Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book text
Previous | Next

Page 825
________________

प्रियदर्शिनी टीका अ. २२ नेमिनाथचरितनिरूपणम् निवर्तयितुम् । हस्तिपकः प्राह-यदि राज्ये मद्य चायं दद्यात् भवान् तदाऽt हस्तिनं प्रतिनिवर्तयामि । राज्ञा चाभयं दत्तम् । ततो हस्तिपकोऽङ्कुशेन शनैः शनैर्हस्तिनं निवर्तितवान् । तदनु हस्ति मार्गे संस्थितः। एवं राजीमत्यपि समुत्पन्नविश्रोतसिकं रथनेमिम् अहितप्रतिनिवर्तकतयाऽङ्कुशतुल्येन स्त्रवचनेन असंयमगर्तपतनात्पति निवर्तितवती । ततः स चारित्ररूपधर्ममार्गे संस्थितः ॥४७॥
ततो रथनेमियत्कृतवांस्तदुच्यतेमूलम्--मणगुंत्तो वयंगुत्तो, काय[त्तो जिइंदिओ।
सामणं निचलं फासे, जावंजीवं दढव्वओ ॥४८॥ छाया--मनोगुप्तो वचोगुप्तः, कायगुप्तो जितेन्द्रियः ।
श्रामण्यं निश्चलमस्पाक्षीत, यावज्जीवं दृढव्रतः ॥४८॥ टीका-'मणगुत्तो' इत्यादि--
मनोगुप्तः-मनसा गुप्तः, वचोगुप्तः वचसा गुप्तः, कायगुप्तः-कायेन गुप्तः-गुप्तके समान दुष्पाप हाथी को क्यों मरवा रहे हो । नगरजनों की इस बात से राजाने महावत से कहा-हाथी को वापिस लौटा लो। महावत ने तब राजा से कहा कि यदि आप रानी तथा मेरे लिये जो अभय देखें तो मैं हाथी को लौटा लेता है। राजाने उसको तथा रानी को अभय दे दिया। तब महावतने अंकुश से धीरे २ हाथी को लौटा लिया। इस तरह हाथी अपने मार्ग पर आ गया। इसी तरह राजीमतीने भी चारित्र से पतित होने की भावनाबाले रथनेमि को अहितकारक मार्ग से धीरे २ अपने वचनरूपी अंकुश से लौटाकर उनको चारित्ररूप धर्म मार्ग पर लगा दिया ॥१७॥
इसके बाद रथनेमिने क्या किया सो कहते हैं-'मणगुतो' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(मणगुत्तो वयगुत्तो कायगुत्तो-मनोगुप्तः वचोगुप्तः જેવા ન મળી શકે તેવા હાથીને શા માટે મનાવી રહ્યા છે? નગરજનોની વાત સાંભળીને રાજાએ મહાવતને કહ્યું કે, હાથીને પાછા ફેરવી લે. રાજાના આ પ્રકારનાં વચન સાંભળીને મહાવતે કહ્યું કે, જો આપ રાણીને અને મને અભય વચન આપો તે હું હાથીને પાછા ફેરવી લઉં રાજાએ અભયનું વચન આપ્યું. એટલે મહાવતે ધીરે ધીરે અંકુશથી હાથીને પાછા ફેરવી લીધે. આથી હાથી ઠીક માર્ગ ઉપર આવી ગયે. આવી રીતે રાજીમતિએ ચારિત્રથી પતિત થવાની ભાવનાવાળા રથનેમિને અહિતકારક માર્ગથી ધીરે ધીરે પિતાના વચનરૂપી અંકુશથી ફેરવીને તેને ચારિત્રરૂપ ધર્મ માગ ઉપર લગાવી દીધું. જલા
मा पछी २थनेभिगे शु यु ते ४ छ -"मणगुत्तो" त्या ! मन्वया --मणगुनो वयगुत्तो कायगुत्तो-मनोगुप्तः वचोगुप्तः कायगुप्तः
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3

Loading...

Page Navigation
1 ... 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051