________________
[૨] લાદીન
સલાદીન ઈસ્વીસન ૧૧૩૮માં જ ઇસ્વીસન ૧૧. ખેંગી અને તેના સૈન્યને મેસે પોટેમીઆમાં પરાજ્ય ૯૩માં એનું અવસાન થયું સેરેસનોની સંસ્કૃતિ ચાર મળે ત્યારે તેમને પીછે હઠ કરવી પડી આ પીછે હઠ કરતાં વર્ષ જુની હતી. મધ્યયુગના યુરપને આરબ સાહિત્ય વિજ્ઞાન, સૈન્યની તલ ન થઈ જાય માટે ટાઈપીસ દ્વારા પીછે હઠ શિલ્પને રાજકારણમાંથી ઘણું ઘણું શીખવાનું મળ્યું. મુસ્લી- કરવાનું મુનાસિબ ધાર્યું ત્યારે આમીનિયામાં આવેલા ડાવીન મને મન ખ્રિસ્તીઓ મતિ પૂજક હતા. એ ત્રિપુટીને પૂજતા પાસે જન્મેલ રાવડીઆ જાતિને કુર્દ અયુબ નિજમ એડ ખ્રિસ્તીઓને મન મુસ્લીમે નાસ્તિક હતા. એમને નાશ થવો દિન તેક્રિટના દુર્ગ પર કાબુ ધરાવતા એ દૂર્ગ પાસેથી જ જ સુયોગ્ય હતે.
પીછે હઠ શકય હતી કેંગીને તેના સૈન્યને એ માગે પીછે
હઠ કરવા દે તે બગદાદના અમ્બાસાઈડ ખલીફ ગુસ્સે થાય તેમ પરન્તુ સલાદીન ખ્રિસ્તીઓ અને મુસ્લીમે બનેમાં હતું છતાં તેમણે ઝેરીને તેના સૈન્યને નૌકાઓમાં ટાઈ ગ્રીસ ખૂબ જ આગળ તરી આવે છે. એ મહાન સેનાધ્યક્ષ હતા પાર કરી જવા અનુમતિ આપી પરનું પરિણામે અચ્યું અને તેના ન્યાયી ધાર્મિક વૃત્તિવાળને માયાળુ આદમી હતો એની ઉદારતા ભાઈ શિહને તેકિટ છોડવું પડ્યું. ‘ઈસ્વીસન ૧૧૩૮ના સપ્ટે. વિચિત્રતાની એવી તે હદ ઓળંગી જતી કે ધર્મયુદ્ધ ખેલનારા અરમાં જે રાત્રિએ એમણે તેક્રિટ છોડયું ત્યારે અમ્યુબને પણ મેંમાં આંગળીઓ નાખી જતા. એમના પિતાના સાથીઓ યુસુફ નામના પુત્રની પ્રાપ્તિ થઈ એ પુત્ર ને પાછળથી પણ વિચારમાં પડી જતા સલાદીન હંમેશા પિતાનું વચન સલાહ એડ-દીનનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું. સાલહ એડ પાળતે ધર્મ યુદ્ધ ખેલનારા પણ વારંવાર પિતાના વચન ઘોળીને દીન એટલે ધર્મ ભૂષણ અયુબના કુટુંબે ખેંગીને આશ્રય પી જતાં. નાસ્તિકને આપેલું વચન પાળવાનું ન હોય એમ લીધે સૈન્યને બચાવ્યું તેથી અયુબને બાલબેકને રાજ્યપાલ તેમના ધર્મગુરુઓ એમને ઉંધુ સમજાવતા ત્રીજા ધર્મ યુધ્ધ બનાવવામાં આવ્યું. ત્યાં યુસુફ યા જોસફે પિતાને બાલ્યકાળ વખતે સલાદીને જે સર્વોત્તમ સદ્ગુણ દાખવ્યા તેના ખ્રિસ્તી વિતાવ્યું. જ્યારે યુસુફ નવા વર્ષને થયે ત્યારે કેંગીની એના અને મુસ્લીમ કથાકારોએ ખુલે દિલે વખાણ કર્યા છે યુરપમાં જ તંબુમાં હત્યા કરવામાં આવી. એટલે અયુબને દમાસ્કસ સલાદીનને એના માનુ . સદગુણોને લીધે યાદ કરવામાં આવે ભાગી જવું પડ્યું. ત્યાં અમ્યુબ એક રમૈન્યને સેનાધ્યક્ષ બન્યો. છે આરબ જગતમાં રાજકીય કારણોસર એમનું ગૌરવ કરવામાં એના ભાઈ શિહ ‘ગિરના સિંહાતરીકે ઓળખાતે એ આવે છે ઈજીપ્ત, સીરીઆને મેસ પોટોમીઆને એક સામ્રા પિતા ઝંડીની ગાદીએ આવેલા નુર એક દ્દીનને ત્યાં નોકરીમાં ત્યમાં સંગડિત કરવામાં એ સફલ થયા એ એમને પુરુષાર્થ રહ્યો. નર ઉદ દિનને દમાસ્કસ પાછું મેળવવું હતું. એટલે છે એમણે પેલેસ્ટાઈમાં આકમકેને ભય સમૂળ નાબુદ કર્યો.
