________________
- ३८ ]
८. अहिंसात
507 ) आत्मैवोत्क्षिप्य तेनाशु प्रक्षिप्तः वसागरे । स्नेहभ्रमभयेनापि येन हिंसा समर्थिता ||३५ 508 ) शूलचक्रासिकोदण्डैरुद्युक्ताः सत्त्वखण्डने ।
Sasu नत्रिंशैर्देवत्वेन प्रकल्पिताः ॥ ३६ 509 ) बलिभिर्दुर्बलस्यात्र क्रियते यः पराभवः ।
परलोके स तैस्तस्मादनन्तः प्रविषह्यते ॥३७ 510 ) भयवेपितं सर्वाङ्गाननाथान् जीवितप्रियान् । निघ्नद्भिः प्राणिनः किं तैः स्वं ज्ञातमजरामरम् ||३८
कीदृशीम् । नगरनगसमग्राम् । सुगमम् । पुनः कीदृशीम् । स्वर्णरत्नादिपूर्णाम् । तदपि मनुजानां जीविते त्यागबुद्धिः न जायते । इति सूत्रार्थः ||३४|| अथ हिंसायां दुष्टत्वमाह ।
507 ) आत्मैवोत्क्षिप्य - तेन पुरुषेणाशु शीघ्रं श्वभ्रसागरे नरकसमुद्रे आत्मैव प्रक्षिप्तः । किं कृत्वा । उत्क्षिप्य । येन पुंसा स्नेहभ्रमभयेन हिंसा समर्थिता ||३५|| अथ शस्त्रभृतामधमत्वं दर्शयन्नाह ।
Jain Education International
१८१
508 ) शूलचक्रांसि - ते ऽपि देवा निस्त्रिशेनिर्दयैर्देवत्वेन प्रकल्पिताः । ते के। ये ऽधमाः पापाः सत्त्वखण्डने शूलचक्रासिकोदण्डैः शस्त्रैरुद्युक्ता उद्यता भवन्ति । इति सूत्रार्थः || ३६ || अथ बलवतां हीनानां दुःखदायित्वमाह ।
509 ) बलिभिः - अत्र जगति बलिभिर्बलवत्तरैदुर्बलस्य यः पराभवः क्रियते स पराभवः परलोके तस्मादनन्तः पराभवः प्रविषह्यते प्रकर्षेण सह्यते । इति सूत्रार्थः ||३७|| अथ प्राणिघातिनां निर्दयत्वमाह ।
510 ) भयवेपित - तैरधमैः प्राणिनो जीवान् निघ्नद्भिः स्वं अजरामरं ज्ञातं किम् । कथंभूतान् प्राणिनः । भयवेपितसर्वाङ्गान् भयकम्पितशरीराङ्गान् । पुनः कीदृशान् प्राणिनः । निमित्त देता है तो भी मनुष्योंके जीवित देनेकी बुद्धि - मरने की इच्छा - किसी प्रकार से भी नहीं होती है | अभिप्राय यह है कि मनुष्योंको विशाल साम्राज्य आदिकी अपेक्षा अपना जीवन ही अधिक प्रिय होता है ||३४||
जिस मनुष्यने स्नेह भ्रान्ति अथवा भयके कारण भी हिंसाका समर्थन किया है उसने अपने आपको उठाकर शीघ्रतासे नरकरूप समुद्र में फेंक दिया है ||३५||
जो अधम त्रिशूल (महादेव), चक्र (विष्णु), तलवार (काली आदि) और धनुष (राम) के द्वारा प्राणियों के घात में उद्यत हैं उन्हें भी निर्दय मनुष्य देवस्वरूपसे मानते हैं ||३६||
बलवान् प्राणियोंके द्वारा जो यहाँ दुर्बल प्राणीका पराभव किया जाता है— उसे जितना कष्ट पहुँचाया जाता है-उसकी अपेक्षा वे परलोक में अनन्तगुणे कष्टको सहते हैं ||३७||
"जिन बेचारे प्राणियों का सब शरीर भय से काँप रहा है, जिनकी रक्षा करनेवाला कोई नहीं है, तथा जिनको अपना जीवन प्यारा है - जो मरना नहीं चाहते हैं; उन दीन हीन १. MN भयकम्पित । २. ] प्राणिभिः किं तैः स्वज्ञात' ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
