________________
૧૩૮ ]
શ્રીમુખની ઉમર તથા સગાંવહાલાં [ એકાદશમ ખંડ તે પ્રમાણે કરતાં, ભાગ્યવશાત તેવા જ પુરૂષની વરણી મેટા કુંવરને ગાદીએ બેસારવાને વાંધે આ ન જ થવા પામી હતી કે, જે વ્યકિત મરહુમ રાજા મહા- હેય, પરતું આવી મુશ્કેલી તેમને પડી નહતી, પાને કુવંર જ હતો. પરંતુ શુક્રાણુને પેટે જન્મેલ તેમજ તેમની ઉંમર વિશેને કયાંય એક શબ્દ સુદ્ધાંત હિાવાથી જેને અમાત્યજ દેશકુળના વ્યવહાર પ્રમાણે ઉચ્ચારાયો હોય એમ વાંચવામાં પણું આવ્યું નથી. ગાદી ઉપર બેસારવાને અચકાતા હતા. મતલબ એ થઈ ઉલટું હજુ એમ વાંચવામાં આવ્યું છે-કહેવાયું છે કે તે કે આ વખતે અપવાદરૂપ ગણાતા મહાપદ્રના પ્રાણી, પુત્ર સહોદરો હતા. અને તેવી સ્થિતિ હેય-બકે છે જાયા કુંવરનેજ ગાદી મળી અને તે નવમા નંદ તરીકે જ-તે દરેક વચ્ચેનું અંતર કમમાં કમ દોઢથી બે વરસનું મંગધપતિ થયો. આ સમયે (મ. સ. ૧૧૨=ઈ. સ. રહેવું જોઈએ. તે હિસાબે ૧૦-૧૧ વર્ષને ઉમેરે પૃ. ૪૧૫) તેની ઉંમર ૨૧-૨૨ વર્ષની હતી ( આ કરતાં સર્વથી મોટાની, એસે નંદ ત્રીજાની ઉંમર પાતે બધી હકીકત માટે પુ. ૧માં તેનું વૃત્તાંત જુઓ.) મગધપતિ બન્યો ત્યારે કમમાં કમ ૨૪-૨૫ની આસ
ઉપર વર્ણવાયેલી ત્રણે પરિસ્થિતિને જો એકત્રિત પાસ હોવાનું ઠરે છે. વળી આપણે પૂરવાર કરી ગયા કરીને ગ્રંથોશું તે માલમ પડશે કે રાજા મહાપદ્યનું છીએ કે, કમાર શ્રીમૂખની ઉંમર ના નંદ ત્રીજા કરતા મરણ મ. સં. ૯૯-૧૦૦માં થતાં, ગાદીવારસ માટે પ્રશ્ન મટી જ હતી. એટલે સહજ અનુમાન કરી શકાય છે ઉદ્ભવ્યો હતો તેવો કરીને નંદ આઠમના મરણ બાદ કે તેની ઉંમર ૨–૨૮ વર્ષની બલકે તેથી પણું ઉપસ્થિત થયા હતા. અને બને સમયે રાજા મહાપદ્મના વધારે હશે જ, વિદ્વાનોએ તેની ઉંમર લગભગ ૩૫-૩૬ જે કમારને ગાદી સુપ્રત કરવામાં આવી હતી. અલબત્ત વર્ષની ટેવી છે તે કાંઈ બટું નથી. પરંતુ તેઓ કયા પ્રથમના અવસરે (મ. સ. ૧૦૦માં) ક્ષત્રિયકુવરની પુરાવાના આધારે તે નિર્ણય ઉપર આવ્યા છે તે વરણી થઈ હતી જ્યારે દ્વિતીય અવસરે (મ. સં.
અવસર (મ. એ. જણાયું નથી એટલે તેની તપાસમાં ઉતરી શકાય તેમ ૧૧૩માં) દ્ધાણી તનય ઉપર પસંદગી ઉતારી હતી. નથી. માટે સરળ માર્ગ એ જ છે કે તે બેની વચ્ચેનાઆ અને પ્રસંગ વચ્ચેનું અંતર તેર વર્ષનું છે. એટલે ૨ થી ૩૦ વચ્ચેના-માર્ગ અખત્યાર કરો અને નવમે નંદ પોતે જ્યારે ગાદીપતિ થયા ત્યારે ૨૧-૨૨ તેની ઉંમર બત્રીસની ઠરાવવી. વર્ષને જે હતો (જુઓ પુ. ૧) તે, પોતાના પિતાના આ સર્વ હકીકતનો સાર (રાજા શ્રીમુખનાં સગાંમૃત્યુ સમયે-કહેતાં, પોતે ગાદીએ બેઠે તે પૂર્વે તેર વહાલાં તરીકે) એ થશે કે, રાજા મહાપર્વને સૌથી વર્ષે નવથી દશ વર્ષનો હતો તેમ કહી શકાય. અને મેં પુત્ર દ્વાણીને પેટે થયે હતું, તે બાદ છ પુત્ર નંદ ત્રીજાથી આઠ સુધીના છ એ રાજા, ભલે મહા- ક્ષત્રિયાણી પેટે જન્મ્યા હતા, તે પછી એક પુત્ર પદ્મના ક્ષત્રિયાણી પેટે જન્મેલ કુંવર હતા પણ (નવમે નંદ) શૂક રાણીના પેટે જન્મ્યા હતા. એટલે નવમાં નંદથી ઉમરમાં મેટા તે હતા જ; એટલે ૧૧ કે રાજા નંદ બીજાને આઠ પુત્રો થયા હતા તથા ક્ષત્રિય વર્ષથી મોટા હતા એમ સાબિત થઈ ગયું. હવે જે અને શુદ્ધ જાતિની રાણીઓ પણ હતી. અત્ર એક છએ કુમારે ભિન્નભિન્ન માતાના ઉદરથી જન્મ્યા હોય બીજો પ્રશ્ન ઉઠે છે કે શ્રીમુખની અને નવમાં નંદની–તે તે તે તે સર્વેની ઉંમર વચ્ચેનું અંતર, બિલકુલ ન બન્નેની માતાને શદ્વાણ તે કહી છે પરંતુ તે એક જ પણ હોય અને હોય ખરું. જે અંતર ન જ હોય વ્યક્તિ છે કે ભિન્ન ભિન્ન તે કળાયું નથી. જો કે, તે તેમાંના સર્વથી મોટાની ઉંમર ૧૧-૧૨ કે બહ તે પુ. ૧ માં આપણે એમ સાબિત કરી ગયા છીએ કે ૧૩ વર્ષની આસપાસમાં હોય. અને જે કે તે ઉંમર તે તે બને બદી રાણીઓ હતી. તેમજ રાજા શ્રીમુખને સમયે પાકી (major) ગણાતી હતી એટલે તેમાંના એક સહેદર શ્રીકૃષ્ણ નામે હતા ( જુઓ ઉપરમાં
નકી છે કે, કૃષ્ણ તે શ્રીમુખને ભાઈ હતે.
૯) કે. . ૨ પારા-૨૩ ;-It is probable that kirina was the brother of Srimukha R1921
