________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. २२ नेमिनाथचरितनिरूपणम्
७३९
सा तथा, शोभननेत्रवतीत्यर्थः, तथा - सर्वलक्षणसम्पन्ना तथा - विद्युत् सौदामिनीप्रभा - विशेषेण द्योतते प्रकाशते इति विद्युत् = विशेषेण प्रकाशमानेत्यर्थः, सा चासौ सौदामिनी = विद्युल्लताः तस्याः प्रभा = कान्तिरिव प्रभा यस्याः सा तथा विद्युत्प्रभावद्रूपलावण्य संपन्नाचासीत् । 'अथ' शब्दो वाक्योपन्यासार्थकः ॥७॥
haat यथाऽरिष्टनेम्यर्थे राजीमतीमयाचत, तथोच्यते
यथान्यदा भगवान रिष्टनेमिः क्रीडन् कृष्णस्य शस्त्रशालां गतः । तत्र कृष्णस्य शार्ङ्ग धनुर्गृह्णन्तं भगवन्तं प्रति शस्त्रशालारक्षक: मवक्ति - महाभाग ! कमठपृष्ठकठोरमिदं धनुरधिज्यं कर्त्तुं विष्णुं विना न कोऽपि समर्थः । अतोऽस्य धनुषोऽधिज्यीकरणाग्रहं विमुञ्च । नास्ति तव शक्तिरस्य धनुषः प्रत्यश्चामुन्न (चारु पेहिणी - चार प्रेक्षिणी) सुन्दर नेत्रवाली थी (सव्व लक्खणसंपन्ना सर्वलक्षणसंपन्ना) स्त्रियों के समस्त उचित लक्षणों से युक्त थी एवं (विज्जसोया मणिप्पा - विद्युत् - सौदामिनीप्रभा) विशेष रूप से चमकने वाली बिजली के समान प्रभावाली थी ॥७॥
केशवने अरिष्टनेमि के लिये राजीमती की याचना जिसरूप से की थी वह वहां कथारूप से कही जाती है
एक दिन की बात है भगवान् अरिष्टनेमि क्रीडा करते हुए कृष्ण की शस्त्रशाला में जा पहुँचे। वहां उन्होंने कृष्ण के शार्ङ्ग धनुष को ज्यों ही अपने हाथ से उठाया कि इतने में उस शस्त्रशाला के रक्षक ने उनसे कहा महाभाग ! इस धनुष को जो कि कमठ-कच्छप की पृष्ठ की अस्थि (हड्डि) के समान कठोर है कृष्ण के सिवाय और कोई नहीं चढ़ा सकता है। अतः आप इसको चढाने का आग्रह न करें। क्यों कि चारु पेक्षिणी सुंदर नेत्रवाणी हुती, सन्चलक खण संपन्ना - सर्वलक्षणसंपन्ना स्त्रियोना सघृणा उत्तम सक्षोथी युक्त हती. मने विज्जुसोयामणिष्पभा - विद्युत् सौदामिनी ત્રા વિશેષ રૂપથી ચમકવાવાળી વિજળીની માફ્ક સમાન પ્રભાવાળી હતી. મછા કેશવે અરિષ્ટનેમિના માટે રાષ્ટ્રમતિની યાચના જે રૂપથી કરેલ હતી તે અહીંયા કથરૂપે કહેવામાં આવે છે
એક દિવસની વાત છે કે, ભગવાન અષ્ટિનેમી રમતાં રમતાં કૃષ્ણની શસ્ર શાળામાં જઇ પહોંચ્યા. ત્યાં તેમણે કૃષ્ણનાં શા ધનુષ્યને પોતાના હાથથી જ્યારે ઉઠાવ્યું ત્યારે એ સમયે શસ્ત્રશાળાના રક્ષકે એમને કહ્યું-મહાભાગ ! આ ધનુષ્ય કે જે કાચબાની પીઠના અસ્થિના જેવુ કઠોર છે જેને કૃષ્ણના સિવાય કોઈ ચડાવી શકતુ નથી. આથી આપ એને ચઢાવવાના આગ્રહ ન કર, કેમકે, આપનામાં એટલી શકિત
उत्तराध्ययन सूत्र : 3
