Book Title: Prashna Vyakaran Sutram Part 2
Author(s): Gyanvimalsuri, Mafatlal Zaverchand Pt
Publisher: Muktivimal Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600391/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. zrI muktivimalajI jaina granthamAlA granthAGka - 9 jagatpUjya kriyoddhAraka sUripurandara zrImad jJAnavimalasUriviracitavRjyupetam praznavyAkaraNasUtram [ dvitIyaH khaNDaH ] sakala siddhAMta vAcaspati - bAlabrahmacArI - aneka saMskRtagrantha praNetA - zrImad paMnyAsapravaramuktivimalagaNivarAntevAsi - vidvadvarya - vyAkhyAnavAcaspati kavidivAkara - zrImad paMnyAsa rakGgavimalagaNivaropadezena prakAzaka : zrI muktivimalajI jaina granthamAlA vyavasthApakaH zAMtilAla haragovindadAsaH saMpAdaka :- paMDita maphatalAla jhaveracaMdra vikrama saM. 1995 mukti saMvata 21 jJAna saM. 213 paNyaM 2-12-0 vIra saMvata 2465 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna zAha zAMtilAla haragovanadAsa The. devIzAhano pATo amadAvAda prAptisthAna paMDita maphatalAla praveracaMda The, khetarapALanI poLa amadAvAda Wan mudrakA zAradAmudraNAlaya jaina sosAyaTI amadAvAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda vyAkhyAnavAcaspati vidvadvarya kavidivAkara paM. zrImat [stutiH] raMgavimalajIgaNivara sazAstrArthavimarzanArjitazUcijJAnapradIpAcipAH mithyAjJAnaghanAndhakAranivahaM ciccheda cittasthitam / / satkAryajinazAsanonnatikaro vyAkhyAna vAcaspati jarjIyAd bhUrisamAH suraMgavimalo jJAnapradaH sadguruH // 1 // janma saM. 1940 Aso sudI 10 Ahora [mAravADa] dIkSA saM. 1966 kArataka badI 6 pAlItANA gaNipada saM. 1984 mAgazara suda 3 vijApura paMnyAsapada saM. 1984 mAgazara vadI 6 vijApura FIRHITRADITIHARIRITUTRITRATHI Shree Krish Printer Ahmedabad HTHHTHH A L IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samapeNa paramapUjya, dharmadhuraMdhara, jainazAsana nabhonabhomaNi, suvihitasAdhu ziromaNi, jainAgama parizIlanazAlI, saddharmopadeSTA, vidvajjanavRMdavaMdanIya, AbALabrahmacArI, vyAkhyAnavAcaspati kavi divAkara, paramakRpAlu gurudeva anuyogAcArya zrI 1008 zrI paMnyAsapravara zrImad raMgavimalajI mahArAja sAhebanA karakamalamAM ApazrInI preraNA upadeza ane lAgaNIthI A mahAmUlya graMtharatna prakAza pAme che te praznavyAkaraNAMga graMthanA pratipAdita viSayarUpa paMcAzravatyAgI ane paMcasaMvarane jIvanamA ekameka karanAra, evA dIrgha tapasvI zAstravizArada Apa mahApuruSa mArA paramatAraka gurudevane A graMtha samapI kRtArtha thAuM chu eja bhavadIya laghu ziSya kanakanA koTi vaMdana. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna0 2 paramapUjya zAstravizArad zAsanasamrAd mahAn kriyoddhAraka tapAgacchAdhipati jagatpUjya sUripurandara jJAnavimalasUrIzvarastutyaSTakam / sadAcAraprakhyaM vihitajanasakhyaM sumanasam / kriyodvAre dakSaM samavahitalakSyaM prabhupade / amoghaiH sadbodhaiH prazamitabhavivrAta vipadam / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 1 // praliptAH pApaughaiH sukRtacayahInAH pratipadam / samudvignA bhUvyisanazatakIrNA bhavijanAH / sudhAM yodhAkhyAM sapadi paripIya pravatrajuH / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 2 // praNIya prAkkarmapradahanapaTUn saMskRtamayA - nanekAn sadgranthAn sthirataradhiyA jJAnajaTilAn / jinaproktAnarthAn jananikarasaMjJApanaparam / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 3 // tapastaptvA tIvraM kaThinatarakarmadruparazuH / sitadhyAnaiH sAkSAtkRtaparatarajyotiSaparam / sadA siddhAntAnAM prakaTitasutattvagurutaram / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 4 // vidhAya drAkarmapralayamatulAtiM pradadatam / vidhAya prAjyAsadgatigamanadAnajJatti'ivahAn / nidhAya svAntAbje prabhucaraNapadmaM suvimalam / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 5 // vyAka0 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jvalantaM krodhAgniprazamanarasotsAritazikham / dRDhaM kAmaM brahmavratadhRtisamunmUlitabalam / parAM mAyAM dUraM jhaTiti pravidhAya vratadharam / namAmi jJAnAbdhiM guruvaramahaM jJAnavimalam // 6 // vizuddhazrAmaNyakSapitanikhilAhaH samudayam / gurUpAsti samyak sukRtatatiM labhyAM vidadhatam / samIcInajJAnaiH pravilayitamohAndhatamasam / namAmi jJAnAbdhi guruvaramahaM jJAnavimalama // 7 // madaujaskaM vIraprabhusamupadiSTArthanipuNam / bhavAbdhI nirmamAn duritakalitAn tAraNaparam / kaSAyairnirmuktaM matisukRtigAmbhIryasadanam / namAmi jJAnAbdhi guruvaramahaM jJAnavimalam // 8 // saMvadvahinavadvayAbjasamite mAse zubhe kaartike| tatpakSe dhavale tithau pratipadi vAre zubhe bhAskare / stotraM bhaktibharaNa raMgavimalanaitanmudA nirmitam |jiiyaadtr mahItale'tivipule yaavtsudhopaaNshuko| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana praznavyAkaraNa bIjobhAga pAvavAmAMbArmika sahAya ApanArasagrahasthonIyAdIra 117) mAlavADAnA yo sarakathI zA. hajArImalajI nAgajImA 1 138) pUraNa gAmanA paMco taraphathI ka 51) zA. sArAcaMda motIjI gAmaDIyA-bAgAma ka 50) zA. motIjI kasenAjI ru 15) zA. kAnarupajI dhrmaajii| ru 13) zA. devAjI talakAjInAM bahu jIvIbAi taraphathI ru 11) zA. parakhAjI dolAjI 3) zeTha talakAjI hIrAjI ru 60) paracuraNa sadgRhastho taraphathI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jJAna, darzana ame cArivanA ucca Adarza zobhatA jainadarzanamAM jJAna yA aMgapradhonuM jetuM sthAna che. tIrthaMkara 'bhagavaMto tIrthane sthApe che te tIrthamAM dvAdazAMgI tIrthasama manAya ke, ne tenuM astitva na hoya to tIrthano abhAva manAya. arthAt jainadarzananA AtmA samAna bhAgama aMtho che, ne te AgamapaMthAne anulakSI jainadarzananA bIjA tamAma sAhityano vikAsa bhane parivardhana thama ke. A aMga bAra che. temAM dRSTivAda ghaNAM varSoM thayAM nAza pAmyuM hovAthI agiyAra aMgo vidyamAna ke temAM praznavyAkaraNa dasamuM aMga tarIke prasiddha che. grandhanuM nAma A prandhanuM nAma praznavyAkaraNa sUtra che, yA praznavyAkaraNa dazA che. A manneno artha praznavyAkaraNanI vidhamAna bane vRttio jaNAktAM che ke mAM prazno aMguSTha viyere vidyA praznonuM varNana hoya te praznavyAkaraNa ane koika ThekANe A pranthanuM nAma praznavyAkaraNa dazA che teno mAM vidyAbhane pratipAdana karanArAM daza adhyayano granthanI paddhatio che te praznavyAkaraNa dazA. paraMtu upara jaNAvela banne rItinA artha Aje vidyamAna praznavyAkaraNa pranthamAM upalabdha nabhI. Aje to praznavyAkaraNa mudita che temAM ane A chapAi taiyAra batI pratimAM je daza adhyayano che. te varekamAM pAMca AzravadvAra bhane saMvAranaM vivecana ke. hiMssa mRSA corI abrA anaM parigraha e pAMca Azrama. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane atitve tilyaM ramaNAre 1.ti saMbo Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna . aparigraha e pAMca saMvara maLI kula dasa viSayone dasa adhyayanomA khuba vistRta raute pratipAdana kayA che. to paNa A granthamA 'prathama vidhAornu vyAka0 pratipAdana hutuM te vAtano svIkAra vRttikAra sUripuraMdara zrImad abhayadevasUri mahArAja karI hAla pAMca Azrava ame pAMca saMvaranA pratipAdanano kai rIte saMbaMdha che te joDatAM kahe che ke " vidyAonA pratipAdanarupa praznavyAkaraNano vyutpatti artha pahelA hato paNa hAla to pAMca Azrava ane pAMca saMvaranu pratipAdana maLe che, athavA to mahAjJAnI pUrvAcAryoe A yuganA najIvA kAraNe vidyAono upayoga karanAra puruSonA svabhAvane jANI te vidyAne badale paMcAzrava ane pAMca saMvaranu varNana kayu lAge che." A bAbatamA sUripuMgava zrImad pU. jJAnavimalasUri mahArAja pU. abhayadevasUri mahArAje jaNAvela praznavyAkaraNa praznavyAkaraNa dazA ane tenA arthane pUrNa rIte svIkAra karyA uparAMta jaNAve che ke___A praznAdi viSAo pAMca Azravano tyAga karI pAMca saMkara rUpa saMvamamA jIvatA mahApuruSone ja utpanna thai zake. mATe saMyamavALo ja vidyAvALo thaha zake tethI saMyamanA svarUpa pratipAdana te pariNAme vidhAnA pratipAdanarUpa che. 1. pramAH-aMguSThAdiprabhAvidyAstA byAkriyante-amidhIyante'smiciti pramavyAkaraNam kvacit 'praznavyAkaraNadazA' iti rakSyate, tatra praznAnAM vidyAvizeSANAM yAni vyAkaraNAni teSAM pratipAdanaparA dazA-vazAdhyayamapratibaddhAH graMthapaddhatayaH iti praznavyAkaraNavazAH [pramavyAkaraNa pR.1.] artha vyutpattyartho'sya pUrvakAle'bhUt idAnIM tvAzravapazakasaMvarapazakaNyAkatirevopalabhyate / 2. viziesayamavatAM kSayopazamavazAt pramAdividyAlamavAt tataH saMyamavAneva tavAn matastatsvarUpamayatAritavAn zAma vi0 pRSTha 6. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anthaviSaya A granthamAM zrImad jJAnavimaLasUrijIe heya ane Adeya A be tatvo upara khuvaja vistIrNapaNe pratipAdana kayu che. pAMca Azrava heya che, ane pAMca saMvara Adeya che. A heva ane AdeyarUpa pAMca mAzrava bhane saMvasnI utpattinA kAraNo teno prabhAva phaLa ame asara vigairena khuba mahatvapUrNa vivecana ke. sAthe sAthe jainadarzana ane jainetaravarzanonA aneka avataraNo mUkI prathane khubaja suspaSTa kayoM che. graMthapakAzana aMge AjathI praNa varSa pahelA paramapUjya guruvarya kavi divAkara paMnyAsa zrImad raMgavimaLajI gaNivare sUripuMgava zrImad AcAryazrI jJAnavimaLasUrIzvarajI racitavRtti jyAre amadAvAdamAM devazAnA pADAmAM vimaLanA upAzrayamA pa. pU. paM. dayAvimaLajI mahArAjanA bhaMDAramA joi tyArathI teornu dIla AvI apUrva kRti jarura prasiddha karAya to sAraM e nirNaya sAthe prasiddha karavAnU zaru kayu. daivayoge eja bhaMDAramAthI paramapUjya paM. muktivimaLajI gaNivaranA hAthe taiyAra karAyela bIjI prati paNa maLI AvI. AyI prakAzita thatA A graMtha pratye vadhAre Adara thayo. A pratimA prakAzanamA mukhyatve ve pratimono upayoga karavAmAM Avyo che. eka DahelAnA upAzrayanI pratino ane bIjI devazAnA pADAmA bimaLagamnA upAzrayamA pa.pU.paM. zrI dayAvimaLajI mahArAjanA bhaMDAranI pratino jo ke prakAzananI dRSTie banne pratiomAM eke prati zuddha nathI, chatAM DahelanA upAsavanI prati akSare sArI ane junI che. mane ke pratine anulakSIne ja mUkhyatve AgraMtharnu prakAzana thayu he. ukta sUrIzvarajInI kRtiono Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pana | racanAkALa 1773 sudhI che. 'jyAre A pratino lekhanakALa saMvata 1793 phAgaNa vada 3 maMgaLavAra cha, arthAt teonA kALadharma pachI A graMtha | vyAka0 vIsa varSa bAda lakhAyo che. A vRttimAM prAsaMgika zloko khubaja che ne te karttAnI vidvattA sacave che. khuba zlokone laime athavA lekhakadoSa vagairene lai keTalIka jagyAe to je granthanu nAma sUcavyu hoya te granthane badale koi judoja grantha hoya tevu banyA chatAM temaja keTalAka adhikAronI mizraNatA hovA chatAM yathAzakya payonAM sthaLo ane adhikAronAM mULasthAno tapAsI tene zuddha karavA prayatna kayoM che.. A granthamA lamdhistotra temaja piMDaniyukti jevA saMpUrNa grantho saMkSiptapaNe dAkhala karyA che, temaja mULa vRttimA je na hoya tevA ghaNA adhikAro anya anya granthonA A granthamA dAkhala karyA chatAM pranthane truTaka ke kSata na thAya tevI zrImad jJAnavimaLasUrijIe A vRttimAM khubaja kALajI sevI che. amane prakAzanamA jyA jyAM truTaka azuddha ke apUrNa lAgyaM tyAM ame [ ] mAM mUkyu che jethI mULakAranA Azayano khyAla bhAve. A granthanA prakAzanamA pratipatre jeTalaM mULa teTalI vyAkhyA rAkhavAthI mULa ane vyAkhyAnI saMgatatA dvArA sheje artha samajI zakAya tevI ti prakAzana karavAmAM Avyu che, koi paNa jijJAsu A granthanA paThana pAThanano lAbha leze to mA prakAzana saphaLa thayumAnIza, presadoSa, dRSTidoSa ke skhalanAne aMge thayelI bhUlonI kSamA mAgI vira, cha. saM. 1995 bhA. su.5 eja lI. .. _ vyAkhyAnavAcaspati vidvadvarya paramapUjya zrImat paMnyAsa raMgavimalagaNivara vineyANu kanakavimala 1. saMvat 1793 varSe phAlgunamAse kRSNapakSe tRtIyAyAM tithau kujavAre siddhiyoge sakalabhaTTAraka zrI zrI zrI 108 vijayaprabhasUriH tatziSyasakalavAcakacakracakravati mahopAdhyAya zrI zrI 108 vimalaSijayagaNi taziSya mahopAdhyAya zrI zrI 19 zrI / zubhavijayagaNi tatziSyasakalapaMhitazrIgaMgavijayagaNi tatziSya paM. zrI nayavijayena lipIkatA AtmArthe.. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNasUtra mUhakAra tathA vRttikArano DhaMka paricaya A sUcanA rAcayitA sakala jaina zramaNasaMghanA Adya mAdhArabhUta pUjya pravara gaNaghara bhagavAna sudharmAsthAmIjI ke. bhagavAna mahAvIra paramAtmAe kaivalyavAna pAmyA pachI sAdhu sAdhvI zrAvaka bhAvikArupa caturvidha saMghanI sthApanArupa tIrtha sthApyu. caturvidhasaMgharnu mUkhya apragaNya aMga zramaNasaMghanA Adya mahApuruSote agibhAra gaNadhara bhagavaMto cha, je mahApuruSoe bhagavAna mahAvIra pAsethI " uppanne havA vigame havA dhuve havA "rUpa tripadI pAmI potapotAnA tIkSNa kSayopazamadvArA minnabhinna dvAdazAMgI-jinavANInI racanA karI bhagatamA rahela tamAma padArtho bhane temA thanArA pratyeka rUpAntaro ke je bhASArmA utaravAne zakya hoya te sarvanA anaMtamA bhAgane temaNe potAnI dvAdazAMgImAM utAyA. te dvAdazAMgIno sAtA jinasadRza thAya teSI mahora chApa paNa kevalIbhagavaMta mahAvIradvArA siddha karI. A agiAra gaNadhara bhagavaMto paraspara zabdAne sarakhA hovA chatAM dIrghAyuSI pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmInI dvAdazAMgIja paraMparAe jainazAsanamAM pracAra pAmI. kAraNake sudharmAsyAmi bhagavaMta sivAyanA ise gaNadhara bhagavaMto thoDA kALamAM nirvANa pAmyA, ane temanI prarupita dvAdazAMgI paNa temanI sAthe lupta thaI gaha. Aje je jinAgama mULa svarUpe artharupe bhAvarupe ke anyarupAntare vidyamAna te sarvanuM mULasthAna sudharmAsvAmI bhagavaMtanI dvAdazAMgI hai. je vidyamAna je AgamagraMtho che te sarva pUjyapravara sudharmAsvAmI racita ke. mA praznavyAkaraNasUtra agibhAra aMga paikInuM dazamu aMga che. te paNa sudharmAsvAmI bhagavate raceluM che, je pU. abhayadevari mahArAjanI vRttinI prastAvanAthI saheje jaNAya ke. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana nIce muja - 'asya zrImanmahAvIravaImAnasvAmisambandhI paJcamagaNanAyakaH zrIsudharmasvAmI strato jambUsvAminaM praNayanaM cikIrSuH myAka. saMbandhAbhidheyaprayojanapratipAdanaparI jambU...ityAdi gAyAM. mA sudhAsvAmi gaNadhara bhagavaMta paramAtmA mahAvIra prabhunA 'mAca pahapara temanuM janmasthaLa vigeretuM svarUpa kollAga nAmanA gAmamA dhamila pitA mahilA mAtAnA putra, code vidyAnA pAragAmI prabhu mahAvIranA darzana ane upadezathI pratibodha pAmI 50 varSanI ummare magavAna mahAvIrane potAnA paramatAraka svIkArI 30 varSa mahAvIra paramAtmAnI sevA kA bAda mahAvIra prabhanA nirvANa pachI bAra varSe kevalyajJAnane prApta karI8 varSa sudhI kevalajJAnanI paripAlamA karI 100 so varSa pUrNa AyuSya pArI nirvANa pAmyA. kALakrame A pUrvamaharSinA rakhelA mahAkimatI ratnasamAna AgamonA gUDha artho ane AmanyAo kALanA prabhAvane lA ochI thatI buddhi ane dhIrajane lAne vismaraNa thA maja duSkALa vigerenA upadravone lA naSTa thatAM dekhI zahayAtamA 'skaMdilAcArya madhurAmA ane nAgArjunarie vaLAmAM-vallabhIma zramasaMmelanadvArA je je avasthAmA je maharSiyone kaMThe jeTalA jeTalA pramANamAM graMtho upalabdha thayA teno saMgraha koM. ne tyAravAda bodAja bakhatama pU. devarSigaNi samAzramaNabhagavate mAgama tathA anya anya pUrvapuruSonA graMthone sAdhusaMmelanadvArA ekatra karI pustakAruDa kA. . 1. zrImadvIrajinendrasya vineyo vizvavallabhaH yenA'dhItAni pUrvANi sudharmAsvAminA'dbhUtam [vibudhadhimalakRtapaTTAvalyAM] 2. kalpasUtra pR. 186 tame kollAgasanniveze dhammilaviprastha..................ityAdi varNana zeya 1. jinavacanaM ca duSSamakAlavazAducchimAprAyamiti matvA bhagavabhinAgArjuna-skaMdilAcAryaprabhRtibhiH pustekeSu nyastam [kalika sarvaza0 hemacandrarikRta yogazAsaprakAza 3 zloka 120] ....... 2. ballahipuraMmi nayare devaDhipamuha sayalasaMdhehi, putye bhAgamalihiyA navasayaasImAo vIrAmo. [kalpasUtra pR. 144] Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAravAda maLa AgamanathoM temaja pUrvamaharSiyonA pratipAdita karela anthonA rahasyone sphuTa karanA vivaraNorUpale graMthonA vivaraNo ane vivaraNasaMpa miTa mitra suMdA judA aneka prayonI racanAdvArA jainazAsaka adhicchiA prabhAvazALI AjasudhI varte he. AcarAMga, sUpagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga, vivAhaprApti (bhagavatIjI) zAtAdharmakAMga, upAsakavAMga, aMtakRtavAMga, amusaropapAtikadazAMga, praznavyAkaraNa ane vipAkasUca' agiAra aMga che. bAra, aMga vIrasaMvata 1000 lagabhaga viccheda pAmyu. saM. 933 mAM sUripuMgava zIlAMkAcArya AcArAMgasUtra upara temaja vAharigaNinI sahAyacI sUpagaDAMga upara saMskRta bhASAmA khabaja camatkArika vRttioM racI che. je Aje upalabdha hai. Abe aMga sivAya bIjA nave aMgo upara paNa teja AcArya puMgave hotI. paraMta uparokabe TIkAmo sivAya nave TIkAo viccheda pAmayAdhI AcArya abhayavevasUri mahArAje 'zava maMgo upara taddana navI TIkAo banAvI. ...... A praznavyAkaraNa upara Aje suramya be vRsimo upalabdha che. eka ripuMgava abhayadevari mahArAja racita vRtti ane bIjI mahAna kriyoddhAraka zrImad zAnavimaLasUri mahArAjanI racita vRtti che. te banne vRttikArono paricaya paNa Avazyaka che. jainadarzanamA mahAprabhAvaka graMthakAra tarIke amathadevasaritA nAmaghALA pAMca mahApuruSo thayA che. abhayadevasari (rAjagacchIya) 1.prabhAvaka carita. amayadevasUriprabaMdha zloka 100-105 tathA purAtanaprabaMdhasaMgrahe-abhayadevatriviharan palyapure zrIvarsamAnasariSa divaM gateSu amayadevasUrINAM tatrasthitAnAM mahAdurbhikSe siddhAntAstadvRttayo'pi truTitAH, yadavasthitaM tadapi duravabodhatvAt khilaM jAtaM zAsanadevI rAtrau prabhuM jagau yadaGgavarya muktvA navAzAMnAM vRttiM kuru sarirAha-'sudharmasvAmIkRtasiddhAntavivaraNa kavi mandamatitvAtsUtraprarUpaNAvanamtasaMsAritvam / paraM tvAyanullAyAM kariSyAmi' devyoktam-yatra yatra sandezastatrA'I smartavyA sImadharasvAmivAvAM sAdAma kurce prabhubhirvanyapUrNatAvadhi yAvadAcAmlAbhiprado'mAhi...ityAdi. .. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana0 vyAka0 | jemaNe saMmatitarka jevA mahAn pranya upara tasvabodha vidhAyinI TIkA banAvI ke ke jernu pratibiMva jainadarzanAM paraMparA samaya nyAyagranthomAM paDayu ke, ne jenA saMtAnIya dhanezvarasUri tathA pravacanasArokhAranI vRttikAra vigere maharSiyo. bIjA amayadevasUri nAgagacchIya rAmasUri-caMdrasUri-devasUri-abhayadevasUri e rIte saMbaMdha dharAve che. temano samaya bAramI zatAbdi AsapAsano gaNAya ke. trIjA abhayadevasUri rudrapallIya gacchanA sthApaka che. cothA abhayadevasUri prasiddhamaladhArI hemacaMdrasUrinA guru ke. uparanA cAra sUrieMgavo navAMgavRttikAra abhayadevarithI mitra che te vastu ApaNane temaNe jaNAvela prazastimA sUcavela gurunA mane gacchanA nAmathI samajAya che. AcArya jinezvarasari ke je baddhisAgara nAme prasiddha che temanA ziSya abhayadevasUri mahArAja A praznavyAkaraNa sUtranA racayitA cha, ane temanI racela vRttinA saMzodhaka droNasUrijI che, te vAta temanI prazastithI spaSTa jaNAya che. uktastranA vattikAra abhayadevasarijI mahArAja saM. 1088 mAM sola varSanI ummare AcAryapadArUDha thayA ke temaNe prathama zAtAsUtranI vRti saM. 1120 mAM racI ane tyArapachIthI bIjA aMgonI vRtti 1133 lagabhaga pUrNa karI che. navAMgavRtti uparAMta SaTsthAnaka bhASya, haribhadrasUrikRta paMcAzaka para vRtti tathA ArAdhanAkulaka paMcaninthI prakaraNa vigere aneka grantho racyA che. teonA svargavAsa kapaDavaMjamAM saM. 1135 mAM thayo che. zrI praznavyAkaraNasUtra upara bIjI vRtti zAstravizArada sUripuMgava zrImad bhAnavimalasUrizvarajI mahArAjanI ke temano paricaya nIce mujaba ke.. zrImALImonI utpatti ane anekakiMvadaMtimothI joDAyela mAravADamA Avela bhinnabhAla nagaramAM vizAozavAlanA vaMzavibhUSaNa zreSThI vAsavajIpitA ane kanakAvatI mAtAnI kukSipa saM. 1694 mA maMgaLaprabhAte putrano janma thayo. saMsArI avasthAmAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te putranuM nAma nAthumala yalyu. anukrame AThavarSanI Ummare paMDita pravara pU. paMnyAsa zrI dhIravimalajIgaNivaryanI pAse dIkSA saM. 1702 mAM lIdhI. ne dokSA bakhate temanaM nAma manizrI nayavimalajI rAkhavAmAM AvyaM. tyAravAda keTaloka abhyAsa potAnA guruvarya pAsekayoM meM vizeSata abhyAsa paMDita mamatavilajIgaNivarya tathA kavirAja mekavimalajI gaNivarya pAse karI nyAya siddhAMta tarka, kAvya, chaMda vigeremAM kuzala banyA-te vakhate tapagacchanI pATe AcAryazrI vijayaprabhasUrIjI virAjatA hatA. teoe temanI kriyA, abhyAsa vigerenI Ujvala kiti sAMbhaLI mane audArya gAMbhIryAdi guNothI rajita thaine teonInA guruvaryanA abhiprAyathI paMnyAsapadane yogya jANI saMvata 1727 nA mahAsadi dazamanA maMgala prabhAte sarIzvarajIpa potAnA varada haste ghANerAvanagaramA paMnyAsapadAbaddha karyA, tyAravAda potAnA guruvaryanI sAthe aneka jIvone pratibodha ApatA vicaratA hatA teTalArmA gurudevano saM. 1739 mA svargavAsa thayo. tyArabAda kriyoddhAra mATe zrI vijayaprabhasUrIzvarajInI AzA mAgI tyAre jJAnagaMgAnA bahAvanAra, sarasvatIkaMThAbharaNa ane mahaprabhAvika jANI sUrIjIe kriyoddhAra mATe AzA ApI ane paMDita vibhUSaNa paMnyAsazrI nayavimalajIgaNivayeM saM. 1747 nA phAgaNasudi 5 me pATaNA kriyoddhAra koM ne zrI vijayaprabhasUrijInI AzAthI mahimAsAgarasUrIjIpa pATaNapAse saMDera gAmamA AdIzvarabhagavAnanA baherAsaramA saMvata 1748 nA phAgaNasudi pAcame pUrva sUriprayukta AcArthapadAruDha karyA sakala saMvegI sAdhuonA nAyaka banAvyA ne temana nAma zrImada zAnavilasUrIzvarajI rAkhavAmAM Avyu. aneka munione dharma mAga sthira karI teja arasAmA dharmamAM sthira ane custavargane saMvinapakSiya pa nAme pracalita karanAra A mahApuruSa che. A AcArya padano mahotsava zreSThI nAgajo pArekhe potAnA ghaNA dhanano sadavyaya karI saMdara koM hato. saM. 1777 nI sAlamA suratamAM cAturmAsa kayu. tyAM UktasUrIjInA upadezathI suratanivAsI zreSThavarya premajI pArekhe tIrthAdhirAja zrI siddhagirino apUrva saMgha kAlyo temAM 35000) pAzrIsa hajAra yAtrAlao ane 300)traNaso sAdhusAdhvIo hatA, UktasUrIjInA zubhahaste sidhdhagiri upara tathA bIje ghaNA sthaLe pratiSThAo tathA aMjanasalAkAo ghaNI thA cha, ante A mahApuruSa khaMbhAtamA 1782 cAturmAsa 1. maNuMdaroDa sTezanathI eka gAu he, Aje paNa pArekha kuTumba ane te prAsAda mojuda che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna vyAka karyu ne te daramiyAna zarIra kSINa thatAM saM. 1782 nA Aso vadi nA roje guruvAre vRddhavaye kAladharma pAmyA. ripuMgavanA kAladharmathI mAMDIne 40) cAlIsa dIvasa sudhI amArI paDaha ane dharma utsava sakaLa saMghe kaoNM. temaja temanA smaraNanimitte sakaraparAmAM pagalAyukta daherI karAvI. je daherI Aje paNa vidyamAna cha bhane temamo saMgRhita zAnamaMDAra paNa khAravADAnA / saMvegI-vimaLagacchIya upAzrayamA vidyamAna hai. je praznavyAkaraNa pranthanI TIkA karatA abhayadevasuri mahArAja zarubhAtamA jaNAve cha ke azA vayaM zAkhamidaM gabhIraM, prAyo'sya kaTAni ca pustakAni sUtra vyavasthApyamato vimRzya, vyAkhyAnakalpAdita papa naiva // 1 // ane ante jaNAve cha ke, pereSAM durlakSyA bhavati hi viSakSA sphuTamidaM vizeSAvRSdhAnAmatulavacanajJAnamahasAm niramAyAdhIbhiH punaratitarAM mAzajanaiH tataH zAstrArtha me vacanamanadha durlamamiha // arthAt A praznavyAkaraNa zAstra kuTa grantha che, mArA jevAra karelI vyAkhyA upara dhyAna na ApatAM saMbaMdha meLavI vyAkhyA karavI bagere jaNAvadhUte praznavyAkaraNanI mahAgaMbhIratA sabaka. A granthanA svapara zAkhatatvajJAtA zAsanasamrAT tapAgacchAdhipati AcAryadeveza zrImada pU.zAnavimaLasarIzvarajI mahArAje abhayademarinI TIkAne anulakSI khubaja sarala banAvavA prayatna kayoM che. ne jemAM te khUbaja saphaLatA pAmyA che. temaNe abhayadevaparinI TIkAmAM nahiM vRtti karAyela tevA ekeka padanI saMskRta chAyA ane padepadanI vyAkhyA ApI cha, taduparAMta temanITIkAra temanA mAnanI gaMbhIratA ane bahuzrutatA jaNAve che. temaNe chedapranyothI mAMDI jaina ane jainetaranA aneka pranyonA purAvA ane sAkSimIthI mA prathameM khupaja mahattvabhayoM banAvyo ke. A prathama prasaMgane anusarIne aneka adhikAro ApI thA prAthane ghaNo | rasamaya banASyoM cha, arthAt kuTa gaNAtI A prantha temanI tArkika ane nipuNa zaktithI sarvajanabhogya banAyo ke.. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavimaLasUri mAsAlamA davinayarine samalA karAne va pratibhAsaMpanna thayA cha, je AnaMdavimaLa sari mATe anyamAnchImAra paNa kabhUravaH santi surayo gacche gacche ca marvitAH ANaMdavimalAdanyo dhanyo nAsti mahItale / [mAlavI RSikatA stutiH] mahAn kriocAra karaNAra AnaMdakmilasari mahAyaja paDI hai kriyodhdhAra paMDita irSavimaLamaNi paMDita kIti dhimaLamacI, paM. vinayavimaLajInAma, paMkIradhimaLaNi sudhI satat cAlyo paNa pachIthI temA skhalanA thatAM he mahAn kiyodhyAra kara vArnu bhAnya mAnyamA bRktikAra surisamrAT zrImad vigaLasUrIzvarajIne lalATe lakhAyu. je AjasudhI te kivoccAra khAlyo Ave che. pU. zrImad zAnavimalasUrIzvarajI mahArAje A TIkA uparati bhinna bhinna viSayonA aneka pranyo nIce mujabanA banAyA jJAnavimalamUri mahArAje AcAryapada lIdhA pahelAM munizrI navaviphalanI avasthAmA banAvela granthonI yAdi 7 sADAtraNaso gAthAno bALAvabodha. 2sAbuna rAsa. 8 praznadvAtriMzikA svopakSa bALAvabodha. : 3 anusvAmI rAma . 4 raNasiMharAjarSi rAsa. 9 zrIpALa caritra saMskRta gadya. 10 daza dRSTAntanI sajjhAya. 5gavatattva bALAyabodha. 6bhamaNasUtra bALAvabodha. 12 satako samjhAyo pado stutimao. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mazna0 9 zrImad jJAnavimaLasUrinI avasthAmAM banAvela granthonI yAdi 12 praznavyAkaraNa vRtti. 13 saMsAra dAvAnaLavRtti. 14 bAravatano rAsa. 15 rohiNI azokacaMdra rAsa. 16 dIvALI kalpa bALAvabodha. 17 AnaMdaghana coSIzI bALAvabodha. 18 jaNa bhASya bALAvabodha. 19 adhyAtma kalpadruma bALAvabodha. 20 pAkSikasUtra bALAvabodha. 21 yogadRSTi sajjhAya bALAvabodha. 22 caMdrakevaLI gasa. 23 zAMtinAtha bhane pArzvanAthano kaLaza. 24 stavano sajjJAyo pado kaLaza stutio vigere. A uparAMta temanI ghaNI kRtio nae yaha saMbhave che. pUjya AcArya zAnavimaLasUrituM viziSTa jIvanacaritrano Adya saMgraha parama pUjya gurudeva zrImad paMnyAsa muktivimaLajI gaNivare prAcina stavana ratnasaMgraha nAmanA pustakamAM saMgraha karyo che, ne ta saMgrahane anusarIne zrI mohanalAla dalIcaMda dezAikRta prAcIna gurjarakavi bhA. 2 jainasAhityano saMkSipta itihAsa samaja munizrI kanakavimaLajIpa taiyAra karela ukta sUrinA caritramAM vigere khUba khUba temanA jIvanane lagatuM sAhitya che, vadhu jijJAsura tyAMthI jo le. ahiM to pustakanI prastAvanAne lai DaMka nirdeza karyo che. 1. sakalAI stabaka-e namaskAra TavAdha likhyo arthathI bAlAvabodharUpe bha0 jJAnavimalasUrikhaM sAdharmikajana bodhamATa saM. 1773 varSe mahA zudi 11 zanau dine suratamadhye [ muni iM. vi. saM. zA. vadodaya. ] vyAka0 9 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANaM ca daMsaNaM caiva paDhamaM nANaM to dayA sUcanANaM mahaDiDabaM yA baMdhAsavapucapAvA jIvo saMvaranirakho zrImad jJAnavimalasUriviracita praznavyAkaraNAMga - prathamabhAgagatapadyasaMgrahaH patra pR. paM. | 2 1 2 21 6 2 1 11 2 1 13 2 1 14 kaMTakasya matIkSNatvaM prAtavyo niyatibalAzrayeNa 2 2 3 3 1 3 4 2 5 21 1 9 yo'rthaH ? pica khAda ca cArulocane ! AsIdidaM tamobhUtaM ityAdi at bhAsara arahA na bhavati dharma zrotuH sAmAiyamAiyaM suvanANaM maja viSayakaSAyA emiMdira paMca 21 1 12 asaMkhosappiNI ussappiNIo 21 1 13 evameke vadaMti mosaM aterasacArasa 21 1 14 patra pR. paM. 28 112 eka eva hi bhUtAtmA paca saptakaM 29 1 8-14 29 2 5 29 2 6 jale viSNuH svale viSNuH pRthivyAmapyahaM pArtha ! so kila jalana satye 6 28 2 28 2 14 padyaSaSThaM 29 2 9-14 emo mAyA 30 1 1 pava pU. paM. 30 1 5 30 1 9 30 1 14 302 2 30 2 5 302 9 30 2 13 31 1 1 sA sA saMpayate buddhiH 31 1 2 brahmA yena kulAlavaniyamito 31 1 5 dusAdhyapyudhamatassusAdhyaM kAlo sahAya niyaI 31 1 8 31 1 10 nainaM chindanti zastrANi akarttA nirguNo bhoktA yasmAna badhyate nA'pi kAlaH sRjati bhUtAni raviruSNaH zazI zItaH prAptavyamartha labhate manuSyaH dvIpAdanyasmAdapi Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bauddhaM naiyAyikaM sAMkhyaM 31 1 14 | yasyAstisya mitrANi 61 2 4 nAmA'pi srIti saMDAdi 64 2 mana0 9 | jaina sAMkhyaM jaiminIyaM 31 2 1 rAnye sAraM vasudhA 61 2 5 sarve'nA vidhIyante kAlaH sRjati bhUtAni 32 1 8 yadyadArabhate karma / kAmaH jAnAmi te rUpaM 64 2 13 baba 1 bAlava 2 kaulaba 3 371 9 sai bhujjaitti bhogo 62 1 5 yazceha loke'yapare narANAM cauraH caurArpako mantrI 53 2 10 | hariharahiraNyagarbhapramukhe 63 1 7 rasA pagAmaM na niseviyavvA 65 16 bhalanaM 1 kuzalaM 2 tarjA 3 na vi kiMci aNunnAyaM prazAntavAhi cittasya padyatrayI 53 2 12-14 | sanmArge tAvadAste 63 2 3 dRzyaM vastu paraM na pazyati puDhavi 7 daga 7 agaNi 7 59 1 11 kiM kiMNa kuNai 63 28 nikaDakaDanikkhevappahAra taijasakArmaNavanto | kampaH svedaH zramo mUrchA 64 1 1 ye rAmarAvaNAdInAM vyaktito'saMkhyabhedAstAH 59 2 1 jo sevai kiM lahai 64 1 2 duHkhAtmakeSu viSayeSu 652 7 lakSAzcaturazItizca 59 24 kRzaH khaJjaH kANaH 6414 jai ThANI 65 28 saMvRtA vidvatA caiva tivvakasAo bahumoha-pariNao641 7 to paDhiaM 65 28 uktobhayasvabhAvA 59 2 6 arihaMtasiddhacei 64 1 9 na mAMsabhakSaNe doSo 66 2 14 sIyAdI joNIo-padyapaJcakaM 60 2 6 saMjaicautthabhaMge 64 2 4 himavaMta sAgaraM dhIraM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 seNAvai gAhAvai 70 1 6 riSaho u hoi paTTo 81 2 7 varjayedvidalaM zUlI nesappe paNDuyae 71 1 1 lIlA vilAso vicchitti 82 1 12 | vraNeH zcayathurAyAsI mahApadmazca padazca 711 4 saMghayaNaM saMhANaM paradArAnivRttAnAmiha nesappaMmi nivesA 71 16-13 tiryaco mAnavAH devAH puei bhAiNijje grAmahittyA vrataH syAta 71 212 | santApaphalayaktasya 852 5 ityAdi padhapaJcaka. 89210 samudravijayo' 1 kSobhyaH 2 73 110 dharma zIlaM kulAcAraM mugdhamRganayanayugaLe! 85 2.7 naraesu jAI aikkhaDAI asthiSvarthAH sukhaM mAMse 74 1 11 zlathasadbhAvanA dharmA 85 2 10 | ityAdi padyatrayodazI 90 2 56 ekadiggAminI kIrtiH 77 1 8 akIrtikAraNaM yoSit 85 2 12 | saMsAramUlArambhAH 91 2 ___ zrImad jJAnavimalasUriviracitapraznavyAkaraNAMge dvitIyavibhAgagata prAsaMgikapadyasaMgrahaH kallANakoDI jaNaNI 12 8 satyaM zaucaM tapaH zaucaM 3213 | daMsaNamiha samma niSTiM etya vayaM ikkaM ciya 2213 | riusAmaNNaM tammattagAhiNI 4212 veyagamavi sAsAyaNa aNukampa'kAma Nijara sammANu savva viraI bAvattari kalAkusalA ityAdi gAthAtrayI 51 9-13 sammattamiya laddhe kiM tIe paDhiyAe 31 10 | astitvamastibhAvena pra10sA0pR0404 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAkA ee anya bahu jesi jo mucapaeka bahu 91 3 saMsahamasaMsaTThA 13 2 2 11 tathA hi yogamAhAtmyAt 61 6 | akkhINa mahAgasIyA 91 9 egarAiyaM cha NaM bhikkhu 151 13 yogazAstravRtti pR. 10-2 akkhINa mahAlayA je 91 10 pazcAzaka pRSTha 283-2 yoginAM yogamAhAtmyAt 61 7-10 saMbhinna caki jina hari 92 sArdu dovi pAe 15 2 4 yogazAstravRtti ityAdi padyapaJcakaM pR.10-2 arihaMta cakki kezava ityAdi aSTAdaza paJcAzakAntargataviMzatitamaHzlokaH nakhA kezA radAzcApi 62 1 padyatrayaM 92 vIrAsaNaM tu siMhAsaNe mma 15 2 10 ___ yoga0 vRtti pR. 12-2 cakkaM chattaM daMDo ityAdi AyAvaNA u tivihA 15 2 12 tathA hi tIrthanAthAnAM 62 2 padyatrayaM 10 2 2-5 zaMkiya makkhiya nikkhittaM 171 2 piM. ni. gA. 521 yomavRtti pR. 12-2 saMsaTeyara hatyo 1126 solasa umgama dosA . 17 1 7 bhAzI-dADhA taggaya piM0ni0 pR. 252 62 12 pi. ni. pR. 146 riu-sAmaNaM tammatta gAhiNI 7111 | dattio jattie vAre 121 9 ahAkammuddesiya ityAdi viulaM batyuviseseNa 72 1 mAsAi sattaM vA 1229 padyadvayaM 172 1 mu. tatvArtha pR. 101 paJcAzakAntargatAntime paJcAzake taM puNa jaM jassa 17214 miNa sAsaNa paDiNIyaM 8114 taveNa satteNa mutteNa piM.vi. gA.8 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAti yamusa 18 1 14 | kAya dayAnato'pi 33 1 10 / devamayAvacce hariyavAe 2110 piM.ni. gA. 230 udesiyami navagaM 36 2 4 piM0ni0mA0 662 dhAi dui nimitte ityAdi 24 110 piM.ki.pR.117 tame 395mAyA vRttI paMthavA batyi jarA 41115 gAbAda piM.vi. gA. 408-409 pariyaTTie amihaDe 362 5 piM0 ki0.170 sAbiya niyamANaM nisthAmA sthavirAM dhAtrI 251 6 tame 395 mAthA vRttI balAvarodhinirdiSTaM 4229 pi.ni. pR. 123 muhamA pAidicA ghiya 36 2 6 . piM0ni06674cau mADapaM bhavati syUrApAH 25 1 7 tame 395 gAthA vRttau viSayA vinivartante piM.ni. pR. 123 so eso jasta guNA 37 1 12 dezI asalihie kaNA aMzavate varNa 25 19 pi0ni0 gA0491 ityAdi gAthAdvayaM pi. ni. pR. 123 battIsa kabalA purusassa 412 9 dRtti dANaM na hoi aphalaM 26 2 14 pi0ni0 pRSTha 173 | Ayake ussagge 43111 kohe vevara khavago 281 5 aivayaM aibahaso 41211 ma.i.1.215 piM0ni0pR. 139 piM0ni0 gAvA 646 | vitthaya paDiko :443-14 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna vyAka 12 taNaDagala chAramallaga 45 26 daza.hAri.pU.210 ma. pR. 179 gata gAyA 643 pazcAzaka 1gata gAyA 276 277 gRhai AyasahAvaM 582 7 asaNAiyA cauro ityAdi bhASANaM bhante 511 2 pra. gAthA 643 gata parca padyacatuSTayI 45 1 6 paJcAzaka majJApanAsUtra 12pada 15 sUtra pR.779 | kouya 1 bhUikamme 582 9 satyenAnirbhavecchIto zRGgAra hAsya karuNA 53114 ma. gAthA 644 miyaM satyaM vAkya 48 114 vayaNatiya liMgatiyaM 532 9 saiviggahazIlattaM surA satyAdvAkyAt 491 2 ma.gAthA 645 jaNavaya sammaya ThavaNA 491 5 jo saMjao vi eyAsu 571 5 umaggadasaNA magga 59114 dazavai. hAri. vRtti pR. 108 tathA pra. ma0pR.180 gAthA 641 vRttau ma. gAthA 646 sA. pR. 261 | kaMdappadeva kibbisa 57 1 7 | eyAo viseseNaM 59 2 9 uppana missiyA vigaya 49 110 ma. pR. 179 gata 641 gAthA daza hAri.pR. 209-2lokamakAza pR. 312 | kaMdappe kukkue te'suvihiyAya manne 62 2 5 AmaMtaNI ANavaNI ma. pR. 179 gata gAthA 642 | veyAvaccaM vAvaDabhAvo ityAdi gAthAdvayaM 5. 1 13 suyanANa kevaloNaM 581 4 | bharihaMta siddha ceiya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 2 5 vratAnAM brahmacarya hi 681 4 aho caulukyaputrINAM 751 5 desaNa vaya sAmAiya 80112 ekatazcaturo vedA 681 5 candravatrA sarojAkSI 751 6 ma. gAthA 980 aputrasya gatirnAsti viga nArIraudIcyA 75 18 rAimatta pariNAe 82 110 anekAni sahasrANi 68 2 6 ceTikA parivAro'pi 75110 ma. pRSTha 296 kiM yAmaH kutratiSThAmaH 68 2 10 | hAvo mukhavikAraH syAt 75 2 9 aTThA NavA hiMsA 82 2 7 navi kiMci aNunnAyaM 68 2 13 | lIlA vilAso vicchittiH 75 2 13 ma. gAthA 818 devadANavagandhavvA aMbe aMbarisI ceva 83 2 9 69 1 8 | hastapAdAGga vinyAso 76 2 8 ma. gAthA 85-86 mehuNappabhavaM varaM 71 2 7 strIkAntaM vIkSya nAbhi 76 2 10 samao1 veyAliyara uvasagga 384 2 4 abrahmacArI brAhmaNo na 721 4 jahA davaggI pariMdhaNo puDhavi daga agaNi nityaM yazca kalAkalApakalitaH 72 1 5 | jaha ambhaMgaNa lebo 78 18 orAliyaM ca divvaM iSTAnAmarthAnAM 74 2 6 puDhavAisu AraMbho 79 110 ukkhittaNAe saMghADe ityAdi sthAnAsanagamanAnAM 7 jAI kula bala rUve gAthAdvayaM 84 2 14 vilAso netrajo jJeyaH 74 2 8 vasahi kaha nisinji 80 1 8 khuhA pivAsA sIuNhaM ghig brAhmaNI vidhavAyAH 75 1 4 | khaMtI mahava ajjava 80110 / ityAdi gAthAdvayaM ... 5211 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 rivara kirikTAra 852 9 pariselpasaMhANe 8717 jaMpi batthaM ca pArthavA paNa khara joi 85 2 11 paMca NAvAvaraNe baba ityAdi mAthAdvayaM 93 2 12 dasa jvesaNakAlA 85 214 | rAbavivasma seho 8817 ambhatya visohie 941 9 baba chakarSidiyANaM ityAdi java godhUma bIhi kaMgu 902 8 bajA daya saMvama 95 110 gAvAiyaM 861 6 vidAmmeima loNaM 912 5 caMbhA mauMda mahala satva pariSNA loka vijao 86 110 | battIsa kira kavalA 921 aruNAMduMbara varSa 100 1 6 piMDesaNa sena iriyA pi.ni.gAthA 642 sthUla1 yArukara mahAkuSTha 31001 7 86 111 ugyAI aNugghAI yaNa yAvacce pRthak samastairapi 92212 pAsa 100 1 11 aTTa nimittaMgAI vi.ni. gAthA 662 purANodaka bhUviSThAH 100 24 sUyo1 daNora javannaM 3 se Na tase na cauraMse 871 6 kAhe achitti aduvA ityAdi gAthAdvayaM 102114 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNAgasya viSayAnukramaH 1 47-1 18-2 19-2 19-2 9-10 10-11 prathamaM saMvaradvAram saMvaradvAre ahiMsAyAH nAmAni ahiMsAyAH kArakAH pakatriMzad medabhinnalabdhisvarUpam keSAM jIvAnAM kA labdhayo! prayoviMzatiratnapadavIvicAraH saMsRSTAsaMsRSTavicAraH dattilakSaNaM dattisvarUpam ca bhikSupratimAsvarUpam navakoTiparizuddhAhAranirdezaH udgamotpAdanaiSaNAdoSazuddhAhAranirdezaH udgamadoSasvarUpam 1 ASAkarmasvarupam 2 uddezikasvarUpam 3 pUtikarmasvarUpam 4 mizrajAtasvarupam 5 sthAphnAdoSasvarupam 6 prAbhRtakadoSasvarUpam 7prAduSkaraNadoSasvarupam 8 krItadoSa svarupam 9 apamityadoSa svarupam 10 parivartitadoSa svarUpam 11 abhihRtadoSa svarupam 12 udbhinnadoSa svarupam 13 mAlApahRtadoSa svarupam 14 AcchedyadoSa svarupam 15 aniHsRSTadoSa svarupam 16 adhvapUrakadoSa svarUpam avAntaramevasahitotpAdanAdoSasvarupam 1dhAtrIdoSa svarUpam 12--15 22-23 23 23-24 18-2 24-25 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana0 14 26 26-27 30-1 30-2 31-1 31-33 34 27 27-2 27-2 27-2 34-2 2 dUtIdoSasvarUpam 3 nimittadoSa svarupam 4 AjIvikA doSa svarUpam 5 vanIpakadoSa svarUpam 6 cikitsAdoSa svarUpam 7 krodhadoSa svarUpam 8 mAnadoSa svarupam 9 mAyAdoSa svarUpam 10 lobhadoSa svarupam 11 saMstavadoSa svarUpam 12 vidyAdoSa svarupam 13 mantradoSa svarupam 14 cUrNadoSa svarupam 15 yogadoSa svarupam 16 mUladoSa svarUpam avAntaramevabhinnaiSaNAdoSasvarUpam 1 zakitadoSa svarupam 2 prakSitadoSa svarUpam 3 nikSiptadoSa svarUpam 4 pihitadoSa svarUpam 5saMhatadoSa svarUpam 6 dAyakadoSa svarUpam 7 unmizritadoSa svarUpam 8 apariNatadoSa svarupam 9liptadoSa svarupam 10 charditadoSa svarUpam dvicatvAriMzaddoSa yantrakama vizodhi avizodhikoTisvarupama prathama saMvaradvAre prathamA bhAvanA prathama saMghadvAre dvitIyA bhAvanA prathama saMvaradvAre tRtIyA bhAvanA prathama saMvaradvAre caturthI bhAvanA saMyojanA doSarahitAhAranirdeze pazcaprAsaiSaNAdoSasvarupam AhArakaraNe SaT kAraNavarNanam abhojanakAraNAni SaT 38-39 28-1 28-2 28-2 28-2 28-2 29 29-35 29-1 29-2 39-2 39-40 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 43 43-45 45-47 47-60 47-52 49-2 kIdarza bhojanaM yogya? zayyAtarapiNDavicAra svarupam prathamasaMvaradvAre paJcamI bhAvanA dvitIyaM saMvaradvAram satyasya svarUpa mahimA ca dazavidha satyasvarUpaM dazavidha satyabhASAsvaparam dazavidha satyamRSA bhASAsvarUpam dvAdazavidhA'satyAmRSAbhASAsvarUpam satyamapi kIDaze na vaktavya kIdRzaM vAcyamiti varNanaM dvitIyasaMvaradvAre prathamA bhAvanA dvitIyabhAvanAyAM krodhanigrahaNaM tRtIyabhAvanAyAM lobho na sevitavyaH caturthabhAvanAyAM na metavyaM paJcamIbhAvanAyAM hAso na vidheyaH kAMdapikAdyazubhabhAvanApaJcaviMzatinirUpaNa tRtIyaM saMvaradvAram 60-70 adattAdAnaviramaNasvarUpam paradravye iSTe kayA bhAvanayA vattitavyaM 61 tadgrahaNe grahaNavidhinirUpaNa 61-2 tRtIyasaMvarArAdhanaM 62 vastuviviktavAso nAmnI prathamA bhAvanA 64 anubhAtasaMstArakagrahaNAtmikA dvitIyA bhAvanA 64-65 bastuzayyA-parikarmavarjanA tRtIyA bhAvanA 65 anuzAtabhakkAdi-bhojanalakSaNA caturthI bhAvanA 66 sAdharmikavinayakaraNanAmnI pazcamI bhAvanA 66 ___ caturtha saMvaradvAram 67-78 brahmacaryasvarupam 67-72 yathAstrIsaMsaktAdhayavarjanalakSaNA prathamA bhAvanA 73 nArIjanamadhye kathA na kathayitavyA iti dvitIyA bhAvanA 74 strIrupanirIkSaNavarjananAnI tRtIyA bhAvanA kAmodayakaravarjanarupA caturthI bhAvanA 52-2 57-60 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana 77-78 79 82-2 82-2 83-2 88 praNIta bhojanavarjanarupA paJcamI bhAvanA paJcamaM saMvaradvAraM parigraha viramaNeasaMyama nirUpaNAd-azAtAntAnAM varNanaM rAgadveSanirupaNaM daNDatrayanirupaNaM kaSAyanirupaNaM paMcakriyAnirupaNaM SaD lezyAnirupaNaM saptabhayanirupaNaM aSTamadasthAnanirupaNaM navabrahmacaryaguptinirupaNaM dazazramaNadharmanirupaNa zramaNopAsakapratimAnirupaNaM 79-89 79-2 79-2 79-2 79-2 72--2 dvAdazabhikSupratimAnirupaNa trayodazakriyAsthAnanirupaNa caturdazabhUtanAmanirupaNaM paMcadaza pAramAdhArmikanirupaNAd AzAtanAntaM nirupaNam parigrahaviratau saMvarapAdapaH paMcamasaMvaradvAropasaMharaNaM bhikSA asannidhinirupaNaM parigrahaviratabhinnavizeSaNAni zabde nispRhatAnAmnI prathamA bhAvanA cakSurindriyasaMvaranAmnI dvitIyA bhAvanA ghANendriyasaMvaranAmnI tRtIyA bhAvanA jihavendriyasaMvaranAmnI caturthI bhAvanA sparzendriyasaMvaranAmnI paMcamI bhAvanA paMcamasaMvaradvArasaMkSepaNaM praznabyAkaraNopasaMhAra prazasti 94-96 80-1 80-1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuDAlAnivAsI svargastha zrImAna zreSThIvarya tejamAlajI bhAgacaMdajInI == saMkSipta jIvanarekhA - dharmanA Adya sthAna tarIke zobhatA marudhara dezamA AvelA jodhapura sTeTamA phAlanA sTezanathI aDadho mAila para AvelA zIkharabaMdha bhavya ve jinAlayo cAra dharmazAlAthI suzobhita khuDAlA gAmA ozavAlavaMzabhUSaNa zreSThIvarya tArAcaMdajI hIrAcaMdajI rahetA hatA, teone khemacaMdajI, premacaMdajI ne tejamAlajI nAme traNa putro itA. temAM tejamAlajIno janma 1944 mAM thayo hato tArAcaMdajInA laghu baMdhu bhAgacaMdajIne putra na hovAthI tArAcaMdajIo potAnA putra tejamAlajIne bhAgacaMdajInI gode ApyA. tejamAlajI bAlapaNathIja dharmapremI ne gurubhakta hatA. te hamezA prabhupUjA vigere dharmakriyA karatA hatA. teonI bAlyAvasthA lagabhaga muMbaimAja gai itI ne tethIja tejo cAra copaDIno abhyAsa karyo hato chatAM teo khuba hAjarajavAbI ne bAhoza hatA. thoDA divasa pachI teo potAnA pitAzrInI hAtha nIce dukAnamAM kAma karavA lAgyA. eTalAmA potAnI lagabhaga 15) varSanI alpavayeja teonA pitAzrI mAgacaMdajI devagata thayA ane gharano tamAma bhAra temanA upara AvI paDayo. paraMtu teo bAlapaNathI buddhizAlI, hIMmatavAlA ane dharmavAsita hovAthI sukha duHkha e to karmadhArI upara avAranavAra AvyA kare ema vicArI svahahiMmatathI lagabhaga 17 sacara varSanI vaye potAno svataMtra judo ghaMdho zaru karI dIgho ane temAM teoo potAnI buddhinI kuzalatAthI te vyApAramA ghaNuM dravya prApta kayu ne muMbainI aMdara bahuja sArI nAmanA meLavI. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmme - ASISAMIRMImmumourngm tejozI yA bobAra ovAsa hAusavA dusTI itA me lagathapa goDabADa ozavAlanI baghI dukAnonA teo AgevAna hatA ne svAMnA mogamukadamA.svAbI mImAjI devagata kyA svAre potAno baco mAra sa. zIzrI tejamAlajIne sopI gayA halane vAsudhIhI sevamAsajI sAta hala tyAMcI jove bobAne dIpAvI mAravADI mahAjanayAM sArI nAmamA mevI hatA. mogA jopAlo pATe ekamoI bIllIbaje gulAlavADIyAM che te moTI rakama ApI kharIda kayu hatu, tejI pUjyanI1.08 viNakvApasIvIyA mAya mAhavA bane dhIkSakAlA pArthavAva jaina vidyAlayabI kAryakaraNI kamITInA membara cAlavAhatA. tevajApArya vidyAlayamA mAne jo muMbada seyaja dAsyAma jAne sArI mahenatakarI isI bAta ko subA gAmamA dezasavI mIkAvAsAsAnA dRsTI hatA. teobhIno svargavAsa muMbaimAM saMvata 1988 mAsara sudhi19 (mauna kAdazI) mA rile I mAMdagI bhogavIne tyo hato, ane veocInI pAchaLa teonA parivAramA bodhInI riyAlI tathA ne patro eka kapuracaMdayAi bIjA bAbubhAi tathA traNa dIkarIo eka putravadhu nai ve pautra cha, bhane te sarva va paryosI, pakati ave devaguru upara pUrva pravAda ke obInA putra bhAi kapuracaMdajIo potAnA pitAzrInA smaraNArtha ru. pA~ca hajAra 5000) zrI palAnA ricAlayamA ApyA chai se sivAya bIjI nAnI moTI ghaNI sakhAvato karIkhupa prazaMsA .. A prazna vyAkarayalA jA zayanI 151) esamma ekAva koSImA grAhaka banIne jJAna pracAra karavAmAM teoo je madada karI che te badala teono AbhAra mAnIe chIe ane tejaobhI potAnI sablakSmIno samArge vyaya karI pUnyaupArjana kare eja prArthanA. bI. prakAzaka MAALMISARLAHARMA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAHARASHTRATIMATTITUTIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII. DDASE janmaH saM. 1944. khuDAlA nivAsi svargastha zrImAn zreSThivarya tejamAlajI bhAgacaMdajI svargagamanaH saM. 1988 mAgasara suda 11 (mauna ekAdazI) muMbaI TITTWITTTTTTTTTTTTTTTTTTHI Krishna Printery, Ahmedabad, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramapUjya - zAntamUrti zrImat panyAsa dayAvimalagaNivarapAdapadmebhyo namaH tapAgacchAdhipati sUripurandara zrImad jJAnavimalasUrivRttyupetam praznavyAkaraNasUtram [ dvitIya vibhAga saMvaradvArasvarUpaH ] jaMbU ! - eto saMvaradArAI paMca yocchAmi ANupubbIe / jaha bhaNiyANi bhagavayA savvaduhavimokkhaNaTThAe tatra prathamamahiMsA - jIvadayAlakSaNaM saMvaradvAramabhivaktukAmastatpratipAdanArtha ziSya mAmantrayedamAha jambUci - he jambU itatha AzravabhaNanA'nantaraM avasarAyAtaH saMvaraH - karmaNAmanupAdAnaM tasya dvArANIva dvArANi - upAyAH saMvaradvArANi pazca vakSyAmi - bhaNiSyAmi, AnupUrvyA - prANAtipAtaviramaNAdikrameNa yathA bhaNitAni bhagavatA - mahAvIreNa zrIvarddhamAnakhAminA, yathAzabdeneti - aviparyayamAtreNeti, ahiMsAsAdharmya na tu yugapatsakalasaMzayavyavaccheda sarvasvasva bhASAnugAmibhASAdibhiratizayaiH sarvaduHkhavimokSaNArthamiti 1 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna0vi0 manavyA saMbaradvAre ahiMsAyA nAmAni // 1 // pahama hoi ahiMsA vitiya savayaNati pAtaM / battamaNubhAya saMvaro yamaceramapariggahattaM c||2|| tattha |pahama ahiMsA tsthaavrsybhuuykhemkrii| tIse sabhAvaNAo kiMcI boccha guNuresaM // 2 // tANi u imANi subbaya! mahavvayAI lokahiyasavvayAI supasAgaradesiyAI tavasaMjamamahabbayAI sIlaguNavarabbayAI sajavavya| prathamaM saMvaradvAraM bhavati ahiMsA 1, dvitIya satyavacanamiti prarUpitaM bhagavatiH 2, tRtIyaM adattavipathaM darSa-vitIrNa azanAdi anujJAtaM khAmijIvatIrthakaragurumiriti bhogyatayA, saMvarotti dattAnujJAtagrahaNalakSaNaH saMvarastRtIyaH 3 caturtha brahmacarya zIlaM 4 patra | aparigrahatvaM ca saMvarau // 2 // ___ teSu paJcasu madhye prathama saMvaradvAra ahiMsA-jIvaghAtavarjana 'kallANakoDijaNaNI duraMtaduriyArivagganiTThavaNI, ikkuciya jIvadayA bhaNiyA vrnaanndNsiihiN||1|| iti kIdRzI ? prasasthAvarANAM sarveSAM bhUtAnAM kSemakaraNazIlA kuzAlakAriNItyA, tasyA ahiMsAyAH sabhAvanAyAstu-bhAvanApazca| kopetAyA agre vakSyamANAyAH kizcit alpaM alpaM vakSye guNoddeza-guNotkIrcana miti 3 . yAni saMvarazamdena abhihitAni tAni nAmAni he suvrata ! zobhanavrata! jamyUnAman ! mahAMti-karaNatrayeNa yAvajIvaM sarva| viSayanivRttirUpatvAt mahA~ti aNuvratApekSayA vA bRhanti vratAni-niyamA-yamA vA / loke dhRtidAni jIvalokacittasvAsthyakArINi, 1parva paJcAzravasyA'pi pratipakSipaJcasaMvarAn uktvA para mukhyasaMvarasya dvAra samyaktvaM mayA na kathitaM vaktrA savistareNa samyatvarUpAdhikAro'tra vAcyaH SARAI // 1 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASACAUSESS yAiM naragatiriyamaNuyadevagativivajakAI savvajiNasAsaNagAI kammarayavivAragAI bhavasayaviNAsaNakAI duhasayavimoyaNakAI suhasayapavasaNakAI kApurisaduruttarAI sappurisaniseviyAI nivvANagamaNasaggappaNAyakAI saMvaradArAiM paMca kahiyANi u bhagavayA // tattha paDhama ahiMsA jA sA sadevamaNuyAsurassa logassa bhavati vIvo yathAbhuvasAgare dezitAni yAni kathitAni, tathA tapaH-pUrvakarmanirbharaNaphalaM saMyamA-pRthivyAdisaMrakSaNalakSaNo'bhinavakarmAnupAdAna| phalasAdUpANi vratAni tapAsaMyamayornAsti vyaya:-kSayo yeSu tAni, tathA zIlaM-bhogeSu saMkalpasamAdhAnaM, guNAzca vinayAdayaH tairvarANi pradhAnAni yAni vratAni tAni zIlaguNavaravratAni, tathA satyaM mRSAvAdavarjanaM ArjavaM-mAyAvarjana tatpradhAnAni vratAni yAni tathA | satyArjavAvyayAni vA, tathA narakatiryagmanujadevagatIrvivarjayantIti-mokSaprApaNena tAsAM gatInAM vyucchedakAni yAni, sarvajinaH ziSyante-pratipAdyante yAni sarvajinazAsanAni / karmarajo vidArayanti-sphoTayanti tAni vidArakAni, bhavazatavinAzakAni ataeva | duHkhazatavimocakAni, sukhazatapravartakAni / punaH kIdRzaiH kApuruSaiH kAtarairdukhena uttIryante niSThAM nIyante iti / satpuruSarSIra niSevitAni | satpuruSaprAptatIrANItyarthaH hica puruSagrahe strINAmupalakSaNaM na taniSedhotra pratipattavyaH, bahu vAcyaM tattu granthAntarAdavaseyaM / punaH kIdRzAni nirvANagamanamArga iva mAggoM mokSamArgoM yAni tAni, tathA svargaprayANakAni-dehinA kharge gamane prayANakAni pApaNakAni yAnabhUtAni vA sarvatra karmadhArayastAni, mahAvratasaMjJitAnAM saMvaradvArANi pazca saMkhyAkAni / eteSAM etanmAhAtmyaM kathaM viziSTamaNetRtvAt tadAha bhagavatA-zrImanmahAvIreNa kathitAni ato hetoH svargApavargapradAnIti bhAvaH iti prathamasaMvarAdhyayanaprastAvanA / vatra teSu paJcasu madhye prathama-AdyaM saMvaradvAra ahiMsA, kiMbhUtA ? sadevamanujAsuralokasya bhavati, dvIpo yathA gAdhodadhimadhyamamAnAM - +S vara Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 saMbaradvAre ahiMsAyA vRtti nAmAni // 2 // SHRIENCEROSARICS tANaM saraNaM gatI pAhA nivvANaM 1 nivvuI 2 samAhI 3 sattI 4 kittI 5 kaMtI 6 ratIya 7viratI ya8 sury|| gatittI 9-10 dayA 11 vimuttI 12 khantI 13 sammattArAhaNA 14 mahaMtI 15 vohI 16 buddhI 17 dhitI 18 | nAnAzvApadakadambakakadacitavegamahommimAlAmathyamAnagAtrANAM prANinAmAzvAsasthAna dvIpo bhavati, dvidhA gatA Apo yasmimiti 'dvIpaM tathA ahiMsA saMsArodadhimadhyagatAnAM vyasanazatazvApadapIDitAnAM saMyogaviyogavIcividhagAtrANAM trANaM bhavati, tasyAH saMsA-2 rottArahetutvAt ahiMsA dvIpatulyA / yathA vA dIpaH andhakAranirAkRtahakaprasarANAM hAnopAdAnavimUDhamanasA timiranirAkaraNena pravRtti| kAraNaM bhavati,tathA ahiMsApi jJAnAvaraNIyakarmatimiranirAkaraNavizuddhibuddhiprabhApaTalapravartanena sakalazubhapravRttihetutvAt dIpa iva.dIpaH, tathA trANaM pareSAmApanivAraNatvAt, zaraNaM tathaiva saMpadA saMpAdanatvAt , punaH kIdRzI gamyate AdhIyate zreyomiriti gatiH, pratiSThate Asate sarvaguNAH sukhAni vA yasyAM sA pratiSThA, 1 nirvANaM mokSastaddhetutvAt , 2 nirvRttiH-svAsthyaM durvyAnarahitatvAt , 3 samAdhiH samatAzaktikAraNAt , 4 zAMtiH paradrohaviratiH, 5 kIrtiryazaH khyAtiH, 6 kAntiH zobhAkAraNatvAt , 7 ratiH-sarveSAM rAgahetutvAt, 8 viratinivRttiH,9-10 zrutaM zrutajJAnaM tadeva ahaM kAraNaM yasyAH sA 'paDhamaM nANaM tao dayAiti pAThAt , tRptiH 8 saMtoSastasya hetutvAt vRptiH,11dayA dehirakSA, 12tathA vimucyate prANIsakalavadhabandhanebhyo yayA sA vimuktiH, 13zAntiH krodhanigrahaH | tajanitA'hiMsA'pi zAntiH, 14 samyagpratItirUpaM svAdAde samyag bodho vA tasya ArAdhanA-sevanA, 15 mahaMtI sarvadharmAnuSThAnAnAM / madhye vRhatI yaduktaM-nidir3ha estha varya ikaMciya jiNavarehiM sabbehi,pANAivAyaveramaNamavasesA tassa rakkhaTThA // 1 // 1 gheTa iti bhASA / 2 nididhaM atra vrataM ekameva jiNavaraiH sarvaiH, prANAtipAtaviramaNamavazeSANi tasya rakSArtham // 1 // AASARAN // 2 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ got satsat samiddhI 19 riddhi 20 viddhI 21 ThitI 22 puDI 23 naMdA 24 bhaddA 25 visuddhI 26 ladvI 27 visidvavidvI 28 kallANaM 29 maMgalaM 30 pamoo 31 vibhUtI 32 raktA 33 siddhavAso 34 aNAsavo 25 kevalINa ThANaM 36 sirva 16 bodhi - sarvajJadharmaprAptiH ahiMsA - anukampA sA va bodhikAraNaM yathA - aNukarUpa'kAmaNijjarabAlatabe dANaviNayavigbhaGge saMjogavippajoge vasaNUsabahaDisakkAre // 1 // ityAvazyaka niyuktivacanAt 17 tathA buddhiH - sAphalyakAraNatvAt tathA cavarilAsalA paMDiya purisA apaMDiyA caiva / savvakalANaM pavaraM je dhammakalaM na yANaMti // 1 // dharmacAhiM seba, 18 dhRtivicadADhartha, 19 samRddhi: - AnandahetutvAt 20 RddhiH lakSmIhetutvAt 21 vRddhiH puNyamakRtisampAdanAt, 22 sthiti | khAdyaparyavasitamokSasthitihetutvAt, 23 puSTiH puNyopacayakAraNatvAt, purA pApApacayaH puSTirvA, 24 nandayati svaM paraM vA iti nandA 25 bhadraM kalyANaM khasya pareSAM vA karotIti bhadrA / 26 tathA vizuddhiH - pApakSayopAyatvena jIvanirmalatAsvarUpatvAt 27 lambi kevalajJAnAdilabdhinimittatvAt, 28 viziSTadRSTiH- pradhAnadarzanaM khAdvAdamityarthaH anyadarzanasyA'grAdhAnyameva yaduktaM - kitIe paDhiyAe payakoDIe palAlabhyAe, jatthettiyaM na nAyaM parassa pIDA na kAyavvA // 1 // 29 kathaM - ArogyaM tatprApakatvAtkalyANaM, 30 maGgalaM- duritopazamakatvAt, 31 pramoda harSotpAdakatvAt, 32 vibhUtiH - sarva1 anukampA kAmanirjarAbALatapodAnavinayavibhaGgAH / saMyogaviprayogoM vyasanotsava disatkArAH // 1 // 2 dvAsaptatikalAkuzalA, paNDitapuruSAH apaNDitAmeva sarvakalAnAM pravarAM, ye na dharmakalAM jAnanti // 1 // 3 kiM tayA paThitayA padakoTapA, palAlabhUtayA / yatreyat na jJAtaM parasya pIDA na karttavyA // 1 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANONS &37 samiI 38 sIla 39 saMjamo 40tiya sIlaparigharo 41 saMbaro 42 ya guttI 43 vavasAo44 usso 45 bAna0vi0 saMbaradvAre HTTPjano 46 AyataNaM 47 jataNa 48 mappamAto 49 assAso 50vIsAso51 abhao52 savvassavi amAghAo P M 1 // 53 cokkha 54 pavittA 55 sUtI 56 pUyA 57 vimala 58 pabhAsA 595 nimmalatara 60 tti eSamAdINi niya-13 nAmAni RdisaMpanimicatvAt, 33 rakhA-jIvarakSaNasvabhAvatvAt , 34 sikhAvAso-mokSanivandhanatvAt , 35 anAvaH krmbndhnirodhopaay||shaa | svAt , 36 kevalinAM sthAnaM kevalinAmahiMsaiva tatra vyavasthitatvAt yoganirodhasvAt anyathA jAvaMca bhArambha samArambha BAbA ityAdivatravirodhAparityaM bahubaktavyamasti tattu nokta / 37 ziva-nirupadravahetutvAt , 38 samiti-samyakpravRttirUpa| tvAt ahiMsAsamitiH, 38 zIlaM samAdhAnarUpatvAt , 40 saMyama:-hiMsroparatatvAda, 41 zIlaM sadAcAro prama vA tasya gRhaM cAritrasthAnaM, 42 saMgharaba pratItAnAzravatvena, 43, guptiH azubhAnA manApramRtInAM roSaH, 44 viziSTaH zobhanaH avasAyaH avikalabhAvasaMpamatvAt viziSTavyApAraH, 45 ucchyo -bhAvomatitvaM, 46 yajJo-mAvadevapUjA, 47 AyatanaM-guNAnAM AzrayA, 48 pajanaM-abhayasya dAnaM yatanaM vA-prANarakSaNaprayatnaH, 49 apramAdaHpramAdavarjana, 50 AzvAsaH paramaptihetutvAda, 51 vizvAso-vitraMbhaH prANinAM, |52 abhayaH-sarvaprANigaNasya nirbhayatvaM, 53 amAghAtaH amArika maraNarahitatvAt , 54 cothA pavitrA pavitrAdapi pavitrA ekArthazabdadvayopAdAnAt atyartha pavitrA athavA 55 pavivat vajravat vAyate iti pavitrA, 56 zuci:-mAvazaucarUpA Aha ca- - __ satyaM zaucaM tapaH zaucaM zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA zaucaM, jalazaucaM ca paJcamaM // 1 // iti // 3 // __57 pUtA pavitrA pUjA vA bhAvato devatAyA arcanaM, 58-59 vimalaH prabhAsA ca tamivandhanatvAt , 6. nirmalaM-karmarajorahita RRRRRRRREKKS Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STOCK yaguNamimmiyAI pajapanAmANi hoti ahiMsAe bhagavatIya varSa 21] esA sA bhagavatI ahiMsA jA sA bhI. yANa viva saraNaM, paklINaM piva gamaNaM, tisiyANaM pivasalilaM, khuhiyANa piva asaNaM,samuhamajhe va potavaNaM, pauppayANa va Asamaparya, duhaTiyANaM ca osahivalaM, arabImajhe bisasthagamaNaM, etto visihatarikA ahiMsA jA.sA puDhavijalaagaNimAruyavaNassaibIjaharitajalacarathalacarakhahacaratasathAvarasavvabhUyakhemakarI esA bhagavatI jIvaM karotIti nirmalakarA evamAdIni-evaM prakArANi nijaka-svakaguNaniSpAditAni nimmitAni yathArthAnItyarthaH, paryAyanAmAni taddharmAzritAni bhavanti ityarthaH / ahiMsAyA dayAyAH bhagavatyAH iti pUjAvacanaM / ___ eSA pUrvottamAmArthasArthA bhagavatI pUjyA ahiMsA kIzI? yA sA prasiddhA mItAnAM-mayaprAptAnAM dehinAM zaraNamiva zaraNaM gRhaM trANa 1 pakSiNAM vihAyogamanamiva gamanaM yathA pakSiNAM gatau gamanAdhAraH AkAzaM tadvat sakaladharmANAmAdhAraH ahiMsA 2 dRSivAnAmiva salila-balaM prANarakSaNatvAt 3 kSudhitAmAmiva azanaM bhojanaM 'anaM prANA ghRtaM