Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૩૨
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૨-૨-૧૯૩૬) વાલીમ નિજીએ જે રાવણને શિક્ષા કરી છે તે માત્ર પછી સંવત્સરને અંતે કરાય તે સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ અંગત રાગદ્વેષ વિનાની છે પણ તે લબ્ધિ દ્વારાએ કહેવાય એવા શાસ્ત્રોમાં સ્થાને સ્થાને જણાવાએલ કરેલી શિક્ષા સર્વથા રાગદ્વેષ વિનાજ એટલે વાક્યોને અનુસરીને આષાઢ શુક્લ પૂર્ણિમાએ વિતરાગ પણે તો થયેલી નથીજ. સંવચ્છરી પ્રતિક્રમણ કેમ નથી થતું ? ૮ અવગુણ ઉપર થતો દ્વેષ પ્રશસ્ત છે પણ અપરાધિ સમાધાન - સૂર્યાદિ જ્યોતિષ્ઠોના ચારને હિસાબે
ઉપર થતો કોઇપણ રીતે પ્રશસ્ત નથી, અને તેથી યુગને અંતે આષાઢ શુક્લપૂર્ણિમાએજ પાંચે વર્ષો અનુમોદનીય, અનુકરણીય કે નિર્જરાનું સાધન બરોબર થવાથી તેમજ કર્મસંવત્સરનો અંત આષાઢ નથી. ધર્મની લાગણીનો અપૂર્વ લાભ છે તેમ તે શુક્લ પૂર્ણિમાએ આવતો હોવાથી જ્યોતિષના ટપનો લાભ પણ સામાન્ય રીતે જ હિસાબે બે પ્રકારના વર્ષોનો અંત આષાઢ પૂર્ણિમાએ
ગણાય છે, પણ શાસનમાં ક્લેશ, કષાયોને આ સ્થાને
વોસીરાવવા અને તેને માટે જે સંવચ્છરી પડિકમણું આવતી વખતે શું જોશો ?
કરવું તેને અંગે સંવત્સરની પૂર્ણતા ભાદ્રપદના પ્રથમ
પર્વમાંજ રાખેલી છે. અર્થાત્ જ્યોતિષના વર્ષની ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચયના મત પવવાળા પાઠનો સમાપ્તિ કે શરૂઆતની સાથે સંવચ્છરીનો સંબંધ
પ્રવચનકારે કરેલો અર્થ જુકો, અસંબદ્ધ નથી, અને આ પ્રમાણેજ દૈવસિક, રાત્રિક, પાક્ષિક | અને અણસમજભરેલો હતો કે નહિ ? | કે ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણોનો પણ સંબંધ જ્યોતિષ્ક
દિન પક્ષ સાથે નથી. પ્રશ્ન ૭૯૦-આવશ્યકમલયગિરિજીની વૃત્તિમાં ૪૫૦ તથા ૪૫૭ મી ગાથાની ટીકામાં અનુક્રમે
પ્રશ્ન ૭૯૨-દરેક શાસ્ત્રોમાં શ્રાવકોના વર્ણનમાં सोमिलस्य ब्राह्मणस्य देवानन्दायाः पत्न्याः कुक्षौ
વાવમુદિઠ્ઠપુouTમાસિકું એવો પાઠ આવે છે તો સમુન્ન: એમ તથા ડાહ્નોત્રો દ્વાદા:
આ અનુક્રમે પૂર્વાનુપૂવ કે પશ્ચાનુપૂર્વીના ક્રમથી सोमिलाभिधानोऽस्ति तस्य गृहे उत्पन्नः देवानन्दायाः
ભિન્ન હોવાનું કારણ શું ? ક્ષત્તિ આવા સ્પષ્ટ પાઠોથી દેવાનંદા સોમિલ સમાધાન - આ અનુક્રમના ભેદનું કારણ બ્રાહ્મણની પત્ની હતાં એમ જણાવે છે કે કેમ ? વ્યાખ્યાકારોએ સ્પષ્ટ કર્યું નથી, છતાં આ
જણાવાએલી માસિક તિથિઓમાં આઠમ અમાવાસ્યા સમાધાન - તજ ગાથાઓની ટીકામાં ભગવાન્ (કલ્યાણતિથિ) કે પૂર્ણિમા કરતાં ચતુર્દશીનું હરિભદ્રસૂરિજી તેનું નામ સ્પષ્ટપણે ઋષભદત્ત અધિકપણું-અભ્યહિતપણું હોવું જોઇએ, કેમકે એમ જણાવે છે, માટે ઋષભદત્તનું બીજું નામ સોમિલ ન હોત તો અલ્પસ્વરવાળા અષ્ટમી અને હતું, એમ માનવું યોગ્ય છે અને ખુદ મલયગિરિ ઉદિષ્ટાશબ્દથી ચતુર્દશીને પહેલાં મૂકત નહિ, અને મહારાજ પણ આગલજ દેવાનન્દાના ભર્તાર તરીકે ક્રમની અપેક્ષાએ આઠમને પહેલાં ન લેતાં ચૌદશને ઋષભદત્તને જણાવે છે માટે તે ઋષભદત્તનું બીજું પહેલાં લેત નહિ, અને એ ઉપરથી એમ માની શકાય નામ સોમિલ હોય તેમાં નવાઈ નહિ. કે આઠમઆદિ તિથિઓ કરતાં ચૌદશની અધિક પ્રશ્ન ૭૯૧-જૈનશાસ્ત્રોમાં સર્વસ્થાને અને લૌકિકમાં માન્યતા હોવીજ જોઇએ અને હંમેશાં પાક્ષિક તો કોટિયઆદિ અર્થશાસ્ત્રોમાં જ્યારે સંવત્સરનો અંત ચતુર્દશીનું હોવાથી એવો ચતુર્દશીનું પ્રાધાન્યતાને આષાઢ શુક્લ પૂર્ણિમાની સાંજે છે એમ કહે છે તો જણાવનાર ચતુર્દશીથી શરૂ થએલો પાઠ હોય તે
સ્વાભાવિક જ છે.
