________________
૨૩૦
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતાભાગ-૨
એ જમાનામાં રોમન અને ઈરાની સામ્રાજ્યને સેના જલાલી આથમી ગઈ હતી. આરબેએ તેને છેલ્લો ફટકો માર્યો રૂપાનાં આભૂષણોની, રેશમી કાપડની, જાનાની રત્નની, અને મલાયાની પ્રજાને મુસ્લિમ બનાવી દીધી. કપૂરની, સુખડની અને મોજશોખની બીજી વસ્તુઓ ની જરૂર
શ્રીવિજયના પતન પછી મલાયામાં મલાકકા નામના પ્રદેહતી. આથી અગ્નિ એશિયામાં સ્થાપેલાં હિંદુ સામ્રાજ્ય દ્વારા ભારતીય વેપારીઓ અને વહાણવટીઓ ઇરાન સાથે તથા
શમાં શ્રીવિજયના રાજકુટુંબમાંથી એક રાજકુમારે ઈ. સ. ઈરાની અખાત અને રતા સમુદ્રમાં થઈને જમીન માગે યુરો
૧૪૦૩માં પોતાનું રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું. તે જાવાની એક રાજપને પણ આ કિંમતી માલ પહોંચાડતા હતા. સઢવાળાં વહાણે
કુમારને પર હતે (જાવાનું મુળ સંસ્કૃત નામ યવદ્વિપ તુ પ્રમાણે વાતા વ્યાપારી વાયુઓ પ્રમાણે જ હંકારી શકે.
છે તેમાંથી અપભ્રંશ જાવા નામ થયું છે, તે પરમેશ્વરને ઇલએ જોતાં તેમને દિશાશેધ (નેવિગેશન) હવામાન વિજ્ઞાન અને
કાબ ધારણ કરીને ગાદીએ આવ્યું અને સિંગાપુર પણ જીતી ભગળ વિશે પણ બહુ સારું જ્ઞાન હતુ.
લીધું. મલાયા અને સુમાત્રની વચ્ચે આવેલી મલાકકાની સામુદ્ર
ધુની ૫ર એટલે કે વ્યાપારના ધારી સમુદ્રમાર્ગ પર મલાકકાનગર મલાયામાં જે પહેલું રાજ્ય સ્થપાયું તે સ્થાપનારાઓ આવેલું હોવાથી શ્રીવિજયની દલાઈ સત્તાને અને સમુદ્રપારને શૈવ સંપ્રદાયના હિંદુ હતા. પણ પછી બૌદ્ધ સંપ્રદાયનો
વેપારનો વારસે મેળવવાની આ છેલ્લા હિન્દુ રાજ્યને આશા પ્રભાવ વધ્યું. ઈસ્વીસનની ચોથી સદીના બૌદ્ધ શિલાલેખ હતી. પરંતુ ઉત્તરમાંથી શ્યામની થાઈ સત્તા અને દક્ષિણમાંથી તથા ભગવાન બુદ્ધની કાંસાની તથા પથ્થરની મૂર્તિઓ મલા
સુમાત્રની મુસ્લિમ સત્તા મલાકકા પર દબાણ કરતી હતી. યામાં મળી આવેલ છે. શૈવરાજ્યનો ઉલ્લેખ નોમ (એટલે
આથી પરમેશ્વર છેવટે વૃદ્ધાવસ્થામાં સુમાત્રની એક મુસ્લિમ પર્વત) તરીકે થયો છે. ચીનાઓએ તેને કૌનાન તરીકે ઓળ. રાજકન્યાને પરણ્યો અને મુસ્લિમ ધર્મને સ્વીકાર કર્યો. તેણે ખાવેલ છે. તેના પછી સાતમી સદીમાં શ્રી વિજય નામનું
મેગત ઈસ્કંદર શાહનું નામ ધારણ કર્યું મહાપ્રતાપી અને સમૃદ્ધ બૌદ્ધ સામ્રાજ્ય સ્થપાયું અને તેને સૂર્ય ૭૦૦ વર્ષ સુધી તપ રહ્યો ! તેની રાજધાની સામે કાંઠે
ઈસ્કંદર શાહના અવસાન પછી તેના વારસે હિંદુ નામ, સુમાત્રામાં પાલમબંગમાં હતી. આમ મલાયા અને સુમાત્રા
હિંદુ ઈલકાબ અને હિંદુ રાજવ્યવસ્થા અપનાવી લીધાં. તેણે વચ્ચેની મલક્કામી સામુદ્રધુની રૂપી ધેરી જળમાર્ગ તેના
શાહને બદલે મહારાજાને ઇલકાબ ધારણ કર્યો. પરંતુ આરબ હાથમાં હતો આ જળમાર્ગ પશ્ચિમ બંગાળના ઉપસાગર
આક્રમણને જુવાળ ઓસરી ગયા પછી પણ મુસ્લિમ થઈ ગયેલા સહિત હિંદી મહાસાગરને અને પૂર્વમાં દક્ષિણ ચિનાઈ સમુદ્ર
હિંદુઓ હવે હિંદુઓ પ્રત્યે અસહિષ્ણુ હતાં. આથી કેટલાક સહિત પ્રશાન્ત મહાસાગરને જોડતો હોવાથી આજની જેમ
તામિલ (ભારતીય) મુસ્લિમ વેપારીઓએ મલાકકા જીતી લીધું. ત્યારે પણ તેનું મહત્વ ઘણું હતું. આમ શ્રીવિજયનું સામ્રાજ્ય
મહા રાજાની હત્યા કરી અને તેના ભાઈને મુસ્લિમ બનાવી, અગ્નિ એશિયાના વિશાળ પ્રદેશ ઉપરાંત વિશાળ સમુદ્રો પર
સુલતાન મુઝફર શાહનું નામ આપી ગાદીએ બેસાડ્યો તેની મા પણ પોતાના નૌકાદળના બળે રાજ કરતું હતું.
