________________
૧ર જાગ્યેક કર
૫ણ
૧૪૮
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા ભાગ-૨ મારા જીવનમાં વધુ ૫૦ વર્ષ મળેતે હું ઘણે સુધરી શકું.” કે.–કન્ફયુશ્યસના ઉપદેશનું એક પરિણામ એ આવ્યું છે કે ' અહિં આપણેને એક મોટા શિક્ષક સમાજ સુધારક અને ચીની પ્રજા દુનિયામાં સૌથી વધુ વિનયી, શિષ્ટ અને સંસ્કારી ઉપદેશક કેક્યુશ્યસની મહાન નમ્રતાને પરિચય થાય છે. બની છે.” સરકારી નોકરી છોડીને તે ખૂબ ક્ય લોકોને ઠેર ઠેર
મહાત્મા કેન્ફયુશ્યસ છે કે પોતાની અંગત નિષ્ફળ સ્થળે જઈને ઉપદેશ કર્યો તેમણે આ સ્થિતિમાં અપમાન
જિંદગીનો શેક કરતાં મૃત્યુને વર્યા. પરંતુ એમણે આ દુઃખની અપશબ્દો, તિરસ્કાર ઠપકે વિગેરે કલાકનું સહન કર્યું કવાંગ
ભાગ્યેજ દરકાર કરી હતી. પ્રત્યેક પેઢીના લેકે મહાત્મા પ્રાંતમાં એમને મરણતોલ માર પડયે. છતાં આ મહાન વીર
કન્ફયુશ્યસને ભેટ કે અંજલિ આપી શકે એ માટે આઈડમૂકે આદશમૃતિ હતા અને સામાન્ય બાબતમાં પણ પિતાની
એમના માનમાં એક સુંદર મંદિર બંધાવ્યું. નમ્રતા પ્રગટ કરતા. એક જગ્યાએ એમણે કહ્યું કે “મને જે એમને નિષ્ફળતા સાંપડી પરન્તુ પિતાની ધીરજ ગુમાવ્યા ખરેખર મહાત્મા કયુશ્યસ વિશ્વમાં સદા અવિસ્મવગર એમણે પિતાનું કર્તવ્ય અજબ ખંત ધય અને રણીય વ્યક્તિ બની રહેશે. હિંમતથી ચાલુ રાખ્યું તેઓ કહેતા કે જો જગતમાં કાંઈજ
મહાત્મા લાઓત્રે ખરાબ કે અનિષ્ઠ ન શાય તે સુધરવાનું જ કોને હ ય ??? તેઓ અનેકવાર જણાવે છે કે જન સમાજથી વિમુખ બની
મહાત્મા લાઓત્રેએ પ્રવર્તાવેલ “તાઓ ધર્મ' વિશ્વના અરન્ય સેવન કરી એ કાંતમાં રહેવું એ જિંદગીની કાયરતા વિદ્યમાન ધર્મોમાં નિરાળુ અને સુંદર સ્થાન ભેગવે છે. ઈ.
ખી અને નિબળા મનની સ. પૂર્વેની ૬ઠ્ઠી સદીમાં ભારતમાં જેમ બુદ્ધ અને મહાવીરે સેવા કરવામાં છે તેમણે “જનસેવા એ પ્રભુસેવા” ના સિધાંતને
પોતપોતાના ધર્મો સ્થાપી ભાન ભૂલેલી પ્રજાને સાચે માર્ગ માત્ર વાણી અને ઉપદેશમાં વ્યકત કર્યો. એટલું જ નહિ પણ
ચી તેમ ચીનમાં મહાત્મા કેન્ફયુશ્યસ અને લાઓત્રેએ તેમણે કેતાના જીવનમાં આચરી બતાવ્યો. આ બધા માટે
કેફયુશ્ય ધર્મ અને તાઓ ધર્મ અનુક્રમે સ્થાપી ચીની એમણે પિતાની શકિત, સમય વિગેરેનો અસાધારણ ભાગ
પ્રજાને સાચે માર્ગ દર્શાવ્યા. ગમે તેમ હો પણ તાઓ ધર્મ અપે. એક સ્થળે તેમણે ઉપદેશ આપતા જણાવ્યુ કે
કન્ફયુશ્યસ ધર્મ એટલે દેશપરદેશમાં વધુ પ્રસરી શકો નહિ. “અપકારને બદલે નતે અપકારથી વાળવો જોઇએ કે નતા આનુ કારણ તાધર્મને કડક આચાર સંહિતા, નમ્રતા ઉચ્ચ ઉપકારથી પરતુ ન્યાયથી વાળ જોઈયે.” જ્ઞાન સાધનાએ
