Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
પ૬ ૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૫-૧૦-૧૯૩૬ તત્વજ્ઞાનવાળાને ધર્મકથાની સફળતા તને બાહ્ય તપ કહેવું, પણ તે કથન માત્ર પણ વાચકોએ એટલું તો સ્પષ્ટ સમજવું જરૂરી
- કષ્ટકારિતાની આગેવાની લઈને જ કરવામાં આવેલું
જ છે નહિતર અન્ય મતવાળાઓ પણ પ્રાયશ્ચિત્ત, છે કે તે દયા આદિની થયેલી પ્રવૃત્તિ અને હિંસા
વિનય, વૈયાવૃત્ય વિગેરે બાહ્ય તપમાં ગણાવેલા ભેદો આદિની થયેલી નિવૃત્તિ આત્માનું સ્વરૂપ જાણી, તેના
પણ આચરતા નથી એમ કહી શકાય કે માની શકાય ગુણોને યથાર્થપણે પીછાણી, તે ગુણોને આવરણ
તેમ છે જ નહિ. કદાચ કહેવામાં આવે કે જૈનશાસ્ત્રમાં કરનારા કર્મોને બરોબર સમજી, તે કર્મોનો નાશ
કહેલી રીતિ પ્રમાણે અથવા તે પ્રાયશ્ચિત્ત આદિ કરવાધારાએ આત્માના ગુણોને પ્રગટ કરી ક્રમે ક્રમે
શબ્દોના અર્થ પ્રમાણે ફળ આપે તેવી રીતનું આચરણ સંપૂર્ણ ગુણવાળા થઈ, સદાકાલને માટે તે ગુણવાળી
અન્ય તીર્થિકોનું હોઈ શકે જ નહિ, તો એમ કહેનારે સ્થિતિ જે સિધ્ધપણું છે તેમાં જ રહેવાનું ધ્યેય રાખીને એ પણ સાથે જ સમજવું જોઈએ કે જેનશાસ્ત્રની જે હિંસાદિથી નિવૃત્તિ અને દયા આદિની પ્રવૃત્તિ રીતિપર્વક સંવર સાથેના અણશણાદિક પણ તે અન્ય કરવામાં આવે તો જ શાસ્ત્રકારો તને ધર્મસ્વરૂપ તીર્થિકો કરે છે એમ કહી શકાય જ નહિ. ઓળખાવી શકે છે અને આવી રીતની થતી હિંસા આદિની નિવૃત્તિ અને દયા આદિની પ્રવૃત્તિ કરવાપર્વક તપ એ મૂલગુણ કે ઉત્તરગુણ ? કે તેની ધારણાપૂર્વક કરાતી તપસ્યાને શાસ્ત્રકારો તથા જૈનશાસ્ત્રમાં મૂળગુણ તરીકે વાસ્તવિક નિર્જરાના સ્થાનમાં મૂકે છે. સમ્યગ્દર્શનાદિકને જણાવેલા છે અને તેથી જ
તત્વાર્થભાષ્યકાર વિગેરે સંસ્થતિનજ્ઞાનવારિત્રાળ નિર્જરાને સંવર પછી કેમ લીધી ? અને
ગળ મોક્ષમઃ એમ કહી સમ્યગ્દર્શન સમ્યગ્રજ્ઞાન મોક્ષમાર્ગમાં તપનું નામ કેમ નહિ ? અને સમ્યક્રચારિત્ર કે જે મૂળગુણરૂપ છે, તેને જ
અને તેથી જ શાસ્ત્રોમાં સ્થાન સ્થાન ઉપર મોક્ષમાર્ગ તરીકે જણાવે છે અને તપસ્યા એ સંવરતત્ત્વની પછી જ નિર્જરાને સ્થાન આપે છે. મોક્ષમાર્ગને અંગે પરમ ઉપકારી છતાં પણ તેને એટલું જ નહિ પણ મિથ્યાષ્ટિપણામાં ઘણો ભાગ સૂત્રમાં દાખલ કરતા નથી, એટલું જ નહિ પણ જે એટલે ભલા કરતાં પણ અધિક કર્મોનો ક્ષય કરે તપ ચારિત્રમોહનીયના તૂટવાથી મળી શકે છે તેવા છે, છતાં તે ભદ્રિકતાને કે અનાગ્રતપણાને નિર્જરામાં તપને સમ્યગદર્શન, સમ્યગ્રજ્ઞાનના ભેદોમાં તો ના સ્થાન આપતા નથી, એટલું જ નહિ પણ ઉણોદરી નંખાય પણ ચારિત્રના ભેદમાં નાખી શકાય એવું વિગેરે બાહ્ય પાંચ તપને અણશણાદિકના અપવાદ છતાં પણ નાખ્યું નથી, તો તેથી સહેજે સમજી શકાય અને તેના અપવાદરૂપે ગણાવે છે, એટલે કહેવું કે તપન શાસ્ત્રકારોએ ઉત્તરગુણરૂપે રાખ્યું છે. જોઈએ કે ભગવાન અભયદેવસૂરિજીના સમ્યકતપ ક્યું અને ક્યારે હોય ? શ્રીઔપપાતિક સૂત્રની વૃત્તિના વચનને અનુસાર
અને જેમ સમ્યક્રચારિત્રને સમ્યગ્રજ્ઞાન અને અણશણના ધ્યેયવાળાને જ બાકીના ઉણોદરી આદિ
* સમ્યગ્દર્શન વગરના ચારિત્રને સમ્યક્રચારિત્ર માન્યું તપો યથાસ્થિત નિર્જરાનાં કારણ બની શકે.
નથી તેવી જ રીતે સમ્યગદર્શન સમ્યગ્રજ્ઞાન અને બાહ્ય અને અત્યંતર ભેદો કેમ ? સમ્યક્રચારિત્ર વગરના તપને પણ બાલતપ કે
જો કે કેટલેક સ્થાને અન્ય તીર્થિકોએ પણ અકામનિર્જરા તરીકે માની સમ્યક્ તપ ન માને તેમાં તે અણશણાદિક છ પ્રકારનાં તપ આદરાય છે, તેથી આશ્ચર્ય નથી અને તેથી વાસ્તવિક રીતિએ બારે
