________________
૪૦૦
રશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા-ભાગ-૨ પદે સ્થાપી, યુધિષ્ઠરને ઇન્દ્રપ્રસ્થમાં જુદું રાજ્ય સ્થાપવા પર રખું જરાસંધના વિનાશ પછી મગધનું રાજ્ય એના પુત્ર વાનગી મેળવી. ઈન્દ્રપ્રસ્થને સર્વોત્તમ બનાવવા પાંડવોને સંપૂર્ણ સહદેવને સંપ્યું ને કૌરના વિનાશ પછી હસ્તિનાપુરનું સહકાર આપ્યો ને છેવટે અખંડ ભારતના ધર્મરાજ્યની સ્થાપ- રાજ્ય એમણે પાંડવોને પ્યું છે. શ્રીકૃષ્ણ તો માત્ર પરિશ્રય નાથે યુધિષ્ઠિર પાસે રાજસૂય યજ્ઞ કરાવ્યું.
ઉઠવ્યા છે. પરંતુ એ કૃત્યથી તેમણે એક પણ લાભ ઉઠાવ્યો
નથી. આથી સ્વાથી જગતથી એ કંટલા પર હતા એ સ્પષ્ટ રાજસૂય યજ્ઞ નિમિત્તે શ્રીકૃષ્ણના માર્ગ દર્શન નીચે થાય છે. ભારતની વિજય યાત્રા આરંભી, પહેલે જ પગલે શ્રીકૃષ્ણ ભીમ અર્જુનને સાથે લઈ સગધ સમ્રાટ જરાસંધને મકલયુદ્ધનું કેટલીક વાર શ્રી કૃષ્ણને ધર્માત્માઓને સંહાર કરવાનો આહવાન આપ્યું એ ભયંકર યુદ્ધમાં ભીમ દ્વારા સમ્રાટ પણ પ્રસંગ આવ્યા છે પરંતુ એ ધર્માત્માઓએ જા બૂજીને જરાસંધને કાંટો પોતાના માર્ગમાંથી દૂર કર્યો. જરાસંધ પુત્ર અસત્યને પક્ષ કર્યો હતો. પોતે ખોટે પક્ષે હતાં છતાં એ સહદેવને મિત્ર બનાવી સિંહાસન સયું. જરાસંધ બંદીવાન ધૉત્માઓએ હંમેશા સત્યને જ વિજય ઇ છે. જીવનમાં બનાવેલા સર્વ રાજાઓને મુક્ત કરી મિત્ર બનાવ્યા. ચારેય જ્યારે કપરી પરિસ્થિતિ ઊભી થાય ને એ પરિસ્થિતિમાંથી પાંડવ ભાઈઓને જુદા જુદા ચાર દિશાએ એકલી ભારત વિજય પસંદગી કરવાની હોય ત્યારે સાધુપુરુષ એ અનિસ્ટ હોય સિદ્ધ કરી ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરને સમગ્ર ભારતના ચક્રવતિ- તે કાર્ય કરવાનું પસંદ કરે છે આ પ્રમાણે ભીષ્મ, દ્રોણને પદે સ્થાપવ્યા સર્વ રાજાઓને રાજયૂય યજ્ઞમાં આમંત્રણ કર્ણને સંહાર કરવાની અનુજ્ઞા આપતાં શ્રીકૃષ્ણને પણ આવીજ આપ્યું.
કપરી પસંદગી કરવી પડેલી. પરંતુ પાંડ સત્યને ધર્મ માટે
લડતા હતા. માટે એમને વિજય મળવો જ જોઈએ. પરમ ચકવતી યુધિષ્ઠિરના રાજસૂય યજ્ઞમાં કુરુશ્રેષ્ઠ ભીષ્મ- સગુણી ભીષ્મ પિતામહ, ગુરૂવર્ય દ્રોણાચાર્યું કે દાનવીર પિતામહે શ્રીકૃષ્ણને ભારતના શ્રેષ્ઠ પુરૂષ તરીકે સ્વીકારી તેમનું કશું જ્યાં સુધી હયાત હોય ત્યાં સુધી પાંડવોનો વિજય પૂજન કરી અધ્યક્ષપદે સ્થાપવા સૂચના કરી. શ્રીકૃષ્ણ રાજા અશકય જ હતું, પરંતુ શ્રીકૃષ્ણ વીરતાથી, પિતાનો વિચાર નહોતા છતાં સર્વ રાજવીઓએ એમનું શ્રેષ્ઠત્વ સ્વીકાર્યું ને કર્યા વિનાં સાહસ ખેડી એ બધું જ કલંક પિતાને માથે એમના પૂજનમાં સંમતિ આપી.