તત્વજ્ઞાન, ગૂઢ રહસ્યવાદ તથા નિવૃત્તિ પરાયણતા વિગેરે તો તેમને મન ખોરાક અને આનંદની વિગત હતી. આ માટે
આ નાની વાત તી. આ માટે જવાબદાર હોઈ શકે, જ્યારે કન્ફયુશ્યસ ધર્મ સાદા સરળ તેમણે એક સ્થળે લખ્યું છે કે :- “
કેયુશ્યસ એક એવી સિધ્ધાતા દ્વારા દેશ વિદેશમાં ખ્યાતિ પામી શકયા. ભારતમાં વ્યકિત છે કે જે જ્ઞાનની સાધનામાં બે રાકને પણ ભૂલી અવુિં જ કાંઈક જૈન ધર્મ વિષે બન્યું છે. જાય છે. પિતાની સિધિમાં દુ:ખ પણ ભૂલી ય છે. અને ચીની સંસ્કૃતિના ઘડૌયા અને તાઓ ધર્મના સ્થાપક પિતાની વૃધ્ધા વસ્થાને આવતી જોતી નથી.” આમ મહાત્મા મહામા લાબેને જન્મ ઈ. સ. પૂ. ૬૦૪માં મધ્યચીનમાં કન્ફયુશ્યસ ખરેખર દુઃખ અડય મુશ્કેલી બા સામે લડી હોના પ્રાંતમાં આવેલા કયુજીનમાં એક ગરીબ કુટુંબમાં અજબ સિદ્ધિ મેળવનારા એક મહાન સંત હતા.
થયું હતું. તેમની અટક લી. હતી. એમનું નામ એરાહ - ઈ. સ. પૂર્વે ૪૯માં યૂરાજ્યને રીંગણૂક મૃત્યુ [E RH] હતું. પાછળથી તેમનું નામ લાઓત્રે પડયું. લાઓપામે અને તે પછી તેનો પુત્ર ડયૂક આઈ રાજ્યગાદીએ બેના નામને અર્થ “વૃદ્ધ બાળક” અથવા “જ્ઞાની બાળક” આવ્યું. તેણે તેના રાજ્યકાળમાં દશમા વર્ષે વાઈ રાજ્યમાં એમ થાય છે. લાઓત્રે મહાત્મા કેન્ફયુશ્યસથી ખરેખર ચેપન કેન્ફયુચ્છસને નિમંત્રવા સંદેશ કર્યો. મહાત્મા કેયુ- વર્ષે મેટા હતા. ૬ઠ્ઠી સદીમાં જે સંત મહાપુરૂષના થયા તે શ્વસનું રાજાઓ અને તેના પ્રધાનેએ ખૂબ સન્માન કર્યું. મહાપુરુષ સમકાલીન ધર્મપુરૂષ લાઓન્ડે હતા એટલે સંત પરંતુ હવે તે રાજય કારણ તરફ વિમુખ બન્યા હતા, પરંતુ લાએછે ચીનના કન્ફયુશ્યસ, ભારતના બુધ અને મહાવીર, કેવળ તેમણે સમાજ સુધારણા' કાય જ થોડા વર્ષો માટે ઈઝરાયેલના યહૂદી સંતે જેરેમિયાહ, એકિયલ અને ઈશાઈ. સ્વીકાર્યું.
આહને સમયમાં જન્મેલા હતા. આખરે એમણે આજીવનભર સતત પ્રવૃત્તિ શીલ રહી મહાત્મા લાગેલ્વે વિષે ઘણીજ જાદુઈ તથા ચમત્કારિક જીવનલીલા સંકેલી. આમ તેમણે ૭૨ વર્ષનું જીવન પસાર એવી અનેક દંતકથાઓ મળે છે. એક માન્યતા પ્રમાણે તેઓ કરી અનેક આદર્શ જગતને ભેટ ધર્યા. ચીની પ્રજાએ તેમના માતાના ગર્ભમાં ૭૮ કે ૮૧ વર્ષ સુધી રહેલા અને તેમને મૃત્યુનો સતત ત્રણ વર્ષ સુધી શેક પાન્યા. તેમના નશ્વર જન્મથી જ સફેદ વાળ હતા એવું કહેવાય છે. કારકીર્દિના દેહને રાજ્યમાં નદીના કિનારે દફનાવ્યા. “ મહાત્મા પ્રારંભમાં તે હોનાનમાં આવેલા વર્તમાન લેહયાંગ શહેરના કન્ફયુશ્યસને અંજલિ આપતાં જવાહરલાલ નહેરૂ લખે છે પાસ જ મેઆવેલા લેહ રાજધાનીમાં વાંચનાલયના ગ્રંથપાલ કે
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