teja iti vacanAt 4 samudramadhye pati-18 tAnAM yathA povavahana prabahaNamApaNaM 5 catuSpadAnAM yathA AzramapadaM-goSThatulyaM bAthame yathA catuSpadAstiSThanti 6 duHkhasthitAnAM ca | yathA opapipala yathApIDitAnAM auSadhistopakAriNI 7 aTavImadhye yathA sArthavAhAgamanaM yathA sArthapatiraraNye sukhakattathA ahiNsaa| 3 | etebhyo'pi viziSTatA pradhAnatarA ahiMsA zaraNAdInAmapi vizeSaNebhyaH yA sA, pRthvI jala-apkAya: anistejaskAyaH mArutovAyu banaspatiH bIjA zAlyAdayaH haritAstuNAdayaH jalacarA matssAdayaH khalacarAvatuSpadAH khacarAH-pakSiNaH sA diindriyaadyH| sAvarAH pRthivyAdayaH eteSAM sarvabhUtAnAM kSemakarI kalyANakarI eSA bhagavatI pUjyA ahiMsA yA sA prasiddhA etAdRzI ahiMsakaiH AVACARBA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvaradvAre navyA vRtti ahiMsAyA kArakAH BSNISH453 // 4 // ahiMsA jA sA, aparimipamANasaNadharehiMsIlaguNaviNayatavasaMyamanAyakehiM titthaMkarahiM sabajagajIvavaccha tilogamahiehiM jiNacaMdehiM sudda diTThA ohijiNehiM viNNAyA ujjumatIhiM viviTThA vipulamatIhiM vi. puruH prakAzitA tAmAha aparimitaM-ameyaM zAnadarzanaM yeSAM te vairityarthaH, zIla-samAdhAnaM tadeva guNaH zIlaguNaH vinayatapaHsaMyamAca tAn nayaMti prApayanti te nAyakAH svasa pareSAM vA taistIrthakarairdAdazAGgasaGghaprathamagaNagharakRtiH titthaM bhaMte 'titthaM cAuvaNNe saMghe pavayaNe paDha magaNahare yA' iti vacanAt , sarvajagajIvavatsalaiH yogakSemakAritvAt karuNopete, trailokyamahitaistIrthakaranAmakarmaNaH jagatpUjyanI4 yatvAt , jinacandraiH-kAruNyaikanizAkaraiH jinA:-sAmAnyakevalinasteSAM madhye candrA iva candrAstaiH, suSTu zomanatayA dRSTA kevalA lokanataH svarUpataH kAryataba / samyag vinizcitA tatra gurUpadezataH karmakSayopazamAdA bAhyAbhyantarakAraNataH, kAryatastu asyAH prama|sayogAta mANavyaparopaNakadapi hiMsA pratipakSarUpatvAt yatanApariNAmeneti proktaa| viziSTAvadhijJAninastairapi vijJAtA parikSayA yuddhA viziSTatayA jJAtA, pratyAkhyAnaparikSayA ca sevitA / RjvI sAmAnyagrAhiNI matiryeSAM te RjumatayastaiH RjumatimiSTA avalokitA, vipulA-viziSTavizeSagrAhiNI matiryeSAM te vipulamatayastairvipulamatibhirvizeSato dRSTA, Rjumati-vipulamatibimedA api manaHparyavajJAnimaH kathyante sArddhadvayadvIpasthitasaMjJipaJcendriyamanogataparyAyavedinasvairnitarAM dRSTvA riusAmaNNaM tammattaggAhiNI mai riumavi ghaDamittaM cintiyamaNeNa nANaM pAyaM maNodabbe, viulA visesagAhiNI maI sA vijalamaI nANammi mayaso. paNiya vA pADalIputto ghaDoNeNa // 2 // iti vizeSastu nandIto jnyeyH| utpAdAgrAyaNIyAdicaturdazapUrvapararapItA zrutAntargumphitA| Ujada // 4 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 satI paThitA, viSyAmaH zutajJAnavadbhiH sampaadhiH sarvarogA EASHISHASHREEKRESUCCE kavitA puSSadharehiM aghItA veuvdhIhiM patikSA, AbhiNiyohiyanANIhiM, suyanANIhi, maNapajjavanANIhiM, kevala nANIhiM, AmosahipattehiM, khelosahipattehi, vipposahipattehiM, jallosahipattehiM, sabvosahiMpattehiM, satI paThitA, vikurvibhiH-vaikriyalabdhidhAribhiH pratIrNA Ajanma pAlitA ityarthaH, AbhinivodhikajJAnimiH-matijJAnavadbhistathA zrutaM AcArAGgAdi tadadhyebhiH zrutajJAnavadbhiH samyakprakAreNa yatanayA anucIrNA pratikSaNaM pratikSaNaM AcaritA, manAparyavajJAnibhiH kevala majJAnimiH AmarzaH-sparzaH sa eva auSadhiriva auSadhiH sarvarogaprahartRtvAt tapazcaraNaprabhAvAt lamdhivizeSaH tena prAptA yete taiH evaM sarvatra dAyojyaM / khelo-niSThIvanaM tadeva auSadhiriva auSadhistA prAptAstaiH, viDpA-mUtrapurISAvayavA athavA viDatti viTa-viSTA patti-prazravaNaM | | matraM zeSaM tathaiva vyAkhyAtaM, jalla:-zarIramalastadeva auSadhirUpaM yeSAM te taiH jalloSadhilabdhivAdiH, sarva eva AmAdayaH labdhayaH uktA anye ca bahavaH avayavAH sarvA api auSadhayastAH labdhAH-prAptAstaiH, atha prasaGgAdAgataM labdhisvarUpaM kiJcidavabodhAya likhyate sammANu samvaviraI mala-vippA'mosa khela smvoshii| viuvvI AsIvisa ohI riu viule kevalayaM // 1 // saMbhinna kI jiNa hari bale cAraNa dhuvva gaNahara pulAe |aahaarg mahughayakhIraAsavo kuMDabuddhIya // 2 // bIyamaI paiMyANusArI akkhINaga teya siiylesaai|iy sayala laddhisaMkhA bhaviyamaNuyANamiha savvA // 3 // iti pUrSAcAryapraNItagAthAtrayaM vicAryate Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna-vyA0 labdhisvarUpam // 5 // SAKASIAA5%OE tatra tattvArthazraddhAnarUpaM samyaktvaM syAdvAdamatapratItiH astitvamastibhAvena,nAstitvaM naastitvbhaavnaiH| ubhayatvamekabhAveSu tattvaM syAjjinabhASitaM // 1 // ityAdirUpaM taccAnekavidhaM yaduktaM dasaNamiha sammattaM taM puNa nannattha[tattattha] sahahaNarUvaM / khaiyaM khaovasamiyaM tahovasamiyaM ca nAyavvaM // 1 // veyagamavi sAsAyaNa paJcavihaM hoi cttmicchttN| AyAramaTThabheyaM jo pAlei tassa sammattaM // 2 // ityAdirUpA landhiH-prApaNaM samyaktvalabdhiH 1, pRthaktvapalyopamasthitimithyAtvA'panayato aNuvrataprApaNalandhiH-aNulabdhiH, | samatammi ya laddhe paliyapahutteNa sAvao hoi, caraNovasamakhayANaM sAgarasaMkhaMtarA hu~ti // 1 // iti vacanAt , [pravacana vRtti pR0404] jIvo yadA pranthimedaM kRtvA samyaktvaM prApnoti tato pazcAt antAkoTisthitimadhyAt paliyapahuttatti ke'pi dvipalyasthitinyunA kriyate ke'pi tripalyopamanyUnA kriyate evaM yAvat navapalyopamaparyantaM tadA dezaviratasya prAptiH syAt / aNuzarIrakara| NazaktiH yathA vizacchidramapi pravizati tatra cakravartibhogAnapi bhute itynnulbdhiH| tathA sarvaviratilabdhiH saptadazadhA saMyamaprApaNaM pazcAzravaviramaNaM paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH daNDatrayaviratiprApaNaM tadeva labdhiH sarvaviratilabdhiH 3 / malo-jallaH karNavadananAsikAnayanajihvAsamudbhavaH zarIrasaMbhavazca yatprabhAvAtsugandhIbhavan sarvatra bheSajIbhAvaM bhajate sA labdhirmalalabdhiH, labdhizabdasya pratipadaM yojanA kAryA, sA malauSadhilabdhiH kasyA'pi zarIrakaideze samutpadyate kasyA'pi sarvasmin zarIre, yadi sa tena AtmAnaM paraM vA vyapagataroga| miti cuLyA limpati tadA vyAdherapagamo bhavati 4 // mUtrasya purISasya vA'vayavo viguD ityucyate / anye tu viguD viSTA prazravaNaM ca | te dve auSadhI yasya vipuDauSadhirityAhuH, anye vitti viSTA tAH saMti patti pAsavaNaM 'ee anne ya bahu jesiM surahiNo'va OMOMOMOM5445 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yavA rogotrasamasamatthAte hunti oSahIpattA' / 5 / AmarzaNaM AmarzaH saMsparzanaM sa eva auSadhiryasyA sA vA'mazauSadhiH, karAdi| saMsparzamAtrAdeva vyAdhyapanayanasamarthaH labdhilabdhimatorabhedopacArAt sAdhurevA'marzoSadhyAdilabdhimAnityarthaH, evaM zeSapadeSviti bhAvanIyaM idamatra tAtparyaM tatprabhAvAt svahastapAdAdyavayava parAmarzamAtreNaivA''tmanaH parasya vA sarve'pi rogAH praNazyanti sA AmazaiSadhilabdhiH 6 khela - zleSmA tallabdhimanto yadi AtmAnaM paraM vA rogApanayanabuddhyA parAmRzanti tadA tadrogApagamaH / tathA coktaM yogazAstrAntaralokavRttau tathAhi tathAhi yogamAhAtmyAt yoginAM kaphabindavaH / sanatkumArAdevi, jAyante sarvarukucchidaH // 1 // [ mudrita yogAkhavRttau pR0 10-2] yoginAM yogamAhAtmyAt purISamapi kalpate / rogiNAM roganAzAya, kumudAmodazAli ca // 2 // malaH kila samAnAto, dvividhaH sarvadehinAM / karNanetrAdijanmaiko dvitIyastu vapurbhavaH // 3 // yoginAM yogasaMpatti-mAhAtmyAt dvividho'pi saH / kastUrikAparimalo rogahA sarvarogiNAM // 4 // rogiNAM kAyasaMsparzaH, siJcanniva sudhArasaiH / kSiNoti tatkSaNaM sarvAnAmayAnAmayAvinAm // 5 // sarve ete viNmUtrakezanakhAdayo'vayavAH surabhayo vyAdhyapanayanatvAdauSadhayo yasyA'sau sarvauSadhiH, athavA sarvA AmarzoSadhyAdikAH auSadhayo yasyaikasyApi sAdhoH sA sarvauSadhiH tathA coktaM %%%% Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAna0vi0 prabha0vyA0 praci labdhi REAC svarUpam // 6 // nakhA kezA ravAdhAnyadapi yogizarIraja / bhajate bhaiSajIbhAvamiti sarvauSadhiH smRtA // 1 // tathAhi-tIrthanAthAnAM, yogbhRckrvrtinaaN| dehAsthisakalastomaH, sarvaH svargeSu puujyte||2|| [mudrita yogazAstravRtti pR. 12-2] kiM ca meghamuktamapi vAri yadaMgasaMgamAladIvApyAdigatamapi sarvarogaharaM bhavati / tathA viSamUJchitA api yadaMgasaGge vAtasparzA| deva nirviSAH syuH| viSasaMpRktamapyatraM yanmukhapraviSTaM sadaviSaM syAt-mahAviSavyAdhivAdhitA api jIvA yadvacaH-zravaNamAtrAdarzanAca vIta| vikArAH syuH, eSa sarvo'pi sauSadhipakAraH 8 / | vaikriyalabdhiranekadhA tadyathA mahattvaM-merorapi mahattarazarIrakaraNasAmarthya 1 laghutvaM-vAyorapi laghutarazarIratAkaraNaM 2 gurutvaM | vajrAdapi guruzarIratayA indrAdibhirapi prakRSTavalairdussahatA vA 3 prAptirbhUmisthasyAGgulyagreNa meruparvatAgraprabhAkarAdisparzasAmarthya 4 apsu bhUmAviva pravizato gamanazaktiH apsviva bhUmAvunmajananimajane vA prAkAmyaM 5 izitvaM trailokyasya prabhutA tIrthakaratridazezvaraRddhivikurvaNaM 6 vazItvaM-sarvajIvavazIkaraNalabdhiH 7 apratighAtitvaM adrimadhye'pi nizaI gamanazaktiH 8 antardhAnamadRzyarUpatA 9 | kAmarUpitvaM yugapadeva nAnAprakArarUpavikurvaNazaktiH 10 ityAdhanekavidhavaikriyalamdhyantargatA aNimAdayaH siddhayo bhavanti // 9 // AzI-dADhA taggaya mahAvisAsIvisA duviha bheyaa| te kammajAibheeNaNegahA crvihvigppaa||1|| Azyo | vadanamadhyagatadaMSTrAstAsu viSaM yeSAM te 'AzIviSA, AzIriSTaprazaMsAyAM daMSTrAyAM pavanAzinAmityanekArthatilakavacanAt te dvidhA jAtitaH karmataka jAtito vRzcikamaNDakoramamanuSyajAtayaH, vRzcikaviSaM tUtkarSatorddhabharatamamANazaktiH paraM na kenApi kutA kurvANA kAriSya OMOMOMOMOMOM45ba HOK Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANA vA, maNakavi bharatakSetrapramANaM, bhunAvirSa jambUdvIpamAna, manuSyaviSaM samayakSetrapramANe zaktyA iti jAtitaH, karmataba patraTrAndriyatiryagyonayo manuSyA devAMdhAsahasrArAntA ete tapavaraNAnuSThAnato'nyato vA guNata AzIviSadhikAdisAcyA kriyAM kurvanti, zApapradAnAdinA paraM vyApAdayanti, devAstu aparyAptAvaskhAyAM tacchaktimanto jJeyAH, te hi pUrvabhave samupAjiMtAzIviSalabdhayaH sahassArAntardeveSvapi navotpannAH prAgbhava vikAzI viSalabdhisaMskAreNa aparyAptApasthAyAmAzIviSalamdhayo vyavar3iyante, paryAptAvasthAyAM saMskArasyApi nivRttiriti na tad vyapadezabhAjaH, te'pi zApAdinA paraM vyApAdayanti paraM na tallandhivyapadezo, bhavapratyayatastathArUpasAmarthyasya sarvasAdhAraNatvAt , guNapratyayo hi sAmathyavizeSo lamdhirityAzIviSalabdhiH 10 ohItti avazabdo-adhaH zabdArthaH avo-agho'dho vistRtaM vastu dhIyate paricchidyate'nenetyavadhiH, athavA avadhimaryAdA rUpiSveva dravyeSu paricchedakatayA pravRtirUpA tadupalakSitaM jJAnaM tasya lbdhiH-praaptirvdhilbdhiH| sA tu bhavapratyayaguNapratyayikamedAmbA kSayopazamavaicitryataH dravyakSetrakAlabhAvamedAtmanaH asaMkhyeyamedAste tu AvazyakavRttinandIvRtyAdibhyo'vaseyAH 11 / Rjumatiriti RjvI-sAmAnyagrAhiNI mavirghaTo'nena cintita iti, | riu-sAmaNNaM tammattaggAhiNI riumai maNonANaM / pAyaM vizeSavimuhaM ghaDamittaM cintiyaM muNaha 1 Rjumati:-prAyo bAhulyena vizeSavimukha-dezakAlAbanekaparyAyaparityaktaM pareNa cintitaM jAnAti sA ajumatilandhiH 12 vipulA-vizeSagrAhiNImativipulamatiH ghaTaH sauvarNaH paattliputriiyH| 1 bhadIzIpapramANaM / 2 aSTamadevalokaM yAvat / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAnavi0 14/labdhi prazna0vyA0 svarUpam prati // 7 // MERA ROASAAB* . viulaM vatthuvizeseNa nANaM taggAhiNImai viulaa| cintiyamaNusaraha ghaDaM pasaMgao pajavasaehiM // 1 // ___tathA vipulaM-vistIrNa ghaTAdevizeSaNAnAM dezakAlAdInAM mAnasaMkhyAsvarUpaM tadgrAhiNI matiH, sA ca pareNa cintitaM ghaTaM prasaGgataH paryAyasahitairupetaM anusarati, sauvarNo rAjato mRnmayo vA adyatano vA mahAn apavarakasthita ityAdyapi prabhUtavizeSaviziSTaghaTa pareNa cintitamavagacchatItyarthaH, idamatra tAtparya manaHparyAyajJAnaM dveSA Rjumativipulamatizca, tatazca sAmAnyavastumAtracintanamavRttimana:pariNAmaprAhi kiJcidavizuddhataramatRtIyAkulahInamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM RjumatiH, paryAyazatopetaghaTAdivastuvizeSacintanapravRttamano. dravyagrAhi sphuTataraM-sampUrNa manuSyakSetraviSayaM jJAnaM vipulamatiH / tatra RjumatijJAnaM yAti vipulamatistu kevalajJAnahetuH / yadyapi sAmAnyavizeSe satyapi manAparyavajJAne darzana na bhavati,kathaM sAmAnyavizeSadharmastu bodhe eva tiSThati, yathA matizrutayoH sAmAnyavizeSe satyapi darzanaM nAsti tadvadatrA'pi jJeyaM, darzanasyA'nAkArarUpatvAdatra tu sAkaropayoge sAmAnyavizeSAtmako bodhadharmo jJeyaH, na tu darzanAvaraNagatadarzanadharmo vivakSitaH, atra bahuvaktavyaM tattu tattvArthavRtti-vizeSAvazyakavRttito jJeyamiti manaHparyavajJAnalabdhiH 13 / [10 tatvArthavRtti pR0 101 kevalaM asahAyaM-matyAdijJAnanirapekSatvAt , nirAvaraNaM, sampUrNa kevalalabdhiH pratItA 14 / saMbhinatti-yaH sarvairapi zarIrapradezaHzRNoti sa saMbhitrazrotAH ekenApIndriyeNa samastAparendriyairgamyAna viSayAn yo'vagacchati sa ityarthaH / saMbhinnAni parasparata ekarUpatAmApanAni zrotAMsi indriyANi yasyeti vA-athavA dvAdazayojanavistRtasya cakrisainyasya yugapat bruvANasya tatryasaMghAtasya vA samakAlamAsphAlyamAnasya sambhinnAn lakSaNato vidhAnatazca parasparavibhinmAna jananivahasamutthA RECASIOBACAAN: // 7 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASAABAR ra zaMkhakAhalamerIbhANaTakAditUryasamudbhavazabdAn yugapadeva vizeSatayA zRNoti sa saMbhitrotolabdhimAn // 15 // cakravartitvaM 16 arhattvaM 17 vasudevatvaM 18 baladevatvaM 19 etA Rddhayastu granthAntarAttavarNanataH subodhaaH| atha atizayagamanAgamanalandhisaMpannAzcAraNAste ca dvidhA javAcAraNA vidyAcAraNAzca, ye cAritrapavitrAH SaSThAyanidAnatapovizeSa| prabhAvataH sadbhUtAtizayagatyA gatilabdhiyuktAste cAraNAH, te prathamotpAtena trayodazaM rucakadvIpaM yAnti, valamAnAH prathamotpAtena nandIzvare, dvitIyotpAtena yata gatAstatrA''yAnti, Urdhvamekenaiva meruzirasi pANDakavanaM, valanto ekena nandanavana, dvitIyena khasthAnaM, lA teSAM cAritrAtizayapramAvato labdhiH syAttato labdhyupajIvanautsukyaprabhAvataH pramAdasambhavAcAritrAtizayanibandhanA landhirapi hIyate, | tato valanto dvAbhyAmutpAtAmyAM svasthAnaM yAntIti / ye punarvidyAtizayataH aSTamAditapovizeSataH samutpannagatyA gatilabdhayaste vidyA cAraNAH, te cotpAvenaikena mAnuSyocaraM, dvitIyena nandIzvaraM yAnti, valantaH svasthAnaM ekenaiva, Urdhvamekena nandanavana, dvitIyena pANDakavanaM, ekenaiva khasthAna, te ravikarA''tapaM svIkRtya gacchanti / vidyAcAraNA hi vidyAvazAdbhavanti, vidyA ca-parizIlyamAnA sphuTA sphuTatarA jAyate,tataH pratinivartamAnasya zaktyatizayasaMbhavAdekenaivotpAtena khasthAnamAyAnti, evaM bahudhA jalacAraNAH patracAraNAH puSpacAraNAH agnizikhAcAraNAH parvatAprazRGgasaMcAriNa ityAdikA labdhiH cAraNalandhiH // 20 // pUrvANi caturdazApi utpAdAdayastadadhyayanagaNanazaktiH pUrvalabdhiH // 21 // ___ gaNadharalabdhirgaNadharapadaprAptistajanmanyeva siddhestIrthakarazAsanAdhipapadaprApakA prasiddhA // 22 // pulAkalabdhiH pulaakcaaritrjnyaa| jiNazAsaNapaDiNIyaM, cUpiNajjA cakkAvahiseNaM pi| kuvio muNI mahappA, pulAyaladdhI saMpuNNA // 1 // // 23 // CATEGOREGAO Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpam // 8 // zAna0vi0 AhArakazarIrakaraNazakti-kavicaturdazapUrvadharavit yati RddhiprApto nimodAdisaMzayavicchedanArtha jinadiphAti-darzanArtha vATa prazna0vyA0 khazarIra hastapramANamanuttarasurAdapyatimAsuraM vivarya videhaskhajinapAce mocayati tat pRcchanamAtreNava atraskhasya saMzayo yAti yayA sAvRtti ''hArakalabdhiH // 24 // madhu-zarkarAdimadhuNyaM sarpi-ghRtaM atizAyi gandhAdi ghRtaM, dhIre cakravasiMgosatkaM dugdhaM teSAM ya Asavo'tizAyI raso athavA | AsavA dhAtudIprakAriNo dravyA vA etatvAdopamAnavacanA vairakhAmyAdivat tadvat Azravati svAdutvaM yadvacanaM yAti, athavA yat pAtra| patitaM kadanamapi madhudhIrasapivIryavipArka jAyate, yadvacanaM zarIrAdiduHkhasaMtaptAnAM madhusappikSIrAdivat santarpakaM bhavati // 25 // / koDhabuddhatti koSThAgArekhApitAnAmasaMkIrNadhAnyabIjAnAmavinaSTAnAM bhUyasAM yathA koSThe'vasthAnaM tathA paropadezAdavadhArivAnAM zrotA. nAmarthavIjAnAM bhUyasAmanusmaraNamantareNA'vinaSTAnAmavasthAnAt kosstthbuddhiH| yathA koSThakanikSiptadhAnyAni iva sunirgalA avismRtatvA cirasthAyinaH sUtrArthA yeSAM te, koSThe iva dhAnyaM yA buddhiH AcAryamukhAdyayAvanirgatau sUtrAau~ tadavasthAnAveva dhArayati na kimapi tayoH hai trArthayoH kAlAntare'pi galati sA koSThaSuddhiH 26 sukRSTe-vasumatIkSetre kSityudakAdhanekakAraNavizeSApekSaM bIjamanupahataM yathA'nekabIjakoTipradaM bhavati tathaiva jJAnAvaraNIyAdikSayopazamAtizayalAbhAdekArthacIjazravaNe satyanekArthavIjatAM pratipacirvIjapuddhiH 27 padAnusAriNasneSA anuzrotaH padAnusAriNaH, pratizrotaH padAnusAriNaH, ubhayapadAnusAriNaH, tatra AdipadasvArtha pranyaM ca parata | upazrutva AantyapadAdarthagranthaM vicArayituM samarthamatayo'nuzrotaHpadAnusAriNaH / antyapadasyArtha anvaM ca parata upabhutpa tataH prAtikU SHEGETABROBARABAR // 8 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339004-04WCASEX lyenAdipadAda aryagranthavicArapaTavaH pratizrota pdaanusaarilbdhyH| madhyapadakhArtha pranyaM ca parakIyopadezAdadhigamAghatAvadhi parimika apadasamUhapratiniyatArthabranthodadhisamuttAraNasamarthAsAdhAraNAtizayapaTavaH ubhayapadAnusAriNaH | jo sutpaeNa bahu, suyamaNudhAvaha payANusari so| jo astha paeNatthaM, aNusahasa biiybuddhiiyo||1|| iti vacanAt // 28 // akkhINa. yeSAmalpamapi anaM pAtre patitaM zrI gautamAdInAmiva bahumyo dIyamAnamapi nakSIyate te'kSINamahAnasAH,akSINaM yenA|'nItaM maikSaM bahubhirapi-lakSasaMkhyairapyanyaistRptyA bhale na dhIyate yAvadAtmanA bhuktaM sat niSThA yaatiitykssiinnlndhiH| kAraNe kAryoMpacArAt evaM akssiinnmhaanslbdhirpi| parimitabhUmipradeze'pi aparimite iva tatrA'saMkhyAtA devAdayaH parasparaM bAdhArahitA vRddhalaghutvAda sthitivivekabhAjaH tIrthakaraparSadIva sukhamAsata iti aMkSINamahAlayalabdhivantaH yataH akkhINa mahANasIyA bhikkhaM jeNANIyaM puNo tenn| paribhuttaM ciya khajjai bahuehiMvi na uNa annehiM // 1 // 8 akkhINamahAlayA je, paribhUmisu aprimiuvvjnnaa| ciTThaha avvASAhA'saMkhajaNAvulahubhAvA // 2 // 29 / teyatti tejolezyAlabdhi:-krodhAdhikyAt pratipanthinaM prati mukhenA'nekayojanapramANakSetrAzritavastudahanadakSatIvratastejonisarjanazaktiH , iha yaH khalu zamI nirantaraM SaSThatapaH karoti pAraNakadine ca sanakhakulmASamuSTayA jalacUlukenaiva ekena AtmAnaM yApayati tasa SaNmAsAnte tejolezyAlabdhirutpadyate 30 sIyatti-zItalezyAlabdhi:-agaNyakAruNyavAdanuprAsaM prati tejoleshyaaprshmprtylshiitltejovishessvimocnsaamdhy| purA kila | zrayate-gozAlaH kUrmagrAme karuNArasikAntaHkaraNatayA prabhUtyUkAsaMtatitAyinaM vaizikAyanaM bAlatapasvinaM ahetukalahakalanatayA are! Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavi0 ABREAC svarUpam yukAzayyAtaretyAdhanarthoktimiH kopATopAdhmAtamakarot tadAzikAyitapasvI tasya durAtmano dAhAya bajadahanadezyAM tejolezyA prazna0vyAta visasarja / tatkAlameva bhagavAn vardhamAnakhAmI praguNitakaruNastatprANatrANAya pracuraparitApocchedacheko zItalezyAmasutrAditi zItalevRtti || zyAlandhiH 31 | AdizabdAt prajJAdayo'pi prakRSTazrutAvaraNavIryAntarAyakSayopazamAvirbhUtA anadhItadvAdazAMgacaturdazapUrvA'pi santo yamartha // 9 // caturdazapUrvI nirUpayati tasmin vicArakRcchre'pyarthe'tinipuNaprajJAH prAdhimantaH zramaNAH / etA landhayaH syuriti sNkssepaarthH| | atha yeSAM yeSAM yA yA labdhayo bhavanti na bhavanti pUrvoktAstAH prasaMgato'vabodhAya likhyante-saMmina 1 caki 2 jina 3 hari | 4 bala 5cAraNa 6 pUjya 7 gaNahara 8 pulAkA 9 hAra 10 varja zeSA ekaviMzatilabdhayo bhavyastrINAM siddhigamanayogyAnAM bhavanti / tathA mallisvAminaH strItve prabhUtalabdhisarvatvaM tIrthakaratvaM cA'bhUt tadAzcaryabhUtatvAna gnnynte| abhavyapuruSANAmapi poDaza na bhavanti | paJcadaza bhavanti 1samma 2aNu 3savva 4vipula 5kevala 6RjumaI ete Sad , pUrvoktA daza evaM SoDazavaje zeSAH paJcadaza bhavanti, kSIrAzravalabdhirapi abhavyatrINAM na bhavati, abhavyastrINAM caturdazaiva bhavanti, yaduktaM arihaMtacacikezavapalasaMbhinne ya cAraNe puvvaa| gaNahara-pulAya AhAragaM ca, na hu bhaviyamahilANaM // 1 // abhaviyapurisANaM puNa dasa pubbilAu kevalitaM ca / ujjumaI viulamaI terasa eyAo nahuhunti // 2 // abhaviya mahilANaMpi hu eyAo hu~ti bhnniylddhiio| mahukhIrAsapaladdhIvi neya sesA viya aviruddhA // 3 // nArakANAM samyaktva 1 avadhi 2 vaikriya 3 lamdhayo bhavanti / surAsurANAM tu pUrvoktAstisraH tejolezyA sahitAzcatasraH, garma BISHESA5645 U // 9 // ASEAROR Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35SAALKAROES OM jasaMkSipaJcendriyatiryakSu dezaviratiyuktAH paJca,yugaliSu samyaktvalamdhizcaikA 1 paryAptasthUlavAyuSu vaikriyalamdhiH 1 sthUlaikendriya-aparyApta | pRthivyavanaspatyAdiSu na kApi kecit sAsvAdanaM ca, aparyAptavikaleSu na kA'pi landhiH, aparyAptasuranArakeSu samyaktvAvadhilabdhI | * samuchimeSu sUkSmeSu na kA'pi lamdhiH, ratnapramAdAgatAnAM tadbhavasiddhikANAM sarvA api // 31 // zarkarApramAdAgatAnAM cakrivaje triMzat | ||30 / vAlukAgatAnAM haribalavarja 28 bhavanti / paGkAdAgatAnAM jinavarja 27 bhavanti / dhUmAdAgatAnAM Rjumati yAvat dvAdazalabdhayo | bhavanti tadbhavasiddherabhAvAt12 tamaHprabhAdAgatAnAM samyaktvadezaviratI labdhI dve sarvaviraterabhAvAdanyAsAM prtissedhH2| tamAtamApramA| dAgatAnAM samyaktvalabdhirekA nA'nyAsaMbhavanti / vaimAnikAdAgatAnAM tadbhavasiddhikAnAM sarvA api 31 // bhavanapati-vyantara-bAnavyantara-jyotiSkebhya AgatAnAM jina harivarja 29 bhvnti| anusaravijayAdicaturmyaH samAgatAnA 30 tiryagbhyo narebhyazca samAgatAnAM tIrthakaccakriharibalavarjAH 27 bhavanti / pRthavyabbanaspatibhyaH samAgatAnAM api etA eva 27 labdhayo bhavanti / vikalendriyebhya AgatAnAM vipulamatiprabhRtilandhisamudAyaM vihAya pUrvoktAH smyktvaadidvaadshlbdhyo| mithunanikarebhya AgatAnA sura| vaccatasraH sammohi gheubdhi sateyA 4 ityukteH| sUkSmAnipavanebhya AgatAnAM na kApi labdhayo bhavanti / sahayAtAyuSkabhavya| narANAM strINAM ca pravarA zivalabdhirbhavati / etAvatA vijayAdivat yugalino'pi muktigaaminH| sarvArthavimAnAt byutAH catuHkRtvaH kRtopazamazreNikAhArakazarIrAH jinAH gaNadharAzca niyamenaiva tadbhave siddhigAmino bhavanti / lokAntikadevAH saptASTamavairmuktigAminastadadhipatayaH ekAvatAriNatyAdayo labdhivicArAH AvazyakavRttipravacanasArodArakRti-labdhistotrAdigranthAntarAdavaseyAH 7 atra tu jJApanakRte kiJcillikhita iti / pravacanasAroddhAra-428-132] Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna vi0 praznAvyA vayoviMzati ratnapadavI vicAra: vRti FEAEAA570 // 10 // prayoviMzatiratnapadavIvicAro yathAcakaM chattaM daMDI khareMga caimmaM ca maNIya kAgaNIyA egeMdI satta rayaNANi paNidirayaNANi taha stt||1|| seNAvaI 1gAhAvaI 2 vahuI 3itthI 4 purohio5 turao6 gayarayaNaM 7 cakkINaM pauddasa eyANi rayaNANi // 2 // titthayara 15 caki16 hari 17 bala 18 kevalanANaM 19 muNIya 20 samattaM 21 maMDaliya 22 dezaviraI 23 tigavIsaM rayaNapadavINaM // 3 // ratnaprabhAto nirgatA saptaikendriyavarja poDazapadavyaH[vI.] prApnuvanti / zarkarAta AgatA cakripadavarja paJcadaza, vAlukAta: AgatAH haribalavarja trayodaza, pakAtaH AgatAH cakriharivalatIrthavarja dvAdaza, dhUmAtaH AgatAH kevalibarja 11, tamAprabhAtaH AgatAH sAdhupadavIvarja daza 10, tamastamaHprabhAtaH AgatAH gajaturagasamyaktvaratnapadavItrayaM labhante / bhavanavyantarajyotiSkadevemyo nirgatAstIrthakaravAsudevapadavI varja 21 padavI prApnuvanti / pRthivyambanaspatibhya uddhRttAnAM tIrthakaccakribalavAsudevapadavIvarja 19 padavyobhavanti, tejovAyumyo nirgatAH saptaikendriyaratnaM gajAzvaratnAni cA'nubhavanti / vikalendriyemya uddhRtvAH tIrthacakrivalaharikevalivarja aSTAdazapadavIH prApnuvanti, manuSyebhyo tiryagbhyo nirgatAH tIrthakacakriharivalavarja ekonaviMzatipadavIH 19 prApnuvanti, saudharmezAnemya AgatAtrayoviMzatipadavIranubhavanti, sanatkumArAdidazadevalokebhya AgatAnAM saptaikendriyaratnapadavIvarja poDaza bhavanti, nava|veyakezya AgatAnAM saptaikendrivaratnapadavI-azvagajaralapadavIvarjapatardaza bhavanti 14, anucaravimAnemya AgatAH tIrthakavacakri KOLAN // 1 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 56- SAHASABASSAGE bIjabuddhIhi, buddhIhiM; padANusArIhi, saMbhikSasotehiM, suyadhareDi, maNavaliehiM, vayavaliehiM, kAyaliera mANabaliehiM, vaMsaMNabaliehiM, carittabaliehiM, khIrAsabehiM,madhuAsavehiM, sappiyAsavehiM, akkhINamahANasiehiM cAraNehiM, vijAharehiM, cautthabhattiehiM, evaM jAva chammAsabhattiehiM, ukkhittacaraehiM,nikkhittacaraehiM, aMtacaraehiM, paMtacaraehiM, lUhacaraehiM, abailAehiM, samudANacaraehiM, mocaraehiM, saMsahakappiehiM, tabjAya | palakevalajJAnamunisamyaktvamAMDalikadezaviratiprabhRtyaSTau padavI prApnuvanti, zeSAH paJcadazana / prasaGgAditi api likhitam / dravya8. lokaprakAza pRSTha - atha prastutaM vacmA-dhIjakalpA buddhiryeSAM te taiH, koSTha iva buddhiryeSAM te taiH, padaM prati anusaraNazIlA buddhiryeSAM te te, 4 bhimAni ekArthabAhINi indriyANi yeSAM te taiH saMmizrotobhiH,zrutadharaiH, manasA balaM yeSAM te durdarSe'pi kArya akSobhyacetasaH, SaNmAsaM hai yAvat pratyuttaradAnepratikSobhyavacasA durvAdina prati nirAkaraNazIlA vacanabalinastaiH, kAyA zarIraM parISahAdibhyaH akampracalaM yeSAMda te kAyavalinastaiH, jJAnena matyAdinA balinastaiH darzanaM nizzaMkitAditattvazraddhAnarUpaM tena balavantastaiH, carita-SaTkAyasaMyamaH karmaNAM| 4cayasya riktIkaraNaM cAritraM tena balavadbhiH, kSIrAzravalabdhimadbhiH, madhvAzravalabdhimadbhiH, sappiH ghRtaM tadAsvAdavAkyalabdhimadbhiH, a. kSINA mahAnasikalabdhimadbhiH eteSAM sarveSAmapi padAnAM arthoM vyAkhyAto'sti, aGguSThAdipraznottaravighAmadbhiH, caturthabhaktimadbhiHekAntaropavAsakArikaiH caturthabhaktazabda:-ekakSapaNaparyAyaH, evaM SaSThabhaktakaiH-upavAsadvayakArakai, aSTamamaktakaiH-upavAsatrayakArakaiH, evaM, dasama-duvAlasa-codasa-solasa-mAsa-domAsa-timAsa-ghaumAsa-pazcamAsa-paNmAsA etacapaHkArakaiH, evaM tapodhikArAt draSTavyam / 1 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vi0 prazna0vyA0 na // 12 // LATIOEATRE utkSita pAkabhAjanAt uddhRtaM taM caranti-gaveSayanti te utkSiptacarAstaiH, nikSipta pAkassAlIsthitaM gaveSayanti te nikSiptacarAstaiH, aMta | vallacaNakAdidhAnyaM caranti te vaiH, tadeva dhAnyaM bhuktAvazeSa prAntaM tada gaveSayanti te antaprAntacarAstaiH, ruvaM niHsnehaM vidalAdi taM caranti te taiH, etAdRzaM maikSyaprAptAprAptau satyAM glAna-dainyaM na dhArayanti tAzairvAcaMyamaiH, samudAnaM bahugRhaM samudAyimevaM taM caranti te taiH, maunaM-pArthanA-cATuvAkyasaMyamaH taM caranti te taiH, nirdoSAnamojibhirityarthaH, saMsRSTakalpikaiH-saMsRSTo-abhigraharUpakalpa | AcAro yeSAM te saMsRSTakalpikAstaiH, saMsRSTAdivicArastve| saMsaTTeyarahattho mattoviya davva sAvasesehiM / eesu aDabhaMgA niyamA gahaNesu ojesu||1|| dAtuH sambandhI hastaH saMsRSTo'saMsRSTo vA bhavati yena ca kRtvA mikSAM dadAti, tadapi pAtraM saMsRSTamasaMsRSTaM vA, dravyaM sAvazeSa itaradvA | | niravazeSa eteSAM ca prayANAM padAnAM saMsRSTahasta-saMsRSTapAtra-sAvazeSadravyarUpANAM parasparasaMyogato'STau bhaGgA bhavanti, te cA'mI-saMsRSTo hastaH saMsRSTaM pAtraM sAvazeSaM dravyaM 1 saMsRSTo hastaH saMsRSTaM pAtraM niravazeSaM dravyaM 2 saMsRSTo hastaH asaMsRSTaM pAtraM sAvazeSaM dravyaM 3 saMsRSTo hastaH asaMsRSTaM pAtraM niravazeSa dravyaM 4 asaMsRSTo hastaH saMsRSTapAtraM sAvazeSa dravyaM 5 asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM pAtraM niravazeSaM dravyaM 6 asaMsRSTo hastaH asaMsRSTaM pAtraM sAvazeSa dravyaM 7 asaMsRSTo hastaH asaMsRSTaM pAtraM niravazeSaM dravyaM 8 eteSu cA'STabhaGgeSu madhye ojassu-viSameSu prathamatRtIyapazcamasaptameSu grahaNamodanasya karttavyam , na ca sameSu-dvitIya-caturtha-SaSThASTameSu maGgeSu / iyaM cAna bhAvanA-iha hasto pAtraM | vA dveSA khayogena saMsRSTe vA bhavataH, asaMsRSTe tadvazena pazcAtkarma sambhavati kiM tarhi dravyAvazeSe na, tathAhi-yatra dravyaM sAvazeSaM tatraiva sAdhvartha kharaMTite api na dAtrI prakSAlayati, bhUyo'pi pariveSaNasambhavAt yatra tu niravazeSa-dravyaM tatra sAdhUnAM dAnAnantaraM niyamata CHECRECROMANSAR // 12 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMSHASAA-% AAAAAAE saMsaTThakappiehiM, uvanihiehi, suddhesaNiehiM, saMkhAdattiehiM, viTThalAbhiehiM, adiThThalAbhiehiM, puTThalAbhiehiM, AyaviliehiM, purimaDiehiM, ekkAsaNiehiM, nigvitiehiM, bhinnapiMDavAiehiM, parimiyapiMDavAiehiM, aMtAhArehiM, paMtAhArehiM, arasAhArehiM, virasAhArehiM, lUhAhArehiM, tucchAhArehiM, aMtajIvihiM, paMtajIvihiM, lUhajIstad dravyAghArasthAlyAM hastaM pAtraM vA prakSAlayati, tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe pazcAtkarma sambhavAt na kalpate visameSu | pathAtkarma asambhavAt kalpate iti saMsRSTAdivicAraH pinnddniyuktyaadibhyo'vseyH| / tajAtaM tatprakAreNa jAtaM yatdravyaM tadeva kalpo yeSAM te taiH, upanidhipratyAsamaM caranti te upanidhikAstaiH, zuddhaiSaNikai zakitAdidoSaparihAriNastaiH, saMkhyApradhAnAbhiH pazcamAdiparimANavatImirdattimiH sadbhaktAdipAtraprAptalakSaNAbhivaranti ye te saMkhyAdatti| kAstaiH, dattilakSaNaM caitat / dattio jattie vAre khivaha ya hoti tattiyA avocchinnanivAyA dattIohoMti bavvammi // 1 // dRzyamAnasthAnAdAnItaM gRhNanti te dRSTilAbhikAstaiH, evaM adRSTapUrveNa dIyamAnaM gRhanti te taiH, ida sAdhUnAM kalpate ityevaM praznaBA pUrvakaM ye labdhaM gRhanti te pRSTalAmikAstaiH, sarvadA AcAmlameva yeSAM te taiH, purimArddha pAraNake'pi yeSAM te taiH, etAvatA SaSThASTamAdi | pAraNeSvapi tattapovadbhiH, ekAzanakaM pAraNe'pi yeSAM taiH, nivRttikatapovadbhiH, mitrapiMDeti bhimA-phuTitaH piNDasya-odanasya pAtaH-pAtrapatanaM yeSAM te mimapiNDapAtikAstaiH, etAvatA dAyakahastebhyaH khayameva nisRSTapiNDagrAhi abhigrahavadbhiH, parimitagrahaprave.. piNDaniyuki pRSTha 25-2 yatidinacaryA pRSTha 178-2 AAAAAG Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna0vi0 prazna0vyA0 dvAdaza mikSu pratimA svarUpam // 12 // SARAIGHASIRCARRROR vihi, tucchajIvihiM, upasaMtajIvihiM, pasaMtajIvihi,vivittajIvihiM,asvIramahasappiehiM, amajamaMsAsiehi, zAdinA vRttisaMkSepeNa piMDapAtikAstaiH, anta-dhAnyA'pekSayA vallakacaNakAdi prAntaM pUrvakaraNAt gaveSaNAyAH pUrva athavA prAntaM tadeva zItaparyuSitaM tadeva AhAro yeSAM te taiH, arasaM hiMgvAdimirasaMskRtaM, virasaM-purANatvAt , gatarasaM-niHsAraM, rUkSa-snigdhavikRtyAdibhiH | rahitaM, tucchaM tadapi alpatvAt tadAhArAdibhiH, antaM pUrvoktaM tena jIvitaM eSAM te taiH / sadAkAlaM yAvat iti sarvatra yojyaM / anta jIvibhiH prAntajIvibhiH rUkSajIvibhiH, tucchajIvibhiH, prAptA'prAptau satyAM upazAntatayA jIvitaM yeSAM te tai, upazAntatvaM pahilyA | vadanacakSuSAdinA, prazAntatvaM-antarvRtyA krodhAdupazamena vA, viviktairdoSavikalabhaktAdibhirjivitaM yeSAM te taiH, akSIramadhusaspiSTa | etAvatA dugdhamadhurakSaudraghRtavarjakai, nAsti madyamAMsAdInAmazanaM yeSAM te taiH, sthAna tvagvartanasthAnAbhigrahavizeSeNa Adadate iti sthAnA. dikAstaiH athavA sthAna-niSIdanaM tiSThanti te taiH, pratimayA sthAyibhiH-kAyotsargeNa bhikSupatimayA mAsikyAdikyA tiSThanti ye te tathA taiH, atha prasaGgAdAgataM pratimAkharUpaM likhyatemAsAi sattaM vA 7paDhamA 8Siya9taiya 10 sttraaidinnaa| ahorAI 11 egarAI 12 bhikkhupaDimANa bArasagaM // mAsAdayo-mAsaprabhRtayaH saptAMtA saptamAsAvasAnAH ekaikamAsavRkSyA sapta pratimA bhavanti, tatra eko mAsaH parimANamasyAH sA | ekamAsikI 1, evaM dvimAsikI dvitIyA 2, trimAsikI tRtIyA 3, yAvat saptamAsikI saptamI 7, pahamati saptAnAM pratimAnAM upari pratimA prathamA dvitIyA tRtIyA etAba tisro'pi krameNa aSTamI navamI dazamI saptarAtridivA parimANA, ahorAici ahorAtraM parimANaM 1 paJcAzakagranthAntarAntimapaJcAzake bhikSupratimAdhikAraH // 12 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asyA sA ahorAtrikI ekAdazI pratimA 11, egarAici - ekArAtriryasyAM sA ekarAtrikI dvAdazI pratimA ityevaM bhikSupratimANasAdhupratijJAvizeSANAM dvAdazakaM bhavanti / athaitAH kIdRzI muniH pratipadyate 1 tatra saMhananaM vajraRSabhanArAcAderAdyatrayAnyataradetadyukto pratyantaparISahasahanasAmarthyavAn, dhRtivittakhAsthyaM tadyuktaH, mahAsatvaH sAtvikaH anukUlapratikUlopasargeSvapi harSaviSAdaM na kRtavAna, sadbhAvanAbhAvitAntaHkaraNaH pratimAnuSThAnena bhAvitAtmA tulanApazcakenApi dhRtimAn yaduktaM saveNa satteNa sutteNa egaleNa vayeNa ya / tulanA paMcahA vRttA paDimaM paDivajao // 1 // bhASitAtmA kathaM samyag yathAgataM tathA guruNA''cAryeNa vA'nujJAtaH yadA gurureva pratipattA tadA vyavasthApitA''cAryeNa gacchena vA'numatastadA gaccha eva sAdhusamudAyamadhye'vatiSThana nirmAta AhArAdiviSaye pratimAkalpaparikarmaNi pariniSThitaH, parikarmaparimANaM tu mAsikyAdiSu saptasu yA yatparimANA pratimAstasyAstatparimANameva parikarma, tathA varSAsu naitAH pratipadyante, na ca parikarma karoti, yathA - Adyadvayamekatraiva varSe, tRtIyacaturthyAM caikaikasmin varSe, anyAsAM visRNAM ekatra ekatra varSe pratikarmma, anyatra ca pratipattistadevaM navabhirvarSerAdyAH sapta samApyanta iti / zrutamapi utkRSTatastu daza asapUrNAni pUrvANi kizcidUnAni / sampUrNadazapUrvadharo hi amIghavacanatvAt dharmadezanayA bhavyopakAritvena tIrthavRddhikAritvAt pratimAdikalpaM na pratipadyate / jaghanyatastu navamapUrvasya pratyAkhyAnanAmakasya tRtIyavastvAcArAkhyaM tadbhAgavizeSaM yAvadityarthaH / syAJjaghanyo'lpIyAnapi zrutAdhigamaH zrutajJAnaM sUtrato'rthatazca / etat zrutavi| rahito hi niratizayajJAnarahitatvAt kAlAdIn na jAnAti, tIrthakarAdInAM vacanAnusArataH skandhakAdivat karotyalpaJjatakAnapItyarthaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRci // 13 // tathA tyaktadehamamatvaH, divyamAnuSatairazropadravasahiSNurjinakalpikavat parISahasahaH, ekjApiNDagrahaNe'pyetAdRzaH1saMsaTTamasaMsaThThA 2uddhaDa 3taha appalevaDA ceva4 / uggahiyA5 pagnahiyA6 ujjiyadhammA 7 sattamiyA // 1 // tathAkhyAnaM yathA piNDaH- samayabhASayA maktaM tasya eSaNA- grahaNaprakAraH asaMsRSTA hastapAtrAbhyAM 1 saMsRSTA hastapAtrAbhyAM 2 pUrvokASTamedaM uddhRtaM pAkasthAnAt sthAlyAdau svayogena bhojanajAtamudvRttaM tato'saMsRSTe haste saMsRSTe pAtre saMsRSTe haste asaMsRSTe pAtre gRhNataH 3 alpakSabdo'mAvavAcakaH nirlepa vallakacaNakAdi gRhataH 4 avagRhItA bhojanakAle bhoktukAmasya zarAvAdiSUpahRtameva bhojanajAtaM yat tadgRhataH 5 pragRhItA bhojanavelAyAM bhoktukAmAya dAtumudyatena karAdinA pragRhItaM yadbhojanajAtaM bhoktA bhoktuM vA svahastAdinA tadgRhataH 6 u jAyatti - kAyaparityAgAImAM anyacca dvipadAdayo'pi necchanti tadahaM tyaktaM vA gRhataH, tAsAM saptAnAmeSaNAnAM madhye AyayordvayoragrahaNaM pazcasu grahaNaM / tanmadhye punarapi vivakSitadivase antyAnAM paJcAnAM dvayorabhigrahaH ekA bhakte ekA ca pAnake iti AhAranirmitiH / upadhirapi eSaNAdvayalabdhA eva vakNA catuSTayamasti tadidaM kAsikAdyudiSTameva ca vastraM grahISyAmi 1 prekSitameva grahISyAmi 2 paribhakta prAyamevocarIyAdi 3 tadapi ujjhitadharmikameveti 4 aya evaM kRtaparikarmA gacchAdviniSkramya tatra vadyAcAryAdi pratipasA tadA'lpakAlikaM sAdhvantare svapadanikSepaM kRtvA zumeSu dravyeSu zarIraM vAsitvA zaratkAle sakalasAdhvAmazraNaM kSAmaNapUrvakaM niHzalyo niSkaSAyo mAsikIM pratimAM pratipadyate / dattiravicchimadAnarUpA ekaivAca khA'jJAtoJcharUpasya udvRttAdUtarepaNA pacAkagRhItasyA'lepakAriNaH kRSNAdibhiramivRkSita ekalAmIsatkasyaiva dvAdaza bhikSu pratimA svarUpam // 13 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HOME-% - | gurviNI vAlavatsA pIyamAnastanImiH dehalIkasyAntaH padamekaM vinasyA'paraM bahirmyavasthApya dIyamAnasya tathA pAnakAhAraspaikaiva tatra | mAsikyA pratimAyAM dattirbhavediti // yathA jalasthaladurgAdau sthitakha yatrA'staM yAti pUryastat sAnAt jalAanyAdeH padamAtramapi kSetraM na gacchati AdityodayaM yAvat / tathA jJAto-jJAtaH pratimApamo'yaM tatra prAmAdau ahorAtramevA'vatiSThati natvadhikamiti, akSA| tatayA tu dvirAtramavatiSThati na prtH| tathA duSTacyAghahastisiMhazvApadAdInAM bhayaM na, maraNabhItyA padamAtramapi na gacchati dUrataH, 6 evamAdiniyamasevI chAyAta uSNe uSNataH chAyAyAM gamanamapi na kurvati shriirhetoH| brAmAnugrAma vicarati yAvadakhaNDo mAsaH, anye'pi bahavo niyamA pratipattavyAH, tathA caraNapraviSTadArukaSTakazarkarAdikaM na spheTayati, akSigataM reNu raNamalAdikaMvA nApanayati, tathA saMstArakopAzrayAdInAM yAcanArtha saMzayitasUtrAau~ vA gRhAdevA praznArtha tRNakASThAdInAmanujJApanArtha praznitasUtrAdInAM vA kRte dviAra vA vakti na tu vAraMvAra bhASAntaraM vakti pratimA yAvat / tathA AgantukAgAravivRtAgAravRkSamUla eva vasatitrayaM vasati natvanyatra / tatra || yatra kArpaTikAdaya Agatya ksanti tadAgantukAgAraM, yadadhaH kubbAmAvAdupari cAnchAdanAbhAvAt vikRtagRhaM, anAcchAditaM savAla | karIrAditarumUlaM sAdhuparjanIyadoSarahitaM tathA cA'di pradIptAgnibhayAnupAmayAba nirgcchti| atha kadAcit ko'pi bAlAdau gRhItvA karSati tadA niryAtyeva karacaraNamukhAdikaM prAzukajalena nAMgaM prakSAlayati tadanyasAdhavo dahi puSTAlambane pAdAdi prathAlayanti api / ityAdhanekAbhigrahakriyAyukto mAsapUraNAnantaraM sAdhusamudAyaM upaiti vibhUtyA, kavaM? bhancha | sthAnAsamagrAme Agatya AcAryAstu tatmavRttimanvicchanti tato nRpAdInAM nivedanaM yathA pratipAlitapathamApratimArUpamahAtapAH sAdhurabAgataH tato nRpAdiloka zramaNasaMghena cAminanyamAnastatra praveza kurute / tatobahumAnArtha tadanyeSAM ca zraddhAiyartha pravacanaprabhAvanArtha MANOAAAAAAA sa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna vi0 pramanyA. iti // 14 // AASICA55055 ca evaM prathamA uktaa| dvAdaza bhikSu zeSAH evamanenaiva krameNa dvimAsikI trimAsikI yAvat saptapratimAH saptamAsikyaH navaraM kevalaM prathamAyAH sakAzAdiyAn vizeSo pratimA yato dattayastAsu varddhante, tatra dvaimAsikyAM maktapAnasya pratyekaM dattivyaM, trimAsikyA bhaktapAnasya pratyekaM dattitrayaM yAvat saptamAsikyAM bhaktasya pAnasya ca saptadattaya iti / ___athASTamI saptamyA anantaraM aSTamI prathamasaptarAtriMdivA prathamA, tatra caturtha caturthena-ekAntaropavAsena Asitavya, apAnakena | caturvidhAhArarahitenetyarthaH / iha ca pAraNake AcAmlaM karttavyaM dattiniyamastu nAsti iti vishessH| tathA uttAnake-urdhvamukhe pArthe vA | zayito niSadyAvAn samapUtatayopaviSTo vA tathA kAyaceSTAvizeSanivarcanaM sthAnaM pUrvoktaM kRtvA grAmavahiH sthitvA ghorAn raudrAn devatA | kRtAdIn mAnuSyatairazcikRtAnupasargAn sahante, avikampramanAH zarIrAbhyAmacala iti 8 dvitIyA'pi dvitIyA saptarAtriMdivA dvitIyA pratimA idRzyeva sarvAsu kriyAsu, paraM utkaTikAsano-bhUmo avinyastapAdatayA upaviSTaH tathA laguDagusaMsthitaM kASThaM tadvat zayanaH mastakapASNikAmireva pRSThapradezenaiva vA spRSTabhUbhAgaH, tathA daNDavat yaSTibadAyato // 14 // | daNDAyataH pAdaprasAraNena bhRminyastAyataH zarIraH sa eva daNDAyatakA, vA divA rAtrau divyAdyupasargAn sahate 9 ___ tRtIyA'pi saptarAtriMdivA tRtIyA'pyetAdRzyeva navaraM sthAnaM goduhikA-godohanasamAkAraM godohanapravRttasyaiva putayoH pANibhyAM saMyoge apaadtlaabhyaamvsthaankriyaa| tathA vIrANAM dRDhasaMhanatAnAmAsanaM vIrAsanaM, siMhAsanAdhadhirUDhasya bhUminyastapAdasya : siMhAsanAdhapanayane satyapi acalitaH san tathaivAsthAnarUpaM tatsthAnaM sthitaM, yadvA vAmapAdo dakSiNasyororupari yatra kriyate vAmakarasya 5535ACEBAbA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30- sasyopari daviNakaravalApAnaM nAmilanaM ca yatra vidhIyate tadvIrAsanaM athavA Amrakumjo vA AmraphalavakrAkAreNAvasthitA,evamechAvAstisro'pi prathamasatarAtriMdivAcA ekaviMzatidivasaiyaryAntIti 10 | akAdazI evamevoktarItyA ahorAtrikI bhavati, navaraM kevalaM SaSThaM bhaktaM bhojanavarjanIyatayA paSThamakta-upavAsadvayarUpaM, tatra upavAsave hi svAri bhaktAni vaya'nte, ekAzanenaiva padArabhyate tenaiva niSThAM yAntItyevaM SaDbhaktavajenarUpaM mavati / tadapi apAnakaM / caturvidhAhArakharjanamityarthaH tathA grAmanagaremyo pahistAdayAdhAritapANike pralaMbamajasya sthAnamavasthAnaM bhavati / iyaM cAhorAtrikI pratimA dinatrayeNa yAti ityekAdazI // 11 // | ahorAtrikvanantaraM ahorAtrikI pratimAvadekarAtrikI pratimA mavati, aSTamabhaktena upavAsatrayeNa apAnakena sthAnamavasthAnaM tat kartu bahiSTAgrAmAt tathA iSat prAgbhAragata ISat kumjo nadhAdidustarIsthito vA'sau syAt , tathAnimeSanayano-niyatapudgaladRSTiyathA dalitagAtro gutendriyaH saMhatya dvau api pAdau jinamudrayA vyApAritapANistiSThati lambitabAhurvA tAgrarUpA pAlane kiyAn lAmo bhavati / tadAha aigarAiyaM ca NaM bhikkhu paDima samma aNupAlemANassa / ime tao ThANAhiyAo bhavanti taM jahA ohinANe samuppajjejA, maNapajjavanANe vA samuppajjejA, kevalanANe vA asamuppannapuvve samuppajjejA, virAhaNe puNa ummAyaM vA lamejhA, dIhakAliya vA rogAyaka pAuNejA, kevalipasAo dhammAmo bhaMsejjA, iti vacanAt / 1 pazAzakaha 203-2. SSPARAGAVARAN 340-499 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAna0vi0 prama0vyA0 vRtti saMbaradvAre pratimA svarUpaM // 15 // ThANAiehi, paDimaMThAIhiM,ThANukaDiehiM, vIrAsaNiehiM, sabjiehiM, DaMDAiehiM, lagaMDasAIhiM, egapAsagehiM, AyAvaehiM, appAvaehiM, aNiTThabhaehiM, akaMDuyaehi,dhutakesamaMsulomanakhehiM, savvagAyapaDikammavippamukkehiM, iyaM pratimA rAtreranantaraM aSTamakaraNAt catUrAtridivasamAnA syAt , yadukta: sAhava dovi pAe vagdhAriyapANi ThAyai ThANaM / vAghAriyalaMvibhUo aMte ya imAi lddhiio||1|| | iti lezataH pratimAsvarUpaM likhitaM vistaratastu dazAzrutaskandhacUrNivRttitaH tathA prvcnsaaroddhaaraavshykniyuktivRttio|'vseymiti| sthAnaM utkaTikA yeSAM te taiH,vIrAsanaM bhUnyastapAdasya siMhAsanopavezanamiva tadasti yeSAM te taiH, niSadyA samaputopavezanA tayA caranti te taiH, daNDasyeva AyataM sthAnaM yeSAM te vaiH, lagaMDu-duHsaMsthitaM kASThaM tadvata ziraH prapA nAM cUlAgreNa zerate ye te lagaDuzAyinastara, uktaM-- vIrAsaNaM tu siMhAsaNe vva jhmuphjaannugnnivittttho| daMDagalagaMDa uvamA Ayata kuje ya doNhaM pi||2|| iti vRttau eka eva pArzve bhUmyAM zayyaMte na dvitIyena pAvena bhavanti ityekapAzcikAstaiH, AtApanairAtApanAkArimistaiHAyAvaNAu tivihA ukosA majhimA jahannA ya / ukkosaoNivannA NisaNNa majhA TThiyajahannA // 1 // 1 aSTAdazapaJcAzakAntargataviMzatitamaH zlokaH 2 AtApanA tu trividhA utkRSTA madhyamA jaghanyA ca / utkRSTA tu suptasya madhyamA niSaNNasya sthitasya jaghanyA // 1 // ASTRACTORRERASHNESS ASAROK Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 samaNucimA, suyadharaviditatthakAyabuddhIhiM dhIramatibuddhiNo, ya je te AsIvisauggateyakappA, nicchayavavasAyapajjattakayamatIyA, NiccaM samAyajhANaaNuSaddhadhammamANA, paMcamahabvayacarittajuttA, samitA samitisu, sami prAvaraNena varjitaH vanAcchAdanarahitaiH, aniSTAH aparityaktAH zarIrato niSThIvanaM mukhazleSmANAM apariSThApakAstaiH, aMkaNDayanakA| rakai, dhUtAH-saMskArApekSayA tyaktAH kezazmazruromanakhA yaiste taiH, tatra kezAH-zirojAH zmazru-daMSTrikA kUrca loma tadanyat sarva aMga5 romANi, nkhaa:-krcrnnprvRddhaaH| kiMbahunA sarvagAtre sarvasminapi dehe pratikarma abhyaMgAdi tasmAt vipramuktaiH rahitaiH ityrthH| vibhU|pA'bhAvAt tAdRzaiH sAdhumiriyamahiMsA samanucIrNA AsevitA ityrthH| zrutagharA:-sUtradharAstairvidito jJAtaH arthakAyaH-tatvajJAnarAziH | zrutAbhidheyo yayA sA viditArthakAyA tAdRzI buddhiryeSAM te taiH| tathA dhIrA-akSobhyA sthirA vA matiravagrahAdikA buddhiH-utpatyAdikA |vA yeSAM te tathA, ye te tathA AzIvipA-nAgAste ca-ugratejasaba-tIvraprabhAvAH tIvraviSAstattulyAstat sadRzAH zApAdidAnenopaghAtakAhai| ritvAtte'pi / tathA nibayo-vastunirNayo vyavasAyaH udyamaH puruSAkArastayoH paryAptayoH paripUrNayoH kRtA vihitA matibuddhiyaiste / / | tathA pAThAntare NicchayavavasAya viNIya pajjata kayamatIyA tatra nidhayavyavasAyau vinItau Atmani prAptau ye te paryAptA camatkRtA camatkAra prApitA mtiyeste| punaH nityaM-sadA svAdhyAyo-cAcanAdi, dhyAna-cittanirodharUpaM durdhyAnata iti gamyaM | tadeva anubaddhaM satataM dharmadhyAnamAlAvicaya 1 apAyavicaya vipAkavicaya 3 saMsthAnavicayarUpaM yeSAM te tathA, paJcamahAvratarUpaM cAritraM tena yuktA ye te tathA, samitAH samyag pravRttipravRttAra, vA athavA suSThu zobhanaM samiti ekIbhAvena [gataM] pApaM yeSAM te tathA zami 1 zleSmAdika bAhirakA 2 kharaja pANi nasaNe iti bhASA 3 dADhI muNchi| AKAAGAR H AADOES Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama saMvaradvAre ahiMsAyA: kArakAH itti jJAna0vi0 lAtapAbA, bdhihajagavacchatA, nicamapamattA, eehiM amehi ya jA sA aNupAliyA bhagavatI imaM ca puDhavidagaa-I praznammyAgaNimAruyataruNaNatasathAvarasavamUpasaMyamadayaTThayAte suddhaM ujyavesipabvaM akatamakArimaNAhupamaNuDiM, akI 3 yakaDaM, navahi ya koDihiM suparisuddhaM, 6 sapApA: tyaktakalmaSA vA, pazidhajagadvatsalA:-paDjIvanikAyahitAH, nityaM-sadA apramacA:-pramAdarahitAH sarvatrApi krmdhaaryH| ete pUrvoktaguNayuktAstaiH anyairapi anuktalakSaNairguNavadbhiH yA pUrvoktanAmA'laMkRtavatI sA ahiMsA bhagavatI pUjyA tAdRzaguNairmahapimiH anupAlitA saMvaradvArahArdaina / atha ahiMsAmathamasaMbaradvArapAlakasya yadvidheyaM tat ucyate-imaM pratyakSatayA prApta pRthivI daka-pAnIyaM agniH mAruto-vAyuH yaNagaNo-vanaspatisamadApaH prasA-dvIndriyAdayaH sthAvarA:-pRthivyAdipacakaM sarvabhUtaprANinAM saMyamo-rakSaNastalimicA yA dayA-kRpA hai vasthA artha kiM kartavyamityAha zuddha-nirdaSaNaM azanAdi gaveSitavyaM, uncha-utpATitakSetragatakaNAdAnaM yathA kSetre patitakaNagrahaNaM uJchaH tathA sAdhunA'pi gRha| khArtha kRtaniSpAditAmagrahaNaM anveSitavyaM, tat kIrazaM? akRtaM-sAdhvartha dAyakena aniSpAditaM, na cA'nyaiH saha kArApitaM, AkAritaM, anAhato [sa] grahasthena sAcoranimantraNapUrvakadIyamAnaM anuddiSTaM yAntikAdibhirvivarjitaM, akrItakRtaM tadeva apazcitaM navamizca | korimiH suparivadaM na hanti 1 na pAtayati 2 antaM nA'nujAnanti 3 na pacati 3 na pAcayati 5 pacantaM nAjujAnanti 6 na kImAvi.kApayati 8 krINantaM nA'nujAnanti 9 tathA dazamiva dopaiviprAktaM yaduktaM RERABBIKANERNOR 34555OMOM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasahi ya posehiM viSpamukka, uggamaupAyaNesaNAsuddha, zakiya 1 makkhiya 2 nikkhitaM 3 pihiya 4 sAhAriya 5 dAyagu 6 mmIse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDiya 10 esaNavosA isa havaMti // 1 // piMDa ni0 gA0 521 ugama utpAdana eSaNA-gaveSaNA dAyakAtAH udgamAH 16 utpAdanA grAhakAAtAH 16 eSaNA piMDadoSAH10 tathA zuddho yA piNDaH sa tathA tAdRzaM ucha / aba uchAhaNArtha piNDadoSAnA''hasolasa uggamadosA solasa uppAyaNA ya je dosaa| dasa esaNAya dosA gAse paNa miliya sagayAlA // 1 // tatra udgamanaM udgamaH piNDasyotpattistadviSayA AdhAkarmAdayo doSA udgamadoSAH SoDaza dAyakAt samutpadyante satipiNDasyaiva / tathA utpAdana utpAdaH sa eva utpAdanA mUlataH zuddhasyA'pi piNDasya dhAcyAdibhiH prakAraiH utpAdanaM tadviSayA doSA utpAdanA doSA kA grAhakAra utpadhante te'pi poddsh| tathA daza eSaNA doSAH eSaNaM-gaveSaNaM eSaNA azanAdegrahaNakAle zaikitAdibhiH prakAraiH anveSaNaM | tadviSayA doSA eSaNA doSA daza / prayo'pi militA dvicatvAriMzadbhavanti / tatrodgamadoSAmAmagrAhamAha1 piM0 vi0 pR0 146 zakti prakSitaH nikSiptaH pihitaH saMhRtaH dAyakaduSTaH unmizraH / apariNato lisaH charditAH eSaNAdoSA daza bhavanti // 1 // chaAREKA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jJAna0vi0 prama0 vyA0 vRci // 17 // ahAkammu 1hesiya2 pUikamme ya3 mIsajAe 54 / ThavaNA5 pAhuDiyAe6 pAoyara7 kIya8 pyAmice9 // 1 // pariyahie 10 abhihaDe 11 bhinne12 mAlAhaDe iya13 acchijje 14 aNisaTTe 15 ajjhoyarae16 solasapiMDuggame dosA // 2 // vyAkhyAH -- tatra AdhAnaM - sAdhunimittaM manasaH praNidhAnaM yathA amukasya sAdhoH kAraNema mayA bhaktAdi pAcanIyaM tayA AdhayA karma pratikarmakriyA AdhAkarma tadyogAt bhaktAdyapi AdhAkarma iha doSAbhidhAnaprakrame'pi yaddoSavato ( bhaktAdi) abhidhAnaM taddoSadoSa| vatorabhidhAnA bhedavivakSayA ekameva draSTavyaM / tathA tadAdhAkarmAdi grAhiNaM pRthivyAdyumardodbhUtapAnAzanAdigrAhiNaM sAdhuM taddAyakaM vA adhaHsaMyamAdvA agho narakagatau nayanti tadadhaHkarma / tathA AtmAnaM caraNAtmAnaM tasya haMtIti nizcayanayamAzritya caraNavighAte jJAnadarzanavidhAto'vazyaM syAt yatastayozcaraNaphalatvAt na tayorvighAtaH pRthaguktaH, antyagrahaNe pUrvayorgrahaNaM kRtameva / atha vyavahAranayamAzritya caraNaghAte itarayorvinAzaH syAdvA naveti kathaM yadA midhyAtvaM yAti tadA na te tadabhAve tu te tayoH sadbhAvAditi - syAtAmiti / caraNavighAte tayorvighAtasadbhAvAditi AtmaguNAn hantIti Atmannamapi ucyate / tatrAdhAkarmaNaH taM puNa jaM jassetyAdidvArASTakavyAkhyAnaM tu sodAharaNaM piNDaniryuktyAdibhyo'vaseyamatra tu zabdArthena vyAkhyAyate uddesiyatti - uddezena uddezanamuddezo yAvadarthikAdicintanaM tena nivRttaM uddezikaM taca dvividhaM ovena 1 vibhAgena 2 tatra oSaH1 piMDaniyukti gA0 92-93 2 taM puNa jaM jassa jahA jArisa masaNe ya tassa je hosA 5 / dANe ya 6 jahA pucchA 7 chalaNA suhIya taha ghocchaM // 8 // piMDavizuddhi prathama saMvaradvAre piNDodgama doSAH // 17 // 1 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5A5% SAOR-KAVREASNA || sAmAnyavibhAgaH pRthakkaraNaM atra bhAvanA adattaM sat kenApi kimapi na labhyate mikSAcarA bahavaH katipayAH mithA vayaM daba iti | vicArya katipayAdhikataMdulaprakSepeNa yabhivRttamazanAdi tadoSodezikaM sAmAnyena khaparavibhAgAkaraNabhAvAt / tathA vivAhaprakaraNAdiSu yaduddharitaM tat pRthak kRtvA dAnAya kalpitaM sadvibhAgodezikaM, vibhAgena khasacAyA uttArya pRthaka kRtatvAt vibhAgaudezikaM / tatrauSodezikaM prAyeNa bhavati iti kadhidanubhRtadurbhikSasukSaH saMprAptasubhikSo gRhasthazcintayati yathA jIvitAH smo vayaM kathamapi durbhikSe tadidAnI prati arthijanasampUrNabhojanazaktyabhAve mama kiyatyapi bhikSA dAtuM yuktA / yato 'adattaphalAt kutrApi kimapi nopalabhyate kRtasyaiva prAptiriti zrutiH, tato gRhiNA puNyopArjanabujhyA pratidivasaM bhaktapAnaM pacyate, yaH ko'pi samAgamiSyati tasya midhAdAnArthametAvat khArthametAvat iti vibhAgarahitameva tandulAnadhikatarAn prakSipati tduddeshikN| hA vibhAgodezikaM punanidhA-uddiSTaM 1 kRtaM 2 karma 3 ca tatra svArthameva niSpannamazanAdi bhikSAcarANAM dAnAya yat pRthak kalpitaM taduddiSTaM 1, yatpunarUddharitaM zAlyodanAdi bhikSAdAnAya karambAdirUpatayA kRtaM vat kRtaM 2, yatpunarvivAhaprakaraNAdipaddharitaM modakacU rNAdi tadbhyo'pi guDapAkadAnAdinA bhikSAcarANAM dAnAya modakAdirUpatayA kRtaM tatkarma 3 / evamekaikamapi caturvA-uddeza 1 samuddeza 2 Adeza 3 samAdezamedAva, tatra trividhamapi vibhAgodezikaM yAvanto bhikSavaH samAga. miSyanti teSAM deymityuddeshH| yadA punaH pAkhaNDinAM deyatvena kalpitaM tadA. samuddezAkhyaM 2 / yadA zramaNAnAM zAkyAdInAM deyamiti cintitaM tadAdezAkhyaM 3 yadA nirgranthAnAM mahavyatInAmeva dAsthAmIti tadA samAdezakaM nAma 4 / yadAPI jAti yamuddesaM pAkhaMDINaM bhave smusN| samaNANaM AesaM niggaMdhANaM smaaesN||1|| pi0ni0 gA* 230 %* Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama praznAcyA piNDogamadoSAH AAROBAR sarvasaMkhyathA vibhAgaudeSikaM dvAdazayA bhavati / avA'dhAkarmodezakayo ko vizeSa ? ityucyate-yat prathamata va padakAyopamardanena sAdhvartha niSpAditaM tat AdhAkarma, yat punaH 5 prathamataH svArthaniSpAditaM sat bhUyo'pi pAkakaraNena pacyate tat uddezikaM 2 / / pratikarmeti-udgamAdirahitatayA khataH pavitrasya bhaktAdeparasA'vizuddhakoTikamaktAderavayavena saha saMpRktaM militaM pUrvakarma-karaNaM pUtikarma. ayaM bhAvaH yathA saurabhyamanoharasvAdiguNairviziSTamapi bhAlyodanAdimojyaM kRthitA'zucigandhAdidravyalavena yuktaM apavitraM |sAda, sajanajanaiH parihArya ca, tathA niraticAracAritriNo yateH sAvicAratayA'pavitratvakaraNena avizodhikoTImAyavayavamAtreNA'pi | saMyuktaH zuddho'pyAhAra upayujyamAno bhAvapUteH kAraNatvAt pUtiriva durgandha ica, AdhAmmikA'vayavalezenA'pi saMsRSTA sthAlI ghaTukAroTikAdayo'pi pUtitvAdvajanIyA iti 3 mIsajAetti-mitreNa kuTumbamanaHpraNidhAnaM sAdhupraNidhAnamIlanarUpeNa mAvena jAtaM pAkAdikaM yadbhaktaM tanmizrajAtaM, AtmanA kuTubenA'pi sAdhunA'pi gujyate ityevaM mizraM / tadapi vidhA, yAvadapikamizraM 1, pAkhaMDimikaM 2, sAdhumithaM ca 3, tatra mitratvaM tu yAvadarthikAdi tribhirAtmayogyaM ca ekatra pacyate tanmizra, zramapamizra pAkhaNDiyansa vAt pRthag nokta 4 uvaNati-sthApyate sAdhunimicaM kiyantaM kAlaM nidhIyate sA sthApanaM sthApanA sAdhubhyo deyamiti bukhyA rakSaNaM sA svasthAne bullIsvAlyAdau parasthAne susthitamAjanAdau tadapi cirakAlaM itvarakAlaM ca sAdhudAmanimitta pAryamANamazanAdikaM vA 5 pAhunie ti kasmaicit pUjyApa iSTAya vA bahumAnapurassarIkaraNAya yadISTaM vastu dIyate tatprAbhRtakamucyate, prAbhRtameva prAmRtikA UPSESSIONSAIANA // 18 // S Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja iti prakarSeNa, A iti sAghudAnalakSaNamaryAdayA, bhRtAnivarttitA yakA mikSA sA prAbhRtikA / sA ca dvividhA sUkSmavAdaramedAt patra bAdarArambhaviSayA bAdarA sthUlA ityarthaH, svalpArambhaviSayatayA tu sUkSmA. ekaikA'pi dvividhA osakaNena avasakaNena ca, tatra svatrayogapravRttikAlaM maryAdIkRtya urdhva parataH Arambhasya yat karaNaM tat osakaNaM, tathA svaprayogapravRttikAlAvadheH arvAg yat AraMbhasya karaNaM yat avaskaNamabhidhIyate / iha hi kenA'pi zrAvakeNa kutrA'pi nagare nijApatyasya vivAhaM kartumAreme, lagnaM ca bhavyaM dattaM jyotikeNa, paraM tasmin samaye anyatra vihRtatvena tatra guravo na santi tato'sau zrAddho vikalpayati asmin vivAhalagne saMkhaDhyAmanekAzanakhAdyAdimanoramAyAM kriyamANAyAM janakhAdyameva sarva vrajati na tu vratinAM kiJcidupayogaM yAti / kiyaddinAnantaraM vihArakrameNa zrI guravo'pi AgantAraH zrUyante tat samaya eva vivAhaH kartum yujyate yena sAdhUnAmazanAdikaM puSkalaM dadAmi ityAdi vicintya niSTaGkitaM lagnAtparato gurUNAmAgamanasamaye vivAhaM karoti evaM ca vivAhadinasyotvaSkaNaM kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA bAdarA osakaNamAbhRtikA 1 / tathA kazcit zrAvakaH svaputrAdervivAhadinaM niSTaGkitaM taddinAdarvAgeva sAghavastatrAgatAstato'sau vicArayati mayA sAdhUnAM vipulaM viziSTaM bhaktyAdi puNyArtha deyaM paraM vivAhAdike parvaNi vizAlaM bhaktyAdi bhavati paraM matputravivAhaM yadi jAnaMti tadA guravo'nyatra vihariSyanti iti vicArya tatrastha eva anyalagnaM sthApayati, atra ca bhaviSyatkAlabhAvino vivAhalagnasya avaSkaNaM kRtvA yaduparikrayate bhaktAdi sA bAdarAvaSkaNaprAbhRtikA 2 / 1 vivAhAdiprakaraNaM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prathama saMbaradvAre piNDodma doSAH 19 // jAna0vi0 sabakApistulumbinI sUtrakarcanAdivyApAraparAyaNA rudatA zizunA bhojanaM yAcate 'mAtameM bhojanaM dehi tatra tadavasare pratyAsaprazna vyA0magRhe bhikSAmaTan sAdhusaMghATakastayA estaM dRSTrA kartanAdilobhataH rudantaM zizuM pratyavak mA rodIstvaM ? iha gRhAnugRhaM pravizan sAdhu. kA saMghATakaH sameSyati tasya dAnAya utthitA satI tavA'pi tatsamaya eva bhojanaM dAsyAmIti uktvA krameNAgate. sAdhusaMdhATake tasmai | datvA bAlakasyApi pradattaM