________________
૨૭ર
હવે તપની મર્યાદાને જણાવે છે तदेव हि तपः कार्य, दुनि यत्र नो भवेत् । येन योगा न हीयन्ते, क्षीयन्ते नेन्द्रियाणि च ॥७॥
અથ : નિશ્ચયથી તે જ તપ કરવો જોઈએ કે જેમાં દુર્થાન ન થાય, યોગો સદાય નહિ અને ઇન્દ્રિયો ક્ષીણ ન થાય.
ભાવાર્થ: દરેક અનુષ્ઠાન અતિપ્રવૃત્તિ વગેરે દેથી રહિત નિર્દોષ હોય તે જ તેનું તાત્વિક ફળ મળે છે. તપ કર્મ નિર્જરા માટે છે તેથી નિશ્ચયથી તે જ તપ કરે યોગ્ય છે કે તેમાં આરૌદ્ર રૂપ દુધ્ધન થવું ન જોઈએ, બાહ્ય અભ્યન્તર યોગે (સંયમનાં કાર્યો કે મન-વચન-કાય બળ)ની હાનિ ન થવી જોઈએ અને ઈન્દ્રિયોનું બળ (જે આરાધનાનું મુખ્ય સાધન છે તે) ક્ષીણ ન થવું જોઈએ.
હવે એ તપ કેવા ઉદ્દેશથી કરે તે જણાવે છે–
मृलोत्तरगुणश्रेणि-प्राज्यसाम्राज्यहेतवे । बाह्यमाभ्यंतरं चेत्थं, तपः कुर्यान महामुनिः ॥८॥
અર્થ એ રીતે મહામુનિ મૂલગુણો અને ઉત્તરગુણોની શ્રેણિરૂપ વિશાળ આત્મસામ્રાજ્યની સિદ્ધિ માટે બાહ્ય અને અત્યંત૨ તપને કરે.
