________________
૨૦૯
પદાર્થોને જ જણાવે છે. શાસ્ત્ર કેવળી કથિત હોવાથી પરોક્ષ છતાં સત્ય અને ત્રણે કાળના ત્રણે લેકના રૂપી અરૂપી સર્વ પદાર્થોને જણાવનાર હોવાથી સાધુએ તેને આશ્રય કરે છે, પક્ષ છતાં કેવળી કથિત હોવાથી અવધિની અપેક્ષાએ તેનું મહત્વ વિશેષ છે, અને સિદ્ધો તે સંપૂર્ણ કેવળજ્ઞાન થવાથી તેમના સર્વ આત્મપ્રદેશે ચક્ષુરૂપ હોવાથી સમગ્ર વિશ્વના સર્વ ભાવેને તે પ્રત્યક્ષ દેખે છે.
હવે મનુષ્યને શાસ્ત્રચક્ષુનું મહત્વ હેવાથી તેને જણાવતાં કહે છે કે
पुरः स्थिरतानिवोधि-स्तियग्लोकविवर्तिनः । सर्वान् भावानवेक्षन्ते, ज्ञानिनः शास्त्रचक्षुषा ॥२॥
અથ: જ્ઞાનીઓ શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુ દ્વારા ઊર્ધ્વ-અધે અને તિછ લેકમાં તે તે રૂપે રહેલા સર્વ પદાર્થો જાણે સામે પ્રત્યક્ષ રહેલા હોય તેમ દેખે છે.
ભાવાર્થ: શ્રુતજ્ઞાની મુનિવરે શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુથી ત્રણેલેકમાં (સમગ્ર વિશ્વમાં તે તે રૂપમાં રહેલા અને નવા નવા પર્યાયને પ્રાપ્ત કરવા સર્વ પદાર્થોને જાણે નજર સામે (પ્રત્યક્ષ) જતાં હોય તેમ મન દ્વારા દેખે છે. (અર્થાત શ્રુતજ્ઞાન સહિત માનસ અચક્ષુ દર્શનથી પ્રત્યક્ષની જેમ દેખે છે.) ઝા, સા. ૧૪
