________________
६५६
3
2077 ) अथवा
ज्ञानार्णवः
2076) उक्तं च
ये
हि भावेन युज्यते यन्त्रवाहकः ।
तेन तन्मयतां याति विश्वरूपो मणिर्यथा ॥ ४३१॥ इति' ।
-
भव्यतैर्वै हि भूतानां साक्षान्मुक्तेर्निबन्धनम् । अतः सर्वज्ञता भव्य भवन्ती नात्र शङ्क्यते ||४४
Jain Education International
2078) अयमात्मा स्वसामर्थ्याद्विशुध्यति न केवलम् । चालयत्यपि संक्रुद्धो भुवनानि चतुर्दश ॥ ४५
[ ३६.४३
2076) येन येन - यन्त्रवाहकः येन येन युज्यते । केन । भावेन । हि निश्चितम् । तेन भावेन तन्मयताम् आत्मस्वरूपतां याति । यथा विश्वरूपो मणिः तन्मयतां याति । इति सूत्रार्थः ॥ ४३१ ॥
अथवा |
2077 ) भव्यतैव - भव्यता भूतानां साक्षात् मुक्तेः निबन्धनं कारणम् । भव्ये यतः सर्वज्ञता भवति । नात्र शङ्क्यते इति सूत्रार्थः || ४४ || अथ पुनरप्याह ।
2078) अयमात्मा - अयमात्मा न केवलं विशुध्यति निर्मलीभवति । कस्मात् । स्वसामर्थ्यात् । अपि पक्षान्तरे । चतुर्दश भुवनानि चालयति । इति सूत्रार्थः ॥४५॥ अथ पुनराह ।
जिस प्रकार मणि- स्फटिक मणि - जिस-जिस पदार्थसे संयुक्त होता है उस उसके रूपसे परिणत होकर विश्वरूपताको प्राप्त होता है उसी प्रकार यह यन्त्रवाहक - शरीररूप यन्त्रका चालक–जिस-जिस भाव से संयुक्त होता है उस उस स्वरूपताको प्राप्त होता है ||४३१|| अथवा -
साक्षात् मुक्तिकी कारण प्राणियोंकी भव्यता - रत्नत्रयस्वरूपसे परिणत होनेकी योग्यता - ही है । अतएव भव्य जीवके नियमसे सर्वज्ञता होनेवाली है, इसमें सन्देह
||४||
यह आत्मा अपनी शक्तिसे केवल विशुद्ध ही नहीं होता, किन्तु अतिशय क्रुद्ध होकर वह चौदह लोकों को - सात नारकभूमियों, भवनवासी लोक, ज्योतिर्लोक, स्वर्गलोक, ग्रैवेयक क्षेत्र, अनुदिश और अनुत्तर देवलोकको-भी विचलित कर सकता है । अभिप्राय यह है कि आत्माकी शक्ति अचिन्त्य है- जैसे वह क्रोधके वशीभूत होकर समस्त लोकको क्षुब्ध कर सकता है वैसे ही वह निर्मल ध्यान में निरत होकर मुक्तिको भी प्राप्त कर सकता है ||४५ ||
१. PM उक्तं च .... इति । २ Y येनात्र भावेन । ३. PM अथवा Jom this verse । ४. Y भव्यत्वमेव भूतानां । ५. L भव्य ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
