________________
अपूर्णः पूर्णतामेति, पूर्यमाणस्तु हीयते । पूर्णानन्दस्वभावोऽयं, जगदद्भूतदायकः ॥६॥
અર્થ : જે ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય ભાવથી મુક્ત બને છે, તે અત્યંતર જ્ઞાનાદિ ગુણોની પૂર્ણતાને પામે છે અને જે ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય વસ્તુથી પોતાને પૂર્ણ કરતે હોય છે, તે (જ્ઞાનાદિ ગુણોથી) હીન થાય છે. પૂર્ણતામાં આનંદ અનુભવનાર આત્માને આ સ્વભાવ જગતને આશ્ચર્ય ઉપજાવે તે છે. - ભાવાર્થ : અપૂર્ણ એટલે ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય વસ્તુથી રહિત ત્યાગી-વિરાગી આત્મા, ઉત્તરોત્તર જ્ઞાન-દર્શનચારિત્ર વગેરે આત્માના ગુણેથી પૂર્ણ થતું રહે છે. જેમ ત્યાગ-વૈરાગ્ય અધિક તેમ નિજ ગુણનો પ્રાદુર્ભાવ અધિક થાય છે અને પરિણામે પૂર્ણતાને પામે છે. તેથી વિરુદ્ધ જે ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય પદાર્થોના સંગ્રહથી પૂર્ણ (તૃપ્ત) થવા પ્રયત્ન કરે છે, તેના આત્મિક ગુણે ઘટતા જાય છે. આ પૂર્ણ તાના આનંદને ભેગવનારા આત્માનો સ્વભાવ સંસારી જીના સ્વભાવથી વિલક્ષણ હોવાથી અજ્ઞ અને આશ્ચર્ય ઉપજાવે તેવે છે. રાગીની પૂર્ણતા એ તત્વથી શૂન્યતા છે અને વિરાગીની શૂન્યતા એ તત્વથી પૂર્ણતા છે. માટે જ પુણિયા શ્રાવકની પરમાત્માએ પ્રશંસા કરી હતી. આ ઉપદેશ એમ કહે છે કે જે પૂર્ણ થયું છે, તે બહારથી અપૂર્ણ બને! બાહ્ય ભાવોને જેટલે ત્યાગ-વૈરાગ્ય કરશે તેટલા અંદરથી ભરાશે. મેળવવું, સંઘરવું વગેરે બહારને ઉદ્યમ છેડી,
