Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
,
,
,
૩૪૭
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૬-૫-૧૯૩૬ આ સંસારચક્રમાં દીપકસમ્યકત્વ અને દ્રવ્યથકી દેશ સ્પષ્ટપણે સમજી શકશે કે દરેક સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને સર્વ વિરતિ અનંતી વખતે મેળવ્યાં છે, અને અને શ્રાવિકાને રાત્રિક, દૈવિસિક, પાક્ષિક, તેનેજ પ્રભાવે અનંતી વખત નવરૈવેયક સુધી પણ ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક એ પાંચે પ્રતિક્રમણો તેઓ પહોંચ્યા છે. આ સર્વ હકીકત વિચારનારને કરવાની એક સરખી રીતે જરૂર છે. વળી દૈવસિક, તે પટાભેદો માનવાની આવશ્યકતા જરૂર લાગશે. રાત્રિક કરતાં પાક્ષિક આદિના પ્રતિક્રમણોમાં સાધુ પેટભેદો માનવામાં શાસ્ત્રસંમતિ
સાધ્વીની અપેક્ષાએ જ્ઞાનાદિક પાંચ આચાર અને
પ્રાણાતિપાત વિરમણઆદિ અઢાર સ્થાનકોનું સ્પષ્ટ આવા પટાભેદો આપણે કલ્પનાથીજ ઘડી
છે અને વિસ્તારથી પ્રતિક્રમણ અને વ્રતોના વિશેષ કાઢીએ છીએ તેમ નથી, પણ કલિકાલ સર્વજ્ઞ
અભ્યપગમ સાથે આવશ્યક, ઉલ્કાલિક, કાલિક અને ભગવાન્ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ યોગશાસ્ત્રમાં અનેક
1 અંગપ્રવિષ્ટ સૂત્રોનું ઉત્કીર્તન વિગેરે છે તથા ઉપાધ્યાય વિનયવિજયજીએ લોકપ્રકાશની અંદર
* શ્રાવકોની અપેક્ષાએ સમ્યકત્વ, બારવ્રત, પાંચ એવા પેટાભેદો કરી ચોસઠ ભેદો કષાયોના જણાવેલા
આચાર અને સંલેખનના અતિચારોનું સ્પષ્ટ અને છે, અને આજ કારણથી પિતા અને પુત્ર સાથે દીક્ષા
વિસ્તૃત પ્રતિક્રમણ હોવાને લીધે પ્રતિક્રમણના લીધેલી હોય તેમાં પત્ર અધિક બદ્ધિમાન હોય અને
1 અનુભવીઓને પાક્ષિક આદિ પ્રતિક્રમણોની જરૂર બીજા ઘણાઓથી વડી દીક્ષાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થયા
3 લાગે તે સ્વાભાવિકજ છે. છતાં હાનો થતો હોય અને તેથી આચાર્યો કે જ ઉપાધ્યાયોને એમ યોગ્ય લાગે કે તેના પિતાની પાક્ષિકાદિ પ્રતિક્રમણોની અભિગ્રહાદિને યોગ્યતા થતાં સુધી આ પુત્રની વડી દીક્ષા રોકવા માટે પણ જરૂર વ્યાજબી નથી, અને તેથી તે પિતાને પુત્રની વહેલી આચાર્ય ભગવાન્ હરિભદ્રસૂરિજી શ્રી વડી દીક્ષા થવા માટે સમજાવે, છતાં તે ન સમજે પંચાશકની અંદર જણાવે છે કે પપ્ની, ચોમાસી તો પ્રથમ પાંચ દિવસ, ફરી. ન સમજે તો બીજા (ઉપલક્ષણથી સંવત્સરી)ના દિવસોએ નક્કી પાંચ દિવસ અને બીજી વખત પણ ન સમજે તો આલોયણ લેવી જોઈએ, એટલે કે પાક્ષિક, ચૌમાસી ત્રીજી વખત પણ પાંચ દિવસ રાખીને પુત્રની વહેલી અને સંવત્સરીના લાગેલા દોષોનું પ્રાયશ્ચિત વડી દીક્ષા માટે પિતાને સમજાવે. જો તે ત્રીજી વખત ગુરુમહારાજ પાસે તે તે દિવસોએ તે તે પ્રતિક્રમણમાં પિતા ન સમજે તો પિતાની ઈચ્છા નહિ છતાં પણ લેવું જોઈએ, અને પહેલાના એટલે પ્રથમના પાક્ષિક, પુત્રને વડી દીક્ષા દઈ દે, આવું મુખ્યતાએ ફરમાન ચાતુર્માસિક અને સંવત્સરીને અંગે ગ્રહણ કરેલા છતાં પણ જે તે પિતાની પરિણતિ ધર્મહીનપણાની અભિગ્રહો જે નિરતિચારપણે પાળી પૂર્ણ કર્યા હોય કે અવિરતિપણાની થવાનો ડર રહે તો પંદરદિવસથી તેને ગુરુ મહારાજ આગળ નિવેદન કરી નવા આગળ પણ તે પિતાની મરજીની ખાતરજ પુત્રની અભિગ્રહો પખી, ચોમાસી અને સંવત્સરીની વડી દીક્ષા રોકવી, એમ જણાવી શાસ્ત્રકારો જે તેવા મર્યાદાએ લેવા જોઈએ. (શ્રી પંચાશક ગાથા ૭૦૪) પિતાઓને પણ સાધુપણાવાળા જણાવે છે તે પૂર્વ આ સ્થાને પાક્ષિકઆદિ પ્રતિક્રમણની પૂર્વે જણાવ્યા કહેલા ચોકડીના પેટા ભેદોને જ આભારી છે. પ્રમાણે સાર્થકતા જણાવી છે, છતાં પણ પહેલાં પાક્ષિકાદિપ્રતિક્રમણોમાં આચારની શદ્ધિની થએલી શંકાની માફક અહીં પણ રાત્રિક અને તથા પાપની શુદ્ધિની વિશેષતા
દૈવસિક પ્રતિક્રમણને સાધુ અને શ્રાવકે દરરોજ ઉપરની હકીકત વિચારનારો સુજ્ઞ મનષ્ય સવારે અને સાંજ કરવાં જોઈએ એમ હોવાથી
પાક્ષિકઆદિ પ્રતિક્રમણોની થકતા માની, કોઈક
