________________
એશિયાનો લોક લલકારે છે
art
–શ્રી પુષ્કર ચંદરવાકર એ....શિ...યા....ખે ..!!
આર્યોની લેક સંસ્કૃતિ જેમ ચીનની સંસ્કૃતિ પીળી
નદીના કાંડાએ, પર જન્મી, વિકસી, ફાલી અને ફૂલી આર્યોની શબ્દના ઉચ્ચારણથી મેં ભરાઈ જાય છે, અને સાથે
સંસ્કૃતિ જેમ તે સંસ્કૃતિ કૃષિકારોની સંસ્કૃતિ હતી, તેના સાથે પ્રલંબ લલકારનો આલાપ પ્રારંભે છે. એશિયાખંડના
પાયામાં એક જ સિદ્ધાંત હતું, પણ ભૌગોલિક અને એતિનકશા પર નજર નાખીએ તે તેની વિશાળ કાયાને આવરી
હાસિક ભિન્નતાને કારણે તેને નળાક સહેજ જુદો હતા, લેતાં નજરને થાકની હુંફ ચડે છે અને તેના વિરાટ કાયખંડમાં
(૨) છતાંય ધર્મને અનુબંધ બંધાઈ ગયે, બુદ્ધકાળમાં ભારભિન્ન ભિન્ન સ્થળે, અલગ અલગ સમયે અને જુદી જુદી
તીય સંસ્કૃતિના ઘડનારમાંના એક ભગવાન બુદ્ધ. તેમના માવજતથી ઉછરેલ અને વિકસેલ લેક સંસ્કૃતિઓની રેખાઓ
ભિખુઓએ તિબેટ અને ચીનમાં જઈને ધર્મોપદેશ કર્યો અને આકાર લેવા માંડે છે. યુક્રેનિસ તિગ્રિસ નદીઓની વચ્ચે વિક
તેની છાપ લેકસંસ્કૃતિને લાગી. તે મેંગેલિયાના રેતાળ સેલ ઉરનગરની સંસ્કૃતિ, સિંધુ ખીણની ભારતીય સંસ્કૃતિ,
પ્રદેશમાંથી મેગલે ભારતમાં આવ્યા, વિર થયા, ત્રણના ચીનની પીળી નદીના ચીબા નાકવાળા પીળચટા રંગના માન
ત્રણ વર્ષ સુધી શાસન કર્યું અને તેની અસર ભારતીય વીઓની પીળી સંસ્કૃતિ અને દક્ષિણ એશિયાના નાનકડા
લેકજીવન પર આજે ય જોવા મળે છે. ડે. દુર્ગા ભાગવત દેશની મિશ્ર સંસ્કૃતિ !
સહજપણે ઉચ્ચારે છે કે ભારતીય સંસ્કૃતિની એક સુદીર્ધ ... , એશિયાખંડના ભૂભાગો પ૨ ચાર ચાર સંસ્કૃ- પ્રણાલિકા છે જેમાં અનેક પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓને સમાવિષ્ટ તિઓ અવતરી, વિકસી અને આજે સ્થિર થઈ છે.
કરી દીધેલ છે. ઇતિહાસના તેખાશે યુતિસ-તિગ્રિસ નદીની
અને આ બે સંસ્કૃતિઓનું ભારતીય અને ચીનીસ્તન્ય પાન સંસ્કૃતિમાં ઈસ્લામને લીડ રોપે. સરફરસ્ત અને કરીને દક્ષિણ એશિયાના દેશની, જેવા કે કંબોડિયા, બર્મા, શહાદતને નાદ તેમાંથી ગાજવા લાગ્યો. ધર્મયુધ્ધ અને જેહાદ હા , થાઈલેન્ડ ઇ ચાઇના અને વિ ધરતીના કણેકણમાંથી લેકને પ્રેરણા આપવા લાગ્યાં તે નાદે સંસ્કૃતિઓ ઉછરી છે. આ દેશના લોકજીવન પર ભારતીય અરબસ્તાન, તુર્કસ્તાન, ઈરાન, ઈરાક, લેભાનેન, સૌદી અને ચીની લેક સંસ્કૃતિની સ્પષ્ટ અસર જોવા મળે છે. અરેબિયા અને સીરિયાના દેશો ગાજવા લાગ્યા. આમતે, ભારતના માથાના સીમાડા સુધી તે બૂલંદ નાદ ગાજી રહ્યો.
માનવ ઇતિહાસ જુદા જુદા તબકકામાંથી પસાર થયે '..ળાના ભગવા ઝંડાની છાંય પહોંચી ત્યાં સુધી તેની
છે. એશિયાના માનવ ઈતિહાસ માટે પગ તે જ સ્થિતિ હતી. અસર નીચે તે તે લેક આવ્યા અને ઇસ્લામ સાથે આર્યોની ૧ સરખો : “It is difficult to understand મિશ્ર અસર અફઘાનિસ્તાન જેવા દેશ પર પડી.
Indian Folk-art without knowing the therio| સિંધુ નદીની ખીણની સંસ્કૃતિ પર મીસરી સંસ્કૃતિની,
morphic implications with which it is inextric
ably woven. Theriomorphism Exists as a legaly અલબત, છાંય છે જ; છતાંય સિંધુ નદીની ખીણની સંસ્કૃતિ વતેજે તપે છે. તેનું પોતું.કું રૂપ છે, જેમાંથી ભારતીય
of ancient Iodia Strangely as in aneient Egypt, કષિબાળની કલપના શિવ, શક્તિના અદ્વૈતરૂપ પાછળ ઘેલી
it was the Predominau: Religion in the Indasબની અને તે ભવ્ય કલ્પના નીતરતી નીતરતી છે. લેકચિત્ત
valiey too. we have regrettably discovered લગણ, સેંસરવી ઉતરી ગઈ ને માટે લેકે ગાયુ.
only linga and yoni out of the whe rigious
Complex of the Indus-Valley but ignored its ઈશવર ધૂવે ધેતિયાં, પારવતી પાણીની હાર્ય!
therianthrofic repre Sentation which Explain સિંધુ નદીની ખીણની સંસ્કૃતિના પાયા માથેજ આજની for a Kind of religion having ૬reates hold ભારતીય લોક સંસ્કૃતિનું મંડાણ મંડાયું છે. એ સંસ્કૃતિની લેક u on the mind of the Indus people Sudha કળાના ધાવણ ધાવણને ભારતીય લેકકળાઓ વિકસી છે. nsuKumarRay, The Folk-Art of India. Prefa
tory Nute, P. no. Vii (૧) ભારતીય લેક ધર્મો ફાલ્યા ફેલ્યા છે, તેમાંથી વ્રત જમ્યાં છે, વ્રતવિધિઓ અને વતસાહિત્યનો મબલખ ફાલ ૨, ડે. દૂર્મા ભાગવત, અને આઉટલાઈન ઓફ ઈન્ડિયન ઉતર્યો છે.
ફેકલેર પૃ. ૧
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