પણ તામિળ હતી. હવે મેલ કાના આ નવા સુલતાને સમગ્ર
મલાયા પર પિતાની આણ ફેલાવી અને શ્યામનાં થાઈ આક્રશ્રીવિજયના હરીફ પણ હતા તેમાં દક્ષિણ ભારતના ચેલા. મને મારી હટાવ્યા. વંશી રાજાઓનો તથા જાવાને હિંદુ રાજયનો સમાવેશ થતો મલાકકાનું માસ્લમ રાજ્ય પ્રતાપી નવડયું. તેણે સામુદહતો. આ સ્પર્ધા યુદ્ધોમાં પણ પરિણમતી ઈ. સ. ૧૦૨૫માં
ધુનીના એક કાંઠે મલાયા અને બીજે કાંઠે સુમાત્ર જીતી લીધાં. ચેલા રાજાએ શ્રીવિજય સામ્રાજ્ય પર બહુ મોટી ચડાઈ કરી છે
મલાકકાને સુરક્ષિત અને સગવડવાળું બારું હતું. અને વળી અને તેના ઘણુ પ્રદેશે જીતી લીધા. પાટનગર : લમબ ગનું તે હિન્દી મડાસાગર અને ચિનાઈ સમુદ્રને જોડતા જલમાર્ગ પણ પતન થયું. આ પરાક્રમ કરનાર રાજાનું નામ રાજેન્દ્ર પર હોવાથી ભારતી. આરબ ચીન અને મલય વહાણેની કેલા દેવ (પહેલે) હતું તેમ છતાં સમુદ્ર પર શ્રી વિજય બળ
* પ્રવૃત્તિથી ધમધમતું થયું. આ ચારે પ્રજાઓના વહાણવટા વાન હોવાથી અને દક્ષિણ ભારતથી મલાયા સુમાત્રા દૂર પહ- માટે અહી અલગ અલગ બારાં હતાં. મુસ્લિમ થઈ ગયેલા વાથી ચાલારાજા શ્રીવિય પર પિતાના વિજયને સંગઠિત
હિન્દુ વેપારીઓએ અને વહાણવટીઓએ મલાક્કા બંદરને કરી શક્યા નહિ. તેમ છતાં શ્રી વિજયને સૂર્ય હવે મધ્યાહન
એટલું બધું સમૃદ્ધ બનાવ્યું કે જ્યારે પોર્ટુગીઝો અહી ઓળંગી ગયો હતે. તેના સામ્રાજ્યમાં ભંગાણ પડવા લાગ્યું.
આવ્યા ત્યારે તેઓ ચકિત થઈ ગયા દુરાંત બાર્બોસા નામના બળવા થવા લાગ્યા. શ્રી વિજયના રાજાઓની આણ સંકેચાતી
એક પોર્ટુગીઝ વહાવટીએ લખ્યું છે કે “આખી દુનિયામાં થઈ. ૧૩મી સદીમાં સુમાત્રામાં જબી રાજ્ય બળવો કર્યો.
અહીં સૌથી વધુ સમૃદ્ધ બંદર છે, વધુમાં વધુ વેપારીઓ છે ૧૪મી સદીમાં જાવાન હિંદુ રાયે આક્રમણ કર્યું. ઉત્તરે
અને પુષ્કળ વહાણે અહીં આવે છે અને જાય છે. શ્યામમાંથી થાઈલેકેએ આક્રમણ કર્યું જ્યારે આરબ અહીં ચડાઈ લાવ્યા ત્યારે શ્રીવિજયનું સામ્રાજ્ય હવે સામ્રાજ્ય રહ્યું. ઈ. સ. ૧૫૦૯માં પોર્ટુગીઝ આવ્યા, પણ મલાક્કા ના ન હતું. તે જર્જરિત રાજ્ય બની ગયું હતું. તેની જાહો- નૌકાદળે તેમનાં વહાણને હાંકી કાઢયાં. છેવટે ૧૫૧૧માં નામ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