bhojanaM / iha ca yatra samaye bAlakena yAcitaM tadeva tathA kartumucitasya putrabhojanadAnasya bhaviSyakAlamAvinA sAdhubhikSAdAnena samaye yatkaraNaM taduttvaSkaNaM, tatra yA prAbhRtikA sA sUkSmotsvaSkaNaprAbhRtikA / tathA kAcit gRhasthinI karcanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM pAlaka prati vadati kartayAmi tAvatpUNikAmekAM pazcAte bhojanaM dAsyAmIti, atrAntare sAdhurAgatastata ja. tthAya tasmai mikSA dadatI bAlakasya bhojanaM dadAti / iha ca yatpUNikAkartanasamAtyanantaraM dAtavyatayA bAlakAya pratijJAte sAdhunimittamarvAgutthAnena yadagiva bAlakasya bhojanadAnaM tadavaSkaNadAnaM sA sUkSmAvaSkaNaprAbhRtikA 2 iyaM ca prAbhRtikA sAdhvarthamutthitAyA bAlakamojanadAnaM tadanaMtaraM hastadhAvanAdinA'pkAyamardanahetutvAt akalpanIyaM 6 . pAuyaratti sAdhudAnanimitaM vahipradIpamaNyAdisthApanena mittAcapanayanena vA bahiniSkAsya dhAraNena vA prAduHprakaTanaM deyavastuH karaNa prAduSkaraNaM, taca dvidhA prakAzakaraNaM pragaTakaraNaM ca / tatra ko'pi zrAvakaH sAdhu bhaktimAn acakSurviSayatayA sAdhunAma yamiti vicintya tasya bhaktAdeH prakAzanArtha mAkharamaNiM tatra sthApayati agnimadIpaM vA kurute gavAkSajAsyAdi udghATayati laghubarAhadvAraM karoti kukhyAgnidrAdi vidadhAti itthaM yat sthAnaM sthitasyaiva deyavastunaH prakAzanaM tatprakAzakaraNa / yaspunagRhamadhyaciMbUllyAM khagRhAtha sahAsanAderanyakArAdapasArya bahiH culyAstadvayatirikto'nyasmin prakAzapradeze sAvarSa sapanaM pragaTakaraNa OMOMOM GROR Una Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHREE- etacca dvayorapi prAduSkaraNayoH SaTkAyopamardapravRttidoSAdisadbhAvAt sAdhubhirvarjanIyamiti 7 / 4aa kIyatti-krItaM yatsAdhvayaM mUlyAdinA gRhItaM taccaturdA yathA AtmadravyakrItaM 1 AtmabhAvakrItaM 2 paradravyakrItaM 3 parabhAvakrItaM 4 tatra AtmanA svayameva dravyeNojayantAditIrthazeSarUpaparAvarttAdikAriguTikA-saubhAgyAdisaMpAdakarakSAdirUpeNa pradAnataH paramAvartya bhaktAdi gRhyante tadAtmadravyakrItam / doSAzcAtra-ujjayantAdritIrthazeSAdisamarpaNAnantarameva daivayogena tasya gRhiNo akasmAdeva jvarAdimAnye jAte'nena sAdhunA'haM nirAkulaH san glAnIkRta ityAdi prajalpataH zAsanasya mAlinyaM syAt , tadrAjAdinA jJAte sati rAjAdayaH karSaNakuTTanAdikaM vidadhyuH, tathA'grato mandaH san dema zezAdinA samapitena nIrogaH saMpadyate tadA cATukAriNa ete yatayaH ityuDDAho lokasya jalpato bhavet , tathA nirmAlyAdipradAnena praguNazarIrasya gRhavyApArAdiprayojakatayA padjIvaghAtapAtaH karmabandhaH sthAdityAdayaH, tathA AtmanA khayameva bhaktAdyartha dharmakathakavAdikSapakatapaHkavipramukhardharmakathAApalakSaNenA'nyena bhAvena AkSiptabhyo | janebhyo yadazanAdi gRhyate tadAtmanA krItam / doSAzcAtra nijanirmalataponuSThAnamalinaniSphalIkaraNAdayaH / tathA gRhasthena yatinimittaM sacittAcittamizramedena dravyeNa kRtvA yadazanAdikrItaM tatparadravyakrItaM / atra SaTkAyavirAdhanAdayaH pratItA eva doSAH / tathA pareNa 'maMkhena-vijJAnapradarzanadharmakathAdirUpeNa vA bhAvena paramAvartya yatnato gRhItaM yattatparabhAvakrItaM, itthaMbhUte pare bhAvakrIte trayo doSAH, ekaM tAvatkrItaM, dvitIyaM anyasmAt gRhAt AnIya nItamityamyAhRtaM, AnIyAnIya caikatra sthApyate tatsthApitamiti krItarItiH / 1 maMkha-kedArako yaH paTaM paTTikaM vA upadarya lokamAvarjayati sa mNkhH| ACEBOES Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRci // 20 // pAmicceti apamityaM bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yatsAdhunimicamucchinaM gRhyate tadapamityakaM prAmityakaM vA tad dvividhaM laukikaM lokottaraM ca / tatra laukikaM yadgRhasthena parasmAducchinaM gRhItvA ghRtAdivastu vratibhyo dIyate / doSAzca dAsatva-nigaDatva niyantraNAdayaH / lokocaraM ca vastrAdiviSayaM sAdhUnAmeva parasparamavaseyaM, tadapi dvividhaM ko'pi kasyA'pi saktaM eva vastraM gRhNAti yathA kiyadinAni paribhujya punarapi tat samarpayiSyAmi ko'pi punarevaM tAvat dinAnAmupari tavaitat sadRzaM paraM vastraM dAsyAmi / tatra prathame prakAre zarIrAdimalena malinIbhUte yadi vA pATite caurAdinA gRhIte mArgapatite vA tasmin vastrAdike kalahAdayo doSAH, dvitIye ca prakAre'nyavastrAdikaM yAcamAnasya tasya duSkararucerviziSTatare'pi datte mahatA kaSTena rucirApAdayituM zakyate tatastamAzritya kalahAdayo doSA sambhavantIti 9 / pariyakRti parivarttitaM yat sAdhunimittaM kRtaparAvarca taddvaiSaM laukika lokottaraM ca, ekaikaM dvividhaM taddravyaviSayaM ca anyadravyaviSayaM ca tadddravyaviSayaM yathA- kuthitaM ghRtaM dattvA sAdhurnimittaM sugandhighRtaM gRhNAti ityAdirUpaM, anyadravya. viSayaM yathA kodravakUraM samarpayitvA sAdhunimittaM zAlyodanaM gRhNAti idaM ca laukikameva / lokocaraM api sAdhoH sAdhunA saha vastrAdiparivartanasvarUpaM dvidhA bhAvanIyaM doSAyAtrA'pi prAgvadeva 10 | abhihaDetti-ami sAdhvabhimukhaM hRtaM gRhasthena sthAnAntarAdAnItaM abhihataM tadvidhA, AcIrNa anAcIrNa, tatrA'nAcINaM dvividhaM pracchalaM ca pragaTaM ca sarvathA sAdhUnAM abhyAhRtatvena yadaparijJAnaM tatpracchannaM yatpunaH abhyAhRtatvena jAtaM tatpragaTam / ekaikamapi dvividhaM svagrAmaviSayaM paragrAmaviSayaM ca yasmin grAme sAdhurvasati sa kila svagrAmaH, zeSastu paragrAmaH kAcit bhaktimatI zrA vikA sAdhUnAM pratilAbhanAyAmyAhRtA zaGkAnivRtyarthaM prAhuNamiSeNopAzraye modakAdyAnIya sAdhusammukhamevaM badati yathA bhagavan ! ATha prathama saMvaradvAre piNDodgama doSAH // 20 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DISTERRORISEASEAR mAtagehAdI saMkhyA ida labdham / yadA mayA khajanAnAM gRhe praheNakamidaM gRhAnnItaM taizca roSAdinA kenApi kAraNena na gRhItaM, | sampati vandanArya praviSTA yadi yuSmAkamidamupakaroti tadA gRkhatAM / tataH sA yad dadAti tatpacchannaM svagrAmaviSayamamyAhRtaM / yadekcha / sAdhumyo dIyate vadA mahatpUNyaM atha kecit sAdhavo dUre tiSThantaH kecit pratyAsatrAH paramantarAle nadI vidyate, tataste'pkAyavirAdhanAmayAbhAgamiSyanti, AmatA api pracuramodakAni vIkSya zuddhamiti kathyamAne'pyAdhAkarmazaGkayA na grahISyanti tato yatra grAme sAdhavo nivasanti tatraiva hai pracchannaM gRhItvA brajAma iti tathaiva kRte te bhUyo'pi cintayanti yadi sAdhUnA''hUya dAsyAmastataste'zuddhamAzaGkatha na grahISyanti, | tasmAt dvijAtibhyo'pi kimapi dadma ityevaM cintayitvA kasmiMzcit pradeze dvijAtibhyaH stokaM dAtumAragdhaM, tata uccArAdikAryArtha / nirgatAH kecana sAdhako dRSTAH tataste nimazritAH, mo sAdhava ! asmAkamuddharitamodakAdikaM pracuramavatiSThati tato yadi yuSmAkaM kima-5 pyupakaroti tarhi tatpratigRhyatA, sAdhavo'pi zuddhamiti jJAtvA gRhanti, etatpracchannaM paragrAmaviSayamabhyAhRtam / paraMparayA jJAte cala pariSThApanIyamiti / tathA kazcit sAdhubhikSAmaTan kvA'pi gRhe praviSTaH, tatra gauravAIkhajanamojanAdikaM prArabdhaM varttate, tadAnIM sAdhave mikSAdAnA'vasaro nAsti ityAdibhiH kAraNaiH kecit zrAddhAH svagRhAt sAdhorupAzraye modakAdikamAnIya yad dadAti tatprakaTaM svagrAmaviSayamabhyAhRtaM, evaM paragrAmaviSayamapi prakaTaM anAcINa zeyam / athAcINaM punardvidhA kSetraviSayaM gRhaviSayaM ca, tatra kSetraviSayamapi trividhaM utkRSTaM madhyamaM jaghanyaM ca, tatra kasmiMzcit mahati gRhe bhUribhujAnakajanapatirupaviSTA tasyAzcekasmin paryante sAdhusaMghATako preSitaM / 2 AcIrNAnAcIrNamedaminnAbhyAtadoSasvarUpam piM0 ni0 102 555PBSC+ S TE Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SGL zAna vi04 | dvitIyeSu deyamazanAdi tiSThati, na ca sAdhusaMghATako janasaMkulachuptimayAt tatra gantuM na zaknoti / tato hastazatapramitakSetrAdAnItaM 4 prathama prazna0vyA0 | yadgRhNAti tadutkRSTakSetrAdapahatamAcIrNam / hastazatAtparatastvAnItaM niSiddhameva / madhyamakSetrAbhyAhRtaM punaH karaparivandupari yAvaddhastazataM saMbaradvAre vRtti | kizcinnyUnaM bhavati tAvadvijJeyam / karaparivartakSetraM tu jaghanyam / karaparivatrto nAma hastasya kiJcitpralambana, yathA kAcit dAtrI 8 piNDodgama urdhvA upaviSTA vA khayogenaiva nijakaragRhItamodakamaNDakAdikA prasAritabAhustiSThati sA ca tathA sthitA sAdhusaMghATakaM dRSTA krsthi||21|| tamodakAdibhistaM nimantrayate sa ca karasyAdhaH pAtrakaM dhArayati sA ca bhujAM vAlayati kizcinmuSTiM zithilayati tato maNDakAdipAtre patatIdaM jaghanyakSetraviSayamAcIrNa / gRhaviSayamabhyAhRtaM punaritthaM patisthitAni trINi gRhANi santi / tatra yadi sAdhusaMghATako mikSA gRhNAti tadA ekaH sAdhuH ekatra dharmalAbhite kSetre gRhyamANabhikSAgRhe upayogaM dadAno bhikSA lAti, aparastadanuvatiM dvitIyaH sAdhusaMghATakastu dharmalAbhitagRhAdaparayohayorAnIyamAnabhikSayorupayogadAyakahastaviSayAdikaM dadAti yadi zuddhaM jAnAti tadA gRhatrapAdAnItamazanAdikaM AcIrNa caturthagRhAdestvanAcIrNamiti 11 // ubhineti-udbhedanaM udbhibaM sAdhubhyo ghRtAdidAnanimittaM kutupAdermukhasya gomayAdisthagitasyodghATanaM tad dvidhA-pihitodbhinaM kapATodbhivaM ca, tatra yat chagaNakAgnitApitajantusacittapRthvIkAyaprabhRtibhiH | zleSadravyaiH pihitadvAraM pratidinamaparibhogaM khaNDaguDaghRtAdibhRtakutupakuzUlAdikaM sAdhudAnAya udghATayati tad dIyamAnaM khaNDAdi pihi| todbhirma, yatpunarapavarakAdenizcalanibhRtadattakapATasya pratidinamanudghATitadvArasya sAdhudAnanimittaM kapATamudghATya khaNDAdi yat dIyate tat kapATodbhiyam / prAgvarNitadoSAH padjIvavirAdhanAdikAstathAhi-kutupAdimukhamudghATya ghRtAdikaM sAdhudAnA'nantaraM zeSarakSaNArtha piM0 ni0 pR0 105 doSAH RELESEGORI HEROENUAROERA ES Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IBCCIENERASACARBARICA bhUyo'pi kutupAdimukhaM sacittena pRthavIkAyena jalenArdIkRtyopalimpati pRthivIkAyAntaH samudgakakITikAdayo'pi saMbhavanti teSAmapi | | virAdhanA'thavA ko'pyabhijJAnArtha jatukAdikaM dadAti tatastejakAyaghAto yatrA'gnistatra vAyurapIti SaTkAyaghAtastathA ca kutupAdilepanimittaM dAtA kadAcit vRzcikAdibhirdazyate tadA pravacanamAlinyaM / tathA putrAdidAne kraye vikraye cA'pi paapprvRttiH| tathA'pidhAnIkRte vismRtyA mUSikAdayo jIvA vinazyanti / kapATodbhinne'pyevaM doSAH tathAhi-kapATAt prAk kathamapi pRthivIkAyo jalabhRtaH karako vA| | bIjapUrAdikaM vA muktaM bhavati, tadA tasminnudghATite tadvirAdhanA jalabhRte ca karakAdau ca luThathamAne bhidyamAne vA pAnIyaM prasarpa-18 bhAsannaculyAdau pravizettadA agnikAyavirAdhanA'pi, yatrA'gnistatra vAyurapi, atha bhUmikAvivaragataM jalaM kITikAdikamapi vinAze trasakAyavirAdhanA, ato dvividhamapi udbhinnaM na grAhyaM / yadA tu kutupAdInAM mukhabandhaH pratidina choDyate badhyate jatumudrAvyatirekeNa kevalavastrAdigranthinA badhyate tadA sAdhvartha udbhidya dIyate tadA sAdhunA gRhyate, kapATodbhinnamapi yatra pratidinaM udghATayate kapATaullAlaka-argalikA yadi bhUmigharSito na bhavati tadA kapATodbhinamapi kalpata iti 12 mAlApahRteti-mAlAtaH sikkakAderapahRtaM sAdhvartha AnItaM yadbhaktAdikaM tanmAlApahRtaM / taccaturdhA-UrdhvamAlApahRtaM, adhomAlApahRtaM, 2 ubhayamAlApahRta, tiryagmAlApahRtaM / tatra UrdhvamAlApahRtaM-vidhA, jaghanyotkRSTamadhyamamedAt , tatra UvaM vilagitoccasikkakAdehItamazaktatvenotpATitAbhyAM pANibhyAM pAdAdhobhAgAgretanaphaNAbhyAM bhUminyastAbhyAM dAcyA nijacakSuSA'daSTaM yadgRhItamazanAdi tatpANimAtrotpATanastokakriyAgRhItatvAjaghanyamUrdhvamAlApahRtaM, yacca nizreNyAdikamAruhya prasAdoparitAlAt dAcyA gRhItaM tannizreNyAdiro 1pi0ni0 pR0 107 EiADACASSAUGAECCASE Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skRSTa mAlApahataM, anAmajuSAkoSTakAdimikaroti teno nitamyAdA tiryaprasAritavAlA iti jJeyam / / 4 jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti bhinyAdisthite skandhasamocalA-bhicyAdisthitagavAkSAdikAlIkaTyA uccaprade // 22 // k%AAAGIR haNAdgurukriyAgRhItvAt utkRSTaM mAlApahRtaM, anayormadhyavarti madhyamam / tathA sAdhvartha bhUmigRhAdau pravizya tatra sthitaM bhaktAdi yadA prathama nIya dadAti tddhovrtimaalaaphRtN| tathoSTrikAkalazamaJjuSAkoSTakAdisthitaM kizcit sakaSTatayA dAtrI dadAti tadubhayamAlApahRtaM, tathA saMvaradvAre bRhattaroccaistarakumbhyAdimadhye sthitasya deyasya grahaNAya dAtA pAryutpATanaM karoti teno zritavyApAratA, yena tvadhomukhaM bAhuM vyA- piNDodgamapArayati tenA'dhogatavyApAratA, yadA ca pRthulabhityAdisthite skandhasamoccapradezaprAye dIrghagavAkSAdau tiryaprasAritabAhukSiptena hastena doSAH gRhItvA yaddeyaM prAyeNa dRSTayA'dRSTaM dAtA datte tat tiyagmAlApahRtaM tiryagmAlA-mityAdisthitagavAkSAdirUpAdapahRtaM vA iti jJeyam / mAlAzabdena uccapradeza evAbhidhIyate tatkathaM bhUmigRhAdhogRhAdInAM mAlAzabdaH kathyate ? iti na vAcyaM, yato lokarUDhyA uccapradezavAcako mAlAzabdaH iha tu mAlAzabdaH samayaprasiddhyA bhUmigRhordhvA'dhobhUmyAdiSu sarvatra kathyate, doSAzcAtra maJcakamazcikodUkhalAdiSvAruhya pANiM vA utpATaya urdhvAvalagitasikkakAdisthitamodakAdigrahaNe kathamapi skhalati nipatati dAtrI tadAdhaH sthitAnAmapi pIpilikAdInAM pRthivyAdIkAyAnAM ca vinAzaH, dAnyAzca hastapAdAdyavayavabhaGgaM visaMsthUlapatanatAsaMbhavAt prANavyaparopaNamapi syAt , tathA ca pravacanoDDAho yathA-sAdhvartha bhikSAM dadAnaH parAsurabhRttasmAdamI adRSTAH santaH kalyANakAriNaH ityAdayo bahavo doSAstasmAt | | mAlApahRtaM sAdhubhina grAhyaM, yacca punardadarasopAnAdIni sukhAvatArANi sukhAvalokyAni tAnyAruhya dadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, kevalaM kA sAdhurapi tatraiSaNAzuddhinimittaM prAsAdasyopari dardarAdinA caTati, apavAdapade daurlabhyalAme ca bhUmistho'pi tato'pyAnItaM gRhNAti 13 || // 22 // AcchejkSa iti Acchidyate anicchato'pi bhRtyakaputrAdeH sakAzAt sAdhudAnAya yadazanAdi gRhyate tadAcchedya, tat trividhaM khAmiviSayaM, || 1 piM0ni0 pR0 110 RSHUR) -52035 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2646 cha prabhuviSayaM stenaviSayaM ca / tatra grAmAdinAyakaH - khAmI gRhamAtranAyakaH - prabhuH stenacauraH, tato grAmAdikhAmI saMyatAnnirIkSya bhadrakatayA kalahenA'kalahena vA balAdapi sAdhudAnAya kauTumbikebhyaH sakAzAt Acchedya yatibhyo dadAti tat khAmiviSayaM / tathA yadgorakSakakarmakaraputra putravadhUbhAryAdisatkametebhyo anicchadbhayo'pi gRhItvA gRhasvAmI sAdhubhyo dugdhAdikaM dadAti tatprabhuviSayaM AcchedyaM / tathA stenA api kecit saMyatAn prati bhadrakA bhavanti tataste mArge AgacchantaH kadAcit tathAvidhasArtha sArdhamAgatAn bhojanArthaM kRtAvasthitaiH sArthasya madhye bhikSAmaTantaH paripUrNatAmaprApnuvantazca saMyatAn dRSTvA tannimittamAtmano vA'rthAya sArthikebhyo balAdAcchidya pAtheyAdi yaddattavantastatastenaviSayamAcchedyaM / etat trividhamapyAcchedyaM sAdhUnAmakalpyaM / aprItikalahAtmaghAtAntarAyapradveSAdyanekadoSasaMbhavAt / kevalaM stenA''cchidye'yaM vizeSo yeSAM sambandhibhaktAdi balAdAcchidya caurAH sAdhubhyo dadati ta eva sArthikA yadi stenairbalAdApyamAnA evaM bruvante asmadIyaM sarvaM cauragRhItavyaM, tato yadi caurA yuSmabhyaM dApayanti tato asmAkaM mahAn saMtoSa iti yadi tairanujJAtA munayo dIyamAnaM caurairapi gRhNanti pazcAccaureSu apagateSu bhUyo'pi tato gRhItaM dravyaM tebhyaH samarpayanti yadA tadAnIM caurabhayAdasmAbhigRhItaM saMprati te gatAstadAtmIyaM dravyaM yUyaM gRhItha, evamukte yadi te samanujAnate yadA yuSmabhyamevAsmAbhirdattaM tarhi bhuJjate kalpanIyatvAditi 14 anisRSTam na nisRSTaM svAmibhiH sAdhudAnArthamananujJAtaM yattadaniHsRSTaM tastridhA sAdhAraNAnisRSTaM, jaDnAnisRSTaM, collakAnisRSTaM / tatra sAdhAraNaM bahujanasAmAnyaM, collakaM svasvAminA padAtibhyaH prasAdIkriyamANaM kauTumbikena vA kSetrAdisthita karmma karebhyo dIyamAnaM dezIyabhASayA bhaktamucyate, jadno hastibhiranisRSTamananujJAtaM na kalpate sAdhUnAM tatra sAdhAraNApiM0 ni0 113 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAROKARM5RI prathama saMvaradvAre piNDodgamadoSAH ki nisRSTaM yatra haTTagRhAdisthitatilakuTTitailavastulaDDukadadhyAdideyavastubhedenA'nekadhA, tatra ghANakAdiyantre tilakuTTItailAdikaM haTe vastrA- prazna vyAdikaM gRhe'zanAdikaM bahujanasAdhAraNaM ca sarvaiH svAmibhirananujJAtaM yadekaH kazcit sAdhubhyo prayacchati tatsAdhAraNAnisRSTaM / tathA collako vRtti dvividhaH chinno'cchinnazca, tatra ko'pi kauTumbikaH kSetragatahAlikAnAM kasyA'pi pArzva kRtvA bhojanaM prasthApayati, sa yadA ekaika | hAlikayogyaM pRthak pRthak bhAjanaM kRtvA prasthApayati tadA sa collakacchinnI / yadA tu sarveSAmapi hAlikAnAM yogyamekasyAmeva // 23 // sthAlyAM kRtvA preSayati tadA so'cchinnaH, tatra yazcollako yasya nimittaM chinnaH sa tena dIyamAno maulasvAminA kauTumbikena dRSTo'dRSTo vA sAdhUnAM kalpyate cchinnena tasya svakIyIkRtasya dattatvAt , acchinno'pi kauTumbikena yeSAM hAlikAnAM yogyaH sacullakastaizca sAdhubhyo dAnAya anujJAto dRSTA'dRSTo vA kalpate taiH punarananujJAto na kalpate eva dveSAntarAyaparasya kalahAdidoSasambhavAt / tathA jaDnA nisRSTaM hastino bhaktaM miNThenAnujJAtaM api rAjJA hastinA vA'nanujJAtatvAt na kalpate, hastino bhaktaM rAjJaH sambandhi tato rAjJAnanujJAtasya grahaNe grahaNAkarSaNaveSodAlanAdayo doSA bhavanti / tathA madIyAjJAmantareNaiva sAdhave piNDaM dadAti kadAcit miNThaM svAdhikArATraMzayati tatastasya vRtticchedaH sAdhunimitta iti sAdhorantarAya iti / rAjJA'nanujJAtatvAd adattAdAnadoSazca / tathA gajasya pazyato meNThasyA'pi satkaM na gRhItavyaM gajo hi sacetanastato madIyakavalamadhyAt muNDairapi piNDo gRhyate ityevaM vicArya yathAyoga | || mArga paribhraman upAzraye taM sAdhaM dRSTvA tamupAzrayaM pAtayati sAdhu ca kathamapi mArayati 15 / ajjhoyaratti adhi-Adhikyena pUraNaM svArthadattAzanAdeH sAdhvAgamanamadhigamya tadyogyabhaktasiddhyartha prAcuryeNa bharaNamadhyavapUraH 1 piM0ni0 pR0 115 5454545453 will // 23 // O S Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HAAEEEHALKAROLOR Pil sa eva adhyavapUrakaH svArtha kapratyayavidhAnAt tadyogAdbhaktAdyaSyadhyavapUrakaH / tatridhA khagRhayAvadarthikamizraH, khagRhapAkhaNDimizrazca, khagRhazramaNamizrastu svagRhapAkhaNDimizre'ntarbhAvita iti pRthag noktH| tatra yAvadarthikAt-prathamamevAgnisaMdhukSaNasthAlIjalaprakSepAdirUpe Arambhe svArtha niSpAdane pazcAt yathAsaMbhavaM trayANAM yAvadarthikAdInAM arthAya adhikatarAn taNDulAdIna prakSipati eSo'dhyavapUrakaH ataevA'sya mizrajAtA'do yathA mizrajAtaM taducyate-yatprathamata eva yAvadarthikAdyarthamAtmArtha ca mizraM niSpAdyate, yatpunaH prathamaM Arabhyate svArtha pazcAt prabhUtAn arthinaH pAkhaNDinaH sAdhUn vA samAgatAnavagamyate teSAmarthAyAdhikataraM jalataNDulAdi prakSipyate so'dhyavapUraka la iti / atra ca svagRhaM yAvadarthika mizre'dhyavapUrake zuddhabhaktamadhye yAvantaH kaNAH kArpaTikAdyartha pazcAt kSiptAH tAvanmAnaM sthAlyAH |pRthag kriyate kArpaTikebhyo vA datte sati zeSamuddharitaM bhaktaM tat sAdhUnAM kalpate / ataeva cA'yaM vizodhikoTirvakSyate tathA svagRha| pAkhaNDimizre svagRhasAdhumizre ca zuddhabhaktamadhye patite pUrtibhavati yadi tAvanmAnaM sthAlyAH pRthakkRtaM dattaM vA pAkhaNDayAdibhyastathApi | zeSaM na kalpate / yataH sakalamapi tadbhaktaM pUtidoSaduSTaM bhavatIti 16 uktAH SoDaza udgamadoSAH, / athotpAdanA doSAnA''ha dhAi daha nimitte-iti gAthAdvayaM pUrvoktaM vAcyaM, tatra dhayanti pibanti bAlakA yAM iti dhIyante dhAryante pAlakAnAM dugdhapAnAdyaThA rthamiti vA, dhAtrI bAlapAlikA, sA ca pazcadhA-kSIradhAtrI 1 maJjanadhAtrI 2 maNDanadhAtrI 3 krIDanadhAtrI 4 utsaMgadhAtrI 5 ca / ina 1 SoDazodgamadoSasvarUpam piMDaniyukti pRSTha 34-116 yAvat 2 dhAI dui nimitta AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lome ya havaMti dasa pae // 1 // pubdhi pacchA saMthava vijA maMte ya cunna joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mulakamme ya // 2 // pi0ni0 gA0408-409 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banavidaca dhAtrItvasya yatkaraNaM kArApaNaM vA dhAtrIzandenoktaM, tathA dhAtryAH piNDo dhAtrIpiNDo, evaM dUtyAdiSvapi bhAvanIyamiti, iyamatra prathama praznavyA bhAvanA-kazcit sAdhurbhikSArtha pUrvaparicitagRhe praviSTo, rudantaM bAlakaM vilokayan tanmAtaramAha yato'yaM dArako'dyApi kSIrAhAraH kSIraM vRtti vinA rudati tanmahyaM mikSA maMkSu datvA pazcAdenaM stanyaM pAyaya, yadvA prathamamenaM pAyaya pazcAt bhikSAM dehi, yadi vA alaM bhikSayA, piNDotpAsaMprati enaM pAyaya, ahamanyatra gatvA punaH sameSyAmi, yadi vA tiSTha tvaM nirAkulA ahamevA'smai kuto'pi kSIramAnIya dAsyAmIti | danadoSAH // 24 // svayaM dhAtrItvaM karoti / tathA matimAn nirogazcirAyuH bAlaH stanyaM pAyitaH syAt iti zrute apamAnitastu viparIto bhavati durlabha khalu loke putramukhadarzanaM ataH sarvANyanyAni karmANi muktvA bAlakaM stanyaM pAyayeti evaM ca kriyamANe bahavo doSA bhaveyuH / tathAhibAlakamAtA bhadrakatvAdAdRtamAnasA satyA''dhAkarmAdikaM kuryAt , tathA bAlakaH khajAto vA anyo vA prAtivezmikAdi bAlakamAtrA saha sAdhoH saMbhAvayet , cATukaraNadarzanAt yadi vaptA vA bAlajananI bhavettadA ropaM vahedaho pravrajitasya mahatI parakIyA taptiH, tathA vedanIyakarmavipAkavazAt bAlakasya kadAcinmAndye saMjAte madIyaputro'nena locanIkRta ityAdi sAdhunA saha kalahakaraNAt pravacanamAlinyaM iti dossaaH| athavA kasyApIbhyagRhe bAladhApanaparAM dhAtrI svabuddhiprapazcana anyAM mAyA~ tatra sthApayan dhAtrItvaM karoti, yathA ka-| zcit sAdhubhikSAcayA~ praviSTaH mahebhyagRhe sazokA kAJcidavalokya pRcchati-kimadyA'dhRtiparA dRzyase! sA prAha sAdharmikamune ! duHkhaM | duHkhasahAyakasyaiva kathyate, ko duHkhasahAyo bhavatyAH ? sA prAha yo nizamya duHkhapratikAra karoti / muniH prAha-mAM muktvA ko'nya-da stthaabhuutH| sA prAha bhagavan ! spheTitA'haM aparadhAcyA ibhyagRhAt tena viSaNNA, tataH sAdhurutpannAbhimAno vakti tatra sthApayAmi tato hai yathepsitAM bhikSAM dadAmIti ityabhidhAya spheTitumiSTAyA dhAcyA adRSTatvAt svarUpaM ajAnan tasyA eva pArzve [abhinava sthApitAyAH BAEEReKOLALAE% EC // 24 // % Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECE -% svarUpaM] pRcchati / sA kiM taruNI madhyamA vRddhA vA pratanustanI sthUlastanI kUparastanI vA mAMsalA kRzA kRSNA gaurI vetyAdi pRSTvA ca, tatrezvaragRhe gataH san taM bAlakamAlokya gRhakhAmyAdi samakSaM dhAtrIdoSAn vkti| yathA-vRddhA dhAtrI abalastanyA tAM dhayan dArakA abala: saMpadyate, kRzA dhAtrI stokastanyA tAM dhayan zizurapi paripUrNastanyAbhAvAt zizurapi kRza eva, sthUlastanyA stanyaM dhayan komalAGgatvAt kucacaMpitavaktraghrANaH san cipiTaghrANaH syAt , kUrparAkArastanyAsstanaM dhayan bAlaH sadaiva stanAbhimukhadIrghAkRtamukhatayA zUcIsadRzabadanacirpaTanetrazca syAt / yata uktaM niHsthAmA sthavirAM dhAtrI, sUcyAsyaH kUrparastanIm / cipiTaH sthUlavakSojAM, dhayaMstanvIM kRzo bhavet // 1 // jADayaM bhavati sthUrAyAH, tanukyAstvavalaMkaraM / tasmAnmadhyabalasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtaM // 2 // tathA'bhinavasthApitA dhAtrI yena varNena utkaTA bhavati tena tAM nindati yathAkRSNA bhraMzayate varNa, gaurI tu balavarjitA / tataH zyAmA bhaved dhAtrI, balavarNaiH prazaMsitA // 1 // ityaadi| etadvacaH gRhasvAmI zrutvA sthaviratvAdisvarUpAM vartamAnadhAtrI paribhAvya spheTayati tAM sAdhusaMmatAM dhAtrIM karoti / sA ca pramuditA tasmai sAdhave vipulAM bhikSAM prayacchati iti-dhAtrIpiNDo'nAcIrNaH / atra bahavo doSAH tadyathA-yA spheTitA sA vidveSa yAti vakti cA'nayA saha sAdhuryathecchaM ramate ityalaM datte / atidviSTA satI viSAdidAnato mArayatyapi / yA ciraMtanI sthApitA sA'pi cintayati citte yathA-'nenA'gretanI spheTayitvA mAM dhAtrI kRtA tathA kadAcidanyayA'bhyarthito mAmapi spheTayiSyati tatastathA karomi yathA'yaM 1 pi0ni0 pR0 123-2 AAAAG Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati iti visAvanIyAkA tato zAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti AROGREASE prathama saMvaradvAre | piNDotpA. danadoSAH va grA // 25 // MALA0A-% na bhavati iti vicintya viSAdiyogena mArayedityAdayo bahavo dossaaH| evaM majanadhAtrItvakaraNe kArApaNe krIDanakaaGkadhAtrItvakaraNe kArApaNe doSAH paribhAvanIyAH // 1 // dUtI parasparasaMdiSTArthakathikA tato dUtItvakaraNena-sandezakathanena yaH piNDa upArjito yatinA sa dUtIpiNDaH sa dvividhaH svagrAme paragrAme ca / tatra yasmin grAme sAdhurvasati tasminneva grAme yadi sandezaM kathayati tadA svgraamduutii| yadA tu paragrAme gatvA sandezaM kathayati tadA prgraamduutii| saikaikA'pi dvidhA prakaTA, pracchannA ca, pracchannA punardvidhA ekA lokottaraviSayA dvitIyasaMghATikasAdhorapi guptA ityrthH| dvitIyA punarloka-lokottaraviSayA pAzvavattino janasya saMghATikadvitIyasAdhorapi guptA iti bhaavH| tataH kazcid sAdhurbhikSAkRte vajan vizeSatastallAbhArtha tasyaiva grAmasya sambandhinaH pATakAntare grAmAntare vA jananyAdeH satkaM putrikAdi purato gatvA sandeza kathayati, yathA sA tava mAtA sA tava pitA bhrAtAdirvA, tvayAtrA''gantavyamityAdi tatsaMmukhaM vadati / evaM svapakSaparapakSayoniHzaGka zRNvatoH kathanAt svagrAmaparagrAmaviSayaM dUtItvaM / tathA kazcitsAdhuH kayAcihuhitrA mAtrAdikaM prati svagrAme paragrAme vA sandezakathanAya praarthitH| tatastatsandezakaM avadhArya tajjananyAdi pArzve gataH, sannaivaM cintayati dUtItvaM tu garhitaM sAvadyatvAt tato dvitIyasaMghATakasAdhurmA dUtIdoSaduSTaM mAjJAsIta , tadartha bhaGgayantareNedaM bhaNati, yathA-zrAviketimugdhA sA tava putrI yataH-sAvadyayogarahitAnasmAn prati vadati yathedaM prayojanaM madIyAgamanAdikaM mAtustvayA kathanIyamiti sA'pi dakSatayA'bhiprAyaM jJAtvA dvitIyasaMghATakacittarakSaNArtha prati bhaNati yathA-vArayiSyAmyahaM tAM punastvAM na vadiSyati iti saMghATakasAdhorapi gopayitumiSTaM na lokasyeti lokottarapracchannaM svagrAmaparagrAmaviSayaM datItvaM / ubhayapracchana punarevaM yathA kAcit sAdhuM prati vadati maananyAstvamevaM kathayestatkArya tava pratItaM yathA ROSAROSAROK e Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvaM jAnAsi tathaiva saMpanna iti, iha ca sAdhusaMghATakasya zeSalokAnAM ca sandezArthAnavagamAdubhayapracchannadUtItvaM / doSAzca sarvatra gRhasthavyApArAdinA jIvopamardAdaya iti dUtIdoSaH 2 nimittetta nimittaM atItAdyarthaparijJAnahetu zubhAzubhaceSTAtaddhetukaM jJAnaM nimittajJAnaM, tatkaraNena piNDo nimittapiNDaH / yathA ko'pi sAdhuH kathayati tava atItadine sukhaduHkhalAbhAlAbhAdi jAtaM, AgAmidine vA rAjaprasAdikaM bhaviSyati, saMprati vA'dyaiva dine | | amukaM amukaM bhavatIti bhaviSyati vA, te'pi gRhasthA lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNAdiviSayaM nimittaM pRSTamapRSTaM vA dhRSTena tena kathyamAnamAlokyAvarjitamAnasAstasmai munaye modakAdikAM viziSTavipulAM bhikSAM dadate dApayanti vA sa nimitta piNDaH sAdhUnAmanAcIrNaH, | AtmaparobhayaviSayANAM vadhAdidoSANAmanekeSAmatra saMbhavAditi 3 AjIvati AjIvanaM vRttirAjIvikA sA pazcadhA - jAtiviSayaH 1 kulaviSayaH 2 gaNaviSayaH 3 karmaviSayaH 4 zilpaviSayazca 5 / ekaiko'pi dvidhA - sUcayA 1 sUcayA2 ca / sUcA - vacanaracanAvizeSeNa kathanaM, asUcA - asphuTavacanena tatra sUcayA - svajAtiprakaTanenatajAtimupajIvati / yathA kazcit sAdhubhikSAmaTan dvijavezma praviSTaH, tatra dvijaputraM yAgahomAdikriyAM samyakurvantaM vIkSya taJjanakAgre | svajAtiprakaTanAya vakti yathA samidhamantra - AhutisthAnaM yAgakAlaghoSAdayaH kriyAH samyak asamyak vA bhavanti / tatra samidhaH pippa| lAdInAmArdrazAkhAkhaNDarUpAH, matrAH praNavAdikA varNaracanAH, AhUtiH agnyAdau ghRtakSeparUpA sthAnaM - utkaTikAdi yAgo'zvameghAdi, kAlaH prabhAtAdi, ghoSa udAttAdi, sarvaM yathA pratipAditaM tathA kriyate sA samyavikrayA tadviparItA nyUnA adhikatayA vA viparyayeNa vA kriyate sA'samyakkriyA / ayamapi tvatputraH samyak kriyAM kurvANaH zrotriyasya putraH jJAyate ityevamukte sa dvijo vakti avazyaM *464646 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 26 // tvaM brAhmaNo'si tacchrutvA maunena sthitaM etacca sUcayA jAti prakaTanaM asUcayA tu pRSTo'pRSTo vA AhArArthaM svajAtiM prakaTayati yathA'haM brAhmaNaH, atra cA'neke doSAH sa dvijo yadA bhadrakastadA svajAtipakSapAtAt prabhUtamAhArAdikaM paktvA'pi dadAti AdhAkarmadoSaH / atha aprItastadA bhraSTo'yaM pApAtmA brahmatvaM tyaktavAniti vicintya svagRhAnniSkAsanAdi karoti evaM kSatriyAdijAtikulAdiSvapi bhAvanIyaM 4 vaNImaggati vanu yAcane prAyo dAyakAbhimateSu zramaNAdiSvAtmAnaM bhaktaM darzayitvA piNDaM yAcate iti vanIpakaH / kazcidyatinirgranthazAkya tApasa parivrAjakAjIvikadvijaprAghUrNazvAnakAkazukAdibhaktAnAM gRhasthAnAM gRhaM bhikSAM bhraman praviSTastatasteSAM purato'zanAdilAbhArtha nirgranthAdiguNavarNanenAtmAnaM tadbhaktaM darzayati / tathAhi - sa kadAcit praviSTo nirgranthabhakta zrAvakagRhe nigraMthAnAzritya vadati| bho zrAvaka ! tathaite guravaH sAtizayajJAnabhUSitA bahuzrutA ityAdikAM prazaMsAM, zAkyopAsakagRhe zAkyAn evaM tApasa-parivrajakAjIvikadvijAnapyAzritya taddAnatadguNaprazaMsAkaraNena vanIpakatvaM vijJeyaM / tathA'tithibhaktAnAM purata evaM vakti iha prAyo lokaH pariciteSu upakArakeSu vA dadAti, punaH akhinna atithijanaM pUjayati tasyaiva dAnaM jagati pradhAnamiti, zvAnabhaktAstu kintu ete zvAnaH kailAsapavaitAdAgatya yakSA eva zvAnarUpeNa pRthavIM saMcarante, tata eteSAM dAnena vaizramaNaH prasannIbhUya dhanaM dadAti / evaM kAkAdiSvapi bhAvanIyaM, itthaM vanIpakatvakaraNena piNDo bahudoSAya bhavati / yathA'dhAmike dhAmike vA pAtre dAnaM dattamapi na niSphalaM bhavatItyevamukte'pAtradAnasya pAtratA prazaMsanena sa tyaktAcAraH syAt kiM punaH kupAtrAneva zAkyAdIn sAkSAt prazaMsataH uktaM caapate // 1 // dANaM na hoi aphalaM pattamapattesu saMnijujjaMtaM / iya bhaNie viya doso, pasaMsao kiM puNa prathama saMvaradvAre piNDotpA danadoSAH // 26 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WAISAARCOAGAHARI evaM zAkyAdiprazaMsane loke mithyAtvaM sthirIkRtaM bhavati / yathA sAdhavo'pyaman prazasaMti tasmAdeteSAM dharmaH satya iti / yadi te | | zAkyAdibhaktA bhadrakAstadA itthaM prazaMsAM zrutvA tayogyamAdhAkarmAdi kurvate tad gRddhatayA kadAcittaddharmamapi pratipadyeran , loke'pi vacanIyatA cATukAriNa AhArAdyartha zvAna iva lATapaTayakAriNaH / yadi te pratyanIkAstadA gRhaniSkAzanAdi kuryuriti sAdhUnAM teSAMTa prazaMsane mRssaavaadH| anumodanadvArA prANAtipAtAdayo'pi syurityarthaH 5 cikitsA iti cikitsanaM cikitsA-rogapratIkAraH tadupa dezo vA sA pi dvidhA sUkSmA bAdarA ca, tatra sUkSmA auSadhavaidyakajJApanena vA, bAdarA svayaM cikitsAkaraNena anyebhyaH kArApaNena vaa| & yathA kazcidgRhI jvarAkrAntastasya gRhe gataM sAdhuM dRSTvA pRcchati bhagavanmadIyasya vyAdheH pratIkAraM jAnI ? sa vakti bhoH zrAvaka! yAdRzo vyAdhistava mamA'pi tAdRzyevamabhRt paramamukenauSadhena zAnta iti / anena ajJagRhasthasya bhaiSajyakaraNA'bhiprAyeNauSadhasUcanaM kRtaM / / | athavA rogiNA cikitsA pRSTA vadati kimahaM vaidyo yena pratikAraM jAne evaM cokte rogiNo'nabhijJasya sato'smin viSaye vaidyaM pRcchanti sUcanaM kRtaM sUkSmA vicikitsA / bAdarA tu yadA svayaM vaidyIbhUya sAkSAdeva vamanavirecanakvAthAdikaM karoti kArApayati vA, tadA evaM kRte gRhI mudito bhikSAM vipulAM yacchati iti dvividho'pi piNDo'pyanAcIrNaH / aneke doSAH saMbhavanti, yathA-cikitsAkaraNakAle kandamUlaphalAdi jIvabAdhA, kvAthAdikaraNe SaTkAyavirAdhanA, taptAyogolakasamo gRhI praguNIkRto'nekajIvaghAtaM kuryAt / tathA yadi daivayogAt cikitsyamAnasyA'pi rogiNo vyAdherAdhikyaM jAyate, tadA kupitastatpitrAdibhirAkRSya rAjakulAdau grAhayet , tathAhArAdilabdhamAnAH cikitsAdi kurvantIti pravacanamAlinyaM syAditi 6 piM0ni0 132 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 27 // kohetti krodhaH kopastaddhetukaH piNDaH krodhapiNDaH, kimuktaM bhavati ? kasyacit sAdhoH sambandhinamucATanamAraNa zApAdikaM vidyAprabhAvaM tapaHprabhAvaM sahasrayodhitvAdikhabalaM ca rAjakulavallabhatvaM ca jJAtvA zApadAnena vA kasyacit mAraNAdyanartharUpaM krodhaphalaM sAkSAdeva dRSTvA bhayAt gRhasthena yastasmai dIyate sa krodhapiNDaH / athavA anyebhyo brAhmaNAdibhyo dIyamAno yAcamAno'pi sAdhuryadA na labhate tadA alabdhimAn san kupyet kupite ca sati tasmin sAdhuH kupito bhavyo na bhavatIti yaddIyate sa krodhapiNDaH / atha ca sarvatra kopa eva piNDotpAdane mukhyakAraNaM draSTavyaM vidyAtapaHprabhRtIni tu tat kAraNAnyeveti / na vidyApiNDAdibhirasya mitratvaM AzaGkanIyaM krodhAdiSvevAntarbhAvAt iti 7 mAno - garvastadhetukaH piNDo mAnapiNDaH ayamarthaH kazcidyatiH kaizcidaparaiH sAdhubhiriti uktastvaM labdhimAn jJAsyase yacadya bhojayiSyasi ityAdi vAkyairutejito athavA nanvayam kimapi [na] siddhyati ityapamAnato vA garvaSmAtacetA athavA labdhiprazaMsAdikaparairvAcyamAnamAkarNya yatra kutrA'pyahaM vrajAmi tatra sarvathA'pi labhe, tathaiva jano mAM prazaMsati ityevaM pravarddhamAnamAnaH kasyA'pi gRhiNaH pAzca gatvA taM gRhiNaM taistairvacanajAtairdAnaviSaye'bhimAne ca dApayati / sa ca gRhI tathA'bhimAnaparaH zeSakalatrAdike nine loke dAtu| manicchatyapi yadazanAdikaM dadAti sa mAnapiNDaH 8 mAyatti mAyA - paravaJcanAtmikA buddhistayA kazcit sAdhurmantrayogAdyupAyakuzalaH svakIyarUpaparAvRtyAdi kRtvA yanmodakAdikaM upAjayati sa mAyApiNDaH, Iyamatra bhAvanA - kazcidyatiH adyA'haM siMhakesarAdimodakAdikaM gRhISyAmIti buddhyA anyad vallacaNakAdila1 piM0 ni0 133 / 2 patadbhAvo piNDaniryuktau 481 gAthAyAM lobhapiNDe nyasto'tra tu mAyApiNDe Rotat 69649 prathama saMvaradvAre piNDotpA|danadoSAH // 27 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AS AGARGAE - bhyamAnamapi yantra gRhNAti tanmAyApiNDaH 9 lomena sArasya lopaTathAt pUrva tathAvidhaSuddhyabhAve'pi yathAbhAvaM pracuraM labhyamAnaM lapanazrIprabhRtika bhadrakara iti kRtvA yadgRhAti sa lobhapiNDaH, yathA pAyasAdilabdhe'pi khaNDazarkarAdi kuto'pi labhyate tadA zobhanataramiti rUpo yo'dhyavasAyaH paryaTan sallabhate | sa lobhapiNDa idaM ca krodhAdikacatuSTayamapi sAdhUnAM na kalpate, pradveSakarmabandhapravacanalAghavAdidoSasaMbhavAt 10 yathA... kohe ghevara khavago, mANe sevaiya khuDDuo nAyaM / mAyAisADhabhUi, lobhe kesaraya sAhu tti||1|| iti piNDaniyuktigatodAharaNatvAt / pudiva pacchAsaMthavotti saMstavo dvidhA, vacanasaMstavaH smbndhsNstvshc| tatra vacanaM | zlAghA tadrUpo yaH saMstavo vcnsNstvH| sambandhino-mAtrAdayaH svasrAdayazca tadrUpo yaH saMstavaH smbndhsNstvH| ekaiko'pi-dvidhA | pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavazca / tatra deye labdhe pUrvameva dAtAraM guNairvarNayati sa puurvsNstvH| yattu labdhe sati dAtAraM guNairvarNayati sa pazcAt 3 saMstavaH / iyamatra bhASanA-kazcidyatirbhikSArtha bhraman kaJcidIzvaragRhaM nirIkSya satyairasatyairaudAryAdiguNaiH stauti pUrvavArtAdibhiryAdRzA udAratvena saMzrutAstAdRzA eva dRSTAH yasyedRzA guNAH sarvatra prasphuranti ityAdi saMstavapUrva dAnAt / tathA pazcAt tvadIyadarzanenA'smAkaM | manolocane ca zItale jAte ityAdhanekacATuvacanAni vakti, ubhayarUpe'pyasmin mAyAmRSAvAdA'saMyamAnumodanAdayo bahavo doSA bhavanti | sambandhe'pyevameva bhAvyaM / tathA asati sambandhe yunakti yAdRzI tava mAtA tAdRzI mamA'pi asti tAmAlokyAzruNi kSaranti, athavA taba mAryA sadRzI mayA'pi bhAryA muktA, athavA yAdRzAstava putrAstAdRzAH mamA'pi santi ityAdisambandho yojayati, athavA kalpa-14 1 krodhamAnamAyAlobhapiNDopari dRSTAntacatuSkaM pi0ni0 pR0 133-139 / 2 piM0 ni0 pR0 139 SERO ERSEASE Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FECALCA vRtti prathama saMvaradvAre | piNDotpAdanadoSAH zAna0vi0 yati tvaM jananIprAyA mamA'sti bhaginIduhitApAyA ityevaM kRte hi bahavo doSAstathA hi-te gRhiNo yadi bhadrakAstadA sAdhau tatpatiprazna0vyA0 candho bhavet pratibandhe ca sati AdhAkAdikaM kurvati, atha prAntAstahiM ayamasmAkaM khasya kArpaTikaprAyasya jananyAdikalpanenApa bhrAjanAM vidhatte, tat evaM vicintya niSkAzanAdikaM kuryuH, adhRtyAzrumocanAdi kurvan mAyAvI eSo'smAkaM AvarjanAdinimittaM cATu | kAni karotIti nindaa| tathA mamedRzI mAnA AsIditi mRtasya putrasya sthAne'yaM matputra iti buddhyA tasmai svasnuSAdidAnaM shvshruurii||28|| dRzI mamAsIdityukte vidhavAM kuraNDA vA nijasutAM dadyAdityAdayazca bahavo doSAstataH saMstavapiNDo yatInAmakalpya iti 11 vijAmaMte ya ti dvAradvayaM vakSyate tatra vidyA-prajJaptyAdistrIrupadevatAdhiSThitA japahomasAdhyAkSaravizeSapaddhatiH, puruSarUpadevatAdhiSThi4 tapAThamAtrasiddho vA'kSarapaddhatirmatraH, tadvathApAraNena ya upajIvyate piNDaH, doSAzcAtra yo vidyayA'bhimatritaH san dAnaM dApyate sa khabhAvastho jAtaH kadAcit pradviSTo'nyo vA tatpakSapAtI pradviSTaH san pratividyayA stambhanoccATanamAraNAdi kuryAt , tathA vidyAdinA paradrohakaraNarUpeNa jIvanazIlAzcaite lokagardA tathA kArmaNakAriNa ime iti rAjakule ca rAjA grahaNAkarSaNaveSaparityAgajanakadarthanamAraNAdIni kuryAdityAdayaH 12-13 / / cUrNayogatti dvAradvayaM cUrNayogaH aJjanayogazca, tatra cUrNo nayanAJjanAdi, antardhAnAdiphalaH yogaH pAdalepAdi saubhAgyadaurbhAgyakaraH, etadvyApAraNena yaH upAya'te piNDaH sa cUrNapiNDaH, yogapiNDazca / doSAzcAtrA'pi puurvvdbhaavniiyaaH| nanu cUrNayogayordvayoH / kSodarUpatve sati anayoH parasparaM ko vizeSaH yena bhinnatayA uktH| satyaM ucyate-paraM kAyasya bahirupayogI cUrNaH aMtazyopayogI 1 piM0 ni0 pR0 141 / 2 piM0 ni0 pR0 143 NORAA-% 545 // 28 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga iti / yato'sAvabhyahAryo'nAhAryazca tadA dvividho bhavettatra jalapAnAdinA abhyahAryaH, pAdalepAdinA'nyabhyavahAryaH iti ||2|| vizeSaH 14-15 | mUlakammeyatti mUlakarma-atigahanabhavavanasya mUlaM kAraNaM sAvadhakriyA mUlakarma, tatra garbhasthaMbhana-garbhAdhAna-garbhapAta-garbhazAta| utkSiptayonitvakaraNAdinA upAya'te piNDaH sa mUlakarmapiNDaH, ayaM ca sAdhUnAM na kalpate sakAraNaniSkAraNe'pi pradveSapravacanamAlinya jIvavidhAtAdhanekadoSasaMbhavAt , tathAhi-garbhastaMbhana-garbhazAtane ca sAdhukRte sati pradveSo bhavati / tataH zarIsyA'pi nAzaH garbhAdhAna-18 | vattathA'yonitvakaraNe yAvajIvamaithunapravRttiH garbhAdhAnAdiputrotpattau iSTA bhavati, kSatayonitvakaraNAt punarbhogAntarAyAdIni syuriti |16 uktAH SoDazA'pyutpAdanA dossaaH| atha eSaNAdopAnA''ha saMkiMya 1 makkhiya 2 nikkhitta 3 tatra zaGkitamAdhAkarmAdidoSasambhAvitaM atra catubhaGgI--grahaNe zaGkito bhojane'pi zakti iti prathamaH 1 grahaNe zaGkito bhojane na dvitIyaH 2 bhojane zaGkito na grahaNe tRtIyaH 3 na grahaNenA'pi bhojane caturthaH 4 tatrAyeSu triSu bhaGgeSu SoDazodgamadoSanavaiSaNArUpANAM paJcaviMzatidoSANAM madhye yena doSeNAzaGkitaM bhavati taM doSamApnoti, kimuktaM bhavati yadAdhAkarmatvena zaktiM gRhNAti bhuGkte vA tena doSena sambadhyate caturthabhaGge tu vartamAnaH zuddho na kenA'pi doSeNa sambadhyata ityrthH| eteSAM caivaM saMbhavaH, yathA kazcit sAdhuH svabhAvato lAvAn kvA'pi gRhe bhikSArtha gataH, pracurA bhikSAM labhamAno manasi zaGkate kimatra pracurA bhikSA dIyate na ca lajjayA praSTuM zaknoti, evaM zaGkayA gRhItvA zaGkita eva bhute iti prathamabhaGgavI, tathA kazcit sAdhumi 1 piM0 ni0 pR0 144 / 2 pi0ni0 pR0 147 CARRIERA2%* Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 29 // kSArthaM gataH tathaiva zaGkitacetAH pracurAM bhikSAmAdAya svavasatimAgatya bhojanAvasare dolAyamAnaM taM dRSTvA aparaH sAdhurvijJAtabhikSAdAtgRhavyatikarastadAzayaM jJAtvA bhaNati bhoH sAdho ! yatra yA bhikSA prAptA tasya gRhe mahatprakaraNaM lAbhanakaM vA pracuraM kuto'pyAgataM tat | zrutvA vigatazaGkastadbhuGkte iti dvitIyabhaGgavarttI, tathA kazcit sAdhuribhyagRhAt pracurAM bhikSAM nizaGkito lAtvA vasatAvAgatya anyAn sAdhUna vA guroH purataH svabhikSAtulyAM bhikSAM AlocayataH zrutvA saMjAtazaGkitazcintayati, yathA yAdRzyeva mayA bhikSA pracurA labdhA tAdRzI anyairapi sAdhusaMghATakairlabdhA tanmanasAdhAkarmAdidoSaduSTaM bhuJjAnastRtIyabhaGgabhAk // 1 // makkhiyatti prakSitaM pRthivyAdinA avaguNThitaM tad dvidhA sacittamrakSitaM acittamrakSitaM, tatra sacittamrakSita trividhaM pRthavyavvanaspatikAyaprakSita ca tatra zuSkeNa-ArdreNa vA pRthvIkAyena deyaM mAtrakaM hasto vA yadi prakSito bhavati tadA saccittapRthvI kAyamrakSitam / akAyamrakSite catvAro bhaGgAH puraH karma pazcAtkarma sasnigdhaM udakArdra ca tatra dAtA dAnapUrvaM sAdhvarthaM karma hastamAtrAderjalaprakSAlanAdi puraH kriyate, tat pUrvakarma / yat punarbhakkAderdAnAt pazcAt kriyate tat pazcAtkarma / sasnigdhamIpallakSyamANajalakharaNTitaM hastAdi, udakAI spaSTopalabhyamAna jalasaMsarga, tathAbhUta [panasa ] phalAdInAM sadyaH kRtaiH zlakSNakhaNDaiH kharaNTitaM yat hastAdi tadvanaspatikAyamrakSitaM, zeSaistu | tejaH samIratrasa kAyairbrakSitaM na bhavati tejaskAyAdisaMsarge'pi loke prakSitazabdapravRtyadarzanAt / acitamrakSitaM dvidhA garhitamagarhitaM ca, garhitaM vasAdinA liptaM itarat ghRtAdinA, tatra sacittamrakSita na kalpyate, acittamrakSitaM tu lokanindAdinA na grAhyaM ghRtAdinA zrakSitaM tu kalpyate 2 1 piM0 ni0 pR0 149 prathama saMvaradvAre eSaNA doSAH // 29 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36436 'nikkhittetti nikSiptaM sacittopari sthApitaM, pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasatvena SoDhA, punarekaikaM dvidhA anantaraM paramparaM ca, ana| ntaraM avyavadhAnena tatra sacitte mRdAdau yatpakvAnnamaNDakAdikaM AnantaryeNa vyavasthApitaM tadanantaranikSiptaM, tadeva navanItAdi pakvAnnAdi vA jalamadhyasthiteSu nAvAdiSu sthitaM paramparanikSiptaM, tathA vahnau parpaTAdi yat prakSipyate etadanantaranikSiptaM yatpunaragre upari sthApite piTharAdau kSiptaM tatparamparanikSiptaM, tathA vAtotpATitA zAliparyaTakAdi anantaranikSiptaM yadyenotpATayate tattatra nikSiptamucyate iti vivakSayA paramparanikSiptaM tu pavanapUritadRtyAdi uparisthitamaNDakAdi / tatra vanaspatyanantaranikSiptaM sacittatrIhikAphalAdiSu apUpAmaNDakA - dinyastaM, paramparAnikSiptaM tu haritAdInAmevoparisthiteSu piThAdiSu nikSiptA apUpAdayaH / tathA trase'nantaranikSipte balIvardAdipRSToparisthiteSu piTharAdiSu apUpamodakAdayo nikSiptAH, paramparanikSiptaM tu balIvardAdipRSTanivezita kutUpAdibhAjaneSu nikSiptA ghRtamodakAdaya iti / atra ca pRthivyAdiSu sarveSvapyanantaranikSiptaM deyavastu yatInAmakalpanIyameva bhavati sacitta pRthvIkAyAdyupari sthitatvena saMghaTTAdidoSasambhavAt / paramparanikSiptaM punaH sacittAdisaMghaTTAdiparihAreNa yatanayA grAhyamapIti / atha kevalaM tejaskAye paramparanikSiptasya grahaNamAzritya vizeSaM pratipAdyate, yathekSurasaH pAkasthAne'gneruparisthite kaTAhAdau yadi kaTAhaH sarvataH pArzvaSu mRttikayA avalipto bhavati dIyamAne cekSurase yadi parizATo nopajAyate so'pi ca kaTAho vizAlamukho bhavati, so'pi cekSuraso'cirakSipto bhavati iti kRtvA yadi nAtyuSNo bhavati sa yadA dIyate tadA kalpate, iha yadi dIyamAnasyekSurasasya kathamapi binduH bahiH patati tarhi salepa evA''varttate / nanu cullImadhyasthitatejaskAyamadhye patati tato mRttikayAvalipta ityuktaM, tathA vizA 1 piM0 ni0 pR0 150 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18K M doSAH OLLA jhAna0vi04Alamura | lamukhAdAdAkRSyamANaudazcanapiTharasya karNe na lagati tataH piTharasya na bhaGga iti[na], tejaskAyavirAdhanena gRhyate, atyuSNe ca Atma prathama prazna vyAvirAdhanAdayo doSAH tathA ca SaTakAvirAdhaneti saMyamavirAdhanA ceti 3 / saMvaradvAre vRtti __ 'pihiyatti pihitaM sacittena sthagita tadapi poDhA pUrvavat , ekaikamapi dvidhA anantaraM paramparaM ca pUrvavadbhAvanIyam / tathApi || eSaNA | likhyte||30|| sacittapRthivIkAyenA'vaSTabdhaM maNDakAdisacittapRthivIkAyAnantarapihitaM pRthivIkAyagarbhapiTharAdipihitaM sacittapRthivIkAyaparamparapihitaM, tathAhi-himAdinA'vaSTabdhaM maNDakAdisacittApkAyA'nantarapihitaM himAdigarbhapiTharAdinA pihitaM sacittA'pkAyaparamparApi| hitaM, tathA sthAlyAdau saMsvedimAdInAM madhye'GgAraM sthApayitvA hiDvAdi vAso yadA dIyate tadA tenA'GgArakeNa keSAJcit saMsvedimAdI| nAM saMsparzo'stIti tejaskAyAnantarapihitaM canakAdikamapi murmurAdikSiptamanantarapihitaM jJAtavyaM, aGgArabhRtena zarAvAdinA vA sthagita piTharAdi paramparapihitaM tathA tatraivA'GgAradhUpitAdau avyavahitamanantarapihitaM tathaiva vAyo draSTavyaM, yatrA'gnistatravAyuriti vAkyAt samIraNabhRtena tu bastinA pihitaM paramparapihitaM tathA phalAdinA atirohitena pihitaM vanaspatyanantarapihitaM phalabhRtema [chabbapiTharAdau chabbakasthAlyAdau sthitena phalena] bakvAdinA pihitaM paramparapihitamapIti tathA maNDakamodakAdikamupari saJcarat pipIlikA paGgika vasA'nantarapIhitaM kITikAdyAkrAntazarAvAdinA pihitaM trasaparamparapihitaM, tatra ca pRthivIkAyAdibhiranantarapihitaM na kalpata 4 eva yatInAM saMghaTTAdidoSasambhavAt , paramparayA pihitaM tu yatanayA grAhyamapIti, tathA'cittenA'pyacitte deyavastuni pihite catubhaGgI || 1 pi0ni0 pR0 154 ***** Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %iANAGE | yathA-gurukeNa gurukaM pihitaM 1, gurukaM laghukena 2 laghukaM gurukena 3 laghukaM laghukena 4 / tatra prathamatRtIyabhaGgayoragrAhyaM gurudravyasyo pATane hi kathamapi tasya pAte pAdAdibhaGgasambhavAt , dvitIyacaturthayostu grAhya, uktadoSA'bhAvAt deyavastvAdhArasya piTharAdergurutve*pi tataH karoTikAdinA doSA'sambhavAt 4 / / mA sAhAriyatti-saMhRtaM anyatra prakSiptaM yatra yena karoTikAdinA kRtvA bhaktAdikaM dAtumicchatI dAtrI tatrA'nyatra dAtavyaM kimapi 5 sacittamacittaM mizraM vA snigdhaM tatastad deyamapi anyatra sthAnAntare kSipvA tena dadAti etat saMhRtamucyate / tacca deyaM kadAcit saci teSu pRthivyAdiSu madhye kSipati kadAcidacitteSu kadAcinmizreSu tato mizrasya sacitte'ntarbhAvAt , sacittAcittapadAmyAM caturbhaGgI yathA | sacitte sacittasaMhRtaM 1 acitte sacittaM 2 sacitte acittaM 3 acitte acittaM 4 tatrAyeSu triSu bhaGgeSu sacittasaMghaTTAdidoSasaMbhavAt na prAthaM / caturthabhane tu tathAvidhadoSAbhAve sati kalpate / atrA'pyanantaraparamparaprarUpaNA pUrvavat kartavyA / yathA-sacittapRthivImadhye yadA saMharati tadA'nantarasacittapRthivIkAyasaMhRtaM, yadA tu sacittapRvIthikAyasyoparisthite piTharAdau saMharati tadA paraMparasacittapRthivIkAyasaMhataM evamapkAyAdiSvapi bhAvanIyaM, anantarasaMhRte na grAhyaM paraMparasaMhRte tu sacittapRthivIkAyAdyasaMghaTTane grAhyamiti 5 dAyagatti dAyakadoSaduSTaM dAyakazcAnekaprakAraH tathAhi sthaviraH, aprabhuH, paMDakaH, kampamAnakAyaH, jvaritaH, aMdho, bAlo, mattA, | unmattaH, cchinnakaraH, chinnacaraNo, galatkuSTo, baddhaH, pAdukArUDhaH, kaNDayantI, peSayantI, bharjamAnA kRtaM loThayantI, paMjayantI, dalayantI, virolayantI, bhujAnA, ApanasattvA, bAlavatsA, SaTkAyAn saMghaTTayantI, tAneva vinAzayantI, sapratyapAyA ceti, tata evapiM0ni0 pR0 156 / 2 piNDaniyuktigata 572-577 gAthAsu bAle buhe...vajjaNijjAe yAvat dAyakadISasya catvAriMzabhedAH varNitAH prAya / caturthabhane tu tathAvidhAkAyasaMhataM, yadA tu sacittavayitu sacittapRthivIkAyAyasaMghaTane gravAratA, aMdho, bAlo, mattaH, saMdarati tadA'nantarasacitAnAya, anantarasaMhRte na grAmaM varaH, aprabhuH, paMDakA, kampamAnAkRtaM loThayantI, paMjaya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECROBA vRtti padamAdisvarUpe dAtari dadati na kalpate prathama prazna0vyA0 tatra sthaviraH saptativarSANAM matAntare SaSTivarSANAmuparivartI sa ca prAyo galallAlo bhavati tato deyamapi vastu galallAlayA kharaNTitaM saMvaradvAre | bhavatIti tadhaNe loke jugupsA / tathA aprabhuH gRhasya asvAmI anyena kenA'pi dIyamAnaM na kalpate, dhanikasyA'bhiprAyA'jJAtatvA- eSaNA | dinA dveSaH syAt , tathA dhanikena dattAjJastadA kalpate'pIti / tathA kampamAnahastazca bhavati, taddhastakampanavazAddeyaM vastu bhUmau nipa-10 doSAH // 31 // tati, tatra padjIvanikAyavirAdhanA / tathA ca prAyo sthaviro gRhasya aprabhubhavati tatastena dIyamAne ko'syA'dhikAro vRddhasyeti gRha | svAminiyuktAnyasya pradveSaH syAditi, tathA svarUpeNa dRDhazarIro bhavati svayaM adhikArI bhavati, tadA dIyamAnaM kalpate'pIti / tathA napuMsakAdabhIkSNaM bhikSAgrahaNe atiparicayAttasya napuMsakasya sAdhorvA vedodayo bhavet , tato napuMsakasya sAdhvAdyAliGganAdyAsevanenomaya| syA'pi karmabandhaH, tathA ete aho napuMsakAdapi niSkRSTAH gRhaMti iti jananindA bhavet tato na grAhyaM apavAdatastu vadbhuitakaJcippinakamatropahataRSizaptadevazaptAdiSu keSucidapratiseviteSu napuMsakeSu dadatsu gRhyate'pIti / tathA kampamAnakAyo'pi bhikSAdAnasamaye deyaM / samAnayan bhUmau parizATayet , tathA sAdhubhAjanAdahibhikSA kSapayet , deyapAtrakaM vA pAtanena sphoTayet tato na kalpate, so'pi yadi dRDhabhikSAmAjamagrAhI bhavet putrAdibhidRDhahasto bhikSA dApyate tadA kalpate'pIti / evaM jvarite'pi doSAH bhAvanIyAH kizcijjvaritAdbhikSAgrahaNe jvarasaMkramaNamapi sAdhobhavet tathA jane uDDAho yato'mI AhAralampaTA jvarapIDitAdapi gRhNanti, yadi asaMcariSNujvaro // 31 // bhavet tadA gRhyate'pIti / tathA andhAt bhikSAgrahaNe uDDAhaH yadamI audarikA bhikSAM dAtumazaknuvato'pi bhikSAM gRhNantIti, tathA'pa2|zyan padbhyAM bhUmyAzritaSaDjIvanikAyaghAtaM vidadhAti ityAdayo doSAH, atha sa yadi putrAdInAM dhRtahasto bhavati tadA gRhyate'pIti / / AA-%20%AA% R A Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL CIRC% tathA bAlo janmato'STavarSAbhyantaravartI tasmin dIyamAne na kalpate, mAtrAdyasamakSaM yadA''datte tadA ete luNTAkA iva dRzyante sAdhavaH, savRttA na iti janApavAdaH, mAtrAdInAM ca vatinAmupari vidveSaH syAdato na grAhyaM, yadi mAtrAdibhiH kAryavazAdanyatra gacchaddhi likasya kathitaM bhavedetat tvayA gRhAgatAnAM sAdhUnAM deyamiti tato gRhyate'pIti kalahAderabhAvAditi / tathA ca mattaH pItamadirAdi| bhissa ca bhikSA dadan mattatayA sAdhorAliGganaM dadAti, bhAjanaM vA bhinatti kazciddadan AsavaM vamati, vaman sAdhupAtraM kharaNTayati, | tato lokagardA 'dhigamI azucayo ye mattAdapi gRhNanti, ko'pi matto jalpati vA re muNDa ! kimatrAyAtastvamiti bruvan ghAtamapi laM karoti, tato na kalpate, yadi tasya pArzve kazcidbhavati tadaparoddhA tadA kalpate'pIti / tathA unmatto dRpto grahagrahIto vA tasminnapyete | eva vamanavarjA doSA bhAvanIyAH, tathA matto'pi yadi bhadrako'lakSyamadazca bhavati tathA unmatto'pi yadi zucirbhadrakazca bhavati tadA kalpata iti / tathA cchinnakaro mUtrAdyutsargAdau jalazaucAbhAvAt azucireva tena ca dIyamAnaM grahaNe janagardA ityAdayo doSAH, parizATihastAtpatane SaDjIvaghAtaH pAtrasphoTanAdayo bhaavyaaH| cchinnacaraNe'pyeta eva bhAvyAH kevalaM pAdAbhAvAt tasya bhikSAdAnAya calataHprAyo niyamataH patanaM bhavet , tathA sati bhUmyAzritapipIlikAprabhRti prANIvinAzaH tathA cchinnakaro'pi yadi sAgArikA'bhAve dadAti tadA yatanayA gRhyate'pIti / cchinnacaraNo'pi yadi upaviSTo dadAti asAgArikaM ca sthAnaM bhavet tadA gRhyate / tathA galatkuTIpuruSAdgRhyamANe'pi tadIyocchvAsatvaksaMsparza-ardhapakkarudhirasvedamalalAlAdibhiH sAdhoH kuSTasaMkramo bhavet , so'pi cenmaNDalaprasUtirUpakuSTakIrNakAyaH san sAgArikAbhAve yadA dadAti tadA kalpate na zeSakuSTinaH sAgArike vA pazyati / tatra maNDalAni vRttAkAradaguvizeSarUpANi prasatirnakhavidAraNe'pi cetanAyAH sasaMvedanaM[asaMvittiH] bhavati / tathA karaviSayakASThamayabandhanarUpeNa hastAMdunA pAdaviSa -KAK-44 AAAAAG Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 prathama saMvaradvAre eSaNA doSAH vRtti dvAna viDUyalohabandhanarUpeNa nigaDena ca baddhe dAtari bhikSA prayacchati duHkhaM tasya syAt , tathA mUtrAghutsAdau zaucA'bhAvAt tato bhikSAgrahaNe prazna vyA0 lokajugupsA tato na grAhyaM, yadA pAdabaddhahInastatazca pIDAmantareNa gantuM zaktastadA grahItuM kalpate'pIti, baddho'pi yadopaviSTaH san datte sAgAriko na pazyati tadA grAhyamapIti bandhastu pratiSedha eva na bhjnaa| tathA pAdukayoH kASThamayopAnahorArUDhasya bhikSAdAnAya pracalataH kadAcid duHsthitatvena patanaM syAt ato na grAhya, atha pAdukArUDho'pi yadyacalo bhavati tadA kAraNe kalpate / tathA // 32 // | kaNDayantyA udUkhale taMdulAdikaM chaNTayantyA na gRhyate yataH sA udUkhalakSiptazAlyAdi bIjasaMghaTTAdi karoti, tathA dAnAt pUrva pazcAdvA / jalena hastadhAvanAdi doSa vA vidadhyAt tato na grAhya, atrApi apavAdataH kaNDanAyotpATitaM muzalaM na ca tasmin muzale kAJcyAM bIjalagnamasti atrA'vasare samAyAtaH sAdhustato yadi sA patanAdyanartharahite gRhakoNAdau muzalaM sthApayitvA dadAti tadA kalpate'pIti / 5 tathA piMpantI zilAyAM tilAmalakAdi pramRdgantI yadA bhikSAdAnAyottiSThati tadA piSyamANatilAdisatkAH kAzvinakhikA sacittA api hastAdau lagitAH saMbhavanti tato bhikSAdAnAya hastAdi prasphoTane bhikSA vA dadatyA bhikSAsaMparkatastAsAM virAdhanA bhavati pUrvakarmapazcAtkarmAdayo'pi apkAyavirAdhanA saMbhavati, ato naiva (kalpate), eSA'pi peSaNasamAptau pASukaM vA piMpatI yadi dadAti tadA kalpate / tathA bhaya'mAnA cullathA kaDillakAdau canakAdIn spheTayatI tasyAM bhikSAM dadatyAM velAlaganena kaDillakakSiptagodhUmacaNakA| dInAM dAhe sati pradveSAdayo doSA syuH / atrApi yat sacittaM godhUmAdi kaDillake kSiptaM tat bhraSTottAritamanyacca nAdyApi kare gRhIta- | masminnavasare AyAtaH-sAdhurAgataH tato yadi utthAya dadAti tadA kalpate / tathA kuMtatyAM vastreNa rUtapoNikA-sUtrarUpAM kurvantyAM 8 tathA loThayantyAM-loDhatyAM karpAsaH kaNakena rUtatayA vidadhatyAM tathA vikSuvatyAM rUtaM karAbhyAM paunaHpunyena viralaM kurvantyAM tathA OREGARRAHARASHTRA // 32 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 -661 piJjayantyAM piJjanena rUtaM viralaM kurvantyAM na gRhyate / deyalidRDhahastadhAvanAdi pazcAtkarmAdayo doSAH / kArpAsakAdisacittasaMghaTTasaMbhavo bhavati, iha ca karttane yadi sUtrasya zvetatAtizayotpAdanAya zaGkhacUrNena hastau na kharaNTayati kharaNTane'pi yadi jalena na prakSAlayati tadA kalpate, loThane'pi yadi haste dhRtaH karpAso na syAt kArpAsikAdvA yadi uttiSThatI na ghaTTayati tadA gRhyate, vikSuvatyAM piJjayantyAM ca yadi pazcAtkarma na bhavati tadA kalpate'pIti / tathA dalayantI gharaTTena godhUmAdi cUrNayantyAM - hi dalayantyAM gharadRkSiptabI| jasaMghaTTahastadhAvane jalavirAdhanA vA dalayaMtyapi sacittamudrAdinA dalyamAnena saha gharaTTaM muktavatI / atrAntare ca sAdhurAyAtastato yadi | uttiSThati acetanaM vA bhraSTamudgAdikaM dalayatI tarhi taddhastAt kalpate 5. tathA virolayantI dadhyAdi madhnAti yadi dadhyAdi saMsaktaM madhnAti tarhi tena saMsaktadadhyAdinA liptakaratvAt bhikSAM dadatI teSAM rasajIvAnAM vadhaM vidadhyAt, atrA'pi cedaM asaMsaktaM dadhyAdi | madhnAti tadA kalpate / tathA bhuJjAnA dAtrI bhikSAdAnArtha AcamanaM karotyAcamane ca kriyamANe udakaM virAdhyate, atha na karotyAcamanaM tarhi loke jugupsA uktaM ca chakkAyadayAvanto'pi saMjao dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre dugaMchie piMDagahaNe ya // 1 // tathA Apana vAyAM bhikSAM dadatyAM na grAhyaM yatastasyA dAnArthamuvabhavantyA garbhabAdhA bhavet, tatrA'pi sthavirakalpikAnAM mAsASTakaM yAvat tatkaraNe kalpate velAmAse na kalpate / atha ca yathopavizyatayA velAmAse dIyate tadA gRhyate / tathA bAlavatsA - bAlakaM bhUmau macikAdau vA yadi sthApya bhikSAM dadAti tarhi bAlakaM taM mArjArasArameyAdayo mAMsakhaNDaM zaza 66 e%% % Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna vyA0 vRtti prathama saMvaradvAre eSaNA doSA: // 33 // kazizurivA''kRSya vinAzayeyuH, tathA AhArakharaNTitau zuSko hastau karkazau bhavatastato bhikSA davA punardAcyA hastAbhyAM