Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૮૦
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૩-૩-૧૯૩૬ મહત્તા સાથે પવિત્રતા સમજવાનું સ્થાન હોવાથી તે કાંઇપણ જરૂર રહેતી નથી. આ શંકાના સમાધાનમાં બાબતનો વિચાર કરીએ.
સમજવાનું કે જોકે સવાર અને સાંજ બંને વખત પાક્ષિક પ્રતિક્રમણની કરવાની જરૂરી
નિયમિતપણે પ્રતિક્રમણ કરી કષાયની પરિણતિને
વોસીરાવી ચારિત્રની ઉજ્વલતા કરવામાં આવે છે, વ્યવહારથી ક્રોધાદિક કષાયોના અનંતાનુબંધી,
તોપણ જેમ સવાર અને સાંજના પ્રતિક્રમણમાં અપ્રત્યાખ્યાની પ્રત્યાખ્યાનાવરણ અને સંજવલન એ
પ્રતિક્રમણ નામના ચોથા આવશ્યકથી થએલા પાપની ચાર ભેદોની સ્થિતિ થાવજીવ, વર્ષ, ચાર માસ
તે શુધ્ધિ કર્યા છતાં જે કાંઈ અશુદ્ધતા રહી હોય, તેને અને એક પક્ષની ગણવામાં આવે છે. અને તેથી
દૂર કરવા માટે જેમ કાયોત્સર્ગ કરવામાં આવે છે સાધુઓએ કે સાધ્વીઓએ પોતાને થએલા કષાયના
તેમ સવાર સાંજના પ્રતિક્રમણથી પણ જે કે તેથી થએલા અપરાધના પાપથી વિરમવા માટે
અતિચારોની કથંચિત્ શુદ્ધિ ન થઈ શકી હોય તેની જરૂર એક પક્ષમાં તૈયાર થવું જોઈએ કેમકે સામાયિક શક્તિ માટે તેમજ સવાર સાંજના પ્રતિક્રમણ વખતે અને છેદોપસ્થાપનીય ચારિત્ર અગર મહાવ્રતરૂપી યાદ નહિ આવેલા અને પછીથી યાદ આવેલા સંયમ ત્યાં સુધીજ ટકે કે જ્યાં સુધી અતિચારોની શધ્ધિ માટે પણ પાક્ષિક પ્રતિક્રમણની પ્રત્યાખ્યાનાવરણીય આદિ પંદર દિવસથી અધિક જરૂર છે. વળી પ્રતિક્રમણ જેવી રીતે લાગેલા દોષોની દિવસ રહેવાવાળા કષાયો થાય નહિ. પંદર દિવસથી શદ્ધિ માટે છે તેવીજ રીતે તે પાંચ પ્રકારના જ્ઞાનાદિ અધિક દિવસ રહેવાવાળા કષાયો મુખ્યતાએ આચારોને આરાધવા માટે પણ પ્રતિક્રમણમાં સ્થાન અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય વિગેરેજ ગણાય, અને તે છે, અને તેથી પ્રતિદિનની આરાધના કરતાં પાક્ષિકને અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીયના ઉદયે ચારિત્રનો નાશ થાય દિવસે વધારે આરાધના માટે પાક્ષિકપ્રતિક્રમણની છે અને તેથીજ તેઓને સર્વવિરતિ આદિના ઘાતક જરૂર હોય તે સ્વાભાવિકજ છે, અને તેથીજ ગણવામાં આવે છે. તત્ત્વ એટલુંજ કે શાસ્ત્રકારો પણ પાક્ષિકપ્રતિક્રમણને અંગે દીવાળી અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય આદિની પરિણતિમાં જીવનો વિગેરે તહેવારોને દહાડે કરાતી ઘરની વિશેષ શુદ્ધિ પ્રવેશ થાય અને તેથી સર્વવિરતિ આદિનો નાશ થાય અને શોભાનું દૃષ્ટાંત આપે છે. જોકે ગૃહસ્થ લોકો માટે સર્વવિરતિવાળાઓએ દરેક પક્ષે પ્રતિક્રમણ કરી પ્રતિદિને પોતાના ઘરની શુદ્ધિ અને શોભા કરેજ સંજ્વલનકષાયથી વધારે ખરાબ પરિણતિ ન થાય છે તેઓ કાંઈ દીવાળી આદિ પર્વને દિવસે કરાતી તેને માટે તૈયાર રહેવું જોઈએ.
શુધ્ધિ અને શોભાના આલંબને પ્રતિદિન કરાતી દેવસિક અને રાત્રિકપ્રતિક્રમણોને નિયમિત
સામાન્ય શુદ્ધિ અને શોભાને છોડતા નથી, તેમ અહીં
પણ પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક કે સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણના કર્યા છતાં પાક્ષિકની જરૂર
આલંબને રાત્રિક, દૈવસિક, પાક્ષિક કે ચાતુર્માસિક કદાચ શંકા થાય તે પહેલા અને છેલ્લા ઘણા
લ્લા પ્રતિક્રમણનું નહિ કરવું એ કોઈપણ પ્રકારે વ્યાજબી તીર્થંકરના શાસનમાં સવાર અને સાંજ નિયમિતપણે ઠરે એમ નથી. પ્રતિક્રમણ કરાતું હોવાથી કષાયની પરિણતિ
(અનુસંધાન માટે જુઓ પેજ-૩૪૫) પ્રતિદિન શમાવાતી હોઈ પાક્ષિકઆદિ પ્રતિક્રમણની
