________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. १८ नगतिराजकथा
मुखवस्त्रिका रजोहरणादिरूपं साधुवेषं परिधाय प्रत्येकबुद्धो द्विमुखमुनि म्याम पतिवद्धविहारेण विहरन् वीतरागधर्म प्रचारयन्नन्ते सिद्धिगति प्राप्तवान् ।
उक्तं चवीक्ष्यातं पौरजनैः सुरेशं, धनं च लुप्तं पतितं परेऽति । भूति त्वभूति द्विमुखो निरीक्ष्य, बुद्धः प्रपेदे जिनराजनधर्मम् ।। इति ॥
॥ द्वितीयप्रत्येक बुद्धकथा ।।
अथ नगगतिराजकथा आसीदत्र भरतक्षेत्र गान्धारदेशे पुष्डवर्धनं नगरम् । तत्रासीत् सिंहस्थो नाम राजा। एकदा तस्मै राज्ञे उत्तरापथात् कोऽपि शोभनौ द्वौ तुरगौ माभृतीकृतवान् । तयोः परीक्षार्थमेकोपरि राजा स्त्रयमारूढोऽपरोपरि अन्यो जनोऽधिग्यभाव की जागृति होजाने से अपने ही हाथो द्वारा केशों का लुचन कर डाला तथा देवों द्वारा दी गई सदोरकमुखवस्त्रिका रजोहरण आदि रूप साधुका वेष धारण कर प्रत्येक बुद्ध बने हुए द्विमुख मुनिराजने अप्रतिबद्ध विहार करते हुए वीतराग धर्म का प्रचार किया। बाद में अन्त में सिद्धिगति की प्राप्ति की। कहा भी है-- "वीक्ष्यातं पौरजनैः सुरेशंः, ध्वजं च लुप्तं पतितं परेऽह्नि । भूत त्वभूति दिमुखो निरीक्ष्य, बुद्धः प्रपेदे जिनराजधर्मम्" ॥१॥ नगगति राजाकी कथा इस प्रकार है
भरतक्षेत्र के गान्धार देश में एक पुंडूवर्धन नामका नगर था। वहां सिंहरथ नाम के राजा का राज्य था। एक समय की बात हैं कि उस राजा को उत्तरापथ (उत्तर भारत) से किसी व्यक्तिने दो सुन्दर घोडे भेटरूप में प्रदान किये। उनकी परीक्षा करने के लिये एक घोडे કેશનું લોચન કરીને તથા દે તરફથી આપવામાં આવેલી સરકમુખવસ્ત્રિકા અને રજોહરણું આદિરૂપ સાધુનો વેશ ધારણ કરીને પ્રત્યેક બુધ બનેલા દ્વિમુખ મુનિરાજે અપ્રતિબદ્ધ વિહાર કરતાં કરતાં વીતરાગ ધર્મને પ્રચાર કર્યો અને અંતકાળે સિદ્ધિआतिन पाभ्या. हुप छ"कीक्ष्याहतं पौरजनैः सुरेशः, ध्वजं च लुप्तं पतितं परेऽदि ।
भूतिं त्वभूतिं द्विमुखो निरीक्ष्य, बुद्धः प्रपेदे जीनराजधर्मम्" ॥१॥ નાગતિ રાજાની કથા આ પ્રકારની છે—
ભરતક્ષેત્રના ગાંધાર દેશમાં એક પંડ્રવર્ધન નામનું નગર હતું. ત્યાં સિંહસ્થ નામના રાજા • રાજ્ય કરતા હતા. એક સમયની વાત છે કે, તે રાજાને ઉત્તરભાર તથી. કોઈ એક વ્યક્તિએ બે સુંદર એવા ઘોડા ભેટ તરીકે આપ્યા. તે ઘોડાઓની
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