gRhyamANasya bAlasya pIDA syAt , atha ca yasyA bAlako AhAre lagati bhUmau muktaH san na roditi tahiM tasyA hastAt kalpate'pIti, sthavirakalpi- kAnAM, tathA AhAraM gRhNan bAlaH prAyaH zarIreNa puSTo bhavati tatastaM mAArAdayaH pIDAM [na] kurvanti, ye tu jinakalpikA bhagavantaste 3 nirapavAdatvAt zrutabalena garbhAdhAnAdi jJAtvA mUlata eva ApannasattvAM sabAlavatsAM ca sarvathA pariharantIti / __ tathA SaTkAyAn-pRthavyaptejovAyuvanaspatitrasarUpAn saMghaTTayantI hastapAdAbhyAM zarIrAvayavena spRzatI tAneva SaTkAyAn vyApAdayantI khabhAvato vA saMyataM prekSya yadi dadAti tadA taddhastAt grahItuM na kalpate / tathA sapratyapAyA-sambhAvyamAnavighnAstatra apAyAtridhA tadyathA tiryagulamadhazca, tatra tiryag gavAdibhyaH, Urdhva uttaraMgakASThAdeH, adhaH sarpakaNTakAdeH, itthaM trividhAnAmapAyAnAmanyatamamApAyaM buddhyA sambhAvayan na tato bhikSAM gRhNIyAditi / atha SaTkArya saMghaTTayantyAM sapratyavAyAyAM nApavAdaH sarvathA na kalpata eva, zeSeSu tu punarapavAdo drshitH| tathA kSipatI yatIn dRSTvA sAdhudAnodyatA SaTkAyAn | bhUmau kSipati-bhUmau muzcati, tathA sAdhAraNaM-bAhvAyattaM vA svayaM dadatI, corikayA gRhItaM vA dadatI, tathA parakIyaM dadatI, parAthai kApeTikAdInAM kalpitaM tadeva dadatI, tathA yA strI sAdhudAnodyatA svAbhItaH sthApayatI balIragrakUraM, tathA udvarttayatI namayatI piTharAdiskhAlyAdi, atra ca kaNDUyantItyArabhya sarvANi vizeSaNAni strImukhyatvAduktAni, puruSeSvapi bhAvanIyAnIti, atrA'pavAdo'pi | tathAvidhadaulabhyadravye sAtizayajJAnapUrvakatvAt grAhyamapIti, prAyaH dAyakadoSAzcatvAriMzaduktAH evamanye'pi dAyakadoSAH svayaM zAstrAnta OMOMOM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BASAHEGORN ratazca paribhAvya pariharttavyAH 6 sssstthH| ummIsatti unmitha-sacittasaMmizraM-iha kazcit gRhasthaH kevalaM vastu idaM vatine vitIryamANamalpaM syAditi lajayA pRthagvastu| dvayadAne velA lagati ityautsukyena militaM vastudvayaM mizraM bhavatIti bhaktyA tathA sacittabhakSaNabhaGgo bhavatveteSAM iti pratyanIkatayA, anAbhogena vA sAdhUnAM kalpanIyatayA ucitapUraNAdikaM akalpanIyatayA munInAmanucitena karamandakadADimakulikAdinA mizrayitvA | yad dadAti tanmizram / atra ca kalpanIyA'kalpanIye dve api vastunI mizrayitvA yad dadAti tadunmizraM, saMharaNaM tu yadbhAjanamadeyaM vastu tadanyatra kvA'pi sthaganikAdau saMhRtya dadAti tadunmizrasaMhRtayorbhedaH 7 / apariNayatti apariNataM-aprAsukIbhUtaM tat-oghato dvidhA dravyato bhAvatazca punarekai dvidhA dAvRviSayaM gRhIviSayaM ca / tatra | dravyarUpamapariNataM yat pRthivIkAyAdikaM kharUpeNa sajIvaM / yatpunarjIvana vipramuktaM ttprinntmiti| taca yadA dAtuH sattAyAM vartate tadA dAtRviSayaM, yadA tu gRhItuH sattAyAM tadA gRhItaviSaya, tathA dvayorbahUnAM vA sAdhAraNe deyavastuni yadyekasya kasyacid dadAmItyevaM | bhAvaH pariNamati na zeSANAmetadbhAvato dAviSayaM apariNataM sAdhAraNAnisRSTaM dAyakaparokSatve, dAtRbhAvApariNataM dAyakasamakSatvetvanayormedaH / tathA dvayoH sAdhvoH saMghATakarUpeNa bhikSArtha gRhaM gatayorekasya sAdhoretallabhyamAnamazanAdikaM zuddhamiti manasi pariNataM tad dvitIyasya gRhItaviSayabhAvApariNataM, etacca sAdhUnAM na kalpate zaGkitatvAt kalahAdidoSasambhavAcca 8 // 1 atra unmizradoSavarNane piNDaniyuktigAthA 596 vRtau varNitAbhogAnAbhogavarNanaM saGkIrNa jAtaM pratibhAti 2piM0ni0pR0 165-167 yAvat varNanam Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % 604 zAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti prathama saMvaradvAre eSaNA doSAH // 34 // ALSANSAR 'litatti-hastapAtrAdilepacAritvAt liptaM dugdhadadhitemanAdi tatpunarutsargataH sAdhUnAM na grAhyaM, rasAbhyavahAralAmpalyavRddhiprasaGgAt , dadhyAdhiliptahastaprakSAlanAdirUpapazcAtkarmAdyanekadoSasadbhAvAca kintu alepakRdeva vallacanakaudanAdikaM, tathAvidhazakyabhAve ca nirantarasvAdhyAyAdhyayanAdikamapi puSTakAraNamAzritya lepakRdapi kalpate / tatra ca lepakRti grAhyamANe dAtuH sambandhI hastaH saMsRSTo asaMsRSTo vA bhavati, yena ca kRtvA bhikSA dadAti tadapi mAtrakaM karoTikAdikaM saMsRSTaM [asaMsRSTaM vA dravyamapi deyaM sAvazeSaM niravazeSa vA, eteSAM ca trayANAM padAnAM saMsRSTahastasaMsRSTapAtrasAvazeSadravyarUpANAM sapratipakSANAM parasparasaMyogenA'STau bhedA bhavanti, te cA'mI saMsRSTa hastaH saMsRSTapAtraM sAvazeSa dravyaM 1 saMsRSTahastaH saMsRSTapAtraM niravazeSaM dravyaM 2 / saMsRSTo hasto asaMsRSTaM pAtraM sAvazeSaM dravyaM 3 | saMsRSTo hasto asaMsRSTaM pAtraM niravazeSaM dravyaM 4 asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM pAtraM sAvazeSaM dravyaM 5 asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM pAtraM niravazeSa | | dravyaM 6 asaMsRSTo hasto asaMsRSTaM pAtraM sAvazeSaM dravyaM 7 asaMsRSTo hasto asaMsRSTaM pAtraM niravazeSaM dravyaM 8 / | eteSu cASTasu bhaGgeSu prathamatRtIyapaJcamasaptameSu grahaNa karttavyaM na sameSu-dvitIyacaturthaSaSThASTameSu naiva grahaNaM, iyamatra bhAvanA-iha ca hasto pAtraM vA dve skhayogena saMsRSTe vA bhavetA, asaMsRSTe vA na tadvazena pazcAtkarma sambhavati, kiM tarhi ? dravyAvazeSena / tathAhi-yatra dravyaM | sAvazeSaM tatra te sAdhvartha kharaNTite'pi na dAtrI prakSAlayati, bhUyo'pi pariveSaNasambhavAt / yatra tu niravazeSaM dravyaM tatra sAdhudAnAnantaraM | niyamatastad dravyAdhArasthAlaM hastaM pAtraM vA prakSAlayati tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe pazcAtkarmasambhavAna klpte| prathamAdiSu pazcAtkarma asambhavAt kalpate iti 9 / 1 patavarNanaM pi0 ni0 gAthA 626 vRttau // 34 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ medAH SAIBABASEARCA-ASA udgamadoSamUla uttara udgamadoSamUla uttara utpAdanAdoSa uttara utpAdanadoSa- uttara paSaNAdoSa medanAmAni medAH medanAmAni medAH mUlamedanAmAni medAH mUlamedanAmAni medAH mUlameda 1 AdhAkarma | 410 parAvattitaM 61 dhAtrIdoSaH | 5/10 lobha 1 1 zaGkitaM udama |2 auddezika | 12 11 abhihRtaM 62 dUtI 211 puurvsNstvH| 42 mrakSita sarvamedAH 63 pazcAtasaMstavaH | 3 pUtikarma 3 nimittam utpAdana 3 nikSiptaM 12 udbhinna 12 vidyA sarvamedAH 40 4 mizradoSa 4 AjIvikA 4 pihitaM 13 mAlApahRtaM 13 mantra 5 saMhataM eSaNA 8 5 sthApanA 5 vanIpakaH sarvamedAH 101 14 Acchedya 14 cUrNa 6 dAyaka 40 sarvAgraM 204 6 prAbhRtikA 6 cikitsA 7 unmithita 3 15 aniHsRSTaM 15 yoga 7 prAduSkaraNa 7 krodha 8 apariNata 4 16 adhyavapUrakaH | 9 lipta 8 8 krItaM 8 mAna sarvamedAH 16 sarvamedAH 16 63 | 10 chati 40 / 9 apamityam | 2| | sarvamedAH 10101 NAGAGARWALA7 9mAyA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama 4-0 saMvaradvAre eSaNA doSAH // 35 // jJAna0vi0 chaditamiti-chadditaM-ujjhitaM tyaktamiti paryAyaH tacca tridhA sacittaM acittaM mizra, tadapi kadAcit chAdyate[chadyate] sacittamadhye, prazna0vyA0 | kadAcidacittamadhye, kadAcinmizramadhye, tata ubhayatrA'pi mizrasya sacitta evAntarbhavati / chaddate sacittAcittadravyayorAdhArabhUtayorAdheyavRtti | bhRtayozca saMyogatazcaturbhaGgI tadyathA sacitte sacittaM 1 acitte sacittaM 2 sacitte acittaM 3 acitte acittaM 4 atra cAyeSu triSu bhaGgeSu ra sacittasaMghaTTAdidoSasaMbhavAt na kalpate carame punaH pArizATisadbhAvAt na kalpate parizATau ca mahAn doSaH tathAhi uSNasya dravyasya chaIne bhikSAM dadamAno dahyate bhUmyAzritAnAM ca pRthivyAdInAM dAhaH syAt , zItadravyasya bhUmau patane ca bhUmyAzritAH pRthivyAdayo virAdhyante, bhUmipatite ca madhubindAharaNaM yathA kazciddharmaghoSAkhyamatrI gRhItavrato viharan vAstakapure jagAma, tatra vAstakamatrigRhe mikSArtha gato, dIyamAnamadhughRtAnvitapAH | yasAdadhomukhamadhubindupAtadarzanAta doSamanveSya nirgtH| tacca gavAkSastho vAstako vilokya kuto bhikSA na gRhItA iti yAvacintayati tAvattatra bhRpatitamadhubinduke makSikA [tad] yogAdgRhakokilA tadyogAt saraTastato mArjArastaM prati prAghurNakaH zvA dhAvitaH tadanuvAstavyaH zvAstayoH kalahe tatsvAmino virodhAdanyonyasaMgrAmo'bhUt / tato vAstakena cintitaM aho anenaiva kAraNena muninA bhikSA na | jagRhe / dhanyaH sa iti bhAvayogAt jAtajAtismRtiH devatArpitasAdhUpakaraNaH svayaMbuddho jAta iti sNkssepaarthH| uktAstAvat saMkSepato dvicatvAriMzad doSAH sapramedAzcaturadhikA dvizatI vistarArthinA tu piNDaniyuktivRttitaH sodAharaNA avaga1 piM0 ni0 gAthA 627 vRttau // 2 piM0 ni pR0 169 tame 'chardane sacittAcittamizradravyANAmAdhArabhUtAnAmAgheyabhUtAnAM ca la 3 patadudAharaNaM piM0 ni0 628 gAthA vRttau varttate // 4 pi0ni0 pRSTha 34-169 yAvat sarva piNDadoSavarNanam AA-%20A-- % // 35 // A5 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ORMA- ntavyA atra tu sukhAvabodhArtha lezamAtrato vyaakhyaataaH| arthateSAmavizodhivizodhikoTivivecanArthamAha-sarvA api piNDaiSaNA navasu koTisu vibhAge avataranti tA evA''ha na svayaM hanti, na svayaM krINAti na ca pacatIti trayaM, evaM kA rApa]NAnumatibhyAmapi yathA nA'nyena ghAtayati na krINApayati na pAcayati tathA nA'pareNa hanyamAnaM krIyamANaM pacyamAnamanumodate mIlitAzcaitA navakoTayaH ebhinavabhiH padaiH piNDavizuddhiH sarvA'pi saMgRhyate | iti bhAvArthaH / iha pUrva SoDazavidha udgamadoSa uktaH sa ca sAmAnyato dvidhA bhavati tadyathA-vizodhikoTirUpaH avizodhikoTirUpazca, tatra yad doSaduSTe bhakte tAvanmAtre'panIte sati zeSaM kalpate sa dopo vizodhikoTiH shessstvvishodhikottiH| tatra ye doSA avizo. | dhikoTirUpA ye ca vizodhikoTirUpAstAnAha taMtra AdhAkarma sapramedaM, uddezikasya vibhAgaudezikasya caramatrikaM karmabhedasaktamantyameva bhedatrayaM, putirbhaktapAnarUpA, mIsatti mizrajAtaM pAkhaNDigRhamizra sAdhugRhamizra, caramA antyA bAdarA ityarthaH[A] prAbhRtikA, adhyavapUrasya svagRhapAkhaNDimizraM svagRhasAdhumizrarUpamantyadvayaM ete udgamadoSA avizodhikoTyaH / asyAM cAvizodhikoTyAvayavena zuSkasikthAdinA tathA bhaktAdinA lepena vallakacaNakAdinA alepena saMspRSTaM yadazuddhabhaktaM tasmin ujjhite'pi yat akRtakalpatraye pAtre zuddhamapi bhaktaM pazcAt parigRhyate tatpUtitaramavagantavyaM / zeSA oghauddezikaM navavidhamapi ca vibhAgaudezikamupakaraNapUtirmizrasyAyo bhedH| sthApanA sUkSmaprAbhRtikA prAduSkaraNaM 1 piNDaniyukti pRSTha 116 to pRSTha 119 yAvat koTivarNanaM 2 piNDaniyukti pRSTha 116 tame 393-394-395 gAthAvRttau savizeSavarNanaM KARAN Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti vavagayacuyacAviyacattadehaM ca phAsuyaM ca na nisajjakahApaoyaNakkhAsuovaNIyaMti na tigicchAmaMtamUlabhesAla zAna vi0 / prathama prazna0vyA0 krItaM prAmityakaM parivartanaM abhyAhRtaM udbhidyaM mAlApahRtaM AcchedyamanisRSTaH madhyavapUrakasyAdyobhedazcetyevaMrUpA vizodhikoTiH / vizukhya- vAre ti zeSaM zuddhabhaktaM yasmin uddhRtte yadvA vizuddhyati pAtramakRtakalpatrayamapi yasminnujhite sA vizodhikoTiH uktaM ca vizodhi 'uddesiyaMmi navagaM uvagaraNe jaM ca pUiyaM hoi / jAvaMti ya mIsagayaM, ajjhoyarae ya pddhmpdN||1|| avizodhi // 36 // pariyaTTie abhihaDe, unbhinne mAlo haDe iya / acchijje aNisiDhe pAuyara kiiypaamice||2|| koTisuhamA pAhuDiyA viya, viyaga[haviya]piMDo ya jo bhave duviho / sambovi esa rAsI, visohI koDI muNeyavvA // svarupam | iha ca bhikSAmaTatA pUrva pAtre zuddhabhaktaM gRhItaM, tatastatraivA'nAbhogAdikAraNavazAt vizodhikoTidoSaduSTagRhItaM kathamapi jJAtaM, tathaitao dvizodhikoTidoSaduSTaM mayA gRhItaM, tato yadi tena vinA'pi nirvahati tahiM sakalamapi tadvidhinA pariSThApayati / atha na nirvahati tato yadeva vizodhikoTidoSaduSTaM tadeva tAvanmAnaM parijJAya parityajati / yadi punaralakSitena sadRgvarNagaMdhAditayA pRthag parijJAtumazakyena 4 mizraM bhavati, yathA draveNa takrAdinA tadA sarvasyApi tasya vivekaH, kRte ca sarvAtmanA viveke yadyapi kecit sUkSmAvayavA lagitA bhavanti tathApi pAtre akRtakalpe'pi anyat parigRhNan zuddhasAdhureSaNIyabhojIti tyakta]bhaktAdeviMzodhikoTitvAditi alaM prasaGgena, evamanyamanuvaktA'pi zayyAtarapiNDarAjapiNDa-agrapiNDa kAntAra-durbhikSa-bhaktAyanekadoSAH shaastraantraadvseyaaH| atha sUtraprastutaM likhaamH| // 36 // vyapagatAH pRthagbhUtAH deyavastusaMbhavA AgantukA vA kumyAdayaH cyutAH mRtAH parato vA deyavastu-AzritAH pRthivIkAyipiNDaniyukti pRSTha 117 tame 395 gAthAvRttau timro gAthAH HAARAA-05AC%AE% RECOROLAGAA% Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUPESHWINNEKHAS jjakajjalaM, na lakaramaNuppAyasumiNoisanimittakahakappauttaM, navi DaMbhaNAe, navi rakSaNAte, navi sAsaNAte, navi daMbhaNarakkhaNasAsaNAte bhikkhaM gavesipabba, navi vaMdaNAte, navi mANaNAle, navi pUpaNAte, navi baMdaNamANakAdayo vaa| cAyatti [cAviyatti] tyAjitA vA deyadravyAt pRtharakAritA dAyana cattatti svayameva vA pRthagbhUtA dehA yasmAt umchAda | tttthaa| prAzukazca pragataprANikaH vyapagatacetanAparyAyaH tAdRzaM zuddhaM sadapi kathaM labdhaM tadA''ha-na-niSedhe niSadha-gocaragata Asane upavizya kathAprayojanaM-dharmakathAvyApAraH tasya yat karaNaM tadakaraNena yat prAptaM tatra zuddhaM na-naiva cikitsA-romapratIkAraH matrazca-ceTikAdidevAdhiSThitAkSarAnupUrvI mUlaM-vRkSavallathAdInAM bheSajaM ca-dravyasaMyogarUpaM hetu:kAraNaM lAbhApekSayA yasya gocaragatasya tattathA / na-niSedhe strIpuruSAdInAM lakSaNaM-strIpuruSaveNyAdInAM lakSaNaM, utpAtA:-prakRtivikArAH, sumiNaMti nidrAvikAraH, jyotiSa-nakSatraM candrayogAdi nimitta-cUDAmaNizAstrAdinA atitAdibhAvasaMpAdanaM, kathA-kAmazAstrArthAdikA, kuhaka-pareSAM vismayotpAdaprayogaH ebhiH AkSiptacetodAyakena vyApAritaM taM bhaikSaM na zuddhaM / tathA nA'pi dambhena-mAyAmayogena, nA'pi rakSaNayA dAyakasya vastunaH, nA'pi zAsanayA-zikSaNayA putravatsakagRhAdInAmiti gamyaM, nA'pi uktatrayasamudAyenetyAhadambha-rakSaNa--zAsanAdito, naiva bhakSyaM-bhikSAsamuho vA gaveSayitavyaM anveSaNIyaM / kiMca punaH naiva vandanayA-stavanena so eso jassa guNA viyaraMti AyariyA dasa-disAsu iharA kahAsu suNimo paJcavaM ajja diho'si // 1 // 1paSaH sa pratyakSaH yasya guNA AcaritA dasa dizAsu anyathA kathAsu zrUyate adya pratyakSaM dRSTo'si // 1 // tathA piMDaniyuktigata | 491 tamo zlokaH patatsaraza pava Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vi0 prazna0vyA0 prathama saMvaradvAre ahiMsAyAH kArakAH vRtti // 37 // RECRUARHAGAIGARH NapUyaNAte bhikkhaM gavesiyavvaM, navi hIlaNAte navi niMdaNAte navi garahaNAte navi hIlaNaniMdaNagarahaNAte bhikkhaM gavesiyavvaM,navi mesaNAte navi tajjaNAte navi tAlaNAte navi bhesaNatajaNatAlanAte bhikkhaM gavesiyavvaM, navi gAraveNaM navi kuhaNayAte napi vaNImayAte navi gAravakuhaNavaNImayAe bhikkhaM gavesiyavvaM, navi mittayAe -nApi mAnanayA-AsanAdidAnena pratipattyA vA, nApi pUjanayA-tIrthamAlyadAnamastakagandhakSepamukhavatrikA'kSamAlikAdAnAdilakSaNayA, nA'pi uktatrayalakSaNayA vandana-mAnana-pUjanahetubhUtayA, bhaikSyaM naiva gaveSayitavyaM / nA'pi hIlanayA jAtyudghATanataH, nApi nindanayA dAyakadoSodghATanena vA, nApi garhaNayA-lokasamakSaM dAyakanindayA, na-niSedhe uktatrayalakSaNayA hIlaNaniMdaNagarahaNayA maikSyaM naiva gaveSayitavyaM / nApi-naiva bheSaNayA-dAyakasya anarpayato bhayotpAdanena, nA'pi tarjanayA-jJAsyasi re duSTa ityAdi rUpayA, nA'pi tADanayA capeTAdidAnataH, naiva-niSedhe uktatrayarUpeNa meSaNatarjanatAlanArUpeNa hetunA bhaikSya-AhArAdi na gaveSayi. | tavyaM / nApi gauraveNa-garveNa rAjapUjito'haM ityAdyabhimAnena, nApi kudhanatayA-dAridrayabhAvena ityAdi prAkRtatvena athavA kuhanaM | dambhacaryA tayA antaH krodhodbhUtamukhamiSTatvena vA, vanIpakavRtyA vA asmAkaM sarva yAcyamAnameva bhavatIti yAcanApareNa, na-naiva | uktatrayarItyA gArava-phuhaNa-vaNImagarUpeNa hetunA bhaikSya piNDaM na gaveSayitavyaM / naiva mitrabhAvamupagatasya dAyakaM pati tena hetunA, nA'pi prArthanayA-yAcanayA kintu sAdhuveSadarzanenaiva dAyakasya harSotpattiH paDirUveNa sevittA miyaM kAleNa bhakkhae tti iti vacanAt / nA'pi sevanayA svAmibhRtyavat , nA'pi yugapat uktatrayamIlakenetyAha bhaikSyaM gaveSayitavyaM yadvA ebhirhetumiva / 1 pratirUpeNa sevitvA mitaM kAlena bhakSayet // 37 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REFE navi patthaNAe navi sevaNAe navi mittapatthaNasevaNAte bhikkhaM gavesiyavvaM, annAe, agaDhie, aduDhe, adINe, avimaNe, akaluNe, avisAtI, aparitaMtajogI, jayaNaghaDaNakaraNacariyaviNayaguNajogasaMpautte, bhikkhU bhikkhe. | saNAte nirte| imaM ca NaM savvajagajIvarakkhaNadayahAte pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM attahiyaM pecAbhAviyaM Agamesi bhaI suddhaM neyAuyaM akuDilaM aNuttaraM savvadukhapAvANa viusamaNaM (suu022)| tassa imA paMca bhAvaNAto paDhamassa | / tadA kiM punaH kayA rItyA gaveSaNA kAryA ityAha / ajJAtaH-svayaM svajanAdisambandhAkathanena gRhasthairaparijJAtasvajanAdibhAvastena, tathA agrathitaH-jJAte'pi sambandhe AhArAdiSu apratibaddhaH, adviSTaH-AhAreSu dAyakeSu vA aduSTa, adIna:-akSubhitaH, avimanAna vikRtamAnasaH alAbhAdidoSAt , akaruNo-na dayAsthAnaM nyagvRttitvAt , aviSAdI-aviSAdavacano'dIna ityarthaH, aparitAntAHazrAntAH yogA:-manaHprabhRtayo yasya saH aparitAntayogI sadanuSThAneSu ata eva yatanaM-prApteSu saMyamayogeSu athavA yatanaM udyamaH ghaTanaM ca-aprApte ghaTasaMprApte saMyame karaNaM-vidhiH yojanaM, caritaH sevitaH vinayo yena sa caritavinayaH, guNayogAt kSamAdiguNaiH sNpryuktH| tathA padatrasya karmadhArayaH / etAdRzo bhikSuH bhikSaSaNAyAM nirato bhavediti sambandhaH / imaM catti idaM punaH pUrvoktaguNabhaikSyAdipratipAdanaparaM iti yogaH,sarvajagajIvarakSaNarUpA yA dayA tadartha prAvacanaM zAsanaM bhagavatA zrImahAvIreNa pUjyottamena suSTuH-zobhanatvena kathitaMnyAyA'bAdhitatvena, AtmanAM-jIvAnAM hitaM hitakaraNatvAt , pretya-janmAntare bhavati-zuddhaphalatayA pariNamati ityevaM zIlaM pretyabhAvikaM, AgAmikAle bhadraM-kalyANaM yatastadA''gamiSyat bhadraM / zuddha-nirdoSa, neyAuyaM ti naiyAyika-nyAyavRtti, akuTilaM-mokSaM prati Rju, anuttaraM-pradhAnatvAt , sarveSAM duHkhAnAmasukhAnAM pApAnAM ca tatkAraNAnAM vyapagamamupazamakArakaM yattattathA / atha yahuktaM 'tIse RECTORRRRRER Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + jJAna0vi0 prazna0vyA 4 prathama saMvaradvAre bhAvanA vRtti FAC- // 38 // %94 vayassa hoti, pANAtivAyaberamaNaparirakSaNaDhayAe paDhama ThANagamaNaguNajogajuMjaNagaMtaramivAtiyAe dihie IriyavvaM, kIDapayaMgatasathAvaradayAvareNa niccaM pupphaphalatayapavAlakaMdamUladagamaTTiyabIjahariyaparivajjieNa saMmaM, evaM khalu savvapANA na hIliyambA, ma niMdiyavvA, na garahiyavvA, na hiMsiyavvA, na chidiyavyA, na bhidiyavvA, |na vaheyavvA, na bhayaM dukkhaM ca kiMci lanbhA pAveuM evaM IriyAsamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA asa. bhAvaNAe u kizci vocchaM guNaddesaM ti tatra kAH bhAvanA asyAM jijJAsAyAmAha tasya prathamavratasya imA vakSyamANAH pratyakSAH pazca bhAvanA bhASyante-prathamavratasya bhavanti, prANA-jIvAsteSAM atipAto nAzastasya viramaNalakSaNasvarUpaM tasya parirakSaNArtha prathamabhAvanA'vasthitiH kopayujyate tadA''ha-sthAna-niSIdanaM gamanaM-calanaM tayorguNayogaM prava| canopaghAtavarjanalakSaNo guNastasya yogaH-sambandhastaM yojayati-karoti yA sA, yugaM dhUsaraM yugAntare-yugapramANabhUbhAge nipatati yA sA yugAntaranipAtikA tataH karmadhArayaH tatastayA dRSTayA-cakSuSA IritavyaM gantavyaM, kenetyAha-kITA:-kSudrajantavaH IlikAdhAH pataGgAH-zalabhAH trasasthAvarAsteSu dayApareNa, nityaM-sadA puSpaphalatvak pravAla:-pallavAGkaraH kandamUlaM dakaM-jalaM mRttikA bIjaharitapramusvaparivarjaneneti samyak zobhanatvena atha iryAsamityA pravarttamAnasya yat syAttadA''ha evamamunA prakAreNa khalu-nizcitaM sarvaprANA:-sarvajIvAH na hIlayitavyA:-avajJAtavyAH, na ninditavyA na garhitavyAH gardA ca &aa parasamakSaM, tathA hiMsitavyAH-pAdakramaNena, evaM na cheditavyAH dvidhAkaraNena, na mettavyAH-sphoTanena aNDAdInAM, na vyathitavyAH | paritApanAdinA pIDotpAdanena vA, na-niSedhe bhayaM-bhItiH duHkhaM ca-zarIrAdi kizcit alpaM api labhyAH-yogyAH prApayituM ye iti *- 1 % A 5 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ICAAAAAAAA%ARGONESS valamasaMkilinivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsao susaMjao susAhU, vitIyaM ca maNeNa pAvaeNaM pAvakaM ahammiyaM | vAruNaM nissaMsaM vahabaMdhaparikilesabahulaM maraNabhayaparikilesasaMkiliTuM na kayAvi maNeNa pAvateNaM pAvagaM kiMci| vi jhAyavvaM / evaM maNasamitijogeNa bhAvito Na bhavati aMtarappA asavalamasaMkiliTThanivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsao saMjao susAhU, tatiyaM ca vatIte nipAto vAvayAlaGkAre evaM ye prANinaH / iryAsamitivyApAreNa bhAvito-vAsito bhavati antarAtmA-jIvaH kiMvidha ityAha ? azavalena cAritramAlinyarahitena hastakarmarAtribhojanAdilakSaNaikaviMzatimitaina asaMkliSTena-vizuddhyamAnamanaHpariNAmavatA nivraNena akSatena| akhaNDitena cAritreNa-sAmAyikAdinA bhAvanA-vAsanA yasya saH azabala-asaMkliSTanivraNacAritrabhAvanA athavA azabala-asaMkti STAdihetubhUtayA bhAvanayA ahiMsakaH, susaMyato-mRSAvAdAdyuparatimAn susAdhurmokSasAdhaka iti eSA prathamA bhAvanA / | dvitIyA punarbhAvanA manasA pApaM na dhyAtavyaM etadevA''ha-manasA pApakena pApakamiti tatazca pApakena-duSTena satA manasA pApa| kena pApakamiti na dhyAtavyaM iti sambandhaH / punaH kiMbhUtaM pApamityAha-adhArmikANAmidamAdhArmikaM tat dAruNaM niHzaMsaM niHzUka| dayAvarjitaM ! vadhavandhana--hananena yamanena pariklezena-paritApanena ca tairbahulaM-vyAptaM / maraNabhayapariklezasaMkliSTapracura-na kadApi kasminnapi samaye pApakena-manasA-pApa-prANAtipAtAtmakaM kiJcidapi alpamapi na dhyAtavyaM ekAgratayA na cintanIyaM / evamanena prakAreNa manaH samitiyogena-cittasatpravRttilakSaNavyApAreNa bhAvito bhavati antarAtmA-jIvaH kIdRzaH 1 san ityAha asabala-asaMkliSTa nivraNacAritrabhAvanayA hetubhUtayA ahiMsako-dayAvAn susaMyato-guptendriyavyApAraH susAdhu-aMtarupazamavartI iti dvitIyA / PACin%24444 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna0vyA0 prathama saMvaradvAre bhAvanA // 39 // DIGENOUGUA-05- A pAviyAte pAvakaM [ahammiyaM dAruNaM nisaMsaM vahabaMdhaparikilesabahulaM jaramaraNaparikilesasaMkiliTuM na kayAvi tIe pAviyAte pAvakaM]na kiMcivi bhAsiyabvaM evaM vayasamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA asabala| masaMkiliTThanivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsao saMjao susAhU, cautthaM AhAraesaNAe suddhaM uJcha gavesiyavaM annAe akahie, adINe, akaluNe, avisAdI, aparitaMtajogI, jayaNaghaDaNakaraNacariyaviNiyaguNajogasaMpaogajutto, bhikkhU, bhikkhesaNAte jutte, samudANeUNa bhikkhAcariyaM uMchaM ghettUNa Agato gurujaNassa pAsaM ___atha tRtIyA punarbhAvanA ca suvacanasamitaH yatra vAcA pApaM na bhaNitavyamiti Aha-vatIte pAviyAte pUrvavat kAkubhASayA adhyeyaM, pApAtmikayA pApakaM, navaraM AdhArmikaM dAruNaM niHzUkaM-nirdayaM vadhabandhanapariklezapracuraM, jarAmaraNapariklezasaMkliSTaM, na kadApi pApikayA, vAcA pApAtmaka-prANighAtAtmakaM, na kadApi bhASitavyaM, evamamunA prakAreNa vacanasamitiyogayuto bhAvito bhavati antarAtmA-jIvaH asabala-asaMkliSTa-nivraNacAritrabhAvanayA kRtvA ahiMsakaH saMyataH susAdhuriti tRtiiyaa| caturthabhAvanA-yA AhAraM azanAdi caturdhA [teSAM] eSaNA pUrvoktA tayA zuddhaM, uJcha-gRhasamudAyagataM gaveSayitavyaM idameva bhAvayitumAha-ajJAto-anavagato dAyakajanairayaM zrImAn pravajito'sti iti na jJAtaH, akathitaH svayameva yathAhaM zrImAn pUrvamabhUvaM iti, aprAptau adInaH athavA dIno'haM pUrvamiti, akaluSaH-AzayazuddhaH, kutracit 'agaDhie aduDe' ityapi pAThaH tatra agRddhikaH adviSTaH dAyakAdAyakopari samacittaH, aviSAdavAn , aparitAntayogI-azrAntatrikaraNayogaH / yatanaM-ghaTanaM niSpAdanaM karaNaM caraNaM mUla 1 mudritapratau na / 2 agaDhite bhaduDhe pAThAntaraM MERIC-OF%ArrarIEGARH // 39 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 - SINGAAMKARAN gamaNAgamaNAticAre paDikkamepaDikate, AloyaNadAyaNaM ca dAUNa gurujaNassa gurusaMdiTThassa vA jahovaesaM niraiyAraM ca appamatto, puNaravi asaNAte payato, paDikkamittA pasaMte AsINamuhanisanne muhuttamettaM ca jhANasuhajoganANasajjhAyagoviyamANe, dhammamaNe, avimaNe, suhamaNe, aviggahamaNe, samAhiyamaNe, saddhAsaMveganijaramaNe, pavataNavacchalabhAviyamaNe uDheUNa ya pahatuDhe jahArAyaNiyaM nimaMtaittA ya sAhave bhAvao ya viiNNe ya guNottaraguNarUpaM tena caritaH sevitaH vinayayogayuktaH samyag prayoge vyApAraH saMyamalakSaNastena yuktH| bhikSuH-sAdhuH bhaikSyaSaNAyA yoga| yuktaH, sAmudAyika aTitvA bhikSAcaryA gocaraM uMchamiva uMchanaM alpAlpagRhItabhaikSyaM gRhItvA AgataH gurujanasya pAca-samIpaM gamanA gamanA'ticArANAM pratikramaNena iryApathikIdaMDakena pratikrAnto nivrtitpaapH| AlocanaM-ayathA gRhItabhaktapAnanivedanaM tayorupadarzanaM |ca kRtvA gurujanasya-gurusaMdiSTasya vA vRSabhasya yathopadeza-upadezA'natikrameNa niraticAra-doSavarjanena apramattaH, punarapi anessnnaayaa| aparijJAtA'nAlocitadoSarUpAyAH prayata:-prayatnavAn iti pratikramya ca kAyotsargakaraNAnantaraM kIdRzaH1 prazAntaH-anutsukaH, AsInaH-upaviSTaH sukhaniSaNNaH anAbAdhitavRttyA padatrayasya krmdhaaryH| tato muhUrtamAnaM ca kAlaM dhyAnena dharmAdinA zubhayogena-saMyamavyA| pAreNa guruvinayakaraNAdinA jJAnena-granthAnuprekSaNarUpeNa svAdhyAyena-adhItaguNanarUpeNa vA gopitaM-viSayAntaragamanena niruddhaM mano yena sa tthaa| ataeva dharme-zrutacAritrarUpe mano yasya sa tathA zrutamanA ityrthH| tathA avimanAH-azUnyacittaH, zubhamanAH-asaMklihai TacetAH, avigrahamanAH-akalahacetAH avyudgrahamanA vA-avidyamAna-asadabhiniveza ityrthH| sama-tulyaM rAgadveSAnA''kalitaM AhitaM| upanItaM Atmani mano yena sa samAhitamanAH athavA zamena-upazamena ca adhikaM mano yasya sa samAdhikamanAH vA zame-upazame %%ari CALOR Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRti // 40 // gurujaNeNaM upaviTThe saMpamajjiUNa sasIsaM kArya tahA karatalaM amucchite, agiddhe, agaDhie, agarahite, aNajjhovavaNNe, aluddhe, aNutaTThite, asurasaraM acavacavaM adutamavilaMbiyaM aparisArDi AloyabhAyaNe jayaM sthApitaM mano yena guruNA datte adatte saMpradAyAdInAM asthA[tA]pitamanA ityarthaH / atha zraddhA-tattvArthazraddhAnaM saMyama - yogaviSayo vA'bhilASaH, saMvegazca - mokSamArgAbhilASaH saMsArabhayaM vA nirjarA-karmakSapaNaM manasi yasya sa zraddhAsaMvega nirjaramanAH / pravacanavAtsalyabhAvitamanA vA, utthAya ca prahRSTatuSTo'tizayapramuditaH yathA ratnAdhikaM yathAjyeSThaM nimantrya - AhUya Amantrya sAdhave sAdhUn sAdharmikAn-zraddhApravacana liGgAdibhiH samAnAn-dharmAcArAn bhAvatazca bhaktastadguNAnumodI vitIrNe datte ca gurujanena bhuMkSva tvamidamazanAdIn anujJAte ca sati [bhaktAdau], guruNA upaviSTe dattAsane saumya atra tiSTha ityanujJayA upaviSTaH saMpramRjya ca pratilekhya mukhavakhikArajoharaNAdinA vA sazIrSa - samastakaM sakAyaM - sanakhakaratalaM ca amUcchitaH - AhAraviSaye mUDhimAnaM na gataH, agRddhaH - aprApteSu raseSu anAkAMkSAvAn, agrathitaH - rasAnugatarasaiH, agarhitaH - AhAraviSaye akRtagarhaH, anabhyupapanno-na raseSu ekAgramanAH, alubdho - lobharahitaH nodarapizAca ityarthaH, na AtmAzarIrarUpastasya artho yasyetyanAtmikArthaH paramArthakArItyarthaH / kayA rItyA ? AhAramAhArayati tadA''ha asurasaraM evaMbhUtaM zabdarahitaM / acacacabeti zabdarahitaM / ahRtaM - anutsakaM avilambitaM-na atimandaM aparizATaM parizATi doSavarjitaM aparizATi bhuMjijA iti, agretanapadena saha kriyAyogaH / Alokamukhe bhAjane pRthulamukhe athavA Aloke prakAze nA'ndhakAre, pipIlIkAvAlAdInAmanupalambhAt, tathA bhAjane pAtre, pAtraM vinA jalAdisaMpatitasaccAdarzanAt, yataM manovAkkAyasaMyamatvAt prayatnenAdareNa 1 sarasa rAga nahIM iti bhASA 2 bacabATa nahIM bhASA prathama saMvaradvAre bhAvanAH // 40 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | payatteNa vavagayasaMjogamaNigAlaM ca vigayaghUmaM punaH kIdRzaM ? vyapagata saMyojanAdo parahitaM, arniMgAlaM vigatarAgaM, vigatadhUmaM - dveSarahitaM yaduktaM rAgeNa saiMgAlaM dosena sadhUmagaM viyANAhiti vacanAt / atha kiJcit saMyojanAdi paJcagrAsaiSaNA doSAnA''ha - tatra prathamaM saMyojanA pazcakApekSayA saMyojanaM saMyojanA utkarSotpAdanaM - dravyasya dravyAntareNa mIlanaM sA dvidhA upakaraNaviSayA bhaktapAnaviSayA ca, ekaikA'pi dvividhA bAhyAbhyantarabhedabhinnA / tatra upakaraNaviSayA bAhyasaMyojanA yathA kazcit sAdhuH kutrA'pi gRhe bhavyaM colapaTTAdikaM prApya punarvibhUSArtha taducitaM paTTIprabhRtikaM mArgayitvA vasaterbahireva prASRNomIti / abhyantarA tu vasatau nirmalacolapaTTAdikaM paridhAya vibhUSAnimittaM tadanurUpAmeva nirmalAM narmAdipaTTIM paridadhAti / tathA mikSArtha hiNDamAnaH san kSIrAdikaM tathA anukUladravyaiH khaMDAdibhissaha rasagRdhrayA vizeSarasotpAdanAya bahireva saMyojayati eSA bAhyabhaktapAnaviSayA saMyojanA | abhyantarA punaryadvasatAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayati / sA ca tridhA, pAtrakaSiSayA kavalakaviSayA mukha| viSayA ca, tatra bhojanasamaye yat pAyasAdikaM khaNDAdinA yadrocate tadrasagRddhyA tenaiva saha ekasmin pAtre saMyojayati sA prathamA, yadA tu hastagatameva kavalatayA sukumArikAdi khaNDAdi saha saMyojayati sA dvitIyA / yadA punarmaNDakAdikaM mukhe prakSipya pazcAt guDAdikaM prakSipati tadA tRtIyA / apavAdazcAtra ekaikaM sAdhusaMghATakaM prati pracuraghRtAdiprAptau satyAM bhojanA'nantaraM yadi kathamapi yaduddharitaM bhavati tad uddharita ghRtAdinirgamanArthaM khaNDAdibhirapi saMyojanA bhavati tat na doSAya / uddharitaM hi ghRtAdi na khaNDAdikamantareNa maNDakAdi 1 piMDaniyukti 659 / 250 ni0 pR0 172 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GRA 4aa prathama vRtti saMvaradvAre 4 grAsaiSaNA| doSAH vAdabhirapi saha bhoktuM na zakyate prAyastRptatvAt tacca na pariSThApanaM yuktaM,ghRtAdipariSThApane snigdhatvAt pazcAdapi pipIlikAdipraNAzasaMbhavAda, HOP tathA glAnasya bhavyabhavanArtha vA yadvA bhaktArocakinaH pradhAnAhAralAlitasya sukhocitasya rAjaputrAdervA sAdhUcitena saMyogarahita18// mAhAreNA''dyApi samyagbhAvitasya mokSasya vA nimittaM rasagRjhyApi saMyojanA kalpata eveti / idAnIM pramANamAha ___ kurkuTyaNDapramANamAtrA kavalA dvAtriMzat tatra kurkuTI dvidhA dravyakurkuTI bhAvakurkuTI ca, tatra sAdhoH zarIrameva kurkuTI tanmukhaM aNDakaM // 4 // || tatrAkSikapolauSThavAM vikRtamanApAdya yaH kavalo mukhe pravizati tatpramANaM kavalasya / athavA kurkuTI pakSI tasyA aNDakaM tasya pramANaM 5|| kavalasya tathA yAvanmAtreNa kavalena bhuktena na nyUnatA nApyatyAdhmAtamudaraM bhavati dhRtizca viziSTA saMpadyate jJAnadarzanacAritrANAM 4ca vRddhirupajAyate tAvatpramANo AhAro bhAvakukuTI tasya dvAtriMzattamo bhAgaH aNDakaM tatpramANaM kavalasya, tato dvAtriMzatkavalAH puruSa4|| sya striyAstu aSTAviMzatiH klIvasya caturviMzatiH / uktaM ca taMdulaveyAlike4A battIsa kavalA purusassa AhAro itthIyAe aTThAvIsaM catuvisaM paMDayassa ti| adhikAhArastu ajIryamANaH san vyAdhaye vamanAya mRtyave ca bhavati / yaduktaM aibahuyaM aibahuso, aippamANeNa bhoyaNaM bhUtaM / hAheja va vamijja va mArija va taM ajIraMtaM // 1 // idAnImaGgAradoSamAha-rAgeNa annasya vA taddAtuH prazaMsArUpeNA''svAdayana prAsukamapyAhAraM kurvANaH svacAritraM sAgAraM caraNedhanasya aGgArabhavanatvAt . atra bhAvArthastu iha dvidhA aMgAraH dravyataH bhAvatazca, tatra dravyataH kRzAnudagdhAH khAdirAdivanaspativizeSAH bhAvato 1 piM0 ni0 pR0 173 2 piNDaniyukti gAthA. 646 SADOR-5-%ECROERA YOGACASSAGAR A . // 41 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96-MORNAMASTERRANGE rAgAminA nirdagdhaM caraNendhanaM, tathA yathA dagdhendhanaM dhUme gate sati aGgAra ityucyate, evamihA'pi caraNendhanaM rAgAgninA nirdagdhaM sava | aGgAra ityucyate, tatazca bhojanagataviziSTagandharasAsvAdavazena saMjAtatadviSayamUrchasya sataH aho mRSTaM aho susaMskRtaM aho snigdhaM K| aho supakvaM aho succhinnaM suhRtaM aho sarasaM vetyAdi prazaMsAtaH sahAGgAreNa yadvartate tatsAGgAramiti 2 ___idAnIM dhUmadoSamA''ha-dveSeNa annasya tadAyakasya vA nindAtmakena amanojJamamadhurAhAraM bhuJjAnazcAritraM-caraNaM sadhUmakaM karoti | nindAtmakaM kaluSasvabhAvaM dhUmasanmizratvAt , atrA'pyayaM bhAvArtha:-iha dvividho dravyato bhAvatazca tatra dravyato arghadagdhAnAM kASThAnAM | sambandhI, bhAvato dveSAgninA dahyamAnasya caraNendhanasya sambandhI kaluSabhAvo-nindAtmakaH, tato yathA''GgAratvamaprAptaM jvaladindhana- | | dhUmaM kathyate evaM dveSAgninA dahyamAnaM caraNendhanamapi sAdhUnAM sadhUmaM tatazca bhojanamapi gatarUpa-vigaMdha-virasAsvAdato jAtatadviSayavya8 lIkacittasya sato aho virasaM vigandhaM apakvamasaMskRtamalavaNameveti nindAvazAt dhUmena saha varttate yat tat sadhUmaM cAritramiti / adhunA kAraNamAha-veyaNaveyAvacce ityAdIni Sad kAraNAni pratyekaM bhojane'bhojane ca jJeyAni, tathA kSudvedanopazamanAya bhujIteti sarvatra kriyAsambandhaH bubhukSA hi na zakyate soDhuM sarvavedanAtizAyitvAbRkSAyAH 'chuhA samA ceyaNA natthI ti vacanAt tathA vaiyAvRttyakaraNArtha bubhukSito'pi hi gurvAdInAM vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti / tathA iryAsamitiH saiva nirjarArthibhiraya'mAnatayA'rthastasmai bubhukSApIDitasya hi cakSuAmapazyataH kathamIryAsamitiparipAlanaM syAt , tathA saMyamArthAya kssudhaato hi prekSA. 1 piM0 ni0 gAthA 662 veyaNaveyAvacce iriyahAe ya saMjamaTThAe taha pANavattiyAe chaThaM puNa dhammaciMtAe 2 paMtha samA natthi jarA dAridasamo ya paribhavo natthi / maraNasama natthi bhayaM chuhA samA veyaNA nasthi // 1 // piM0ni0 pR0 177 CARRIA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama saMvaradvAre grAsaiSaNAdoSAH vRtti pramArjanAdilakSaNaM vidhAtumala [na] ataH saMyamAmivRddhyartha, tathA prANA usasAsAdayo balaM vA prANAsteSAM tasya vA vRttiH-pAlanaM tadartha jJAna0vi05 prazna0vyA prANasaMdhAraNArthamityarthaH, yadvA prANapratyayaM balaM jIvitanimittaM avidhinA upakrameNa mriyamANe'hiMsA syAdata evoktaM bhASiyajiNavayaNANaM mamattarahiyANa natthi hu viseso / appANami paraMmiya to vaje pIDamubhae vi // 1 // SaSThaM punaridaM kAraNaM yaduta dharmacintAyai dharmadhyAnacintA [zrutadharma cintA] vA granthaparAvartanacintanavAcanAdirUpA, iyaM hi ubhy||42|| rUpA'pi bubhukSAkulitacetaso [na] tasyArtadhyAnasaMbhavAditi / iha ca yadyapi vedanopazamAdInAM zAbdavRttyA tadupalakSite bhojanaphalatvena pratItistathApi tairvinA taniSedhasUcanAdarthavRzyA kAraNatvamevaiSAmupadarzita atha AtaMkAdIni paDeva abhojanakAraNanyAhaAtaMke jvarAdau roge samutpanne na bhuJjIta-upavAsAn kurvato hi prAyeNa jvarAdayo yAMti, yaduktaM veba]lAvirodhinirdiSTa jvarAdo laGghanaM hita / []kSute'nila zramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // tathopasarge devamanuSyatiryagbhave saMjAte sati titikSayAhetubhUtayA upasargasahanArthamityarthaH upasargAzca anukUlapratikUlabhedAt dvividhAH tatra mAtA-pitR-kalatrAdisvajanakRto'nukUlAste hi snehAdinA pravrajyAsevanArtha kadAcidupatiSThante tatropasargo'yamiti matvA nAznIyAt , yatastamupavAsAn kurvantaM vIkSya tanizcayAvagamAnmaraNAdibhayAdvA muzcatIti, pratikulopasargazca kupitarAjAdikRtamtatrA'pi na bhuJjIta vihitopavAsaM hi sAdhu samIkSya rAjAdayo'pi prAyeNa saMjAtadayA muzcanti iti / tathA brahmacaryaguptinimittaM-maithunavrata 1 piM0ni0 gAthA 667 vRttI AABIOGA% OMACROBAAREASE Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EiRA ziSyaniSpAdanAsApavAsakaraNena SaNmAsAdasattvasaMsaktAyAM pramANa SACRECEIGHERA 4 akkhovaMjaNANulevaNabhUyaM saMjamajAyAmAyAnimittaM saMjamabhAravahaNaTThayAe muMjejA pANadhAraNaTThayAe saMjaeNa | | saMrakSaNArthamityarthaH upavAsAn hi vidadhataH kAmaH kAma-daramupakrAmati yaduktaMda viSayA vinivartante, nirAhArasya dehinaH iti vacanAta , tathA prANidayAhetoH jIvarakSaNArtha jalavRSTau mihikApAte | sacittarajaHpAtAdau prabhUtasUkSmamaNDUkikAmasakikAkodravikAdisattvasaMsaktAyAM bhUmau prANidayAnimittamaTanaM pariharana bhuJjIta, tathA tapohetostapakaraNanimitta ekadvitryAApavAsakaraNena SaNmAsAntaM yAvattapaH kurvato na bhojanasaMbhavaH, tathA zarIrasya vyavachedaH parihAra| stadartha, iha hi ziSyaniSpAdanAdisakalakarttavyatA'nantaraM pAzcAtye vayasi saMlekhanAkaraNena yAvajIvAnazanapratyAkhyAnakaraNayogyamAtmAnaM kRtvA bhojanaM pariharet nA'nyathA, ziSyaniSpAdanAdyabhAve prathame dvitIye vA vayasi zarIraparityAgArthamanazanapratyAkhyAnakaraNe jinAjJAbhaGgAH syAt , saMlekhanAmantareNArtadhyAnAdisaMbhavAcca yaduktaM 'dehaMmi asaMlihie sahasAdhAUhiM khijjmaannaahiN| jhAyai adRjjhANaM sarIriNo carimasamayammi // 2 // chuhaveyaNaveyAvacce, saMjamasuhajjhANa paannrkkhtttthaa| pANidayA tavaheuM, chaTuM puNa dhammacintAe // 2 // iti SaTkAraNAni AyaMke usagge baMbhaguttIya pANarakvaTThA / tava saMlehaNamevamabhoyaNaM chasu kuvijjA // 1 // ityAdiSvapi vicArya bhojanaM vidadhyAt tadapi bhojanaM kIdRzaM sUtrakAra itiakSasya dhuraH upAJjanaM akSopAJjanaM tacca vraNAnulepanaM te-bhRte prApte yatra tat tathA tatkalpamityarthaH, saMyamayAtrA saMyamapravRttiH saiva 1 pravacanasAroddhAravRtti pRSTha 214-2 paMkti 5to pRSTha 215-2 paMkti 2 yAvat anyunAtiriktaM atra nyastaM pratibhAti 1555555A525ASE Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama saMvaradvAre zayyAtara svarUpaM samiyaM evaM AhArasamitijogeNaM bhAvio bhavati aMtarappA asabalamasaMkilinivvaNacarittabhAvaNAe ahiMpraznAcyA0 *sae saMjae susAha, mAtrA pramANaM artho vA saMyamayAtrAmAnaM tanimittaM heturyatra tattathA, kimuktaM bhavati ? saMyamabhAravahanArthatayA, yathA'kSasya upAJjanaM bhAravaha nakSama tathA saMyamasAdhanazarIraM tata AhAramaMtarA saMyamamArakSamaM na bhavati iti kAraNAt bhuJjIta, punaH kaarnnaantrmaa''h-praanndhaar||43|| &NArthatayA-jIvitavyasaMrakSaNAyetyarthaH, saMyatena-sAdhunA samitaM yatanApUrvakaM evamamunA prakAreNa AhArasamitiyogena bhAvito bhavati | antarAtmA asabalaasaMkliSTanivraNacAritrabhAvanayA hetubhUtayA ahiMsakaH saMyataH susAdhuriti caturthI bhAvanA ___ atha prasaGgAdAgatazayyAtarapiNDasyA'pi kizcillikhyate-zayyayA sAdhusamarpitagRhalakSaNayA dustara-saMsArasAgaraM taratIti zayyA-3 | taraH sa dvidhA kartavyaH prabhu, yatipradattopAzrayasvAmI prabhusaMdiSTo vA tenaiva khAminA yat kRtapramANatayA nirdiSTo bhavati [taMtra yaH prabhuH sa eko vA bhavedaneko vA] prabhusaMdiSTo'pyeko vA aneko vA bhavati tatra caturmaGgI ekaH prabhuH eka saMdiSTaH 1 ekaH prabhuH aneke saMdiSTAH 2 aneke prabhavaH ekaH saMdiSTaH 3 aneke prabhavo'nekaprabhusaMdiSTAH 4 te ca zayyAtarA eko vA'neke vA te tyaajyaaH| paramatraivaM bhAvanA'pavAdapade yathA anekeSu-bahuSu zayyAtareSu satsu eka kamapyapavAdapadena zayyAtaraM sthApayeva , iyamatra bhAvanA, bahujanasAdhAraNA vasatiH kApi prAptA tatra ca samAcArIvicAracaturAH zrAddhA yadi evaM vadanti ekaM kamapi zayyAtaraM sthApayata mA 1 pravacanasAroddhAra 800-808 gAthAgatavRttito zayyAtarasvarUpaM uddharitaM pratibhAti. 2 etadapi skhalitaM pravacanasAroddhAravRttito nyastaM A5% %A5%9A%A5CASS // 43 // 83% Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMAAAA | sarvAnapi pariharata iti tadA ekaM zayyAtaraM sthApayitvA zeSagRheSu bhikSA gRhanti, yadvA bahavastatra sAdhavastato yadi sarve'pi saMsta ranti tadA sarvAnapi zayyAtarAn kurvanti, asaMstaraNe caikaM zayyAtaramiti grahaNavidhizvA'yaM yathA dvayoH zayyAtasyorekAntarabhikSAgra| haNavArako bhavati triSu zayyAtareSu tRtIyadine evaM vArakeNa bhikSAM gRhantIti athA'yaM zayyAtaraH kadA bhavati tadA''ha kasmiMzcit sAthai grAmAdau vA uSitvA suptvA ityarthaH, caramaM prAbhAtikamAvazyaka pratikramaNamanyatra sthAnAntare gatvA yadi kurvanti tadA dvAvapi zayyAtarau bhavataH, idaM ca prAyasaH sArthAdau saMbhavati AdizabdAcaurA 3 vaskandabhayAdiparigrahaH / anyathA tu prakArAntarasadbhAve bhajanA zayyAtarasya vikalpanA yasya gRhe sthitAH sa ca anyo vA zayyAtaroTU bhavati, bhajanAmA''ha yadA rAtrezcaturopi praharAn jAgrati sAdhavaH Avazyakamanyatra kurvanti tadA mUlopAzrayasvAmI zayyAtaro na bhavati / kintu supte vA | zayane vA prAbhAtikAvazyake vA zayyAtaro bhavati ayaM bhAvArthaH zayyAtaragRhe sakalAM rAtriM prAk jAgaritvA prAmAtika pratikramaNama-12 nyatra kurvanti tadA [maulaH zayyAtaro na bhavati kintu yadgRhe pratikramaNaM kRtaM sa eva, atha zayyAtaragRhe rAtrau suptvA jAgaritvA vA hai prAbhAtikapratikramaNaM kurvanti tadA] sa eva zayyAtaro bhavati, yadA tu vasatisaMkIrNatAdikAraNAdanekopAzrayeSu sAdhavastiSThanti tadA | yatrAcAryaH sthitaH sa eva zayyAtaro nA'nya iti| nanu sAdhUnAM gRhamarpayitvA gRhezo yadA dezAntaraM brajati tadA sa zayyAtaro bhavati vA na veti praznaH, kazcid gRhasthaH sAdhUnAM & 2 pravacanasAroddhAravRttigatA patatpaMktiH svalitA dRzyate Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 lAkhavezma datvA saputradAraH putrakalatrAdisakalalokaparivRto vANijyAdibhiH kAraNaistameva dezamanyaM vA vrajet , tatrApi sthito yadi tasya prathama prazna0vyAta gRhasya svAmI sa eva zayyAtaro bhavati, na punaradezAntarasthitatvAttasya zayyAtaratvaM na bhavatIti / athAyaM zayyAtaraH kasya sambandhI || | saMvaradvAre vRti pariharaNIyastadevA''ha-liGgamAtradhAriNo'pi sAdhuguNarahitasyApItyarthaH sambandhI zayyAtaro vajanIyaH AstAM yAvaditarasya cAritriNa || zayyAtara da iti, sa ca sAdhustaM zayyAtarapiNDaM pariharatu kA bhutAM vA tathApi vlH| piNDadoSA: // 44 // hai atha sAdhuguNairviyuktasya zayyAtaraH kasmAtparihiyate ? ucyate-sAdhuguNairyuktasyA'yuktasya vA zayyAtaraH sarvathA pariharttavyaH, | atrArthe madyApaNo dRSTAntastathAhi mahArASTrAkhyadeze sarveSvapi maghahaTTeSu madyaM bhavatu mA vA tathApi tatparijJAnArthidhvajo badhyate, taM ca dRSTvA sarve'pi bhikSAcarAdayohai|'bhojyamiti kRtvA pariharanti / evamasAvapi sAdhuguNayukto vA'yukto vA bhavatu tathApyasya rajoharaNadhvajo dRzyate iti kRtvA zayyA-PI | taraH parihiyate iti zayyAtara-piMDagrahaNe kiyanto doSA'stAnAha tIrthakaraiH pratikRSTo niSiddhaH zayyAtarapiNDaH zayyAtaragrAhiNAM tIrthakarAjJAbhaGgaH annAya uJcchaM carai vizuddhamiti Agama| vacanAt ajJAtasya aviditasya rAjAdipravajitatvena ucchavRttyA yadbhakSyaM tadajJAtamucyate tadeva prAyaH sAdhUnAM grAhyaM tattu zayyAtara| piNDagrahaNe na bhavati, zayyAtarapiNDagrahaNe sati udgamAdidoSAH syuH tathA svAdhyAyAdizravaNAdibhyaH prItaH zayyA taraH]kSIrAdisnigdha // 44 // dravyaM dadAti tacca gRhNatA gArthAbhAvo vimuktirna syAt tathA alAghavatA tatra viziSTAhAralAbhenopacitatvAt zarIrAlAghavaM ca bhavati / 1 titthayara paDikuTTho aNNAyaM uggamo vi ya Na sujjhe| avimutti ya'lAghaSaya dullahasejjA vi uccheo / PAAAAOM5% Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA ca vasati durlabhA bhavati yena kila vasatirdeyA tena AhArAdyapi deyamiti gRhiNAM bhayotpAdanAt tathA dAnabhayAt vicchedo |bhavet vasatidAnasyeti gamyaM / tathA pUrvapazcimajinau [ muktatvA ] dvAviMzatijinamadhyama tIrthakRdbhiH videhajaizca mahAvidehakSetrasamutpannaiH sarvairapi tIrthakarereva AdhAkarmAdi niSiddhaM madhyamajinAnAM tu yadarthaM kRtaM tat tasyaivA'kalpyaM zeSANAM tu kalpata eva ityAdi vimarzaH, paraM sAgArikasya zayyAtasya piMDastu sarvairapi niSiddha eveti / ayaM sAgArikapiNDo dvAdazadhA azanapAnakhAdimakhAdima 4 rajoharaNavastrapAtra kambalazUcI pippalakakarNazodhananakharadana 12 medAt niSiddha eveti tRNaDagalAdikastvapiNDaH, yaduktaM tRNaDagalachAramallagasejjAsaMthAra pIDhalevAI / sijjAyarapiMDo so na hoi seho sauvahio // 1 // yadi zayyAtarasya putraH putrI vA vastrapAtrAdisahitA vA pravrajettadA zayyAtarapiNDo na bhavatIti / tathA sAdhusamudAyasya bAhulyAt prathamAlikApAnakAdyarthaM vA zayyAtaragRhe punaH punaH pravizatsu sAdhuSu satsu zayyAtaraH AdhAkarmAdidoSAnAmapi kAraNAt, prathamAlikA iti ko'rthaH kSullakaglAnAdInAM prathamata evaM bhojanaM pAnakaM pratItaM, tathA nirantarasvAdhyAyakaraNena ca cAritreNa vAssvarjitAH sAgArikA doSamapi kuryuritihetorna grAhya iti zayyAtaraH kiyatkAlaM yAvat apavAdato bhavet tadA''ha ayaM cAhorAtrAtparato'zayyAtaraH, idamatra hRdayaM yatroSitAstataH sthAnAt yasyAM velAyAM nirgatA dvitIyadine tAvatvelAyAH parato - zayyAtaraH, tathA'pavAdato glAnatvAdikAraNe zayyAtarapiNDo'pi grAhyate, agADhe punaH zIghrameva zayyAtarapiNDagrahaNaM kriyate, nimantraNe ca zayyAtaranirbandhe sakRt taM gRhItvA punaH punaH prasaGgo nivAraNIyaH, durlabhe ca kSIrAdidravye AcAryAdInAM prAyogye'nyatrAlabhyamANe tatraiva gRhNanti, azive - duSTavyantaropadravAdike avamaudArye durbhikSe vA anyatra bhikSAyAmalabhyamAne zayyAtaragRhe'pi bhikSAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vi0 prazna vyA0 puJchaNAdI vA vRtti // 45 // CREACHESARI paMcamaM AdAnanikkhevaNasamiI pIDhaphalagasijjAsaMthAragavatthapattakaMbaladaMDagarayaharaNacolapaTTagamuhapottigapAya prathama |saMvaradvAre | gRhNanti, rAjJe ca praviSTa sati sarvatrabhakSyanivArite pracchannaM tadgRhe'pi gRhanti / anyatra taskarAdibhaye vA tatrApi gRhNanti bhikSAdikaM zayyAtara 6 sArthaviSaye agragocaratAyAmabhAvyamAnAyAM tatra dine tatrA'vasthitau satyAM sAgArikagRhe'zayyAtare jAyamAne sati piNDagrahaNaM kRtvA piMDadoSAH ekazaH pracchannatayA punaH zayyAtaraM vidhAya anyatra gatvA bhoktavyaM, punastatrA''gatya suptavyaM paraM nidrAyamANe na bhAvyaM, taduktaM asaNAiyA cauro pAuMcchaNavatthapattakaMbalayaM / sUivurakannasohaNa, naharaNiyA sAgAriyapiMDe // 1 // na havai avamerAyA, duDhe khudAivaMtarA love / satthappabhiikamme saMkiNIvasahI pabhiie // 2 // icAi visamakajje sAsaNakajjesu appaNo kajje / nANAiyAi lAbhe, saMtharaNe na hoi sAgario // 3 // jai iMdiya tuDhikae sijjAyapiMDamuvagamija kyaa| titthayarANAM ya ANA, paDisehakaro ya sou muNI // 4 // iti zayyAtarapiNDavicAro lezato darzitaH, atha prastutaM vacmaH / paJcamabhAvanA vastu-AdAnanikSepalakSaNaM taM pratipAdayanA''ha-pIThAdidvAdazadhA upakaraNa prasiddha pIThaM caturasrAdisaMsthAnamayaM, PI AsanaM phalagapaTTikA, sejA-zarIrapramANaH saMstArakaH tRNamayo darbhAdi sArddhahastadvayamAnaH, vastraM-karpAsamuMgikabhaMgikAdimayaM, kambalaM urNAmayaM, daNDako yaSTiH, rajoharaNaM-dharmadhvajaH, colapaTTakaH-paridhAnavavaM, mukhapottikA, pAdaprocchanakaM / 1 bAjoTTha iti bhASA / 2 puMchaNuM iti bhASA // 45 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +-- eyaMpi saMjamassa uvavUhaNaTTayAe, vAtAtavadaMsa masagasIyaparirakkhaNaTTayAe, uvagaraNaM rAgadosarahitaM pariharitavvaM, saMjayeNa niccaM paDilehaNapapphoDaNapamajaNAe aho ya rAo ya appamatteNa hoi sayayaM, nikkhiyavvaM ca gihiyavvaM ca bhAyaNa bhaMDovahiuvagaraNaM, evaM AyANabhaMDanikkhevaNAsamitijogeNa bhAvio bhavati aMtarappA asa| balamasaMki liTThanivvaNacarittabhAvaNAe ahiMsae saMjate susAi / evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMbariyaM hoti suppa etat apizabdAdanyadapi saMyamasya upabRMhaNArtha saMyamapoSaNA-sAdhananimittaM tadarthatayA vA, vAtAtapadaMzamazakazIta parisAmastyena rakSaNArthaM yatkiJcidapi, upakaraNaM - saMyamasAdhanasyopakArakaM rAgadveSarahitaM mamatvabhAvavirahitaM kriyAvizeSaNamidaM tatsarvaM paribhoktavyaM na vibhUSAdinimittamiti bhAvanA, saMyatena-sAdhunA nityaM sadA tathA pratilekhanayA - cakSurvyApAreNa presphoTanayA - AsphoTanena pramAjanayA - rajoharaNAdirUpatayA, paDilehaNA caksusA papphoDA vadhUTanaM kiccA narttanApramArjanA karataleSu bahiruJcAlanaM iti vyAkhyA ahi rAtrau ca apramattena satA satataM bhavitavyaM, nikSeptavyaM-sthAnAdau moktavyaM, gRhItavyaM vA AdAtavyaM kiM tat ityAha- bhAjanaM - pAtraM bhANDaM - mRnmayaM pAtraM, upadhizca vastrAdi etat trayalakSaNamupakaraNaM upakArakaM cAritrasyeti gamyam / evamamunA prakAreNa AdAnabhAMDanikSepaNA prAkRtazailIvazAt vyatyayena karmadhArayaH / samitiyoge yo bhAvito - vAsito bhavati antarAtmA saMyatAtmA asavalaM - apaGkilaM asaMkliSTanirvraNacAritrabhAvanayA hetubhUtayA ahiMsakaH saMyataH susAdhuH evaM pUrvoktaprakAreNa idaM pratyakSagataM saMvarasya - anAzravasya dvAraM-upAyaH samyak saMvRtaM AsevitaM bhavati, kiMbhUtaM supraNidhAnavat 1 akhoDA pakhoDA iti bhASA / % - % % 6 466664 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRti // 46 // NihiyaM imehiM paMcahi vi kAraNehiM maNavayaNakAyaparirakkhie hiM, NicaM AmaraNaMtaM ca esa jogo Neyavvo, dhitimayA matimayA aNAsavo akaluso acchiddo asaMkiliTTo suddho savvajiNamaNunnAto, evaM paDhamaM saMvaradAraM | phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tiriyaM kiTTiyaM ArAhiyaM ANAte aNupAliyaM bhavati, evaM nAyamuNiNA bhagavayA panaviyaM parUviyaM pasiddhaM surakSita guptaM, kaiH kRtvA ebhiH paJcabhiH kAraNaiH bhAvanAbhirbhAvitaiH ahiMsApAlana hetubhiH manovAkkAyaparirakSitairiti tathA / nityaM sadA AmaraNAntaM ca-maraNarUpamantaM yAvat pAlanIyatvAt eSa yogo'nantaroditabhAvanApazcakarUpo vyApArI netavyo bodhavyaH | kenetyAha- bhAvukena dhRtimatA - svasthacittena, matimatA - buddhimatA kiMbhUto'yaM yogaH anAzravaH - navakarmAnupAdAnarUpaH ataeva akaluSo'pApaH zubhAdhyavasAyatvAt, acchidraH- karmanIrapravezA'bhAvAt, aparizravaH - na parizravatIti pApajalaniSedhatvAt, asaMkliSTo-na cittasaMklezarUpaH, ataeva zuddho nirdoSaH, sarvajinaiH sarvatIrthakarairanujJAto anumataH, evamIryAsamityAdibhAvanApaJcakayogena prathamaM saMvaradvAraM ahiMsAlakSaNaM, phAsitaM spRSTaM ucite kAle vidhinA pratipannaM, pAlitaM samyag upayogena praticaritaM zodhitaM - anyeSAmapi taducitAnAM dAnAt atIcAravarjanAdvizodhitaM niratI cArikRtaM, tIritaM tIraM pAraM prApitaM, kIrttitamanyeSAmupadiSTaM, ArAdhitaM - ebhirevaprakArainiSThAM prApitaM, AjJayA sarvajJavacanena anupAlitaM bhavati pUrvakAlIna sAdhubhizvAnu-pazcAt pAlitamiti kenedaM vyAkhyAtamityAha - evamiti uktarUpaM jJAtamuninA kSatriyavizeSarUpeNa yatinA zrImanmahAvIreNetyarthaH / kiMvidhena ? bhagavatA - aizvaryAdibhagArtha SaTkayuktena prajJApitaM - sAmAnyato vineyebhyaH kathitaM, prarUpitaM - chedabhedakathanena, prasiddhaM prathama saMvaradvAre zayyAtara | piMDadoSAH // 46 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COP bhl siddhaM, siddhacarasAsaNamiNaM, AdhavitaM, sudesitaM, pasatyaM, paDhamaM saMvaradAraM samataM ti bemi // 1 // [sU0 23] prakhyAtaM siddha- prasiddhapramANena pratiSThitaM, siddhAnAM niSThitArthAnAM varA pradhAnA zAsanA - AjJA yasmin tat varazAsanametat AghaSita ullApitaM tathA arghaH- pUjA tasya ApaH- prAptirjAtA yasya tadarghApitaM athavA arthApitaM, suSThu dezitaM sadevamanujAsurAyAM varSadi nAnAvidhanayagamabhaGgapramANopetaiH zabdairarthairyA abhihitaM, prazastaM maGgalyamiti / prathamaM saMvaradvAraM / iti zabdaH - samAptau, bravImitisarvajJopadezena na tu svamanISikayA pUrvoktaprakAreNa bhAvanayA tadvat ahamapi bravImi vineyajanAn / samAptaM iti praznavyAkaraNAMgasya dazamasya SaSThe adhyayane vyAkhyAtaH saMvaradvAraprathamArtho vRttimupajIvya iti prathamasaMvaradvAram // iti zrI sUripurandarajJAnavimalasUriracite ||prshnvyaakrnne prathama saMvaradvAraM saMpUrNam // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0/4 vRtti RECERRORGANGA // atha dvitIyaM saMvaradvArAtmakaM saptamamadhyayanam // TU dvitIya prazna0vyA0 saMvaradvAre atha sUtrakramasambandhaH-anantarAdhyayane prANAtipAtaviramaNaM uktaM, tacca saMpUrNa samyagtayA'lIkavacoviramaNabatAnAmeva bhavati | Lsatyasya mahimA sva18 iti hetoralIkaviratiH pratipAdanIyA ityanena sambandhena sambaddhaM dvitIyamadhyayanamArabhyate asya cedamAdi sUtraM rUpaM ca // 47 // jaMbU!bitiyaM ca saccavayaNaM suddhaM, suciyaM, sivaM, sujAyaM, subhAsiyaM, subvayaM, sukahiyaM, sudiDhe, supatiTTiyaM, supaiTThiyajasaM, susaMjamiyavayaNabuiyaM, suravara-naravasabha-pavarabalavaga-suvihiyajaNabahumayaM, paramasAhudhammacaraNaM, tavaniyamapariggahiyaM, jambUriti ziSyAmatraNaM dvitIyaM punaH saMvaradvAraM satyaM vacaH sadbhayo munibhyoH sajanebhyo guNibhyaH yadarthemyovA hitaM satyaM,yadA''ha tadvacanaM satyavacanaM kIdRzaM? tadA''ha-zuddha-nirdoSa, ataeva zucika-pavitraM, zivaM zivahetu, sujAtaM-zubhavivakSotparma, zobhanabhASitaM vAgarUpaM vA zubhamizritaM sukhAzritaM vA, ataeva zobhananiyamarUpaM suvrataM, zobhano madhyastho [rAgadveSAdau] kathakaH pratipAdako yasya satyasyeti sukathitaM, sudiTThati atIndriyArthadarzibhiH dRSTaM apavargAdihetutayopalabdhaM, supratiSThitaM-samastapramANairupapAditaM supratiSThitaM,tasya 3 mahattamapuruSasya yazaH avyAhatakhyAtikaM, susaMyamitavacanaiH-suniyatritavacanairapi saMvAdivacanairuktaM yasya tattathA, sukharANAM-indrAdInAM, // 47 // lAnaravRSabhANA-cakravAdInAM pravarakhalavatA haripratihAdiyodRpuruSANAM suvihitasya-susAdhujanasya bahumataM saMmataM yat tattathA, paramasA-|| dhunA-utkRSTamunInAM dharmacaraNa-dharmAnuSThAnaM yattattathA / taponiyamAbhyAM parigRhItamajIkRtaM yattattathA, yathA taponiyamau satyavAdInA DAUGGROREGDec Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sugatipahadesakaM, ca loguttamaM vayamiNaM / vijjAharagagaNagamaNavijJANasAhakaM' saggamaggasiddhipahadesaka, avitarha taM sacaM / ujjuyaM, akuDilaM, bhUyatthaM atthato, visuddhaM, ujjoyakaraM, pabhAsakaM bhavati savvabhAvANa jIvaloge / avisaMvAdi, jahatthamadhuraM paJcakkhaM dayivayaMva jaM taM accherakArakaM avatthaMtaresu bahue mANusANaM / sacceNa mahAsa| meva syAtAM nA'parasyeti bhAvaH / sugatipathadezakaM ca, loke satyavacanameva uttamaM dravyamiti na hi satyAtparaM kimapi nidhAnamitivaca| nAt, vratamidaM ca vakSyamANaM punaH kIdRzaM ? vidyAdharANAM gamanagAminyo yA vidyAsteSAM sAdhakaM satyabhASiNAmeva vidyAH siddhyanti iti bhAvaH, svargamArgasya yAvadanuttaraprApteH siddhipathasya ca dezakaM - pravarttakaM yat tat tathA, avitathaM - vitathatvarahitaM mithyAbhAvarahitaM tat saMva|radvAraM dvitIyaM satyavacanaM / punaH RjukaM - RjubhAvapravarttitatvAt, akkuTilasvarUpatvAt akuTilaM, bhUtaH sadbhUto'rthaH padArthaH abhigheyo | yasya tadbhUtArtha arthataH prayojanApannaM iti bhAvaH, ato hetorvizuddhaM nirdoSaM, udyotakaraM - prakAzakaraNaM, prabhASaka- pratipAdakaM bhavati keSAM ? | kasminnityAha- sarva bhAvAnAM - sarvapadArthAnAM jIvairupalakSito loko jIvalokastasmin loke jIvAjIvAdhArakSetre prabhASakaM-dezakaM / avi| saMvAdi - avyabhicAri yathArthamitikRtvA, madhuraM - komalaM, pratyakSeNa daivatamiva devatA iva yattattadAcaryakAri - vismayakAri tadIdRzaM vacanaM | keSu keSAmityAha - tadeva padaM viziSya vyAkhyAnayanti avasthA - kaSTadazA tasyA antarANi chidrANi teSu avasthAvizeSeSu prApiteSu | bahuSu manuSyANAM yaduktaM satyenA'gnirbhavecchIto'gAdhAmbudhirapi sthalam / nA'siH chinatti satyena satyAnna dazate phaNI // 1 // tadeva hi satyena hetunA mahAsamudramadhye tiSThati na nimajjati, mUDhaM - niyatadiggamanaM apratyayaM agraM tuMDaM anIkaM vA tatpravarttakajana -~ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muddamajhevi mUDhANiyAvi poyA sacceNa ya udagasaMbhamaMmivi ma vujhAi, na ya maraMti thAhaM te labhaMti / sacceNa ya jJAna vi0 dvitIya prazna0vyA0 agaNisaMbhamaMmivi na DajhaMti ujjugA mnnuusaa| sacceNa ya tattatellataulohasIsakAI chibaMti dhareMti na ya DajhaMti saMvaradvAre vRtti mnnuusaa| pavvayakaDakAhiM