Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
૨૦૦
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૭-૨-૧૯૩૬ અને કેટલાક કલ્પોમાં જિનકલ્પવાળા, સ્થવિર તીર્થ પરત્વે પ્રતિક્રમણ અધ્યયનમાં ફરક કલ્પવાળા સાધુઓની અપેક્ષાએ તેમજ શ્રી જિનેશ્વર
પણ બારીક દૃષ્ટિથી અવલોકન કરતાં ભગવાન્ અને સામાન્ય સાધુઓની અપેક્ષાએ ઇચ્છામિ પડિક્કમીઉં કે ઇર્યાવહિયા જેવા સૂત્રથીજ આચારના ભેદો દેખાડાતા હોવાથી સામાન્યથી માત્ર તે બાવીસ તીર્થકરોના સાધુઓને દોષ લાગે કલ્પશબ્દ સાધુના આચારનું કથન માન્યું છે. ત્યારે નિયમિત કરવાનું હોય એમ સંભવે છે, પણ પ્રતિક્રમણ કલ્પની વ્યવસ્થા
પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરના સાધુઓને નમસ્કારથી
આખં પ્રતિકમણસત્ર પ્રતિક્રમણ અધ્યયનને સ્થાને તે કલ્પશબ્દથી કહેવાતા આચેલક્યાદિ દેવસિક આદિના નિયમિત વખતે નિયમિતપણે કલ્પરૂપ આચારામાં આઠમાં પ્રતિક્રમણ નામના કરવાનું જ છે. અને તેથી જ તે શાસનને સપ્રતિક્રમણ આચારમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાય છે કે દરેક ધર્મ તરીકે કહેવામાં આવે છે. ચોવીસીમાં પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરના સાધુઓએ વ્રતાદિકમાં દોષ લાગ્યા હોય કે ન લાગ્યા હોય, સામાયિકઆદિ છનું આવશ્યકપણું કે તોપણ દેવસિકઆદિ પાંચે પ્રતિક્રમણો તેના તેના પ્રતિક્રમણપણું ? ટાઇમ પ્રમાણે નિયમિત રીતે કરવાંજ જોઇએ, અને જો કે વર્તમાન શાસનમાં પ્રતિક્રમણ શબ્દથી તેથીજ પહેલા અને છેલ્લા તીર્થંકરના શાસનને મુખ્યતાએ છ આવશ્યક લેવાય છે, પણ પ્રૌઢ અને સપ્રતિક્રમણ ધર્મ તરીકે ગણવામાં આવેલો છે. પ્રાચીન એવા ગ્રંથકારોએ સામાયિકાદિ છએ ભગવાન અજિતાદિના શાસનમાં પ્રતિક્રમણ અધ્યયનોને પ્રતિક્રમણ તરીકે ગણેલું નથી અને
તેથીજ ભગવાન્ ભદ્રબાહુસ્વામીજી સામાયિકાદિ ક્યારે અને કેવું ?
છએ અધ્યયનની નિયુક્તિ કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરતાં જો કે પ્રતિક્રમણ શબ્દથી સામાયિકાદિ છે
માવસ એવો શબ્દ વાપરે છે તથા આવશ્યકમાં જે ચોથું પ્રતિક્રમણ નામનું આવશ્યક અનુયોગદ્વાર સૂત્રકાર મહારાજ પણ આવશ્યકતા છે તેજ લઇ શકાય, અને બાવીસ તીર્થકરોના એકાર્થિક પર્યાયવાળા શબ્દો જણાવતાં પ્રતિક્રમણ શાસનમાં જ્યારે જ્યારે વ્રતોમાં દોષ લાગે ત્યારે એવો પર્યાયશબ્દ જણાવતા નથી. વાવતું ભગવાન ચાહે તો દિવસ હો કે રાત્રિ હો, ચાહે પહેલો પહોર હરિભદ્રસૂરિજી સરખા સમર્થ આચાર્ય પણ હો કે છેલ્લો પહોર હો, પણ તેજ વખત તે તે દોષોનું આવશ્ય%ચ વિવૃત્તિ એમ કહી સામાયિકાદિ છએ પ્રતિક્રમણ કરી લેવામાં આવતું હતું, પણ તે
આવશ્યકનું વિવેચન કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરતાં પ્રતિક્રમણ સામાયિકાદિ છએ આવશ્યકરૂપજ
આવશ્યકનું વિવરણ કહી એવી પ્રતિજ્ઞા કરે છે તેમજ
શાસન સુધાધિપુષ્ટ થએલ અંત:કરણવાળા કરવામાં આવતું હતું એમ માનવામાં કાંઇ સબળ
જિનભદ્રગણી ક્ષમાશ્રમણજી પણ માવાસયાનમાં કારણ નથી, એટલું જ નહિ પણ વર્તમાનમાં ઇચ્છામિ
વિગેરે શબ્દોથી સામાયિકાદિ છ અધ્યયનોને પડિક્કમીઉથી શરૂ કરીને જેટલું પ્રતિક્રમણ અધ્યયન
આવશ્યક તરીકેજ જણાવે છે, પણ સામાયિકાદિ છે તેટલું આખું પ્રતિક્રમણ અધ્યયન પણ બાવીસ છએ અધ્યયનને પ્રતિક્રમણ તરીકે જણાવવાનો તીર્થકરોના શાસનના સાધુઓને દોષ લાગે ત્યારે પણ પ્રસંગ કોઇ તેવા પ્રાચીન પૌઢ ગ્રંથમાં મળવો મુશ્કેલ કરવાનું એમ સંભવતું જ નથી.
છે. અંગોમાં ભલામણ તરીકે પણ તથા સ્વતંત્ર
