________________
૧૫૮ ]
શ્રીકૃષ્ણનું અન્ય વૃત્તાંત
[ એકાદશામ ખંડ
ભળી તે જવાયું અને પોતે મહાસુખી થશે એમ ૧૫૫=ઈ. સ. પૂ. ૩૮૧થી ૩૭૨ સુધી ભોગવ્યા કર્યો
ધારેલું. પરંતુ તે આનંદ કે સુખ પછી જ્યારે તેને તેમજ પં. ચાણક્યને લાગ્યું કે હવે અન્ય વૃત્તાંત તેના નસીબમાં બહુ ચીરકાળી પોતાની ગણના એક સારા રાજપતિને યુગ્ય થઈ
થવાને સરજાયેલાં નહોતાં. કુદરતને ચૂકી છે ત્યારે તરત જ મેદાનમાં ઉઘાડા પડીને આગળ અન્યાય તરફ હમેશાં કડવી નજર હોય છે તેથી તે મને વધવાનું તેઓએ ઉચિત ધાર્યું. એટલે સૌથી પહેલાં, રાજા તેમ ચલાવી લેતી નથી. આથી પ્રથમ તો રાજા કૃષ્ણના શ્રીકૃષ્ણ ઉપર જ હલ્લો લઈ ગયા અને આ લડાઈમાં પક્ષમાંથી રાણી નાગરિકાના પિતૃપક્ષને-મહારથીઓ રાજા શ્રીકૃષ્ણ માર્યો જવાથી, ચંદ્રગુપ્ત પિતે મગધસમ્રાટ વાળા-મૂળગાદી તરફ અણગમો વધતે ગયો અને બન્યો હતો તે પૂર્વે, તે પિતે આંધ્રપતિ બન્યાનું કહી બીજી બાજુ, ચંદ્રગુપ્ત જે એક રીતે મહાનંદને પ્રતિપક્ષી શકાય. તેમજ અકેંદ્રિત રાજ્ય–ગણરાજ્યની વ્યવસ્થા હતો તે હવેથી રાજ કૃષ્ણનો પણ પ્રતિપક્ષી થયો. ચાલુ હોવાથી–આંધ્રનો ખરો હકદાર વદસતશ્રી જે અલબત, મહાનંદ એક મોટો સમ્રાટ હતા અને ચંદ્રગુપ્ત અત્યારે અઢારમાં વર્ષમાં પ્રવેશી ચૂકયો હતો, તેને પુનઃ બહુ જ નાના પ્રદેશનો માલિક હતા. પરંતુ ભૂલવું તે સ્થાન ઉપર તેણે સ્થાપિત કરી દીધા. એટલે જોઇતું નથી કે મહાનંદ જેકે કૃષ્ણની પેઠે એકદમ આંધ્રપતિ જે મહાનંદને ભત્ય કહેવાતો હતો તે હવેથી વૃદ્ધાવસ્થામાં નહેાતે પ્રવેશ્યો, માત્ર દશેક વર્ષે જ તેનાથી ચંદ્રગુપ્તનો ભૂત્ય કહેવાવા લાગ્યો. ના હતા છતાં, જ્યારથી મગધનું સુકાન તેણે હાથ રાજા શ્રીકૃષ્ણને આટલા રાજદ્વારી જીવન સિવાય લીધું ત્યારથી ઘણે ખરે સમય રાજ્યને સુવ્યવસ્થિત અન્ય કાંઈ બન્યું હોવાની માહિતી મળતી નથી. કરવામાં ગુંચાયેલો રહ્યા કરતો હતો. પ્રથમ તે ઘર તેમજ જે શિલાલેખ (પંચમ પરિચ્છેદે લેખ નં. ૨) આગળના રાજકર્મચારી ગણાતા ક્ષત્રિયોને દંડિત તેને મળી આવ્યો છે તેમાં તેણે કાંઈક ધર્મનિમિત્તે કરી તેને આખા મગધને લગભગ નક્ષત્રિય કરી દાન કર્યાનું જણાયું છે તે સિવાય તેની જીંદગીમાં કોઈ મૂકવો પડયો હતો અને તે બાદ પશ્ચિમના સઘળા સામાજીક બનાવ બન્યો હોવાનું પણ જણાયું નથી. મુલકને શાંત કરી, દૂર પંજાબમાંથી આણેલી વિઠા- એટલે આપણે તેનું વૃત્તાંતઆલેખન બંધ કરવું પડે છે. નની પેલી ત્રિપુટીના મત્સરને લીધે માનસિક ઉકળાટ (૪) વરસતશ્રી મલિક શ્રીશતકણિ-વિલિવય પણ વહેરી લેવું પડે હત-કે જેથી કેમે કર્યા
કુરસ વાસિષ્ઠપુત્ર ર અને મનની શક્તિ મેળવવા જેવી સ્થિતિમાં તે નં. ૨ વાળા ગૌતમીપુત્ર યજ્ઞશ્રી અને રાણી નાગઆવી શકે નહોતે, એટલે અકાળે વૃદ્ધત્વને પામી નિકાને જે પુત્ર સગીર વયને હતા અને ઉપરના પ્રકરણે ગયો હતો. મતલબકે અત્યારે રાજદ્વારી ક્ષેત્રે બે પક્ષો
જેને આપણે ન. ૩વાળા રાજા બંધાઈ ગયા જેવું થયું હતું. એકપક્ષે મહાનંદ અને તેની ઓળખ શ્રીકૃષ્ણની પૂર્વે, નંબર આપ્યા શ્રીકણું પહેલો અને બીજાપક્ષે ચંદ્રગુપ્ત. પ્રથમ પક્ષમાંના તથા નામે વિના વદસતશ્રીનું નામ જણાવી શ્રીકૃષ્ણની સ્થિતિ પણ પિતાના સહપક્ષી મહાનંદની
ગયા છીએ, તે હવે પુખ્ત વયને પેઠે આંતરકલહ અને મનદુઃખને લીધે અતિ ડામાડોળ થઈ ગયો હત; તેમજ ગાદી ઉપર ખરો હક તેને બની જવા પામી હતી. એટલે બીજાપક્ષે રહેલ ચંદ્રગુપ્તને પહોંચતા હતા એટલે અગાઉની માફક વિધવા માતાની સ્વેચ્છાએ બન્ને બાજુએ–એક બાજુ મગધની અને દોરવણી સિવાય તે સ્વતંત્ર રીતે આંધ્રપતિ તરીકે બીજી બાજુ આંધની-જ્યાં લાગફાવે ત્યાં અવારનવાર હકુમત ચલાવતા હવે નીમાયો હતો. પિતે વદસતશ્રી હલે લઈ જઈ, મુલકને જીતી લઈ રાજ્યની જમાવટ કેમ કહેવાતું હતું અને તેમાં મલિકેશી નામ શા કરવાની અનકળતા મળી ગઈ હતી. આવી સુંદર તકનો ઉપરથી ઉમેરવામાં આવ્યું હતું તે સર્વ વર્ણન લાભ લેણે લગભગ આઠથી નવ વર્ષ-ન્મ. સ. ૧૪૬થી પ્રસંગોપાત ૫. ૧૪માં જણાવી ગયા છીએ. બાકીનાં
*
*
*
