Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૪૧૮
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૯-૬-૧૯૩૬
કથનનો તાત્પર્યાર્થ એ જ આવ્યો કે દેશનાનુસારિક રીતે કહેવા માટે છે. એ વાક્યને કથનની રીતિની ભાવપણું એ જ ધર્મને અંગે ઉપયોગી ગણાય અને સરખાવટ સાથે પણ કંઈપણ લાગતું નથી. તો પછી કુવાદિને ત્રાસ કરનાર દેશનાશ્રોતાની અનુકૂલતાએ સત્યમાર્ગનું સ્વરૂપ કહેવાની જરૂર નથી અથવા ન જ કહેવું એમ જણાવવા માટે હોય જ ક્યાંથી ? અને એટલા જ માટે અહીં પૂર્ણ અને તુચ્છને પક્ષપ્રતિપક્ષ તરીકે લીધેલા છે. અર્થાત્ શ્રીમંત અને દરિદ્રની અપેક્ષાએ ધર્મસ્વરૂપના કથનમાં ભેદ ન હોય, કેમકે જેવી રીતે શ્રીમંતને મિથ્યાત્વઆદિથી કર્મનો બંધ સમજાવવા સાથે
તો
આ જ કારણથી શાસ્ત્રકારો સ્પષ્ટરૂપે જણાવેલ છે કે વાતિમંત્રાસનસિંઘનાવાઃ અર્થાત્ જેઓ મિથ્યાત્વવાસિત અભવ્ય કે દૂરભવ્ય એવા મિથ્યાર્દષ્ટિઓ હોય તેઓ ભગવાન શ્રીજિનેશ્વર
મહારાજના વચનની શ્રદ્ધા કરી શકે નહિ અને ત્રાસ પામે. તત્ત્વ એજ કે ત્રિલોકનાથ ભગવાન્ જિનેશ્વરોના વચનોને શ્રવણ કરતાં જેઓ તે વચનોનું શ્રદ્ધાન કરે તે તો શાસનપ્રેમી ગણાય, અને જેઓ
સમ્યગ્દર્શનાદિથી જ કર્મ અને ભવથી છૂટવારૂપ મોક્ષ સમજાવવો તેવી જ રીતે દરિદ્રને પણ
તેવા વચનોથી ત્રાસ પામે તે બધા સમ્યક્ત્વ વિનાનાસમજાવવો જોઈએ. પરંતુ દરિદ્રને ત્યાગપ્રધાન અને શ્રીમંતને ભોગપ્રધાન કે તેવી કોઈ અન્ય
અને શાસનથી વિપરીત ગણાય.
વિરૂદ્ધપક્ષના આક્ષેપોની રીતિ અને તેથી
વિપરીતરીતિએ ધર્મના સ્વરૂપનો ફેરફારીથી ઉપદેશ
થઈ શકે જ નહિ.
નિડરતા
આવી રીતે થએલું કે થતું કથન કેવું કેટલું યોગ્ય છે તે વિચારવું શરૂ કરીયે તે વ્હેલાં જણાવવું જોઈએ કે આ વિચારણા જેઓને આકરી પડશે, જેઓને પોતાના અભિપ્રાયથી વિરૂદ્ધ લાગશે, જેઓને પોતાના ઉન્માર્ગ ઉપદેશને પણ ઉચ્છેદનાર લાગશે તેઓ પોતાની ભૂલને ન સમજતાં કે ન સુધારતાં કદાચ એમ કહેવા જરૂર તૈયાર થશે કે
યન્માધવેનો તંત્ર વાળો ન્યાય છે. પણ સન્માર્ગની
શૈલી દર્શાવનારે કુમાર્ગના આક્ષેપોથી કે કોલાહલથી ડરવાનું હોય જ નહિ, એ સિદ્ધાંત ધ્યાનમાં રાખીને જ આ વિચારણાની શરૂઆત કરાય છે. નહા પુરસ્ત નો ભાવાર્થ .
પ્રથમ તો તેઓ તરફથી જે જણાવવામાં આવે
છે કે નહીં પુખ્તસ્મત એટલે જેવી રીતે પૂર્ણ એવા ચક્રવર્ત્યાદિની આગલ ધર્મકથન કરવું, તેવી જ રીતે તુચ્છ એટલે ઋદ્ધિસમૃદ્ધિથી હીન એવા દરિદ્રની આગળ પણ કથન કરવું. એ વાક્યથી જે ધર્મકથનની સરખાવટ જણાવી છે તે ધર્મના સ્વરૂપને સરખી
ઉપદેશકને શ્રોતાની પ્રકૃતિઆદિને અનુસરવાની આવશ્યકતા
આ સૂત્રનો આ જ ભાવાર્થ લેવો જોઈએ, કેમકે એ જ સૂત્રકારમહર્ષિ ફરમાવે છે કે દેશના કરવાવાળાએ શ્રોતાને અંગે આ કોણ છે ? કઈ પ્રકૃતિનો છે ? ક્યા દેવતાને કે શાસનને માનનારો છે ? એ તપાસવું, અને તેને અનુસરીને
પુરૂષ
જ ધર્મદેશના દેવી. અને એથી વિપરીતપણે દેશના
કરવાવાળો ઐહિક અને પારત્રિક બન્ને પ્રકારના અનર્થને પામનારો થવા સાથે આજ્ઞાનો વિરાધક થઈ સંસારસમુદ્રમાં રખડનારો થાય છે. આવી રીતે મૂલસૂત્રકાર મહારાજે સ્પષ્ટપણે જણાવેલ હોવાથી એક સામાન્ય મનુષ્ય પણ સમજી શકે તેમ છે કે ભગવાન્ શ્રીજિનેશ્વરમહારાજના માર્ગનો ઉપદેશ કરનારે એકલી માર્ગની જ સત્યતા ઉપર આધાર રાખવો, પણ શ્રોતાની સ્થિતિ આદિ તરફ લક્ષ્ય ન આપવું, એ કથન કે સૂચન શ્રીજૈનસૂત્રોથી નિરપેક્ષ રહીને બોલનારાઓને જ શોભે, એટલું જ નહિ પણ એવું કથન માર્ગની વિરાધના કરાવનાર જ છે.