muccaMte na ya maraMti sacceNa ya priggliyaa| asipaMjaragayA samarAovi NiiMti aNahA satyasya ya sccvaadii| vahadhabhiyogaveraghorehiM pamuccaMti ya amittamajjhAhiM niiMti aNahA ya sccvaadii| sAdevvANi yamahimA sva Ta rUpaM ca // 48 // syotpAtA yeSAM te te'pi bohitthA-yAnapAtrA'pi tathA satyena ca udakasaMbhrame'pi-udakaplave'pi saMbhramakAraNatvAt tatrApi na vujjhanti na plAvyante / na ca niyante maraNaM prApnuvanti, stAcaM-talaM ca labhante / satyena hetunA agnisaMbhrame'pi-agnisaMdIpane'pi na dahyante RjukA-ArjavIpetAH nraaH-mnussyaaH| ca-punaH satyena hetubhUtena taptaM-uSNIkRtaM yat tailaM trapu-kAMzyaM ayaH-lohaM sIsakAni chibanti / hastAMjalimirdhArayanti paraM na ca dahyante RjukA mnussyaaH| parvataikadezAn kaTakAn prApya AtmAnaM mucyante 'jhApa' iti bhASA tadapi kurvante paraM naiva mriyante satyena parigRhItA-yuktAH / khaDgapaJjarazaktipaJjaragatAH-khagazaktivyagrakAriSu puruSaiH veSTitA api samarAt-saGgrAmAt nirgacchanti-yAnti anaghA:-akSatagAtrA ityarthaH, te ke ? satyavAdinaH puruSAH satyapratijJAH / vadho-yaSTayAdinA bandhorajvAdinA viyogaH iSTavastunAzalakSaNaH vairaM-amitraiH saha tADanasaMyamanaM balAtkAraporazAtravebhyaH pramucyante amitramadhyAt nigacchanti yAnti svasthAnaM akSatAGgAH satyavAdinaH nirdoSagAtrAH / sAnidhyAni ca kurvanti devatAH nijazapathAdivikaTakArye'pi devatAH sAnidhya laa||48|| 4 kurvanti satyavacanaratAnAM puruSANAM netarANAmitibhAvaH / yataH priyaM satyaM vAkyaM harati hRdayaM kasya na jane ? giraM satyAM lokaH pratipadamimAmarthayati ca / HEARC5HIAD50 SAE%AC%CODAARA%2% Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ICINECRAF%EO devayAo kareMti saccavayaNe ratANaM / taM sacaM bhagavaM titthakarasubhAsiyaM dasavihaM, codasapuvIhiM pAhuDatyaviditaM, surA satyAdvAkyAd dadati muditAH kAmitaphalaM ataH satyAdvAkyAtamabhimataM nAsti bhuvane // 1 // yasAdevaM tasmAt hetostaM satyaM dvitIyaM mahAvrataM bhagavad bhaTTArakaM tIrthakarabhASitaM-jinaiH suSThuktaM dazaprakAraM-janapadasaMmatAdimedena, dazavidhasatyasvarUpaM yathAjaNavaya 1 sammaya 2 ThavaNA3 nAma 4 rUve5paDucca sacce ya 6 / vavahAra 7 bhAva8 joge9 dazame uvamma sacce y10||1|| vyAkhyA-janapadasatyaM yathA-koMkaNAdiSu payaH piJcaM jalaM nIramityAdi dezaprasiddhaM 1 / saMmatasatyaM yA lokasaMmatatvena prasiddhA bhASA yathA kumudakuvalayatAmarasAnAM samAne'pi paGkajatve gopAlajano aravindameva paGkajaM manyate na zeSeSu iti saMmatasatyaM 2 / sthApanAsatyaM pratimAdirUpA aGkamudrAdinyAsaM samupalabhya kriyante yathA ekaikaH purato bindudayasahitaM upalabhya zataM bindutrayasahitaM sahasraM tathA vikarikAdau [maTTikAdau] mASakArSApaNo'yamityAdikA3 / nAmasatyaM yathA-kulaM avarddhayannapi kulavarddhana ityAdikA rUpasatyaM yathA-dambhato gRhItavrato yatiriti bhASA 5 pratItasatyaM yathA vastvantaramAzritya yathA anAmikAyAH kaniSThAmadhikRtya dIrghatvaM madhyamAmadhikRtya ca haskhatvamiti6 vyavahArasatyaM yathA-giridahyate galati bhAjanaM, tRNAdidAhe giridahati, udake zravati galati bhAjanamiti pratItiH 7 bhAvasatyaM yathA yo varNAdiH yasminnutkaTo bhavati tena yA satyA sA bhAvasatyA yathA satyapi paJcavarNasaMbhave balAkA zuklA zuko nIla ityAdi pratItiH 8 yogasatyaM yathA-daNDayogAva daNDI puruSaH chatrayogAt chatrIti 9 upamAsatyaM yathA-samudravattaDAgaH 1 vazavaikAlika-hAribhadrIyAvRtti pRSTha 208 tathA pravacanasAroddhAra pRSTha 261 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya saMvaradvAre satyAdi | bhASAbhedAH mAvi candravanmukhaM ekadezagrahaNeneti 10 dazadhA satyavacanaM / atha prasaGgAdanye'pi bhASAmedA likhyante-asatyA'pi dazadhA bhASAprazna0vyA0te kohe? mANe2 mAyA3 lobhe4 pejje5 taheva dose ya6 / hAsa7 bhaya8 akkhAiya9 uvagyAiya NissiyA dasahA // 1 // vRtti krodhaniHsRtA krodhAdvinirgatA tasya AzayaduSTatvAt satyaM asatyaM vA brUte tatsarva mRSA eva 1 mAnaniHsRtA pUrvamananubhUtamapyaizcarya AtmotkarSakhyApanAya'nubhUtamasmAbhirapi bahUza ityAdirUpA 2 mAyAniHsRtA yatparavaJcanAbhiprAyeNa satyamasatyaM vA bhASate 3 lobh||49|| niHsRtA lobhAmibhUtaH kUTatulAdikRtvA'yathoktapramANaM vadati 4 premaniHsRtA premavazAt yathA'haM tava dAsaH putra prati janakastvami tyAdirUpA 5 dveSaniHsRtA yatpratiniviSTajagatpUjyatIrthakarAdInAmapyavarNavAdaM bhAvate 6 hAsyaniHsRtA hAsyarasena-krIDArasato'samaJjasaM | bhASate 7 bhayaniHsRtA taskarAdibhayenA'samaJjasabhASaNaM nirdhano'haM jJAtvA hIno vA 8 AkhyAyikAniHsRtA yathA-kathAsu asaMbhAvyA| bhidhAnaM mUladevAdivat dhUkhyiAnavat 9 upaghAtaniHsRtA corastvamityabhyAkhyAnarUpA 10 iti asatyA bhASA dazadhA / yadyapi satyaM bhASate tathApi duSTAzayatvenA'nubandhavipAkodayAdasatyameveti mRSA / atha satyAmRSA dazadhA yathA uppana missiyA 1 vigaya 2 tadubhaya 3 jIvA4jIva 5 ubhayamissA 6 / aNaMta 7 parittA 8 addhA9 addhaddhAmissiyA 10 dasamA // 1 // vyAkhyA-tatra utpannamizritA yathA-kasmizvigrAme nagare vA UneSu adhikeSu dArakeSu vA jAteSu dAdarakA adha asminagare 1 dazavakAlika hAribhadrIyAvRtti pRSTha 209-1 gata gAthA tathA lokaprakAza pRSTha 312 ASHOKARISHRAIGARH 55AAAAAAE // 49 // % Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | jAtA iti utpannamizritA anutpannaissaha saMkhyApUraNAtmikA 1 evaM maraNakathane vigatamizritA 2 tathA janmato maraNato vA kRtaparimANasya visaMvAdena ca utpannavigatamizritA 3 jIvamizritA yathA prabhutAnAM jIvatAM stokAnAM ca mRtAnAM zaGkhazaGkhanakAdInAM ekarAzau dRSTe yadA kazcidevaM vadati - aho mahAnayaM jIvarA zistadA jIvamizritA 4 yathA prabhUteSu mRteSu stokeSu jIvatsu kazcidevaM vakti mahAnayaM mRto jIvarAzistadA ajIvamizritA satyAmRSAtvaM cAsyA mRteSu satyatvAt jIvatsu mRSAtvAditi bhAvanIyaM 5 tasminneva | rAzau etAvanto'tra jIvanta etAvanto mRtA eveti niyamenA'vadhArayato visaMvAde jIvA'jIvamizratA 6 mUlakAdikamanantakAryaM tasyaiva satkaiH pANDupatrairanyena vA kenacitpratyeka vanaspatinA mizramavalokya sarve'pyanantakAyika iti anantamizritA 7 tathA pratyeka vanaspatisaMghAtamanantakAya mizramavalokya sarve'pi - pratyeka vanaspatirUpo'yaM piNDa iti vadataH pratyekamizritA 8 yathA kazcit kazcana tvarayan varttamAne divase'pyevaM vadati utiSTha rAtrirjAteti rAtrau vA varttamAnAyAM uttiSThodgataH sUrya iti addhAmizrA 9 tathA divasasya rAtrervA ekadezo'ddhA yathA prathamapaurubhyAmeva varttamAnAyAM kacit kazcana tvarayamevaM vadati cala cala madhyAhno jAta ityAdirUpA addhAddhAmizritA 10 / evaM dazadhA satyAmRSA / athA'satyAmRSA dvAdazavidhA eSA hi prAguktasatyAdibhASA vikalatvAt na satyA nA'pi mRSA nA'pi satyAmRSA kevalaM vyavahAramAtra pravRttiheturitya satyAmRSA bhASA jJeyA yathAAmaMtaNI ANavaNI - 2 jAyaNI 3 taha pucchaNIya 4 paNNavaNI / paJcakkhANI bhAsA 6 bhAsA icchANulomAya7 1 dazakAlika - hAribhadrIpavRtti pRSTha 220-1 nata gAthA 276-277 jn- Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0/ prazna0vyA0 vRci // 50 // abhiggahiyA bhAsA 8 bhAsAya abhiggami9 bodhavvA / saMsayakaraNI bhAsA 10 voggaDa avvogaDA caiva // 2 // vyAkhyA - AmantraNI yathA he devadaca ityAdikA 1 AjJApanIkI kArye parasya pravarttanA idaM kuru ityAdirUpA 2 yAcanI yathA kasyApi vastuvizeSasya dehIti bhASArUpA 3 pRcchanI avijJAtasya saMdigdhasya kasyacidarthasya parijJAnAya tadvidaH pArzve pRcchanA 4 prajJApanI vinItavineyasya-vineyajanasya upadezadAnaM yathA prANivadhAnivRttAH prANino bhavAntare dIrghAyuSa ityAdirUpA 5 yAcamAnasya pratiSedhavacanA pratyAkhyAnI6 icchAnulomA yathA- kazcit kazcana kAryamArabhamANaH kazcana pRcchati sa prAha karotu bhavAn mamApyetadiSTaM ityAdirUpA 7 anabhigRhItA bhASA yathA bahuSu kAryeSu samupasthiteSu kazcit kaJcana pRcchati kimidAnIM karomi sa prAha- sundaraM te | yatpratibhAsate tatkuru ityAdikA 8 abhigRhItA yathA idAnIM idaM karttavyaM idaM netirUpA 9 saMzayakaraNI bhASA ekA vAk anekArthAbhidhAyinI satI parasparaM saMzayaM utpAdayati yathA saiMdhavamAnayetyukte saindhavazabdo - lavaNavastravAjiSu tatrA'nirddhAritA vAkU 10 vyAkRtA pragaTArthA - spaSTArtharUpA 11 avyAkRtA - atigambhIrazabdArthA avyaktA vA abhAvArthatvAditi 12 dvAdazadhA'satyAmRSA bhASA evaM dvicatvAriMzadbhedAstatra ekendriyAstvabhASakAH dvitricaturindriyeSu satyAdibhASApratiSedhasteSu samyakUparijJAnaparavazcanAdyabhitApA'sambhavAt, tiryakpaJcandrijA api samyak yathAvasthitavastupratipAdanA'bhiprAyeNa bhApante nA'pi paravipratAraNabuddhyA kintu yadA bhASante tadA kupitA api paraM mArayitukAmA apyevameva bhASante atasteSAmapi bhASA'satyAmRSA, kiM sarveSAmapi 1 na, kintu jAtismaraNalabdhimatAM tathAvidhakSayopazamavazAt viziSTavyavahAralabdhi pratItya tiryaJco'pi caturvidhAM bhASAM bhASante / zeSA bhASakajIvAzcatasro'pi bhASA bhASante, tatra sAdhUnAM dve bhASe prathamAntime bhavata ityAdi bhUyAn vicAraH prajJApanaikAdazapadAdavaseya iti 6 dvitIya saMvaradvAre satyAdi bhASA medAH // 50 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAING-40 -DHAMARCH maharisINa ya samayappadinnaM, deviMdariMdabhAsiyatthaM, vemANiyasAhiyaM, mahatthaM, maMtosahivijjAsAhaNatthaM, cAraNaga "bhASANaM bhante kimAdiyA ki pavahA kiMsaMThiyA kiMpajjavasiyA goyamA bhASA NaM jIvAdIyA zarIrappabhavA vajasaMThiyA logapajjavasiyA paNNattA bhAsA kao ya pabhavati kaihiM samaehiM bhAsatI bhAsaM? bhAsA katippayArA ? kati vA bhAsA aNumayAo? sarIrappabhavA bhAsA dohiM samaehiM bhAsatI bhaasN| bhAsA ca uppayArAiM doNhi ya bhAsA aNumayAo" 2 ityAdi vicaaro'vseyH| ___atra dazavaikAlikAdyanusAreNa sAmAnyataH sAdhUnAM dve eva bhASe bhASitavye atizayavatAM tu yathAI lAmAlAbhaM vicArya catasro| 'pi bhASAH anumatAH iti bodhyam / tathA caturdazapUrvavidbhiH prAbhRtArtha viditaM pUrvagatAMzavizeSA'bhidheyatayA jJAtaM, tathA maharSINAM samayena-siddhAntena pratijJAtaM samayapratijJAtaM siddhAMtAlApakapATharUpeNa niggaMthe pAvayaNamiti vacanAt , devendranarendrarbhASito janAnAmukto'rthastatsAdhyadharmAdiryasya tat tathA, athavA devendranarendrANAM bhAsitaH pratibhAto'rthaH prayojanaM yasya tattathA athavA devendrAdInAM bhASitA arthAH-jIvAdayo jinavacanarUpeNa yena tattathA, punaH vaimAnikAnAM sAdhita-pratipAditaM upAdeyatayA jinAdibhirathavA vaimAnikaiH sAdhitaM kRtaM sevitamiti, mahArtha-mahAprayojanaM, tadevA''ha-mantrauSadhividyAnAM sAdhanaM tasya arthaH-prayojanaM tasya satyaM vinA tat siddhAbhAvAt , tathA cAraNagaNa-vidyAcAraNA 1 prazApanAsUtra 11 pada-15 sUtra pRSTha 779 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAA jJAna0vi04 NasamaNasiddhavijaM,maNuyagaNANaM vaMdaNijja,amaragaNANaM accaNijja, asuragaNANaM ca pUyaNijja,aNegapAkhaMDipa-| dvitIya prazna0vyA0te riggahita, jaM taM lokami sArabhUyaM, gaMbhIrataraM mahAsamuddAo, thirataragaM merupavvayAo, somataragaM caMdamaMDalAo, saMvaradvAre vRtti dittataraM sUramaMDalAo, vimalataraM sarayanahayalAo, surabhitaraM gaMdhamAdaNAo, jeviya logammi aparisesA maMta- satyasya jogA javA ya vijA ya jaMbhakA ya atthANi ya satthANi ya sikkhAo ya AgamA ya saccANivi tAI sacce | lomahimA sva rUpaM divRndAnAM zramaNAnAM siddhavidyA-AkAzagAminI vaikriyakaraNAdiprayojanA yasmAt tattathA manujagaNAnAM ca vandanIyaM stutyaH dhanyaH ca // 51 // P satyabhASI artha iti, amaragaNAnAM vyantarajyotiSkAnAM ca acanIyaM puSpAdibhiH sarvatrAsannavyantaraiH pratipAditamahimA satyabhASiNA miti gamyo'rthaH, asuragaNAnAM bhavanapatyAdInAM pUjanIyaM pUjyaM gandhamAlyAdibhiH, anekapAkhaNDibhiH parigRhitaM te'pi satyabhASiNAM || caraNazaraNaM kurvanti, nAnAvidhavratibhiraGgIkRtaM, yat tat satyaM loke sArabhUtaM pradhAnatvena khyAtaM, gambhIrataraM-alabdhamadhyaM mahAsamudrAtaakSobhyatvAt , sthirataraM meruparvatAt acalitatvena, saumyataraM candramaNDalAt atizayena santApopazamahetutvAt , diptataraM sUryamaNDalAt yathAvadvastuprakAzanena, vimalataraM zaranabhastalAt atinirdoSatvAt , surabhitaraM gandhamAdanAd-gajadantakagirivizeSAt tatra candanavRkSAH bahavassantIti sugandhatarasahRdayAnAmatIva hRdayAvarjakatvAt , ye'pi ca loke aparizeSA-niHzeSA mAtrA:-zubhazubhatamA bhAvA hariNegameSi| AhUto'pAyAH mantrAdayo yogA-vazIkaraNAdiprayojanA dravyasaMyogAH, japAzca-mantravidyAjapanAni, vidyAzca-prajJaptyAdyA, jRmbhakAzca-12 // 51 // tiryaglokavAsino devavizeSAH dazadhA, astrAdIni-bANAdIni kSepyAyudhAni, zastrANi-khaDgAdInyakSepyAyudhAni, zikSA-kalAgrahaNAdIni zAstrANi, AgamaH-siddhAntaH arthAt anyAnyapi sarvANi tAni satye pratiSThitAni, asatyavAdinAM na ke'pi matrA khasAdhyasAdhakIbhAvaM KOREATRA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PISAB paiDiyAI, sacaMpiya saMjamassa uvarohakArakaM kiMci na vattavvaM, hiMsAsAvajasaMpauttaM, bheyavikahakArakaM, aNatthavAyakalahakArakaM, aNanaM, avavAyavivAyasapauttaM, velaMba, ojadhejabahulaM, nillajnaM, loyagarahaNijnaM, duddiDha, dussuyaM, amuNiyaM / appaNo thavaNA paresu niMdA-na taMsi mehAvI, Na taMsi dhanno, na tasi piyadhammo, na taMsi kulINo, na taMsi dANapatI, na taMsi sUro, na taMsi paDirUvo, na taMsi laTTho, na paMDio, na bahussuo, navi ya taMsi | 4 tavassI, Na yAvi | bhavantIti bhAvaH / tathA tAdRzaM satyamapi yat saMyamasyoparodhakArakaM saMyamabAdhakaM tat kimapi na vaktavyaM kiMbhUtaM tadityAha hiMsayA-jIvavadhena-sAvadyena ca pApopetA''lApAdinA samprayuktaM sahitaM yat tattathA / medazcAritrabhedaH vikahA-visaMvAdikA rUyAdikA kathA tat kArakaM yat tat tathA, anarthavAdo-niHprayojano jalpaH kalahazca-kalistatkArakaM yat tattathA, anArya-anAryaprayuktaM 5 anyAyayogyaM taM, apavAdaH-paradUSaNAbhyAkhyAnaM vivAdo-vipratipattistat samprayuktaM sahitaM tat tathA, velambikaM-pareSAM viDambanAkAri hai ojo-balaM dhairya ca-dhRSTatA tAbhyAM bahulaM, ataeva nirlajja-apetalajaM, loke-sAdhuloke garhaNIyaM nincha, durdaSTaM-samyagatayA nekSitaM, duHzrutaM-samyagAkarNItaM, asamyaktayA muNitaM-jJAtaM, AtmanaH-svasya stutiH zlAghA pareSAmanyeSAM nindA-avarNavAdaH tadevA''ha nataMsi tti tvaM na bhavasi medhAvI-prAjJaH apUrvazrutadRSTagrahaNazaktiyukto medhAvItyucyate, na tvaM dhanyo'si dhanyavAnasi, na tvaM | priyadharmA'si, tathA na tvaM kulInaH kulajAtaH, na tvaM bhavasi dAnapatirdAnadAtA ityarthaH, na bhavasi tvaM zUra:-parAkramavAn, na tvamasi pratirUpaH yasmin dRSTe rUpavAn smaryate, na tvamasi laSTaH-saubhAgyavAn , na tvamasi paNDito-buddhimAn , na tvamasi suzrutaH zrutamA 4%ACANA-GAAAA AKAROGRAP Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PB- jJAna vi0 praznacyA vRtti G dvitIya saMvaradvAre satyasya mahimA svarUpaM ca % // 52 // AUR-10-* paralogaNicchiyamatI'si, savvakAlaM jAtikularUvavAhirogeNa vAvi jaM hovi vajaNijjaM duhao uvayAramatikataM | evaMvihaM saccapi na vattavvaM / aha kerisakaM puNAi sacaM tu bhAsiyavvaM?, jaM taM dabvehiM pajjavehi ya guNehiM kammehiM bahuvivehiM sippehiM Agamehi ya nAmakkhAyanivAuvasaggataddhiyasamAsasaMdhipadaheujogiyauNAdikiriyAvihAtrAdhItabahuzAstraH, nA'pi tvaM tapasvI-kSapakaH, na cA'pi paralokaviSaye nizcitA-niHsaMzayA matiryasyA'sau na ca tvaM bhvsi| sarvakAlaM AjanmAvadhi kiMbahunA uktena varjanIyaviSayavacanaM kathyate, jAtikularUpavyAdhirogeNa cA'pIti yadbhavati pIDAkAritavacanaM tat satyamapi varjanIyamityarthaH, iha jAnyAdInAM samAhAradvandaH, tatra jAtirmAtRpakSaH kulaM-pitRpakSaH rUpaM subhagatA vyAdhiH-kuSTAdirogaH, zIghraghAtI jvarAdiH vA-vikalpe api-punararthe duhaotti drohavAn tvaM athavA duhato-dvidhA dravyato bhAvatazca upacAraM pUjAmatikrAntaH | evaMvidhastvaM evaM sadbhUtArthamapi na vaktavyaM / ___ atha kIdRzaM? punarvAcyaM puNNAitti iha pUrvavAkyArthApekSayottaravAkyArthasya vizeSadyotanArtha satyamapi bhASitavyaM / yat tat tadrvyaH trikAlavartibhiH pudgalAdibhiH, vastuparthavaizca navInapurANAdibhiH, kramavattibhizca guNairvarNAdibhiH, sahabhAvibhiH karmabhiH kRSyAdivyApAraiH utkSepaNAvakSepaNAdibhirvA, bahuprakAraiH zilpaiH citrakarmAdivijJAnazca AgamAH siddhAMtArthAstaiH yuktaM / punaH kIdRzaM satyaM nAma dvidhA vyutpanna-avyutpannabhedAt tatra vyutpanna devadattAdi avyutpanna Dittha DavitthAdi, AkhyAtapadaM-kriyApadaM Atmani parasmai ubhayapadIrUpaM | trikAlAtmakaM taM yathA-akarot kariSyati karotItyAdirUpaM tad tadarthadyotanAya teSu teSu sthAneSu yojanIyaM, nipatanti tathA tathArthadyota| nArtheSu te nipAtAH ca vAha khalu ityAdirUpAH, tathA upasRjyante-dhAtusamIpe ityupasargAH artho balAtkAreNa dhAtunA yaiH kRtvA prApyate *--- A5 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni % % gadhAtusaravibhattivannajuttaM yathA-pra-parA-sam-api-anu ityAdirUpAH, yathA tasmAt hitaM taddhitaM ityAdi arthAbhidhAyakA ye pratyayAste taddhitAH tadaMta padaM taddhitapadaM yathA-aN ikaN ityAdipratyayAH yathA gorapatyaM gavyaH, nAmerapatya nAmeya ityAdikaM, tathA samasanaM samAsaH anekeSAM padAnAmekIkaraNarUpaM vA tathA anekAsa vibhaktInAmekavibhaktIkaraNaM tatpuruSa-dvandU-bahuvihi-dvigu-karmadhArayasamAsAsteSAM padaM samAsa padaM yathA rAjapuruSa ityAdirUpaM, sandhiranyo'nyasaMyojanA tatpadaM sandhipadaM yathA dadhIdaM bhavatyatretyAdirUpaM, tathA padaM vibhaktyanta & subantaM tiGgantaM ca yathA ghaTaH / hetuH-sAdhyA'vinAbhUtatvalakSaNo yathA nityaH zabdaH kRtakatvAt , parvato'yaM vahnimAn dhUmAdityAdi | | hetupada, yaugika yadA teSAmeva dvayAdisaMyogena ekanAmakaraNaM yathA padmanAbhaH nIlakantaH ityAdirUpaM yaugika padaM tathA upakaroti senayA abhiyAMti abhiSeNayati ityAdirUpaM vA yaugika, uNAdikaM yathA ukaN pratyayAntaM mikSuH maikSyamiti tathA ata-sAtatyagamane atati | sAtatyena nairantaryeNa gacchati tAn tAn bhAvAn paryAyAniti AtmA atra manidra pratyaya uNAdikaH Azu khAdu ityAdi uNapratyayAntaM / tathA kriyAvidhAnaM sA ca kriyAvidhiH kAntapratyayAntavidhiriti yathA pacati iti pAkaH evaM pAThakaH kumbhaM karotIti kumbhakAraH ityAdi siddhakriyAvidhipadaM athA dhAtavo-bhvAdayaH bhU-sattAyAM as-bhuvi huka-karaNe ityaadiruupaaH| svarA-akArAdayaH SaDjAdayo vA kvacidrasA iti pAThaH tatra rasAH zRGgArAdayo nava yathAzRGgAra1 hAsya2 karuNA3 rodra4 bIra5 bhayAnakA 6 bIbhatsA7 bhuta8 zAMtAzva9 nava nATaye rasAH smRtaaH||1|| vibhaktayaH-prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paJcamI SaSThI saptamI sambodhanI cetyAdirUpAH, saptavarNAH kAdayaH vyaJjanAni, svarAH % % * % %A5% Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti vacana // 53 // RAMAIIACA345 ORMA tikallaM dasavihaMpi saccaM jaha bhaNiyaM taha ya kammuNA hoi duvAlasavihA hoi, bhAsA, vayaNaMpiya hoi solasavihaM, dvitIya isva1 dIrghara plutA3 khyA mAtroccAraNakAlavizeSarUpA ebhiH yuktaM ekasmin zabde nAmni vA yatra tat satyavAktvena prarUpitamiti / | saMvaradvAre atha tadetat satyaM bhedata Aha traikAlyaM trikAlaviSayaM dazavidhamapi satyaM bhavatIti yogaH, tatra dazavidhaM satyaM bhASA- SoDazavidhabhedeSu pUrvamuktaM jaNavaya-saMmaya-ThavaNe ti gAthAyAM yathA bhaNitaM yena prakAreNa dazavidhaM satyaM sadbhatArthatayA bhavati tathA tenaiva | prakAreNa karmaNA vA akSaralekhanAdikriyA sadbhUtArthakriyA'pi satyarUpaiva kAryA etAvatA na kevalaM dazavidhaM satyaM vAcyaM kintu istaka svarUpam rmAdikriyA lekhanAdikriyA'pi avyabhicAritayaiva kartavyA paravyasanasyA'kuTilAdhyavasAyasya ca tulyatvAditi / tathA dvAdazavidhA ca bhavati bhASA yathA-prAkRta-saMskRta-mAgadha-pizAca-saurasena-apabhraMzAkhyAH tatra apabhraMzasya dezavizeSeNa bhUribhedAH iyameva SaDvidhA bhASA gadya-padyabhedena dvAdazadhA bhvtiiti| yathA vacanamapi SoDazavidhaM bhavatIti tadA''havayaNatiyaM liMgatiyaM kAlatiyaM taha parokkha paccakkha 11 avaNIyAi caukaM 15 ajjhatthaM ceva solasamaM // 1 // vyAkhyA-tatra vacanatrayaM ekavacana-dvivacana bahuvacanarUpaM yathA ghaTaH ghaTau ghaTAH vRkSaH vRkSau vRkSAH devaH devI devAH ityAdi || A |rUpatrayaM / liGgatrayaM strIpuMnapuMsakarUpaM, kumArI vRkSaH kuNDaM, kAlatrikaM atItAnAgatavartamAnarUpaM yathA abhUta-bhaviSyati bhavati akarota kariSyati karoti / tathA pratyakSaM karoti asau idaM kArya paThanAdikaM, parokSaM yathA kRtamanena kArya zastane dine, upanItavacanaM yathAguNaudhopanayanarUpaM yathA rUpavAnayaM manISI ityAdirUpaM, 1 apanItavacanaM yathA-guNApamayanarUpaM yathA-duHzIlo'yaM durbhASaNo'yaM 2 upa // 53 nIta-apanItavacanaM yatra ekAdiguNaM vartayitvA pazcAdapanItaguNavAkyaM ucyate yathA-rUpavAn-ayaM kintu duHzIlaH 3 viparyayeNA'pi * Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %% evaM arahaMtamaNunnAyaM samiksviyaM saMjaeNa kAlaMmi ya vattavvaM (sU0 24) imaM ca aliyaM pisuNa- pharusa - kaDuya-cavalavayaNaparirakkhaNaTTayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM, attahiyaM, | peccAbhAvika, Agamesibhadda, suddhaM, neyAjyaM, akkuDilaM, aNuttaraM, savvadukkhapAvANaM viosamaNaM, tassa imA paMca apanIta - upanItavacanaM bhavati duHzIlaH paraM rUpavAnityapi bhavati 4 adhyAtma vacanaM yathA - abhipretamarthaM gopayitukAmasya sahasA tasyaiva bhaNanaM yathA duHkhito'hamiti athavA AtmAnaM adhikRtya adhyAtmabhAvanayA yat yojanaM tadapyAdhyAtmamucyate ityAdibhASAtmakaM satyAdi svarUpAvadhAraNaprakAreNa yat bhavati tadanujJAtaM sAdhUnAM bhASAtvenopAdanIyamityarthasamarthanA sarvatra kAryA / nanu jinAnujJAtamaparyAlocitaM saMyatenA'kAle na vaktavyamiti hRdayaM / yadA''ha vRttikAra: buddhi niuNaM bhAsejjA ubhayaloya parisuddhaM / saparobhayANa jaM khalu na savvahA pIDajaNagaM tu // 1 // etadarthameva jinazAsanamiti / evamitthaMbhUtaM yadvacanaM tadarhatA bhagavatA anujJAtaM samIkSitabuddhyA paryAlocitaM saMyatena - saMyama - vatA kAle- avasare vaktavyaM / idaM ca pratyakSaM pravacanamiti yogaH, alIkamasadbhUtArthaM pizunaM sUcakaM parokSasya parasya ca dUSaNodbhASakaM ataeva pharupaM - anAzrayaM bhASAkaTukamaniSTArtha, capalaM - utsukatayA asamIkSitaM yadvacanaM vAkyaM tasya parirakSaNArtha rakSAyai zAsanamidaM pravacanamityarthaH bhagavatAzrImahAvIreNa, suSThu zobhanatayA kathitaM, AtmahitaM jIvasya hitahetukaM pretya-paralokabhAvanayA yuktaM, ataeva AgamiSyadbhadraM - bhAvi - 1 buddhayA vicArya bhASetobhayalokaparizuddhaM / svaparobhayeSAM yat khalu na sarvathA pIDAjanakaM tu // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti 114811 bhAvaNAo / vitiyassa vayassa aliyavayaNassa veramaNaparirakkhaNaTTayAe paDhamaM soUNa saMbarahaM paramahaM suddhaM jA NiuNa na vegiyaM, na turiyaM, na cavalaM, na kaDuyaM, na pharusaM, na sAhasa, na ya parassa pIlAkaraM sAvana, sabai cahiyaM ca miyaM ca gAhagaM ca suddhaM saMgayamakAhalaM ca samikkhitaM saMjateNa kAlaMmi ya vattavvaM / evaM aNuvItisamitijogeNa bhAvio bhavati aMtarappA saMjaya karacaraNanayaNavayaNo sUro saccajjavasaMpunno / kalyANakAri, zuddhaM nirdoSaM, nyAyopapannaM naiyAyikaM, akuTilaM- RjutvAt nAsti asmAduttaraM pradhAnaM anyat kimapi, ataeva sarvaduHkhapApAnAM zubhAzubhakarmaNAM vizeSeNa upazamanakArakaM, tasya dvitIyavratasya imA agre vakSyamANAH paJcabhAvanAH cintanIyAH / dvitIyavratasya - ahiMsApekSayA, alIkavacanasya veramaNaM - viratiH tasyAH pari-sAmastyena rakSaNArtha prathamabhAvanAM anucintya samitiyogalakSaNasAdhuH AkarNya sadgurusamIpe saMvaradvaMti-saMvarasya prastAvAt mRSAvAdaviramaNasya prayojanalakSaNaM tadeva arthaH prayojanaM yasya tathA taM paramArtha heyopAdeyavacanaiH suSThu samyagtayA etad jJAtvA na-naiva niSedhe vegavat - vikalpavat saMzayApannaM na tvaritaM zIghratvenAvimRzya, na cApalyaM capalasvabhAvavat, na kaTukaM arthAt pariNAme virasaM, na paruSaM kaThinaM varNataH, na sAhasaM sAhasapradhAnaM atarkitaM, na ca | parasya jantoH pIDAkaraM mAnasikaduHkhotpAda kaM, sAvadyaM - sapApaM prANApahAritvAt satye naiva vaktavyaM ? kIdRzaM punarvaktavyaM tadA''ha-satyaMsadbhUtArthaM hitaM Ayatau hitaM pathyaM toSotpAdanataH, mitaM parimitAkSaraM, grAhakaM pratipAdyArthasya pratItijanakaM, zuddha-pUrvoktadoSarahitaM, saMgataM - upAdhirahitaM, akAhalaM amanmanAkSaraM, samIkSitaM pUrvaM buddhyA paryAlocitaM, etAdRzaM saMyamavatA-sAdhunA kAle-avasare vaktavyaM nADanyathA / evamamunA prakAreNa anucintya paryAlocya bhASaNarUpayA samityA samyagyogayukto bhavati antarAtmA - jIvaH samyagyatanA dvitIya saMvaradvAre satyavrata bhAvanAH // 54 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitiyaM koho Na seviyavyo, kuddho caMDiviNo maNUso aliyaM bhaNeja, pisuNaM bhaNenja, pharusaM bhaNeja, aliyaM pisuNaM pharusaM bhaNeja, kalahaM karejA, veraM karejA, vikahaM karejA, kalahaM ve vikahaM karejA, saccaM haNeja, sIlaM haNena, viNayaM haNejja, saccaM sIlaM viNayaM haNejja, veso haveja, vatthu bhaveja, gammo bhaveja, veso vatthu gammo bhaveja, eyaM annaM ca evamAdiyaM bhaNeja kohaggisaMpalitto tamhA koho na seviyvyo| evaM khaMtIi bhAvio bhavati aMtarappA saMjayakaracaraNanacaNavayaNo sUro saccajavasaMpanno, yuktaH karacaraNa-nayana-vadanaH samAhitendriyaH san zUraH-parAkramI satyArjavasaMpanno bhavati eSA prathamA bhAvanA 1 | dvitIyabhAvanAyAM krodhanigrahaNaM tadevA''ha-krodho na sevitavyaH kasmAddhetostadA''ha-kruddhaH-kupitaH cANDikyaM-raudrarUpatvaM saJjAtaM asyeti cAMDikyito manuSyo-naraH alIkaM bhaNati-mithyA bhASate, pizunaM-marma bhASate, paruSaM karkaza bhASate, alIkaM pizunaM paruSaM traya|mapi bhASate, kalahavAk kalahaM karoti, vairaM karoti, vikathAM-parAsamaMjasamASaNaM karoti, vikathAM kriyamANaH kalahaM vairaM vikathAM trayamapi kuryAt , satyaM-sadbhatArtha hanyAta-nAzayet , zIlaM-sadAcAraM nAzayet , vinayaM-mAnAbhAvaM nAzayet , satyaM zIlaM vinayaM trikamapi hanyAt-nAzayet , veSo-dveSyo'priyo bhavet , vastu-gRhaM doSANAmiti zeSaH doSavezma bhavet , gamyaM paribhavasthAnaM bhavet , vezyo vastugamyaM trayamapi bhavet , etat anyat vaktavyAtiriktaM evamAdikamevajAtIyaM bhaNati, krodhAgnipradIptaH san samyak prajvalito bhavati, | tasmAta krodho na sevitavyaH / evaM prakAreNa kSAntyA-upazamena prakarSeNa bhAvito bhavati, antarAtmA-jIvaH samyak yatanAyuktaH karacaraNanayanavadanaH samAhitendriyaH san zUro-parAkramI satyArjavasaMpano bhavati iti dvitIyabhAvanA 2 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 55 // tatiyaM lobho na seviyanvo luddho lolo bhaNejja aliyaM, khettassa va vatthussa va kateNa 1 luddho lolo bhaNeja aliyaM, kittIe lobhassa va karaNa 2 luddho lolo bhaNejja aliyaM, riddhIya va sokkhassa va karaNa 3 luddho lolo bhaNeja aliyaM, bhattassa va pANassa va karaNa 4 luddho lolo bhaNejja aliyaM, [pIDhassa va phalagassa va karaNa 5 ludvo lolo bhaNejja aliyaM,] sejjAe va saMthArakassa va karaNa 6 luddho lolo bhaNeja aliyaM, vatthassa va pattassa va kaeNa 7 kruddho lolo bhaNeja aliyaM, kaMbalassa va pAyapuMchaNassa va kaeNa 8 luddho lolo bhaNeja aliyaM, sIsassa va atha tRtIyAyAM bhAvanAyAM lobho na sevitavyaH kasmAdityAha lubdho - lobhavAn, lolo-vrate capalaH bhaNet- bhASayet alIkaM - kUTavacanaM kSetrasya grAmanagarAdeH setu-ketUbhayAtmakasya vA vAstugRhaM khAta- ucchrita-ubhayAtmakaM bhUmirvA tasya kRte tadartha lubdho-lobhavAn lolo bhaNeja iti pUrvavadarthaH, kIrttiH khyAtiH tadarthakRte tathA | lobhasya parivArAdInAM puSTikRte auSadhAdiprAptihetoH lubdho lobhavAn lolo- vrate capalaH bhaNet - bhASayet alIkaM - kUTavacanaM 2 | RddhiH - saMpat tasyAH kRte sukhahetoH zItalachAyAdisukhahetoH kRte lubdho lolo bhASayet alIkaM 3 | tathA bhaktasya- azanasya pAnasya ca kRte lubdho-lolo bhASayet alIkaM 4 / [ pIThasya kRte phalakasya kRte vA lubdho lolo bhASayet alIkaM / 5 / ] sijA - vasatiH tadarthaM evaM saMstArakasya kRte yatra prasAritapAdaiH supyate sA zayyA tasyAH kRte arddhatRtIyastapramANaH saMstArakaH tasya kRte [lubdho lolo ] alIkaM bhASayet 6 / vastraM - colapaTTAdi, pAtraM - azanAdigrahaNabhAjanaM tayoH kRte lubdho-lolo bhApayet alIkaM 7 / kambalaM - urNAmayaM vastraM pAdaproJchanaM kambalakhaNDaH rajoharaNAdirvA tasya kRte lubdho-lolo bhASayet alIkaM 8 | ziSyasya sAdhoH ziSyiNI - sAdhvI 1 etatpaGktistaTTIkA ca atra nAsti kintu abhayadevasUrikRta vRttau dvayamapi vidyate / dvitIya saMvaradvAre satyavrata bhAvanAH 119411 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SiltMRDAS4641.9 sissINIe va kaeNa 9 luddho lolo bhaNeja aliyaM, annesuya evamAdisu bahusu kAraNasatesu luddho lolo bhaNeja aliyN| tamhA lobho na seviyavvo, evaM muttIya bhAvio bhavati aMtarappA saMjayakaracaraNanayaNavayaNo sUro sccjvsNpnno| cautthaM na bhAiyavvaM bhItaM khu bhayA aiMti lahuyaM bhIto abitijao maNaso bhIto bhUtehiM dhippar3a bhIto annaMpihu bhesejjA, bhIto tavasajamaMpihu muejA, bhIto ya bharaM na nittharejA, sappurisaniseviyaM ca maggaM / bhIto na samattho aNucaritraM, tamhA na bhAtiyavvaM, bhayassa vA vAhissa vA rogassa vA jarAe vA maccussa vA tasyAH kRte lubdhaH lolupaH bhASayet alIkaM 9 / anyeSu-ityAdiprakAreSu bahuSu kAraNazateSvapi vyaktameva lubdho lolo bhaNati alIkaM tasmAddhetolobho na sevanIyaH, evamamunA prakAreNa muktinirlobhatA tayA bhAvito bhavati antarAtmA-jIvaH samyaktayA vazIkRtaH | susamAhitakaracaraNanayanavadanaH zUraH satyArjavasaMpannaH / eSA tRtIyA bhAvanA 3 atha caturthI bhAvanA-na bhetavyaM aMtarabhAva nidheyaM, khukyiAlaMkAre bhItaH pumAn aiti eti Agacchati kiM laghukaM sattvasAravarjitatvena tucchaM-AtmAnaM vedate laghukaM zighra tathA bhIto advitIyaH sahAyo na bhavati kasyA'pi manuSyo-naraH, bhIto-bhUtaiH pretairvA gRhyate adhIzrIyate -AzrIyate / tathA bhItaH anyamapi bhASayet , bhItaH tapaHpradhAnaH saMyamaH tapaHsaMyamamapi hura-laMkAre mucyet-tyajet / alIkamapi ayAditi rahasyaM ahiMsAdirUpatvAt seyamasyoktatvAt , bhItaH pumAn mahatkAryAdi na nistareta-nirvAhayet , satpuruSairdhIpuruSainiSevitaM-sevitaM mArga samyak-jJAnakriyAdikaM anucaritaM-AsevitaM na samartho bhavati / yata evaM tasmAdetoH na bhetavyaM bhayaheto hyAt duSTatiryagmanuSyadevAdeH tathA AtmodbhavAdapi na bhetavyaM, tAnevA''ha-vyAdheH-kruSTAdeH krameNa prANApahAriNaH rogAta kA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRti // 56 // assa vA evamAdayassa evaM ghejjeNa bhAvio bhavati aMtarappA saMjayakaracaraNanayaNavayaNo sUro saccajjavasaMpanno / |paMcamarka hAsaM na seviyavvaM aliyAI asaMtakAI jaMpaMti hAsaittA paraparibhavakAraNaM ca hAsaM, parapariSAyappiyaM ca hAsaM, para pIlAkAragaM ca hAsaM, bhedavimuttikArakaM ca hAsaM, annonnajaNiyaM ca hoja hAsaM, annonnagamaNaM ca hola mammaM | anonnagamaNaM ca hoja kammaM kaMdappAbhiyogagamaNaM ca hoja hAsaM, AsuriyaM kivvisattaNaM ca jaNeja hAsaM, tamhA zIghrataraM prANApahArakAt jvarAdeH jarA-vayohAnirUpA tasyAH mRtyormaraNAdvA, anyasmAdvA tAdRzAt iSTaviyogAdeH ityevamAdikAt bhayotpAdakAt na bhetavyaM, evamanayA bhAvanayA dhairyeNa satvena bhAvito bhavati, antarAtmA - jIvaH saMyataH sAdhuH vazIkRtakaracaraNa| nayanavadanaH zUraH prarAkramavAna saMyamasAdhane satyArjavasaMpanna yuktaH 4 iti caturthI bhAvanA atha paJcamIbhAvanA tasyAM paJcamIbhAvanAyAM kiM vastu ityAha-yaduta hAsyaM na sevitavyaM parihAso na vidheyaH yataH alIkAni sadbhUtArthanihnavarUpANi asaMnti asadbhUtArthAni vacanAni azobhanAni vA anupazamapradhAnAni jalpanti bruvate, hAsaittetti hAsavantaH parihAsa kAriNaH - paraparibhavakAraNaM ca hAsyaM apamAnatAheturityarthaH, paraparivAdAnyadUSaNAbhidhAyakaM priyaM iSTaM yasmin hAsye bhavati, pareSAM pIDArakaM hAsyaM bhavati, bhedazcAritrabhedaH vimuktirvigataniHspRhatvaM athavA vimUrttirvikRtanayanavadanAditvena vikRtazarIrAkRtiH tadbhedakArakaM hAsyaM sItA upahAsyena saMgrAmo jAta iti saMpradAyaH / anyo'nyaM parasparaM janitaM kRtaM hAsyaM bhavet, anyo'nyaM gamanamadhigamakaM | marmAdisthAnakaprApakaM hAsyaM bhavati, tathA parasparaM gamanaM duzceSTitAdikarmapracchannapAradAryAdi marmodghATanaM hAsyaM bhavet, kAMdapikA | hAsyakAriNo devavizeSAH bhAMDavizeSA vA AbhiyogAzca abhiogA nirdezakAriNaH devA vA teSu gamanahetutvAt tatprApaNagatihetu hAsyaM dvitIya saMvaradvAre satyavrata bhAvanAH // 56 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAsaM na seviyavvaM bhavet, AsuriyatvaM kilviSatvaM ca hAsyaM bhavet tadgatiprAptihetu hAsyaM tasmAt hAsyaM na sevitavyaM bhavati, prAya yathA hAsyarati H hAsyapriyaH sAdhucAritralezaprabhAvAt deveSu utpadyamAnaH kAMdarpikeSu abhiogeSu ca utpadyate na maharddhiSu iti hAsyaH anarthAyeti uktaM yaduktaM jo saMjao vi eyAsu appasatthAsu vaha karhi ci so tavvisu gacchai suresu bhaio caraNa vihINo // 1 // kaMdarpAbhibhAvanAnAM azubhaM pazcakaM ca prasaGgAt gAthAmedenA''ha 'kaMdappadeva? kibbisa2 abhiogAra Asuriya4 saMmohA5 esA hu appasatthA paMcavihA bhAvaNA tattha // 1 // vyAkhyA -- kaMdarpaH kAmastatpradhAnA narmAdinirantarayA viTaprAyA devavizeSAsteSAmiyaM kAMdapa sa cAsau bhAvanA ca kAMdApikI bhAvanA 1 evaM devAnAM madhye kilbiSAH pApAH ataevAspRzyAdidharmakA devAzca te kilviSAsteSAmiyaM kilbiSIkI sa cA'sau bhAvanA ca kilbiSI bhAvanA 2 A - samantAt Abhimukhyena yujyante -- dAsyakarmaNi vyApAryante ityAbhiyogyAH - kiGkarasthAnIyadevavizeSAsteSAmiyamAbhiyogikI sa cA'sau bhAvanA ca AbhiyogikI bhAvanA 3 asurA- bhavanapativizeSadevAsteSAmiyaM AsurI sa cA'sau bhAvanA ca AsurI bhAvanA 4 saMmutIti saMmohA mUDhAtmano devavizeSAsteSAmiyaM saMmohI eSA hu-nizcitaM pazcavidhA'pi bhAvanA aprazastA - saMkliSTAbhAvanAstattatsvabhAvAbhyAsarUpA bhaNitetyarthaH, AsAM ca madhye saMyato'pi san yo yasyAM bhAvanAyAM varttate kathacidbhAvamadyAt sAta 1 pravacanasAroddhAra pRSTha 180 1 gata gAthA 641 vRttau etatpadyamupalabhyate / 2 pravacanasAroddhAra pRSTha 179 gata 641 gAthA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 57 // dvidheSveva - kaMdarpAdiprakAreSu deveSu gacchati cAritralezaprabhAvAt yeH punaH sarvathA cAritrahInaH sa bhAjyo vikalpanIyaH kadAcittaduci teSu sureSvevotpadyate kadAcicca nArakatiryakSu mAnuSeSviti etAzca pazcA'pi bhAvanAH pratyekaM pazvavidhAH satyaH paJcaviMzatyo bhavanti tAsAM medAnA''ha - prathamapazcavidhAM kAndapabhAvanAmAha kaMdappe1kukkura dussIlatteya3 hAsakaraNe ya4 paravimhiyajaNaNevia kaMdappo'NegahA taha ya // 1 // vyAkhyA - kandarpe 1 kaukucye 2 duHzIlatve 3 hAsyakaraNe 4 paravismayajanane'pi ca viSaye bhavanti paJca prakArAH paramekaikA anekadhAstatra uccaiH khareNa hasanaM tathA parasparaparihAsaH tathA gurvAdinA saha niSThuravAkyaM hAsyAdinA svecchAlApaH tathA kAmakathAkathanaM | evaM ca kuru iti vidhAnadvAreNa kAmopadezastathA kAmaprazaMsA kaMdarpazabdenocyate, kukuco-bhAMDaceSTA tadbhAvaH kaukucyaM tat dvedhA - kAyakaukucyaM vAkkaukucyaM tatra kAyakaukucyaM yat svayameva hasan nayanAdibhirdehAvayavairdAsyakArakaistathA ceSTAM karoti, vAkkaukucyaM yathAparihAsapradhAnaistaistairvacana jAtairvividhajIvavirutairmukhAtodyavAditayA ca paraM hAsyatIti 2 tathA duSTaM zIlaM svabhAvo yasya sa tadbhAvaH duHzIlatvaM tatra yatsaMbhramAvezavazAt aparyAlocya drutaM drutaM bhASate yacca zaratkAle kandarpoddhurapradhAnA'nastitabalIvarda iva drutaM drutaM gacchati yacca sarvatrA'samIkSitakArya drutaM drutaM karoti yacca khabhAvasthito'pi tIvrodrekavazAddarpeNa sphuTaM nIcavallavati tad duHzIlatvaM 3 tathA bhAMDa iva pareSAM chidrANi - virupaveSabhASaNaviSayANi nirantaramanveSayan vicitraistAdRzaireva veSavacanairyad dRSTRNAmatmanazca hAsaM janayati 1 etadartho 'jo saMjao' padyasya // 2 pravacanasAroddhAra pRSTha 179 gata 642 gAthA / 3 'hRtaM' sthAne 'drutaM' pra. sAroddhArAt sphuTIkRtaM Sex dvitIya saMvaradvAre azubha pazca viMzati bhAvanA svarUpam // 57 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASSCOORDINASIA tat hAsyakaraNaM 4 tathA pareSAM vismayajanakaiH tathA indrajAlaprabhRtibhiH prahelikAkuheTikAdibhizca tathAvidhagrAmyalokaprasiddhairyatsvayamavi smayamAno bAlizaprAyajanasya manovibhramamutpAdayati tatparavismayajananaM 5 atha devakilbiSIbhAvanAmAhasuyanANaM kevalINa2 dhammAyariyANa3 saMgha4sAhUNaM 5 / mAI avaNNavAI kibbisiyaM bhAvaNaM kuNai // 1 // zrutajJAnasya dvAdazAMgarUpasya 1 kevalajJAnavatAM 2 dharmAcAryANAM-dharmopadeStRNAM 3 saMghasya-sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAsamudAyasya4 sAdhUnAM-yatInAM 5 avarNo-azlAghA asad doSodghATanaM vadatIti avarNavAdI mAyI ca svazaktinigRhAdinA mAyAvI devakilbipIbhAvanAM karoti iti vAkyArthaH / zrutajJAnasyA'varNavAdo yathA-pRthivyAdayaH kAyAH SaDjIvanikAyAH zastraparijJAdhyayanAdiSu bahuzo| yathA varNyante / tathA vratAni-prANAtipAtanivRtyAdIni pramAdA-madyAdayaH apramadAstadvipakSabhUtA bhUyaH bhUyaH kathyante, adhikaM adhika na kiJcidapi punaruktadoSaH / anyacca mokSArtha yatitavyamiti hetoH kiM sUtre sUryaprajJaptyAdinA jyoti zAstreNa ? tathA mokSArthamabhyudyatAnAM munInAM kiM yonyAdiprAbhRto'panivandhanena ? bhavahetutvAttasya kiM prayojanamityAdyavarNavAdaH, kevalinAmavarNavAdo yathA-kimeSAM jJAnadarzanopayogI krameNa bhavata uta yugapat ? tatra yadi krameNeti pakSo'GgIkriyate, tadA jJAnakAle na darzanaM darzanakAle na jJAnamiti parasparAvaraNatA prAptava kathaM niraavrnntaa| atha yugapaditi dvitIyapakSaH kakSIkriyate tadapyayuktaH dvayorapyekakAlatvAdekatApattiH prApnoti, tadA svakhAvaraNakSayAtko guNa 1 pravacanasAroddhAra pRSTha 179 gata gAthA 643 AAAAAAEASA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 vRtti ityavarNavAdaH 2 dharmAcAryANAM avarNavAdo yathA na zobhanaiteSAM jAti te lokavyavahArakuzalA na caite aucityaM vidanti ityAdi vividha dvitIya praznAvyAlA gurUn prati bhASate, na caiteSAM vinayavRttyA vartate teSAM ye prAtikUlyabhAjastaiH saha sAMgatyamiti,tathA ahitachidrANyanveSayan sarvasamakSaM saMvaradvAre gurUNAmevA'sato'pi doSAn vadati sarvadaiva ca teSAM pratikUlatAmAcaratIti 3 saMghasyAvarNavAdo yathA-bahavaH zvApazuzRgAlAdInAM saMghA- azubha pazca stako'yaM saMgho bhavatAmArAdhya iti vadati 4 sAdhUnAmavarNavAdo yathA-nA'mI sAdhavaH parasparaM sahante, ata eva dezAntaraM parasparasparddhayA viMzati | bhramanti anyathA tvekatraiva saMhatyA tiSTheyuH, tathA mAyAvitayA sarvadeva lokAvajanArtha mandagAminaH, mahato'pi ca prakRtyaiva niSThurAstadaiva // 58 // bhAvanA svarUpam ruSTAstadaiva ca tuSTAH, tathA gRhibhyastaistaiH cATuvacanairAtmAnaM rocayanti, sarvadA sarvavastusaMcayaparAzcetyavarNavAdaH 5 anyatra savvasAhUNati paThitvA mAyIti bhinneva paJcamI bhAvanA pratipAditA yathA gRhai AyasahAvaM chAyeI guNe parassa saMtevi / corovva sabvasaMkI gUDhAcAro havai mAyI // 1 // athAbhiyogIbhAvanAM paJcamedAmA''hakouya 1 bhUikamme 2 pasiNehiM 3 taha pasiNapasiNehiM 4 tahaya nimitteNaM ciya 5 paMcaviyappA bhave sAya ||1||dduu vyAkhyA-kautukena 1 bhUtikarmaNA 2 praznena 3 praznApraznana 4 nimittena 5 paJcavikalpA bhavet sA AbhiyogikIbhAvanA, tatra kautukaM bAlAdInAM rakSAdikaraNanimittaM svapanakarabhramaNa-abhimatraNa-thUthUkaraNa-dhUpana-vilepanAdi yatkriyate tat kautukaM 1 tathA vasatizarIrabhANDakazayyAdhAnyAdirakSaNArtha bhasmasUtrAdinA yatpariveSTanakaraNaM tabhUtikarma 2 tathA yatparasya pArzve lAbhAlAbhAdi pRcchayate // 5 // 1 pravacanasAroddhAra 181 pRSTha gata 643 gAthA vRttau etatpadyaM / 2 pravacanasAroddhAra pRSTha 179 gata gAthA 644 BHARA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HERAIBACADARAASHARAMERA svayaM vA aMguSThadarpaNatoyakhaDgatailAdiSu dRzyate sa praznaH 3 tathA svapne svayaM vidyayA kathitaM ghaTikAdyavatIrNadevatayA vA kathitaM sat yadanyasmai zubhAzubhajIvitamaraNAdi parikathayati sa praznApraznaH 4 tathA nimittaM atItAnAgatavartamAnavastuparijJAnahetu navizeSa: 55 etAni ca bhUtikarmAdIni gauravAdinimittaM kurvANaH sAdhurabhiyoganimittaM karma badhnAti, apavAdapadena tu gauravarahitaH samatizaya-6 jJAne yatinispRhavRttyA yadA karoti tadA'sau ArAdhaka eva uccagotraM ca badhnAti tIrthonnatikaraNAditi 3 / athAsurIbhAvanAmedAnA''ha saiviggahazIlataM 1 saMsattatavo 2 nimittakahaNaM ca 3 nikkiviyAviya avarA 4 paMcamagaM niraNukaMpattaM // 1 // . vyAkhyA-sadA vigrahazIlatvaM 1 saMsaktatapaH 2 nimittakathanaM ca3 niHkRpatApi aparA 4 paJcamakaM niranukampatvaM 5 sadA-sarvada kAlaM vigrahazIlatvaM pazcAdatanutApitAyA kSamaNAdAvapi prasatya prAptyA ca virodhAnubandhaH 1 tathA saMsaktasyAhAropadhizayyAdiSu sadA | pratibaddhabhAvasya AhArAdyarthameva tapo'nazanAditapazcaraNaM saMsaktatapaH 2 tathA trikAlikasya lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNaviSayasya nimittasya kathanamabhimAnAbhinivezAvyAkaraNaM tathA trividhanimittamapyakaikaM SaDvidhaM tadapi dvividhameveti 3 tathA sthAvarAdisatveSva-8 jIvapratipacyA gataghRNaH kAryAntaranyAsaktaH san gamanAsanAdi yaH karoti kRtvA ca nA'nutapyate kenaciduktaH san sa ni:kRpastadbhAvo niHkRpatAH 4 tathA yaH paraM kRpApAtraM kutazciddhetoH kampamAnamapi dRSTvA satkrUratayA kaThinabhAvaH san anukampAbhAg na bhavati sa niranukampastadbhAvo niranukampatvaM 5 / atha saMmohIbhAvanApazcamedAnA''ha umaggadesaNA 1 maggadUSaNaM 2 maggavipaDivittIya 3moho ya mohajaNaNaM 5 evaM sA havaha paMcavihA // 1 // 1 pravacanasArodAra pRSTha 179 gata gAthA 645 2 pravacanasAroddhAra pRSTha 179 gata gAthA 646 SABRAN-ABABASIC Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vi0 prazna0vyA vRtti jJAnAdInyapaDitamAnI khamana // 59 // sAmAgavAkya muhyati sa. evaM moNeNa bhAvio bhavai aMtarappA saMjayakaracaraNanayaNavayaNo sUro saccajavasaMpanno, evamiNaM saMvarassa dAraM nIra vyAkhyA-unmArgadezanA 1 mArgadUSaNaM2 mArgavipratipatti3 moho 4mohajananaM ca evaM saMmohI bhAvanA bhavati paJcavidhA, tathA saMvaradvAre pAramAthikAni jJAnAdInyaSayan eva tadviparItaM dharmamArga yadupadizati sA unmArgadezanA 1 tathA pAramArthikaM jJAnadarzanacAritralakSaNaM azubha pazca bhAvamArga tatpratipannAMzca sAdhUn paMDitamAnI svamanISikAnimittaiH jAtiSaNairyad kSayati tanmArgakSaNaM 2 tathA tameva jJAnAdimArga vizati bhAvanAla asaduSaNaiSayitvA jamAlivaddezataH unmArga yatpratipadyate sA mArgavipratipattiH 3 tathA niHkAmaM upahatamatiH san atigahaneSu / svarUpama jJAnAdivicAreSu yatmuhyati yacca paratIrthikasambandhinI nAnAvidhAM samRddhimAlokya muhyati sa saMmohaH kuzAstrANi bahu manyate ityarthaH 4 // tathA khabhAvena kapaTena vA darzanAcAreSu parasparaM mohamutpAdayati tanmohajananaM 5 etAzca paJcaviMzatirapi bhAvanA samyakcAritravighnavidhAyitvAdazubhA iti hetoH yatibhiH pariharttavyA yaduktaM eyAo viseseNaM pariharai caraNavigghabhUyAo eya nirohAu ciya sammaM caraNaM pi pAvaMti // 1 // prasaGgAt azubhabhAvanAvicAra uktaH vistarArthinA tu dazAzrutaskandhaniyuktivRttito'vaseyaH iti maGgalaM bhUyAt / evamuktarItyA hai hAsyaprayogeNa varjito maunena vacanasaMyamena bhAvito bhavati antarAtmA-jIvaH samyakyatanAyuktaH karacaraNanayanavadanaH samAdhivAn / 5 indriyaH 'zUraH-parAkramI' saMyamayoge styaarjvsmpnnH| evamityuktaprakAreNa idaM uktaM saMvaradvAraM / caritaM-sevitaM bhavati, suSThu-zobhanatayA 1 pravacanasAroddhAra pRSTha 183 gata padyasadRzaM patatpadyaM / 2 azubha paJcaviMzati bhAvanAsvarUpam pravacanasArAddhAra pRSTha 179-183 pRSThopalabdha gAthA 641-646 vivaraNato anyunAtirikta atropanyastaM pratibhAti, kintu pravacanasAroddhAragatAzubhabhAvanApratipAdanaparANi paJcaviMzatipadyAni atra na nyastAni RECRUA // 59 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECIATERACTIOGRASAI samma saMcariyaM hoi suppaNihiyaM imehiM paMcahivi kAraNehiM maNavayaNakAyaparirakkhiehiM niccaM AmaraNaMtaM ca esa jogoNeyabbo dhitimayA matimayA aNAsavo akaluso acchiddo aparissAvI asaMkiliTTho savvajiNamaNunnAo, evaM vitiya saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM aNupAliyaM ANAe ArAhiyaM bhavati, evaM nAyamuNiNA bhagavayA pannaviyaM parUviyaM pasiddhaM siddhavarasAsaNamiNa AghavitaM sudesiyaM pasatthaM vitiya saMvaradAraM samattaM tibemi // 2 // (sU025) praNihitaM-sthApita ebhiH paJcabhiH kAraNaiH manavacanakAyatriyogaiH parirakSitaiH nitya-sadA AmaraNAntaM-janmAvadhiparyantaM, prazAntayogaH Ta prasannatA prApto yogo jJAtavyaH, dhRtimatA matimatA zrImanmahAvIreNa uktaH anAzravaH, akaluSaH, achidraH, aparizrAvI, asaMkliSTaH, sarvajinairanujJAtaH evamamunA prakAreNa dvitIyaM saMvaradvAraM sparzitaM pAlitaM zodhita tIritaM kIrtitaM anupAlitaM AjJayA yathAvat ArAdhitaM 8 bhavati evamanayA rItyA jJAtamuninA bhagavatA prajJApitaM prarUpitaM prasiddhaM siddhavarapradhAnazAsanamidaM ApavitaM pUjitaM kathitaM zobhana rItyA darzitaM prazastaM dvitIyaM prANAtipAtaviramaNavratApekSayA alIkaviramaNavrataM samApti prAptam // 2 // iti saptamAdhyayanavivaraNaM samAptam // 2 // ityAdi padAni pUrvavakSyAkhyAtAnIti // iti praznavyAkaraNAGgasya dazamasya saptamAdhyayane kiJcit dvitIyasaMvaradvArArthaH khyAta iha mayakA 1 ||iti praznavyAkaraNe dvitIya saMvaradvAraM saMpUrNam // AOBABASAHEA5 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA // 6 // 55ASANGEEPEASALA // atha tRtIyaM saMvaradvArAtmakaM aSTamamadhyayanam // tRtIya | saMvaradvAre kI adattAdAnaatha sUtrakramasambandhaH anantarAdhyayane mRSAvAdaviramaNaM uktaM, taccAdattAdAnaviramaNavratAnAmeva adattAdAnaviramaNasunirvAhe bhavati / viramaNa ityadattAdAnaviramaNamabhidhAtavyaM bhavati, iti tadanena pratipAdyate ityevaM saMbaddhamadacAdAnasaMvarAdhyayanamArabhyate tasya cedamAdisUtram / svarUpam jaMbU ! dattamaNNuNNAyasaMvaro nAma hoti tatiyaM suvvatA! mahavvataM guNavvataM paradavvaharaNapaDiviraikaraNajuttaM aparimiyamaNaMtataNhANugaya-mahicchamaNavayaNakalusa-AyANasuniggahiyaM, susaMjamiya-maNahatthapAyanihuyaMda jambRrityAmantraNaM dattaM-vitIrNa anAdikaM anujJAtaM ca prAtihArikapIThaphalakAdi grAhyamiti zeSaH ityevarUpaH saMvaraH dattAdAnA|nujJAtaM saMvaraM ityevanAmakaM bhavati tRtIyasaMvaradvAramitiyogaH tat kIdRzamityAha he suvrata ! he jambUnAman ! mahAvratamidaM tathA punaH kIdRzaM guNAnAm-aihikAmuSmikopakArANAM kAraNabhRtaM vrataM-guNavataM kIdRzaM ||4| paradravyaharaNaM prati viratikaraNayuktaM-viramapakAraNaM, aparimitA aparimANA dravyaviSaye yA anantA-akSayA tRSNA vidyamAnadravyAvyayePichA tayA yadanugataM prAptaM tat aparimitA'nantatRSNAnugatamahecchaM yattat, mano-mAnasaM, vacanaM-vAk tAbhyAM yat kaluSaM paradhanaviSayatvena || pAparUpaM AdAnaM-grahaNaM tena tato vA niyamita-yatritaM yattathA, punaH kIdRzaM suSThu-samyagtayA saMyamita-saMvRtaM manastena manasA hetubhUtena | 3 // 6 // hastaupAdau nibhRtau-nizcalau paradhanAdAnakAryAduparatau yasmin tat anena vizeSaNena manovAkkAya nirodhaH paradhanaM prati, nirgranthaM-bAdhA SASEACCIA AOK Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASHREEROCEREMADRAKASAUR niggaMdhe, NeTTikaM, nirutaM, nirAsavaM, nibhayaM, vimuttaM, uttamanaravasabha-pavarabalavaga-suvihitajaNasaMmataM, paramasAhudhammacaraNaM, jattha ya gAmAgara-nagara-nigama-kheDa-kabbaDa-maDaMba-doNamuha-saMvAha-paTTaNAsamagayaM ca kiMci davvaM maNi-mutta-silappavAla-kaMsa dUsa-rayaya-varakaNaga-rayaNamAdi paDiyaM pamhuha vippaNaTuM na kappati kassati se kaheuM vA geNhiDaM vA ahiranasuvannikeNa samaleTTakaMcaNeNaM apariggahasaMvuDeNaM logaMmi vihariyavvaM, jaMpiya hojAhi davvajAtaM khalagataM bhyantaragranthirahitaM, niSTikaM-sarvadharmaprakarSaparyantavatti, niruktaM-sarva rupAdeyatayA niruktaM avyabhacAri, nirAzravaM karmAdAnarahitaM | nirbhayaM-rAjAdibhayarahitaM, vimuktaM lobhadoSAt, uttamanaravRSabhANAM pravarabalavatAM ca suvihitajanasya-sAdhulokasya saMmataM-abhimataM | yasya tattathA, paramasAdhUnAM-utkRSTamunivarANAM dharmacaraNaM-dharmAnuSThAnaM yattattathA / yatra-tRtIyasaMvaradvAre grAma-Agara-nagara-nigama-kheDaTra karbaTa-maDaMba-droNamukha-pattana-Azrama, ityAdayaH zabdAH pUrvavyAkhyAtAH tadgataM ca dattaM kiJcid anirdiSTasvarUpaM draSTavyam tadevAha maNi-mauktika-zilA-prabAla-phAMsya-rupya[ya]-rajata-varakanaka-ratnAdisarvadravyajAtaM patita-bhraSTaM vastrAJcalAdeH, vismRtaM-muktaM san , pranaSTasvAmikaM gaveSayadbhirapi na prAptaM na kalpate-na yujyate, kasyacit-asaMyatasya kathayituM-pratipAdayituM adattagrahaNapravartanaM tU mAbhUditi kRtvA gRhItuM-AdAtuM sAghoH nivRttatvAt tena sAdhunA dRSTe paradravye kayA bhAvanayA vartitavyaM tadAha / na vidyate hiraNyaM-suvarNa yasya tena same-tulye upekSaNIyatayA leSTu prastaraM kAJcanaM ca yasya sa tena, aparigRhatvAt susaMvRttena | susaMyatena-sAdhunA loke-martyaloke vyavaharttavyam , yadapi ca bhavet hi-nizcitaM dravyajAtaM-dravyaprakAraH kIdRzaM ? khalaM-dhAnyarAzi LABESASALAASABHAECA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | khettagataM ranamaMtaragataM vA kiMci puppha-phala-tayappavAla-kaMda-mUla-taNa-kaTThasakarAdi appaM ca bahuM ca aNuM ca hU~ jJAna vi0 tRtIya prazna0vyA0 | thUlagaM vA na kappatI uggahami adiSNaMmi gihiuM je, haNi haNi uggahaM aNunnaviya geNhiyavaM, vajjeyavvo vRtti savvakAlaM aciyattagharapaveso, aciyattabhattapANaM aciyatta-pIDha-phalaga-senjA-saMthAraga-vattha-patta-kaMbala-daMDa-1 adattAdAna ga-rayaharaNa-nisenja-colapaTTaga-muhapottiya-pAyapuMchaNAi bhAyaNabhaMDovahiuvakaraNaM, paraparivAo, parassa doso viramaNa // 6 // | karaNabhUmiH tatra gataM, kSetra-sasyotpattisthAnaM tatra gataM-prAptaM, araNyamadhyagataM, [jalagataM, sthalagataM vA, iti pAThAntare] kizcidanirdiSTa svarUpam gataM, puSpa-phala-tvak pravAlo'GkaraH kando-bhUmigataH mUlaM-taduparivarti tRNaM zUkAdiharitAdirvA, kASThaM pratItaM zarkarAH karkarAdayaH | 4 alpaM-stoka, bahu-pracura aNuM-sarSavAdi, sthUlaM-mahatpramANaM tathaiva na kalpate na yujyate, avagraha[he] gRhaM [he] sthaNDilAdirUpe adatte& khAminA ananujJAte gRhItuM 'je iti nipAte' yat kiJcit niSedhe / atha tahaNe vidhimAha-anujJApya-yatheha bhavadIyAvagrahe idaM ca sAdhuyogyaM dravyaM gRhISyAmIti pRSTe tat khAminA evaM kuruta iti 4 / uktaH tadA gRhItavyaM iti khAminA gRhItavyam , varjitavyaH sarvakAlaM yathA sadA aprItimatAM sAdhUna prati teSAM gRhe-pravezo gamanaM dra gRhagamanamityarthaH, aprItikAriNAM yat bhakta-azanaM pAnaM, aprItikAriNAM saMbaMdhi pIDhaphalakazayyAsaMstArakaM vastraM, pAtraM, kaMbalaM, daNDakaM, rajoharaNakaM, niSadyA-AsanAdi, colapaTTakaH-paridhAvanavastraM, mukhapottikA, pAdaroMchanakaM-UrNAmayakaMbalakhaNDaH, bhAjanaM-pAtraM, bhANDaM| mRNmayaM pAtraM, upadhizca-vastrAdi ta eva upakaraNAni-saMyamasAdhanAni dvandva samAsaH tatsarva parasya parakIyaM adattametat svAminA'nanu- // 6 // jJAtaM iti kRtvA varjanIyaM eva / tathA paraparivAo vikatthanaM varjanIyam , tathA parasya doSo-dUSaNaM dveSo vA varjanIyaH, tathA paradUSaNabhASaNaM ACAR SHASTROTERAKHERI SHRISTIBREAORECARCIEWERROL Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paravavae seNaM jaMca geNhai, parassa nAsei jaM ca sukayaM, dANassa ya aMtarAtiyaM dANaviSpaNAso, pesunnaM caiva maccharittaM ca, jeviya pIDha-phalaga- sejjA - saMthAraga-vattha-pAya- kaMbala- muhapottiya- pAya puMchaNAdibhAyaNa bhaMDovahiuvakaraNaM | asaMvibhAgI / asaMgaharutI, tabateNe ya, vaiteNe ya rUvateNe ya, AyAre ceva bhAvateNe ya, sahakare, jhajjhakare, tIrthakara gurubhyAmananujJAtatvena varjya, adattalakSaNaM cedaM "sAmIjIvAdattaM " iti lakSaNAt / tathA parasyAcAryAdeH glAnAdervyapadezenavyAjena yacca gRhNAti -Adatte vaiyAvRttyakArAdistattenA'nyena ca varjayitavyaM AcAryAdereva dAyakena dattatvAt, tathA parasparasaMbaMdho nAzayati aparAn apahnute yacca sukRtaM tadapi varjayitavyaM, dAnasya vA AntarAyikaM vighnaM dAnavipranAzo dattAdAnalopaH, tathA paizUnyaMpizunakaM, matsaritvaM - guNAnAmasahanaM tIrthakarAnanujJAtatvAt varjya yo'pi ca pITha - phalaka - zayyA - saMstAraka - vastra - kaMbala - mukha pottika eteSAM zabdAnAM zabdArthAH pUrva vyAvarNitA iti pAdapracchanAdibhAjanabhAMDopadhi-upakaraNaM ityAdi padArthaH jAtInAM AcAryaglAnAdInAM asaMvibhAgI eSaNAguNavizuddhalabdhaM san na vibhajate nArAdhayati vratamidaM iti saMbaMdhaH / asaMgraharuciritiko'rthaH ? gacchopagrahakaraNasya eSaNAdoSavimuktasya prAptasya udaraMbharitvena nArpayAmIti avidyAsaMgrahe ruciryasyAsau asaMgraharUciH kIdRzaH tapastenaH tapasA cauraH svabhAvataH kRzamanagAraM dRSTvA kazcitpRcchati bhoH sAdho ? gacche mAsakSapaNakaH zrutaH sa tvameveti pRSTe asanapi svam - AtmAnaM tadguNavantaM brUte, athavA dhUrttatayA vakti sAdhavaH kSapaNakAriNa eva bhavanti zrAddhastu manyate, evaM sakalasAdhusAdhAraNavacanamAviSkaroti iti tena vacasvI pUrva bhagavAn zrutaH sa tvaM menetyukte AtmAnaM tadrUpaM saMpAdayan vacastenaH rUpasteno yathA, tatra rUpaM dveSA zArIrasundaratA suvihitasAdhunepathyaM vA yathA 2XURING PUSS Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 6 // AEESHAARAA55 kalahakare, verakare, vikahakare, asamAhikare, sayA appamANabhotI satataM aNubaddhavere ya, tivvarosI, se tAri|sae nArAhae vayamiNaM / saMvaradvAre aha kerisae puNAI ArAhae vayamiNaM ?, je se uvahibhattapANasaMgahaNadANakusale, acaMtabAladubbalagi- adattAdAna| lANavuDakhavaga-pavattiAyariyauvajjhAe, sehe, sAhammike, tavassIkulagaNasaMdhaceiyatu ya nijarahI veyAvacaM viramaNa svarUpam te'suvihiyAya manne jesiM jalleNa phAsiyaM aMgaM / maliNA ya colapaTTA doNi ya pAyA samakkhAyA // 1 // tathA AcAre sAdhusAmAcArIviSayasteno-yathA sa tvaM yaH kriyArUciH zrutaH iti kathite khamudbhAvayati sa AcArastena(:) | bhAvasya-zrutajJAnAdivizeSasya stenazcauraH, tathA zabdakaro rAtrau mahatA zabdena uccArayan gRhasthabhASayA bhASako vA, yena gaNasya bhedo bhavati tadvAkyaM brUte sa jhaJjhakaraH, kalahahetukRdvAkyaM jalpati sa kalahakaraH, vairaM-vigrahastatkathAkArI vA vairakaraH, khyAdikathAkArI, asamAdhi-cittodvegaM karoti ityasamAdhikaraH tathA, sadA-sarvadA apramANabhojI-dvAtriMzatkavalAdhikAhArI, satataM-nirantaraM anubarddha-prAramdhaM vairakarma-pratyarthibhAvaM yena sa tathA, tIvraropI-sadAkopaH, sa tAdRzaH-pUrvoktasvarUpaH nArAdhayati etadvata-niraticArarUpaM adattAdAnaviramaNavratamiti gamyam , atha kIdRzaH san etadvatamArAdhayati praznArthaH 1 atha paripraznArthe yo'sau upadhi-bhaktapAnasaMgrahaNaM militavastunaH dAnaM sAdharmika-2 janebhyaH, tayoH kuzalo-vidhijJo yaH sa ArAdhakaH, atyantaM yo bAla:-saptASTavarSIyaH avyaJjanajAto vA, durbalo-kRzAGgaH, yasya bhaktaM // 2 // bhuktaM sat saptadhAtutayA na pariNamati-na jIryate sa glAnaH, vRddhaH SaSThihAyanaH paryAyeNa vA, kSapako-vikRSTatapasvI mAsakSapaNAdi AALAAACARE Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHASAASHAILE aNissiyaM bahuvihaM dasavihaM kareti, na ya aciyattassa gihaM pavisai, na ya aciyattassa geNhai bhattapANaM, na ya aciyattassa sevai, pIDha-phalaga-senjA-saMthAraga-vattha-pAya-kaMvala-DaMDaga-rayaharaNa-niseja-colapaTTaya-muhapo. ttiya-pAyapuMchaNAi-bhAyaNa-bhaMDovahiuvagaraNaM na ya parivAyaM parassa jaMpati, Na yAvi dose parassa geNhati, nirantara kartA, sIdantaM prati caraNadharma pravarttate pravarttAvayati sa pravartakaH, AcAryo-gaNanetA sadAcAra carati svayaM anyAnAcarayati | sa AcAryaH, upa-samIpe sUtrArthamadhyApayati ityupAdhyAyaH, abhinavapravrajitaH zaikSA, ekazraddhAruciH sAdharmikaH zrutaliMgapravacana riti, tapasvI vikRtityAgI caturthAdi bhaktakArI vA, kulaM cAMdrAdikaM, ekAcAryacAcanIkasamudAyaH gaNo, gaccha: kauTikAdi, | tatsamudAyabhaktikRt saMghaH, caityAni-jinapratimA