Book Title: Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
,
,
,
,
,
૨૨૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૨-૨-૧૯૩૬ છતાં આ વાક્ય ભગવાન્ હેમચંદ્રસૂરિજીનું અને વાલિમુનિજી પાસે બોલાવે છે કે ન ચ નીવિયત્રય વિમલાચાર્યજીનું નથી પણ વાલીમુનિજીના કથનનો નિમિત્ત એટલે મને મરવાનો ડર લાગ્યો છે અને અનુવાદ છે અને તેથી શિક્ષવાર કે
મારા જીવનનો મને રાગ છે અને તેથી તેનો નાશ शिक्षितवान् वा अथवा कासी कासीअ अकासी
કરવા તત્પર થએલા રાવણ ઉપર મને વૈષ થયો એવા પ્રયોગો ન ખેલતાં શિક્ષણ અને મિ એવા પ્રયોગો સ્પષ્ટપણે અન્ય ઉપપદવાળા ન
1 છે અને આ રાવણને શિક્ષા કરવાનું કાર્ય કરું છું હેલતાં અમ્મદ ઉપપદવાળા ખેલ્યા છે. આ વાતને એમ નહિ. અર્થાત્ મારા જીવનને અંગે થતા સમજનારો સ્વપ્રે પણ ન કહી શકે કે ભગવાન રાગદ્વેષના પ્રસંગોની મારી ઉપર અસર થએલી હેમચંદ્રસૂરિજી અને વિમલાચાર્યજી મહારાજ લબ્ધિ નથી, પણ જે આ શિક્ષણનું કાર્ય કરું છું તે માત્ર ફોરવીને રાવણને શિક્ષા કરતી વખતે વાલીમુનિજીને પવયUવિછત્નમાવે એટલે આ અષ્ટાપદજીરૂપ વીતરાગદશામાં હતા એમ માને છે. ચરિત્રોમાં તીર્થના નાશનો પ્રસંગ હોવાથી પ્રવચનની ઉપર ઉચિત અનુચિત જે અનેક પ્રસંગો આવે તે પ્રસંગો રહેલી મારી વાત્સલ્યબુદ્ધિથી આ શિક્ષા કરું છું. આ તે તે પાત્રને બોલાવાય તેમાં ગ્રંથકાર તે પ્રસંગને હળી
અગન ઉપરથી ચોખું સમજાશે કે રાવણ ઉપર તેને કરેલા સંમત હોય એમ માનનારો કે કહેનારો સાહિત્યના રસને લેનારે છે એમ ન કહેવાય પણ માત્ર
તિરસ્કારનો દ્વેષ કે પોતાના જીવનને બચાવવાની સાહિત્યરૂપ દૂધપાકના કટાહમાં કડછા માકક બુદ્ધિરૂપ રાગના કારણથી શિક્ષા નથી કરતા, પણ ફરનારો છે એમજ કહેવાય, માટે શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજી પ્રવચનવત્સલતાનો રાગ અને તીર્થનાશ કરનાર કે વિમલાચાર્યની આ માન્યતા છે એમ માનનારો તરીકે રાવણ ઉપર થતો ક્રોધ નથી એમ તો એ તો મૃષાવાદી અને સાહિત્યરસથી બેનસીબજ છે ઉપરથી કહી શકાય તેમ નથી અને આટલા માટે એમ મનાય.
મો રાતો એમ કહી રાગ અને દ્વેષ એ બંનેને આટલી હકીકત માત્ર રજુઆત કરવાની રહિતપણું જણાવવું પડયું છે, નહિતર શિક્ષાનો સ્થિતિ અંગે જણાવી છે પણ વાલીજીના કથનને પ્રસંગ હોવાથી તેમાં રાગના નિષેધને સ્થાન જ ન કોઇપણ પ્રકારે અસત્ય કે અનુચિત મનાવવા કે હતું, વળી હેમચંદ્રસૂરિજી પણ વશરીરેડપિ નિ:સ્પૃદ. જણાવવા માટે નથી. વાલી મુનિજીએ પોતાને અંગે અર્થાત્ મારા શરીરમાં એટલે જીવનમાં મને સ્પૃહાશિક્ષાપ્રસંગ આવેલો છે તેને અંગે શિક્ષણીય એવા રાગ નથી એમ જણાવી સ્વજીવિતના રક્ષણ સંબંધીજ રાવણ ઉપર અંગત રાગદ્વેષ નથી તથા ક્રોધ નથી રાગનો નિષેધ જણાવે છે, પણ સર્વથા પોતાની એમ કહેવું સર્વથા વ્યાજબીજ છે અને તેથીજ રાગદ્વેષરહિતપણાવાળી વીતરાગ દશા છે એમ વિમલાચાર્ય મહારાજના અનુવાદમાં રાગ અને દ્વેષ જણાવતા નથી. આ સ્થળે રાવણ અને વાલી મકીને જિનચૈત્યના રક્ષણ માટે કરીશ એમ સ્પષ્ટપણે મનિજીના સંબંધસર વાક્યો તપાસાય તો સ્પષ્ટ થઈ જણાવે છે, અર્થાત્ રાગદ્વેષવાળી દશા તો છે, પણ
જાય કે મહાત્મા વાલીમુનિજી રાગદ્વેષરહિતપણું વ્યક્તિગત જે કોઈ રાગદ્વેષ તે આ શિક્ષા) કરવામાં
જણાવે છે તે માત્ર રાવણના તિરસ્કારના વૈષ અને કારણ નથી એમ જણાવે છે અને તેથીજ શ્રી
સ્વજીવનના રાગના રહિતપણા માત્ર અંગેજ છે.
