________________
મૃતિ સંદર્ભ ગ્રંથ
૨૬૫
ગણેશ, શિવ, વિષ્ણુ, સૂર્ય અને જગદંબા આ પાંચ આજકાલના ઘણા નેતા હિન્દુ મુસ્લીમ સંસ્કૃતિના આપણું પૂજનિય દેવતા છે, અને પરબ્રહ્મ પરમાત્મા સર્વોપરી મિશ્રરૂપને ભારતીય સંસ્કૃતિ માને છે. અને તેને હિન્દુસ્તાની ઈશ્વર છે. આ બધા દેવતા તે પરબ્રહ્મ પરમાત્માની લીલારૂપ સંસ્કૃતિનું નામ અપાય છે, પણ તેને ભારતીય સંસ્કૃતિ કદીએ છે. એટલા માટે પરમાત્માના પણ અનેક અવતાર થયા છે. કહેવાય નહિ અને તેથી તેને કેઈ આધાર નથી સ્પષ્ટ રૂપ!
ઘણું કરીને એવું દેખાય છે કે-જ્યાં જ્યાં ભારતીય સંસ્કૃતિના ૪ બીજાને હાનિ ન કરે પણ તમારા દેશ, ધર્મ, ઇતિ
કોઈ પણ અંગ પર વિદેશી પ્રભાવ પડ્યો ત્યાં તેનામાં નવીનતા અને માનને જે કંઈ હાનિ પહોંચાડતા હોય તે તેને કોઈ આવી ગઈ. દર્શન, કલા, સાહિત્ય માં વિગેરેમાં આ પ્રમાણે પણ ઉપાયે સન્માગે વાળવાને પ્રયત્ન કરો પિતાને અત્યાચાર દેખાય છે. કરવાનું જેટલું પાપ છે એટલું જ પાપ બીજા દ્વારા કરવામાં આવેલા અત્યાચાર સહન કરવાથી થાય છે”
| નેતાઓએ” ઈન્ડિયન યુનિયન”ને સીકયુલર સ્ટેટ”
(ધર્મ નિરપેક્ષ રાજ્ય ) જાહેર કરી અનેક્વાર એવું આસ્વાસન સંસ્કૃતિ વિમર્શ
આપેલ છે કે બધાની સંસ્કૃતિની રક્ષા કરવામાં આવશે કઈ
પણુ સંસ્કૃતિમાં વાંધો વિરોધ નહિ કરવામાં આવે કેટલાંક અનંત શ્રી ૧૦૦૮ પૂ. સ્વામી શ્રી કરપાત્રી મહારાજ નેતા ઓએ એવું પણ કહ્યું છે કે રંગ બે રંગી પુષ્પ અથવા
હીરાની માળા જેવી શોભા વધારે છે તેવી જ રીતે અનેક સ્વતંત્રતાની પ્રાપ્તી સાથે જ ભારતીય સંસ્કૃતિની રક્ષા ધર્મો અને સંસ્કૃતિઓને એક ધાગામાં પરોવામાં આવે અને તેના પ્રચારની ચર્ચા શરૂ થઈ તે સારી વાત છે. હકી
રાષ્ટ્રની શોભા વધે ઘટશે નહિં. એટલા માટે કાંઈ પણ કતમાં કોઈ દેશ અથવા રાષ્ટ્રના પ્રાણ તેની સંસ્કૃતિ જ હોય
હથિ પુછ્યું કે હિરાનાં રંગને બગાડવાની ઈચ્છા નથી. આ સ્થિતિમાં છે. કે કે જે કે પિતાની સંસ્કૃતિ જ ન હોય તે સંસારમાં
સંસ્કૃતિની ખીચડી કેટલે દરજે સારી છે? તેનું અસ્તિત્વ જ ક્યાંથી હોય ! પરંતુ સંસ્કૃતિનો અર્થ શું છે અને ભારતીય સંસ્કૃતિ શું છે એ નથી બતાવવામાં આવતુ હિન્દુ જાતી, હિન્દુ સંસ્કૃતિ, હિન્દુધર્મ, વેદ, શાસ્ત્ર, અંગ્રેજી “કલચર”નો અર્થ સંસ્કૃતિ કરવામાં આવે છે. પરંતુ મંદિર અને રામ ષ્ણ વગેરે સમજવામાં આવી શકે છે. એવી સંસ્કૃતિ સંસ્કૃતભાષાનો શબ્દ છે. એટલા માટે સંસ્કૃત વ્યાકરણ જ રીતે કુરાન મસ્જિદ ઇસ્લામ, અરબી, ઉર્દુ ભાષા, પણ અનુસાર જ તેનો અર્થ થ જોઈએ “સમ” ઉપસર્ગ પૂર્વક સમજવામાં આવી શકે છે. “” ઘાતુથી ભૂષણ અર્થમાં “સુદ” આગળ પૂર્વક “કિતન”
પિતુ પિતાના મૂળ ધર્મ સંસ્કૃતિ અથવા શાસ્ત્ર પર પ્રત્યે “સંસ્કૃત” શબ્દ સિદ્ધ થાય છે. એવી રીતે લૌકિક પરલૌકિક, ધાર્મિક, અધ્યાત્મિક-આર્થિક રાજનૈતિક અભ્ય
વિશ્વાસ નહિ રહે તે. બનાવટી સંસ્કૃતિઓ અને કૃત્રિમ દયના ઉપયુકત દેહેન્દ્રિય, મન, બુદ્ધિ, અહંકારાદિની,
આધાર પર વિશ્વાસ રાખવાનું મુશ્કેલ જ નહિં પણ અસંભૂષણ ભૂત સમ્યક ચેષ્ટાઓ અથવા હલચલ જ સંસ્કૃતિ છે.
