________________
૧૫૬ ] શ્રીકૃષ્ણની ઓળખ અને ઉમર
[ એકાદશમ ખંડ - શતવહનવંશ (ચાલુ) જ્યાં આંધ્રપતિના અને કલિગપતિના મુલકની અડોઅડ (૩) શ્રીકૃષ્ણ પહેલે; વાસિષ્ઠપુત્ર
આવી રહી હતી ત્યાં તેણે લૂંટફાટ કરી, થોડીઘણી જમીન પુરાણકારોના કહેવા પ્રમાણે (પૃ. ૨૬ની નામાવલી) કબજે કરી, પિતાને અને ચંદ્રગુપ્તને રહેવા માટે સ્થાન રાજા શ્રીમુખ પછી તેને ભાઈ કૃષ્ણ ગાદીએ આવ્યો ઉત્પન્ન કર્યું. આ સમયે પેલી વૃદ્ધા અને ખીર ખાતા તેના
હતું પરંતુ પૂર્વના પ્રકરણોમાં બાળકવાળા બનાવ (પૃ. ૨, પૃ. ૧૬૬) બનવાથી ૫. તેની ઓળખ સાબિત કરી ગયા પ્રમાણે હવે ચાણકયને પોતાની ભૂલ સમજાઈ. એટલે વ્યવસ્થાઅને ઉમર નક્કી થઈ ગયું છે કે શ્રીમન પૂર્વક હલા કરવા માંડયા. ધીમે ધીમે તે વાત મગધપતિ
પછી તે તેને પુત્ર યાથી આવ્યો મહાનંદને કાને પડી એટલે તેણે પિતાના વૈરીને હતો અને તે બાદ તેને સગીર પુત્ર વદસતશ્રી બેઠો ઉદય થઈ ગયો છે તથા ૫. ચાણક્ય પિતાનું ધાર્યું હતો. આ વસતશ્રી બાળક હોવાથી તેની મા, રાણી કરશે તે શું પરિણામ આવી શકશે, તેને અંદાજ કાઢી નાગનિકાએ રાજલગામ હાથમાં લીધી હતી. પરંતુ લીધા. જોકે કલિંગપતિના રાજ્યની હદ ૫ણ ત્યાં કેવા સંયોગોમાં તેને ઉઠી જવું પડયું હતું તે સર્વ આવેલ હતી, છતાં તેના પેટનું પાણી હાલે તેવું નહેતું, વિગત, ઉપરમાં લખી ગયા છીએ એટલે અત્ર પાછી કેમકે પ્રથમ તે તે ભેગવિલાસી હેવાથી બહુ ઉતારવી જરૂરની નથી. માત્ર જે હકીકત નથી જણાવાઈ કાળજીવંત પણ નહેાતે, તેમ છે. ચાણક્યને કાંઈ તેની તેને જ ઉલ્લેખ કરીશું.
સાથે વેરઝેર જેવું નહોતું કે તેની પ્રજાને રંજાડે. રાજકારણમાં ઈન્સાફ, આંખશરમ કે, સગાના ઉલટું તે મહાચતુર અને રાજકીય ક્ષેત્રે કેમ કામ સંબધ કરતાં સ્વાર્થની દષ્ટિએ વિશેષ કામ લેવામાં લેવું તેમાં પટુ હોવાથી, તેને ક્રોધિત થવાનું કારણ આવે છે તે ઉધાડી વાત છે; અને તેથી જ રાજા આપવામાં જાણી જોઇને દૂર દૂર રહેવાનું પસંદ મહાનંદ મગધપતિએ કૃષ્ણને પક્ષ લઈ ખરા હક્કદાર કરતા હતા. કલિંગપતિની પ્રજા, ૫. ચાણકર્ષની અને વસતશ્રીના હક ઉપર તરાપ પાડી હતી, તેને જે કે પેલા વાટપાડુ કુમાર ચંદ્રગુપ્તના રંજડથી મુક્ત છે કાંઈક ચિતાર અપાઈ ગયો છે. પરંતુ વિશેષ સ્પષ્ટી- અને તેમ કરવામાં કાંઈક ઉડી બાજી રમાતી હેવી કરણની અપેક્ષા રહે છે. નંદ નવમાના બાળકપુત્રો તરફથી જોઈએ, તે સમાચાર પણ મહાનંદને પહોંચી ગયા અપમાનિત થતાં, નંદકુળનો નાશ પતે ન કરે ત્યાંસુધી હતા. એટલે પેલી રંજાડવાળી સરહદના ત્રિભેટાએ મગધની ભૂમિને ત્યાગ કર્યાનું તથા શિખા છૂટી રાખી જોડાતાં ત્રણ રાજ્યોમાંથી બાકી રહેલા આંધ્રપતિને જે કરવાનું છે. ચાણકયે પણ લીધાની હકીકત, તેનું જીવન- કાંઈક યુકિતથી પિતાના પક્ષમાં જોડી શકાય તે મન વૃત્તાંત લખતાં પુ. ૧ માં જણાવી ગયા છીએ. તે ફાવતે દાવ રમી શકાય એમ રાજકીય ક્ષેત્રજ રમવામાં વાતને લગભગ પંદરેક વર્ષનાં વહાણાં વહી ગયાં હતાં. પાવરધા બનેલા મહાનંદે નિહાળી લીધું. આ વખતે એટલે કે જે મયુરપષકની બાળાના ગર્ભનું તેણે રક્ષણ મે. સં. ૧૫ની સાલ અને આંધ્રપતિતરીકે પેલા બાળક કર્યું હતું ને પુત્રરૂપે જે જમ્યો હતો તે ચંદ્રગુપ્ત અત્યારે વસતશ્રીની ઘોષણું ચાલી રહી હતી. તેમાં બાળક તને જન્મ મ. સ. ૧૩૦ માં હોવાથી જાઓ પુ. તરફથી સહાયની આશા તે શું રાખી શકાય પરંતુ ૨-પૃ. ૧૫૪ અત્યારે) મ. સ. ૧૪૪માં પંદર વર્ષને તેની રીજેટ તરીકે કામ ચલાવતી વિધવા માતા થયો હતો. પં. ચાણકયને તે આ વાતની ચટપટી રાણી ના નિકાની ઉંમર પણ બહુ બહુ તે ૨૫-૨૭ લાગી હોવાથી વિસ્મરણ થાય તેવું જ નહોતું. તેથી વર્ષની, જેને ગદ્ધાપચીસીનો સમય કહેવાય તેમાંથી તેણે મયુરપષકની બાળાના માતપિતા પાસે આવી, પસાર થતી હતી. વળી તેણીને રાજકારણનો બિલકુલ પિતાને આપેલ વચન પ્રમાણે તે પુત્ર સોંપી દેવાની પરિચય નહે. જેથી તેણીના તરફથી પણ જોઈએ માંગણી કરી. પછી તેને સાથે રાખી મગધભૂમિની સરહદ, ત્યારે અને જોઈએ તેટલી સંતોષકારક કમક મળી રહે
