ને એક ગણ અશકને ઉડાડી સાપ્તાહિકમાં પૃ. ૧૬૧ ઉપર “સેનાધિપતિ મગેન્દ્ર મૂકો છે એટલે કે અશોક નામે વ્યક્તિ નથી થઈ” રાજા પુષ્યમિત્ર અને કલિંગાધિપતિ સમ્રાટ મહારાજા
(૭) આ અવતરણમાંના સઘળાં પૃષ્ઠો ઉપરોકત " અશો-
ના શિલાલેખે ઉપર દષ્ટિપાતવાળી પુસ્તિકાનાં સમજવાં,
