Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 935

प्रियदर्शिनी टीका अ. २३ श्रीपार्श्वनाथचरितनिरूपणम
९२३
(३) पुन न्यमकारेणापि कषायाणां चहारो भेदाः । तद् यथा-आत्म पतिष्ठितः- स्वनिमित्तम् ) १, परमतिष्ठितः-(परनिमित्तम् ) २, तदुभयप्रतिष्ठितः(स्वपरनिमित्तम्) ३, अप्रतिष्ठितः-(निरर्थकम् ) ४। तत्रात्मप्रतिष्ठितादिभेदाच. तुर्विधस्य क्रोधस्य पूर्वोक्तरीत्या पञ्चविंशत्यागुणितेन शतं भेदा भवन्ति । एवमेव मानादीनां त्रयाणामपि । सर्वसंकलनया चत्वारिशतानि भेदाः कपायाणां भवन्ति ।
[४) पुनरन्यप्रकारेण कषायाणां चत्वारो भेदाः तद् यथा क्षेत्रम्, वातु, शरीरम्, उपधिश्च । तत्र क्षेत्रादिभेदाच्चतुविधस्य क्रोधस्य पूर्ववत् शतं भेदाः। एवं मानादीनामपि । सर्वसकलन या चत्वारि शतानि भेदा भवन्ति । इत्थं षोडश शतानि भेदा भवन्ति ।
(५) कार्ये कारणोपचारात् कषायाणां षड्भेदा अन्येऽपि भवन्ति । तद्
(३) तीसरे प्रकार से भी क्रोधादिक कषायों के चार भेद इस तरह से होते हैं--(१) आत्मप्रतिष्ठित (स्वनिमित्त) २ परप्रतिष्ठित (पर निमित्त) तदुभय प्रतिष्ठित (सपा निमित्त) ४ अप्रतिष्ठित (निरर्थक) इस चार प्रकार के क्रोधका पूर्वोक्त पच्चीस के साथ गुणा करने से क्रोध सौ १०० प्रकार का हो जाता है। इसी तरह मानादिकों के भी भेद जानना चाहिये।
. (४) चौथा प्रकार यह है-क्षेत्र, वास्तु, शरीर, उपधि ! क्षेत्रादिक के भेद से चार प्रकार के क्रोध का पूर्वोक्त पच्चीस के साथ गुणा करने पर क्रोध के सौ १०० भेद जानने चाहिये । इसी तरह मानादिक कषायों के भी। इस प्रकार इस चारों प्रकारों के चारसौ चारसौ ४००-४०० भेदों को जोड देने पर कषायों के सोलसौ १६०० भेद हो जाते हैं।
(५) कार्य में कारण के उपचार से कषायों के छह भेद और भी
(3) aln t२थी पy still पायाना या२ २६ मा शत थाय छे.૧ આત્મપ્રતિષ્ઠિત ૨ પરપ્રતિષ્ઠિત ૩ તદુભયપ્રાંતષ્ઠિત, ૪ અપ્રતિષ્ઠિત, આ ચાર પ્રકારના ક્રોધને પૂર્વોકત પચીસની સાથે ગુણાકાર કરવાથી ધ ૧૦૦ પ્રકારના થઈ જાય છે. આજ પ્રમાણે માનાદિકના ભેદને પણ જાણવા જોઈએ.
(४) याथा ॥२ मा प्रमाणे -क्षेत्र, पास्तु, शरी२, ५धि क्षेत्राहिना थी ચાર પ્રકારના ક્રોધના આગલા પચીસની સાથે ગુણાકાર કરવાથી ક્રોધના સો ભેદ જાણવા જોઈએ. આવી રીતે માનાદિક કષાયને પણ જાણવા જોઈએ. આ પ્રમાણે એ ચારે પ્રકારના ચાર ભેદને જોડી દેવાથી કષાયન ૧૬૦૦ સોળસો ભેદ થઈ જાય છે.
(૫) કર્યામાં કારણના ઉપચારથી કપાના બીજા પણ છ ભેદ થાય છે. તે
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૩