ઉપાડી લીધું : ઓછું અનિષ્ટ પસંદ કર્યું પાંડવોનું સત્ય
માથું જાય તે કરતાં ભીમ દ્રોણ અને કર્ણનું બલિદાન દેવાય યાદવ અષણ શુરનાં બીજાં પુત્રી સુતરાવાનાં લગ્ન એ જ તેમને વધારે યોગ્ય લાગ્યું. શ્રીકૃષ્ણ જાતે સ્વાર્થથી ચેરીરાજ દામોષ સાથે થયાં હતાં. એમને પુત્ર શિશુપાલ બીલકુલ પર હતા, અન્ય મનુષ્ય કરતાં તદ્દન જુદી ને ઉચ્ચ આમ શ્રીકૃષ્ણનો ફેઈને દીકરો ભાઈ થાય. પરંતુ એ માથાને કક્ષાએ વિહરતા. એટલે એ દૃષ્ટિએ પણ આ રોષ તેમના પર કરેલ ને મહત્વાકાંક્ષી હતો. તેથી મગધ સમ્રાટ જરાસંધની ન ઢાળી શકાય. પ્રભુની ઈચછા બર આવા કેવળ નિમિત્ત કપા ઝંખતે મગધરાજની ચેજના મુજબ વિદર્ભ નરેશ રૂપ જ શ્રીકૃષ્ણ આ સૃષ્ટિમાં પ્રગટ થયા હતા. અને પ્રભુની ભીત્મકની પુત્રી રુકિમણુને વરવામાં તે નિષ્ફળ ગયા. પછી ઇરછાનું તેમની દ્વારા પાલન થયું હતું. શ્રીકૃષ્ણ મુક્તાત્મા જરાસંઘને વધ થશે. તેથી તે પાંડવે પર ખૂબ જ અકળાયા હતા ને મુતાત્મા પોતે જ પિતાનાં કાર્યોનો અર્થ કળી શકે હતું. તેણે શ્રીકૃષ્ણના પૂજનને વિરોધ કર્યો. છેવટે શ્રીકૃષ્ણ ગીતાના બીજા અધ્યાયના બીજા લેકમાં કહ્યું છે. જ્ઞાની પિતાની સ્વપ્ન સિદ્ધિ માટે એનો શિરછેદ કર્યો.
મનુષ્ય સ્નેહીના જીવન કે અનસાન માટે બીલકુલ શાક
કરતા નથી. આમ શ્રીકૃષ્ણ અખંડ ભારતની રચના કરવાનું કાર્ય પૂરું પાડયું. પછી એ અખંડ ભારતમાં ધર્મરાજ્યની સ્થાપના શ્રી કૃષ્ણ રાજા નહોતા છતાં લોકતંત્રીના એક અષણી કરવા શેષજીવન વિતાવ્યું. આ લક્ષ્ય પાર પાડવા કદાચ સ- તરીકે એમણે રાજાનાં તમામ કર્તવ્ય બજાવ્યાં છે. હજાર હાથ ગુણી મનુષ્ય તરફ શ્રીકૃષ્ણ કઠેર ભાસ્યા હશે પરંતુ પાપી- પામેલ બાણાસૂર, કટુષ દેશને રાજા પૌતૃક તથા શાલવ જેવા એનો તો તેમણે હંમેશાં સંહાર જ કર્યો છે. દુનિયામાં સદ્- અભિમાની રાજવીઓને શિકસ્ત આપી છે. કુરુક્ષેત્રને દારુણ ણી પુરને દુઃખ સહન કરવો પડે છે. દુષ્ટો સઘળે દંડાય છે સંગ્રામ ન થાય તે હેતુથી પાંડવોના વિકાર તરીકે હસ્તિના જ શ્રી કૃષ્ણ પિતાનું લક્ષ્યાંક સિદ્ધ કરવા સામ દામ ભેદ દંડ પુરની રાજસભામાં જઈ એલ પી તરીકે કર્તવ્ય બજવ્યું છે. એ ચારેયનીતિ અખત્યાર કરી છે પરંતુ એ દ્વારા એમણે પ્રત્યેક વિચાર વિનિમયમાં તર્કશાસ્ત્રીનું ખમીર બતાવ્યું છે. કદીયે સ્વાર્થ સાધ્યું નથી. ગીતાના ચોથા અધ્યાયના આઠમાં યાત્રી, પયગંબર ને દેવી અવતાર તરીકે પોતાનું ધર્મ કલેકમાં કહ્યું છે એ કાર્યો સાધુપુરુષેનું રક્ષણ કરવા અને સંસ્થાપનાનું કાર્ય પાર પાડ્યું છે ને એમ કરતાં સત્ય, દોને વિનાશ કરવા માટે જાયેલાં. એટલે કંસ જરાસંઘ, વિશ્વવ્યાપી સ્નેહ, વીરતા, ઉદારતા, આત્મત્યાગ, તટસ્થતા, દુર્યોધન અને બીજા દુષ્ટ કૃત્ય કરતા તેથી જ શ્રી કૃષ્ણ તેમને જ્ઞાન, ને દીર્ધ દૃષ્ટિ જેવા અલૌકિક ગુણનું પ્રદર્શન કરાવી વિરોધ કર્યો. બાકી કંસના વિનાશ પછી એનું રાજ્ય ઉગ્રસેનને પિતાનું પૂર્ણ પુરુષોત્તમનું બિરૂદ સાર્થક કર્યું છે.
માથાને કાર પર હતા. આ
એ વિહરત
બેં
કના મગધરાજની જ મગધ સમ્રાટ
વરવા માં એજબ વિભાજધની
ધ થશે.
ના સ્વાર્થ સ
કાર્યો સાધુવે કંસ જરા,
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