etAsAM yo'rthaH prayojanaM yasya sa tathA tatra ca nirjarArthI-karmakSayaMkartukAmaH, |vaiyAvRtya-vyAvRttaM nirAkRtakarmarUpaM upaSTaMbhAdInAM / anizritaM-yaza-kIrtyAdI(di)vAJchAnirapekSam , bahuvidhaM-bahupakAraM yadyasyocitaM | daza prakAraM kurvanti ytH|| yAvacaM vAvaDabhAvo iya dhammasAhaNanimittaM, annAiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho // 1 // | arihaMtI siddhara ceiya3 Ayariya4 gilANa5 sehANaM sAhammiya7 kula8 gaNa9 saMgha10 saMgayaM tamiha kAyabvaM / / bahuvidha-bhaktapAnadAnabhAvanAnekaprakAraM karotIti, tathA na ca-naiva aprItikAriNo gRhaM pravizati, naiva aprItikartaH gRhe bhaktaazanaM pAnaM grAhayet , na ca aprItikartuH sevate pITha-phalaka-zayyA-saMstAraka-vastra-pAna-kaMbala-daMDaka-joharaNa-niSadyA-colapaTTaka mukhavastraM pAdapoMchanakaM bhAjanAni-pAtrAdIni, bhANDaM, upadhiH, upakaraNaM / na ca parivAda-paradoSaM cATuvAkyaM vA parasya-anyasya jalpati 1 anyatra tu 'Ayariya 1 uvajjhAe thera tavassI' hati pUrvapAdaM / 2 muhapatti iti bhASA / GOESSAGAR A GEKASAR Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpam dAparavavaeseNavi na kiMci geNhati,na ya vipariNAmeti kiMci jaNaM ma yAvi NAseti, dinnasukayaM dAUNa ya na hoi tRtIya HOMpacchAtAvie saMvibhAgasIle saMggahovaggahakusale se tArisate ArAhate vayamiNaM / *saMvaradvAre vRtti imaM ca paradavvaharaNaveramaNaparirakkhaNaTThayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahitaM, attahitaM, peccAbhAvitaM, Agame kAadacAdAna sibhaI, suddhaM, neyAuyaM, akuDilaM, aNuttaraM, savvadukkhapAvANa viovasamaNaM / viramaNa // 63 // | bhASate, na cApi paradoSAn gRhNAti, paravyapadezena-glAnAdivyAjenApi na kiJcidgRhNAti etAvatA mAyAM pidhAya kimapi na gRhNati bhAvanA | (gRhNAti), na ca keSAmapi cetaH vipariNamati-dAnAdidharmAdvimukhIkaroti kizcidapi janaM, nApi nAzayati apalapanadvAreNa, kizcidapi sukRtaM dattaM etAvatA paraguNAn prakaTIkurute na tu tadapalapanam , deyaM-vaiyAvRtyAdikArya dattvA-kRcApi na bhavati pazcAttApika:-pazcA-1X tApavAn , kRtaM nopacArayati-saMvibhAgakArI bhavati upadhyAdidvAdazavidhAnAM sAdharmikebhya iti zeSaH, saMgrahe-ziSyAdisaMgrahe upagrahe teSAmeva bhaktazrutAdidAnena upaSTaMbhatayA avalaMbane kuzalo-dakSaH saH-pUrvoktaH, tAdRzaH-tAdRzaguNayuktaH sAdhuH ArAdhako-gRhItapratipAlako bhavati, idaM vrata-adattAdAnaviratilakSaNaM tRtIyaM vratam imaM vacanaM paradravyaharaNaviramaNasya parirakSaNaM-pAlanaM sa eva artha:-prayojanaM yasya sa tathA tasyaiva, pravacanamidaM prAvanika, bhagavatA-zrImahAvIrasvAminA, suSThu-upakArakhuGkhyA kathitam , AtmanaH hitakArakam , pretya-paraloke'pi bhAvita-vAsitam , AgAmikAle bhadra-kalyANakAri AsannasiddhatvAt , zuddhaM-nirdoSam , nyAyopapannam , akuTilaM Rjutvena yutam , anuttaraM-nAsti uttaraM-pradhAnaM | // 63 // asmAt vratAdupari iti, sarvadukkhapApAnAM vyutsarjanakAraka-nAzakam , BASAALKARORA BHARASHISHNAGARLASSA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BASEASIROEASANAPAR tassa imA paMca bhAvaNAto tatiyassa hoMti paradavvaharaNaveramaNaparirakkhaNaTThayAe, paDhama devakula-sabhAppavA-vasaha-rukkhamUla-ArAma-kaMdarAgara-giriguhA-kammaujjANa-jANasAlA-kuvitasAlA-maMDava-sunnaghara-su8 sANaleNaAvaNe annaMmi ya evamAdiyaMmi daga-mahiya-bIja-harita-tasapANaasaMsatte ahAkaDe phAsue vivitte pasatthe uvassae hoi vihariyavvaM, AhAkammabahule ya je se Asita-saMmaji-ovalittasohiya-chAyaNa-dUma tasya-uktarUpasya imakasyeti-asyaivAdattiviratirUpasya, paMcasaMkhyAkA bhAvanA-saMyamazarIre vratavAsanArUpAH tRtIyavratasya bhavanti paradravyaharaNaviramaNapari-sAmastyena rakSaNArtha, tatra prathamAM vastuviviktavAsonAmnI bhAvanAmAha-devakulaM yakSAdigraha, sabhAmahAjanasthAnaM, prapA-pAnIyazAlA, AvasathaM-parivrAjakasthAnam , vRkSamUlaM pratItam , mAdhavIlatAdiyuktadaMpatIramaNAzrayo vanavizeSa:ArAmaH, kaMdarA-darI, Akaro-lohAyutpattiH (ttisthAnam ), giriguphA pratItA, karma-lohAdi parikarmyate-kriyate tat parikarma, udyAnaM-puSpAdimavRkSasaMkulaM utsavAdau bahujanabhogyam , yAnazAlA-rathAdInAM rakSaNagRham , kupyazAlA-gRhopakaraNazAlA, maMDapa:yajJAdyutsave (nirmitavastragRhavizeSaH), zUnyagRha-nirmAnuSaM (nirmAnuSanizAntam ), zmazAnaM-mRtakajanapretabhUmiH, layanaM-zailagRham , ApaNaH-paNyasthAnam tataH samAhAra dvandvaH, anyasminnapi-evaM prakAre upAzraye viharttavyam iti / kiMbhUte upAzraye ? dakamudakam , mRttikA-pRthivIkAyarUpA, bIjAni-zAlyAdIni, haritAni-durvAdIni, sAprANAH[pANinaH] dvIndriyAdayaH taiH asaMsakto'nAyuktaH (tasminniti), yathAkRte-gRhasthena svArtha niSpAdite, prAzuke-nirjIve, vivikte-khyAdidoSarahite, ataeva prazaste-zubhanimitte upAH | zraye-vasatau bhavati vihartavyaM-AzritavyaM zayanAdi vA vidheyam / yasmin sthAne na vasitavyaM tadAha-AdhayA-sAdhumanasyAdhAya 40339EOSEELA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya saMvaradvAre adattAdAna viramaNa bhAvanA svarUpam NaliMpaNa-aNuliMpaNa-jalaNa-maMDacAlaNa aMto bahiM ca asaMjamo jattha bar3hatI saMjayANa aTThA vajeyambo hu uvazAna vi0 prazna0vyA0 ssao se tArisae suttpddikutthe| evaM vivittavAsavasahisamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA nicaM ahivRti karaNakaraNakArAvaNapAvakammavirato dattamaNunnAyaoggaharutI / vitIyaM ArAmujANakANaNavaNappadesabhAge jaM kiMci ikaDaM vA kaThiNagaM ca jaMtugaM [javagaM] ca praamerkucc||64|| Azritya tayA pRthivyAdyAraMbhaH kriyate tadAdhAkarma tena bahulaM-bahupracuraM yatra sa tathA evaMvidhopAzrayo varvyaH, anena mUlaguNadUSitasya parihAraH uktH| punaH kIdRzam A-ISat sitaM-sizcitam , saMmArjitam kacavarApanayena, upaliptaM-utkaSitaM jalAbhisiJcanena, zobhi tam vandanamAlAcatuSkapUraNAdinA, chAdanaM-upari darbhAdinA chAdanam , dumanaM-seDhikayA dhavalanam , lipanaM chagaNAdinA, sakRta meM liptAyAH bhUmaH (me:) punarlepanaM anulepanam , zItApanodAya vahejvalanaM, bhAMDapAlanaM-prakAzaheto janAnAmitastataH karaNaM samAhAra|| dvandaH, antarmadhyebahizyopAzrayasya tatra asaMyamo-jIvavirAdhanA yasmin upAzraye vartate, saMyatAnAM sAdhUnAM arthAya hetave tAdRzaH 3 | sAvadyopAzrayo vasatiH varjanIya ityarthaH / hu nizcayena sa tAdRzaH sUtrapratikruSTaH-AgamaniSiddhaH / evaM-uktaprakAre vivikte-ekAnte vAsaH-sthAnaM vasatiryasya sa sasamitiyogayukto bhAvito-vAsitaH antarAtmA jIvaH, nicca-sadA, adhikaraNakArApaNAnumatipApakarmavirato-nivRttaH san dattaM svAmyAdibhiH anujJAtaH-sUtroktastAdRzo yo'vagraho-grahaNAya vastu tatra rUciryasyAsau sAdhuH iti prathamabhAvanA // 1 // dvitIyAmAha anujJAtasaMstAragrahaNAtmikA, ArAmaH udyAnam, pUrva vyAkhyAtau nagarAsarva sAmAnyavRkSopetaM kAnanam , nagarAd VASHISHASRECARECRABAR 5-SECCASINE // 64 // SS Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHARASHIEWERECTEGORIES) kusaDabbha-palAlamUyagapabvaya-puSpha-phala-taya-ppavAla-kaMda-mUla-taNa-kaTTha-sakarAdIgaNhai sejovahissa aTThA na kappae uggahe adinnaMmi giNheu je haNi haNi uggahaM aNunaviya geNhiyavvaM evaM uggahasamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA nicaM ahikaraNakaraNakArAvaNapAvakammavirate dttmnnunaayogghrutii| daravarti vanam , eteSAM yaH pradezo-vibhAgastatra yatkiJcidgrahaNIyaM vastu bhavati tadAha ikkuDaM-tRNavizeSaH, kathinaka-paMDa(i)tRNaM, jalAzayagataM tRNa, parAH-tRNavizeSAH, merA-muMjasarikA, kUrcA-yena tRNavizeSeNa kuvindAH kUrcAn kurvanti, kuzadarbhayoH AkArabhedaH tathA bahumUlo darbhaH amUlaH kuzaH, palAlaM-vrIhikaMgvAdidhAnyAnAM tuSAH, mUyakA:-medapATadezajAtayastRNavizeSAH, parvajAstRNavizeSAH granthijAtayaH, puSpaphala-tvak-pravAla-kaMda-mUla-tRNa-kASTa(SThaM) zarkarA:-karkarAH pratItA eva punastA Adiryasya tattathA gRhNAti, | kimarthaM gRhNAti tadAha-zayyA-upadhiH saMstArakarUpasya upari adho vA cakArArthaH tadartha-tat hetave gRhNAti na kalpate-na yujyate / | avagrahe anujJAte'pi upAzraye madhyagatatRNAdyapi anunAM vinA gRhItuM na kalpate etAvatA tadapi na grAhyam , etadevAha yatkiJcidapi / vilokyate (yasmin) tat (ahaHtasmin) ahani ahani-pratidinaM upAzrayAdyanujJAvat sarva anujJApya gRhItavyam , evaM-uktasUtranItyA avagrahasamitiyogena, bhAvito-vAsito bhavati aMtarAtmA jIvaH nityaM-sadA, adhikaraNakArApaNapApakarmavirato, datta-anujJAtAvagraharuciH dvitIyA bhAvanA 2 1 bhASA rohIsAdi // 2 DIlociho iti bhASA COBHASPARAGAARAK Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 65 // tatIyaM pIDhaphalagasejjAsaMdhAragaTTayAe rukkho na chiMdiyavvo na chedaNeNa bheyaNeNa sejjA kAreyavvA jasseva | uvassate vasejja sejjaM tattheva gavesejjA, na ya visamaM samaM karejjA, na nivAyapavAya ussugattaM na DaMsamasagesu khu | bhiyavvaM aggI dhUmo na kAyavvo, evaM saMjamabahule saMvarabahule saMvuDabahule samAhibahule dhIre kAraNa phAsayaMto sayayaM ajjhappajjhANajutte samie ege carejja dhammaM, evaM sejjAsamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA nica ahikaraNa-karaNakArAvaNa- pAvakammavirate dattamaNunnAyauggaharutI / tRtIyA bhAvanA vastuzayyAparikarmavarjanA nAma, taccaivaMprakAreNAha - pIThaphalakazayyA saMstArakArthanAya vRkSastarurna chedi - tavyaH, tadbhUmyAzritavRkSAdInAM karttanena pApANAdInAM ca bhedanena zayyA -zayanIyaM na kArayitavyam (vyA), tathA yasyaiva-gRhapateH | upAzraye - vasatau vaset - nivAsaM karoti zayyAM zayanIyaM tatraiva gaveSayan na ca viSamA ( mAM) atisamAM kuryAt, na nirvAtapravAtotsukatvaM kuryAt, utsukatvaM- hA ! kathaM syAt evaM na kAryam, na ca daMzamazakeSu viSaye kSubhitavyam, tatazca daMzAdyapanayanArtha agnidhUmau vA na karttavyau / evaM-uktaprakAreNa saMyamabahula :- pRthivyAdiyatanApravaraH prANAtipAtAdyAzravadvAranirodhaH saMvaraH tatpracuraH, kaSAyendriyajayana | damanabahula:, samAdhiH - cittasvAsthyam tena bahulaH, dhIro- buddhimAn, akSobhyo vA parISahopasargAdikaM kAyenAspRzat na manorathamAtreNa tRtIyaM saMvaradvAram satataM - nirantaram adhyAtmani - AtmAnamadhikRtya AtmAlaMbanaM dhyAnaM - cittanirodhastena yukto yaH sa tathA, tatrAtmadhyAnaM amukoshaM, amukasisse, amukadhammaTThANahie tavvirAhaNetyAdirUpaM samitaH samitibhiH eko (S) sahAyo'pi rAgAdyabhAvAt caret - anutiSThet dharma - cAritradharma evaM zayyAsamitiyogena bhAvito - vAsito bhavati antarAtmA jIvaH nityaM sadA HONG tRtIya | saMvaradvAre adattAdAna viramaNa bhAvanA svarUpam // 65 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cautthaM sAhAraNapiMDapAtalAbhe sati bhottavvaM saMjaeNa samiyaM na sAyasUpAhika, na khaddhaM, Na vegita, na turiyaM, na cavalaM, na sAhasaM, na ya parassa pIlAkarasAvajaM taha bhottavvaM jaha se tatiyavayaM na sIdati, sAhAraNa| piMDapAyalAbhe suhumaM adinnAdANavayaniyamaveramaNaM, evaM sAhAraNapiMDavAyalAbhe samitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA nicaM ahikaraNakaraNakArAvaNapAvakammavirate dttmnnunnaayugghrutii| 4| ahikaraNakArApaNapApakarmavirataH, datta-anujJAta-avagraharuciH iti tRtIyabhAvanA 3 ____ atha caturthIbhAvanAvastu anujJAtabhaktAdibhojanalakSaNaM nAma, taccaivaMprakAreNA''ha sUtrakAra iti, sAdhAraNaH-saMghATikAdisAdharmikasya sAmAnyo yaH piNDaH tasya ca-patadgRhalakSaNasya pAtre-vAdhikaraNe lAbho-dAyakAt sakAzAta prAptiH sa sAdhAraNapiMDamAtra. lAbhastatra sati bhoktavyam-abhyavaharttavyam , paribhoktavyaM ca kena kathamityAha-saMyatena-sAdhunA samyag yathAdattAdAnaM vasati()bhavati tathA samyaktvamAha na ca zAkampAdikaM sAdhAraNasya piNDasya zAkampAdhike bhAge bhujyamAnaM sAdhAraNasaMghATikAdiSu prItirutpadyate vana khaddhaM 2 pracuraM 3 bhojane aprItireva, na vegitaM grAsasya galane vegavat , na tvaritaM mukhakSepe, na capalaM capalahastagrIvAdirUpakAyacalanavat hai na sAhasamavitarkitam , ataeva na ca parasya pIDAkaraM ca tat sAvadhaM ceti parapIDAkaraM sAvadyaM kiM bahunoktena tathA bhoktavyaM saMyatanena | nityaM yathA se tathA saMyatasya tRtIyaM vrataM dattam na sIdati-na bhraMzati, sAdhAraNapiNDapAtralAbhe sAdhAraNasaMghATika-AhAropadhivastrAdilAme sati sUkSma-sunipuNaM atizayena rakSaNIyatvAdaNu adattAdAnaviramaNalakSaNena kutrApi niyaMti ya maNasA iti pAThaH / tatra adatAdAnaviramaNalakSaNavrate niyaMtritaM vazIkRtaM mAnasaM yasya sa tena, evaM sAdhAraNapiNDapAtalAbhe sati samitiyogena bhAvito-vAsito | CRUSTOR%AAAAAA GASURECAREAKING Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi04 kRtti paMcamagaM sAhammie viNao pauMjiyavvo, uvakaraNapAraNAsu viNao paMujiyavvo, vAyaNapariyaNAsula tRtIya |viNao pauMjiyavvo, dANagahaNapucchaNAsu viNao pauMjiyavvo, nikkhamaNapavesaNAsu viNao pauMjiyavvo, |saMvaradvAre prazna0vyA0& annesu ya evamAdisu bahusu kAraNasaesu viNao pauMjiyavvo, viNaovi tavo tavovi dhammo tamhA viNao | adattAdAna pauMjiyavvo, gurusu sAhasu tavassIsu ya, viNao pauMjiyavvo evaM viNateNa bhAvio bhavai aMtarappA NicaM viramaNa bhAvanA bhavati antarAtmA jIvaH nityaM sadA adhikaraNakArApaNapApakarmavirataH dattaM anunnAtaM avagraharuciH bhavatIti caturthIbhAvanA // 66 // svarUpam paJcamIbhAvanAmAha kiM nAma vastu sAdharmikavinayakaraNabhAvanAprakAramAha-sAdharmikajaneSu vinayaH prayoktavyaH, Atmano vA F anyasya upakAraNaM glAnAdyavasthAyAM svayaM karaNaM anyena upakAraNaM tathA tapasaH zrutaskandhAdizrutasya vyApAragamanaM pAraNA tayovinayaH prayoktavyaH, vinayazcecchAkArAdidAnena balAtkAraparihArAdilakSaNena ekatrAnyatra ca gurvanujJayA bhojanAdikRtyakAriNa ityAdirUpo vinayaH krttvyH| tathA vAcanA sUtragrahaNaM, parAvartanA gurudattasUtrasyaiva guNanaM tayovinayaH prayoktavyaH vaMdanadAnAdilakSaNaH, tathA dAnaM labdhasyAnAderlAnAdibhyo vitaraNaM grahaNaM tasyaiva pAraNadIyamAnasyAdAnaM pRcchanA vismRtastrArthapraznaH etAsu vinayaH prayoktavyaH, tatra dAnagrahaNayoH gurvanujJAlakSaNaH pRcchanAsu yAnuvaMdanAdidAnastadrUpo vinayaH nirgamanaM vasateH pravezanaM tatraiva tayovinayaH AvazyikI niSedhikyAdikaraNaM athavA hastaprasAdhanapUrvakaM bhUpramArjanAnaMtaraM pAdanikSepaNam tathA anyeSvapi evamAdiSu bahuSvapi bahuprakAreNa zateSu vinayaH prayoktavyaH kartavyaH, kasmAddhetoH evaM vinayaH sarvatra prayoktavyaH kevalaM vinaya eva na kintu vinayastapaH abhyantaratapobhedeSu paThita // 66 // tvAt punaH vinayo dharmaH saMyamo vA tasya cAritrAMzatvAt tasmAt kAraNAt vinayaH prayoktavyaH, keSu ? ityAha-guruSu-pUjyeSu sAdhuSu PEACOLLAG A5% Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BASAASARGEASEASESSIS adhikaraNakaraNakArAvaNapAvakammavirate dattamaNunAyauggaharUha / emiNaM saMvarassa dAraM samma saMcariyaM hoha supa. NihiyaM evaM jAva AghaviyaM sudesitaM pasatthaM // (sU0 26) tatiyaM saMvaradAraM samattaMtibemi ||shaa guNajyeSTheSu tapasviSu ca-aSTamAdikSapaNAdikAriSu vA vinayaH prayoktavyaH / evaM-uktaprakAreNa vinayena bhAvito vAsito bhavati yasya | antarAtmA jIvaH nityaM-sadA adhikaraNakArApaNapApakarmavirataH dattamanujJAtA'vagraharucirbhavatIti paMcamI bhAvanA evaM uktanItyA idaM vyAkhyAnaM yat saMvarasya tRtIyAzravAdattAdAnaviramaNarUpasya samyak prakAreNa AcaritaM bhavati / "evamiNa saMvarassadAraM samma saMcariya hoi suppaNihi kAraNehi maNavayaNakAyaparirakkhiehiM NicaM AmaraNaMtaM ca esa jogo Neyambo ghitimatA matimatA aNAsavo akaluso achiddo aparissAvI asaMkiliTTho susuddho savvajiNamaNunAo evaM tatiyaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliya sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM sammaM ArAhiyaM ANAe aNupAlitaM bhavati evaM NAyamuNINA bhagavayA paNNaviyaM parUviyaM pasatthaM pasiddhaM siddhavarasAsaNamiNaM ApaviyaM sudesiyaM taiyaM saMvaradvAraM saMmatta" / idaM sarva nigamanasUtraM pustakeSu kizcit sAkSAdevaM vyAkhyAtamasti kutracinna likhitaM arthastu prathamasaMvaradvAre vyAkhyAtamasti tatobaseya itizabdaH-parisamAptau pUrvavadeva vAcyaH samAptamaSTamAdhyayanavivaraNa zrIpraznavyAkaraNAMgasya dazamasya cASTamAdhyayanaM vyAkhyAtaM ca sadartha tRtIyaM saMvaradvAraM / iti tRtIyaM saMvaradvAraM / iti zrImad jJAnavimalasUrIzvaraviracite praznavyAkaraNe tRtIyaM saMvaradvAraM samAptaM AOEACCORG Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRci // 67 // // atha caturthaM saMvaradvArAtmakaM aSTamamadhyayanam // atha sUtrakramasaMbaMdhaH vyAkhyAtaM tRtIyaM saMvarAdhyayanaM, atha caturthaM brahmacaryasaMvarAdhyayanamArabhyate, asya ca pUrveNa saha sUtrakramataM evaM | saMbaMdho yadanantarAdhyayane'dattAdAnaviramaNAbhidhAna saMvarabhaNanAnaMtaraM baMbhaceraMti- brahmacaryAbhidhAnaM saMvaradvAraM ucyate iti zeSaH / kiM rUpaM tat brahmacaryasaMvarasyeti prastAvanAsUtramAha jaMbU ! etoya baMbhaceraM uttamatavaniyamaNANadaMsaNacarittasammattaviNayamUlaM, saMyamaniyamaguNappahANajuttaM, hima brahmaNA - zIlena, jJAnena vA caraNaM pravarttanaM brahmacaryaM etAvatA suzIlAnAmeva brahmacaryaM kuzIlAnAM naivetyAgatam / jambUrityA maMtraNaM ziSyasya, ito'dattAdAnavirate, "ca" punararthe, caturtha saMvaradvAraM brahmacaryAbhidhAnaM, tat kIdRzaM udArAH - pradhAnAH ye tapaHprabhRtayaH tathA tapo'-nazanAdi, niyamAH - piNDavizuddhyAdayaH uttaraguNAH, jJAnaM-vizeSabodho vastunaH, darzanaM - sAmAnyabodhA (ghos)valokanaM, cAritra - sAvadyayogaviratilakSaNam mithyAtvamohanIyakSayopazamajanitajIva pariNAmaH samyaktvam, vinayaH - abhyutthAnopacArarUpaH, eteSAM padAnAM dvandvasteSAM mUlamiva mUlaM kAraNaM yattattathA / punaH kIdRzaM saMyamAH - ahiMsAdayaH, niyamAH - dravyAdyabhigrahAH piNDavizuddhyAdayo vA te guNAnAM madhye pradhAnAstairyuktaM tattathA / punaH kIdRzaM ? himavataH - parvatavizeSaH tasmAdapi mahat tejasvikaM etA catutha saMvaradvAre brahmacarya svarUpam // 67 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C LAOBASABHASHASASHALAX vaMtamahaMtateyamaMtaM, pasatthagaMbhIrathimitamajjhaM, ajavasAhujaNAcaritaM, mokkhamaggaM visuddhasiddhigatinilayaM, sAsayamavvAbAhamapuNabbhavaM, pasatthaM, soma, subhaM, sivamacalamakkhayakara, jativarasArakkhitaM, sucariyaM, susAhiya, navari vatA vratAnAM madhye mahat gurukaM yataH "vratAnAM brahmacarya hi nirdiSTaM gurukaM vratam / tajjanyapuNyasaMbhArasaMyogAt gururucyate" // 1 // anyairapyuktaM"ekatazcaturo vedAH brahmacarya ca ektH| ekataH sarvapApAni, madyaM mAMsaM ca ekataH" // 1 // iti vacanAt ataeva prazastaM-zobhanaM gaMbhIraM-atucchaM, kAtarairduranucaratvAt stimita-sthiraM madhyaM dehinaH antaHkaraNaM yattattathA etAvatA | kuzIlAnAM labdhiH siddhizcApi na / tataeva ArjavaiH-RjutAguNopetaiH sAdhubhiH AcaritaM-Asevitam , pAThAntaravyAkhyAne prazastai | gaMbhIraiH RkSyA sthiramadhyaiH madhyasthai rAgadveSAnAkula(li)tairetAdRzai() sAdhujanaiH sevitamityarthaH mokSagatermArga tatprApakatvAt , athavA tAdRzaiH sAdhujanairAcaritaM mokSamArga yat tat , vizuddha(ddhA)-rAgadveSAdidoSAbhAvato nirmalA yA siddhi()-kRtakRtyatA saiva gamyamAnatvAt | vizuddhasiddhigati() jIvakharUpaM tasya(:)nilayaM-sthAnaM, "siddhAnAM gati(ka) siddhireveti vacanAt" / zAzvataH(ta) sAdyaparyavasitatvAt , avyAvAdhaH(dha) kSudhAdivAdhArahitatvAt , apunarbhavaM punaH saMsArAbhAvAt , prazastaM-pradhAnaM uktaguNasadbhAvAt , saumyaM-rAgAdhabhAvAt , zubhaM-sarvapriyatvAt , ziva-vighnAbhAvAt , acalaM-spaMdanAdikriyAzUnyam , akSataM pUrNamAsIcaMdravat AhlAdakara tAdRzaM brahmacaryavrataM yatikAraiH saMrakSita-pAlitaM, sucaritaM-zobhanAnuSThAnaM, suSTu sAdhitaM-zobhanatayA pratipAditaM-kathitaM, navaraM-kevalaM, munivarairmaharSibhiH, mahA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ru caturtha | saMvaradvAre brahmacarya svarUpam muNivarehiM mahApurisadhIrasUradhammiyadhitimaMtANa ya sayA visuddhaM sava bhavyajaNANucinnaM, nissaMkiya, nimbhaya, zAna0vi0 prazna0vyA0 nittasaM, nirAyAsaM, niruvalevaM, nivvutigharaM, niyamanippakaMpa, tavasaMjamamUladaliyamma, paMcamahavvayasurakkhiyaM, vRtti mA puruSaiH jAtyAdiguNopetaiH, dhIrAH-uttamAH, dhIrANAM madhye'pi zUrA-cAtyaMtamahAsacadhanAH, te ca, dhArmikA dharmazA(zI)lAH, dhRti maMto-dhairyavaMtaH teSAmeva karmadhArayaH tAdRzAnAM sadA vizuddhaM-nirdoSa / anena kiM sAdhitaM // 68 // "aputrasya gatirnAsti svargo naiva ca naiva ca, tasmAtputramukhaM dRSTvA pazcAddharma cariSyasi"iti nirastam ataH taduktaM ___ "anekAni sahasrANi kumArabrahmacAriNAm , divaMgatAni viprANAmakRtvA kulasaMtatim" ataH zIlaM sadA vizuddham , sarvabhavyajanAnucaritaM bhavyakalyANayogyamityarthaH, nizaMkitaM-azaMkitaM brahmacArI hi sarvajanAnAM niHzaMkanIyo bhavati viSayani:spRhatvAt , nirbhayaM-brahmacArI hi nirbhayo bhavati, nistuSa-vizuddhataMdulakalpam , nirAyAsaM-na khedakAsarakaM, nirupalepaM-sneharahitam , nivRttiH-cittasvAthyaM tasya gRhaM iva (gRha), yataH TU "kiM (kva)yAmaH kutra tiSThAmaH, kiM brUmaH, kiM ca kurmahe rogiNazciMtayaMtyevaM, nIrogAHsukhamAsate" ato nI| rogA brahmacAriNazceti gamyaM, saponiyamena avazyaMbhAvena niSprakaMpa-avicalaM tapaHsaMyamayormUladalikayogyaM, nemyaM AdibhUtadravyamityarthaH athavA nibha vA tatsadRzaM ityarthaH vratAMtarahiMsAmRSAvAdAnapi sthAdityarthaH "na vi kiMci aNunnAyaM paDisiddhaM vA vi jiNavarindehiM muttuM mehuNabhAvaM Na taM viNA rAgadosehiM // 1 // 1 naiva kiJcivanukSAtaM pratiSiddhaM vA'pi jinavarendraH muktvA maithunabhAvaM yat na tadvinA raagdvessau||1|| SAHISHASHREGAOSECS* n nanntent // 68 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitiguttiguptaM, jhANavarakavADa sukayarakkharNamajjhappadinnaphalihaM, saMnnabaddhocchaiyaduggai pahaM, sugati pahadesagaM ca loguttamaM ca vayavayaviNaM paumasaratalAgapAlibhUyaM, mahAsagaDaaragatuMbabhUyaM, mahAviDimarukkhakkhaMdhabhUyaM, mahA. nagarapAgArakavADa phalihabhUyaM rajjupiNiddho va iMdaketU visuddhaNegaguNasaMpiNa, jaMmi ya bhaggaMmi hoha sahasA tathA paMcAnAM mahAvratAnAM madhye suSThu atyaMtaM rakSaNaM - pAlanaM yasya tattathA samitirI (bhirI) ryAdibhiH guptibhiH - manogutyAdibhiH vasatyAdi (bha) navabhirvA guptaM rakSitam, dhyAnapradhAnaM dhyAnameva kapATaM sukRtaM suviracitarakSaNArthaM yasya tattathA, adhyAtma-anubhavajJAnarUpopayogaH tadeva dattaH kapATadRDhIkaraNArthaM [ parighaH ] -sphaTiko'rgalA yasya tattathA, sannaddha baddha iva AcchAdita iva niruddho durgatipatho yena tattathA, sugatipathasya darzakam, lokottama (m) vratamidaM yaduktaM "devadANavagandhavvA jakkharakkhasakinnarA baMbhacAriM narmasaMti dukkaraM je karaMti te // 1 // padmaH upalakSitaM saraH padmasaraH - svataH saMbhavo jalAzayavizeSaH, taDAgazca sa eva puruSAdikRtaM (taH ) padmasaraso'timanoharatvAt upAdeyatvaM tattulyo dharmaH tasya pAlibhUtaM rakSakatvena, mahAzakaTArakAH- kSAntyAdiguNAsteSAM tuMbabhUtaM - AdhArabhUtaM na nAmibhaMge zakaTA vahaMti iti, mahAviTapavRkSa iva - vistArabhUruha iva AzritAnAM paropakArakAritvAddharmaH tasya skaMdhabhUtaM tasmin sati sarvadharmazAkhina utpA dyamAnatvAt mahAnagaraM vividhasukhahetutvAt prAkAra hava, kapATa iva, parigha iva rakSAkaraNatvAt tadvat / rajjupinaddha iva- davaraka veSTita iva, indraketu: - mahadutsavadhvajaH, vizuddhA ye'nekaguNAH- dhairyAdayastaiH saMpinaddhaM parivRtaM yasya tattathA / yasmin brahmacarye bhane sa 1 devadAnavagandharvA yakSarAkSasakinnarAH, brahmacAriNaM namasyanti yad duSkaraM tatte kurvanti // 1 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna vi0 caturtha prazna0vyA0 vRtti saMvaradvAre // 69 // TWARAHISHASPACEASE savvaM saMbhaggamaddiyamathiyacunniya-kusalliya-pavvayapaDiya-khaMDiya-parisaDiya-viNAsiyaM viNayasIlatavaniya. maguNasamUhaM taM baMbhaM bhagavaMtaM gahagaNanakkhattatAragANaM vA jahA uDupattI maNimuttasilappavAlarattarayaNAgarANaM ca | jahA samuddo verulio ceva jahA maNINaM jahA mauDo ceva bhUsaNANaM, vatthANaM ceva khomajuyalaM, araviMda ceva | brahmacarya pupphajeTTa, gosIsaM ceva svarUpam akasmAt sarva sadAcAravrataM saMbhagnaM bhavati kiMcana(kiMvat ghaTavat , marditaM-mathitaM dadhIva nirloDi(Thi)taM, cUrNitaM canakapiSThamiva, kuzaliyataM aMtaHpraviSTatomarAdeH zalyena zarIramiva bhagnaM sat punaH sajjaM na bhavati tadvat brahmacaryamapIti jJeyam / parvatapatitagaMDazaila iva, | prAsAdazikharAdeH kalazAdivi adhonipatitaM daNDa iva vibhAgena paricchinnaM zaTitaM-kuSTAdyupahatAMgaM iva, vinAzitaM ca-bhasmIbhUta(taM) pavanavikIrNa dAru iva nissattAkaM brahmavrataM bhagnaM sat etAdRzaM asAraM bhavati eteSAM padAnAM dvandvaH karmadhArayo vA kimevaM bhavatItyAha, haiM vinaya-zIla-taponiyamaguNAnAM vRnda-samUho yasya tattathA tadevaM lakSaNaM brahmavrataM bhagavantaM-bhaTTArakaM pUjyaM kiMtat ityAha iha samUhazabdasya chAMdasatvAt napuMsakanirdezaH, grahagaNanakSatratArakANAM ca madhye yathA uDDapatiH-candraH pravara:-pradhAnaH iti | yogaH, tathaiva vratAnAM madhye idaM vrataM vA zabdaH pUrva vizeSaNApekSayA samuccaye vA, maNayazcaMdrakAntAdyAH, muktAphalAni, zilApravAlAnividrumANi, raktaratnAni-padmarAgAdIni teSAM AkarA-utpattibhUmayo ye te tathA teSAM vA yathA samudraH pravarastathedaM brahmavatamiti shessH| vaiDUrya-ratnavizeSo yathA maNInAM madhye tathedaM brahmavrataM pravaraM iti dRzyam , bhUSaNAnAM-AbharaNAnAM madhye yathA mukuTaH-kirITam , vastrANAM saa||69|| madhye yathA kSaumayugalaM kAsikatvakvastrasya pradhAnatvAt tathedaM brahmavratam , iha ca 'iva' zabdo yathArthe dRSTavyaH, puSpAnAM madhye aravindaM PANEAA%EGARCARRORG Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHARECTOBABA-% A caMdaNANaM, himavaMto ceva osahINaM, sItodA ceva ninnagANaM, udahIsu jahA sayaMbhuramaNo, ruyagavara ceva maMDalikapabvayANaM, pavaro erAvaNa iva kuMjarANaM, sIhovva jahA migANaM, pavaro pathakANaM ceva veNudeve, dharaNo jaha paNNagaiMdarAyA, kappANaM ceva baMbhaloe, sabhAsu ya jahA bhave suhammA, Thitisu lavasattamavva pavarA, dANANaM ceva abhayathA jyeSThaM tathedaM brahmacaryam , caMdanAnAM madhye gozIrSAbhidhAnaM caMdanaM pradhAna tathedaM brahmavatam , himavAniva auSadhInAM madhye yathA himavAn-girivizeSaH auSadhInAmadbhutakAryakArivanaspativizeSANAM utpattisthAna tathA''moSadhyAdInAmAgamaprasiddhAnAmidameva brahmavratamutpattisthAnam , yathA nimnagAnA-nadInAM madhye zItodA pravarA tathedaM brahmavratam, udadhiSu yathA svayaMbhUramaNa:-antimaH samudraH mahatvena pravaraH tathedaM brahmavratam , yathA mAMDalikaparvatAnAM-mAnuSottarakuMDalavararucakavarAbhidhAnAnAM madhye rucakavara:-trayodazadvIpaH pravaraH eva tathedaM brahmavrataM pravaramiti, yathA kuJjarANAM madhye airAvaNaH-zakragajaH. tathedaM brahmavratamiti, siMho yathA mRgANAM madhye-ATavyapazUnAM madhye pravaraH-pradhAnastathedaM brahmavratama , pavakAnAM prakramAt suparNakumArANAM madhye yathA veNudevaH pravarastadvagatamidam , dharaNo yathA pannagendrANAMbhujagavarANAM rAjapanagendrANAM madhye pravarastadvadidaM brahmavratam , kalpAnA-devalokAnAM madhye yathA brahmadevalokaH tat kSetrasya mahatvAt (tadvadidaM brahmavatam ) sabhAsu madhye yathA sudharmA sabhA pratibhavanavimAnabhAvinI utpAdasabhA, vyavasAyasabhA, abhiSekasabhA, alaMkArasabhA, sudharmasabhA Asu paMcasu madhye sudharmAsamA pravarA bhavati tathedaM vratam , sthitiSu-AyuSaH sthitiSu madhye lavasa(pta)ttamAnuttarasurabhavasthitirvA zabdo yathArthe pravarA-pradhAnA tathedaM vratam, tatrakonapaMcAzava ucchvAsAnA lavo bhavati vrIhyAdistaMbalavanaM vA lavaH tatpramANaH kAlo'pi lavaH tato laH saptamaiH sA prabadhyate sA lavasaptameti AkhyAte vivakSitAdhyavasAyavizeSasya muktisaMpAdakasyApUryamANairyA ANSARLAHABAR AR Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna0vyA0 vRci caturtha saMvaradvAre brahmacaye svarUpam // 70 // AASHREG RRECTORGARCASS yadANaM, kimirAu ceva kaMbalANaM, saMghayaNe ceva vajjarisabhe, saMThANe ceva samacauraMse, jhANesu ca paramasuphajhANaM, NANesu ya paramakevalaM tu siddhaM, lesAsu ya paramasukkalessA, titthaMkare jahA ceva muNINaM, vAsesu jahA mahAvidehe, girisu girirAyA ceva maMdaravare, vaNesu jaha naMdaNavaNaM, pavaraM dumesu jahA jaMbU, mudaMsaNA vIsuyajasA jIe mAmeNa ya ayaM dIvo / turagavatI, gayavatI rahavatI, naravatI, jaha pIsue ceva, rAyA rahie ceva jahA mahArahagate, sthitibadhyate sA lavasaptametyucyate, tatra dAnAni jJAnadharmopaSTaMbhAdhanekabhedAni teSAM madhye'bhayadAna-nirbhayapradAna zreSThaM tadidaM brahmavratam , kaMbalAnAM-vAsovizeSANAM kramirAgaH-raktakaMbala iva pravaraH svabhRmigatarAgaH (tadvadidaM vratam ), saMghayaNAnAM madhye varSabhanArAcaM 4 pradhAnaM tadbrahmavratama , saMsthAnAnAM madhye samacaturasraM saMsthAnaM pradhAnaM tadvadidaM brahmavratam , dhyAneSu paramazukladhyAnaM caturthabhedarUpaM pravaraM pradhAna tathA vrateSu idaM brahmavratam , jJAneSu AbhinibodhikAdiSu paMcakeSu madhye paramaM kevalaM zreSTha tadvadidaM brahmavrataM pradhAnaM turevakArArthaH, siddhaM / vA pravaratayA saMpUrNatayA'tra siddhamityarthaH, lezyAsu paramazuklalezyA zreSThA tathaivedaM brahmavrataM zreSTham , tathA-tenaiva prakAreNa caiva-nizcita munInAM madhye tIrthakaraH pradhAnastadvadidaM brahmavratam , varSeSu-kSetreSu yathA mahAvidehaH zreSThaH (tatra) sanAtanadharmatvAt tathA vrateSu brahmavratam , giriSu rAjA yathA maMdarakharo-jaMbUdvIpastha merugirirAjaH tathedaM vratAnAM madhye brahmavratam , vaneSu yathA naMdanavanaM pravaraM devAnAM atiramaNazIlatvAt kalpadrumavatvAcca tathedaM vratam , drumeSu-vRkSeSu yathA jaMbUH, sudarzanA-anAdRtadevasya sthAnaM vizrutayazAH vikhyAtakIrtiH yasyAH nAmnA kRtvA ayaM dvIpo jaMbUdvIpa iti saMjJikastadvidaM brahmavratam / yathA turagapatirazvapatiH, gajapatiH gajAnIkaH, rathapatiH, narapatiH caturaMgiNIsenAyukto yathA vizruto-vikhyAto rAjA zreSThaH pradhAnastadvadvidaM vrataM vikhyAtam , yathA rathiko-mahArathiko rathagataH pareSAM ||7|| Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A DREARCHEATRE evamaNegA guNA ahINA bhavaMti ekami baMbhacere jaMmi ya ArAhiyaMmi ArAhiyaM vayamiNaM savvaM, sIlaM tavo ya viNao ya, saMjamo ya, khaMtI guttI muttI taheva ihaloiyapAraloiyajase ya, kittI ya, pacao ya, tamhA nihueNa dabaMbhaceraM cariyavvaM, sabvao visuddhaM, jAvajIvAe jAva seyaTThisaMjautti, evaM bhaNiyaM vayaM bhagavayA, taMca imaanabhibhavanIyo bhavati tadvadetadvatadharaH pumAn upadravAnAmanabhibhUto bhavati, atha nigamayabAha evamaneke guNAH yasmin vrate ahInAH prakRSTAH AdhInA AyattA bhavaMti ketyAha-ekasmin brahmacaryavrate sarveguNAH sthitA iti darzitaM, kathaM? yasmin vrate ArAdhite pAlite sati ArAdhitaM vratamidaM nigranthapravrajyAlakSaNaM sarvavrataM zIlaM-manaH samAdhAna, tapo'bhilASaviratirUpaM, vinayaH-krodhAdityAgaH, saMyamazca anidAnarUpaH, kSAntiH-krodhatyAgaH, guptirmAnasavikArasaMvRtiH, muktinirlobho vA siddhirvA, tathaiveti samuccaye, ihalaukikapAralaukikinyaH sitA yazAMsi kIrtayazca pratyayazca sAdhuvAdaH ArAdhitA bhavaMti iti prakramaH, tatra yazaH parAkramabhavaM, kIrtiH dAnapuNyaphalabhRtA, tathA sarvadiggAmi yazaH, ekadiggAminI kIrtiH, sajanadhaureya ityAdi pranItiH pratyaya iti shbdaarthaaH| evaMbhUtaM vyAvarNitaM tasAnibhRtena-nizcalena brahmacaryavratamAsevanIyam pAlanArtha 1 kiMbhUtaM, manaHprabhRtikaraNatrayayogena zuddha-niravA, yAvat bhavatayA pratijJAtaM AjanmetyarthaH yAvat zvetAsthiH etAvatA zoSitamAMsarudhirAdiH | tAdRzaH saMyataH-sAdhuH brahmavratapAlanAya udyataH, evaM-vakSyamANaM bhaNitam-kathitam vratamidaM kenetyAha ? bhagavatA-jJAnavatA pUjyena zrImahAvIreNa, tacca idaM vacanaM padyatrayaprabhRtikaM toTakachaMdorUpeNa kAvyena ASARAMABASNA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRti // 71 // paMcamahavvayasuvvayamUlaM, samaNamaNAilasAhuMsucinnaM / veravirAmaNapajjavasANaM, savvasamuddamahodadhititthaM // 1 // titthakarehi sudesiyamaggaM, narayatiricchavivajjiyamaggaM / savvapavittisunimmiyasAraM, siddhivimANaavaMgudAraM ||2|| devanariMdanamaMsiyapUyaM savvajaguttamamaMgalamaggaM / duddharisaM guNanAyakamekaM mokkhapahassa varDisakabhUyaM ||3|| paMca mahAvratanAmakAni suSThu - zobhanabratAni teSAM mUlamiva mUlaM yattat kIdRzaM samaNaMti sabhAvaM yathA bhavati tathA, anAvilai:akaluSaiH zuddhasvabhAvaiH sAdhubhiH - yatibhiH suSThu caritaM AsevitaM punaH kIdRzaM ? vairasya - parasparAmarSasya virAmaM karaNaM-upazamanaprApaNaM nivarttanaparyavasAnaphalaM yasya tathA "mehuNappabhavaM veraM verappabhavA duggaI" itivacanAt brahmavrate tadupazama ityAgatam, sarvebhyaH samudrebhyaH sakAzAt mahAn udadhiH svayaMbhUramaNaH tadvat yadduruttaratvena tatra tIrthamiva tIrtha saMsAradustaraNe tIrthamiva - taraNopAyam ||1|| tIrthakaraiH - jinaiH suSThu - zobhanatayA upadarzitamArga gupyAdi tatpAlanopAyam, punaH kIdRzaM ? narakatiryaksaMbaMdhI vivarjito - niSedhito gatirmArgo yena tathA tam, sarvANi pavitrANi - samastapAvanAni suSThu nirmitAni - zobhanavihitAni sArANi - pradhAnAni yena tattathA, | siddhermokSasya vimAnAnAM ca svargalokAnAM ca apAvRtaM - avaguNIkRtaM udghATitaM dvAraM mukhaM yena " zIlavvayadharo na duggai gamaNa. sIlo iti vacanAt // 2 // devAnAM narANAM ca indraH namasthitA namasthitA namaskRtA yena tathA teSAM pUjyaM-arcanIyaM yattattathA / sarva jagaduttamAnAM maMgalAnAM mArgaH upAyaH agraM vA pradhAnaM yattattathA, durddharSaM parairanabhibhavanIyaM sakalaguNAnAM nAyakam pradhAnatvena athavA guNAn nayatIti vA, tathA ekaM advitIyam etat sadRzaM nAnyadvatamiti, mokSapathasya - samyagdarzanAdeH avataMsabhUtaM - zekharakalpaM caturtha saMvaradvAre brahmacarya svarUpam // 79 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeNa suddhacarieNa bhavai subaMbhaNo susamaNo susAi suisI sumuNI sasaMjae sa eva bhikkhU jo suddhaM carati baMbhaceraM, imaM ca ratirAgadosamohapavaDaNakaraM kiMmajjha pamAya- dosapAsattha-sIlakaraNaM abhaMgaNANi ya tellamapradhAnamityarthaH iti kAvyayArthaH // 3 // tathA yena brahmacaryeNa zuddhacaritena - samyag Acaritena bhavati subrAhmaNo yathArthanAmatvAt "abrahmacArI brAhmaNo na" yaducimahe "nityaM yazca kalAkalApakalitaH prAjJo'pi vijJAnavAn vidyAvedavizArado'pi yatirapyAzcaryakRcchAstravit, dhIrodAttaguNairalaMkRtatanustAdRg punarno yadi svIyAkSANi vazIkaroti puruSaH kiM tasya puMstvaM bhuvi" iti vacanAt, suzramaNaH - sutapAH, susAdhuH - zobhanamuniH, suzobhanaRSiH - padakAya saMrakSakaH, summuniH samyakjJAnavAn, susaMyataH samyakya tanAvAn sa eva bhikSuH- bhikSaNazIlaH karma medanasvabhAvaH yaH zuddhaM carati brahmacaryyam, idaM atra punaH kIdRzaM tadAha - ratizca viSayAbhiSvaMgaH, rAgazca pitrAdiSu neharAgaH, dveSazca pratItaH, mohazra - ajJAnaM, eSAM pravarddhanaM karoti tattathA, kiM madhyamasya kiM zabdasyAkSepArthatvAt madhyamaH - pramAdaH athavA pramAda eva madhyadoSaH tatkaraNazIlatvAt asAramivAsAram tathA pArzvasthAnAM - jJAnAcArAdibahirvarttinAM sAdhvAbhAsAnAM zIlaM anuSThAnaM niSkAraNaM zayyAtarAbhyAhRtAdi piNDaparibhogAdi pArzvasthasya zIlakaraNaM padatrayasya karmadhArayaH tasya karaNaM- AsevanaM yattattathA etadeva / pArzvasthazIlaM vyAkhyAnayati, abhyaJjanAni 1 sakalakalAkalApakalito'pi kavirapi paNDito'pi hi prakaTitasarvazAstratattvo'pi hi vedavizArado'pi hi / munirapi viyati vitatanAnAdbhutavibhramadarzako'pi hi sphuTamiha jagati tadapi na sa ko'pi hi yadi nAkSANi rakSati // 1 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 72 // jaNANi ya abhikkhaNaM kakkha-sIsa-kara-caraNa-badaNa-dhovaNa-saMvAhaNa-gAyakamma-parimaddaNANulevaNa-cunna-| caturtha vAsa-dhUvaNa-sarIraparimaMDaNa-bAusikaM,hasiya-bhaNipa-nahagIyavAiyanaDanaTTakajallamallapecchaNavalaMbaka jANi ya saMvaradvAre siMgArAgArANi ya annANi ya evamAdiyANi tavasaMjamabaMbhaceraghAtovaghAtiyAI aNucaramANeNaM baMbhaceraM vaje- brahmacarya yavvAiM savvakAlaM, bhAveyavvo bhavai ya aMtarappA imehiM tavaniyamasIlajogehiM nicakAlaM, kiM te ?-aNhANaka svarUpam ghRtavazAmrakSaNAdinA, tailamajjanAni-tailasnAnAni ca, abhIkSNa-anavarataM, kakSA-bAhumUla[laM]zIrSakaracaraNavadanAnAM dhAvanaM-prakSAlanaM, saMbAdhanaM gAtrakarma ca-hastAdigAvacaMpanarUpaM, gAtraparikarma-aMgaparikarma parimardanaM-sarvataH zarIramalanaM, anulepanaM ca-vilepanam , cUrNaiHgaMdhadravyakSodraiH vAsazca-zarIrAdivAsanam , dhUpanaM vAgurudhRmAdibhiH, zarIraparimaMDanaM ca, etatsarva bAkuzikaM, bakuzaM-kabUra(cura)cAritraM prayojanaM yasyeti vAkuzikaM na tu bhUSaNaM, nakhakezavastusamAracanAdikaM tadevAha bAkuzikam / hasitaM-hAsaH, bhaNita-prakramAdvikRtam , nATayaM-nRtyam , gIta-gAnam , vAditaM-paTahAdi vAdanam , naTA:-nATayitAraH, nartakAzca ye nRtyaM kurvanti te, jallA-varanAkhelakA, mallAH pratItAH bAhvAdibhiH khelaMti teSAM prekSaNaM nAnAvidhavaMzakhelanAdisaMbaMdhi velaMbakA:-praviDaMbakAH viSakA-vaihAsikA iti eteSAM dvandvaH, chAMdasatvAt vibhaktilopo dRSTavyaH te sarve varjanIyA iti yogaH AMtaravibhaktivazAt kSeyam , kiMbahunA yAni ca vastUni zRGgArAgArANi-zRGgArarasagehAni anyAni api-uktavyatiriktAni, evamAdikAni-evaM prakArANi, tapaHsaMyamabrahmacaryANAM ghAtazca de-12 zataH, upaghAtazca sarvato vidyate yeSu tAni sarvaghAtopaghAtakAni, kimata Aha anucaratA-AsevamAnena brahmacarya varjayitavyAni sarvakAlaM // 72 // 1 doranA ramaNahAra bhASA . 55%A6%ALAALASSROES Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C AOECORRENAGALA adaMtadhAvaNase pamalajalladhAraNaM mUNavayakaisaloe ya khama-dama-acelaga-khuppivAsa-lAghava-sItosiNa-kaTThase jA-bhUminisenjA-paragharapavesa-laddhAvaladdha-mANAvamANA niMdaNa-daMsamasaga-phAsa-niyama-tava-guNa-viNayamA| diehiM jahA se thiratarakaM hoi vaMbhaceraM / imaM ca avaMbhaceraviramaNaparirakSaNaTThayAe pAvayaNa bhagavayA sukahiye, anyathA brahmacaryo vyAghAto bhavati iti yogaH, tathA bhAvayitavyazca bhavati antarAtmA brahmacaryavatA evaM bhAvanIyaM, mayA aMtarAtmA anayA rItyA pAlanIyaH sarvadA ebhiH-vakSyamANaiH taponiyamazIlayogaiH nityakAlam , kiM te tadyathA asnAnakaM-vA snAnarahitatvaM, 'daMtadhAvanaM pratItam , svedaH-prasvedaH mala:-kakkhaDIbhUtaH kaThina(nam ), jallo-malavizeSaH athavA jalla:-zarIrajanyamalaH, mala:| sAdhAraNamalA, maunavrata-vikathAbhAvaH, kezaluzcaH-kezApanayanaM pratItam , kSamA-krodhanigrahaH, damazca-indriyanigrahaH, acelaka-vastrA bhAvaH, kSutpipAsA ca pratItA, lAghavaM ca-alpopadhitvaM, zItoSNe ca pratIte, kASThazayyA phalakAdizayanaM, bhUminiSadyA-bhUmizayanAdi, | paraghara [gRha pravezaH zayyAbhikSAyAcanAdyartham , labdhe vA'bhimatAzanAdau alabdhe ca tadaprAptau labdheSveva yo mAno-labdhivAnahamityAdirUpaH, [alabdhe ca] apamAnazca-dainyaM, niMdana-klezaH, daMzamazakasparzAzca, niyamAzca-dravyAdyabhigrahAH, tapo'nazanAdikA, guNA:-* mUlaguNottaraguNAdayaH, vinayo'bhyutthAnAdirUpaH, eteSAM dvandvaH ityevamAdikaiyogaiH yathA-yena prakAreNa "se" tasya muneH brahmacaryavrataM sthirataraM-nizcalaM bhavati, idametadbrahmacaryavrataparirakSaNArtha-AsevanArtha, prAvacanika-pravacanasyedaM, bhagavatA-zrI mahAvIreNa suSTu- zobhanatayA kathitaM-upadezitam , kIdRzaM ? pretya-paraloke sukhakAritvAt bhAvika-bhAvanAyuktaM, AgamiSyadbhadraM-AgAmikAle zreya 1 "dAtaNa iti" bhASA chaAO5A Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAna0vi0/ pataye CA- pecAbhAvikaM, AgamesibhaI, suddhaM, neyAuyaM, akuDilaM, aNuttaraM savvadukkhapAvANa viusavarNa / prazna0vyA0 tassa imA paMca bhAvaNAo cautthayassa hoMti abaMbhaceraveramaNaparirakkhaNaTThayAe, paDhama sayaNAsaNa-gharavRtti duvAra-aMgaNa-AgAsa-gavakkha-sAla-abhiloyaNa-pacchavatthuka-pasAhaNaka-hANikAvakAsA avakAsA je ya, brahmacarya vesiyANaM acchaMti ya jattha ithikAo abhikkhaNaM mohadosaratirAgavaDaNIo kahiMti ya kahAo bahuvihAo | bhAvanAH // 7 // | skaratvAta , zuddhaM-nirdoSa, nyAyopapatra-naiyAyika, ataeva akuTilaM Rju, anuttaraM-etasmAdanyat pradhAnaM na, sarvaduHkhapApAnAM vizePSeNa upazAmakaM tanAzakatvAt tasya-brahmacaryavratasya imA agre vakSyamANAH paJcasaGkhyAkA bhAvanA caturthavratasya bhavanti, abrahmacaryaviramaNavrataparirakSaNArtha tatra | prathamabhAvanAvastu yathAstrIsaMsaktAzrayavarjamalakSaNaM tacaivaM-zayanaM-zayyA, AsanaM siMhAsanaM viSTharaM, gRha-gehaM, dvAraM-tasyaiva mukhaM pravezanarUpaM, aGgaNa-gRhamadhyabhAgaH, AkAzaM-anAcchAditasthAnaM, gavAkSo-vAtAyana:, zAlA-bhANDazAlA gRhopaskarasthAnaM, yatra sthitvA abhilokyate janaH tadabhilokasthAnaM unnatabhUpradezaH, pacchavatthugaM pazcAdvAstukaM-pazcAdgRhaM varcAdisthAnaM, vA prasAdhana-maMDanakriyA tasya karaNasthAnaM, snAnakriyAsthAnaM, tasyA AzrayA sthAnakAni teSAM padAnAM dvandaH, tata ete sarve strIsaMsaktA-strIjanAdisaMkliSTA varjanIyA | iti yogaH tathA ye ca avakAzA-AzrayAH sthAnakA nivezyA vA viSayaSitAnAM vA teSAM Asane ca tiSThanti ca yatra yeSu avakAzeSu | triyaH kiMbhUtAstAH 1 abhIkSNa-anavarataM mohadoSasya-ajJAnadoSasya rateH rAgasya-kAmarAgasya varddhanA vRddhikArikAH yAstAH, tathA jaa||73|| kathayanti ca kathA bahuvidhAH bahuprakArA jAtikularUpanepathyasaMbaMdhinyaH strIsaMbaMdhinyaH puruSAH striyo vA yatreti bahuprakAraM vjniiyaaH| 344ESESkkaketa A- %AEROES Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S 6 vasahIsamitijogeNa bhAjANaM taM taM vajjeja'vaja bhIrU aAjA jattha maNovimbhamo bhaceragutte satavAsa-13 nIyA / evaM SHREGASARAKA tevi hu vajaNijjA, itthisaMsattasaMkiliTThA annevi ya evamAdI avakAsA te huvajaNijjA / jattha maNovimbhamo vA bhaMgo vA bhaMsaNA vA aI rudaM ca hunjamANaM taM taM vajeja'vajjabhIrU aNAyataNaM aMtapaMtavAsI evamasaMsattavAsavasahIsamitijogeNa bhAvito bhavati, aMtarappA, AratamaNavirayagAmadhamme, jiteMdie, caMbhaceragutte 1 / yatra vezyAzrayAH yatra bahvayaH strIkathAkathanaM hurvAkyAlaMkAre te brahmacaryavatA varjanIyA / evaM strIsaMbaMdhisaMkliSTA na kevalaM uktarUpA varjanIyAH anye'pi ca evamAdayaH avakAzA-AzrayA varjanIyAH iti jJeyaM, hukyiAlaMkAre nizcayArthe ca / kiMbahunA yatra sthAne manaso vibhramaH brahmavrataM pAlayAmi navetyevaMrUpazca zRGgArarasaprabhavaMmanaso asthiratvaM jAyate kadAcicca "cittavRtteranavasthitatvaM zRGgArajo vibhrama ucyate", bhaGgo vA brahmavratasya sarvabhaGgaH, bhraMzanA dezato bhaGgaH, AtaM-iSTaviSayasaMyogAbhilASarUpaM raudraM vA bhavet dhyAna | tadupAyabhUtahiMsAnRtAdattagrahaNAnubandhirUpaM tattadanAyatanamiti yogAt varjanIyAH / ko varjayedityAha-avadhabhIruH pApAdvibhyakaH sa vaya'te iti athavA vajaM ca vajasatvAt pApameva anAyatanaM-alAbhasthAna sAdhUnAmanAzraya iti / kiMbhUtaH1-sAvadyabhIruH aMte | iMdriyAnanukUle prAnte-sthAne tatraiva vazanazIlaH antaprAntavAsI tatraiva prakRSTatara Azraye vasanasvabhAva ityarthaH / atha nigamayabAha evaM anantaroktastrIbhirasaMsaktavAso-vasatiH yo'sau sAdhuH tadviSayo yaH samatiyogaH-sadAcaraNapravRttisambandhaH sa tathA tena bhA1 vito-vAsito aMtarappA-antarAtmA jIvaH kiMvidhA-vidhimaryAdIkRtya AsaktaM-rataM brahmacarye mano yasya sa AratamanAH, virato-nivRtto grAmasyendriyavargasya dharmo lundhatayA svaviSayendriyagrahaNasvabhAvo yasya sa tathA padadvaye karmadhArayaH, ataeva jitendriyaH, brahmacaryaguptaH iti prathamA bhAvanA AIRAGABADASIC Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 74 // vitiyaM mArIjaNassa majjhe na kaheyavvA kahA vicittA vibvoyavilAsasaMpauttA, hAsasiMgAraloiyakahavva mohajaNaNI na AvAhavivAhavarakahAvigha itthINaM vA subhagadubhagakahA causa ica mahilAguNA na vanna - desadvitIya bhAvanAvastu-kimityAha ? nArIjanasya madhye strIparSadAMtaH no- niSedhe kathA kathayitavyA kA ityAha- kathA - vAkprapazvaracanA vicitrA vA tatra jJAnopaSTambhAdikAraNavarjamiti gamyaM, kIdRzI kathA varjanIyetyAha vibbokavilAsa saMprayuktA-tatra vibbokalakSaNaM cedaM "iSTAnAmarthAnAM prAptAvabhimAna garvasaMbhUtaH strINAmanAdarakRto vibboko nAma vijJeyaH // 1 // " vilAsalakSaNaM cedaM "sthAnAsanagamanAnAM hastabhrUnetrakarmmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 1 // " anye tvAhurvilAso-netrajo jJeyaH iti / hAso hAsyAbhidhAno rasavizeSaH zRGgAro'pi rasavizeSastayoH svarUpamidaM, hAsohAsyaprakRtirvikRtAGgaveSaceSTAbhyo bhavati parastrIbhyaH sa ca bhRtA strI hAsyavatI / zRGgAro'pi dvidhA saMbhogo vipralambhazca etatpradhAnA yA kathA, laukikI aviddhajanasaMbaMdhinI kathA - vacanaracanA sarvamohajanakA mohodIrakA, vAzabdo vikalpArthaH, tathA na-naiva / AvAhonavapariNItavadhUvarasya AkAraNaM, vivAhazca pANigrahaNaM tatpradhAnA yA varakathA - pariNetRkathA tadutkarSajanakA pradhAnA vA sA kathA na kathathitavyA / tathA strINAM tAH subhagAdurbhagA vA bhavatItyevaMrUpA na kathayitavyA kathA / catuHSaSTizva mahilAguNAH AliMganAdInAmaSTAnAM karmaNAM pratyekamaSTASTabhedatvena catuSSaSTirjAyate, gItanRtyaucityAdayo'pi nAmataH catuHSaSTibhedA api saMti vA vAtsyAyanaprasiddhA AsanAdimedAH tatpradhAnA kathA api na kathayitavyA, tathA na-naiva dezakularUpanAmanepathyaparijanakathA vA na vAcyA strINAmiti sh16. caturtha saMvaradvAre brahmacarya bhAvanAH // 74 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DEHA% | jAti-kula-rUva-nAma-nevattha-parijaNakahAvi itthiyANaM annAvi ya evamAdiyAo kahAo siMgArakaluNAo tavasaMjamavaMbhaceraghAtovaghAtiyAo aNucaramANeNaM baMbhaceraM na kaheyanvA, na suNeyavvA, na ciMteyavvA, evaM itthI-| prakramaH / tatra lATAdidezasaMbaMdhena strINAM varNanaM yathA-lATadezIyAH komalavacanA ratinipuNAH sustanyo bhavanti, jAtikathA yathA-dhig brAhmaNI vidhavA yA jIvantI mRtA iva, dhanyA manye jane zudrA patilakSe'pyaninditA / kulakathA yathA aho caulukyaputrINAM sAhasaM jagato'dhikaM / patyuma'tyo vizaMtyagnau yA premarahitA api // 1 // rUpakathA yathAcandravaktrA sarojAkSI, sadgIH piinghnstnii| kiM lATInAmataH sAsya devAnAmapi durlabhA // 1 // nAmakathA yathA-sA sundarI satyaM saundaryAtizayasamanvitatvAt , nepathya-veSastatkathA yathA-dhig nArIraudIcyA bahuvasanAcchAditAMgalatikatvAt , yadyauvanaM na yUnAM cakSurmodAya no bhvti||1|| sadA parijanakathA yathAceTikA-parivAro'pi, tasyA kAnto vickssnnH| bhAvajJaH snehavAn dakSo, vinItaH satkulastathA // 1 // kiMbahunA anyA'pi ca evamAdikA uktaprakArAH strI-sambandhinI kathAH zRGgArakaruNA:-zRGgAramRdavaH zRGgArarasena kAruNyavAkprapazcAdikAH, kIdRzI? tapaHsaMyamabrahmacaryopaghAtinIH na kathAH kthyitvyaaH| kenetyAha-brahmacaryamanucaratA puMsA sAdhunA na zrotavyAH anyataH sakAzAt , na cintayitavyAH manasA'pi yatijaneneti jJeyaM / atha dvitIyabhAvanA nigamayabAha-evaM strIkathAviratiH evamamunA prakAreNa strIkathAviratisamitiyogena bhAvito-vAsito bhavati AAAAAADABAALS yathApi, tasyA kAnto A strii-smbndhinaatvyaaH| kenetyAha-zrama - %A5 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N paturtha zAna0vi0 pradhyAna vRtti saMvaradvAre brahmacarya bhAvanAH // 75 // Sank%CE%52 kahaviratisamitijogeNaM bhAvito bhavati aMtarappA AratamaNavirayagAmadhamme jitidie baMbhaceragutte 2 / tatIyaM nArINa hasita-bhaNitaM ceTThiya-vippekkhita-gai-vilAsakIliyaM vibyotiyanagItavAtiyasarIrasaMThA|Na-vanna-karacaraNanayaNalAvanna-rUva-jovvaNa-payoharA-dhara-vatthAlaMkArabhUsaNANi ya gujjhovakAsiyAI annANi antarAtmA-jIvaH AratamanA vidhi-maryAdayA vistagrAmadharmaH, vijitendriyaH-vijitaviSayavyApAraH, iti pragaTa eva sUtrArtha iti dvitIyA bhAvanA 2 / . atha tRtIyabhAvanAvastu strIrUpanirIkSaNavarjanaM tatpradhAnA bhAvanA yA sA caitra nArINAM-strINAM hasitaM, hAsyaM vikAraM narmAdi bhaNitaM sarAgasaMbhogavipralaMbhadvayAtmakazabdAdi ceSTitaM-hastanyAsAdikaravAlanArUpaM, | viprekSita-nirIkSitaM kaTAkSAdinA bhrUceSTAdinA, gatirgamanaM maMtharAlasapadasthApanaceSTAvizeSA, vilAso-hAvabhAvAdilakSaNaH, tatra hAvo-mukhavikAraH syAt, bhAvo-cittasamudbhavaH, vilAso-netrajo jJeyaH, vibhramo bhryugaaNtyoH||1|| tathA vibhramo-veSaceSTitaH, ityAdirUpaH, krIDitaM-dyutAdi krIDA eSAM smaahaardvndvH| 'vibbokitaM stotpattijanakaM saMbhASaNaM | | vA, nATathaM nRtya, gItaM gAnaM, vAditaM vINAdivAdanaM, zarIrasaMsthAnaM haskhadIrghonnatAdilakSaNaM, voM gaurAdilakSaNaH, karacaraNanayanavadanAnAM lAvaNyaM-lavaNimA spRhaNIyatArUpaM, tathA rUpaM cAkRtiH-AkAraH, yauvanaM-tAruNya, payodharau-stanau, adharo'dhastana oSThaH, vastrANi 1 lIlAvilAso-vicchittirSibbokaH kIlakizcitaM moTTAyitaM kuTTamitaM lalitaM vihRtaM tathA // 2 // vibhramazcetyalaMkArA strINAM svAbhAvikA daza iti tatpradipAdakazAstrAllakSaNAnyavaseyAnIti AGAE345 // 7 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya evamAdiyAI tavasaMjamabaMbhaceraghAnovaghAtiyAiM aNucaramANeNaM baMbhaceraM na cakkhusA na maNasA na vayasA pattheyavvAI pAvakammAhUM / evaM itthIrUvaviratisamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA AratamaNavirayagAmadhamme jidie vaMbhaceragutta 3 / casthaM punvarayapuvvakIliyapuvvasaMgaMthagaMdhasaMdhuyA je te AvAhabivAhacollakesu ya tithisu jannesu ussavesu vasanAni, alaMkArA-hArAdayaH, bhUSaNaM ca maMDanAdinA zobhAkaraNaM eteSAM padAnAM dvandvaH tatastAni na prArthayitavyAnIti zeSaH / tathA guhyAvakAzikAni lajjanIyasthAnatvAt sthaganIyA AcchAdanIyA avakAzA dehAvayavo zroNinitambayonyAdayaH anyAni api hAsAdikAraNANi evamAdikAni sthAnakAni tapaHsaMyamabrahmacaryopadhAtakAni kuvikalpotpattidezAH anucarya anucaratA - brahmavratamAsevatA yatinA na cakSuSA draSTavyAni abhilASatayA dRSTAdRSTiM na banAtItyarthaH / na manasA cintayitavyAni / anidAnaM cAritraM tavevodANaphale iti vacanAt vacasA na prArthanIyAni imAni ramyANItyapi vAgmAtreNaiva noktavyAnItyarthaH / pAvakAni - pApajanakatvAt pApakarmANi, evamuktaprakAreNa strIrUpa viratisamitiyogena bhAvito bhavati antarAtmA jIvaH AratamanA viratagrAmadharmA jitendriyo - muniH brahmacaryagupto bhavati iti tRtIyA bhAvanA 3 atha caturthabhAvanAvastu yatkAmodaya karaM darzana-bhaNana-smaraNaM bhavati tadvarNyamityAha - tacaivaM - pUrvarataM gRhasthAzramasambandhinI kAmaratiH pUrvakrIDitaM - gRhasthAvasthAzrayaM dyUtAdikrIDanaM tathA ye pUrvArthakAlabhAvinaH saMgaMthAH saMbaMdhAca zvasurakulasaMbaMdhAH zAlaka - zAlikAdayaH athavA tadbhAryAstatputrAdayaH saMstutAH paricitIkRtA darzanabhASaNAdibhiH tataH eteSAM padAnAM dvandvaH tata ete sarve zramaNena anabhilaSa 54056 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha saMvaradvAre brahmacarya bhAvanA vasiMgArAgAracAruvesAhiM hAvabhAvapalaliyavikkhevavilAsagatisAliNIhiM aNukUlapemmikAhiM saddhiM aNubhUyA hai jJAna0vi0 sayaNasaMpaogA udusuhavarakusumasurabhicaMdaNasugaMdhivaravAsadhUvasuhapharisavatthabhUsaNaguNovaveyA ramaNijAujaprazna0vyA0 NIyA alakSyAH draSTuM kathayituM smartu nA'pi yogyAH iti sambandhaH / ke te? vA vakSyamANAH ityAha AvAhaH-vadhUvarAnayana, vRti kAmAvara vivAhaH pANigrahaNaM, bAlakarma bAlAnAM nAmakaraNaM, yatcUDAkaraNamuNDanaM, annaprAsanAdikaM sarva tatasteSu cazabdasya pUrvavAkyApekSayA samu cayArthaH, tithiSu anaMgatrayodazIprabhRtiSu, yajJeSu, nAgapUjAsu utsaveSu, yAtrAsu janasamudAyeSu, strIbhiH sArddha zayanAsanasaMprayogAste na // 76 // labhyAH draSTumiti yogaH kiMbhUtAbhiH ? zRMgArAgAracAruveSAbhiH-zRMgArarasAgArabhUtAbhiH zobhananepathyAbhiH strIbhiriti gamyaM / kiM bhU-| tAbhiH strIbhiH ? hAvabhAvapralalitavikSepavilAmazAlinIbhiH, tatra hAvabhAvalakSaNaM pUrvoktaM pralalitalakSaNaM cedaM hastapAdAGgavinyAso bhranetroSThaprayojitaH / sukumAro vidhAnena lalitaM tatprakIrtitaM // 1 // aprayatnaracito dhammillaH zlathabandhanaH, asamaMjasavinyastamaMjanaM nayanAbjayoH tathA anAdarabaddhagranthirjaghanavAsasaH vasudhAlambikezapAza srastAMzukA jaghane hAravinyAso rasanAyAstathorasi yataH strIkAMtaM vIkSya nAbhi prakaTayati domUlaM darzayaMtI nyastamaMDanAdikaM vitanoti ityAdilakSaNaivikSepo jnyeyH| vilAsagatirvilAsena gamanaM etaiH yA zobhante zAlante tathA taabhiH| tathA anukUlamapratikUlaM prema-prItiryAsAM tAstAbhiH strIbhiH sAI-saha anubhUtA-veditA zayanAni zayyAyAmekatra vasanaM tathA samprayogAzca-saMparkAH zayanasaMyogAH / kathaMbhUtAH RtusukhAni kAlocitAni SaDRtusukhAni yAni varakusumAni varasurabhicandanaM ca sugandhA varacUrNarUpA vAsazca dhUpazca zubhasparzAni vA vastrANi ca bhUSaNAni ca tAlavRntAdIni bhogopaSTambhadAyakAni vA eteSAM padAnAM dvandvaH teSAM ye guNA 1 aprayatnena racito dhammillaH.......ityAdizlokacatuSTayo abhayadevIyAvRttau atra tu tadbhAvArthoM saMgRhItaH PRASHASEEBACCASIAN SHREWALAESARGICALAMROES // 76 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COOOKSACARE geyapauranaDa-nahaka-jalla-malla-muTThika-velaMvaga-kahaga-pavaga-lAsaga-Aikkhaga-laMkha-maMkha-tRNailla-tuMbavINi| ya-tAlAyara-pakaraNANi ya bahaNi mahurasaragItasussarAI annANi ya evamAdiyANi tavasaMjamabaMbhaceraghAtova|ghAtiyAiM aNucaramANeNaM baMbhaceraM na tAtiM samaNeNa labbhA daTuM na kaheuM navi sumariuM je, evaM puvarayapuvakI. liyaviratisamitijogeNa stairupapetA yuktAstathA tAH, tathA ramaNIyAtodyageyapracuranaTodiprakaraNAni tad draSTuM nalabhyAnIti sambandhaH / te ke ityAha ? tathA naTAH nATayitAraH anyAn prati, nartakA:-ye nRtyanti svayaM, jallA-varatrakhelakAH, mallA pratItA, mauSTikA:-ye muSTibhiH praharanti ramante vA, || viDaMbakAH-vaihAsikAH, kathakA:-kathAprabandhAkhyAyikAH pAThakA adhyetAraH, plavakA ye utplutya nadyAdikaM taranti, lAsakA ye rAsakAn | | gAyanti jayazabdaprayoktAro bhADA vA maGgalapAThakA iti, AkhyAyikA ye zubhAzubhaM kathayanti, laMkhA-vaMzAnakhelakAH, maMkhAcitrapha-13 | lakahastA bhikSAkAH, tRNaillA:-tUNAbhidhAnavAdyavAdakAH mukhacaGgerikA tumbavINikA-vINAvAdakAH,tAlAcarAstAlavAdakAH prekSAkAriNo vA eteSAM padAnAM dvandvaH teSAM prakaraNAni kriyA punaH bahuvidhAni-anekavidhAni, madhurakharANAM-kaladhvanInAM gAyakAnAM yAni gItAni4 geyAni zobhanaSaDjAdikharavizeSANi tAni tathA,kiMbahunA ? anyAnyapi evamAdikAni uktaprakAravyatiriktAnyapi tapaHsaMyamabrahmacarya ghAtopaghAtakAni anucaratA-AsevamAnena etAvatA brahmacAriNA na-naiva zramaNena-sAdhunA,lamyAni-ucitAni draSTuM-prekSituM nayanAbhyAM, na kathayituM nA'pi vacasA sundarA ete, nA'pi smattuM cintayituM manasA'pi / atha nigamayannAha-evamuktamakAreNa pUrvarataM-pUrvapariciH | 1 bhAratI sAtvikI kauzikyArabhaTyAdivRttayazcatamro yAdyAni vAdyAdIni prakaraNAvi kathyante / AOSASEACHES Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |bhAvito bhavati aMtarappA ArayamaNaviratagAmadhamme jiiMdie vaMbhaceragutte 4 / zAna0vi0 | prabha0vyA0 | paMcamagaM AhArapaNIyaniddhabhoyaNavivajate saMjate susAha vavagayakhIra-dahi-sappi-navanIya-tella-gula saMvaradvAre vRtti khaMDa-macchaMDika--mahu-maja-maMsa-khajaka-vigatiparicattakayAhAre Na dappaNaM, na bahuso, na nitika, na sAyasU. brahmacarya pAhikaM, na khaddhaM, tahA bhottavvaM jaha se jAyAmAtA ya bhavati, bhAvanA // 7 // | tarata-sambhogAdikaM pUrvakrIDitaM dyutAdikaM tena-viratinivRttisamitiyogena bhAvito vAsito bhavati antarAtmA-jIvaH AratamanA viratagrAmadharmA jitendriyaH brahmacaryagupto bhavati, iti caturthI bhAvanA 4 / atha pazcamabhAvanAvastu praNItabhojanavarjananAma tadA''ha-AhAro'zanAdiH sa evaMvidhastyAjya iti yogaH kIdRzaH 1 praNIto galatsnehabinduH sa ca snigdhabhojanaM tasya vivarjako yaH sa tathA sa evaMvidhaH saMyataH-saMyamavAn SadkAyarakSAvAn , susAdhuH-nirvANayogyasAdhanatatparaH, punaH kIdRzaH ? vyapagatA-apagatA kSIraM-dugdhaM dadhi tadeva styAnIbhUtaM sarpitaM navanItaM mrakSaNaM tailaM gulakhaNDaM || matsyaMDikA pAyakhaNDA zarkarA vA madhu-miSTadravyaM kSaudraM vA, madya-madirA mAMsa-pizita khAdyakalakSaNaM avagAhimAdibhedaM yadyapi | amajjhamaMsAsiNo iti pAThAt sAdhunAmabhakSavikRtInAM tyAga evamuktaH, tathApi vikRtisUtrapAThatvAt madyamAMsAyuktam , athavA pUrva-8 bhaktAnusmaraNamapi bhavati atastatparihArArtha sUtrapAThAnukramo jJeyaH, eteSAM padAnAM karmadhArayaH etAdRzo vikRtikAri-vikArakAri / tyakta AhAro yena sa tathA, na-naiva niSedhe darpaNaM-darpakArakaM naiva bhuJjate, uktavyatirekAdanyadapi madakAri naiva bhuJjate, punaH na bahuzo8 dinamadhye na bahuvAraM, na naityika, na pratidinaM, na ca zAka-vanaspatyAdi bhavanti, na-pAdhikaM zAlanakaM dAlipracura netyarthaH, tadapi mabhakSavikRtInAM tyAga evamukta, nA karmadhArayaH etAdRzo vikRtikAribI -12 // 7 // PARHOES Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4%AGHAGARA na ya bhavati vinbhamo na bhaMsaNA ya dhammassa, evaM paNIyAhAraviratisamitijogeNa bhAvito bhavati aMtarappA | AratamaNaviratagAmadhamme jiiMdie baMbhaceragutte 5 / evamiNaM saMvarassa dAraM samma saMvariyaM hoi supaNihitaM imehiM paJcahivi kAraNehiM maNavayaNakAyaparirakkhiehiM NicaM AmaraNaMtaM ca eso jogo Neyavvo ghitimayA matimayA na kharbu-na prabhutaM unodaryApekSayA tathA bhoktavyaM, yathA se tasya brahmacAriNaH, yAtrA-saMyamayAtrAnirvAhaH mAtrAparimANataH bhavati saMyamanihAya bhavanti, tathA bhoktavyaM paraM na-naiva bhavati dharmasya vibhramo bhraMzanA vA dharmasya / yaduktaM jahA davaggI pauriMdhaNo vaNe samAruo novasamaM uvei| evediyaggI vi pagAmabhoINo, na baMbhayArissa hiyAya kassa vi // 1 // tathA dRzyatejaha anbhaMgaNa1levo2, sagaDakkhavaNANa jattio hoi / iya saMjamabharavahaNaTThayAe saahnnmaahaaro||1|| na ca naiva bhavati dhAtUpacayena mohodayAnmanaso dharma prati asthiratvaM bhraMzanaM vA calanadharma brahmacaryalakSaNAt / atha nigamaya| bAha-evaM praNItAhAraviratisamitiyogena bhAvito-vAsito bhavati antarAtmA-jIvaH tAdRzaH sAdhuH AratamanAH-viratigrAmaghATU | jitendriyaH brahmacaryeNa gupto bhavati sAdhuH iti paJcamI bhAvanA 5 / evamuktaprakAreNa idaM saMvaradvAraM saMvRtaM rakSitaM bhavati suSTu-zobhanatayA praNihitaM-sthApitaM manasA ityetaiH paJcabhiH kAraNaiH bhavanA1 yathA davAgniH pracurendhane bane samAruto nopazamamupaiti / pavamindriyAgnirapi prakAmabhojino na brahmacAriNo hitAya kasyacit // 1 // 2 yathA abhyaGganalepau zakaTAkSavaNayoryAvantau bhavataH pavaM saMyamabahanArtha sAdhUnAmAhAraH // 1 // SAMASTERNAGABASSA-ARATE Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha zAna0vi0 prabha0vyA0 vRtti saMvaradvAre brahmacarya bhAvanAH ||78 // aNAsavo akaluso acchido aparissAvI asaMkiliTThosuddhosavvajiNamaNunnAto, evaM cautthaM saMvaradAraM phAsiyaM pAlitaM sohitaM tIritaM kihitaM ANAe aNugAliyaM bhavati, evaM nAyamuNiNA bhagavayA parUviyaM pasiddhaM siddhavarasAsaNamiNaM Aghavirya sudesitaM pasatthaM [sU0 27] cautthaM saMvaradvAraM samattaM ttibemi // 4 // bhiH kRtvA, manovAkAyaparirakSitaiH nityaM-sadA AmaraNAntaM-yAvajIvamityarthaH, eSaH kathyamAno yogaH saMvararUpo jJAtavyaH dhRtimatA| dhairyavatA matimatA-buddhimatA kIdRzo yogaH anAzravo, viratirUpaH, akaluSaH-zuddhAzayaH, acchidro nidoSatvAt , aparisrAvI-anidAnarUpaH, asaMkliSTo-durvyAnarahitatvAt , ataeva zuddho nirdoSaH sarvajinaiH-sarvatIrthakaraiH anujJAtaH evamuktarItyA caturtha brahmacaryalakSaNaM saMvaradvAra saMvarasya mukhamiva mukha-dvAraM sparzitaM kAyena, pAlitaM punarniraticAratvena, zodhita-gurvAjJAnusAreNa, tIritaM adhikAdhikosAhena, kIrtitaM punaH punaH smaraNAdinA, AjJayA anupAlita ebhiH vizeSaNairmaryAdA prAptaM bhavati evamamunA prakAreNa, jJAtamuninAjJAtaputreNa bhagavatA prajJApita, prarUpita, prasiddhaM-vikhyAtaM pradhAnazAsanamidaM AkhyAtaM, suSTu-dezitaM kathitaM, prazastaM pradhAna, caturthasaMvaradvAraM samAptaM navamAdhyayanavivaraNamidaM iti zabdaH-parisamAptau pUrvavadeva vaacyH| zrI praznavyAkaraNAMgasya dazamasya navamAdhyayanam vyAkhyAtaM ca sadarthaM turyaM brahmavatadvAraM // 1 // iti zrImad jJAnavimalasUrIzvaraviracite praznavyAkaraNe caturtha saMvaradvAraM samAptaM 5456565456-MA5% // 78N Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha paMcamaM saMvaradvArAtmakaM dazamAdhyayanam // BARAGAR atha paMcamaM parigrahaviramaNaM saMvaradvAraM vyAkhyAyate, asya cA'yamanukramaH pUrva maithunaviramaNamuktaM tattu sarvathA parigrahaviramaNe kRte eva bhavati tadabhidhAyakaM pacamaM dvAramArabhyate tasyedamAdimaM sUtram-jaMbU ityAdi sUtrAnukramo yathA| jaMbU! apariggahasaMvuDe ya samaNe AraMbhapariggahAto virate virate kohamANamAyAlobhA jamyUriti ziSyasyAmaMtraNam , aparigraho-dharmopakaraNavarjanopakaraNamUrchAvarjitaH tathA saMvRtazca indriyakaSAyasaMvaraNena saMvRtaH tathA yaH saH tAdRzaH zramaNo bhavati cakArAdbrahmacaryAdiguNayuktaH, etadeva prapazcayannAha sa ca kIzaH ? AraMbha:-pRthivyAdhupamardaH, parigraho bAhyAbhyantaramedAdvidhA, ko'sau bAhyo ?