________________
१२६
ज्ञानार्णवः
[५.१२ -
36 ) अशेषसंगसंन्यासवशाजितमनोद्विजाः।
विषयोदाममातङ्गघटासंघट्टघातकाः ॥१२ 566 ) वाक्पथातीतमाहात्म्या विश्वविद्याविशारदाः ।
शरीराहारसंसारकामभोगेषु निःस्पृहाः ॥१३ 367 ) विशुद्धबोधपीयूषपानपुण्यीकृताशयाः ।
स्थिरेतरजगजन्तुकरुणावारिवार्धयः ॥१४ 368 ) स्वर्णाचल इवाकम्पा ज्योतिःपथ इवामलाः ।
समीर इव निःसंगा निर्ममत्वं समाश्रिताः ॥१५ 365-70 ) अशेषसङ्ग-मुनिमहेश्वराः, ध्यानसिद्धेः पात्रं स्थानं समाख्याताः। कीदृशाः। इत्यादिपरमोदारपुण्याचरणलक्षिताः । सुगमम् । अशेषसंगसंन्यासवशात् समस्तसंगत्यागवशात् जितमनोद्विजा: मनःपत्रिणः । पुनः कोदृशाः । विषयोद्दाममातङ्गघटासंघट्टघातका: विषया: इन्द्रियविषयपातः एव उद्दामा उत्कटा मातङ्गघटा तस्याः संघटः समूहः तस्य घातकाः । इति भावार्थः। पुनः कीदृशाः । वाक्पथातीतमाहात्म्याः । सुगमम् । पुनः कोदृशाः। विश्वविद्याविशारदाः समस्तविद्याविचक्षणाः । पुनः कीदृशा मुनयः। शरीराहारसंसारकामभोगेषु देहाहारभवकामभोगेषु निःस्पृहा: गतस्पृहाः। पुनः कीदृशाः। विशुद्धबोधपीयूषपानपुण्यीकृताशयाः शुद्धज्ञानामृतपानपवित्रीकृतचित्ताः । पुनः कीदृशाः। स्थिरेतराः त्रसस्थावरा ये जगज्जन्तवः तेषां करुणावारिदयाजल-वार्धयः समुद्राः इति सूत्रार्थः। पुनः कोदशाः । स्वर्णाचलो मेरुरिवाकम्पाः निश्चलाः । पुनः कीदृशाः । ज्योतिष्पथः [ इव ] आकाशवत् अमलाः निर्मलाः। पुनः कीदृशाः। समोर इव वायुरिव निःसंगाः संगरहिताः । इत्यर्थः । पुनः कीदृशाः । निर्ममत्वं समाश्रिताः व्याप्ताः।
भाविक एवं सन्तापसे रहित ऐसे अतिशय आनन्दसे वृद्धिको प्राप्त होते हुए तृष्णारूप अग्निकी ज्वालाको शान्त करनेके लिए असमयमें-वर्षाकालके बिना ही-उत्पन्न हुए मेघोंके समान हैं, जो समस्त परिग्रहके परित्यागके प्रभावसे मनरूप पक्षीपर विजय प्राप्त करते हुए विषयोंरूप मदोन्मत्त हाथियोंके समूह के घातक हैं-बाह्य व अभ्यन्तर परिग्रहसे रहित हो जानेके कारण जिन्होंने अपने मनरूप हाथीको वशमें कर लिया है तथा इसीलिए जो विषयतृष्णासे सर्वथा रहित हो चुके हैं; जिनका माहात्म्य वचनके अगोचर ( अनिर्वचनीय ) है, जो समस्त विद्याओं में पारंगत होकर शरीर, भोजन, संसार एवं विषयभोगोंकी इच्छासे रहित हो चुके हैं, अतिशय निर्मल ज्ञानरूप अमृतका पान करनेसे जिनका अन्तःकरण पवित्र हो चुका है, जो स्थावर और त्रसरूप जगत्के जीवोंकी दयारूप जलके समुद्र हैं-उनका सदा संरक्षण करनेवाले हैं; जो मेरुके समान निश्चल, आकाशके समान निर्मल और वायुके समान परिग्रह
१. N मनोद्विषः, T मनोद्विपाः । २. X संहारकाम । ३. M N F VC पानपूर्णीकृता; ST B पुण्यकृता । ४. M ज्योतिष्पथमिवामलाः, N ज्योतिःपदमिवा । ५. M समीरा इव ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