નુર ઉર્દૂ ફિને શિક્િતને તેના ભાઈ સાથે વાટાઘાટો કરવા જેરૂસલેમ તમારૂં ને અમારૂં બને કેમનું પવિત્ર તીર્થધામ એક સાથે સૈન્ય પણ મોકલ્યું. અમ્યુબે આને કૌટુંબિક છે, સલાદીને સિંહહદયી રીચર્ડને લખ્યું અમે ત્યાંથી ખસી
બાબત ગણી દમાસ્કસ સેંપી દીધું ને પોતે રાજ્યપાલ બન્યો. જઈશું એમ બીલકુલ ન માનશે. એની જમીન આમ તે
યુસુફ યા સલાદ્દીન નિવૃત જીવન ગાળતો. એને સાહિ. અમારી જ હતી તમે એના પર આકમણ કર્યું ત્યારે કબજો
ત્યને શોખ હતે. ઉલેમાઓ સાથે ધર્મ ચર્ચાઓ કરતે. પરંતુ ધરાવતા મુસ્લીમોની નિર્બળતાથી જ તમે એનો કબજે કર્યો
છવ્વીસ વર્ષનો એ થયો ત્યારે એની બિલકુલ ઈચ્છા ન હતી. છતાં જ્યાં બુધી યુધ્ધ ચાલુ રહેશે ત્યાં સુધી અમે તમને
છતાં એને ઈજીપ્ત માટે યુદ્ધમાં સંડોવાવું પડયું. નુર એદ એમાં પ્રવેશવા દઈશું નહિં !
દીન હવે સીરીઆને સુતાન હતા. જેરૂ સલેમના ધર્મયુદ્ધ સલાદીનના જન્મ પહેલાં ચા વીસ વર્ષ અગાઉની વાત પ્રેમી રાજવી અમારી સત્તાશીલ હરિફ હતું. એટલે ઈજીછે ત્યારે પહેલ ધર્મયુધ્ધ પિસ્તીઓને મુસ્લીમ વચ્ચે ખેલાઈ પ્ત કબજે કરી બેમાંથી એક વધુ શક્તિશાળી બને એમ બંન્ને રહ્યું હતું. મહાન સેલજુક સુલતાન મલિક શાહનું ઈસ્વીસન માંથી કોઈ ઈચ્છતું ન હતું ત્યારે ઈજીપ્ત યુવાન શિયા ખલીફ ૧૦૯૨માં અવસાન ન થયું હોત તો ખ્રિસ્તીઓને ભાગ્યે જ એલ એદીદની નામની હકુમત નીચે હતું ! એલ અદીદ ફાતીવિજય મળ્યો હોત પરંતુ ખ્રિસ્તીઓએ આકમણ કર્યું ત્યારે વંશને છેલ્લે રાજવી હતા. ફાતીમીડ વંશ છેલ્લાં બે વર્ષથી સામ્રાજ્ય નાનાં નાનાં રાજ્યોમાં વહેંચાઈ ગયું હતું અગાઉના ઇજીપ્ત પર રાજ્ય કરી રહ્યો હતે ઇસ્વીસન ૧૧૬૩ના સપ્ટેમામલુક ગુલામ રાજ્ય પચાવી પડ્યા હતા એમાંનો એક અરમાં અમારીકે ઇજીપ્ત પર આક્રમણ કર્યું” નુર સેદ દીને ઝંગી મેસુલને રાજવી હતો એણે જ સલાદીનના કુટુંબને શિકૂહને સૈન્ય લઈ ઈજીપ્ત પર ચઢી જવા આદેશ આપે. આગળ આવવા તક આપી.
સલાદીને દ્ધા તરીકે નામના પ્રાપ્ત કરી હતી. એટલે તેને
Jain Education Interational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
