Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936

Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti

Page 361

૨૮૫
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૩-૩-૧૯૩૬ આચાર્યે ભાષ્ય કરેલું નથી, જ્યારે એ આવશ્યકસૂત્રના કાળમાં ઘણીજ સુલભ એવી પોતાની ૨૨૦૦૦ એક સામાયિકઅધ્યયન ઉપર ભગવાન્ શ્લોકવાળી ટીકામાં સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે યદ્યપિ જિનભદ્રમણિક્ષમાશ્રમણજીએ સાડાચાર હજાર મળ્યા તથા તાળ વિદ્યુતિઃ અર્થાત્ આ ગાથા જેવડા મોટા પ્રમાણવાળું ભાષ્ય રચેલું છે. આવશ્યકત્રની બીજા આચાર્યોએ ટીકા રચેલી છે નહિ છપાયેલી ભાષ્યગાથાઓ - ૭ અને મેં પણ મોટી એટલે આ ૨૨૦૦૦ શ્લોકવાળી
(જો કે કાશીમાંથી છપાએલા વિશેષાવશ્યક ટીકાની અપેક્ષાએ યથાર્થ રીતે સંભવતી ૮૪000 એટલે સામાયિકઆવશ્યકના ભાષ્યની ગાથાઓ શ્લોકની ટીકા કરી હતી, અર્થાત્ કોઇપણ અંગ કે માત્ર ૩૩00 લગભગની છે, છતાં તેના ઉપર ઉપાંગ વિગેરે ઉપર આટલી બધી મોટી ૮૪000 ભગવાન્ મલધારી શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ કરેલી અને શ્લોક પ્રમાણવાળી ટીકા થવાનું માન હોય તો તે તેજ કાશીવાળાઓએ છપાવેલી ટીકામાં કહેલી ફક્ત આ આવશ્યકસૂત્રનેજ છે. સંખ્યાને જોનાર અને સમજનાર મનુષ્ય વિશેષાવશ્યક ભાષ્યાદિથી શણગારાયેલું આવશ્યક એટલે સામાયિકઆવશ્યકના ભાષ્યની ગાથા ૪૫00 થી વધારે છે એમ માન્યા સિવાય રહી શકશે. વળી આચારાંગ આદિ સૂત્રો ઉપર એક પણ નહિ. ને તે ન્યૂન ગાથાઓની પૂર્તિ માટેજ જાતનું ભાષ્ય તેવા રૂપે લખાયું નથી, જ્યારે આ રતલામની શ્રી ઋષભદેવજી કેસરીમલજી નામની આવશ્યક સૂત્ર ઉપર મૂળ ભાષ્ય, ભાષ્ય અને શ્વેતાંબર સંસ્થાએ શ્રી નંદીસત્રની ચર્ણિ અને વિશેષાવશ્યકભાષ્ય એવી રીતે ત્રણ ત્રણ જાતના હારિભદ્રીય વૃત્તિ બહાર પાડતી વખતે અમુદ્રિત અને ભાષ્યોથી જો કોઇપણ સૂત્ર અલંકૃત થયું હોય તો માલધારી મહારાજે અતિદેશથી જણાવેલી ગાથાઓનું તે કેવળ આ આવશ્યકસૂત્રજ છે. પૂનાની મૂળ આવશ્યકની પ્રત ઉપરથી ઉદ્ધરીને પ્રગટ અનેક આચાર્યની ટીકાદિથી શોભતું કરી છે.)
આવશ્યક વાર્તિકથી શોભેલું આવશ્યક
વળી વર્તમાન કાળમાં જો કે શ્રી કલ્પસૂત્ર - ભગવાન્ જિનભદ્રગક્ષિમાશ્રમણજીએ જે આ અને શ્રી ઉત્તરાધ્યયન ઉપર પ્રતિવર્ષ વાંચનને લીધે સામાયિક ઉપર મોટા પ્રમાણમાં વિવેચન કર્યું છે અને વધારે ભાગ કથામય હોવાને લીધે ઘણી તેને અંગે ભાષા, વિભાષા અને વાર્તિક એ ત્રણ ટીકાઓ ઉપલબ્ધ થાય છે, પણ પંદરમી સદીથી ભેદે જણાવાતી વ્યાખ્યામાં જે વાર્તિક નામની વ્યાખ્યા પહેલાંના આચાર્યોની કૃતિને વિવિધતાની તપાસ શ્રુતકેવલીઓજ કરી શકે, તેવું વાર્તિક એવું આ કરીએ તો માત્ર આવશ્યકસૂત્રને પ્રાચીન મહર્ષિઓના ભાષ્યનું સ્થાન કોટટ્યાચાર્ય મહારાજે પોતાના વિધવિધ વિવેચનોથી અલંકૃત થવાનું સ્થાન મળે છે. વિવરણમાં સ્પષ્ટ શબ્દોથી જણાવ્યું છે.
વિશિષ્ટ કથાઓનું મૂળ આવશ્યક હોટામાં હોટી ટીકાવાળું આવશ્યક
વળી જ્ઞાન યના નિરૂપણદ્વારાએ વળી ભગવાન હરિભદ્રસૂરિજીએ આજ દ્રવ્યાનુયોગની મહત્તાને પકડી રાખીને પ્રથમાનું આવશ્યક સૂત્ર ઉપર ૮૪,૦૦૦ શ્લોક પ્રમાણની યોગનું સ્થાન કોઇપણ ગ્રંથે સામાન્ય રીતે મેળવ્યું અત્યંત મોટી ટીકા રચેલી હતી અને તેથી જ વર્તમાન હોય તો તે આવશ્યકસૂત્ર જ છે, અને તેથી એમ હરેક