________________
- ११ ]
५. योगिप्रशंसा
361 ) तपस्तरलतीव्राचिः प्रचये पातितः स्मरः । यै गरिपुभिः सार्धं पतङ्गप्रति मीकृतः ॥ ८ 362 ) निःसङ्गत्वं समासाद्य ज्ञानराज्यं समीप्सताम् । जगत्त्रयचमत्कारि चित्रभूतं चं चेष्टितम् ॥ ९ 363 ) अत्युग्रतपसात्मानं पीडयन्तो ऽपि निर्दयम् ।
जगद्विध्यापयन्त्युच्चैर्ये मोहदहनक्षतम् ॥१०
364 ) स्वभावजनिरातङ्कनिर्भरानन्दनन्दिताः । तृष्णार्चिः शान्तये धन्या ये ऽकालजलदोद्गमाः ॥ ११
361 ) तपस्तरल-यैः रागरिपुभिः सार्धं स्मरः कामः पतङ्गप्रतिमी कृतः पतङ्गसदृशीकृतः । कीदृशः । तपस्तरलतीव्राचिः प्रचये पातितः । तपश्चञ्चलतीक्ष्णाग्निप्रचये समूहे पातितः । इति सूत्रार्थः ||८|| अथ निःसङ्गत्वमाह ।
१२५
362 ) निःसङ्गत्वं- - च पुनः येषां चेष्टितं क्रिया चित्रभूतमाश्चर्यकारि । पुनः कीदृशम् । जगत्त्रयचमत्कारि । कीदृशं ज्ञानराज्यम् । समीप्सतां बालकानाम् । किं कृत्वा । निःसङ्गत्वं समासाद्येति सूत्रार्थः ||९|| पुनस्तदेवाह ।
363 ) अत्युग्रतपसा - यैरुच्चैर्जगत् विध्यापयन्ति शमयन्ति । कीदृशं जगत् । मोहदहनक्षतं मोहाग्निक्षतम् । अपि ये पुरुषाः निर्दयं यथा स्यात् आत्मानं अत्युग्रतपसा पीडयन्तः । इति सूत्रार्थः ||१०|| अथ तृष्णाग्निशान्तिमाह ।
364) स्वभाव - ये तृष्णाग्निशान्तये ऽकालजलदोद्गमाः अकालजलदसदृशाः । ते धन्याः । पुनः । स्वभावजनि* तातङ्क निर्भरानन्दनन्दिताः । स्वचैतन्य निरातङ्क बहुत रानन्दनन्दिताः । इति सूत्रार्थः ॥ ११॥ अथ ध्यानयोग्यान् मुनोनाह । षंभः कुलकम् ।
Jain Education International
लेकर अखण्ड ब्रह्मचर्यका परिपालन करते हैं, जिन्होंने तपरूप चंचल व तीव्र ज्वालाओंके समूहमें कामदेवको गिराकर उसे रागरूप शत्रुओंके साथ पतंगेके समान भस्मीभूत कर दिया है, अपरिग्रह व्रतको स्वीकार करके ज्ञानरूप राज्यकी अभिलाषा करनेवाले जिन योगियों की प्रवृत्ति विश्वको आश्चर्यचकित करनेवाली व विचित्र ही रही है [ आश्चर्यका कारण यह है कि राज्यकी अभिलाषा करनेवाले परिग्रहसे रहित नहीं होते, प्रत्युत उसकी अधिकतासे ही सहित होते हैं । परन्तु इन योगियोंने सब प्रकारके परिग्रहका परित्याग करके भी ज्ञानके साम्राज्य - को प्राप्त किया है - वे केवलज्ञानी हुए हैं ], जो अपने-आपको निर्दयतापूर्वक अतिशय तीव्र तपसे पीड़ित करते हुए भी मोह रूप अग्निसे विश्वको अत्यन्त शीतल करते हैं - प्राणियों के मोहजनित सन्तापको नष्ट करके उन्हें शान्त व सुखी करते हैं, जो प्रशंसनीय योगी स्वा
१. Y अचिप्रचयैः । २. MSTFVC X R समीप्सितम् । ३. All others except PM B N भूतं विचेष्टितं ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
