________________
૧૧૮ ]
શિલાલેખ
| [ એકાદશમ ખંડ
આ લેખમાં ત્રણ વિભાગ છે: મૂળ મોટા અક્ષરનો માલયાને માળવી પ્રજા વિદ્વાનોએ માની છે, કેમકે અને સંસ્કૃત ભાષામાં છે, તેની નીચે નાના અક્ષરે બીજા પુષ્કર તળાવે જઈને અભિષેકની પાછી હકીકત બે છે જેની ભાષા પ્રાકૃત પણ સંસ્કૃતને મળતી જ છે. તેમાં કરી છે. આ બધું અનુમાન સાચું ઠરે તે તે આ બેમાંના પહેલા વિભાગે રૂષભદત્તે પ્રથમ પુરૂષવાચી કરેલી ક૯૫ના વાસ્તવિક જ છે; પરંતુ ત્રણ મુદ્દાના હું શબ્દ વાપર્યો છે; જ્યારે બાકીના બેમાં ત્રીજા અને અંગે ઉડી વિચારણા કરવી રહે છે (૧) By the પહેલા પુરૂષ તરીકે મિશ્ર શબ્દો વાપર્યા છે. order of the lord = પિતાના સ્વામી (એવા
મૂળ સંસ્કૃત લેખનો આશય– “The imme- સસરા નહપાણુ ક્ષત્ર૫)ની આજ્ઞા માથે ચડાવવાનું તેમાં diate object of this inscription is to લખે છે. ઉત્તમભદ્રાની મદદે જવાનું હજી ફરમાન હોય record the construction of the cave in ત્યાં સુધી ઠીક છે. પરંતુ (૨) અભિષેક કરાવવામાં કે which it stands in the Trirasmi Hills કરવામાં, આજ્ઞાની શી જરૂર રહે; અને અભિષેક એટલે inGovardhana=ગોવરધન પ્રાંતમાં ત્રીરમિશગમાં છે. રેમ્સને જ શંકા ઉઠાવી છે કે (મજકુર પુસ્તકે પૃ. ૬૭) જે ચકા આવેલી છે. તેની બનાવટ માટે નૈધ ને જ “It cannot be determined whether આ શિલાલેખનો મુખ્ય આશય છે.” ત્રિી રશ્મિ પર્વતની Rsabhadatta's consecration (Abhiseka) ઉપયોગિતા વિશે આપણે કેટલુંક વિવેચન કરી ગયા had any special significance or wheછીએ-શિલાલેખ નં. ૧૩]
ther it formed a part of the ordinary - પેલા નાના અક્ષરવાળા બેમાંના પ્રથમ લેખમાં pilgrim's ceremonial=એ નક્કી નથી કહી શકાતું લખે છે કે-“And by the order of the કે, રૂષભદત્તના આ અભિષેકનો કોઈ ખાસ અર્થ હતો lord, I went to relieve the chief of કે, સામાન્ય યાત્રાળુની વિધિમાં તે કેવળ એક the Uttamabhadras, who was besiezed અંશ જ હતે ” (૩) અને અજમેર પાસેનું પુષ્કર for the rainy season by the Malayas; તળાવ ધારી લીધું છે તે તે તે એક જ સંખ્યામાં and the Malayas fled as it were at છે જ્યારે લેખમાં અક્ષરો તે Lakes=વધારે સંખ્યામાં the sound (of my approach) and were તળાવો હોય એવું જણાવાયું છે (આ મુદ્દા ઉપર made prisoners by the Uttambhadras. અધ્યયન કર્યા બાદ વિચાર જણાવીશું). Thence, I went to the Puskara lakes નાના અક્ષરવાળા બીજા ભાગમાં ૪૦૦૦ કાર્લાand was consecrated and made dona. ૫ણની કિમતે એક ક્ષેત્ર ખરીદી લઈને દાન દીધાની tion of three thousand cows and a નેધ છે. જેને હેતુ “Food to be procured village સ્વામીના હુકમથી, પછી હું ઉત્તમભદ્રાના for all monks, without distinction = સરદારને છોડાવવા ગયે; જેને માલય લોકેએ વર્ષા- કાઈપણ ભેદ વિના સર્વ સાધુઓને ખેરાક મેળવી ' ઋતુ દરમ્યાન ઘર ઘાલી બંધિ કરી દીધો હતો. આપવામાં” તે દ્રવ્ય વાપરવા માટેની ઈચ્છા પ્રદશિત
મારા અવાજથી ત્યાં પહોંચતાવાર) કેમ જાણે હાય કરેલી દેખાય છે. અહીં તે સામાન્ય રીતે, કેઈપણું નહીં, તેમ માલો નાસવા મંડયા, અને તેમને ઉત્તમ ભેદ વિના સર્વ સાધુઓ માટે દાનની વાત છે એટલે ભકોએ પકડી બંધિવાન બનાવ્યા. તે બાદ પુષ્કર તળાવે સાધુને ખોરાક આપવાની વાત કઈ રીતે અસંગત હું ગયો, ત્યાં મારે અભિષેક થયો અને મેં ૩૦૦૦ નથી દેખાતી. પરંતુ જે ધર્મ રૂષભદત્ત પોતે પાળતો ગાયો અને એક ગામનું દાન દીધું.” આ હકીકતમાં હતું તે જેનધર્મને અંગે હોય તે બે પ્રશ્નોનું સ્પષ્ટીવિશેષ ટીકા કરવા જેવું નથી, પણ ઉત્તમભદ્રોને કરણ માંગી લે છે (૧) તે વખતે જૈન સાધુઓની અજમેર પાસેના કોઈ સ્થાનની પ્રજા તરીકે અને અનેક શાખા, ગણુ અને ફળે, પડી ગયાં હતાં તેને