સાંસ્કૃતિક પરંપરા એમાં સંદેહ નથી કે ભારતમાં આવી કેટલીય જાતિઓ વસી ગઈ. ભારતીઓનો આચાર, વિચાર, રહેણી કરણી પર જગતગુરુ શ્રી રામાનુજ સંપ્રદાય આચાર્ય પિઠાધિતેનો પ્રભાવ પણ પડવે પણ એટલાથી એવું ન કહેવાય કે પતિ શ્રી રાઘવાચાર્ય સ્વામીજી મહારાજ ભારતીય સંસ્કૃતિનો આધાર જ બદલી ગયે ભારત હિન્દુ
સંસ્કૃતિ છે માનવ જીવનની શકિત પ્રગતિશીલ સાધએને દેશ છે. એટલા માટે તેની સંસ્કૃતિ ભારતીય સંસ્કૃતિ
નની વિમળ, વિભૂતી રાષ્ટ્રીય આદર્શની ગૌરવમય મર્યાદા અને છે. દર્શન, ભાષા, સાહિત્ય, કલા વિજ્ઞાન, ઇતિહાસ વિ. સંસ્ક
સ્વતંત્રતાની વાસ્તવિક પ્રતિષ્ઠા એવા તથ્યનું ચિંતન કરનાર તિના બધા અંગો પર વેદાદિ શાસ મુલક સિદ્ધાંતની જ
ભારતીય પરંપરાને સદા સંસ્કૃતિ નિષ્ઠાના મંગલમય માગને છાપ છે. બહારને પ્રભાવ તેનાથી જુદો દેખાય છે. તેના
' અપનાવ્યો એના ફલ સ્વરૂપ સંસ્કૃતિ ભારતભરના કણેકણમાં સંબંધમાં એક વાત વધારે વિચારવાની છે સંસારના ઘણા
વ્યાપી છે. ભારતીય સાહિત્યનાં પદે પદના ઓતપ્રેત છે. અને દેશોની પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓમાં ભારતીય સંસ્કૃતિની ઘણી વાતે
ભારતના ઈતિહાસનાં પૃષ્ઠો પર અંકિત છે. વિકૃતરૂપમાં મળે છે. દા. ત. કઈને કઈ જગ્યાએ વર્ણવ્યવ
સ્થા કે કઈને રૂપમાં મળે છે જુદા જુદા દેશોના પ્રાચીન હિન્દુ સંસ્કૃતિ ગ્રંથમાં યજ્ઞ યજ્ઞાદિની પણ ચર્ચા આવે છે. દર્શન શાસ્ત્ર તે વ્યાપક રૂપમાં ફેલાયેલ છે. આ બધી વાત ત્યાં કેવી રીતે
ભારત ધર્મ મહામંડલના એક મહાત્મા દ્વારા લિખિત પહોંચી એ પી સવાલ છે. પણ એટલું તે નક્કી છે કે અચરોથી જ જાતી માનવામાં આવે છે. શાસ્ત્ર કરે આ બધી બાબતો સંબંધ હિન્દુ સંસ્કૃતિ જ છે.
છે. ગવાર સુત્રા ગત અર્થાત આચાર જોઈ જાતિ બના
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
