________________
૭૧ તપ દુઃખરૂપ હેવાથી નિષ્ફળ છે” એમ માનનારા બૌદ્ધોની બુદ્ધિ હણાયેલી (કુતિ) છે.
તત્વથી તપ અશાતાકર્મના ઉદયરૂપ નથી પણ વિશિષ્ટ જ્ઞાન (આત્મજ્ઞાન), સંવેગ (મેક્ષની ઈચ્છા) અને કષાયના નિરોધરૂપ શમગર્ભિત હેવાથી તપ ક્ષાપશમિક ભાવરૂપ અને અવ્યાબાધ સુખરૂપ છે. એમ શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ પણ સ્વરચિત અગિયારમા તપ અષ્ટકમાં જણાવ્યું છે.
હવે શુદ્ધ તપનું સ્વરૂપ જણાવે છે – यत्र ब्रह्म जिनार्चा च, कषायाणां तथा हतिः ।। सानुबन्धा जिनाज्ञा च, तत् तपः शुध्धमिष्यते ॥६॥
અર્થ : જેમાં બ્રહ્મચર્ય (વધુ), જિનપૂજા હોય, કષાયોની હાનિ હોય અને જિનાજ્ઞાને અનુબન્ધ (વધત) હેય, તે તપને શુદ્ધ તપ માન્યો છે.
| ભાવાર્થ જે તપમાં વિષયાસક્તિ ઘટવા રૂપ બ્રહ્મચર્યની વૃદ્ધિ થાય, જિનાજ્ઞા પ્રત્યે આદર–બહુમાનરૂપ જિનપૂજા હોય, કષાયો-નોકષાયોને હ્રાસ થાય અને સ્યાદ્વાદ સાપેક્ષ જિનવચને પ્રત્યે અનુબન્ધ વધે, તે તપને શુદ્ધ તપ કહ્યા છે. તપ એ તરવથી કર્મની નિર્જરામાં મુખ્ય હેતુ છે. તેનાથી આત્મ તત્ત્વને પ્રકાશ થાય છે, અને એ પ્રકાશ બ્રહ્મચર્યરૂપ, ઉપશમરૂપ અને સત્યસ્વરૂપ હોવાથી આત્માના ક્ષાસિક : ગુણેને પ્રગટાવવામાં તે અમેઘ સાધનભૂત બને છે.