-dharmasAdhanavajoM dharmopakaraNamUrchA vA, itarastu mithyAtvAviratikaSAyapramAdaduSTayogAvalaMbanarUpaH, Aha ca "putvAisu AraMbho pariggaho dhammasAhaNaM mottuM / mucchA ya tattha bajjho iyaro micchttmaaio||1||" anayoH samAhAradvandvastasmAdvirato nivRtto yaH sa shrmnnH| tathA krodha-mAna-mAyA lobhaadvirtH| 1 pRthivyAdiSyArambhaH parigraho dharmasAdhanaM muktvA murchA ca tatra bAyaH itaro mithyAtvAdikaH // 1 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 79 // ege asaMjame 1 do caiva rAgadosA 2 tini ya daMDagAravA ya guttIo tinni tinni ya virAhaNAo 3 cattAri kasAyA jhANa-sannA-vikahA tahA ya huMti cauro 4 paMca ya kiriyAo samitiiMdiyamahavvayAI ca 5 atha mithyAtvalakSaNAMtaraparigrahaviratatvaM prapazcayannAha eko'vivakSita medatvAdaviratilakSaNaikakhabhAvatvAt, asaMyamo 'saMyatatvam 1 dvAveva rAgadveSau baMdhane iti zeSaH / 2 trayazca daMDA - Atmano daNDatvAt duSpraNihitamanovAkkAyalakSaNAH, gAravANi gauravANi ca gRddhyabhimAnAbhyAM AtmanaH karmaNo gaurava hetavaH RddhirasasAtaviSayAH pariNAmavizeSAH trINi iti prakRtameva, tathA guttIo tiNitti guptayo manovAkkAyalakSaNAanavadyapravIcArAspravIcArarUpAH 3, tisrazca virAdhanA jJAnAdInAM samyagananupAlanAH // 3 // catvAraH kaSAyAH-krodhAdayaH, dhyAnAni - ekAgratAlakSaNAni ArttaraudradharmazukladhyAnAni saMjJAnaM anAdicetanodbhUtaM vijJAnaM | saMjJA:- AhAra 1 bhaya 2 maithuna 3 parigraha4 saMjJAbhidhAnAH, vikathA-virUddhavAk-prapaMcaracanA kathA strI-bhakta- deza - rAjakathAdilakSaNAH etAzca bhavanti // 4 // paMcakriyAH - jIvavyApArAtmikAH kAyikyadhikaraNikI - prAdveSikI - pAritApanikI - prANAtipAtakriyAlakSaNA bhavanti, sarvatra kriyApadaM yojyam, tathA niravadyapravRttirUpAH samitayaH IrSyA - bhASaiSaNAdAnanikSepapariSTApani kAkhyAH, tathA indriyANi sparzana-rasanaghANa - netra - zrotrAdIni, mahAvratAni ahiMsA-sUnRtAsteya-brahmAkiJcanarUpANi pratItAnyatraiva varNitAnIti 5 / pazcama saMvaradvAre rAgAdi AzAtanA ntAnAM varNanaM // 79 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chajjIvanikAyA chaca lesAo 6 satta bhayA 7 aTTha ya mayA 8 nava caiva ya baMbhaveravayaguttI 9 dasappakAre ya samadhamme 10 ekkArasa ya uvAsakANaM 19 pRthavyaptejovAyuvanaspatyAdayaH SaT jIvanikAyAH, SaD lezyAH kRSNa-nIla- kApota- tejaH - padma - zuklAkhyAH // 6 // tathA saptabhayAni - ihalokabhayaM khajAtIyAnmanuSyAdeH paralokabhayaM - vijAtIyAttiryagAdeH, tathA ihalokabhayaM atrabhave, paralokamayaM parabhave, AdAnabhayaM dravyAzritaM bhayama, akasmAdbhayaM bAhyanimittAnapekSaM, AjIvikAbhayaM - vRttibhayamityarthaH, maraNabhayaM, azlokabhayamiti - apayazaH bhayamiti saptabhayAH // 7 // aSTau ca madAH- madasthAnAni, jAI 1 kula 2 bala 3 rUye 4 taba 5 Isarie 6 sue 7 lAbhe 8 // 8 // "vasahi 1 kaha 2 nisiddhiM 3 diya 4 kur3aMtara 5 puvvakIlie 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUSaNAya 9 nava baMbhaguttIoti // 1 // " evaM lakSaNA nava brahmacaryaguptayaH // 9 // dazaprakAraca zramaNadharmaH yathA - " khaMttI 1 maddava 2 ajjava 3 mutti 4 tava 5 saMyame ya 6 bodhavve / sacaM 7 soyaM 8 akiMcaNaM 9 ca baMbhaM 10 ca jahadhammo 1 " // 10 // aikAdaza copAsakAnAM - zramaNopAsakAnAM pratimA yathA-daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha 4 paDimA 5 abaMbha 6 sacitte 7 AraMbha 8 pesa 9 uddiTTha vajjae 10 samaNabhUe ya 11 // 1 pravacanasAroddhAra gAthA 980 - 994 gata pratipAditazrAvakapratimAsvarUpAduddhRtamazeSaM pratibhAti // 2 pravacanasAroddhAragAthA 980 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRti // 80 // atra ca gAthAyAM pratimeti uktaH saH kAyotsargaH tatra darzanaM samyaktvaM 1 vratAni aNuvratAdIni 2 sAmAyikaM ca sAvadyAnavayoga parivarjanAsevanakharUpam 3, pauSadhaM cASTamIcaturdazIpramukheSu parvadinAnuSTheyo'nuSThAnavizeSaH 4 pratimA ca kAyotsarga: 5 abrahmamabrahmacarya 6 [sacittaM casacetanadravyaM 7 iti samAhAra dvandraH ] darzanAdiSu paJcasu padeSu pratimA zabdo yojyaH, abrahmAdiSu paJcasu padeSu (aMtrA sacittayostu) varja kazabdo yojyaH, Arambhazca svayaM kRSyAdikaraNaM 8 preSaNaM pareSAM pApakarmasu vyApAraNaM 9 uddiSTaM ca tameva zrAvakamuddizya sacetanaM sadacetanIkRtya pakkaM tadeva varjayati pariharati sa AraMbha - preSoddiSTavarjakaH, pratimeti zabdaH prakRtaM 10 / iha ca pratimApratimAvatorabhedopacArAt pratimAvato nirdezaH kRtaH / tathA zramaNaH sAdhuH iva yaH sa zramaNabhUto bhUtazabdasyopamAnArthatvAt na tu tadeveti, cazabda:- samuccaye etAvatA ekAdaza zrAddhAnAmupAsakAnAM pratimAH - pratijJA abhigrahAH, etAsAm kAlamAnaM yathA-pratimAyAM prathamAyAM eko mAsaH kAlamAnaM, dvitIyAyAM dvau mAsau, tRtIyAM trayo mAsAH, caturthAyAM caturmAsAH, yAvadekAdRzyAmekAdaza mAsAH, etacca kAlamAnaM yadyapi dazAzrutaskandhAdiSu sAkSAnopalabhyate tathApyupAsakadazAsu pratimApratipannAnAM AnandAdizramaNopAsakAnAM sArddhavarSapaMcakalakSaNaM [pratimaikAdaza] pramANaM pratipAditam, pravacanasAroddhArAdiSu tathaiva bhaNitam, tathA uttarottarAskhapi tAsu pratimAsu kriyamANAsu pUrvapUrvapratimAH pratipAditAH sarvA api kriyA- anuSThAnavizeSarUpAH karttavyA eva / iyamatra tAtparya dvitIyAyAM pratimAyAM prathamapratimoktamanuSThAnaM niravazeSaM kartavyamiti / tRtIyAyAM tu prathamadvitIyaprati) patacinhaM nyastama 1 pravacanasAroddhAre pR0 293 tame patadadhikaM yogyamapi atra skhalitaM pratibhAti / 2 yatra ( zuddhasthale zuddha [ ] patacinhaM tu adhika pAThAya // 3 pravacanasAroddhAra pRSTha 293-211 paMktI pazcama saMvaradvAre rAgAdi azAtanA. ntAnAM varNanaM // 8 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdvayoktamapyanuSThAnaM vidheyaM evaM yAvadekAdazyAM pratimAyAM pUrvapratimAdazakoktaM sarvamapyanuSThAnaM kAryamiti atha darzanapratimAkharUpanirUpaNAyAha, samyagdarzanaM samyaktvaM prathamA darzanapratimA bhavati iti kIdRzaM samyaktvaM-prazama-saMveganirvedAnukaMpA''stikya lakSaNaiH paMcaguNaviziSTaM tathA kugrahaH - kuzAstrAbhinivezaH zaMkA- kAMkSA - vicikitsA-midhyAdRSTiprazaMsA-tatsaMstavarUpAH paMca samyaktvAticArazalyarahitam, aNuvrattAdiguNavikalasya yo'bhyupagamaH sA darzanapratimA, samyagdarzanapratipattiH tatra pUrva yadi kevalaM AsIt tathApi zaMkAdidoSarAjAbhiyogAdyAkAraSaTvarjitatvena yathAvat samyagdarzanAcAravizeSaparipAlanAbhyupagamena ca pratimAtvaM saMbhAvyate, kathamanyathA upAsakadazAsu ekamAsaM prathamAyAH pratimAyAH pAlanena vyavahAraH pratipAditaH ityAdi jJeyam 1 atha dvitIyA - aNuvratAni sthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni guNavratAni zikSAvratAni vadhabaMdhAdyaticArarahitAni nirapavAdAni ca dhArayataH samyak paripAlayato dvitIyA 2 tRtIyAyAM sAmAyikapratimAyAM sAmAyikaM - sAvadyayogaparivarjananiravadyayogasevanaskhabhAvaM kRtaM vihitaM dezato yena sAmAyikakRtaH, idaM tAtparya apratipannapauSadhasya darzanavratopetasya pratidinaM ubhaya - (kAla) sambandhi sAmAyikakaraNaM tRtIyA 3 / caturthI pauSadhapratimA yasyAM caturdazyaSTamIprabhRtidivaseSu amAvasyApaurNimAdiSu parvatithiSu caturvidhamapyAhArazarIrasatkArAbrahmacaryA (rya) vyApAraparivarjita (jaina) rUpaM paripUrNa pauSadham, na punaranyatareNApi prakAreNa hInaM samyak vidhinA'nupAlayati Asevate / | etAsu catasRSvapi vratAdipratimAsu baMdhAdIn - baMdhavadhacchedaprabhRtIn SaSThisaMkhyAkAn dvAdazavrataviSayAn ( aticArAn ) prayatnato varjayati - pariharatIti 4 / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8%AR paJcama saMvaradvAre | rAgAdiAzAtanAntAnAM varNanaM zAna0vi0 __atha pratimApratimAsvarUpaM samyaktvaM aNuvrata-guNavata-zikSAvratapratimAcatuSTayavAn sthiracitta ArAdhakaH [itaro hi virAdhako prazna0vyA bhavati, yato'syAM pratimAyAM] nizi ca catuSpathAdau kAyotsargaH kriyate pauSadhadineSvapi draSTavyaH pratimAkAyotsargaH kiM pramANaM ? eka vRtti | rAtripramANaM vA sarvarAtripramANo vA asnAnaH snAnavarjakaH vikaTe prakAzadeze bhukte evaM divA na rAtrau ityarthaH, divApi prakAzadeze | divApi abaddhaparidhAnakaccha: divA brahmacArI rAtrau parimANakRt pratimAkAyotsargarahiteSu divaseSu ityarthaH, kAyotsargasthitaH kiM // 8 // & cintayati ityAha jinaguNAn kAmakrodhAdinijadoSAn tatpatipakSabhUtAn kSAtyAdiguNAn dhArayati paMcamAsAn yAvat iti pNcmii| atha SaSThI pratimAmAha-zRMgArAdikathA-strIkathAvajaM zarIramAtravibhUSAdikaM kurvan rAtrAvapi maithunaM varjayan cittakSobhavidhAyakaM yat hA kizcidapi tatsarva varjayan SaT mAsAn yAvat vicarati iti sssstthii| atha saptamI-saptamAsAn yAvat pUrvoktakriyAyuktaH sacittaM sacetanaM AhAraM-azana-pAna-khAdima-khAdimarUpaM naiva AhArayati iti saptamI / athASTamI pUrvoktakriyAyuktaM aSTamAsAna yAvat AraMbhasya pRthivyAdhupamardanalakSaNasya khayamAtmanA karaNaM vidhAnaM varjayati ityssttmiitt| navamI punaH pUrvoktasakalakriyAvAn navamAsAn yAvat putramitrabhrAtRpreSyAdiparairapi na kArApayati ubhayajanyA hiMsA svayaM kara| Ne'pi kArApaNe'pi kRSyAdInAmapi iti jJeyaM navamI 9 / atha dazamI-pUrvoktakriyAyukto dazamAsAn yAvat tadartha kRtaM bhaktamodanAdi naiva bhujIta re tvanyat sAvadhakaraNaM tatra kSuramu1 etaddhikaM pravacanasAroddhAre pRSTha 294 tame CARISHABHASH A // 8 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bh- bArasa ya NDitamastakaH zikhAM dhArayati kevalastAdRzazrAvakaH dazamapratimaHstho yadi bhUmyAdau sthApitaM nidhAnAdikaM jAnAti tadA tatpRcchatAM sutAdInAM ca kathayati akathite sati vRtticchedaprApteH atha naiva jAnAti tadA kathayati ahaM na jAnAmi etAvanmuktvA nAnyat kimapi | jalpituM kalpate iti tAtparyArthaH, iti dazamI 10 / athaikAdazImAha- kSuramuNDaH kRtaloco vA rajoharaNapatadgRhadhArI sAdhUpakaraNaM gRhItvA zramaNo nirgranthastadvadanuSThAna karaNAt zramaNabhUtaH sAdhukalpaH gRhAnnirgatya nikhilasAdhusamAcArIcaraNacaturaH samitiguptyAdisamyaganupAlayan bhikSArtha gRhakulapraveze pratimApratipannAya zramaNopAsakAya bhikSAM datteti bhASamANaH kazcitpRcchati kastvaM tadA pratimApratipannaH zramaNopAsako'hamiti bruvANo grAmanagarAdiSu anagAra iva mAsakalpAdinA vicaratyekAdaza mAsAn yAvaditi etacca utkRSTataH kAlamAnamuktam / jaghanyataH punarekA [dazA ]pi pratyekamantarmuhUrttAdimAnA eva tacca maraNe vA pravrajitatve vA sambhavati nAnyatheti / tathA ekAdazamAsAn yAvadityekAdazI 11 / atha uttarAsu saptakhapi pratimAsu AvazyakacUyA prakArAntaramapi dRzyate tathAhi - "rAibhattapariNNAe paMcamI sacittAhArapariNNAe chaTThI diyA baMbhacArI parimANa kaDA sattamI diyA vi rAo vi baMbhayArI asiNANae viyaDabhoi vosa kezamaMsu roma nahatti ahamI sAraMbhapariSNAe navamI pesa [sAraMbha] pariNNAe dazamI uddibhattapANavajjae samaNabhUetti ekAdazI" iti dRzyate ityAdi bhUyAn vicArastu granthAntarAdavaseyaH iti / 1 pravacanasAroddhAra pRSTha 296 tame etadAlApako nyasto Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 82 // bhikkhupaDimA 12 kiriyaThANA ya 13 vArasaya bhikkhupaDimA - tathA dvAdaza sAdhUnAM bhikSUNAM pratimA abhigrahavizeSAstAzcemA :- mAsAi sattaMtA paDhamA bIyAya taIya sapta rAidiNA ahorAI 11 egarAI 12 bhikkhupaDimANa bArasagaM // 1 // tatraikamAsikI dvimAsikI, trimAsikI saptamI saptamAsikI evaM sapta aSTamI-navamI-dazamI pratyekaM saptarAtridivasamAnAH, ekAdazI ahorAtridivasamAnA, dvAdazI ekarAtrimAnA tadvayAkhyAnaM tu pUrvalikhitamasti tato jJeyam / "terasakiriyADANA" trayodaza kriyAsthAnAni Atmano vyApArarUpAH yathA aTThA 1 - TThA 2 - hiMsA 3 kamhA 4 diTThIya 5 mosa 6 dineya 7 ajjappa 8 mANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 // 1 // vyAkhyA karaNaM kriyA karmabandhanibandhanA ceSTA tasyAH sthAnAni - medAH kriyAsthAnAni tAni ca trayodaza tatra aTThA gaTThA hiMsatti atra triSu padeSu prAkRtvAt caturthyekavacanasya lopo dRSTavyaH tato arthAya khaparaprayojanAya kriyA arthakriyA, anarthAya - svapara prayojanAbhAvena kriyA anarthakriyA, hiMsAthai kriyA hiMsAkriyA, tathA akasmAt kriyA, tathA dRSTiviparyAsA'dattAdAnakriyA, adhyAtmakriyA, mAnakriyA, amitrakriyA mAyAkriyA, lobhakriyA, IryApathikIkriyA, iti, etAni vyAcikhyAsuH prathamasthAnamAha sasthAvaraprANiSu yaH kazcit daNDayaM daNDayate Atmano'nyo vA prANI yena, tathA [ svazarIrAdeH] khajanAdyarthaM vA rAjaniyogAdyarthaM vA 1 pravacanasAroddhAra gAthA 818 pazcama saMvaradvAre rAgAdiazAtanA ntAnAM varNanaM // 82 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BARAGAVA-90-%AR | yena sa arthadaNDaH 1 yaH punaH kazcit saraTAdikaM [kakalAsa] mRSakAdikaM vA vanalatAdikaM vA prayojanaM vinaiva mArayitvA chittvA, tyajati sA anarthakriyA, 2 / ayaM sarpAdivairI vA asmAn hiMsitavAn hinasti, hisiSyati vA manasi vicArya sAdevairiNo vA yo | daNDaM Arabhate sa hiMsAdaNDaH 3 anyAthai mRgapakSisarIsRpaprabhRtInAM mAraNAya zaraloSThvAdikaM kSipati anyaM punarhanyAt antarAle sa daNDo'kasmAiMDaH evaM zAlyAdikaM anyasmin chiMdyamAne anyaM chiMdyAditi akasmAddaNDaH 4 dRSTevuddheH vibhramo viparyAso mativibhramaH mitramapi sat amitraM kRtvA ghAtayet sa dRSTiviparyAso dRSTikriyA, 5 AtmArtha pareSAM vA arthAya yo mRSA vadati sa mRSAdaNDaH, 6 mRSAvAdavat AtmArtha nAyakAdInAM parArthe vA adattAdAnaM kurute sa adattAdAnadaMDakaH 7 adhyAtma manaH tatra bhavo vA bAhyanimittAna-2 pekSaH zokAdi abhibhava etAvatA yasya saMmukhaM na ko'pi kiJcidaniSTaM jalpati na ko'pi virUpaM kurute tathApi hRdayena kizcidatizayena meM yA durmanAH bhavati tasyAdhyAtmikI kriyA bhavati, tasya catvAri kAraNAni krodha-mAna-mAyA-lobhAzcetyAdIni kAraNAni adhyAtmakri. yAyAM bhavanti bAhyanimittamanapekSamAbhyaMtaraniSkAraNamantareNa krodhAdisamudbhutaM daurmanasyaM bhavati tasyAdhyAtmikakriyeti tAtparyArthaH 86 yaH punarjAtimadAdinA jAti-kula-rUpa-bala-zruta-tapo-lAbhaizvaryamadASTavidhalakSaNena mAnena mattaH san paraM hIlei khisai garahai eSA| kriyA mAnakriyA 9 tathA yaH punarmAtApitRsvajanAdInAM alpe'pyaparAdhe tIvra daNDaM kurute dahanAMkanavadhatADanAdikaM tanmitradveSavati / ra amitrakriyAsthAnaM sA amitrakriyA 10 mAyAkriyAsthAnaM yathA-manasi anyat vAci anyat Acarati api anyat visaMvAdi gupta- | sAmarthyaH san karoti eSA kriyA mAyAkriyA 11 itaH urdhva punarlobhapratyayikI kriyA sAvadyAraMbhA-pApavyApArA parigraheSu gADhatarAkAMkSAyuktaH, strISu kAmabhogeSu atyaMtAzaktaH, AtmAnaM gADhAdareNa rakSan anyasattvAnAM vadhabaMdhanamAraNAdilakSaNAni karoti eSA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANG mAna vi0 prabha0vyA0 prati // 8 // | bhUyagAmA 14 paramAdhammiyA 15 lobhapratyayikI kriyA 12 IraNaM IryA-gamanaM tadvizeSaH paMthA IryApathastatrabhavA airyApathikI, iti vyutpattimAtra pravRttinimittaM tu kevala saMvaradvAre | yogapratyaya upazAMtamohAdiguNatrayasya sAtavedanIyakarmasya (NaH) baMdhaH sA IryApathikI, yathA sAdhoH samitiguptisaMvRtasya upazAMtamoha rAgAdikSINamohasayogikevalilakSaNaguNasthAnatrayavartinaH apramattasya atrApramattagrahaNenAnyeSAM kaSAyapratyayAnAM kevalaM yoganimittakarmabaMdhodayA | AzAtanA ntAnAM saMbhavAt apramattazabdenArthaH / bhagavataH yAvaccakSuHpakSmAMkavartinaH yAvat cakSunimeSonmeSamAtro'pi yogaH saMbhavati tAvat sUkSmA-eka varNanaM sAmAyikabaMdhatvenetyalaM sAtabaMdhalakSaNA kriyA bhavati sA IryApathikIkriyA trayodazakriyAsthAnamiti bhUyaggAmANaya 14 tathA caturdazabhUtagrAmAH jIvasamUhAH tatraikendriyAH sUkSmAbAdarAzca, dvIndriyAH trIndriyAH caturindriyAH | paMcendriyAH saMjhinaH asaMjJinazceti sapta tA(te) paryAptA'paryAptamedAdvidheti 14 paMcadaza paramAdhArmikA nArakANAM duHkhotpAdakAH asurakumAravizeSAH te cAmI-aMbe 1 aMbarisI2 ceva sAmeya sabale viya 4 rUdda 5 uvarudda 6 kAle 7 mahAkAletti 8 Avare 1, asipatte 9 ghaNu 10 kumbhe 11 bAlU 12 veyaraNI 4 iya 13 kharassare 14 mahAghose 15 ee pannarasa paramAhammiyA tti gAthA / / vyAkhyA-paramAzca te adhArmikAzca saMkliSTapari-la NAmatvAt paramAdhArmikA-asuravizeSAste ca vyApAramedena paMcadaza bhavaMti tatra yaH paramAdhArmikadevo nArakAna aMbaratale nItvA niHzaMka 1 pravacanasAroddhAra gAthA 818-835 vRttau pRSTha 237-239 tame varNitatrayodazakriyAsthAna-nirUpaNAdatroddhRtaM pratibhAti // 2 prayacanasAroddhAra gAthA 85-86 vRttau pRSTha 321-322 tame paMcadazaparamAdhArmikasvarUpAtroddhRtaM pratibhAti akssrshH|| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BA0% muJcati sa aMbaH1 yastu nArakAn nihatya kalpanikAbhiH khaMDazaH kRtvA bhrASTrapAkayogyAn karoti sa aMbarISA2 yastu rajjupANigrahA* rAdinA zAtanapAtanAdi karoti varNato'pi zyAmaH sa zyAmaH 3 yazca aMtravasAhRdayakAlejyakAdIni utpATayati varNato'pi zabalaH sa | zabalaH 4 yaH kuntAdiSu nArakAn protayati sa raudratvAdraudraH 5, yastu teSAM nArakANAM mudgarAdinA aMgopAMga vibhanakti atiraudratvAt sa mahAraudraH 6 yaH punaH cullyAdikaM kaNDvAdiSu pacati varNato'pi kAlaH sa kAlaH 7 yazca nArakANAM tIkSNamAMsAni khaMDayitvA | khAdati varNatazca mahAkAlaH sa mahAkAla:8 asiH-khaDgastadAkArapatravadvanaM vikuLa yastadAzritanArakAn asipatrapAtanena tilazaH chinatti so'sipatraH9 yo dhanurmuktAdhacandrAdibhirvANaiH karNAdInAM chedanamedanAdi karoti sa dhanupatraH 10 bhagavatyAM tu mahAkAlAnantaramasiH tato'sipatraH tataH kuMbhiriti paThayate, tatra yo'sinA nArakAn chinatti so'siH zeSaM tathaiva, yaH kumbhyAdiSu tAn pacati sa kuMbhaH 11 | yaH kadaMbapuSpAkArAsu vajrAkArAsu vaikriyavAlukAsu taptAsu canakAniva tAn pacati sa vAlukaH 12 virUpaM taraNaM asyAH prayojanaM sA vaitaraNI yathArthA pUyarudhiratraputAmrAdibhiratitApAt kalakalAyamAnaiH bhRtAM nadI vikuLa tatcAraNArtha yaH nArakAn kadarthayati sa vaitaraNikaH 13 yo vajakaMTakAkulaM zAlmalIvRkSaM nArakamAropya kharakharaM kurvantaM kurvan vA karSati sa kharasvaraH 14 yastu bhItAn abalAyamA. | nAn nArakAn pazUniva vATeSu mahAghoSa kurvaniruNaddhi sa mahAghoSaH15 evamete paMcadaza paramAdhArmikAH prAgjanmanibaddhasaMkliSTakrUrakriyAH pApAbhiratAH paMcAgnyAdirUpaM mithyAkaSTatapaH kRtvA raudrImAsuragatimanuprAptAH saMto nArakANAmAdyAsu tisRSu pRthivISu vividhavedanAH | samudIrayanti tathA kadImAnAMzca nArakAn dRSTvA ihatyameSamahiSakukuTAdiyuddhaprekSakanarA iva hRSyante hRSTAzcATTATTahAsaM celotkSepaM tripakAvAsphAlanAdikaM ca kurvanti kiM bahunA ? yathaiSAmittha prItina tathA nitAntakAnte prekSaNakAdAviti jJeyaM iti paMcadazA'pi paramAdhArmi AONOM4%AUSA A5 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna0vi0 prazna0vyA0 // 84|| mAtA SARIES kasara gAhAsolasayA 16 asaMjama 17 abaMbha 18 NAya 19 pazcama | kakharUpam / saMvaradvAre gAhA solasA ya 16 gAhA solasayati gAthA SoDazAni gAthAbhidhAnaM SoDazamadhyayanaM yeSAM tAni gAthA SoDazakAni-sUtraka. rAgAditAMgasya prathamazrutaskandhAdhyayanAni tAni caitAni samao veyAliyaM 2 uvasaggapariNAya 3 thIpariNAya 4 nirayavi |AzAtanA. ntAnAM bhatti 5 vIratthao ya 6 kusIlANa paribhAsA 7 // 12 // vIriya 8 dhammo9 samAhI 10 magga11 samosaraNANi12 vaNana ahA tahaM 13 gaMtho 14 jamaIyaM 15 taha gAhA 16 solasamaM ceva ajjhynnmiti| asaMjamo17 saptadazavidhaH asaMyamaH, sa cA'yaM-puDhavi1 daga 2 agaNi 3 mAruya 4 vaNapphaI 5 bi 6 ti 7 cau 8 paNidi 9 ajIve 10, peha 11 uveha 12 pamanjaNa 13 khevaNa 14 maNo 15 vai 16 kAya 17 jogehiM 1 iti | saptadaza yogAH, anyatrApyuktaM paMcAzravAdviramaNaH paMcendriyanigrahaH kaSAyajayaH daNDatrayaviratizcati saMyamaH sptdshbhedH| tathA dvAdazAviratiH pramAdapaMcakaM vA, iti asaMyamaH tathA saMyamAdanyaH asaMyama iti vyutpattimAtravyAkhyAnaM jJeyaM / abhaM 18 aSTAdazavidhaM abrahma taccaivaM orAliyaM ca 1 divvaM 2 maNa 1 vaya 2 kAyANa 3 karaNa jogehiM / aNumoyaNa 1 karAvaNa 2 karaNeNa 3 hArasAbaMbhaMti 1 / audArikaM manAprabhRtikaraNAnAmanumodanAdiyogairnavadhA evaM divyavaikriyamapItyaSTAdazadhAbrahmamedaM jJeyaM // 8 // eguNavisAe NAe 19 ekonaviMzativratAdhyayanAni tAni cAmUni ukkhittaNAe1 saMghADera aMDe3 kammeya 4 sele| SAHASRAECANCEROES Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamAhiThANA 20 sabalA 21 tumbe ya 6 rohiNI 7 malli 8 mAyaMdI 9 caMdimA u ya 10 // 1 // dAvahave 11 udagaNAe 12 maMDukke 13 teyalIha ya 14 maMdiphale 15 varakaMkA 16 Ainne 17 susamA 18 puMDarIe ya 19 // 2 // iti jJAtAdhyayanAni, asamAhiThANA 20 asramAhiThANA viMzatirasamAdhisthAnAni - cittasvAsthyAzrayAH, tAni cAmUni drutacAritA 1 apramArjitacArittA 2 duHpramArjita cArittA 3 atiriktazayyAsanikatvaM 4 AcAryAbhimukhabhASitvaM 5 sthaviropaghAtitvaM 6 bhUtopaghAtitvaM 7 saMjvalanatvaM pratikSaNaropaNatvaM 8 krodhanatvaM - atyaMta krodhazIlatA 9 pRSTamAMsikatvaM - parokSasyAvarNavAditvaM 10 abhIkSNamavadhArakatvaM zaMkitasyApi arthasyApyavadhArakatvaM 11 navAnAmadhikaraNAnAM krodhAdInAmutpAdanaM 12 purANAnAm teSAmudIrakatvaM 13 sarajaskapANipAdatvaM 14 akAlasvAdhyAyakaraNaM 15 kalahatvaM - kalahahetubhUta karttavyakAritvaM 16 rAtrau mahacchabdena ullApitatvaM zabdakaraNatvaM 17 jhaMjhAkAritvaM gaNasya cittabhedakAritvaM manoduHkhakArivacanabhASakatvaM vA 19 sUryapramANabhojitvamudayAstamanaM yAvadbhojitvaM 19 eSaNAyAM gocaryAM asamitatvaM ceti 20 iti viMzatirasamAdhisthAnAni jJAtavyAni // 20 // ekaviMzatiH zabalAzcAritramAlinyahetavaH te cAmI - hastakarma karaNaM 1 maithunamatikramAdinA 2 rAtribhojanaM 3 AdhAkarmaNaH 4 zayyAtarapiMDagrahaNaM 5 uddesikakrItApamityakAchedyAni sRSTAdeva bhojanaM 6 pratyakhyAtAzanAdibhojanaM 7 SaNmAsAntargaNAdgaNAntarasaMkramaNaM vA aniSTayA vicaraNaM vA 8 mAsasyAntastrikRtvo nAbhipramANajalAvagAhanaM 9 mAsasyAntastrirmAyAyAH karaNaM 10 rAjapiMDAdinA bhojanaM 11 AkuTyA prANAtipAtakaraNaM 12 evaM mRSA vAdanaM 13 adattagrahaNaM 14 tathaivAtyaMtasa cittapRthivyAM kAyotsargAdikaraNaM 15 evaM Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECA- varNana zAna0vi0 | parisahA 22 sUyagaDajhayaNa 23 deva 24 bhAvaNa 25 uddesa 26 paJcama prazna0vyA0| sasnehaM sarajaskAyikAyAM kAyotsargAdikaraNaM 16 anyatrApi prANivIjAdiyukte kAyotsargakaraNaM 17 AkuTyA mUlakaMdAdikabhojanaM18| | saMvaradvAre vRti Fol saMvatsarasyAMntardazakRtvo nAbhipramANajalAvagAhanA 19 saMvatsarasyAntardazamAyAsthAnakaraNaM 20 abhIkSNaM zItodakaplutahastAdinA'zanA- rAgAdidegrahaNaM bhojanaM 21 cetyekaviMzatiH zabalAH atikramavyatikramAderyAvat sarvatra pade zeyamiti // 21 // AzAtanA // 85|| parIsahAya 22-khuhA 1 pivAsA 2 sI uNhaM 3-4 daMsA 5 celA 6 'raI 7tthIo 8|criyaa 9 nisahiyA ntAnAM 10 sijjA 11 akosa 12 vaha 13 jAyaNA 14 // 1 // alAbha15roga16taNaphAsA 17 malasakAraparisahA 184 19 pannA 20 annANa21 samattaM 22 iya bAvIsaparisahA // 2 // iti priisshaaH||22|| * sUyagaDajjhayaNA 23-trayoviMzatiH sUtrakRtA'dhyayanAni tatra samayAdIni prathamazrutaskaMdhabhavAni pUrvoktAni SoDaza dvitIyazruta-1* skaMdhabhavAnyadhyayanAni sapta tadyathA "puMDariya 1 kiriyaTThANaM 2 AhArapariNa 3 paccakkhANa kiriyAya 4 aNayAra 45 a6 6 nAlaMda eya 7 solasAI tevIsaM // 1 // " iti trayoviMzatiH adhyayanAni // 23 // devA 24-caturvizatirdevAH tatra gAthA "bhavaNa 1 va 2 joi 3 vemANiyAya4 daza aTTha paMcegavihA iti "cauvIsaM devA kei puNa viMti arihaMtA" / iti // 24 // tathA bhAvaNatti paMcavizatirbhAvanAH tAzca pravacane pratimahAvrataM paMca paMcAbhihitAH svayameveti jJeyAH // 25 // // 85 // uddesaNakAlA 26 tathA paiiMzatiH uddezanakAlAH dazAkalpavyavahArANAM tatra gAthA-dasa uddesaNakAlA dasANa chacceva huti AEAEAAAAAAAA AGARIOR Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -* guNa 27 pakappa 28 kapparasa dasa caiva ya vavahArassa huMti savvaivi chanvIsaM1 dazAkalpAnAM daza uddezanakAlAH daza vyavahArakalpAnAM SaT uddezanakAlAH kalpasya jItavyavahArakalpasyeti evaM SaDvizatijJeyAH // 26 // guNati saptaviMzatiranagAraguNAH tatra mahAvratAni paMca, 5 indriyanigrahAH paMca 5 krodhAdivivekAzcatvAraH 4 satyAni trINi 3 tatra bhAvanA satyaM zuddhAntarAtmA karaNasatyaM yathoktakriyApratilekhanAdikaraNaM yogasatyaM - manaHprabhRtInAmavicalanaM 17 kSamA 18 virAgatA 19 manaHprabhRtinirodhAzca 3 evaM 22 jJAnAdi saMpannatA 25 vedanAdi sahanaM 26 maraNAMtikopasargasahanaM ceti27 ahavA "vaya chakka 6 miMdiyANaM ca niggaho 11 bhAvakaraNasacaM ca 13 khamayA 14 virAgayA viya 15 manamAINaM niroho ya | // 18 // 1 // evaM kAyANa chakka 24 jogaMmi juttayA 25 veyaNAi pIDaNayA sahaNe 26 tahA maraNaMte saMlehaNAya 27 ee aNagAra guNA ||2||" ti jJeyaM // 27 // pakappA 28 - pakappatti aSTAviMzatividhaH AcAraprakalpaH nizIthAMtamAcArAMgamityarthaH sa caivaM "satthapariNNA 1 lokavijao 2 sIosaNijjaM 3 sammattaM 4 AvaMti 5 dhruva 6 vimoho 7 uvahANasuyaM 8 mahapariNNA 9 // 1 // prathamasya zrutaskandhasyAdhyayanAni dvitIyasya tu "piMDesaNa 1 se 2 iriyA 3 bhAsajAyAya 4 vatthesaNA 5 pAesaNA 6 uggahapaDimA 7 satta sattiyA 8 evaM 14 bhAvaNA 15 vimuttI 16 ityAcArAMgasya ugdhAI 1 aNugdhAI 2 ArovaNa 3 tivihamo nisIhaM tu ii aTThAvIsaviho AyArapakappa nAmo ti ||3||" tatra udghAtikaM yatra laghumAsAdikaM prAyazcita Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 86 // pAvasuta 29 mohaNije 30 anudghAtikaM yatra gurumAsAdi kalpate 2 AropaNA ca yatra kasmizcid prAyazcite anyadapyAropyate paryAyachedAdinA vA ityaSTAviMzatiH AcAraprakalpAH // 28 // pAvasuya 29 pAvasuyati ekonatriMzat pApazrutaprasaMgAste cAmI aTThanimittaMgAI divvu 1 ppAyaM 2 talikkha 3 bhomaM 4 ca 5 sara 6 vaMjaNa 7 lakkhaNe 8 ekikaM puNa tivihaM suttaM vRtti vArtikaM 1 evaM 24 gaMdhavva 25 naha 26 vatyuM 27 timiccha 28 ghaNuveyasaMjuttaM 29 ityekonatriMzatpApazrutAni // 29 // mohaNija 30 triMzat mohanIyasthAnAni - mahAmohabaMdhahetavaH, tAni cAmUni jalAntarbolanena trasajIvAnAM hiMsanaM 1 evaM istAdinA mukhAdizrotaH pihananaM 2 vardhAdinA ziroveSTanaM 3 mudgarAdinA zirobhighAtena hananaM 4 bhavodadhipatitajaMtUnAM dvIpakalpasya prANino hananaM 5 sAmayai satyapi ghorapariNAmAt glAnasyauSadhAdibhirapraticaraNaM 6 tapasvino balAtkAreNa dharmAsanaM 7 samyagdazanAdi mokSamArgasya pareSAM vipariNAmakaraNenApakArakaraNaM 8 jinAnAM niMdAkaraNaM 9 AcAryAdeH khiMsanaM 10 AcAryAdInAM jJAnadAnAdibhirUpakAriNAM kAryeSvapi apratitarpaNaM 11 punaH punaradhikaraNasya- nRpaprayANakAdinAdeH kathanaM 12 vazIkaraNAdikaraNaM 13 pratyAkhyAta bhogaprArthanaM 14 abhIkSNamabahuzrutatvepyAtmano bahuzrutatva prakAzanaM 15 evamatapasvino'pi tapasvitAprakAzanaM 16 bahuprANinAM antardhUmenAgninA hiMsanaM 17 akRtyaM svayaMkRtasyA'nyazirasyAvirbhAvanaM 18 vividhaprakArai mAyayA paravacanaM 19 azubhAzayAt satyasyApi samAyAM mRSeti prazaMsanaM 20 akSINakalahatvaM 21 vizraMbhotpAdanena paradhanApaharaNaM 22 evaM paradAralobhanaM 23 akumAratvenApyAtmanaH pazcama saMvaradvAre rAgAdi AzAtanA ntAnAM varNanaM // 86 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAtiguNA ya 31 jogasaMgahe 32 kumAratvabhaNanaM 24 evamabrahmacAritve'pi brahmacAritvaprakAzanam 25 yenaizvaryatvaM prApitastasyaiva parokSe dravyasya lobhakaraNaM 26 yatprabhAvena khyAtiM gatastasya kathaJcit antarAyakaraNaM 27 rAjAsenAdhiparASTraciMtakAderbahujananAyakasya hiMsanaM 28 apazyato'pi pazyAmIti mAyayA devAdikamiti bhaNanaM 29 avajJayA deveSu ahameva deva iti prakhyApanaM 30 iti triMzanmohanIyasthAnAni siddhAtiguNA ya 31 siddhAtiguNAzceti ekatriMzat siddhAnAmAdita eva guNAH siddhaguNAH siddhAnAM vA AtyaMtikAH guNAH siddhaguNAH te cAmI -" se Na taMse na cauraMse Na vaTTe Na parimaMDale Na Ayate " iti saMsthAnapaJcakasya niSedhataH varNapaJcakasya gaMdhadra| yasya rasapaJcakasya sparzASTakasya vedatrayasya evaM 28 akAya: 29 asaMga: 30 arUha 31 zreti yaduktaM "paDisehaNasaMhANe 5 vaNNa | 5 gaMdha 2 rasa 5 phAsa 8 vede ya 3 paNapaNa du paNaTTa tihA igatIsAkAya asaMga'ruhA || 1 ||" athavA kSINAbhinibodhikajJAnAvaraNaH kSINazrutajJAnAvaraNa ityaSTakarmabhedAnAzritya ekatriMzadbhedA Aha ca paMcaNANAvaraNe Nava daMsaNAvaraNe cattAri Aue anto paMca sese do do bhaiyA khINAbhilAveNa bhaNiyavvA igatIsaM ||1|| siddhaguNAH / jJAnAva (raNa) 5 darzanAva0 19 vedanIya 2 mohanIya 2 AyuH 4 nAmaka0 2 gotraka0 2 antarAya 5 prakRtayaH kSINAH iti vAcyam / jogasaMga 32 atha dvAtriMzat yogasaMgrahAH - yujyante iti yogAH manovAkkAyavyApArAste ceha prazastA vivakSitAsteSAM zikSAcAryagatAnAM AlocanAdibhirapalApAdinA prakAreNa saMgrahaNAni saMgrahAH prazastayogasaMgrahatvAt AlocanA ata eva tathocyate te ca 1 AloyaNA NiravalAve... battIsaM saMgaddA iti gAthApaJcakam Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha345615 jJAna0vi0 vRtti | dvAtriMzat bhavanti, tAnAha-AloyaNatti tatra prathamaM mokSasAdhakayogasaMgrahAya ziSyeNa AcAryAya AlocanA dAtavyA, iti ko'rthaH? pazcama | ziSyeNa svakIyAparAdhAlocanA AcAryAya samyag nirmAyatayA kathayitavyA ityarthaH1, niravalAve tti AcAryo'pi mokSasAdhakayoprazna0vyA0 saMvaradvAre gasaMgrahAyaiva dattasamAlocanAyAM nirapalApatvaM, aparizrAvitvaM nA'nyasmai kathayitavyamityarthaH 2 AvattIsu daDhadhammayAtti prazasta rAgAdiTU yoga-saMgrahAya sAdhunA Apatsu dravyAdibhedAt sudRDhadharmatA kAryA sutarAM sudRDhadharmaNA bhAvyam 3, aNissiovahANetti zubhayoga AzAtanA saMgrahAyaiva anizritatvaM ca tadanyanirapekSamupadhAnaM ca tapo'nizritopadhAnaM parasAhAyA'napekSaM tapo vidheyamityarthaH 4 sikkhatti // 87 // ntAnAM yogasaMgrahAya zikSA sevitavyA sA ca sUtrArthagrahaNarUpA, pratyupekSAdyAsevanA ceti dvividhA 5 NippaDikammayatti tathaiva nipati varNanaM 6 karmatA zarIrasya vidheyA 6 aNNAyayatti tapasi ajJAnatA aprakaTatA kAryA yazaH pUjAdyarthatvenAprakAzayadbhistapaH kAryamityarthaH 7 alobhayatti alobhatA vidheyA 8 titikkhatti titikSA-parISahAdijayaH 9 aJjavatti-dharma RjutA bhAvaH 10 suitti satyaM haiM saMyamaH ityarthaH 11 sammadihitti samyagdarzanazuddhiH 12 samAhiyatti samAdhiH cetaHsvAsthyam 13 AyAre viNaovaetti dvAradvayaM tatrAcAropagataH syAt maunaM kuryAt ityarthaH 14 vinayopagato bhavenna mAnaM kuryAdityarthaH 15 dhiimaiyatti dhRtipradhAnAmahatidhRtimatiradainyaM dharma 16 saMvegatti saMvegaH saMsArabhayaM mokSAbhilASo vA 17 paNihitti praNidhirmAyA sA na kAryA ityarthaH 18 suvidhissadanuSThAnaM 19 saMvaratti AzravanirodhaH 20 attadosovasaMhAretti khakIyadoSasya niSedhaH 21 sabvakAmavirayatti | | samastaviSayabaimukhyaM 22 paJcakkhANetti pratyAkhyAnaM mUlaguNaviSayaM 23 uttaraguNaviSayaM ca 24 viussagatti vyutsargo dravya // 87|| | bhAvabhedabhinnaH 25 appamAetti pramAdavarjanaM 26 lavAlavetti kAlopalakSaNaM tena kSaNe kSaNe samAcAryanuSThAnaM kArya 27 saMvara SARALIACTERRORESTERESEX BRRESIR Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4664 tittIsA AsAtaNA suriMdA Adi jogetti dhyAnameva saMvarayogo dhyAnasaMvarayogaH 28 udae mAraNaMtieci mAraNAMtike'pi vedanodaye na kSobhaH kAryaH 29 saMgANaM pariNatti saMgANAM viSayAbhiSvaMgAnAM jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJA kAryA 30 pAyacchitta karaNe iyatti prAyazcitakaraNaM kArye 31 ArAhaNayAya maraNaMtetti maraNarUpo'nto maraNAntastatra samyagArAdhanA saMyamaH kAryaH 32 iti dvAtriMzat yogasaMgrahAH sadRSTAntA Avazyaka niyuktivRttito'vaseyA vistarArthibhiH tatra draSTavyamiti ticIsAsAyaNA 33 atha trayastriMzadAzAtanA Ayo- jJAnAdInAM lAbhastasya zAtanA khaMDanA yathA bhavati sA azAtanAstAmAH rAyaNiyassa seho purao gaMtA bhavai AsAyaNA sehassa ityevamAlApo dRzyate tatra ratnAdhikasya puraoti agrataH 1 sapakkhe samAnapakSaM samapArzva yathA bhavati tathA samazreNyA gacchati ityarthaH / caMkramaNe sthite upaviSTe guroragre ubhayoH pArzve [Asane] gaMtA sthAtA niSIdan evaM 9 ziSyasyAzAtanA bhavaMti vicArabhUmau gatayoH dvayoH pUrvamAcamanaM zaikSasyAzAtanA 10 evaM pUrva gamanAgamanAlocayataH 11 tathA rAtrau ratnAdhikena ko jAgartti iti pRSTe tadvacanamapratizRNvataH 12 tathA rAtnikasya AlapanIyasya pUrvamAlApayata AzAtanA 13 labdhamazanAdi pUrvaM paramAlocayataH 14 evamanyasyopadarzayataH 15 evaM nimaMtrayataH 16 rAtnikamanApRcchya anyasmai bhaktAdi dadataH 17 svayaM pradhAnataraM bhuMjAnasya 18 kvacitprayojane divApi rAtnikavAcA'pratizRNvataH 19 rAtnikaM prati tatsamakSaM vA bRhatA zabdena bahubhASamANasya 20 vyAhRtena mastakena vaMde iti vaktavye kiM bhaNasi ityAdi bruvANasya 21 rAtnike prerayati kastvaM preraNAyA1 pravacanasAroddhAravRtti gAthA 129-149 yAvadAzAtanA svarUpam Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM praznacyA vRtti *SUS pazcama saMvaradvAre rAgAdiAzAtanA ntAnAM varNana // 88 // A STUSPUSISAHAUS da ekAtiyaM karesA ekkuttariyAe vaDDie tIsAto jAva u mave ekAhikA viratIpaNihIsu, aviratIsu ya evamAdi su bahUsu ThANesu, jiNapasAhiesu, avitahesu, sAsayabhAvesu, avaTThiesu saMkaM kaMkhaM nirAkarettA saddahate sAsaNaM mavadataH 22 he Arya glAnaM kiM na praticarasItyAdyukte tvameva kiM na taM praticarasItyAdi bhaNataH 23 gurauH dharma kathayati sati anya manaskatAM bhajato nAnumodayataH 24 kathayati gurau na sarasIti vadataH 25 dharmakathAmAchiMdataH 26 bhikSAvelA vartate ityAdi vacanataH parSadAM bhiMdAnasya 27 guroH parSado'nutthitAyAstathaiva vyavasthitAyAH khadakSatvaM janayato dharma kathayataH 28 guroH saMstArake niSIdataH 29 guroH saMstArake pAdaghaTTanaM kurvataH 30 uccAsane niSIdataH 31 samAsane niSIdataH 32 gurau kizcitpRcchati tatra sthitasyaivottaraM 50 dadataH33 iti trayastriMzadAzAtanA uktAH trayastriMzatsurendrAH viMzatibhavanapatiSu daza vaimAnikeSu dvau jyotiSkeSu, caMdrasUryANAma6 saMkhyeyatve'pi jAtigrahaNAt dvAveva vivakSitau, eko nRdevazcakravartI jAtyApekSayA iti trayastriMzat iyaM saGkhyA vakSyamANasUtragatyA na | pratIyate tathApi granthAntarAdavaseyeti. / evamekatvAdisaMkhyopetA asaMyamAdayo bhAvA bhavanti, kiMbhUteSu ? eteSu Adima-prathamaM ekAdika-ekadvitryAdikaM kiM kRtvA saGkhyA-saGkhayAvizeSatvaM vidhAya ekottarikayA vRddhyA iti gamyate varddhiteSu saMkhyAdhikyaM prApteSu kiyantI saMkhyAM yAvadahai ddhiteSu ityAha-tettIsetti yAvatrayastriMzadbhavati tAvadvaktavyam , ekAdhikAsu saMkhyAsu zaMkAdi nirAkRtyaH zAsanaM zraddadhate sa zramaNa iti sNbNdhH| tathA viratayaH prANAtipAtAdiviramaNAni praNidhAnAni viziSTaikAgratvAni teSu, avirateSu aviramaNeSu, anyeSu ca ukta vyatirikteSu evamAdikeSu evaM prakAreSu bahuSu sthAneSu padArtheSu saMkhyeyeSu catustriMzadAdi yAvadvahusaMkhyeyeSu, jinazAsiteSu-jinapraNIteSu OMOMOMOMOMOMOMOMOM // 88 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || bhagavato aNiyANe, agArave, aluddhe, amUhamaNavayaNakAyagutte (sU0 28) jo so vIravaravayaNa-viratipavitthara-bahuvihappakAro, sammattavisuddhamUlo, ghitikado, viNayavetito, niggatatiloka-vipulajasaniviDapINapavarasujAtakhadho, paMcamahavvayavisAlasAlo, bhAvaNatayaMtajjhANasubhajoganANapasamavAyAMgAdiSu keSu keSu prokteSu, avitatheSu-satyeSu AptapraNItaM satyameveti vacanAt , zAzvatabhAveSu tathA'kSayasvabhAveSu ataevAva| sthiteSu sarvadA dravyatayA bhAveSu, zaGkA-saMdehaM kAMkSA-anyamatagraharUpAM tAM nirAkRtya-apanIya sadguruparyupAsanAdimiH, zraddhA da zraddaddhAnaM tameva saccaM niHzaMkaM jaM jiNehiM paveiyamiti pratItirUpaM, zAsana-pravacanaM jinasya bhagavataH sa eva zramaNaH sa hai kIrazaH1 anidAna:-devendrAdhezvaryAdyaprArthakaH, agaurava:-RkSyAdigauravavarjitaH, alubdho-alampaTaH, amUDho-dakSaH, manovacanakAyaguptazca yaH sa tathA aparigrahasaMvRtaH zramaNaH ityarthaH / adhunA aparigrahatvameva varNayannAha yo'yaM vakSyamANavizeSaNaH saMvarapAdapaH caramaM saMvaradvAramiti saMbaMdhaH kIdRzaH ? saMvarapAdapaH, vIravarasya zrImanmahAvIrasya yadacanAnAjAtA yA viratiH parigrahAnivRtiH saiva pravistaro-vistAro yasya sa tathA, tatra saMvarapakSe bahuvidhaprakAratvaM vicitraviSayApekSayA kSayopazamAdyapekSayA ca pAdapapakSe mUlakandAdivizeSApekSayeti tataH karmadhArayaH / tathA samyaktvameva samyagdarzanameva vizuddha nirdoSa mulaM-kandasyA'dhovattiM yasya sa tathA, dhRtiH-cittasvAsthyaM saiva kandaH-skandhA'dhobhAgarUpo yasya sa tathA / vinaya eva vedikA | pArzvataH parikararUpA yasya sa tathA punaH kIdRzaH ? prAkRtatvAt zabdavyatyayaH nirgata-trailokyagataM-bhuvanatrayavyApakaM ataeva vipulaM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRci // 89 // llavavaraMkuradharo, bahuguNakusumasamiddho, sIlasugaMdho, aNaNhavaphalo, puNo ya mokkhavarabIjasAro, maMdaragirisiharacUlikA iva imassa mokkhavaramuttimaggassa siharabhUo, saMvaravarapAdapo carimaM saMvaradAraM / jattha na kappara gAmAgara - nagara - kheDa - kabbaDa - maDaMba - doNa - muha-paTTaNA - samagayaM ca kiMci appaM va bahuM va vistIrNa yadyazaH - khyAtistadeva nicito - niviDaH pInaH- pIvaro mahAn sujAtaH - suniSpannaH svandho yasya saH tathA punaH kIdRzaH ? paMcamahAvratAnyeva vizAlAH - vistIrNAH zAlA:- skandhazAkhAH yasya sa tathA / punaH kIdRzaH ? bhAvanA evAnityatvAdi tvak yasya saH | tathA, punaH kIdRzaH 9 dhyAnaM ca zubhayogAzca dharmadhyAnAdi sadvadhApArAH jJAnaM ca - bodhavizeSaH tAnyeva pallavavarAMkurAH - pravAlapravaraprarohAMstAn dhArayatIti yaH sa tathA sarvatra karmadhArayaH / bahavo ye guNAH zubhaphalarUpA vA'taeva kusumAni taiH samRddho jAtasamRddhiyaH sa | tathA, zIlaM - brahma tathA aihikaphalAnapekSapravRttireva vA sadAcAraM samAdhAnaM vA tadeva sugandhaH -sadgandho yatra sa tathA, anAzravaH navakarmAnupAdAnaM sa eva phalaM yasya sa tathA, athavA anAzravo vacanasthitatvaM tadeva phalaM yasya AjJAphala ityarthaH punaH kIdRzaH 1 punaH punarvarabIjaM - bodhistadeva sAraM miMjAlakSaNo yasya sa tathA, maMdaragiriH - merudharAdharastasya zikhare yA cUlikA cUDA tathA iva sA iva, asya - pratyakSasya mokSavare - bhAvamokSe sakalakarmakSayalakSaNe gaMtavye muktireva nirlobhatA yo mArgaH tasya zikha| rabhUtaH - zekharakalpaH ko'sau ityAha saMvara eva-Azravanirodha eva varapAdapaH paMcaprakArasyA'pi saMvarasya uktarUpasyeti jJeyaM atha carimaM saMvaradvAraM upasaMharannAha - caramaM saMvaradvAraM- AzravanirodhamukhaM iti punarvizeSayati yatra saMvaradvAre - parigrahaviramaNalakSaNe | sati na kalpate- na yujyate parigRhItuM iti saMbaMdhaH kiM tat ityAha- prAmAgAranagarakheTaka karbaTa maDaMbadroNamukhapattanAzramagataM vA eteSAM * pazcama saMvaradvAre parigraha viratau saMvarapAdapaH // 89 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNuM va thUlaM va tasathAvarakAyadavvajAya maNasAvi parighettuM Na hirannasuvannakhettavatthu, na dAsIdAsabhayakapesahahai yagayagavelagaM ca, na jANajuggasayaNAi, Na chattakaM, na kuMDiyA, na uvANahA, na pehuNavIyaNatAliyaMTakA, Na yAvi aya-tauya-taMba-sIsaka-kaMsa-rayata-jAtarUva-maNi-muttAdhAra-puDaka-saMkha-daMta-maNi-siMgasela-kAya-varacelapadAnAM vyAkhyAnaM pUrva vyAkhyAtamasti kizcit iti anirdiSTavarUpaM sAmAnyaM sarvameva ityarthaH alpaM vA mUlyataH bahuM vA mUlyataH, | evaM aNuM vA-stokapramANaM, sthulaM vA-mahatyamANaM, trasakAyarUpaM zaMkhAdi sacetanaM acetanaM vA, evaM sthAvarakAyarUpaM ratnAdidravyajAtaM vA cetasApi AstAM kAyena parigRhItuM na kalpate / etadevAha-na-niSedhe hiraNyaM aghaTitasuvarNa rUpyaM suvarNa kharNa kSetra setuketUbhayA| makastrayaM, vAstu-gRhaM khAtocchritobhayAtmakaM gRhItuM, na niSedhe dAsa:-karmakaraH, dAsI-karmakarI, bhRtako-mUlyakrIto dAsaH, preSyo -prAmAdaumocanayogyaH, hayA:-azvAH, gajAH-hastinaH, gavyAH-godhanam , elakaM-ajAdayo na kalpate / na-niSedhe yAnaM-zakaTaM | rathAdi, yugyaM AsanAni golladezaprasiddhAni yAnayugyAsanAni, na-niSedhe chatraka-AtapavAraNaM, na kuNDikA-kamaMDalUH, na upAnahaH pAdarakSaNAni, na pehuNAni-mayUrapicchavyaMjanAni,na tAlavRntakaM vyaMjanAdIni, anyaniSpannAni, na cApi niSedhe anyadapi ayo-lohaM, | tAnaM trapu-vaMgaM sIsakaM kAzyaM pratItaM, rajataM-rUpyaM, jAtarUpaM suvarNa, maNayazcandrakAntAdyAH, muktAdhArapuTakaM-zuktisaMpuTaM zaGkhastrirekhaH, | daMtAH pratItAstadevamaNiH pradhAnagajadaMtAH, athavA daMtajo maNiH, naramAdAdimuktArUpaM zRGga-viSANaM, zailAH pASANAH, kAcavaraH, -pradhAnakAcaH, pAThAntare 'lesetti iti pAThaH tatra zleSadravyaM kacavarAniSpanna pradhAnavastu celaM-vastraM, carma-ajinaM, eteSAM dvandvaH etAni 1 ta iti bhaassaa| Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zAna0vi0 * prazna0vyA0 parigraha * // 9 // cammapattAI maharihAI parassa ajjhovavAyalobhajaNaNAI pariyaDDeuM guNavao na yAvi pupphaphalakaMdamUlAdiyAI saNasattarasAI savvadhannAiM tihivi jogehiM parighettuM osahabhesajabhoyaNaTTayAe saMjaeNaM, kiM kAraNaM?, apa paJcama saMvaradvAre rimitaNANadaMsaNadharehiM, sIlaguNaviNayatavasaMjamanAyakehiM, titthayarehiM, savvajagajjIvavacchalehiM, tiloyamahiehiM, viratau athavA eteSAM satkAni yAni pAtrANi-bhAjanAni tAni, tathA mahArhANi-mahAyA'Ni anyAnyapi ityarthaH, parasya-anyasya, adhyupa- 15 bhikSA pAtaH-grahaNaikAgracittatA lobha-mUrchAjanakAni yAni tAni parikarSayituM-parivarddhayituM paripAlayituM kasya guNavatA (to) mUla guNA | asannidhiH disaMpannasya bhikSoriti shessH| na cApi gRhItuM kalpate, puSpaphalakaMdamUlAdikAni-vanaspatyAdizAkajAtAni sanaH saptadazo vIhyAdInAM tAni sanasaptadazakAni sarvadhAnyAni gRhItuMna kalpate, java 1 godhUma 2 vrIhi 3 kaMgU 4 maga 5 mAsa 6 niSpAva7 ADhakI 8 kulattha 9 rAjamASa 10 kalAda 11 tripuTaka 12 canaka 13 rAla 14 laddA 15 alasI 16 zaNa 17 ityAdIni | | dhAnyAni tribhirapi yogaiH manaHprabhRtibhiH na kalpate gRhItuM, kimartha tadAha auSadhabhaiSajyabhojanArthAya, tatra auSadhaM ekajAtyAdi| ekajAtIyaM jhUThayAdi bhaiSajyaM cUrNAdi, tathA auSadhaM ekAMga, bhaiSajyaM dravyasaMyogarUpaM saMyatena-sAdhunA iti tRtIyArthe SaSThI saMyatasyasAdhoH ko hetuH-kiM kAraNaM, kairucyate na kalpanIyaM, tadAha-aparimitajJAnadarzanadharaiH sarvavidbhiH, zIlaM-samAdhAnaM cittasya guNAHmUlaguNAdayaH, vinayo'bhyutthAnAdikaH, tapaHsaMyamau pratItau tAnnayati-vRddhi prApayati ye te tathA taiH, tIrthakaraiH-zAsanapravartakaH, // 9 // sarvajagajIva(vAnAM)-trailokyajIvAnAM vAtsalyabhUtA (taiH)-hitaciMtakatvAt bandhukalpairityarthaH, trailokyamahitaiH-tribhuvanapUjyaiH SHAIR Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jiNavariMdehiM esa joNI jaMgamANaM diTThAna kappar3a, joNisamucchedotti teNa vajaMti samaNasIhA, jaMpiya odaNa kummAsa-gaMja-tappaNa-mathu-bhujiya-palala-sUpa-sakkuli-beDhima-varasaraka-cunna-kosaga-piMDa-sihariNi-vamoyaga-khIra-dahi-sappi-navanIta-tella-gula-khaMDa-macchaMDiya-madhu-mana-maMsa-khajaka-vaMjaNa-vidhimAdikaM paNIyaM jinA:-chadmasthavItarAgAsteSAM varA:-kevalinaH teSAM indrAH tIrthakaranAmakarmodayavartitvAt yete tathA taiH, eSA-puSpaphaladhAnyarUpA, yoniH-utpattiH jaGgamAnAM-trasAnAM ityoM dRSTA-upalabdhA kevalajJAnena tatazca na kalpate, kasmAddhetorityAha yonisamucchedo-yonividhvaMsaH kattuM iti gamyate, parigrahe auSadhyAdhupayoge ca teSAM avazyaM dhvaMso bhAvIti jJeyaM, tenaiva kAraNena varjayanti-pariharaMti puSpaphalAdikaM sarva pUrvoktaM, ka ityAha zramaNasiMhAH-munipuGgavAH / yadapi ca odanAdi tadapi ca na kalpate / 4 saMnidhIkartuM suvihitAnAmiti gamya, tatra odanaM-kUraH, kulmASAH-mASAH, IpatkhinnA mudgAdaya ityanye gaMjo-bhojyavizeSaH, tarpaNaH 6 satyu maMthutti-badarAdicUrNaH, bhujiyatti-bhraSTaM dhAnyam , palalaMtti-tilapiSTam sUrpA-mudgAdidAlijanyo vikAraH, zaSkulI-tilaparpaTikAvikAraH veSTimAH-kuGkaNadezapasiddhAH, varasArakANi-cUrNakozakAni ca rUDhigamyAni tatra phalapatrAdivikArajanyaM bhakSyaM varasArakANi, piSTapramukhavikArajanyAni cUrNakozAnyapi iti vRddhavAH, piMDA-guDAdipiNDAH, zikharaNI-guDamizradadhi vaTTatti-ghanatImanaM dahIvaDAdi, modakaM pratItam , kSIraM-dugdham , dadhi, sarpi-dhRtam , navanItaM-mrakSaNaM, telaM, gurDa, khaMDaM ca pratItam matsyaMDikA-khaMDavizeSaH, madhumadyamAMsakAni pratItAni, tatra madhu tridhA kuttimAkSikabhrAmarIkaM, madyaM vidhA kASTapiSToddhavaM, mAMsaM tridhA jalasthalakhacarodbhavaM, carma vA, 1 joSa iti bhASA dika sarva pUrvokta pUrA, kusmApana-tilapiSTam pratyayAni tatra phalapatrAva batti ghanatI vizeSA, madhu, 5555 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 91 // 6%%%% uvassae paraghare va ranne na kappatI taMpi sannihiM kAuM suvihiyANaM, jaMpiya uddiThaviyaraciyagapajjavajAtaM pakipaNa - pAukaraNa- pAmicaM, mIsakajAyaM, kIyakaDapAhuDaM ca dANaTThapunnapagaDaM samaNavaNImagaTTayAe vA kayaM, pacchAkammai, khAdyAni - azokavarttayaH vyaJjanAni - takrAdIni zAlanakAdIni vA eteSAM dvandvaH eteSAM vihimAiyaM-vidhiracanA - pAkavizeSaracanApraNItaM prApitaM strigdhaM vA upAzraye - vasatau paragRhe vA araNye-aTavyAM na kalpate-na saMgacchate, tadapi saMnidhIkartuM yaduktaM biDamubbheima loNaM tillaM sapi ca phANiyaM Na te saMnihimicchanti nAyaputtavaorayA || 1|| iti caha bhAvaM kartuM iti zeSaH, suvihitAnAM parigrahavarjane zobhanAnuSThAnAnAM susAdhUnAM yadapi ca uddiSTAdirUpaM odanAdi na kalpate tadapi parigRhItuM sambandhaH | ityAha-uddiSTaM nAma yAvadarthikAn pAkhaNDinaH zramaNAn - sAdhUna coddizya durbhikSApagamAdau yadbhikSAvitaraNaM taduddezikamuddiSTaM, sthApitaM prayojane yAciMtaM gRhasthena tadarthaM sthApitaM yattat evaM racitakaM modakacUrNAdi sAdhyAdyartha pratApya punarmodakatayA racitaM paryavoSvasthAntaraM jAto yatra tat paryavajAtaM ayamuddezikabhedaH kUrAdikaM uddharitaM dadhyAdinA vimizra karaMbAdikaM paryAyAntaramApAditamityarthaH kRtAbhidhAnaH / prakIrNa-vikSiptaM charditaparizATItyarthaH anena charditAbhidhAnadoSa uktaH / pAukaraNaMti - prAduSkriyate aMdhakArApavarakAdeH sAdhyarthaM bahiHkaraNena dIpamaNyAdidharaNena vA prakAzyate yattatprAduSkaraNaM, prAmityakaM - anyonyaM pAlayitvA yaddIyate tat, mizrajAtaMsAdhvartha gRhasthArthaM vAssdita upaskRtaM krayeNa mUlyena krItaM sAdhudAnAyeti krItakRtaM prabhUtaprAbhRtakaM sAdhudAnArtha saGghaDIpUrva ghA pazcAt tataH padatrayasya karmadhArayaH, vA zabdaH pUrvavAkyApekSayA vikalpArthaH, tathA dAnamartho yasya taddAnamartha, puNyameva artho yasya tat 1 khAjAM iti bhASA 4646 pazcama saMvaradvAre parigraha viratau bhikSA asannidhiH // 91 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purekammaM, nitikammaM, makkhiyaM, atiriktaM, moharaM caiva sayaggahamAhaDaM, mahiuvalittaM, acchejaM ceva aNIsa jaM taM tihIsu jannesu Usavesu ya aMto vA bahiM va hoja samaNaTTayAe ThaviyaM hiMsAsAvajjasaMpattaM na kappatI | taMpiya parighettuM / puNyArtha zramaNAH - paMcavidhA nirgranthazAkyatApasagairikAjIvikA sa eva arthaH prayojanaM yasya tattathA tadarthaM kRtaM - niSpAditaM, vanIpakA:yAcakAH tadarthaM kRtaM ete catvAro'pi uddezikabhedAH, pazcA-dAnAnantaraM bhAjanadhAvanAdikarma yatrAzanAdau tatpazcAtkarma, puro dAnAtpUrva hastadhAvanAdikarma pUrvakarma, naityika- nityamavasthitametat pramANaM dAtavyamiti, prakSitaM udakAdinA saMsRSTaM ayameSaNAdoSaH / atirittaMti - " battIsa kirakavalA AhAro kucchipUrao bhaNio purisassa mahilayAe aThThAvIsaM bhave kavalA " || 1 // etatpramANAtikrAntamayaM ca maMDalIdoSaH, moharaM tti- maukharyeNa pUrvasaMstava pazcAtsaMstavAdinA bahubhASitatvena yallabhyate tat moharaM ayamutpAdanAdoSaH, svayaM-AtmanA'dattaM gRhyate yat tatsvayaM grAhyaM dAtRRNAmabhAve'pi saMlApAdinA svayameva dharmAzIH pUrvakaM gRhyate ayaM apariNatAkhyadoSAMtarbhavati, AhaDatti-svagrAmAdeH sAdhvarthamAnItaM - AhataM, maTTio valitaM tti - mRttikAja tugomayAdinA upaliptaM, AcchedyaM yadAcchidya-uddAlya bhRtyAdibhyaH khAmI dadAti ceva nizcitaM, anisRSTaM - yadbahusAdhAraNaM sat yat eka eva dadAti etAdRzaM pat, tithiSu madanatrayodazyAdiSu, yajJeSu yajJapATakeSu, utsaveSu - indra mahotsavAdiSu, yAtrAsu - janasamudAyeSu, antarbahirvA upAzrayAt zramaNArthaM sthApitaM - dAnAdau prasthApitaM, punaH kIdRzaM : hiMsAlakSaNaM yat sAvadyaM tatsamprayuktaM na kalpate tat kimapi pUrvoktaM sarvaM parigRhItuM - lAM 1 piNDaniyukti gAthA 642 pRSTha 173 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panAma saMvaradvAre parigraha viratau bhikSA asannidhiH zAna0vi0 aha kerisayaM puNAi kappati?, jaMtaM ekkArasapiMDavAyasuddhaM, kiNaNa-haNaNa-payaNa-kayakAriyANumoyaNaprazna0vyA hai | tavakoDIhiM suparisuddhaM, dasahi ya dosehiM vippamukkaM, uggamauppAyaNesaNAe suddhaM, vavagayacuyacaviyacattadeha, prati kAca phAsuyaM vavagayasaMjogamaNiMgAlaM, vigayadhUma, chaTThANanimittaM, chakAyaparirakkhaNaTThA haNi haNiM phAsukeNa ___atha-punaH kIdRzaM kiMvidhaM sat punaH kalpate-saMgacchate sAdhUnAmiti yat tat piNDaM tadAha-ekAdazottarapiMDapAtazuddha-AcArasya // 92 // dvitIyazrutaskandhasya prathamapiNDeSaNAdhyayane ekAdaza uddezAdibhiH piNDapAtestaiH zuddhaM-nirdoSam , punaH kIdRzaM ? kiNaNa-mUlyAdinA, hai hananaM-zastrAdicchedanena, pacanaM-pAkAdinA, tathA kRtakAritAnumodanAni svayaM karaNakAraNAnumatayaH tAni tathA ta eva nava kovyo |vibhAgaiH kRtvA samyag parizuddhaM-nirdoSa, dazabhizca-zaGkitAdidoSaH vipramuktaM-rahitaM, AdhAkarmAdaya udgamadoSAH SoDaza dAyakAdutpa| yaMte, dhAtryAdaya utpAdanA doSA SoDaza grAhakAdutpadyante, eSaNA gaveSaNAbhidhAnA doSA daza udgamotpAdanaiSaNA tayA zuddhaM, punaH kIdRzaM ? | vyapagato-gataH cetanaparyAyAdacenatvaM prApta, cyutaM-jIvanAdikriyayA vicyutaM-tebhya eva AyuHkSayeNa, bhraMzita-tyaktadehaM parityaktasaMsargasamutthazaktijanitAzanAdipariNAmA evaM yattat tathA, caH-samuccaye, prAsukaM-nirjIvaM pUrvoktaM kalpata iti grahItuM, vyapagatasaMyogamanaMgAraM vigatadhUmaM ceti pUrvavyAkhyAtameva SaTsthAnakanimittaM yasya bhakSyasya tattathA, tAni cAmUni 'veyaNa 1 veyAvacce 2 iriyaTThAeya 3 saMjamaTThAe 4 taha pANivittIyAe 5 chaTuM puNa dhammaciMtAe 61, tathA SaTakAyaparirakSaNArtha iti vyaktaM, ahani ahani-pratidinaM sadApItyarthaH, prakarSaNa gatAH asavaH-prANAH yasmibiti prAsukaM 1 piMDaniyukti gAthA 662 4 445 455 %%%%% RRRRRRR // 92 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOURCESASARASA dra bhikkheNa vaTiyavvaM, jaMpiya samaNassa suvihiyassa u rogAyaMke bahuppakAraMmi samuppanna vAtAhikapi | ttasiMbhaatirittakuviya taha sannivAtajAte, va udayapatte, ujjalabalaviulakavaDapagADhadukkhe, asubhakaDuyapharuse, caMDaphalavivAge, mahanbhae, jIviyaMtakaraNe, sabasarIraparitAvaNakare, na kappatI tArisevi taha appaNo vyutpatyA tAdRzena bhaikSyeNa vartitavyama , yadapi ca auSadhAdi tadapi saMnidhIkartuM na kalpate, yasya sAdhoH-zramaNasya suvihitasyaapArzvasthasya, "tu" kyiAlaGkAre kadetyAha-go-jvarAdiH sa cAsau AtaGko-bhayaM-kRcchrajIvitakArI tatra, bahuprakAre-vividhe, | samutpanne-jAte, tathA vAtAdikaM tadAdikaM pittasiMbhayorvAyuzleSmaNoH atiriktena-Adhikyena kupitakopastaM tathA mahAn yaH sanni pAta:-tridoSajaH tajjAte-satyapi eteSAM dvandvaH, tathA udayaprApte-udite prakaTite sati, ujjvala-sukhalezavajitaM balavat kaSTenApasara4ANIyaM vipulaM-bahukAlavedyaM, tritulaM vA-grIna-manaHprabhRtIna tulAM Aropayati kaSTAvasthIkaroti iti trikulamityapi paatthH| ataeva karkazadravyamivA'niSTaM pragADhaM-prakarSavat yatpunarevamasukha yatra tattathA tatra, kiMbhUtetyAha, ata eva azubhaH-asukho vA kaTukaH-kaTukadravyavat aniSTaH paruSo yatra dAruNazcaNDaH phalaM-vipAko duHkhAnubaMdhilakSaNo yasya tattathA-tatra, mahadbhayaM-iha lokAdiyasya tattathA tatra, kiM bahUtyA, jIvitAMtakaraH, sarvazarIraparitApanakAraka, na kalpate-na yujyate, tAdRze'pi-rogAtakAdau soDhuM na zakyate tena kAraNena puSTAlambanaM vinA jJAnAcArAdhanAthaM sAlaMbanasya kalpate'pi yataH___kAhaM achittiM aduvA ahIhaM tavovahANesu ya ujjamissaM / gaNa vaNIie sAravissaM sAlaMyasevI samuveI mokva m 1 iti vacanAt / HA9+USHAHISHOULOUS Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 93 // parassa vA osahabhesajjaM bhattapANaM ca taMpi saMnihikayaM, jaMpiya samaNassa suvihiyassa tu paDiggahadhArissa bhavati bhAyaNabhaMDovahiuvakaraNaM paDiggaho pAdabaMdhaNaM pAdakesariyA pAThavaNaM ca paDalAI tinneva rattANaM ca gocchao tinava ya paJcavA rayoharaNa-colapaTTaka-muhaNaMtakamAdIyaM eyaMpiya saMjamassa uvavUhaNaTTayAe vAyAyava AtmaneparasmaipadanimittaM auSadhaM, bhaiSajyaM, bhaktapAnaM ca tadapi saMnidhIkRtaM - saMcayIkRtaM parigrahaviratatvAt yadyapi zramaNasya - sAdhoH suvihitasya " tu" zabdo bhASAmAtrasUcakArthaH, patadgRhadhAriNaH sapAtrasya bhavati / bhAjanaM pAtraM, bhANDaM mRNmayaM tadeva upadhikaHaudhika upakaraNAdi - aupagrahikaM athavA bhAjanaM bhAMDaM upadhizca ityevaMrUpaM upakaraNaM etadevAha, patadgRhazabdena pAtrANi upalakSyate 1 pAtra bandhanaM - DolikArUpaM 2 pAtrakesarikA yA pAtrapramArjinI pottikA 3 pAtrasthApanaM yatra kaMbalakhaMDe pAtraM nidhIyate, paDalakAni ca - bhikSAvasare pAtrapracchAdanakAni vatrakhaNDAni, tinevatti tAni ca yadi sarvastokAni tadA trINi bhavantyeva anyathA paJca saptApi bhavanti / rajastrANaM pAtra veSTanavastraM, gocchakaH - pAtra vastra AcchAdanarUpaH zraya eva pracchAdAH dvau sautrikau tRtIya aurNikaH, rajoharaNaMpratItaM dharmadhvajaM RSicihnaM taM colapaTTa:-paridhAnavastraM, mukhAnantarka- mukhavastrikA eteSAM dvandvaH tata etAni Adiryasya tattathA eta. sarva api saMyamasya upabRMhaNatvAt upaSTaMbhArthaM na parigrahasaMjJayA yataH - jaM pivatthaM ca pAyaM vA, kaMbalaM pAyapucchaNaM, taMpi saMjamalajjaTTA, dhAraMti pariharati ya 1 na so pariggaho butto nAyaputtreNa tAiNA, mucchA pariggaho vRtto ii vRttaM mahesiNA 2 ityAdi 1919 pazcama saMvaradvAre parigraha viratau bhikSA asannidhiH // 93 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHOREOGRESCRROCROCHURES daMsa-masaga-sIya-pariravaNaTThayAe uvagaraNaM rAgadosarahiyaM parihariyavvaM saMjaeNa NicaM paDilehaNapaSphoDaNapa. | majaNAe aho ya rAo ya appamattaNa hoi satataM nikkhiviyavvaM ca giNhiyavvaM ca bhAyaNabhaMDovahi uvakaraNaM, hai ___evaM se saMjate, vimutte, nissaMge, nippariggaharAI, nimmame, ninnehabaMdhaNe, savvapAvavirate, vAsIcaMdaNasamA. 