________________
४१९
-३३ ]
२३. आर्तध्यानम् 1212 ) अल्पानामपि रोगाणां माभूत्स्वप्ने ऽपि संभवः ।
ममेति या नृणां चिन्ता स्यादातं तत्तृतीयकम् ॥३१॥ तृतीयम् । 1213 ) भोगा भोगीन्द्रसेव्यास्त्रिभुवनजयिनी रूपसाम्राज्यलक्ष्मी
राज्यं क्षीणारिचक्रं विजितसुरवधूलास्यलीलायुवत्यः । अन्यच्चानन्दभूतं कथमिह भवतीत्यादिचिन्तासुभाजां
या तद्भोगार्तमुक्तं परमर्गणधरैर्जन्मसंतानसूत्रम् ॥३२ 1214 ) पुण्यानुष्ठानजातैरभिलपति पदं यजिनेन्द्रामराणां
यद्वा तैरेव वाञ्छत्यहितकुलकुजच्छेदमत्यन्तकोपात् । पूजासत्कारलाभप्रभृतिकमथवा याचते यद्विकल्पैः
स्यादात तन्निदानप्रभवमिह नृणां दुःखदावोग्रधाम ॥३३ 1212 ) अल्पानामपि-ममाल्पानामपि रोगाणां स्वप्ने ऽपि संभव उत्पत्तिर्माभूत् इति नृणां चिन्ता स्यात्, तत् तृतीयमार्तं स्यात् । इति सूत्रार्थः ॥३१॥ अथ तुरीयभेदमाह ।
___1213 ) भोगा भोगीन्द्र-परमगणधरैर्गोतमादिभिर्यावत् भोगार्तमुक्तं कथितम्। कीदृशं भोगार्तम् । जन्मसंतानसूतं संसारोत्पत्तिकारणम् । केषाम् । इत्यादिचिन्तासुभाजां जीवानाम् इह जगति अन्यच्चानन्दभूतं हर्षभूतं कथं भवतीति । इति किम् । ममेति गम्यम् । भोगा भोगीन्द्रसेव्याः धरणीन्द्रसेव्याः। रूपसाम्राज्यलक्ष्मीः त्रिभुवनजयिनी जगत्त्रयाधिका। क्षीणारिचक्रं नष्टवैरिसमूह राज्यम् । युवत्यो वनिताः विजितसुरवधूलास्यलीलाः विजितामरवधूदेवाङ्गनाः तासां लास्यलीलाः [ नृत्य ] प्रधानलीलाः । इति सूत्रार्थः ॥३२॥ अथ पुनश्चतुर्थभेदमाह।
___1214 ) पुण्यानुष्ठान-इह जगति नृणां मनुष्याणां तत् आर्तं स्यात् । कीदृशम् । निदानप्रभवं निदानजातम् । पुनः कीदृशम् । दुःखदावोगधाम दुःखदावोत्कटगृहं यत् जिनेन्द्रामराणां तीर्थकर
स्वप्नमें भी मेरे थोड़े-से भी रोगोंकी सम्भावना न हो, इस प्रकारकी जो मनुष्योंको चिन्ता होती है वह तीसरा ( वेदनाजन्य ) आर्तध्यान है ॥३१॥ तृतीय आर्तध्यानका कथन समाप्त हुआ।
धरणेन्द्रके द्वारा भोगने योग्य भोग, तीनों लोकोंको जीतनेवाली सुन्दरतारूप साम्राज्यलक्ष्मी, शत्रुसमूहसे रहित निष्कण्टक राज्य, देवांगनाओंके नृत्यकी लीलाको जीतनेवाली तरुण स्त्रियाँ तथा अन्य भी सुखसामग्री मुझे यहाँ किस प्रकारसे प्राप्त होती है; इत्यादि प्रकारकी जो प्राणियोंको चिन्ता होती है उसे श्रेष्ठ गणधरोंने भोगार्तध्यान कहा है। वह जन्मपरम्परा-संसारपरिभ्रमणका कारण है ॥३२॥
पवित्र संयम एवं तप आदि अनुष्ठानोंके समूहसे जो जिनेन्द्र अथवा देवोंके पदकी अभिलाषा की जाती है, अथवा उक्त अनुष्ठानसमूहसे ही जो क्रोधके वशीभूत होकर शत्रु१. All others except P M F J स्वल्पानाम । २. P M तृतीयं । ३. N S T K X Y R यत्तद्, F यावद्भो । ४. LSJKX Y R गुणधरै । ५. LSY R संतानमूलं, F K सूतम् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
