Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૩૦૮
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૬-૪-૧૯૩૬ સાધ્ય પ્રાપ્ત કરી લીધું છે એટલે તેમની સાધ્યની કોઈ અસંજ્ઞી રહેશે જ નહિ સંપર્ણતાને લીધે તેમને વિચાર કરવાની દિશામાંથી સઘળા જીવોને શાસ્ત્રાકારે ચાર સંજ્ઞા માનેલી દર કર્યા છે. એ ભલે દૂર કર્યા તે યોગ્ય હોય, પરંતુ છે. શાસ્ત્રકારોએ સઘળા જીવોને ચાર સંજ્ઞા માની પંચેન્દ્રિયોમાં પણ જે જીવો અસંજ્ઞી છે તેમને વિચાર છે તો પછી એવો પ્રશ્ન પણ ઉભો થઈ શકે છે કે ક્યાંથી હોઈ શકે ? અને જો તેમને પણ વિચાર કોઈપણ જીવને અસંજ્ઞી માની શકાય કે કેમ ? ન હોય તો પછી કેવળી ભગવાનોના ભેગા શા માટે એકેન્દ્રિયોને આહારસંજ્ઞા માનવી છે, તેજ પ્રમાણે તેમને પણ વિચારશીલતાની કક્ષામાંથી બહાર મૂકી છે. ત્રણ ચાર અને પાંચ ઈન્દ્રિયોવાળાને પણ તે ન દેવા જોઈએ ? એક, બે, ત્રણ, ચાર અને પાંચ સંજ્ઞાઓ માનવી છે. અસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય જીવોને પણ ઈન્દ્રિયોવાળા અસંજ્ઞી જીવોમાં પણ વિચાર છે એમ
ચાર સંજ્ઞા માનવી છે. જ્યારે સઘળા જ જીવોને માનીયે તો જેને વિચાર છે તેને મન છે એ :
- આ ચાર સંજ્ઞાઓ માનશો તો તેનું પરિણામ એ સિદ્ધાંતાનુસાર એક-બે-ત્રણ ચાર અને પાંચ આવશે કે બધાજ જીવો સંજ્ઞા હોવાથી સંજ્ઞી કહેવાશે ઈન્દ્રિયોવાળાને પણ મન માનવુંજ પડશે અને જા અને અસંજ્ઞી તરીકે કોઈપણ જીવ એ હિસાબે બાકી તેમને મન છે એમ માની લેશો તો પછી તેમને પણ કરો
જ રહેશે જ નહિ. આ બંને વસ્તુમાંથી એકપણ વસ્તુ મન હોવાથી તેમને તમારે સંજ્ઞીજ માનવા પડશે,
: કબુલ રાખી શકાય એવી નથી, જ્યારે તમે કબુલ અને ૧-૨-૩-૪ અને ૫ ઈન્દ્રિયોવાળામાં
ન કરો તો જીવોને સંજ્ઞા છે, માટે તેને તે બધાને અસંજ્ઞીઓ માનો છો.
સંજ્ઞી માનવાજ પડશે, પરંતુ તમે તે વાત પણ કબુલ રઅસંજ્ઞીપણાની વ્યાખ્યા
રાખી શકતા નથી. આ રીતે તમારી દશા બહુ વિષમ આ દૃષ્ટિએ ૧ થી ૫ ઈન્દ્રિયોવાળાને સંજ્ઞીજ થાય છે. કહેવા પડશે તેને તમે અસંજ્ઞી કહી શકવાના નથી, શાસ્ત્રાધાર શું છે તે જુઓ. જ્યારે શાસ્ત્રકારોએ તો સ્થળે સ્થળે એ બધાને અસંજ્ઞી
ઉપર પ્રમાણેની દલીલ કરીને શંકાકારો કહે કહ્યા છે, ત્યારે અસંજ્ઞી બધા મન વગરના છે, અને તે
છે કે દોરડીનો ફાંસો આપણે જોઈએ છીએ તેમ મન નથી તો વિચાર નથી. જો વિચાર નથી તો કેવળી
બંને બાજુથી આપણને આપત્તિ આપે છે તેને આમથી ભગવાન્ વગર બધા જીવો વિચારવાળા છે તે તમો
ખેંચો તોપણ તેથી ફાંસો સખ્ત થાય છે અને બીજી કહી શકશો નહિ. આમ વાદીએ શંકા ઉઠાવી. હવે
* બાજુથી ખેંચો તોપણ ફાંસો સખ્ત થાય છે, તેજ આ સઘળી ચર્ચામાં સારભૂત સત્ય શું છે તે જોઈએ.
0 પ્રમાણે અહીં પણ થાય છે, અને શાસ્ત્રવિરોધ આવે સૌથી પહેલાં તો આપણે એ વાત ધ્યાનમાં લેવાની
' છે. શાસે એકેન્દ્રિય વગેરેને ચાર સંજ્ઞા માની છે છે કે અસંશી એ શબ્દ શાથી-કેવી રીતે વાપરવામાં
? એટલે સંજ્ઞા છે તો તેમને સંશી કહેવા પડશે, તેમને આવ્યો છે ? આહાર, ભય, મૈથુન અને પરિગ્રહ
અસંશી કહી શકાય તેમ નથી, તેમ તેને સંજ્ઞી તેની સંજ્ઞા તેના વિચારો ન હોવાથી જેમને એ વસ્તુ
માનવાને પણ કોઈ તૈયાર નથી. આ સ્થિતિમાં ખરી નથી તેમને આપણે અસંજ્ઞી કહ્યા નથી. આહારઆદિ
સ વાત એ છે કે કાંતો તમારે ત્યારે સંજ્ઞા ઉડાવી દેવી ચારની સંજ્ઞા અને તેના વિચારો વગેરે કાંઈપણ ન લા હોવું તેનું જ નામ અસંજ્ઞીપણું છે એમ કોઈએ પડશે, કાંતો અસંજ્ઞીપણુંજ ઉડાવી દેવું પડશે. આ
બંને વસ્તુમાંથી ગમે તે એક વસ્તુ ઉડાવી દીધા સમજવાનું નથી.
