________________
૨૧૨
અર્થ : શાસ્ત્રરૂપી દીપક વિના અજાણ્યા માર્ગે દોડતા જડ મનુષ્ય પગલે પગલે ઠોકરાય છે, અને અત્યંત ખેદને પામે છે.
અતિ એક કલાક સતત પ્રયત્ન અને તેથી
ભાવાર્થ : અજાણ્યા માર્ગે અંધારામાં દીવા વિના ચાલતા મનુષ્યને જેમ પગલે પગલે ઠેક લાગે, અને તેથી અતિ ભેદને પામે, તેમ જડ અવિવેકી મોક્ષમાર્ગના મુસાફરી કદી નહિ જોયેલા-જાણેલા અજાણ્યા માર્ગે શાસ્ત્ર રૂપી દીપકની સહાય વિના દેડે (સતત પ્રયત્ન કરે) તે પગલે પગલે અર્થાત દરેક વિષયમાં ભૂલ થાય અને તેથી તેઓ અત્યંત દુઃખને પામે. જે દ્રવ્યમાર્ગમાં પણ પ્રકાશ વિના ચાલતું નથી તે મોક્ષરૂપી ભાવમાગે જ્ઞાનપ્રકાશ વિન શાસ્ત્ર નિરપેક્ષ પ્રવૃત્તિથી સિદ્ધિ કેમ થાય?
મુક્તિની સાધનામાં સ્વયં જ્ઞાની, અથવા જ્ઞાનીની નિશ્રાવાળે, એ બેને જ ગ્ય કહ્યા છે. જેમ સ્વયં દેખતે અથવા દેખતાની આંગળી પકડીને ચાલનારે જ યથાસ્થાન પહોંચી શકે, તેમ અહીં પણ વિચારવું.
શાસ્ત્રનિરપેક્ષ આરાધનાની નિષ્ફળતા દાન્તપૂર્વક જણાવતા કહે છે કે
शुध्धाञ्छाद्यपि शास्त्राज्ञा-निरपेक्षस्य नो हितम् । भौतहन्तुर्यथा तस्य, पदस्पर्शनिवारणम् ॥६॥
