Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936

Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti

Page 263

૧૯૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૭-૨-૧૯૩૬
I[ આવશ્યકસૂત્ર અને તેની નિયુક્તિ ]
પર્યુષણાક અધ્યયન છતાં કલ્પસૂત્ર કેમ? પણ જે સુવો િ વૃત્તિ વાતોપરિણ
જૈનજનતામાં દરેક ચોમાસાના પર્યુષણ વખતે તથા પદાપિ વદવ્યા જે સચેવ નિપુJIT પર્યુષણાકલ્પસૂત્ર શ્રી સંઘ સમક્ષ વંચાતું હોઈને તે
2 TOા: તેમજ ગ્રામની સ્થિતી: સાધવા - પર્યુષણાકલ્પ એવા સૂત્રના નામમાં કલ્પશબ્દ
મંત્નિનિમિત્ત સૂત્ર વીન વિગેરે વાક્યોથી આવતો હોવાથી તેમજ હજારો વર્ષ પહેલાંથી
- આ પર્યુષણાકલ્પઅધ્યયનને સ્વતંત્ર કલ્પસૂત્ર તરીકે દશાશ્રુતસ્કંધમાંથી પર્યુષણાકલ્પ નામના અધ્યયનને
ન જાહેર કર્યું.
૨ જુદું પાડેલું હોઈ બીજા કોઇપણ સૂત્રના અધ્યયનને પર્યુષણા શબ્દનું વિવેચન કેમ નહિ ? તેનાથી પૃથક ગોઠવવામાં કે તે એકલા જુદા ગોઠવેલા એટલું જ નહિ પણ ચૂર્ણિકારે, ટીપ્પણકારે, અધ્યયનની ચર્ણિ કે સ્વતંત્ર ટીકા વિગેરે ફક્ત કે વૃત્તિકારોએ તે અધ્યયનને અંગે લાગેલા પર્યુષણા નિશીથઅધ્યયનને બાદ કરીને કરવામાં આવેલાં શબ્દની ભગવાન ભદ્રબાહુ સ્વામીજીએ નથી, પણ આ પર્યુષણાકલ્પ નામના દશાશ્રુતસ્કંધ દશાશ્રુતસ્કંધની નિયુક્તિ કરતાં કરેલી નિર્યુક્તિનો નામના આઠમાં અધ્યયન ઉપર સ્વતંત્ર ચર્ણિ, ટીકા વાસ્તવિક રીતિએ શરૂઆતમાં સ્પર્શ પણ કર્યો નહિ. વિગેરે કરવામાં આવેલાં છે, તેથી જો કે ઠાણાંગ. પણ કલ્પસૂત્ર તરીકે પ્રસિદ્ધિ થઇ ગએલી હોવાથી સમવાયાંગ અને દશાશ્રુતસ્કંધ વિગેરેમાં એ
કલ્પશબ્દની વ્યાખ્યા કરવા ઉપરજ વધારે જોર અધ્યયનને પર્યુષણાકલ્પ અધ્યયન તરીકે ગણાવવામાં
આપ્યું અને તેથી કલ્પસૂત્રના સાંભળનારા આવેલું છે, અને એકલા કલ્પસૂત્રશબ્દથી શાસ્ત્રોમાં વિવેચનનો જેટલો ખ્યાલ ન આવે તેટલો ખ્યાલ
સજ્જનોને પર્યુષણાશબ્દના અર્થનો અને તેના સ્થાને સ્થાને બૃહત્કલ્પસૂત્રનેજ ગણવામાં આવે છે,
કલ્પશબ્દના અર્થનો અને તેના વિવેચનનો ખ્યાલ તોપણ આ પર્યુષણાકલ્પ અધ્યયન જ્યારથી સભા આવે છે. સમક્ષ અને શ્રી સંઘ સમક્ષ વાંચવાનું શરૂ થયું ત્યારથી તેની જુદી પ્રતો સ્થાને સ્થાને લખાવા માંડી *
કલ્પશબ્દના અર્થને અંગે કાંઈક અને વ્યવહારમાં તે અધ્યયનના ઉચ્ચારને છોડીને અને ટીકાકારો પણ ન્યુજેન સાધ્વારા કલ્પસૂત્રના નામને ધારણ કરનાર થયું અને તેથીજ થ્થતે એમ જણાવે છે. જો કે ખરી રીતે તો યુર્ણિકારે પણ કલ્પચૂર્ણિ, ટીકાકારોએ પણ પર્યુષણાકલ્પઅધ્યયનમાં કે કલ્પસૂત્રમાં સાધુઓનો કલ્યકિરણાવલી વૃત્તિ, કલ્પસુબોધિકા કલ્પપ્રદીપિકા કેવળ પર્યુષણા એટલે ચતુર્માસ સંબંધી સાધુના કલ્પકૌમુદી, કલ્પલતા વિગેરેના નામો રાખ્યાં આચારનું કથન આવે છે, પણ આચેલક્યાદિ કલ્પોનું એટલુંજ નહિ પણ ખુદ ટીકા કરતાં પ્રસ્તાવનામાં સ્થિત અસ્થિતપણે જુદા જુદા તીર્થોની અપેક્ષાએ