________________
३०२
ज्ञानार्णवः
899 ) शय्यासनाभिधानानि शास्त्रोपकरणानि च । पूर्व सम्यक् समालोक्य प्रतिलिख्य पुनः पुनः ॥ १२ 900 ) गृह्णतो ऽस्य प्रयत्नेन क्षिपतो वा धरातले ।
भवत्यविकला साधोरादानसमितिः स्फुटम् ||१३ 901 ) विजन्तुकंधरापृष्ठे मूत्रश्लेष्ममलादिकम् ।
क्षिपतो ऽतिप्रयत्नेन व्युत्सर्गसमितिर्भवेत् ॥१४ 902 ) विहाय सर्वसंकल्पान् रागद्वेषातिसूचकान् । स्वाधीनं कुरुते चेतः समत्वे सुप्रतिष्ठितम् ॥१५
899-900 ) शय्या-अस्य साधोरादानसमितिः स्फुटं प्रगटं यथा स्यात् तथा भवति । कीदृशस्य । धरातले पृथ्वीतले एतानि वस्तूनि क्षिपतः । वा अथवा । गृह्णतः प्रयत्नेन । एतानि कानि । शय्या शयनोपष्टम्भकं काष्ठम् । आसनं काष्ठनिर्मितमेव । अभिधानानि सुगमम् । शास्त्रोपकरणानि । च पक्षान्तरसूचकम् । पुनः पुनः प्रतिलिख्य प्रमाज्यं । पूर्वं सम्यक् समालोक्य दृष्ट्वा । गृह्णतः वा क्षिपतः अविकलाः संपूर्णाः । इति सूत्रार्थः ॥ १२-१३ ।। अथ व्युत्सर्गसमितिमाह ।
[ १८.१२
901 ) विजन्तुक - पूर्वोक्तमुनेव्युत्सगं समितिर्भवेत् । किं कुर्वतः । विजन्तुकधरापृष्ठे जीवरहितभूप्रदेशे अतिप्रयत्नेन मूत्रश्लेष्ममलादिकं क्षिपतः । इति सूत्रार्थः || १४ || अथ चेतोवशीकरणमाह ।
902 ) विहाय - मुनिः चेतः स्वाधीनं कुरुते । कीदृशं चेतः । समत्वेषु प्रतिष्ठितं समतया स्थापितम् । किं कृत्वा । सर्वसंकल्पान् शुभाशुभव्यवसायान् विहाय त्यक्त्वा । कीदृशान् संकल्पान् । रागद्वेषवलम्बितान् रागद्वेषाश्रितान् । इति सूत्रार्थः || १५ || अथ गुप्तिप्रस्तावे मनोगुप्तिमाह ।
घृणा प्रदर्शित करते हुए भोजनको ग्रहण करनेका नाम धूमदोष है । इनके अतिरिक्त ये १४ मलदोष भी छोड़ने योग्य हैं-न -नख, रोम, जन्तु, अस्थि, कण ( गेहूँ आदिका बाहरी अंश ), कुण्ड (शालि आदिका भीतरी सूक्ष्म अंश ) पीव, चमड़ा, रुधिर, मांस, बीज, फल, कन्द और मूल । इन दोषोंका विशेष स्वरूप मूलाचार के पिण्डशुद्धि अधिकार में अथवा अनगार धर्मामृत पिण्डशुद्धिविधानीय नामक पाँचवें अध्याय में देखना चाहिये ||१०-११ ।।
शय्या व आसन नामक उपकरणोंको तथा शास्त्र एवं संयमके उपकरण स्वरूप पीछी व कमण्डलु आदिको पूर्व में भली-भाँति देखकर और तत्पश्चात् बार-बार पीछीसे शोधित करके प्रयत्नपूर्वक - सावधानीसे - ग्रहण करनेवाले और पृथिवीपर रखनेवाले इस साधुके पूर्ण आदान ( आदाननिक्षेप ) समिति होती है, यह स्पष्ट है ॥ १२-१३ ॥
Jain Education International
जन्तुओंसे रहित पृथिवीके ऊपर अतिशय सावधानीके साथ मूत्र, कफ और मल आदिका परित्याग करनेवाले साधु के व्युत्सर्ग समिति होती है ॥ १४ ॥
१. T सनोपधान्यानि, All others except PN सनोपधानानि । २. N प्रागालोक्य प्रतिलेख्य गृहीतानि पुनः पुनः । ३. All others except P TJ समालोच्य । ४. TJ विजन्तुके, S विजन्तुकं । ५. LT समितिः स्फुटम् । ६. All others except P द्वेषावलम्बितान् । ७. N कुर्वतः । ८. NT समत्वेषु प्रति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
