________________
૨૮૦ ]
ગદંભીલ અને શતવહનના સંબંધ વિશે
[ એકાદશમ ખંડ
વિક્રમ રાજાને એવી બાતમી કોઈએ આપી હતી કે પરંતુ મિત્રાચારી જે પાછળથી બંધાઈ હોય તે એને તેને જે કંઈ પણ રાજા તરફને ભય હોય તે કેવળ અર્થ એમ કરી શકાય કે, રાજા શકારિને જે મદદ રાજા હાલ શાલિવાહનનો છે. અને આ રાજા હાલની નં. ૧૭ વાળા અરિષ્ટકર્ણ ગૌતમીપુત્ર (એટલે ઉમર તે વખતે ઉગતી જુવાનીની–બકે બાર તેર નં. ૧૮ ના પુરોગામીએ) કરી હતી તે પાછળથી વર્ષની હોવાનું સમજાય છે. આ ઉપરથી વિક્રમ તૂટી જવા પામી હતી અને ફરી એકવાર રાજા હાલના રાજાએ તે શાલિવાહન રાજા સાથે યુક્તિથી દસ્તી રાજ્યકાળ સંધાઈ હતી. આ પ્રમાણે બન્યાનો ક્યાંય સાધી લીધી અને એક બીજાએ કાઈના રાજ્ય ઉપર ઇસારે માત્ર પણ થયો હોવાનું વાંચવામાં આવતું આક્રમણ ન કરવું તથા અવંતિપતિએ વિંધ્યાપર્વતની નથી. જે કે રાજય ધૂરાવહનમાં તેવું અસંભવિત પણ દક્ષિણે ન જવું અને આંધ્રપતિએ તેની ઉત્તરમાં ન નથી. પરંતુ વિચારી જોતાં તેમ બન્યાનું શક્ય નથી, આવવું, એવી મતલબની સંધી કરી. આ કથનથી બે કેમકે . ૧૭ નું મરણ ઈ. સ. પૂ. ૪૭ માં થયું સ્થિતિ નિષ્પન્ન થાય છે. એક એ કે, રાજા વિક્રમ ત્યાં સુધી તે બંને રાજવંશી વચ્ચે મિત્રાચારીમાં લેશ અને હાલની વચ્ચે ઉમરમાં ઘણો મોટો તફાવત છે. માત્ર પણ ખલેલ પહોંચ્યાનું કલ્પી શકાતું નથી અને પહેલાની ઉમર લગભગ ૪૦ ઉપર વર્ષની થઈ ગઈ તે બાદ તરતમાં જ હાલ રાજાનું ગાદીપતિ બનવું થયું છે, જ્યારે બીજે હજુ બાર તેર વર્ષનો કિશોર છે; છે. જ્યારે પેલું ભવિષ્યકથન-બે રાજ્ય વચ્ચે અથડાતે બાદ રાજા હાલ ગાદીપતિ બને છે અને તે બાદ, મણ થવાનું–તે રાજા હાલ ગાદીપતિ બન્યો તે ઉપર પ્રમાણે સંધિ કરી તેઓ પરસ્પર મિત્ર બને પહેલાનું કહેવાય છે. એટલે તે વાત નં. ૧૭ વાળાની છે. અને બીજી એ કે રાજા હાલની સાથે સંધી કર- જીવંત અવસ્થામાં થઈ ગણાય જેમ થવું અશકય છે. નાર વિક્રમરાજા જે કારિના નામથી પ્રસિદ્ધ છે, તે કેમકે, એક તે રાજા હાલની કુમારાવસ્થા હતી એટલે નહીં પણ તેના વંશને કઈ બીજે જ વિક્રમ હશે. અવંતિપતિને ભયભીત કરે તેવી સ્થિતિમાં તે નહોતે આ બેમાંથી શું સાચું હોઈ શકે તે તપાસીએ. પ્રથમની અને તેમ હોય તે પણ નં. ૧૭ વાળા નં. ૧૮ સ્થિતિ તપાસી લઈએ. તેમાં જણાવ્યા પ્રમાણે વિક્રમ વાળાને તે બાબતની સૂચના આપી શકે છે અને નં. રાજાની તથા હાલની વચ્ચેની ઉમર વચ્ચે ઘણો ફેર તો, ૧૮ વાળે તે પ્રમાણે વર્તવાને બંધાયેલા જ કહેવાય. આ તે વિક્રમને શકારિ વિક્રમાદિત્ય લેતાં પણ મળી રહે છે. પ્રમાણે પહેલો સંગ વિચારતાં તથા વસ્તુસ્થિતિની કેમકે ઈ. સ. પૂ. ૫૭ માં કારૂનું યુદ્ધ થયું તે સમયે તુલના કરતાં રાજા હાલ વિશેની અથડામણું થવાનું શકારિ વિક્રમની ઉમર આશરે ૨૪ વર્ષની છે અને કથન વાજબી હોવાનું પૂરવાર થતું નથી. હવે બીજી તેની મદદમાં ઉતરનાર ગૌતમીપુત્ર અરિષ્ટકર્ણની ઉમર સ્થિતિ જેમાં ગદંભીલવંશી કઈ બીજો વિક્રમ થયો હોય આશરે ૪૦ ની છે (જુઓ એકાદશમ પરિચ્છેદ). ને તેના સમકાલિન તરીકે રાજા હાલ થયા હોય તે જ્યારે રાજા હાલની એક ગણત્રીએ ૧૫ વર્ષની અને તપાસીએ. બીજા વિક્રમ તરીકે તે વિક્રમચરિત્ર છે. બીજી ગણત્રીએ ત્રણ ચાર વર્ષની જ છે (જુઓ દ્વાદશ તેને સમય આપણે ઈ. સ. ૫૩ થી ૯૩ ને ઠરાવ્યો પરિચછેદ). એટલે બને સમકાલિન છે જ. વળી રાજા છે જ્યારે રાજા હાલનું મરણ જ ઈ. સ. ૧૮ માં શકારિ જ્યારે ઈ. સ. ૩ માં ૮૪ વર્ષની ઉમરે મરણ થઈ ગયાનું જણાવ્યું છે. એટલે પ્રાથમિક નજરે જોતાં પામ્યો છે તે સમયે રાજ હાલની ઉમર લગભગ ૬૦ની તે બે વચ્ચે સમકાલિનપણું કઈ રીતે ઘટાવી અને તેને રાજ્યકાળ લગભગ ૫૦ વર્ષ પહોંચ્યો હતો. શકાતું નથી. વળી જે પાંચ છ મહાન વ્યક્તિઓએટલે રાજા તરીકે પણ સમકાલિન છે જ. તે જ પાદલિપ્ત, આર્ય ખપૂટ, નાગાર્જુન, ઈ. જુઓ એકાદશમ પ્રમાણે જીંદગીમાં તેઓએ કરેલ અન્ય કાર્યોમાં એક- પરિચ્છેદે–સમસમી હોવાનું તે જ જૈનસાહિત્ય ગ્રંથ બીજા સામેલ રહ્યા હોવાનું પણ સાબિત થઈ શકે છે. પ્રભાવકચરિત્ર આધારે કહેવાયું છે. તે મુદ્દો પણ