4 Nakappe, samatiNamaNimuttAlaTTakaMcaNe same, ya mANAvamANaNAe samiyarate, samitarAgadose, samie, samitIsu tathA vAtAtapadaMzamazakazItaparirakSaNArtha tathA upakaraNaM-rajoharaNAdikaM rAgadveSarahitaM yathA bhavati tathA parihartavyaM-moktavyamihai tyarthaH / tathA eteSAM-pAtrAdInAM upakaraNAnAM rakSaNahetuparimANAdikaM bRhatkalpavRtti-pravacanasAroddhAra-piNDaniyuktivRtyAdibhyo'vaseyaM, saMyatena-sAdhunA nityaM-sadA tathA pratilekhanA-pratyupekSA nirIkSaNaM, prasphoTanaM dhUnanaM ubhAbhyAM saha pramArjanA-rajoharaNAdikriyA sA 4 tathA tasyA, ahorAtridina apramattena-apramAdinA bhavitavyaM satataM-nirantaraM yataH "ambhastha visohie uvagaraNaM bAhiraM prihrNto| apariggahotti bhaNio jiNehiM tilukadaMsIhiM" 1, nikSiptavyaM-bhUmAdau moktavyam , gRhItavyaM ceti kiM tadityAha bhAjana-mAMDa-upadhi-upakaraNaM evamanena prakAreNa saMyataH-saMyamI, vimuktaH-tyaktadhanAdiH niHsaMgo'bhiSvaGgavarjitaH, nirgataparigraharuciryasya sa tathA, nirmamo | "mameti" zabdavarjitaH mamatvarahitaH, nirgatasnehabandhanaH, sarvapApavirataH, vAsyA-chedanopakaraNAyAM apakAriNi caMdane upakArake ca samAnastulyaH kalpaH-samAcAro-mAnasikavikalpo yasya sa tathA dveSarAgavirahita ityarthaH, samA-upekSaNIyatvena tulyA sRNamaNimuktA yasya sa tathA, leSTuH-dRSat prastaraH kAJcanaM-suvarNa tatrApi samabhAvaH, samazca harSadainyAbhAvAt , mAnena pUjayA sahApamAnena nyakAro %20MATAASSURA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 praznAvyA saMvaradvAre vRtti // 94 // 110t sammaTThiI sameya je savvapANabhUtesu se hu samaNe, suyadhArate, ujjute, sa sAha, saraNa savvabhUyANaM, savva paJcama | jagavacchale, saJcabhAsake, ya saMsAraMtaTTite, ya saMsArasamucchinne, satataM maraNANupArate, pArage ya savvesiM saMsayANaM, pavayaNamAyAhiM aTThahiM aTThakammagaMThIvimoyake, aTThamayamahaNe, sasamayakusale ya bhavati / suhadukkhani parigraha vvisese, abhitarabAhiraMmi sayA tavovahANaMmi ya suTTajjute, khate, daMte, ya hiyanirate, IriyAsamite, bhAsA. virata mAnApamAnatA yasya saH (samaH mAnApamAnau yasya sa tathA) zamitaM-upazamita rajA-pApaM ratirviSayeSu syautsukyaM yena saH zamitarAga IN vizeSaNAni dveSaH, samitaH samyak bhAvaprAptiH samitiSu IryAdiSu, samyagdRSTiH-samyagdarzanI, samaH samyagdarzI yaH sarvaprANabhUteSu prANA dvIndriyAdivasAH bhUtAni-sthAvarAH sa eva zramaNaH iti vAkyaniSThA / zrutadhArakaH, Rjuko'vakraH, udyato vA'nalasaH, saMyamI susAdhuH-suSThunirvANasAdhakaH, zaraNaM-trANaM sarvabhUtAnAM pRthivIpramukhANAM, sarvajagadAtsalyakartA hita ityarthaH, satyabhASakazca, saMsArAnte sthitazca-bhavaprAnte sthitaH, saMsArasamucchinnaH-saMsArocchedakartA, satataM-nirantaraM maraNAnAM pAragaH-bahutvaM anantamaraNApekSayA sarvadaiva tasya bAlAdimaraNAni bhaviSyantItyarthaH, pAragazca-sarveSAM saMzayAnAM chedaka ityarthaH, pravacanapravaramAtRbhiH aSTAbhiH-samitipazcakaguptitrayarUpAbhiH karaNabhUtAbhiH, punaH kIdRzaH ? aSTakarmarUpo yo granthitasya vimocako yaH sa tathA, aSTamadamathanaH-aSTamadasthAnanAzakaH, punaH svasamayaHsiddhAntaH tasmin kuzala:-caturo nipuNazca bhavati, sukhaduHkhanirvizeSo-harSAdirahitazca, abhyantarasyaiva-zarIrasya kArmaNalakSaNasya zopakatvAt abhyantaraH prAyazcittAdiH paDnidhasya bAhyasyApi audArikalakSaNasya tApakatvAt bAhyaM azanAdi SaDvidha anayozca dvandaH tata // 14 // abhyantaravAye sadA-nityaM tapa eva upadhAna-guNopaSTambhakAritayA upadhAnaM tatra ca, suSTu yuktaH-atizayena udyataH, kSAMta:-kSamAvAn , Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhite esaNAsabhite, AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamite, uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAridyAvaNiyAsamite, | maNagutte vayagutte, kAyagutte, guttidie, guttabaMbhayArI, cAI, lajjU, dhanne, tavassI, khaMtikhame, jitidie, so. dhie aNiyANe, avahillase, amame, akiMcaNe, chinnaggaMthe, niruvaleve, suvimalavarakaMsabhAyaNaM va muchatoe, | dAnta indriyavikAradamanAt , punaH kIdRzaH? AtmanaH pareSAM vA hite nistastatparo hitakArItyarthaH, | atha IryetyAdidazapadAni pUrvoktArthAni tathApi lezArthaH (kathyate) IryAyAM-dravyabhAvagamane yatanAvAn , bhASAyAM yatavAn , eSaNAyAM gocaryA yatanAvAna , AdAnanikSepaNAyAM yatanAvAn , vastu mAtragrahaNanikSepaNayAM samitI yatanAvAn , uccAra-purIyaM, prazravaNaMmUtraM, khela:-zleSmA, siMdhAnakaH ghrANasaMbhavo malaH, jallaH-zarIramalaH eteSAM dvandvaH teSAM yA pAriSThApanikA-unsarjanaM tasyAM yatanAvAn , | nirvikalpAdinA manasA guptaH, saMjJAdiparihAreNa yanmaunAvalambanaM vAgguptaH, upasargAdiprasaMge'pi yastanoH sthirIbhAvaH kAyaguptaH, ataeva guptendriyaH tridhA nirvikAratvAt , guptaM-rakSitaM brahmacaryazIlaM vidhA yena saH guptabrahmacArI, tyAgI ataeva atizayena lajAluH-lajAvAn | P"ca" pAdapUraNe "lajjAdayAsaMyama baMbhaceraM kallANabhAgissa visohI ThANamiti vacanAt" dhanyaH-zlAghyaH saMyamadhanayogyo vA, tapasvI prazastatapoyuktatvAt , kSAntyA-upazamena kSamaH-samarthaH, jitendriyaH, zobhito guNayogAt zodhito vA zuddhakArItyarthaH, & anidAno-nidAnarahitaH, saMyamAna bahiHcArI, lezyA antaHkaraNaM yasya so'vahirlezyaH, mamakAravarjito'mamaH, azizcino-nidravyA, hai chinnagranthaH-truTitasnehapAzaH, pAThAntare chinnasoetti-chinnazokaH, athavA chinnazrotastatra zroto dviyA, dravyazroto bhAvanotaca, tatra | dravyazroto nadyAdipravAhaH, bhAvazrotazca saMsArasamudrapAtya zubholokavyavahAraH, sa chinno yena sa tathA ! punaH kIdRzo ? nirupalepaH-avi 208050300-345 SARS550 -560 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRci // 95 // saMkheviva niraMjaNe, vigayarAgadosamohe, kummo iva iMdiesa gutte, jaJcakaMcaNagaM jAyarUve, pokkharapattaM va niru valeve, caMdo iva somabhAvayAe, sUro vva dittatee, acale jaha maMdare girivare, akkhobhe sAgaro vva thimi, puDhavI va savvaphAsasahe, tavasA citra bhAsarAsichanninva jAtatee, jaliyahuyAsaNo viva teyasA jalaMte, gosIsa caMdaNaMpiva sIyale, sugaMdhe ya, harayo viva samiyabhAve, ugghosiyasu nimmalaM va AyaMsamaMDalatalaM va pAgaDabhAveNa dyamAna karmAnulepaH etacca vizeSaNaM bhAvini bhUtopacAravadbhAvyate, suvimalavarakAMsasya bhAjanamiva vimuktatoyaH zramaNapakSe toyaM saMbaMdha hetusnehaH, zaMkhavanniraJjanaH zramaNapakSe raJjanaM jIvasvarUpoparaMjanakArI (ri) rAgAdikaM vastu yasya, ataeva vigatarAgadveSamohaH, punaH kIdRza: ? kUrma iva indriyeSu guptaH yathA kacchapaH caturbhiH pAdaiH grIvApaM camaizca kadAcigupto bhavati, evaM sAdhurapi indriyANyAzritya gupto bhavati / jAtya kAzcanamiva jAtarUpo rAgAdidravyanAzAt labdhasvarUpa ityarthaH, padmadalamitra nirupalepaH - bhogagRddhi - leparahitaH, candra iva saumya - tayA pAThAntare saumyabhAvatayA anupatApakatvena khapareSAmapi zItatvAt, sUrya iva dIptatejAstapastejoyuktatvAt, acalo - nizcalaH parISahAdibhiH yathA maMdiragirivaro merurityarthaH, akSobhaH kSobhavarjitaH autsukyAbhAvAt sAgara iva stimitaH lolatA kallolarahitatvAt pRthivIvatsarvasparzasaha :- zubhAzubhasparzeSu samacitta ityarthaH, tapasA'pi ca hetubhUtena bhasmarAzivat yathA bhasmacchanno vahniraMtalati bahiH channo bhavati tathA (thaiva ) zramaNazarIraM tu bahistu mlAnaM antastu zubhalezyayA dIpyamAnaM bhavati, jvalitahutAzana iva tejasA | jvalan bhAti, zramaNapakSe tejo-jJAnaM bhAvatamonAzakatvAt, gozIrSacandanamiva zItalo manaHsantApopazamakatvAt, sugandhizva zIlasaugandhyAt, udakataTa iva-draha iva sama eva samikaH svabhAvo yasya sa tathA yathA vAtAbhAve drahaH samo bhavati abhitasta unnata jalopari pazcama saMvaradvAre parigraha virata vizeSaNAni // 95 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suddhabhAve, soMDIre kuMjarovva, vasabhevva jAyathAme, sIhe vA jahA bhigAhive hoti duppadharise, sArayasalilaM va suddhahiyaye, bhAraMDe ceva appamatte, khaggivisANaM va egajAte, khANuM ceva uDDakAe, sunnAgArevva appaDikamme, sunnAgArAvaNassaMto nivAyasaraNappadIpajjhANamiva nippakaMpe, jahA khuro ceva egadhAre, jahA ahI ceva egadiTTI, AgAsaM ceva nirAlaMbe, | bhAga ityarthaH, uddhRSTaM sunirmalaM AdarzamaMDalamiva pragaTabhAvena nirmAyatayA-anigUhitabhAvena susvabhAvaH-zobhanasvarUpaH zuddhabhAvazceti, zauNDIra:-zUraH kuJjara iva parAbhavasainyApekSayA parISahasahane AraMbhaTagataH, vRSabhavat jAtasthAmA aMgIkRte mahAn jAtasAmarthyaH, siMha| vat yathA mRgANAM duHpradhayaH tathA sAdhuH parIpahamRgANAM durddharyaH mRgAdhipa iti vizeSaNaM svarUpapratipAdanArtha mRgANAM duSparNyatvaM | tathA bhRgAlA parISahAsteSAM duSpadhaya sAdhunAmeveti gamyaM, zAradasalilavat zuddhahRdayaH, yathA zAradaM jalaM nirmalaM tathA sAdhurapi zuddhahRdayaH, yathA bhAraNDAbhidhAnaH pakSI apramattazcakito bhavati, khaDgI-ATavyapazuvizeSaH tasya mastake ekazRGgo bhavati tadvadrAgAdisahAyavaikalyAdekIbhUtaH,sthANuriva urdhvakAyaH kAyotsargavelAyAM,zUnyAgAraM yathA kenApi yathAna samAjyaMte na samarI iti bhAvaH tadvat zarIre apratikarmA,punaH kIdRzaH1 zUnyApaNasya cAMtarmadhye vartamAnaM kimiva kiMvidha ityAha-nirvAtazaraNaM pradIpadhyAnamiva-vAtavarjitaM gRhadIpajvala namiva niSprakaMpaH-divyAdyupasarge'pi zubhadhyAnanizcalaH, yathA kSureH ekadhAro bhavati evaM munirapi utsargalakSaNe ekadhAro carati,yadyapyapahai vAdamArgaH sevyate tathApyutsargaprAptyarthameveti kRtvA, athavA mUlaguNasAdhanamutsargaH uttaraguNAvalaMbanamapavAdaH ityapi, yathA ahiH eka| dRSTiH baddhalakSaH evaM sAdhurmokSasAdhane caikadRSTiH, yathA AkAzaM nirAlaMbanaM na kiJcidAlaMbanaM evaM sAdhuAmanagaradezakulAdyAlaMbanarahita ACCURREARCSCR / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRtti // 96 // vihage viva savvao bipyamukke, kayaparanilae jahA caiva urae, appaDibaddhe aniloya, jIvovva appaDiya gatI, gAme gAme ekarAyaM nagare nagare va paMcarAyaM dUijaMte ya jitidie, jitaparIsahe, nibhao vika sacittAcittamIsa kehi davbehiM virAyaM gate, saMcayAto virae, mutte, lahuke, niravakakhe, jIviya maraNAsa viSayamukke nissaMdhaM nivvaNaM caritaM dhIre kAraNa phAsaghaMte, ajjhappajjhANajutte, nihue, ege careja dhammaM / ityarthaH, yathA vihagaH - pakSI sarvato vipramuktaH evaM sAdhurapi parigrahanirmuktaH tathA parakRtanilayaH, tathA uragaH - sarpaH parakRte bile vasati tathA sAdhurapi parakRtA vasatirAzrayate, tathA vAyuriva yathA anilo vAyuH pratibaMdharahito bhavati tathA sAdhurapi pratibaMdharahitaH, yathA jIvaH apratihatagatiH - avAritagamanAgamanastathA sAdhurapi apratibaMdhavihAraH, kayA rItyA tadAha-grAme grAme ekarAtraM yAvat nagare nagare ca paMcarAtraM duiaMtetti- vicaran ityarthaH etaca bhikSApratimApanna mAdhyapekSayA sUtraM jJeyaM kRta evaMvidho'sau ? ityAha jitendriya:- vazIkRtaindriyagrAmaH, jitaparIpahaH, nirbhayo-bhayarahitaH, vidvAn-gItArthaH pAThAntare vizuddho-niraticAraH, punaH kIdRzaH 1 sacittAcittamizradravyeSu virAgatAM gataH saMcayAt virataH, mukta iva muktaH nirlobha ityarthaH, laghuruH gauravatrayatyAgAt nirgatakAMkSa:- kAMkSAvarjitaH, jIvitamaraNayoH AzaMsA vAMcchA tathA vipramuktaH, niHsaMdhiH cAritrapariNAmavyavacchedAbhAvAt diHsannidhAnam, nivegaM niraticAraM cAritraM yasya sa tathA dhIro-buddhimAn dhiyaM Izyati iti dhIraH - akSobhyo vA kAyena kAyakriyayA na manorathamAtreNa spRzan satataM - nirantaraM adhyayanena AtmadhyAnayuktaH yaH sa tathA nirmRtaH upazAMtaH nizcalo vA, eko-rAgAdisahAyA pacama saMvaradvAre parigraha virata vizeSaNAni // 96 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAUSESE imaM ca apariggahaveramaNaparirakkhaNaTThayAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM, attahiyaM, pecAbhAvikaM, Agamesi suddhaM, neyAuyaM, akuDilaM, aNuttaraM, savvadukkhapAvANa viosamaNaM, hai tassa imA paMca bhAvaNAo carimassa vayassa hoMti pariggahaveramaNarakkhaNaTThayAe-paDhamaM soiMdieNa socA saddAiM maNunabhaddagAI, kiM te ?,varamuraya-muiMga-paNava-dahara-kacchabhi-vINA-vipaMcI-vallayi-vaddhIsaka-sughosabhAvAda , caret-anupAlayet , dharma-cAritralakSaNamiti, imaM pUrvoktaM sarva parigrahaviramaNavrataparirakSaNArtha, pravacanamArga-prAvacanikaM, bhagavatA-zrImahAvIreNa suSThu-zobhanatayA kathitaM upadezitam , Atmane hitaM-pathyamiva, pretya-paraloke paramabhAvopetaM, AgAmikAle |5| 6 bhadramiva kalyANakArI, zuddhaM-nirdoSa, nyAyopapatram , akuTilaM-Rju, anuttaraM-pradhAnaM, sarvaduHkhapApAnAm upazamanam / | tasya-parigrahaviramaNavratasya imA-agre vakSyamANAH paMcasaMkhyAkA bhAvanAH-vAsanArUpAH parimaM-antimaM yadbataM tasya bhavanti parigrahaviramaNarakSaNArtham paJcAnAM madhye prathama-bhAvanAvastu zabdaniHspRhatvaM nAma, taJcaivaM zrotrendriyeNa-karNena kRtvA[zrutvA] zabdAna-bhASAparyAptinirgatavarNAn , manojJAH-manoramAH saMto ye tadbhadrakAstAna ke te zabdAstAnA''ha-varA-pradhAnAH ye murajAH-mahAmardalAH aGkayaAliMgyamedAt , mRdaMgA:-laghumardalAH harItakyAkArAH,paNavAH-laghupaTahAH, dardurA:-mRNmayAH ptthaa| cauvanaddhamukhakalazIkAH,kacchabhIvAdyavizeSaH, vINA vipaMcI vallakI sarve'pi vINAmedAH, paraM tatrINAM vizeSAH, baddhIsaka-vAdyavizeSa, sughoSA-ghaMTAvizeSaH, naMdikAdvAdazatUryanirghoSaH,tAni cAmUni-bhaMbhA mauMda mahala huDakka tilamA ya kuraDa kAMsAlA kAhala vINA vaMso zaMkho paNavo CHECOMMUVARICORDCRG grahaviramaNarakSaNArtha pacanAjA: manoramAH saMto ye tandrakApatA laghupaTahAH, dardurAH-mRNmayAH paTAvaruSa, sughoSA-ghaMTAvizeSaH A RCE Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saMvaradvAre prathama bhAvanA nNdi-suusrprivaadinni-vNs-tRnnk-pvvk-tNtii-tl-taal-tuddiy-nigghosgiiyvaaiyaaii| naDa-naTTaka-jalla-mallazAna0vi0 pramaNyA muTThika-velaMbaka-kahaka-pavaka-lAsaga-Aikkhaka-laMkha-makha-tRNailla-tuMbavINiya-tAlAyara-pakaraNANi ya baha jaNi mhursrgiitsussraati| kaMcI-mehalA-kalAva-pattaraka-paheraka-pAyajAlaga-ghaMTiya-khikhiNi-rayaNorujA liya, chuDiya-neura-calaNamAliya-kaNaganiyalajAlabhUsaNasahANi / lIlacakammamANANUdIriyAI trunniijnn||97|| ya bArasamora iti, saraparivAdinI-vINAvizeSaH, vaMzo-veNuH, tUNako-vAdyavizeSaH, parvakopyevameva tatrI-vINAvizeSaH, talA-hasta tAlAH, tAlA:-kAMsikAH, etAnyeva truTitAni vAdyAni teSAM yo nirghoSaH zabdaH, tathA gIta-geyaM, vAditaM ca-vAyaM sAmAnyamiti dvandvaH tatastAn zrutvA iti yogaH, tathA naTa-nartaka-jalla-mala-mauSTika-vaiDaMbaka-kathaka-plavaka-lAsaga-Aikkhaga[AkhyAyaka] -laMkha-maMkha-tUNailla-tubavINika-talacarAdyAH pUrva vyAkhyAtArthAH, taiH prakriyante-kriyante yAni naTAdiprakarSaNa karaNAni-aMgavikSepAdIni, bahUni-anekAni, madhurasvarANAM-kaladhvanInAM gAyakAnAM yAni gItAni sukharANi tAni zrutvA zramaNena na saktavyamiti | yogaH / keSAM keSAM zabdAsteSAM nAmAnyAha-kAzcI-kaTyAbharaNavizeSaH, mekhalApi tasyaiva bhedaH, kalApako-grIvAbharaNaM,pratarakANi-Abhara NavizeSAni, paherakazca-AbharaNavizeSaH, pAdajAlaka-pAdAbharaNaM, ghaMTikA-mahattamaghughuryaH, kiMkiNya:-kSudraghaMTikAH, rayaNatti-ratnasaMbaMdhI | uvoH bRhajaMghayoH jAlaM yattattathA, chuDDiyatti-laghukiMkaNIrUpaM, nUpuraM-pAdAbharaNam , cAlanakamAlanakamapi tathaiva pAdAbharaNaM loke | | "aMgUthalI" ityAdi bhASArUpaM vA, kanaka-varNa. tanmayaniyala[DaH)-pAdAbharaNavizeSaH tasya jAlakaM-samUhaH, etAnyeva bhUSaNAni teSAM ye 1 piNyAka iti bhASA RESUCCESSONG GARIES // 97 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | hasiya bhaNiyakalaribhitamaMjulAI guNavayaNANi va bahUNi mahurajaNa bhAsiyAI annesu ya evamAdisu sasu | maNunnabhaddaesu Na tesu samaNeNa sajjiyavvaM, na rajiyavvaM, na gijjhiyavvaM, na hasiyavvaM, na mujjhiyavvaM, na vinigghAyaM, AvajjiyavvaM, na lubhiyavvaM, na tusiyavvaM, na saI ca mahaM ca tattha kujA, puNaravi soiMdieNa socA saddAI amaNunnapAvakAI, kiM te 1, akkosa- pharusa - khiMsaNa - avamANaNa-tajjaNa-nibbhaMchaNa | zabdAH te tathA tatkiMbhUtAni ityAha / lIlayA caMkramyamANAnAM - helayA kuTilagamanaM kurvANAnAM udIritAn -saMjAtAn lIlAmaMtharagamana janitAn ityarthaH, punastaruNIjanastrIjanaH teSAM hasitAni smitAni bhaNitAni mAdhuryaviziSTadhvanivizeSarUpANi, kalaribhitAni - kalaratikharagholanAvaMti, maMjulAni - manoharANi tAni, tathA guNavacanAni - stutivAdA~ca, bahUni pracurANi, madhurajanabhASitAni dRSTajanabhaNitAni, anyAnyapi uktavyatiriktAni api iSTAni, ityAdi bahuprakArAsteSu - zabdeSu, manojJabhadrakeSu, na- niSedhe, teSu zabdeSu zramaNena - sAdhunA | na satitavyaM- AsaMgatayA na bhAvyam - na bhavitavyam, teSu rAgo na kAryaH na raMjitavyaM, na garddhitavyaM- aprApteSu vAJchA na kAryA, na hAso vidheyaH - vismayeneti kRtvA, na mohitavyaM tadvipAkavicAre mUDhatayA na bhavitavyam, tadarthaM AtmanaH pareSAM vA vinighAto na vidheyaH tadarthaM na keSAJcidapyAvarjanaM kArya, tallAme lobho - mUrcchA no vidheyaH, na toSTavyaM tatprAptau toSo na vidheyaH, na sparzati vA smaraNaM tadviSaye matiM ca tatra - zabdeSu zubheSu kuryAt / punarapi prakArAntareNAha - anyadapyucyate ityarthaH, zrotrendriyeNa zrutvA zabdAn amanojJAn | pApakAn azubhAn ke te ityAha ? tadyathA Akrozo- priyatAM steya (na) stvamityAdirUpaH paruSaH - re muNDa ityAdirUpaH, khiMsanaM - nindanaM azIlo'sItyAdirUpaM, avamAnanA - apUjA vacanaM gUthAdimayA malinA tathA tarjanA - jJAsyasi re agre iti, nirbhartsanaM me dRSTipathAdapasara, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dittavayaNa-tAsaNa-ukkUjiya-runna-raDiya-kaMdiya-nigghuTTharasiya-kaluNa-vilaviyAI annesu ya evamAdiesu zAna0vi0 pazcama prazna0vyA saddesu amaNuNNapAvaesu na tesu samaNeNa rUsiyavaM, na hIliyavvaM, na niMdiyavvaM, na khisiyavvaM, na chidiyavvaM, saMvaradvAre vRtti na bhidiyavvaM, na vaheyavvaM, na duguMchAvattiyAe labbhA uppAeu, evaM sotiMdiyabhAvaNAbhAvito bhavati aMtarappA prathama TU maNunnA'maNunasubhidunbhirAgadosappaNihiyappA sAhU maNavayaNakAyagutte saMbuDe paNihitidie careja dhambha 1 / bhAvanA // 98 // hai dIptavacanaM-rusaNavacana-kopavAkyaM, trAsanaM-bhayakArivAkyam , utkUjitaM-avyaktamahAdhvanikaraNam , ruditaM-azruvimocanena "runna" || rodanaM maya(ha)cchabdena, RnditaM-AkrandanaM-iSTaviyogAdau, nighuSTarasitam-nirghoSarUpaM zRgAlasUkarAdivat phUtkAraH, kaluNam-karuNotpA4. dakam , vilapitam-ArtasvararUpam , eteSAM dvandvastatastAni zrutvA, anyeSu ityevamAdikeSu zabdeSu amanojJeSu ataeva pApakeSu-azubheSu || zramaNena-sAdhunA"na"-niSedhe roSitavyaM-krodho na utpAdanIyaH,na hIlitavyaM-nAvajJA kAryA,na niMdanA(ditavyaM)-na niMdA kAryA khacitte | na gardA kAryA lokasamakSam , na khisA amanojJA ete ityAdirUpA(kAryA),na chiMditavyaM na dravyacchedakAryaH,na bhedo vidheyaH, athavA na | bhettavyam ,na vadhastannAzaH kAryaH,athavA tebhyo bhayaM prApya te na hAtavyAH, na jugupsAvRttikA labhyA-utpAdayituM janayituM vA saMjJAdi| nA'pi ityarthaH,nigamayannAha prathamAM bhAvanAmiti, evaM zrotrendriyaviSayA bhAvanA bhAvito bhavati aMtarAtmA-jIvaH manojJA'manojJAbhyAM ye suprAptizubhA'zubhAH zabdAH iti gamyate teSu krameNa yo rAgadveSaH tayorviSaye praNihitaH-saMvRttaH AtmA yasya sa tathA sAdhuH nirvANasAdhanaparaH, manovacanakAyaguptaH, saMvRttaH-saMvaravAn, pihitendriyaH-niruddhahaSIkA, praNihitendriyo nizcalendriyaH saMyamaviSaye, // 98 // 18| etAdRzaH san dharma-saMvaradharma caret saadhuH-muniH|| iti prathamA bhAvanA // 1 // RUARHARMACES. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 555445% bitiyaM cakkhidieNa pAsiya rUvANi maNunAI bhaddakAI sacittAcittamIsakAI kaDe, potthe ya, cittakamme | leppakamne, sele ya, daMtakamme ya. paMcahiM vaNNehiM aNegasaMThANasaMthiyAiM,gaMThimaveDhimapUrimasaMghAtimANi,ya mallAI | bahuvihANi ya ahiyaM nayaNamaNamuhakarAI, vaNasaMDe pavvate ya gAmAgaranagarANi ya khuddiya-pukkhariNi-vAvI| dIhiya-guMjAliya-sarasara paMtiya-sAgara-bila paMtiya-khAdiya-nadI-sara-talAga-vappiNIphulluppalapauma dvitIya bhAvanAvastu cakSurindriyasaMvaro nAma taccaivaM-cakSurindriyeNa dRSTvA rUpANi narayugmAdIni manojJabhadrakANi-manoharazubhakAni hai sacicAcittamizrakAni teSu ityAha ka kva sthAne kASTe-puttalikAdau,pustikA-pustake, citrakarma pratItam tasmin, lepyakarmaNi-mRttikA (yAM) bhityAdau vA, zaile-pApANe, daMtakarmaNi tatra kiMbhUte ityAha, rUpanirmANakriyAyAM paMcabhivarNaiH yuktAnIti gamyam , tathA'nekasaM-12 sthAnasaMsthitAni,granthima-grathanena niSpannam mAlAvat , veSTima-veSTanena jAtaM nibhRtakusumaM gendukavata,pUrimaM-vaMzapUritaM protakusumanAlavat | saMghAtima-samUhena niSpannaM itaretaranivezitamAlAvat eteSAM dvandvaH, ebhiH prakAraiH nirmitAni yAni mAlyAni mAlAsu sAdhitAni pu. pANi bahuvidhAni-anekaprakArANi adhikatarANi nayanamanasAM sukhakarANi yAni tathA tAni, vanakhaMDAni parvatAca[tAn] grAmAkara nagarANi pratItAni. kSudrikA-jalAzayavizeSaH paraM laghuko, puSkariNI-puSkaravatI catu:koNA vA,vApI-vartulA catuHkoNA'pi, dIpikA kUpAkArA RjusAriNI, guMjAlikA-vakrAyatasAriNI vA, saraH khAta-akhAta-sarovarAdi sarasarapatikA ekasmAt sarasaH anyat saraH saraHsarampazikA, sAgaraH-samudraH, dhAtukhAnipaddhatiH-pilapatikA-khAtikA-capragartA, nadI-nimnagA, sara:-khabhAvajo jalAzayavizeSaH, taDAgaH kRtakaM kAsAraM, vappiNItti kedAraH eteSAM padAnAM dvandvaH,kiMbhRtAn , phulla-vikasitaiH utpalaiH-nIlotpalAdibhiH padyaiH-sAmAnyaiH Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti parimaMDiyAbhirAme, aNegasauNagaNamiNavicarie, varamaMDava-vivihabhavaNa-toraNa-cetiya-devakula-sabhajJAna vi0 prazna0vyA0 ppavA-vasaha-sukayasayaNAsaNa-sIya-raha-sayaDa-jANa-jugga-saMdaNa-naranArigaNe, ya somapaDirUvadarisaNijje, saMsAra alaMkitavibhUsite, puvakayatavappabhAvasohaggasaMpautte, naDa-nadRga-jalla-malla-muTThiya-velaMvaga-kahaga-pavaga- dvitIya lAsaga-Aikkhaga-laMkha-maMkha-tUNailla-tuMbavINiya-tAlAyarakaraNANi ya bahUNi sukaraNANi anesu ya evamA- bhAvanA // 19 // diesu rUvesu maNunabhaddaesu | puNDarIkAdibhiH parimaNDitAH-abhiramyAste tathA tAn , anekazakunigaNAnAM mithunAni vicaritAni-saMcaritAni yeSu te tAn , tathA2 varamaMDapAH: pratItAH, vividhAni bhavanAni gRhANi, toraNAni pratItAni, caityAni-pratimA yakSAdInAM, devakulAni pratItAni, sabhA-1 | bahujanopavezanasthAnaM, prapA-jaladAnasthAnaM, AvasathaH-parivrAjakavasatiH, sukRtAni-zobhanakRtAni, zayanAni-zayyA,AsanAni-siMhAsanAdIni zibikA-japAnakavizeSaH pArzvato vedikA ca upari zikharAkArA, rathAH pratItAH,zakaTa:-gatrIvizeSaH,yAnayugyaM-vAhanaM golladezaprasiddha vA, jaMpAnasyandano-rathavizeSaH, ghaMTAyuktazca-naranArIgaNazca ityeteSAM padAnAM dvandvaH tatastAn , kiMbhUtAn ? saumyAn-araudrAn | pratirUpA yete tathA darzanIyAn-draSTuM yogyAn , alaMkRtavibhUSitAn-krameNa mukuTAdibhiH samAracitAn , ca pUrvakRtatapasaH prabhAvena yat / saubhAgyaM-subhagabhAvatvaM tena saMprayuktAH sadA ye te tAn , tathA punaH kIdRzAn ? naTa-nartaka-jalla-malla-mauSTika-viDambaka-vihAsikapAThaka-paThaka eteSAM padAnAM paryAyA pUrva vyAkhyAtA iti lAsaga-Aikkhaga-laMkha-maMkha-satUNahalla-tuMbavINiya-tAlacarAstaiH prakriyante / 13/ // 19 // yAni tAni tAni ca kAnItyAha-bahuprakArANi sukaraNAni-zobhanakarmANi dRSTvA teSu tathA anyeSvapi-anuktAdapi vyatirikteSu evaM prakAreSu SPREARS Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** 15555555443 na tesu samaNeNa sajiyavvaM, na rajjiyavvaM, jAva na saiMca maI ca tattha kujjA, puNaravi cakkhidieNa pAsiya hai rUvAI amaNunapAvakAI, kiM te ?, gaMDi-koDhi-kakuNi-udari-kacchulla rUpeSu-cakSuhyeSu manojJeSu-sAratareSu bhadrakeSu-pradhAneSu na-niSedhe zramaNena-sAdhunA na sajittavyaM, na raktavyaM-rAgasnehatayA na bhavitavyaM, yAvat karaNAt na nirvighAtavyaM, "na" niSedhe zrutiM vA matiM vA tatra-teSu kuryAt , punarapi cakSurindriyeNa sparzitAni sparzAni amanojJapApakAni kAni tAnItyAha tadyathA gaMDItyAdi vAtapittakaphazleSmajaM saMnipAtajaM caturthagaMDamasyAstIti gaMDI gaMDamAlAvAn kuSThamaSTAdazamedamasyAstIti kuSThI tatra sapta mahAkuSThAni tadyathA-aruNo 1duMbara 2 sparzajihna 3 kara kapAla 4 kAkana 5 pauNDarIka 6 dadu 7 kuSTAnAmatimahattvaM caiSAM sarvathAtvanupravezAdasAdhyatvAceti, ekAdaza kSudrANi tadyathA-sthUla mAruka1 mahAkulai2 kakuSThA 3 | carmadala visarpa5parIsarpavicarcikAsimakiddibhi9pAmA10zatAruka 11 saMjJAni sarvANyapyaSTAdaza, sAmAnyataH kuSThaM | sarva sannipAtajamapi cAtmani doSotkaTe tathA bhedabhAg bhavati iti / kuNitti garbhAdhIna (dhAna) doSAt athavA isvaikapAdo nyUnaikapANirvA | BI kuNiH kuMTa ityarthaH, audariko-jalodarI tatrASTau pRthak 1 samastai 2 rapicAnilodhaiH3 plIhodaraM 4 baddhagudaM5 tathaiva / AgaMtukaM 6 vesara 7 maSTamaM tu jalodaraM ceti bhavaMti tAni // 1 // etAnyaSTAvudarikANi teSAM madhye jalodaramasAdhyaM zeSAni sAdhyAnIti yAni / kacchulla:-kaMDutimAn , paillatti padaM slIpadaM cAtmani doSotkarabakAsidhmakina, ekAdaza kSudrANi *5555 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 praznavyA prati // 10 // OMOMRE paDalla-kujja-paMgula-vAmaNa-aMghillaga-egacakkhu-viNihaya-sappisallaga-vAhirogapIliyaM vigayANi ya mayakaka paJcama & pAdAdau kAThinyaM yaduktaM "prakupitA vAtapittazleSmA'dho'dhaH prapannAH, vakSorujaMghAkhavatiSThamAnAH kAlAntare pAdamAzritya zanaiH zanaiH | | saMvaradvAre zophamupajanayati(nti) yattat zlIpadameva vkssyte"| dvitIya purANodakabhUyiSTAH sarvartuSu ca zItalAH / ye dezAsteSu jAyante, zlIpadAni vishesstH||1|| bhAvanA pAdayohastayorvApi jAyate zlIpadaM nRNAm / karNoSThanAsAkhapi ca, kvacidicchanti tadvidaH // 2 // kubjaH pRSThAdau paMgula:-caMkramaNA'samarthaH, vAmanaH-hasvakharvazarIraH ete ca mAtApitRzukrazoNitadoSodbhavAH kujavAmanakAdayo | bhavanti / uktaM ca-garbhavAtaprakopeNa dohade vaa'pmaanite| bhavet kubjaH kUNiH paMgurmUko manmana eva yH||1|| iti / tathA aMdhellagatti-aMdha eva aMdhilako jAtyaMdhaH, ekacakhutti-kANaH, etacca doSadvayaM garbhagatasyotpadyate jAtasya ca, tattu garbha| sthasya dRSTibhAgamapratipanna tejo jAtyandhakatvaM kurute tadekAkSigataM kANatvaM vidhatte tadeva raktAnugataM raktAkSaM, pittAnugataM piGgAkSaM, zleSmA nugatazca(taM ca) zuklAkSamityAdi jJeyam / viNiyatti-vinihatacakSurityarthaH tatra yajAtasya cakSurvihanena aMdhatva kANatvaM vA darzitam / 4|| sappisallagatti-saha pisallakena-pizAcena vartate yaH sa tathA grahagRhIta ityarthaH, athavA sarpatIti sI pIThasI sa ca garbhadoSAtkamaMdoSAdbhavati, sa kila pANigRhItakASThaH sarvatrAtizalyakastabdhapuruSAkAra ityarthaH zalyavAn zUlAdibhinna ityartha / vyAdhinA-viziSTa // 10 // pIDayA cirasthAyI(yi) gadena vA, rogeNa vA sadyoghAtigadena vA pIDito yaH sa tthaa| vigatAni mRtakakalevarANi, sakimiNa-2 ____ "rApho" iti bhASA RSSHRA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +4+4+4+4+4+4+4+4+4+ 3 levarANi sakimiNakuhiyaM ca davvarAsiM annesu ya evamAdiesu amaNunnapAvakesu na tesu samaNeNa rUsiyabvaM jAva na duguMchAvattiyAvi labbhA uppAteuM, evaM cakkhidiyabhAvaNAbhAvito bhavati aMtarappA jAva careja dhamma / tatiyaM ghANidieNa agghAiya gaMdhAtiM maNunabhaddagAI, kiM te?, jalayara-thalayara-sarasa-pupphaphala-pANabhoyaNa-kuTTha-tagara-patta-codadamaNaka-maruya-elArasa-pakkamaMsi-gosIsa-sarasacaMdaNa-kappUra-lavaMga-agara-kuM. kuhiyatti-sahakRmibhiryaH kuthitazca, tathA dravyarAziM purISAdidugaMchitadravyasamUhaM dRSTvA teSu-gaMDyAdipadasamudAyeSu, anyeSu-evamAdirUpeSu amanojJapApakeSu teSu zramaNena na roSitavyaM yAvat karaNAt na hIlitavyamityAdIni SaTpadAni na jugupsAvRttikA'pi labhyA utpA-2 | dayituM zucinA yogenetyarthaH, evamamunAprakAreNa cakSurindriyabhAvanAbhAvito bhavati / aMtarAtmA jIvaH yAvat sa sAdhurdharma caret Asevate iti dvitIyA bhAvanA 2 // __ atha tRtIyAmAha-ghrANendriyeNa AghAtuM yogyAni yAni dravyANi manojJAni bhadrakANi-ghrANamanonivRtikarANi kAni tAni tadyathA-- jale jAtAni jalajAni, sthale jAtAni-sthalajAni, sarasAni-ArdrANi, puSpaphalapAnabhojanAni pratItAni, kuSTha-gaMdhadravyaM, tagara(ka) gandhadravyavizeSaH, patraM-tamAlapatram, cUyatti-sarvasugaMdhadravyavizeSaH, damaNakaH puSpajAtivizeSaH, marUkaH pratItaH, elArasaH-sugandhiphala vizeSarasaH,pakkamaMsI-asaMskRtA mAMsI-gandhadravyavizeSaH, gozIrSAbhidhAnaM yat candanaM sarasaM-Ardra yat caMdanaM-zrIkhaNDaM, karpUra:-dhanasAraH 1 'koDa' iti bhaassaa| 2 'cUyA' iti bhASA / 3 'bharuo iti bhASA / 9 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcama saMvaradvAre tRtIyA bhAvanA jJAna0vi0 ma-kakkola-usIra-seyacaMdaNa-sugandhasAraMga-juttivaradhUvavAse uuyapiMDima-NihArimagaMdhiesu annesu ya evaprazna0vyA0 mAdisu gaMdhesu maNunnabhaddaesu na tesu samaNeNa sajjiyavvaM jAva na satiM ca maiM ca tattha kujjA, puNaravi ghANivRtti | dieNa agghAtiya gaMdhANi amaNunnapAvakAI kiM te?, ahimaDa-assamaDa-hatthimaDa-gomaDa-viga-suNaga-siyAla -maNuya-majAra-sIha-dIviya-mayakuhiya-viNahakiviNa-bahudurabhigaMdhesu annesu ya evamAdisu gaMdhesu am||10|| lavaMgAni pratItAni, aguru-dAruvizeSaH kRSNAdibahubhedataH, kuMkuma-kAzmIraja kezaraM, kakolatti-phalavizeSaH, ozIraM-bIraNImUlaM, zveta caMdanaM-cUrNavAsAdisrakSaDAM vAspaMdaghaTTanaM malayaja, sugaMdhAnAM-sadgandhAnAM sAraMgAnAM yuktiH-yojanaM yeSu te tathA varadhUpavAseSu tatastAn AghrAya teSu yogAt , tathA RtujaH-svasvakAlAnvitaH piNDimo-bahuparimalatvena dUraniryAyI-daratarAdAgamanazIlo yo gaMdhaH sa vidyate | | yeSu te tathA teSu, anyeSvapi ca evamAdikeSu gandheSu uktAnukteSu zubheSu manojJeSu bhadrakeSu-pradhAneSu, ramaNIyeSu teSu-dravyAdikeSu, zrama| Nena sAdhunA na saktavyaM-Asaktena na bhAvyam / yAvat zabdena sarve pUrvazabdA grAhyA khakIyAM matiM ca punararthe tatra-viSayeSu na kuryAt , punarapi ghANendriyeNa AghrAtuM yogyAni yAni gaMdhAni amanojJAni-pApakAni kAni tAnItyAha-mRtakAni-jIvanimuktAni ahInAM sarpANAM mRtakAni, azvAnAM-hayAnAM mRtakAni, hastinAM mRtakAni, gavAM mRtakAni, bRkA (teSAM) zvAnAnAM-kukurANAm bhRgAlAnAM M] manujAnA-manuSyANAM mArjArANAM siMhAnAM dvIpinazcitrakAsteSAM mRtakAni-jIvarahitAni kuthitAni-dvIndriyAdijIvopagatAni hai. vinaSTAni-pUrvAkAravinAzena (uttarAkAraM prAptAni), kRmivati bahudurabhigaMdhAni vA atyaMta(ta) amanojJagaMdhAni yAni tAni tAdRzeSu | 1 varagaDA iti bhASA // SAHARASHIRSIGTIPRIAUX // 10 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gunnapAvaesuna tesu samaNeNa rUsiyavvaM na hIliyavvaM jAba pihiyaghANidiya careja dhamma 3 / | cautthaM jibhidieNa sAiya rasANi u maNunnabhaddakAI, kiM te ?, uggAhimavivihapANa-bhoyaNa-gulakaya khaMDakaya-tellaghayakayabhakkhesu bahuvihesu lavaNarasasaMjuttesu mahumaMsabahuppagAramajiya-niTThANagadAliyaMba-sehaMbabhAjaneSu anyeSvapi-evamAdikeSu-uktAnukteSu gaMdheSu amanojJapApakeSu na teSu zramaNena roSitavyam-kopo na kartavyaH, na hIlitavyaH-nakrAdimoTanena yAvatkaraNena na pihitaghrANenApi bhavitavyam kintu dharma caret sAmyabhAvaM caret / iti tRtIyA bhAvanA // 3 // | atha caturthIbhAvanAmAha-jihvendriyasaMvaraH etadvakSyamANaH jihvendriyeNa AkhAdya khAdyarasAn sumanojJabhadrakAn-svAdusvAduvataH kAna hai tAn ityAha tadyathA-avagAhA-snehabolanaM tena pAkato jAtaM avagAhima-pakvAnnaM-khaMDakhAdyAdi, vividhaM pAnaM-drAkSApAnakAdi, bhojanaM4 odanaM, guDakayaM-guDasaMskRtaM, khaMDakRtaM-khaMDasaMskRtaM laDDukAdi, tailaghRtakRtaM-apUpAdi bhakSya-bhojyaM AsvAdyeti saMbaMdhaH / teSu bhakSyeSu | sakku(zaSku)likAprabhRtiSu bahuvidheSu-vicitreSu lavaNarasasaMyukteSu "nirlavaNamasvAdu" iti vacanAt madhumAse pratIte bahuprakArA majikA rasAdvaitatayA prakRSTamUlyaniSpAditaM yat "niTThANaMti jA sayasahassa"lakSamUlya(lyaM)zceti yadbhavati tanniTThANagaM, dAlikAmlaM marIcarAjikAdinA niSpannaM, saindhAmlaM saMdhAnena-AmlikAdinA AmlIkRtaM, tathA dugdhaM dadhi ca pratItam , sarako-guDaghAtakIpuSpAdinA siddhaH, madyavara:-piSTodbhavaH, vAruNI-madirApAna(naM) sIdhukApizAyanaM-saMyojitavizeSadravyamayaM tathA zAkaM-aSTAdazarasazAkaM tatastathA te bahuprakArA yasmin eteSAM sarvatra karmadhArayaH teSu zAkA'STAdazatA taccaivaMsuyo1 daNo2 javanaM3 tini ya maMsAi6 goraso7 jUso8 bhakkhA9 gulalAvaNiyA10 mUlaphalA11 hariyayaM12 DAgo13 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 102 // duddha-dahi-sarayamajjavaravAruNIsIhukAvisAyaNasAyaTThArasabahuppagAresu bhoyaNesu ya maNunna-vannagaMdharasaphAsabahuda vvabhitesu annesu ya evamAdiesa rasesu maNunnabhaddaesu na tesu samaNeNa sajjiyavvaM jAva na saI ca matiM ca tattha kujjA, puNaravi jibhidieNa sAthiya rasAtiM amaNunnapAvagAI, kiM te 1, arasavirasasI lukkhaNijapapANabhoyaNAI | hoi rasAlU ya14 tahA pANa15 pANIya 16 pANagaM 17 ceva / aTThArasamo sAgo18 niruvahao loio piNDo // 2 // tinneva sAIti - jalacarAdisatkAni, jUsotti- zuMDhI- taMdula - jIrakaDubhAMDAdirasaH bhakkhatti - khaMDakhAdyAdIni, gulalApanikAgulapapeTikA lokaprasiddhA guDadhAnA vA, sUpo-mudgAdiH, taMdulajavAnnaM, mUlaphalamityekapadaM, haritakaM ti-jIrakAdisaMskRtaM, DAgo va stulAdibharjikAvizeSaH, rasAlu ti - AmlamadhuraphalAdi, maJjikA deze AhAravizeSaH, pAnaM madyaM, pAnIyaM jalaM pAnakaM- drAkSA| pAnakAdi, sAgotti tatra prasiddhazAkaM, tathA bhojaneSu vividhazAlanakeSu ca manojJavarNagaMdharasasparza nivRtAni, bahudravyaiH saMbhRtAni - upaskRtAni tathA teSu anyeSvapi evamAdikeSu raseSu, manojJabhadrakeSu "na" niSedhe teSu zramaNena sAdhunA na saktavyaM iti pUrvavat yojyaM, tatra svIyAM matiM na kuryAt / tathA punarapi jihvendriyeNa AkhAdya rasAn tathAvidhAn - amanojJAn pApakAn kAn tAn ityAha| arasAni - ahAryarasAni hiMgvAdibhirasaMskRtAni ityarthaH, virasAni purANatvena vigatarasAni zItAni - anaucityena zItalAni, rUkSANi niHsnehAni, nijappitti-niryApyAni nirbalAni yAni pAnabhojanAni tAni tathA dosINatti - doSAnaM - rAtriparyuSitaM tadapi 1 palaveti bhASA pazcama saMvaradvAre caturthI bhAvanA // 102 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMiOMOMOMOMOMOMOMOM 4 dosINavAvanna-kuhiya-pUiya-amaNunna-viNaTThasasUya-bahudunbhigaMdhiyAiM tittakaDuyakasAyaaMbilarasaliMDanIrasA. &AI annesu ya emAtiesu rasesu amaNunnapAvaesu na tesu samaNeNa rUsiyavvaM jAva careja dhamma 4 / paMcamagaM puNa phAsidieNa phAsiya phAsAI maNunabhaddakAI, ki te?, daga-maMDava-hIraseyacaMdaNasIyalavimalajalavivihakusumasatthara-osIramuttiya-muNAladosiNApehuNaukkhevagatAliyaMTavIyaNagajaNiya-suhasIyale ya vyApana-vinaSTavarNa, kuthitaM-kothavatpUtika-apavitraM gaMdhato vA kuthitapUtikaM anyAnapi kuthitakArakaM ataeva amano-asundaraM, vinaSTa-atyantavikRtAvasthAprAptastam , sasUyatti-jIvAnAM saptamatiryatra, bahuta etAvatA trasajIva-nIlaphUlyAdisaMsaktaM, bahuduramigaMdho yena tattathA, tiktaM ca nimbavat , kaTukaM ca jhUThayAdivat , [kaSAya-vibhItakvat ] AmlarasaM takrAdivat , liMdravat-sazaivalapurANajalavat , nIrasaM ca vigatarasaM eteSAM dvandvaH atastAni AkhAdya teSviti yogH| anyeSvapi evamAdikeSu raseSu amanojJeSu pApakeSu eteSu "na" iti niSedhe zramaNena-sAdhunA na roSitavyaM pUrvavat / yAvat karaNAdidaM dRzyaM samatAbhAvatayA dharma caret vastusvabhAva-| mavagatya na roSatoSaM kuryAt iti caturthI bhAvanA // 4 // atha paMcamakaM bhAvanAvastu sparzanendriyasaMvarastaJcavaM-sparzanendriyeNa yAni sparzayituM yogyAni sparzAni tAnispRSTvA iti yogaH, manojJAni bhadrakANi-manoharANi kalyANakArINi, kAni tAnItyAha-daMkamaMDapA:-udakamaMDapA:-jalayaMtrasthAnAni,uktakSaraNayuktAH hIrAH nirjaraNAH pratItAH, zvetacandana-zrIkhaMDaM, zItalaM-vimalaM, nirmalaM jalaM-pAnIyaM, vividhAH-vicitraprakArAH kusumAnAM sastarA:-zayanAni, osIraM-bIraNImUlaM, mauktika-muktAphalAni,mRNAlaM-pAnIlaM, doSAyAM-rAtrau bhavA doSINA(NA)-candrajyotsnA eteSAM padAnAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0 vyA0 vRtti // 103 // pavaNe gimhakAle suhaphAsANi ya bahUNi sayaNANi AsaNANi ya pAuraNaguNe ya sisirakAle aMgArapatAvaNA ya Ayavaniddhamauya - sIyausiNalahuyA ya je uusuhaphAsA aMgasuhanivvuikarA te annesu ya evamAditesu | phAsesu maNunnabhaddaesu na tesu samaNeNa sajjiyavvaM [na rajjiyavvaM ] na gijjhiyavvaM, na mujjhiyavvaM, na viNigdhAyaM AvajjiyavvaM, na lubhiyavvaM, na ajjhovavajjiyavvaM, na tUsiyavvaM, na hasiyavvaM, na satiM ca matiM tattha kujA, dvandvaH, pehuNAnAM mayUrakAnAM ye utkSepakA - caMdrakAsteSAM tAlavRntaM -vIjanakaM etAni pavanodIrakAni vastuni ( vastUni ) tairjanitAH - utpAditAH sukhAH- sukhahetavaH, zItalAca - zItAH ye te tathA, tAn pavanAn sparzati kva ? grISmakAle - uSNakAle, anyAnyapi sukhasparzAni bahUni saMti tAnyAha - zayanAni - zayyAsaMstarANi, AsanAni-siMhAsanAdIni prAvaraNaguNAzca - zItApahArakAdIn ka zizi| rakAle - zItakAle, aMgArapratApanAH - zarIrasyAMgArapratApanAH tAva, AtapaH sUryatApaH punaH snigdhamRdu zItala uSNalaghukAH, Azraye | RtusukhA:- hemantAdikAlavizeSe sukhakArAH sukhasparzAH aMgasukhaM - zarIrasukhaM, nirvRtiH - manaHkhAsthyam kurvanti ye te tathA tAn, anyeSvapi evamAdikeSu sparzeSu manojJabhadrakeSu "na" niSedhe teSu sparzeSu zramaNena - sAdhunA na saktavyaM AsaktatayA na bhAvyaM, na gRddhi: - nityaM prApta (ptiH) vAMchA kAryA, na mUrcchA-labdhe'pi lobho na kAryaH, "na" niSedhe tasminnarthavizeSe nirghAtaM - nirdayatvaM nAva - jitavyam, na logdhavyaM - AzaMsayA na adhyAtmani tamevArtha utpAdayitavyaM (na adhyAtmani sa evArtha utpAdayitavyaH ) na toSitavyaM -saMtoSTavyaM samyagjJAtamiti, hAsyo na kAryaH vismayatayA, na svakIyAM matiM tatra kuryAt, tathA punarapi sparzanendriyeNa sparzitasparzAn prati amanojJapApakAni kAni tAnItyAha - aneko - bahuvidho vadho-yaSTayAdibhiH, baMdho-rajjvAdibhiH, tADanaM-capeTAdinA, saMyamanaM pazcama saMvaradvAre paJcamI bhAvanA // 103 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASSSSS puNaravi phAsidieNa phAsiya phAsAtiM amaNunnapAvakAI, kiM te ?,aNegavadha-baMdha-tAlaNakaNa-atibhArArovaNae aMgabhaMjaNa-sUtInakhappavesa-gAyapacchaNa-lakkhArasakhAratellakalakalaMta-tauasIsakakAlalohasiMcaNa-haDibaMdhaNa rajjunigala-saMkalahatthaMDuya-kuMbhipAkadahaNa-sIhapucchaNa-ubaMdhaNa-sUlabheya-gayacalaNamalaNa-karacaraNakannanAsohasIsacheyaNa-jibbhacheyaNavasaNanayaNahiyayadaMtamaMjaNa-jottalayakasappahAra-pAdapaNhijANupattharanivAyapIla-13 kavikacchuagANi vicchuyaDakkavAyAtavadaMsamasakanivAte duTTaNisajja-dunnihiyA-dunbhikakkhaDa-gurusIyausi| saMyamanaM vadho-vinAzaH, aMkana-taptAyaHzalAkayA aMkakaraNaM,atibhArAropaNaM-zaktimanapekSya bhArakSepaNaM, aMgabhaMjanam-zarIrAvayavamoTanam , | nakheSu sUcInAM pravezo yaH sa tathA, tathA gAtrasya-zarIrasya prakSaraNaM kena kRtvetyAha ? tvak chedAdinA lAkSArasena, kSAreNa, tailAdinA, | kalakalazabdaM yat karoti tatkalakalaM-atitaptamityarthaH tena trapuNA, sIsakena-kAlalohena yat siMcita-niSevanaM tattathA, haDibaMdhanakhoDakakSepaH, rajjvA nigaDaiH saGkalanaM hastAMDukena yAni bandhanAni tathA kuMbhyAM-bhAjanavizeSe pAkaH-pacana, dahanaM agninA, siMhapucchane baddhA utpATana, udvandhanaM vRkSAdau, zUlikA zUlapotanaM, gajacaraNeSu lolanaM-malanam, karNanAsauSThazIrSacchedanaM ca pratItam , | jihvAcchedanaM-jihvAkarSaNam , vRSaNakarSaNam , nayanotpATanam , hRdayakarSaNam , daMtAnAM yadbhajanamAmardanam , yotre-yupe vRSabhANAM saMyamanaM, | latA-kaMbA-kasA(zA)-vAghramayI rajjuH tasyAH yeSAM ye prahArAH, pAdapANiH-chuTikAdhaH, jAnuH, prastarA:-pASANAH yeSAM yo nipAtaH patanaM sa tathA, (yatraiH) pIDanaM-yatrapIDana, kapikacchu:-tIvrakaMDutikArakaH phalavizeSaH, agniH-vahniH, vRzcikadaMzo vA, vAtAtapadaMzama 1 dazakalA iti bhASA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcama saMvaradvAre paJcamI bhAvanA vRtti Nalukkhesu bahuvihesu annesu ya evamAiesu phAsesu amaNunnapAvakesu na tesu samaNeNa rUsiyavvaM, na hIliyabvaM, | jJAna0vi0 prazna0vyA0 na niMdiyavvaM, na garahiyavvaM, na khisiyavvaM, na kiMdiyavvaM, na bhidiyavvaM, na vaheyavvaM, na duguMchAvattiyavvaM BAca lanbhA uppAeuM, evaM phAsiMdiyabhAvaNAbhAvito bhavati aMtarappA / maNunnAmaNunasunbhidunbhirAgadosapaNi |hiyappA sAha maNavayaNakAyagutte saMvuDeNaM paNihitidie careja dhamma 5 / // 104 // | evamiNaM saMvarassa dAraM sammaM saMvariyaM hoi suppaNihiyaM imehiM paMcahiMvi kAraNehiM, maNavayakAyaparirakkhiehiM| | sakanipAtazceti dvandvastatastAn spRSTvA, duSTaniSadyA-kSudrAsanAni, durnipIdhikAH-kaSTasvAdhyAyabhUmiH tAH spRSTvA teSu, karkaza-guru| zItoSNa-rUkSeSu bahuprakAreSu anyeSvapi evamAdikeSu prakAreSu amanoharapApakAriSu zramaNena-muninA "na" niSedhe teSu roSitavyaM krodhAtmanA vAcyaM, na hIlitavyaM, na niMditavyaM, na garhitavyaM, na khisitavyaM, na cheditavyaM, "na" niSedhe tAn vaghetavyaM (hantavyam) na dugaMchAvRttirjugupsA utpAdayituM (na dugaMchAvRttirjugupsA utpAdayitavyA) labhyA, eteSAmaSTAnAM padAnAmarthaH pUrvabhAvanayA vyAkhyAtaH, evamuktarItyA sparzanendriyabhAvanAbhAvitA vAsitA bhavati / | antarAtmA jIvaH manojJa(Ja) amanojJa(Ja) suSThutayA duSThutayA rAgadveSapraNidhinaH(nA) asthApita AtmA yasya sa etAdRzaH sAdhuranAgAraH mana(no)vacanakAyaguptena-guptitrayatatpareNa susaMvRtena-zAntibhUtendriyeNa,pihitAzravadvAreNa dharma-saMyatadharma caret paMcamI mAvanA // 5 atha paMcamabhAvanAnigamanaM iha pNcmsNvrH| zabdAdiSu rAgadveSanirodhanaM yadbhAvabhAvitvenoktaM tatteSu tadanirodhaH parigrahaH syAditi | jJeyaM ataeva parigraha eva viramaNaM vrataM tasya rakSaNArtha iti sarvatra bhAvyaM yadAha je saddarUvarasagaMdhamAgae phAse ya saMpappa maNuNNa 55OMOMOME // 104 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nicaM AmaraNataM ca esa jogo neyavvo dhitimayA matimayA / aNAsavo, akaluso, acchiddo, aparissAvI, asaMkaGoli, suddho, savvajiNamaNunnAto, evaM pacamaM saMvaradAraM phAsiyaM pAliyaM sohiyaM tIriyaM kiTTiyaM aNupAliyaM ANAe ArAhiyaM bhavati, vAyaNaMtare puNa eyANi paMcAvi subvaya mahavvayANi lokadhikarANi, suyasAgarade siyANi saMyamasIlavvayasaccajjavamayANi, narayatiriyadevamaNuyagaivivajjayANi, savvajiNasAsaNANi, kammarayaviyArakANi, bhavasayavimoyagANi, duHkkhasayaviNAsakANi, sukkhasayapavattayANikApuruSasuduruttarANi sappurisajaNatIriyANi, nivvANagamaNajANANi kahiyANi saggapavAyakANi paMcAvi mahavvayANi kahiyANi / pAvae / gehI paolaM na karejja paDie sa hoti daMte virate akiMcaNe tti evamidaM paMcamasaMvaradvAraM samyak prakAreNa saMvRtaM bhavati, suSThu - zobhanatayA praNihitaM sthApitaM ebhiH paMcabhiH kAraNaiH- bhAvanAkaraNabhRtaiH manovAkkAyaparirakSitena AtmanA nityaM - sadA AmaraNAntaM - janmAvadhi yAvat eSaH yogo netavyaH - prAptavyaH kenetyAha- dhRtimatA matimatA muninA punardhRtimatA - dhairyavataiva anAzravaH- saMvara (raH) kathitaH iti gamyaM / akaluSaH-nirmala (laH) rajorahitaH, acchidraH- na ko'pi doSAvakAzaH, aparisrAvI sakalaguNadhArakasvAt sadAzayavizuddhaH ataeva asaMkliSTapariNAmaH, tataH zuddhaH - nirdoSaH, sarvajinaiH - sarvatIrthakaraiH, anujJAtaH - AsevitaH kathitaca, evamamunA prakAreNa paMcamaM saMvaradvAraM - parigrahaviramaNalakSaNaM "paMcameti saMkhyApUraNe mad" iti pazcApi saMvaradvAraM " jAtAvekavacanaM iti nyAyAt" sparzitaM kAyena pAlitaM- punaH punaH smaraNena, zodhitaM gurvanujJayA, tIritaM bhAvonnatyA yathA kAlAvadhi sA'vazeSatvena kIrtitaM cetaso'vismaraNAt, anupAlitaM pUrvamuni A (nyA) sevitamArgeNa, AjJayA ArAdhitaM bhavati, vAcanAntare punaH etAni paMcA'pi he suvrata ! Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 pazna0 vyA0 vRti // 105 // evaM nAyamuNiNA bhagavayA mahAvIreNa pannaviyaM, parUviyaM, pasiddhaM, siddhaM, siddhavarasAsaNamiNaM AghabiyaM, sudesiyaM, pasatthaM, paMcamaM saMvaradAraM sammattaM ti bemi / eyAtiM vayAiM paMcavi suvvaya mahAvvayAi heusayavicittapukkhalAI kahiyAI arihaMtasAsaNe paMca samAseNa saMvarA vitthareNa u paNavIsatisamiyasahiyasaMvuDe sayA jayaNaghaDaNa - suvisuddhadaMsaNe ee aNucariya saMjate caramasarIradhare bhavissatIti (sU0 29) paNhAvAgaraNe NaM ego suya| zobhananiyama ? mahAvratAni kIdRzAni 1 loke dhRtidAni, zrutasAgare-Agame dezitAni saMyamazIlavatasatyArjavAdyane kaguNamayAni, naraka| tiryag- deva - manujacaturgativivarjakAni, sarveSAM jinAnAM AsanAni AjJArUpANi, karmarajovidArakANi, bhavazatavimocakAni du( du:)| khazatavinAzakAni, sukhazata pravarttakAni, kApuruSajanaiH dustarANi - kAtarajana duSpradharSyAni, satpuruSajanatIritAni - pAlitAni, nirvANagamanayAnAni, svargaprApakAni niyamataH paMcApi mahAvratAni kathitAni - upadezitAni kenetyAha evam - anunA prakAreNa, jJAtamuninA bhagavatA zrImahAvIreNa prajJApitaM hitopadezataH, prarUpitaM arthataH bhavyAnAM purataH, prasiddhaMvikhyAtaM siddhaM niSThAM prAptam vara (raM) - pradhAnaM idaM zAsanaM - AjJArUpaM, AkhyAtaM maryAdayA rakSitaM, sudarzitaM suSThu samyaktayA darzitam, prazastaM nirmalAzayatvAt, paMcamaM saMvaradvAraM samAptam iti parisamAptau travImi iti - pUrvavat zrIsudharmasvAmI jaMbU (N) pratyAha bhagavadAjJayA na tu svamanISikayA iti atra nigamanArthaM idaM vAcyam / etAni paMcApi he suvrata ! - zobhananiyama ! mahAvratAni - saMvararUpANi hetuzataiH- upapattizataiH, viviktaiH - nirdoSAH (SaiH ) | [ vivicya - vistAraM kRtvA iti) puSkalAni - vistIrNAni yAni tAni kathitAni, tathA ye aneke arhacchAsane-jinAgame paMca samA praznavyAka | raNAGgasyopasaMhAraH // 105 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kkhaMdho dasa ajjhayaNA ekasaragA dasasu ceva divasesu uddisijjaMti egaMtaresu AyaMbilesu niruddhesu Auttabhatta pAeNaM aMgaM jahA AyArassa (sU. 30) // iti praznavyAkaraNAkhyaM dazamAGgaM sUtrataH samAptam / granthAnam 1300] | sena-saMkSepena (Na) saMvarA'saMvaradvArANi, vistAreNa tu paMcaviMzatiH prativrataM bhAvanApaMcakasya saMvaratayA pratipAditAni / atha saMvarA4 sevino bhaviSyati bhAvinI (nI) phalabhRtAmavasthA darzayati, samitaH-IryAsamityAdibhiH paMcaviMzatisaMkhyAbhiranaMtaroditAbhirbhAvanAbhiH & sahito jJAnadarzanAmyAM mana (no)vacanakAyaiH susaMvRttaH-suvihito vA kaSAyendriyasaMvareNa yaH sa tathA sadA-sarvadA yatanena prAptaH saMyamayogeSu prayatnena ghaTanena-aprApta saMyamayogaprAptyarthaghaTanayA suvizuddharUpaM darzanaM-zraddhAnarUpaM yasya sa tathA, etAn-uktarUpAn saMvarAn / | anucarya-Asevya satyaM saMyataH-sAdhuH caramazarIradharo bhaviSyati iti bhAvaH, vAcanAntare punaH nigamanaM yathA kArmaNazarIrasya agrahI| tavyo bhaviSyati iti bhaavH| iti zrI paMcama saMvaradvAraM samAptaM dazamAdhyayanavivaraNam / itizabdaH-parisamAptau pUrvavadvAcyaH zrIpraznavyAkaraNAMgasya dazamasya dazamamadhyayanam vyAkhyAtaM ca sadartha paMcamAkiJcanasyedam // 1 // prazastiH / / namaH zrIvardhamAnAya, namaH zrIpArzvasaMbhave / namaH zrIbhagavadvANyai, namo gurvaDaye sadA ||1||[anussttuvRttm] kumatatamojalapatitaM, yena kriyoddhArayAnapAtreNa / uddhRtamiha jagatItalaM, datvA zraddhAnanavyajalam // 2 // 1 ghanaM pratyantare PornRRRRRRR OMOMOMOMOMOM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna vyA0 vRtti vRttikAraprazasti // 106 // zrImadAnandavimalAkhyAH, sUrIndrA jayantu te vizve / shriimttpaagnnoddhi-prollsnshaardendunibhaaH||3|| teSAM paTTe jAtAH, guNAdhikA vijydaansuuriindraaH|shriihiirvijysuuristtpdve'bhuudmeygunnH // 4 // yenA'kabbarabhUpasvAnte, karuNA nivezitA jNtoH| adyApi tasya kIrti-rjAgarti tadIyataMtreSu // 5 // kUrcAlasarasvatIti, virudaM prAptaM ca sAhinA purtH| zrIvijayasenasUri-jItastatpaTTamANikyam // 6 // tatpadrodayazaile, taraNinibhA vijayadevasUrIndrAH / savijayasiMhayuktAH, prvcnveshdykRdvaacH||7|| tatpaprabhutAyA-stilakasamo dhanyapuNyajanasevyaH / zrIvijayaprabhasUri-ssaMjAto bhvyhrsskrH||8|| tadgaccharatnakalpAH, kriyAkalApena shuddhcrnnbhRtH| zrIvinayavimalasudhiyaH, shriimtstkiirtivimlyujH|9|| tacchiSyAzcaraNadharA, kavayaH shriidhiirvimlnaamaanH| tacchiSyo nayavimalo, nygmbhNgprmaannpttuH||10|| zrIvijayaprabhasUreH, prasattimAsAdya hRdyavairAgyAt / prAptAnUcAnapada, upasaMpadayA viraagmnaaH||1|| sadajJAnavimalasUri-ravAptanAmA tapAgaNe khyAtaH / tenedaM zizuceSTitamiva, vihitaM vivaraNaM samyak // 12 // upajIvyapUrvavRtti, yavatra matimAndyato mayA racitam / samayavihInaM sadabhistacchodhyaM mayi kRpAM kRtvA // 13 // yasmAt satAM vidheyA, nopekSAH sarvathA bhavanti kadA / jagadupakRtinipuNAnAmabhyarthanayA'nayA kiM syAt ? // 14 // AryaiH suparigRhItaM, yatkiJcidapi prakAzatAmApat / pUrNendunA gRhIto, hariNo'pi jagatprakAzakaraH // 15 // abArthe khalu sAhAyya-kAriNaH zAMtizAlinaH kvyH| sukhasAgaranAmAnaH, kRtAvadhAnAstathA jAtAH // 16 // Jcidapi bhavanti kadA samayavihInaM sahI // 106 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAdarza likhitA-staireva hi taraNipuravare rmye| vidvadabhirvAcyamAnA, jayatu ciraM tattvabodhaphalA // 17 // yAvanmahImahelArkendU dizati kuMDale meruM / lalAmavaddhatte, lokAgre zekharopamam // 18 // tAvanaMdatviyaM vRtti-navyA bhvyaavbodhdaa| etadvAcanapuNyAda, bhavatu jano bodhirnyutH||19|| saptasahasrI sArdA, saMjAtA sUtrasaMyutA cAtra / granthAgramAnametat, nirNItaM zlokamAnena // 20 // yena kRteyaM vRttiH, sadartharamyA vibudhajanagamyA / sa jJAnavimalasUrijayatu ciraM bhavyabodhakaraH // 21 // yanmAhAtmyAnAgA, jvalanavidhuro babhUva dharaNendraH / puNyAdivijayamaharSe-ssa dadAtu zivaM shriivaameyH||22|| kRtvA kRpAM mama podhAJjanena yaccakSuraJjanaM cakre / sa zrImAn madIyaguruH, sadbodhaikanidhizciraM jIyAt // 23 // | iti zreyaH saMvat 1793 varSe phAlgunamAse kRSNapakSe tRtIyAtithau kujavAsare siddhiyoge sakalabhaTTAraka purandarabhaTTAraka zrI zrI zrI (108 zrIvijayapramasUriH tacchiSyasakalavAcakacakracakravati mahopAdhyAya zrI zrI 108 zrI vimalavijayagaNitacchiSya mahopAdhyAya zrI zrI 19 zrI zumavijayagaNi tacchiSya sakalapaNDitazrI 5 zrI gaMgavijayagaNi tacchimya paM. zrI nayavijayena lipIkatA AtmArtha | yA zrI dharmadharAnagare pArzvanAthaprasAdAt zrIrastu zreyo'stu kalyANamastu |shrii| iti zrImatsudharmasvAmisuvihitaparaMparAyAtadvAdazazaradAcAmlatapovidhAna-tapAvirudazrImajagacaMdrasUri-paTTA| laMkAra-zrIdevendrasUri-paTTabhUSaNa-zrImaddharmaghoSasUri-ziSyazrIsomaprabhasUri-paddatilaka-zrIsomatilakasUri paTTodayAcala-dinamaNizrIdevasundarasUri-ziSyazrIsomasundarasUri-ziSya-tapAgacchabhaTTAraka-zrIsundara Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna0vi0 prazna0vyA0 vRti // 107 // sUri-ziSya zrIratnazekharasUri-ziSya sadguNazrIlakSmIsAgarasamAna- zrIlakSmIsAgarasUri - ziSya sumatisAdhusUri paTTabhAminI bhAlastha-tilakAyamAnasvaSTAdaza- zatazramaNaparivAraparikalita-zrI hemavimalasUri-paTTakamalApatiparAjitAnekakupAkSikapakSa saMkSepazrImattapAgaNasuvihita-sAdhusa bhAcakora samudAyaraMjanasakalakalA parikalitakalAdhara zrI AnaMdavimalasUri-paTTodayazailacUlAlaMkAragaganatilaka bhaTTAraka zrIvijayadAnasUri-paTTabhUSaNazrImaMdakabbara pAtisAhihRdayakamalavikasvaratipatizrIhIravijayasUri-paTTabhUSaNasavAIbirudadhAraka-zrIvijaya senasUri-paTTasuvarNAcala cUlAyamAnazrIvijayadevasUri-ziSyavijayasiMhasUri-paTTanaMdanavana pArijAtAya. mAnabhaTTArakazrIvijayaprabhasUri-pAdapadmopAsanasaMprAptopasaMpadbhistathA zrImattapAgaNagaganAMgaNadinamaNi-bhaTTAraka bhaTTAraka- zrImadAnaMda vimalasUrIzvara mukhya ziSya zrImaddharmasiMhagaNi ziSya-zrIjayavimalagaNivineya-zrIkIrttivimalagaNipAdapadmopasevi zrIvinayavimalagaNipaTTAlaMkRtisamAnazrI dhIravimalagaNivinayaziSyaiH saMvijJapakSIyanayavimalagaNibhiraparanAmazrIjJAnavimalasUribhiviciratAyAM praznavyAkaraNasUtra vRttau dazamAdhyayanaM saMpUrNam / vRttikAraprazastiH // 107 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nnnnnnnnnnn -x+4 +359454 355 35 x Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROSSONONO SONOCESSENS_ / iti prshnvyaakrnnsuutrm|| Le Su Le Su Le Su Le Su Le Dui Su