Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 503

:09
प्रियदिशनी टीका अ. १९ मृ पुत्रचरितवर्णनम् छाया--समता सर्वभूतेषु, शत्रुमित्रेषु वा जगति ।
प्राणातिपातविरतिः, यावजीवं दुष्करम् ॥२५।। टीका-'समया' इत्यादि।
भिक्षुणा जगति-संसारे सर्वभूतेषु एकेन्द्रियादिसर्वप्राणिषु, वा-पुनः शत्रुमित्रेषु अपकार्युपकारिषु च समता रागद्वेषाविधानतस्तुल्यता कर्तव्या। अनेन सामायिकमुक्तम् । तथा प्राणातिपातविरतिः प्रथममहाव्रतरूपा च कर्तव्या। एतत्सर्व यावजी दुष्करम् । अनेन प्रथममहाव्रतस्य दुष्करत्वं मूचितम् ॥२५॥
'समया' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(भिक्खुणा-भिक्षुणा) भिक्षु का कर्तव्य है कि वह (जगे -जगति) जबतक इस संसार में विचरण करता है अर्थात्-भिक्षु पर्याय में रहता है तबतक उसको (सब्वभूएसु सत्तुमिरोसु य-सर्वभूतेषु शत्रुमित्रेषु च) एकेंद्रियादिक समस्त जीवों पर तथा शत्रुमित्र पर समता भाव रखना पड़ता है-रागद्वेष नहीं करना पड़ता है, तथा उसको पाणाइवायविरई-प्राणातिपातविरतिः) प्रथम महाव्रतरूप जो प्राणातिपात विरमण है उसका पूरा पालन करना पड़ता है। (जावजीवाइ दुक्करयावजीवं दुष्करम्) यह सब तुमसे जाव जीव दुष्कर है।
भावार्थ-आगे चलकर मातापिता ने भृगापुत्र को यह भी समझाया कि देखो श्रामण्य-चारित्रकी शोभा समस्त संसारी जीवों पर चाहे वे अपने शत्रु हों चाहे मित्र हो समता भाव रखने से ही है तथा प्राणाति
"समया" त्याह!
मन्क्या-qणी भिक्खुणा-भिक्षुणा भिक्षुनु तव्य छ , ते जगे-जगति જ્યાં સુધી આ સંસારમાં વિચરણ કરે છે, અર્થાત ભિક્ષુ પર્યાયમાં રહે છે ત્યાં सुधी तेणे सयभूएसु सतुमित्तेसु य-सर्वभूतेषु शत्रुमित्रेषु च मेन्द्रिय मा ! ઉપર તેમજ સઘળા જીવે ઉપર તથા શત્રુ મિત્ર ઉપર સમતા ભાવ રાખવો પડે છે रागद्वेष न शमन त त पाणाइवायविरई-प्राणातिपातविरतिः પ્રથમ મહાવ્રતરૂપ જે પ્રાણુતિપાત વિરમણ છે તેનું પુરેપુરું પાલન કરવું પડે छ. जावज्जीवाइ दुक्करं-यावज्जीवं दुष्करम् मे सघणु तमाथी मानलर પાલન કરવું ઘણું જ દુષ્કર છે.
ભાવાર્થ–આગળ ચાલીને માતા પિતાએ મૃગાપુત્રને એ પણ સમજાવ્યું કે, જે શાણ્ય-ચારિત્રની શોભા તે સઘળા સંસારી જી ઉપર ચાહે તે તે શત્રુ હોય કે મિત્ર હોય એ દરેકના ઉપર સમતાભાવ રાખવામાં જ વળી પ્રાણાતિપાત
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3